Comment on YCD

• ❛At long last, a bilingual Yiddish dictionary with the explanations, historical notes, stylistic arguments and cultural depth data in Yiddish (and a beautiful Yiddish it is).❜
•  ALEXANDER ASTRAUKH, author of Yiddish-Belarusian Dictionary (Minsk, 2008)

• ☰

• ❛The Yiddish Cultural Dictionary (in Yiddish: Vilner Verterbukh) is much more than a dictionary. It provides a rich and varied range of definitions embedded in a commentary on their use and connotation. It is multidimensional, touching on dialects, levels of religious learning, older and newer usage, Yiddishist-secular preferences and more. No one version is selected as “correct”. The author’s viewpoint is inclusive and independent. It is an online dictionary that is user-friendly and free of charge. It invites you in, and once you are in it, you will happily browse and linger.❜
• SOLON BEINFELD, Professor of History (emeritus), Washington University in St. Louis; Co-Editor-in-Chief, Comprehensive Yiddish-English Dictionary (CYED, Indiana University Press, 2013)

• ☰

• ❛YCD lavishes on us a wealth of materials on the language, culture and history of Yiddish, as well as on many regional, social-level, historical and stylistic varieties of the language. It lets us participate in the development of this monumental online dictionary. A brief question I posed the other day concerning the Perushim (my own ancestors) in Jerusalem’s Old Yishuv led to a marvelous new entry.❜
• DAVID M. BUNIS, Professor of Judezmo and Jewish Languages at the Hebrew University of Jerusalem; many works including A Lexicon of the Hebrew and Aramaic Elements in Modern Judezmo (Magnes Press: Jerusalem, 1993)

• ☰

• ❛An encyclopedic lexicon that brings a language back to life. That is what is achieved by this stupendous, new and unfolding Yiddish Cultural Dictionary. Here, in every word and comment, is the real Yiddish with all its Jewish juices and its rich varieties — surviving all attempts to “purify” it from within and liquidate it from without, and here once again in youthful bloom.❜
• LEWIS GLINERT, Professor of Hebrew and Linguistics, Dartmouth College, Hanover, New Hampshir; author of The Joys of Hebrew (Oxford University Press, 1992)

• ☰

• ❛The Yiddish Cultural Dictionary is a magnificent addition to the arsenal of permanent resources for study and research of authentic Yiddish of our times. It is compiled with deep erudition, and an equal love for all the genuine dialects, styles and incarnations of the modern language, from literary and secular all the way to deeply traditional and religious.❜
• MIRIAM HOFFMAN, major Yiddish writer and educator, author of Key to Yiddish (2011)

• ☰

  ❛YCD is a majestic contribution to Yiddish language and culture. Here is Yiddish, traditional religious and modernist literary alike, as spoken and written in all its modern dialects, with standard Yiddish forms offered as point of departure. A special delight to read the vast numbers of Yiddish entries relating to Jewish tradition. They reflect YCD’s mastery of the fine nuances of the language, throughout the centuries and with emphasis on our times and the newly enhanced future of Yiddish.❜
• SID LEIMAN, Distinguished Professor of Jewish History and Literature, Graduate School of Jewish Studies, Touro University
  

• ☰

• ❛This dictionary is a magisterial reference guide to the dynamic tapestry of Yiddish as a living language. Its entries are like little windows into the rich multifaceted world of living Yiddish culture. Its author, a genuine connoisseur of the contemporary Yiddish idiom, has crafted dictionary entries with much attention to the dynamic character of modern Yiddish communication. This forward-thinking approach equips the user with a deeper understanding of modern Yiddish.❜
• WOLF MOSKOVICH, Professor of Slavonic Studies, Hebrew University of Jerusalem, editor of Great Dictionary of the Yiddish Language project

• ☰

• ❛Thank you dear Dovid, for this colossal contribution, with such generosity — the Yiddish Cultural Dictionary. Wishing you strength to continue work on this vitally important project.❜
• YITSKHOK NIBORSKI, major Yiddish educator, co-author of Dictionnaire yiddish-français (Medem: Paris, 2002), founder of modern Yiddish studies in Paris

English-Yiddish Dictionary

 A

A     B     C     D     E     F     G     H     I     J     K     L    M

N    O    P     Q     R     S     T     U     V     W     X     Y     Z

ABBREVIATIONS AND SYMBOLS

A

(דער) אַ (ערשטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [ey].

a(n)

{אומבאַשטימטער אַרטיקל:} אַ;

{פאַר אַ וואָרט וואָס הייבט זיך אָנעט מיט אַ וואָקאַַל:} אַן;

  {הערה א: אין עלטערע מזרח⸗אייראָפּעאישע טעקסטן מיטן פולן ניקוד, דער עיקר פון נײַנצעטן יאָרהונדערט, האָט מען דעם „אַ“ אָפטמאָל געשריבן אינאיינעם מיטן שם⸗דבר אַוואָס דערנאָכדעם (אַשטייגער: „אַצִימֶער“ צי „אַציִמעֶר“); בכלל אין עלטערן לשון, צי מערבדיק צי מזרחדיק, טרעפט מען „איין“, אויך אין צײַטן און מקומות אַוואו מען ווייס אַז מ′האָט אין לעבעדיקן לשון גענוצט (און אַ סברא געלייענט) ניט אַנדערש: „אַ“ צי „אַן“};

   {הערה ב: אין מערסטע נוסחאות פון ליטעראַרישן יידיש איז ניטאָ קיין וואַריאַציע וואָס שייך דעם כלל פון „אַ“ (פאַר אַן אָנהייב⸗וואָרטיקן קאָנסאָנאַנט) כנגד „אַן“ (פאַר אַן אָנהייב⸗וואָרטיקן וואָקאַל): „אַ הויז“ קעגנאיבער „אַן עראָפּלאַן“; „אַ הקדש“ קעגנאיבער „אַן עין⸗הרע“. ווען⸗ניט⸗ווען האָט זיך אין משך פון דור דורות דער [n] פונעם „אַן“ זיך אַפילו איבערגעפּעקלט צום שם⸗דבר גופא („אַן עבירה“ ←[a-n(ə)véyrə], דרומדיק: [a-n(ə)váyrə])};

  {הערה ג: פאַראַן אַלץ אויסנאַם אַ סעריע טיף⸗אײַנגעוואָרצלטע ווערטער, אָפּשטאַמיקע פון לשון קודש צי אַראַמיש, צומאָל לומדישע, צומאָל עמאָטיווע מיט יידישער האַרציקײַט און שטייגער, אַוואו דער ערשטער וואָקאַל איז בדרך כלל [a], וואו דער היסטאָרישער הא הערט זיך ניט אין אַ סך מקומות, און ס′האָט זיך אײַנגעפירט אַ הא⸗לאָזער אַרויסרייד, און במילא צודערצו דער באַנוץ פון „אַן“ אָנשטאָט „אַ“. אין אָטאָ דער סעריע, אַוואו ס′איז פאַראַן אַ לאַגאָניקע וואַריאַציע, איז לחלוטין כשר וישר זיך באַנוצן מיטן „אַן“ (ניט קוקנדיט וואָס אינעם היסטאָרישן אויסלייג בלײַבט דער אָנהייב⸗וואָרטיקער הא בכתב), למשל: „אַן השערה“, „אַן השגחה“, „אַן הכנסה“ „אַן התחלה“ און אַנדערע. אַזוינס איז ניט חל בײַ אַנדערע ווערטער מיטן הא אָנהייב וואָרט: „אַ הקדש“ (≠ „אַן עקדיש“), „אַ הספּד“. במה דברים אמורים: אינעם ליטעראַרישן לשון. דיאַלעקטיש איז פאַראַן אויך דער אוניווערסאַלער „אַ“ (זע די ווײַטערדיקע הערה)}; 

   {הערה ד:} פאַראַן דיאַלעקטישע וואַריאַנטן אַוואו ס′זעט זיך אַ נטיה בײַם ריידן אין דער ריכטונג פון אַן אוניווערסאַלן „אַ“}.

A-

(דער) אַ⸗מינוס (ל″ר: -ן).

A+

(דער) אַ⸗פּלוס (ל″ר: -ן).

AAA (American Automobile Association)

דער אַ⸗אַ⸗אַ (\עי⸗עי⸗עי); די דרײַ אַען (\אייען) (ל″ר);

די אַמעריקאַנער אָטאָמאָביל (\אויטאָמאָביל) אַסאָציאַציע.

a fortiori 

על אחת כמה וכמה [alàkhəs|kàmə-v(ə)kámə], {א קאַפּ מער לומדיש:} [alàkhəs|kàmə-v(ə)khámə];

קל וחומר (אַז) [kàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [kàl-v(ə)khéymər];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פאָרטיאָרי; אַפאָרטיאָריש;

מה דאָך… [mádokh] צי [mádəkh] („מה דאָך, (אַז) קאַם קען ער גיין, און איר ווילט נאָך ער זאָל לויפן?“).

a fortiori argument

אַ קל וחומר [akàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [akàl-v(ə)khéymər] (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} אַ טענה (\אַן אַרגומענט) ע″פּ (\על פּי) קל וחומר [atáynə], דרומדיק: [atá:nə]; [àlpə].

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַפאָרטיאָרישער (\אַפאָרטיאָרי⸗) אַרגומענט (ל″ר: -ן).

A level (Brit.)

(דער) (בריטישער) אַ⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).

a priori

מן הסתם [mìnastám]; ע″פּ (\על פּי) סברא [àlpə-sfórə], דרומדיק: [àlpə-sfú:rə];

{מער לומדיש:} מדעיקרא [məd(ə)ikórə], דרומדיק: [məd(ə)ikú:rə];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פּריאָרי; אַפּריאָריש.

a priori argument

אַ טענה מן הסתם [atàynə-mìnastám], דרומדיק: [atà:nə-mìnastám];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַרגומענט אַ פּריאָרי (ל″ר: -ן); אַן אַפּריאָרישער אַרגומענט (ל″ר: -ן).

A team

(די) עליט⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).

a: from a to z

{פראַזעס:} פון א′ ביז ת′ [fun-áləf|bis-tóf], דרומדיק: [fin-áləf|bis-tú(:)f]; {מיט אַ גוטמוטיקן הומאָר:} פון א′ ביזן סוף [sóf];

פון אָנהייב ביזן סוף; פון סאַמע אָנהייב ביזן סאַמע סוף;

{לומדיש:} פון דער התחלה ביז צום סוף [has-khólə], דרומדיק: [h)as-khu:lə)];

פון כל נדרי ביז (אויף) נעילה [kol-nídrə|bìz-àf-n(ə)í(y)lə];

פון בראשית ביז דברי הימים [bréyshəs|bìz-àv|dìvrə-(h)ayóməm], דרומדיק: [bráyshəs|bìs-òv|dìvrə-(h)ayúməm].

a: Plan A

דער ערשטער (\הויפּט) פּלאַן; דער „פּלאַן א′“ [plàn-áləf], {עמפאַטישערהייט:} [plán|áləf].

(Aaron (biblical

אהרן הכהן [árn|(h)akóy(ə)n], צפונדיק: [árn|(h)akéy(ə)n];

{מער פאָרמעל:} [ahárn-(h)akóyhən], צפונדיק: [ahárn-(h)akéyhən];

{בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו:} אהרן⸗הכהנען}. 

(Aaronite (from the Israelite priestly lineage

{אין דער יידישער טראַדיציע:}

מזרע אהרן הכהן [məzérə|àrn-(h)akóy(h)(ə)n], דרומדיק: [məzéyrə|àrn-akóy(h)(ə)n], צפונדיק: [məzérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] צי [mizérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] (′אָפּשטאַמענדיק פון אהרן הכהן′);

{אוניווערסאַליסטיש; וויסנשאַפטלעך⸗אַקאַדעמישער סטיל:}

אהרוניש [a(h)(ə)róynish], צפונדיק: [a(h)(ə)réynish]; אַראָניטיש.

Aaronites (in the 21st century Satmar hasidic movement)

אהרונים [a(hə)róynim], צפונדיק: [a(hə)réynim];

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער} אַריס;

{פאָרמעל:} חסידי מהר″א {=מורינו הרב ר′ אהרן (טייטלבוים)};

{שפּאַסיק:} די בני⸗אהרן [bney-árn], דרומדיק: [bnay-árn].

aback: taken aback

זײַן\בלײַבן\ווערן — געפּלעפט; פאַרחידושט ממש [farkhídəsht|máməsh]; דערשטוינט; (שטאַרק) איבערראַשט [ìbər(r)ásht].

abacus

(דער\די) רעכנברעט (ל″ר: -ער); (דער) אַבאַקוס (ל″ר: -ן);

{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך: (דער) ש(טש)אָט (ל″ר: -עס).

abandon (n.): with abandon

מיט הפקרות [hefkéyrəs], דרומדיק: [hefkáyrəs]; הפקרותדיק [hefkéyrəz-dik], דרומדיק: [hefkáyrəz-dik]; אָן קיין שום באַצאַמונגען;

{פראַזעס:} ווילדערהייט פאָלגן די אימפּולסן; (זיך) ניט אָפּגעבנדיק קיין חשבון [khézhbm].

abandon (v.)

איבערלאָזן אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r]; פאַרלאָזן; אָפּלאָזן (אינגאַנצן);

{לומדיש:} מפקיר זײַן [máfkər-zayn];

{פראַזע:} איבערלאָזן אויף גאָטס באַראָט.

(abandon (v.) (an idea, opinion, cause

 זיך אָפּלאָזן פון; אַוועק(גיין) פון; פאַרלאָזן;

{עמאָטיוו:} זיך אָפּטרייסלען פון; זיך באַפרײַען פון; פּטור ווערן פון [pótər-vèrn-fun], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn-fin];

{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פונעם געשעפט; אָפּלאָזן דעם עסק [éysək], דרומדיק: [áysək] צי [áysik].

abandoned (adj.)

{וועגן אַ מענטשן:}

אויף הפקר פאַרלאָזן (\איבערגעלאָזן \פאַרוואָרלאָזט) [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r];

{עמאָטיוו:} אַרויסגעוואָרפענע(ר); פאַרהפקרט [far-héfkərt];

{וועגן זאַכן, הײַזער וכו′:}

פאַרהפקרט [far-héfkərt]; פאַרלאָזן;

{לומדיש:} פאַרמפקירט [far-máfkərt].

abandonment

(די) איבערלאָזונג אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r] (\אויף גאָטס באַראָט);

{עמאָטיוו:} (די) אַוועקוואַרפונג; (די) אַוועקשלײַדערונג.

abate (v. intrans.)

זיך אַראָפּלאָזן; אײַנגעשטילט ווערן; זיך באַרואיקן [barú(i)ykn], דרומדיק: [barí:əkn]; 

זיך לינדערן; זיך פאַרמילדערן; אָפּגיין.

abattoir

(דאָס\די) שעכטהויז (ל″ר: שעכטהײַזער); 

{טאָמער אויף אַן אינדוסטריעלן פאַרנעם:} (די) שעכט⸗פאַבריק (ל″ר: -ן);

{טאָמער פאַרקערט קליין, דער עיקר אין אַ שטעטל:} (די) בוינע (ל″ר: -ס).

abbey

(די) אַבאַטסטווע (ל″ר: -ס); (דער) מאָנאַסטיר (ל″ר: -ן);

{אין געוויסע קריסטלעכע סביבות:} (דער) קלויסטער⸗קירך;

   {הערה: אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַ בנין מיט אַ בפירושדיקן נאָמען, לאָזט מען איבער ווי אין אָרטיקן לשון, אַשטייגער: וועסטמינסטער אַבי (אין לאָנדאָן); לע מאָ סאַן⸗מישעל (אין נאָרמאַנדיע, פראַנקרײַך); קלאָסטער⸗עטאַל (בייערן, דײַטשלאַנד)}.

abbreviate

מאַכן בקיצור [màkhn|bəkítsər]; אָפּקירצן; פאַרקירצן;

{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn];

{טאָמער וועגן שרײַבן טראַדיציאָנעלע קיצורים מיט די ערשטע אותיות פון יעדן וואָרט און צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:} שרײַבן מיט (\נוצן) ראשי תיבות [ròshe-téyvəs], דרומדיק: [rùshə-táyvəs];

{בײַשפּילן בײַם שם⸗דבר}.

abbreviation

(דער) קיצור [kítsər]; (ל″ר: קיצורים [kətsúrəm], דרומדיק: [kətsí:rəm]); (די) פאַרקירצונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּקירצונג (ל″ר: -ען);

{טאָמער וועגן טראַדיציאָנעלע קיצורים, וואָס שטאַמען אָפּ בדרך כלל פון לשון קודש אָדער אַראַמיש און ווערן געשריבן מיט צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:}

ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs]; {פאַראַן אַ גלײַכבאַרעכטיקטער וואַריאַנט מיטן פּלוראַליזירנדיקן -ן:} ראשי⸗תיבותן;

{דער ל″י „אַ ראשי⸗תיבה“ איז זייער זעלטן, מ′נוצט בדרך כלל דעם רבים ווי אַ יחיד: „דאָס איז אַ ראשי⸗תיבות“; „וואָס מיינט אָטאָ דער ראשי⸗תיבות?“; אָט דער באַנוץ פּאַסט זיך גענוי מיטן רבים „ראשי⸗תיבותן“ — איין ראשי⸗תיבות, צוויי ראשי⸗תיבותן};

{אַ קיצור פון אַן איינאיינציקן וואָרט שרײַבט מען מיט איין שטריכעלע (′), און ס′רופט זיך ניט אַ ראשי⸗תיבות, למשל:} ר′ אויף רֶבּ [reb]; וכו′ אויף וכולי [fkhúlə] (′און אַזוי ווײַטער′);

   {הערה: ראשי⸗תיבותן שטאַמען פון לשון קודש, למשל: „ב″ה“ = ברוך השם [borkhashém]; „ע″ה“ = עליו השלום [òləv-hashóləm], און די ראשי⸗תיבות שטריכעלעך קענען בלײַבן אויך דאָרטן וואו ס′איז שוין לאַנג אַ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל: „(דער) תנ″ך“ [dər-tanákh], „(דער) ש″ס“ [dər-shás], וכדומה. דאָס איז (מיט געוויסע אויסנאַמען, למשל קיצורים פון נעמען פון מחברים און זייערע ספרים) ניט קיין פּראָדוקטיווע פּאַראַדיגמע, דאָס זײַנען געירשנטע קיצורים פון דור⸗דורות, וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען דעם לייענער אַ סיגנאַל פון דער טראַדיציאָנעלער יידישקײַט וואָס איז אינעם יידישן לשון טיף אײַנגעגלידערט. פאַרקערט ווערן מאָדערנע קיצורים געשריבן מיט פּינטעלעך, למשל: „א.א.וו.“ (און אַזוי ווײַטער), „א.א.“ (און אַנדערע). 

  אַזויאַרומעט ווערט דיפערענצירט למשל „נ.י.“ (ניו⸗יאָרק) פון „נ″י“ (נרו יאיר — ′זאָל זײַן ליכטיקײַט לײַכטן′, געשריבן נאָכן נאָמען פון אַ לעבעדיקן מענטשן אַוועמען מען גיט אָפּ כבוד). בײַ טייל סעקולערע יידישיסטן איז געוואָרן אַ פּרינציפּיעלער ענין אַלע מאָדערנע קיצורים אויך שרײַבן עלעהיי זיי וואָלטן ראשי⸗תיבותן געווען („אאַז″וו“; „א″א“; אויך אַזעלכע פּנים חדשות ווי „שנ″פ“ טײַטש: „שיער ני(ש)ט פאַרגעסן“. פאַר⸗זיך איז מה רעש. למעשה איז דאָס אָבער געוואָרן, פּונקט ווי די דרײַ⸗וואָוון און די דרײַ⸗יודן, אַ פּערמאַנענטער וויזועלער סימבאָל פון אַנטי⸗טראַדיציאָנעלער (און במילא אַנטי⸗רעליגיעזער) אידעאָלאָגיע וואָס האָט, אינאיינעם גענומען מיט אַ שלל אַנדערע „חידושים“ אונדז געבראַכט צום שוועל פון אָפּזונדערונג און אָפּפרעמדונג, מיט דער גרויסער איראָניע אַז די שפּראַך פון דער „ניט⸗יידישיסטישער“ חרדיש⸗חסידישער סביבה שטעלט מיט זיך פאָר דעם אמת⸗היסטאָרישן לינגוויסטישן המשך פונעם לשון פון די וועלטלעכע יידישע קלאַסיקער פון נײַנצעטן און צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, בעת די פּוריסטיש⸗נאָרמאַטיוויסטישע מחנה איז פאַרבליבן אַ שיינער קלוב. לסוף דאַרף מען נאָר באַטאָנען, אַז דאָ גייט ניט אין אַוועלכער ניט איז הײַנטצײַטיקער בכיוונדיקער באַעוולונג ח″ו (חס ושלום); עס גייט אין דעם קולטור⸗היסטאָרישן פאַקט, אַז די סעקולאַריסטישע, אַנטי⸗פרומע אײַנפירונגען פון די דרײַסיקער יאָרן פון לעצטן יאָרהונדערט (אין אַ סך פאַלן אינספּירירט פונעם סאָוועטישן באַנוץ) האָבן געשאַפן שריפטלעכע בילדער וואָס קענען קיינמאָל ניט אָנגענומען ווערן בײַ די חרדישע קהילות אַוואו יידיש לעבט און שפּרודלט. צווישן די ערשטע אויפגאַבעס בכדי פאַראייניקן „יידיש מיט אידיש“ איז אָפּלאָזן די אַנטי⸗טראַדיציאָנעלע שרײַבונגען וואָס שטערן דעם פּראָגרעס פון יידיש כולה}.

  פאַראַן געוויינטלעך אויסנאַמען — אַ הײַפעלע פאַלן, אַוואו מען נוצט צוויי⸗שטריכעלעך (אָנשטאָט אַן איינציקן, און אָנשטאָט אַ פּינטל), און וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען אָנגענומען בײַ אַ וואָרט פון ניט⸗סעמיטישן אָפּשטאַם; למשל דער טיטל „דאָקטער“ פאַר אַ פאַמיליע נאָמען; („אָט קומט ד″ר גרינבערג“). און אָט אַזוי⸗אָ האָט זיך אין משך פון הונדערטער יאָרן אײַנגעפונדעוועט די טראַדיציע פון מאַכן ראשי תיבות צו נעמען פון היימישע שטעט, אַזעלכע וואָס זײַנען בײַם יידישן פאָלק געוואָרן אַן עיר ואם בישראל. פון אַמאָליקע יאָרן אַשטייגער: פ″פ (פראַנקפורט) און פּ″ב (פּעטערבורג), בײַ הײַנטיקן טאָג: ב″פּ (באָראָ פּאַרק), וו″ב (וויליאַמסבורג), ס″ה (סטאַמפאָרד היל) וכו′}.

ABC (n.)

(דער) אַלפאַבעט [àlfabét]; {אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} אַלפאַוויט;

{ענגער:} (דער) לאַטיינישער אַלפאַבעט;

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט אַז ס′גייט אין יידישן אלפאַבעט} דער א″ב (אויך: אלף⸗בית) [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys];

{אַוואו ס′גייט דווקא אין ניט⸗יידישע אַלפאַבעטן:} דער ני(ש)ט⸗יידישער (\ענגלישער \אַראַבישער וכו′) אַלפאַבעט.

ABCs of

עלעמענטאַרער אַרײַנפיר אין; ערשטער אַרײַנפיר אין; די סאַמע גרונט⸗פּונקטן (ל″ר);

{„ענטפערנדיק“ דעם ענגלישן אויסדרוק:} דער א″ב (\אלף⸗בית) פון [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys];

abdicate

אַבדיקירן {בײַ אַ מלך אָדער מלכה}; אָפּלאָזן; אויפגעבן [úv-gèbm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)v-gèybm]; אָפּזאָגן זיך (פון); צוריקציען זיך (פון); אַנטזאַגן זיך (פון).

abdication

(די) אַבדיקאַציע (ל″ר: -ס);

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַבדיקירונג (ל″ר: -ען);

{ליטעראַריש, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אָפּזאָגונג (ל″ר: -ען).

abdication of responsibility

(די) אָפּזאָגונג פון (אַוועלכער ני(ש)ט איז) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt];

{לומדיש:} (דער) ביטול אחריות [bìtl-akhráyəs].

abdomen

(דער) בויך (ל″ר: בײַכער); (דער) בויך⸗קאַסטן (ל″ר: -ס).

abdominal cavity

(דער) בויך⸗חלל [bóykh-khòləl], דרומדיק: [bó:(u)(ə)kh-khù:ləl] (ל″ר: -ס).

abduct

קידנעפּן [kídnèpm]; מיט ג(ע)וואַלד צונעמען (\פאַרכאַפּן);

{לומדיש:} בחרבו וקשתו (צו)נעמען [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).

abduction

(די) קידנעפּונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) קידנעפּן; (די) פאַרכאַפּונג מיט ג(ע)וואַלד (ל″ר: פאַרכאַפּונגען);

{לומדיש:} (דאָס\דער) צונעמען בחרבו וקשתו [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).

abductor

(דער) קידנעפּער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) מענטשן⸗כאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרכאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{לומדיש:} (דער) חרבו⸗וקשתוניק [khàrboy-ufkáshtoy-nik], דרומדיק: [khàrboy-ifkáshtoy-nik], צפונדיק: [khàrbey-ufkáshtey-nik] (ל″ר: -עס).

Abel (bibl.)

הבל [hévl], דרומדיק: [h)éyvl)];

{פראַזעס, צומאָל וועגן אַן אומגליקלעכן, וואָס מ′האָט דערהרגעט אַשטייגער איבער קנאה:} הבל, נעבעך; קַינס ברודער, נעבעך [káyənz|brúdər], דרומדיק: [(ká:(y)ənz|brí:də(r];

{איראָניש:} אַ הבל בן אדם [ahévl|bènódəm], דרומדיק: [ahéyvl|bènú:dəm];

  {הערה: וואָרטשפּיל פון נאָמען „הבל“ מיטן „הבל“ פון „הבל הבלים“ (′נישטיקײַט און נאַרישקײַט′), < קהלת א′: ב′ — און בעת מעשה פונעם תנ″כישן נאָמען פון אדם⸗הראשונען (הבלס טאַטע) מיט ′אדם, אַ מענטש′; גענוצט וועגן אַ נידעריקן צי אַ נידערטרעכטיקן מענטשן; וויל מען באַטאָנען אַז ס′גייט די רייד אינעם גאָט⸗די⸗נשמה⸗שולדיקן ערשטן קרבן פון רציחה קען מען אויף פאַרשיידענע אופנים דאָס אַרויסהייבן, למשל: „הבל פון קין און הבל“ צי „הבל, דער זון פון אדם⸗הראשונען“}.

Abelson, Paul (1878–1953)

פּאָול אַבעלסאָן [pó(u)l|áb(e)lson];

געבאָרן: קאָוונע; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.

aberrant

אָפּווײַכנדיק; אַנדערש⸗משונהדיק [məshúnə-dik], דרומדיק: [məshí(:)nə-dik]; ני(ש)ט⸗נאָרמאַל(יש).

aberration

(דער) אָפּגאַנג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווײַכונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנייגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווענדונג (ל″ר: -ען); (די) אַבעראַציע (ל″ר: -ס);

{אין מער וויסנשאַפטלעכן סטיל:} (דער) אָפּנייג (ל″ר: -ן); (דער) אָפּווײַך (ל″ר: -ן);

{פראַזע:} אַן אָפּגאַנג פונעם דרך המלך [dèr(ə)kh-(h)améləkh], דרומדיק: [dè(y)r(ə)kh-(h)améyləkh].

abeyance: hold (/keep) in abeyance

האַלטן (\אָפּלייגן) אויף שפּעטער⸗צו; זיך אויף איצט(ער) ניט באַנוצן (זיך מיט).

abhor

{פאַרשטאַרקונגען פון „פײַנט האָבן“ און „האַסן“:} שרעקלעך (\שטאַרק \זייער \ממש [máməsh]) פײַנט האָבן [fáynt-hobm], דרומדיק: [fá:nt-ubm] (\האַסן);

{פראַזעס, בדרך כלל אָדאָרטן אַוואו דער אָביעקט איז אַ מענטש:} פײַנט האָבן (\האַסן) +: ווי אַ שפּין; שנאת מות [sìnəs-móvəs], דרומדיק: [sìnəs-múvəs]; {לומדיש:} בתכלית השנאה [bətàkhləs-(h)asínə];

{טאָמער מער אין זין פון עקל איידער מענטשלעכע שנאה, אין די אַלע פאַלן — <+דאַטיוו>:} עקלען; מיגלען; קערן די גאַל (פון); {לומדיש:} מיאוס ומאוס זײַן [míyəs|umó(y)əz-zayn], דרומדיק: [míyəs|əmú:əz-za:n].

abhorrent

אָפּשטויסנדיק; עקלדיק; עקלהאַפט(יק); 

ממש מיאוס [máməsh|míy(ə)s]; {עמאָטיוו; בײַ טייל סלענגיש:} פּאַסקודנע(ר).

abide by

היטן; אָפּהיטן; פאָלגן; אויספאָלגן.

{לומדיש; בײַ טייל נאָר וועגן די מצוות, בײַ טייל אויך אוניווערסאַליזירט אין אַקאַדעמישן סטיל:} שומר זײַן [shóymər-zayn], דרומדיק: [shóymə(r)-za:n], צפונדיק: [shéymər-zayn].

abiding

דויערדיק; דויערנדיק; דויערהאַפט(יק);

{מער פאָרמעל; עסייאיסטיש:} דויערעוודיק; אָנהאַלטעוודיק; שטאַנדהאַפטיק.

abiding faith

{בכלל גענומען:}

(דער) דויערהאַפטיקער (\לאַנג⸗דויערנדיקער \לאַנג⸗גילטיקער \באַשטענדיקער) צוטרוי; (די) דויערהאַפטיקע גלייבונג (\גלייבעניש);

{טאָמער אין רעליגיעזן זין:}

{וועגן יידישן גלויבן:} (די) אמונה שלימה [əmùnə-shléymə], דרומדיק: [əmìnə-shláymə]; (די) פעסטע אמונה;

דער אייביקער בטחון אינעם רבונו של עולם [bətókhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], דרומדיק: [bətúkhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [bətókhn|inəm-rəbèynə-shəléyləm];

{אוניווערסאַליש:} (די) בלײַביקע (\דויערהאַפטיקע) רעליגיעזע גלייבונג.

ability

(די) פעאיקײַט [féy(i)kayt];

{אויף אַ ספּעציפישן געביט:} (די) געניטקײַט [gənítkayt];

{לומדיש}: (די\דער) יכולת [yəkhóyləs], צפונדיק: [yəkhéyləs];

{אָפטמאָל נעגאַטיוו איראָניש:} (די) קראַפט („די קראַפט אַלצדינג קאַליע מאַכן האָט ער דווקא יאָ“).

ability: each to the best of his/her/their ability

יעדערער (\איטלעכער) לויט זײַנע (\אירע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];

יעדערער (\איטלעכער) לויט די פעאיקײַטן [féy(ə)kàytn] (\{לומדיש:} לויט די כשרונות [kəshróynəs], צפונדיק: [kəshréynəs]).

ability: to the best of my ability

אויף וויפל איך קען (\האָב געקענט \ס′איז מיר געלונגען); לויט (\וועדליק) מײַנע (בעסטע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].

abject poverty

(דער\דאָס) טיפע דלות [dáləs]; די טיפע (\דורכאויסיקע \דערדריקנדיקע \מוראדיקע) אָרעמקײַט; [móyrə-dikə], צפונדיק: [méyrə-dikə].

ablaze

ברענענדיק(ערהייט); פלאַמענדיק(ערהייט); אין גאַנג פון ברענען; אין פלאַמען; צעפלאַקערט; בעתן סאַמע ברענען.

able

פעאיק [féy(i)k]; בכח (זײַן) {אויך: בכוח} [pkóyəkh] צי [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh] צי [pkéyəkh]; מסוגל [m(ə)súgl], דרומדיק: [m(ə)sígl];

{דיאַלעקטיש:} אין שטאַנד; {חסידיש אויך:} אימשטאַנד.

able bodied

קערפּערדיק געזונט (\פעאיק) [féy(i)k];

{אַרכעאיש (אויסער אין מזרח); ליטעראַריש אויפגעלעבט; עמאָטיוו:} קרעפּקע.

ablution

(די) אַבלוציע (ל″ר: -ס); (די) ריטואַל⸗וואַשונג (ל″ר: -ען); (די) ריטועלע אָפּוואַשונג (ל″ר: -ען);

{אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן אַרײַננעמענדיק:}

{פון גאַנצן קערפּער:} (די) טבילה [tví(y)lə] (ל″ר: טבילות);

{פון די הענט, מיט אַ כוס:} (די) נטילת ידיים [nətì(y)ləs-yodáyəm], דרומדיק: [nətì(:)ləs-yu:dá:(y)əm].

abnormal

ני(ש)ט⸗נאָרמאַל; אומנאָרמאַל; אַבנאָרמאַל; אומגעוויינטלעך;

{לומדיש:} יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfndik], צפונדיק: [yèytsə-déyfndik];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} חוץ לדרך הטבע [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə].

abnormality

(די) ני(ש)ט⸗נאָרמאַלקײַט; (די) אומנאָרמאַלקײַט; (די) אַבנאָרמאַלקײַט; (די) אומגעוויינטלעכקײַט;

{לומדיש:} (די) יוצא⸗דופנדיקײַט [yòytsə-dóyfn-dəkàyt], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dəkàyt];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} (די) חוץ⸗לדרך⸗הטבעדיקײַט [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə-dəkayt], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə-dəkayt].

abnormally

אומגעוויינטלעך; ני(ש)ט⸗געוויינטלעך.

aboard: be aboard

 זײַן אין (\אויף); פאַראַן (זײַן אין) (\אויף);

זײַן צווישן די פאָרנדיקע (\רײַזנדיקע \פּאַסאַזשירן);

{לומדיש:} בנמצא זײַן אין (\אויף) [bənímtsə].

aboard: All aboard!

אַלע אַרײַן!; אַלע אַרויף!; אַלע אײַנשטײַגן!.

abolish

אָפּשאַפן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

abolition

(די) אָפּשאַפונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָפּשאַפן; (די) אַבאָליציע;

{לומדיש:} (די) בטל⸗מאַכונג [bótl], דרומדיק: [bú:tl]; (דאָס\דער) בטל מאַכן.

(Abolition (of Slavery

(די) אַבאָליציע (פון שקלאַפערײַ) [abolítsyə].

abolitionist

(דער) אַבאָליציאָניסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַבאָליציאָניסטין (ל″ר: -ס); (דער) אַבאָליציע⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַבאָליציע⸗קעמפערין (ל″ר: -ס).

abominable

דערווידערדיק; ווידערוויליק; עקלהאַפט(יק); עקלדיק; מיגלדיק;

{עמאָטיוו:} פּאַסקודנע; כאָלער(י)עדיק.

abomination

אַ פאַרדאָרבעניש (ל″ר: -ן); אַ פאַרדאָרבנקײַט (ל″ר: -ן); אַ פאַרמיאוסונג [afàr-míy(ə)sùng] (ל″ר: -ען);

{עמאָטיוו:} אַ פּאַסקודסטווע [àpaskútsvə];

{לומדיש:} אַ מיאוס⸗ומאוס [amìyəs-umó-us], דרומדיק: [amìyəs-imú:-is];

אַ שקץ תשקצנו כי חרם הוא [ashàkəts-təshaktsénu|kì-khèyrəm-hú], דרומדיק: [:ashàkəts-təshaktséyni:|kì:-khàyrəm-(h)í].

aboriginal (n.)

(דער) אור⸗תושב [úr-tòyshəv], צפונדיק: [úr-tèyshəv] (ל″ר: אור⸗תושבים [úr-tòyshvəm], צפונדיק: [úr-tèyshvəm]; (דער) אַבאָריגינאַל (ל″ר: -ן).

abort (v.)

{מעדיציניש:} אַבאָרטירן; מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];

{בכלל:} אַוועקלאָזן; אַָפּלאָזן; וואַרפן; אָפּהאַקן; מיטאַמאָל אָפּשטעלן.

aborted takeoff

(די) אָפּגעשטעלטע (\אַבאָרטירטע) אָפּפליאונג (ל″ר: -ען).

abortion

(דער) אַבאָרט [abórt] (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];

{פאָרמעל, פאַראיידלטערהייט:} (די) טערמינירונג פון שוואַנגערשאַפט;

{עמאָטיוו און קריטיש:} (די) פאַרמפּלונג [far-máplung] (ל″ר); (דאָס\דער) בכיוונדיקע(ר) מפּיל⸗זײַן [bəkívn-dikə(r)|mápl-zayn].

abortion issues (/questions)

(די) אַבאָרט⸗פראַגן;

{באַטאָנענדיק די קאָנטראָווערסיעס:} (די) אַבאָרט⸗קאָנטראָווערסיעס (ל″ר); (די) אַבאָרט⸗מחלוקתן [makhlòykəsn], צפונדיק: [makhlèykəsn] (ל″ר);

{מיטן טראָפּ אויף די העכערע שייכותדיקע פראַגן פון עטיק, פילאָסאָפיע, יוריספּרודענץ, רעליגיע:} (די) אַבאָרט⸗פּלוגתאות [pluktòəs], דרומדיק: [pliktú:əs].

abortion pill

(די\דער) אַבאָרט⸗פּיל (ל″ר: -ן); (די) אַבאָרט⸗טאַבלעטקע (ל″ר: -ס).

abortion rights

(די) אַבאָרט⸗רעכט (ל″ר).

abortion: have an abortion

האָבן (\מאַכן) אַן אַבאָרט; אַבאָרטירן; מפּיל מאַכן [mápl-màkhn]; בכיוונדיק מפּיל זײַן [bəkívndik|mápl-zayn].

abortion: right to an abortion

(דאָס\די) רעכט אויף אַבאָרט.

abortive (failed, abandoned)

דורכגעפאַלן (\דורכגעפאַלענע(ר)); ני(ש)ט⸗געלונגען (\⸗געלונגענע(ר)); ני(ש)ט⸗געראָטן (\⸗געראָטענע(ר));

{עמאָטיוו:} מפּלהדיק [mapólə-dik], דרומדיק: [mapú:lə-dik];

{מיטן טראָפּ אויף אַ מענטשלעכן באַשלוס:} אָפּגעלאָזן (\אָפּגעלאָזענע(ר)).

about (concerning)

{אויף אַ בערכדיקן מהלך פון טאָגטעגלעך ביז לומדיש (פאַראַן דערבײַ אַ סך סטיליסטישע און דיאַלעקטישע וואַריאַציע:}

וועגן; וואָס (איז) שייך [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh]; אין שייכות מיט [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; מכח [mikóyəkh], צפונדיק: [mikéyəkh]; בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].

(about (approximately

אַרום; אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; אומגעפער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער; פּלוס⸗מינוס; אַ („אַ פופצן קילאָמעטער“);

{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh]; {נאָכמער לומדיש:} לערך [l(ə)érəkh], דרומדיק: [l(ə)éyrəkh];

  {הערה: אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אין אַ צאָל ספּעציפישע פאַלן, אַוואו ענגליש נוצט איר אומבאַשטימטן אַרטיקל פאַרן נומער גופא, בײַ אַזעלכע רונדיקע ציפער ווי הונדערט, טויזנא, מיליאָן, האָבן אַ סך גענומען נוצן „אַ הונדערט“, „אַ טויזנט“, „אַ מיליאָן“ ניט אין יידישן זין פון ′אומגעפער′ אלא וואָדען אין ענגלישן זין פון דער סומע גופא, צומאָל אַרײַנטראָגנדיק אַ ספק אין פּשט};

{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh];

{אַ קאַפּ מער עמאָטיוו, צי גוטמוטיק, צי מער באַקלערעריש איידער אַריטמעטיש:}

אַוועלכע; אַקעגן; בײַ [ba]; לאָמיר אָנכאַפּן.

about face (n.)

(דער) קער⸗אום (ל″ר: -ען); (דער) אַרומקער (ל″ר: -ן).

About face!

אומדרייען!; אַרומגעדרייט!.

About time!

שוין צײַט!; גענוג געוואַרט!; אַנו זשע!;

{פראַזעס:} דערלעבט יאָרן! [derlépt|yórn], דרומדיק: [deyrléypt|yú:rn]; אויך: [dalépt|yórn], דרומדיק: [daléypt|yú:rn];

מ′דאַרף מאַכן אַ שהחיינו! [shèkh(ə)yónu], דרומדיק: [:shèkh(ə)yú:ni].

?About what

וועגן וואָס?; איבער וואָס?; מכח וואָס? [mikòyəkh-vós], דרומדיק: [mikòyəkh-vú:(ə)s], צפונדיק: [mikèyəkh-vós];

{לומדיש:} בנוגע וואָס? [bən(ə)gèyə-vós], דרומדיק: [bən(ə)gàyə-vú:(ə)s].

about: What’s this all about?

וועגן וואָס גייט דאָ די (גאַנצע) רייד?; וועגן וואָס האַנדלט (זיך) דאָ בכלל?; וואָסי′ דאָס?;

{לומדיש:} מאי כולי האי? [?máy|kùlə-hay], דרוממיק: [?(má:|kì(:)lə-ha:(y].

above (adv.) (in a higher position)

אויבן [óybm], צפונדיק: [éybm]; פון (\אויף) אויבן; אין דער הייך;

{דרומדיק דיאַלעקטיש:} אויוון.

above (prep.)

{פּרעפּאָזיציע:} איבער; העכער פון (\פאַר);

{קאָניונקציע:} העכער ווי (\איידער).

above all (more than anything else)

מער פון אַלצדינג; מער פון אַלעמען; דער עיקר [dəríkər]; {דיאַלעקטיש:} דערעיקרשט [dəríkərsht];

{לומדיש:} ועל כולם [v(ə)àl-kúləm], דרומדיק: [v(ə)àl-kíləm].

above the law

(וואָס (\וועלכע(ר) שטייט (\האַלט זיך)) העכער פאַרן געזעץ (העכער פאַרן דין \איבער אַלע דינים [dínəm]); („דער פּאָליציאַנט האָט געמיינט, אַז ער איז צוליב זײַן שטעלע העכער פאַרן דין“).

above: see above, as mentioned above (acad.)

זע(ן) אויבן; 

{לומדיש:} זע(ן) לעיל [l(ə)éyl], דרומדיק: [l(ə)áyl].

above: the above(-)mentioned

{בכלל (אָן אַ דערבײַאיקן אָביעקט):} דאָס אויבנדערמאָנטע;

{אַלץ דעסקריפּטיווער אַדיעקטיוו:} (דער\די\דאָס) אויבנדערמאָנטע(ר);

{לומדיש; נאָכן אָביעקט פונדערפון:} הנ″ל [hanál]; 

{פראַזעס:} ווי אויבן דערמאָנט (\ווי ס′איז אויבן דערמאָנט געוואָרן); {לומדיש:} כנ″ל [kanál]; כדלעיל [kəd(ə)ləéyl], דרומדיק: [kəd(ə)ləáyl].

abracadabra

אַברעקעדאַברע!; ענגע בענגע! [éyngə béyngə] {אָנהייב פון פאַרשיידענע יידישע שפּרוכן און קינדער⸗שפּרוכן}; לאָקש⸗כאָטש⸗שאָך! {און אַ סך אַנדערע…}.

{לויט אַ געוויסער (אַ סברא, אַ פאָלקס⸗עטימאָלאָגישער) השערה וואָס האַלט פון אַ יידיש⸗אַראַמישן, קאַבאַליסטישן מקור}:

עָבְרָא כְּדַבְּרָא! [óvro kədábro] (′אַדורך לויטן וואָרט\געזאָגטן′).

(Abraham (biblical

אברהם אבינו [avrò(ə)m-ovínu], דרומדיק: [avrù:(ə)m-uví:ni]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אברהם⸗אבינון}. 

(Abraham ben Azriel of Bohemia (13th century

דער ערוגת הבושם [dər-arùgəs-(h)abóysəm], דרומדיק: [dər-arì:gəs-(h)abóysəm], צפונדיק: [dər-arùgəs-(h)abéysəm];

ר′ אברהם בן עזריאל בעל ערוגת הבושם.

Abraham ben David of Posquières (±1125–1198)

דער ראב″ד [dər-ráyvəd], דרומדיק: [dər-rá:vət];

רבינו אברהם בן דוד.

Abrahamic

אַבראַמיש [abrámish];

  {הערה: מען  ק ע ן  פאַרשטייט זיך שרײַבן „אברהמיש“ און מען קען דעמאָלט אַרויסריידן לויטן יידישן שטייגער — צפונדיק [avrómish], דרומדיק [avrúmish]; אָבער דער עצם באַגריף, אַ גרופּירונג פון יודאַאיזם, קריסטלעכקײַט און איסלאַם איז אַ מאָדערן⸗אינטערנאַציאָנאַלער, ניט קיין יידישער; אַזויאַרומעט, אַז בילכער איז, אַ סברא, די פאָנעטישע שרײַבונג}.

Abramovitsh (Abramovich), Sholem Yankev → Mendele Moykher Sforim

abrasive (of character)

אומאיידל; ני(ש)ט⸗איידל; אַגרעסיוו(לעך);

{אַ קאַפּ לומדיש:} אומבתרבותדיק [úm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ím|bətárbəz-dik];

{פראַזעס:} זיך ני(ש)ט רעכענענדיק מיט יענעם; אָן דרך⸗ארץ צו יענעם [dèrkhérəts], דרומדיק: [dèrkhéyrəts], אויך: [dàrkhéyrəts].

abreast: keep abreast 

בלײַבן אינפאָרמירט (\באַהאַוונט); מיטהאַלטן; זיך אינטערעסירן ווי ס′האַלט;

{אין מזרח אויך:} זײַן (\בלײַבן) אין קורס.

abridged (shortened)

פאַרקירצט; אָפּגעקירצט.

abridged edition

(די) פאַרקירצטע (\אָפּגעקירצטע) אויפלאַגע [úf-làgə], דרומדיק: [ó:(u)f-làgə] (\אויסגאַבע [óyz-gàbə], דרומדיק: [ó:(u)z-gàbə]) (ל″ר: -ס);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: קיצורים [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:rəm]);

{אָפּלאַכערישע פראַזע וועגן אַ פּאַרטאַטשנעם קיצור:} וויליאַם שעקספּיר פאַרקירצט און פאַרבעסערט פון וועלפקע שאַפּיראָ.

abridg(e)ment of rights

(די) רעכט⸗פאַרמינערונג (ל″ר: -ען); (די) רעכט⸗פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען).

abroad

אין אויסלאַנד;

{לויטן פּירוש המילות ′איבערן ים′ אָבער ווערט אויך היימיש גענוצט אין זין פון ′העט ווײַט אין אַן אַנדער לאַנד′:} מעבר לים [məéyvər|l(ə)yám], דרומדיק: [məáyvə(r)|l(ə)yám];

{שפּאַסיקע וואַריאַנטן:} מעבר לעראָפּלאַן ′פון יענער זײַט עראָפּלאַן′; מעבר למדבר [məéyvər|lamídbər] ′פון יענער זײַט מדבר′}, דרומדיק: [(məáyvə(r)|lamídbə(r];

{אייגנטלעך אַ העברעאיזם פון מדינת ישראל, מיטן טײַטש ′אויסער ישראל′ אָבער ווערט ווען⸗ניט⸗ווען באַנוצט אויך אַנדערשוואו אין פּשוטן זין פון ′אין אויסלאַנד′:} אין חוץ לארץ [in-khúts-l(ə)òrets].

abroad: from abroad

פון אויסלאַנד;

{לומדיש, צומאָל מיט ראָמאַנטיק:} פון מעבר לים [fun-me(y)éyvər|ləyám], דרומדיק: [fin-mə(y)áyvə(r)|ləyám].

abroad: travel abroad

פאָרן אין אַנדערע לענדער; פאָרן אין אויסלאַנד.

abrogate

אָפּשאַפן; אַנולירן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

abrogation

(די) אָפּשאַפונג; (די) אַנולירונג; (דאָס\דער) בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

abrupt

אומגעריכט; אומדערוואַרט; פּלוצעמדיק; 

abruptly

אומגעריכטערהייט; אומדערוואַרטערהייט; פּלוצעמדיקערהייט.

(Absalom (biblical

אבשלום [afshóləm], דרומדיק: [afshú:ləm];

{ווערטלעך:}

ער איז דעם טאַטן געטרײַ ווי אבשלום דוד⸗המלכן (′שטאַרק ניט געטרײַ′, ′פאַררעטעריש אינגאַנצן′); {אַ קללה, עמעצן זאָל טרעפן אַ מיתה משונה:} אין אבשלומס בוים זאָלן אים די האָר פאַרטשעפּעט ווערן (לויט שמואל ב′, י″ח: ט).

abscess

(דער\דאָס\די) געשוויר (ל″ר: -ן); (דער) בלאָטער (ל″ר: -ס); 

{מעדיציניש:} (דער) אַבצעס (ל″ר: -ן).

abscond

אַנטלאָפן ווערן; אַנטרונען ווערן; פּליטה מאַכן [pléytə], דרומדיק: [pláytə];

אַנטלויפן; אַנטרינען.

absconder

(דער) אַנטלויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַנטלויפערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַנטלויפערקע (ל″ר: -ס); (דער) פּליטה מאַכער [pléytə|màkhər], דרומדיק: [(pláytə|màkhə(r]), ל″נ: (די) פּליטה מאַכערין (ל″ר: -ס);

{בייגעוודיק:} (די\דער) אַנטלויפנדיקע(ר); (די\דער) אַנטרינענדיקע(ר); (די\דער) פּליטה מאַכנדיקע(ר) [pléytə], דרומדיק: [pláytə];

{לומדיש; צומאָל הומאָריסטיש:} (דער) בורח [bəréyəkh], דרומדיק: [bəráyəkh] (ל″ר: בורחים [bórkhəm]).

…absence: in the absence of

בײַם אויספעלן פון; אַז ס′איז (ס′זײַנען) ני(ש)טאָ (קיין);

{טאָמער דווקא וועגן אַ מענטשן וואָס איז ניטאָ דערבײַ:}

ני(ש)ט אינעם בײַזײַן פון; אָנעם בײַזײַן פון; ני(ש)ט אין דער אָנוועזנהײַט פון;

{פראַזעס:} בשעת (זי\ער) איז ני(ש)טאָ; בעתן פעלן אויפן אָרט פון [b(ə)éysn], דרומדיק: [b(ə)áysn].

(absent (not present

ני(ש)ט(אָ) אויפן אָרט; ני(ש)ט פאַראַן אויפן אָרט; ני(ש)ט⸗אָנוועזנדיק.

absent minded

פאַרטראָגן; פאַרקלערט (מיט אַנדערע זאַכן); צעפלויגן; ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירט; צעחושט [tsə-khúsht], דרומדיק: [tsə-khísht].

absent minded person

אַ פאַרטראָגענער מלאך [máləkh];

{בייגעוודיק:} אַ פאַרטראָגענע(ר); אַ פאַרקלערטע(ר); אַ ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירטע(ר); אַ צעחושטע(ר) [(atsəkhúshtə(r], דרומדיק: [(atsəkhíshtə(r].

absentee (n.)

{בייגעוודיק:} (די\דער) פעלנדיקע(ר); (די\דער) זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗פאַראַנענע(ר); (די\דער) אָפּוועזנדיקע(ר).

absentee (adj.)

פעלנדיק; זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיק; ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); אָפּוועזנדיק;

absentee ballot

(די) צוגעשיקטע שטים⸗פּאַפּיר (ל″ר: ן); (די) צוגעשיקטע שטימע (ל″ר: -ן); אַ שטימע פונדערווײַטנס;

{פראַזע:} די שטימען פון ני(ש)ט אויפן אָרט.

absentee landlord

(דער) באַלעבאָס וואָס איז ני(ש)טאָ אויפן אָרט.

absenteeism

(דאָס\דער) ני(ש)ט קומען אויף דער אַרבעט; (דאָס\דער) ני(ש)ט יאַווען זיך; (די) אומבאַווײַזונג; 

{מער אין זין פון אַ טענדענץ אָדער ברייטערן ענין:} (די) ני(ש)ט⸗יאַוואונג; (די) ני(ש)ט⸗אָנקומונג; (די) טענדענץ ניט (צו) באַווײַזן זיך.

(absolute (complete

פולשטענדיק; אַבסאָלוט; טאָטאַל; {אין טייל פאַלן:} ריין;

{ניט בייגעוודיק, פאַרן סוביעקט:} דורך און דורך (אַ); לחלוטין [làkh-lútn] אַ: „ער איז דורך און דורך אַן אידיאָט, לחלוטין אַ נאַר צווישן נאַראָנים“.

absolute majority

(די) אַבסאָלוטע מערהײַט (\מאַיאָריטעט) (ל″ר: -ן).

absolute monarchy

(די) טאָטאַלישע (\אַבסאָלוטישע) מאָנאַרכיע (ל″ר: -ס).

absolute necessity

(די) אומבאַדינגטע (\אַבסאָלוטע) נויטווענדיקײַט [noytvén-dəkàyt]; 

{לומדיש:} אַ הכרח ממש [ahékhrəkh|máməsh], {עמאָטיוו:} [ahèkhrəkh-máməsh].

Absolute power corrupts absolutely

(די) טאָטאַליסטישע מאַכטיקײַט פאַרפירט (\קאָרופּטירט) טאָטאַלערהייט;

{פּאַראַפראַזע:} וואָס מער מאַכט — אַלץ מער קאָרופּציע (\פאַרדאָרבנקײַט).

absolute zero

אַבסאָלוט נול.

absolute zero (n.)

(דער) אַבסאָלוטער נול⸗פּונקט.

(absolutely (totally/clearly

דורכאויס; דורך און דורך; לחלוטין [làkh-lútn], דרומדיק: [làkh-lítn];

{לומדיש:} לגמרי [ləgámrə].

Absolutely!

אַבסאָלוט אַזוי! [apsolút|azóy], צפונדיק: [apsolút|azéy];

 {בתורת ענטפער אויף אַ פראַגע, אָפטמאָל אַ פאַרבעטונג אויף עפּעס, אַז מ′וויל ענטפערן מיט אַן ענטוזיאַסטישן „יאָ“; טאָמער איז אַפריער אפשר געווען אַ ספק אין דעם, איז דער קלאַסישער ענטפער וואָס דריקט אויסעט די פרייד אין אָננעמען, נאָכדעם ווי ס′איז געווען אַ השערה אַז ניט, איז, מיט אַ זעלטן שטאַרקן טראָפּ אויפן ערשטן טראַף:}

אדרבא! [Áderàbə] („נו, מ′עט גיין דאָרטן מאָרגן? אדרבא!!“};

{אויך אַנדערע ווערטער אויף „יאָ“ נעמען אָן אַ פאַרשטאַרקטע פאָרם מיט אַקצענטירונג איבער דער געוויינטלעכער מאָס, וואָס ווערט דאָ געצייכנט מיט גרויסהאַנטיקע אותיות אין דער טראַנסקריפּציע פון באַטאָנטן וואָקאַל:}

געוויס! [gəvÍs]; אַוודאי! [avÁdə]; זיכער! [zÍkhər]; ס′אַ שאלה! [sa-shÁYlə], דרומדיק: [sa-shÁ:lə]; אומבאַדינגט! [úmbadÍngt];

{פראַזעס:} וואָדען? [?vó|dÉn], דרומדיק: [[?vú:|dÉYn]]; וואָס פאַראַ פראַגע! [vÓs-fara-fràgə], דרומדיק: [vú(:)s-fara-fràgə]; קיין פראַגע ני(ש)ט! [ki-frÁgə-ni(sh)t]; הונדערט מיט צוואַנציק פּראָצענט! [hùndert-mit-tsvántsik|protsént], דרומדיק: [hìnde(r)t-mit-tsvóntsik|protsént];

{זייער באַליבט און פאַרשפּרייט; נאָר וואָס, בײַ טייל איז דער מיין גלאַט ′גוט!′, ′אָקעי!′, ′פאַרוואָס ניט?′ אָן דער שטאַרקערער עמאָציע; בײַ אַ סך גילטן ביידע, געווענדט אין דער אינטאָנאַציע און מאָס באַטאָנונג:}

מהיכא תיתי! [makh(ə)téysə].

Absolutely not!

בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; אויף קיין פאַל ני(ש)ט!;

לחלוטין ני(ש)ט [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; ס′איז לחלוטין ני(ש)ט אַזוי!;

(פראַזעס:} לא מיט אַן אלף! [lóy|mitanáləf], צפונדיק: [léy|mitanáləf];

{לומדיש:} לא ולא [lóy-v(ə)lóy], צפונדיק: [léy-v(ə)léy]; באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt];

  {הערה: „לחלוטין“ ווערט באַנוצט דער עיקר נעגאַטיוויש: צי גראַמאַטיש נעגאַטיוויש (מיט „ני(ש)ט“ וכדומה) צי וועגן אַ נעגאַטיווער אָפּשאַצונג אָדער מיינונג וועגן דעם מדובר}.

absolution (of sins) (Chris.)

{אין קריסטלעכן גלויבן:} (די) אַבסאָלוציע (\ריינוואַשונג) פון זינד; (די) זינד⸗אַבסאָלוציע [àb-zolútsyə]; (די) קריסטלעכע זינד⸗וואַשונג.

absolve (Chris.)

{אין קריסטלעכן גלויבן:} אַבסאָלווירן.

absolve

ריינוואַשן; באַפרײַען; פאַראומשולדיקן; באַפרײַען פון שולד; מאַכן פאַר אומשולדיק;

{לומדיש:} מתיר זײַן [mátər-zayn]; {וועגן אַ פריער⸗אָנגענומענער פאַרפליכטונג:} מבטל חיוב זײַן [məvàtl-khíyəv-zayn].

absolve someone from an oath

{אוניווערסאַליש:}

(עמעצן) באַפרײַען פון אַ (\דער) שבועה [shvúə], דרומדיק: [shví:ə];

{אין יידישן דין:}

מתיר נדר זײַן [màtər-néydər-zayn], דרומדיק: [màtə(r)-náydə(r)-za:n].

absorb

אײַנזאַפּן; אַבזאָרבירן; 

{פיגוראַטיוו, אין זין פון קענען געפינען פאַר וואָס⸗ניט⸗איז אַן אָרט:} זיך באַגיין (מיט); זיך אַן עצה טאָן (\געבן) (מיט); קענען צונעמען.

absorbent

אַבסאָרבירנדיק; אײַנזאַפּנדיק; אײַנזאַפּע(וו)דיק.

absorbing

פאַרכאַַפּנדיק; טיף פאַראינטערעסירנדיק.

absorption

(די) אַבסאָרבירונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנזאַפּונג; (די) אַרײַננעמונג (ל″ר: -ען).

absorption center

(דער) אַבסאָרבירונג(ס)⸗צענטער (ל″ר: ø); (דער\אַ) צענטער פאַר אַבסאָרבירונג;

(דער) אַרײַננעמונגס⸗צענטער (ל″ר).

(abstain (from voting

אַבסטינירן; דווקא ני(ש)ט⸗שטימען [dáfkə].

(abstain (from sex

אַבסטינירן (\זיך אָפּהאַלטן \צוריקהאַלטן) פון סעקס;

{לשון נקיה; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך אָפּשיידן.

abstainer

(דער) אַבסטינענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַבסטינענטקע (ל″ר: -ס);

{טאָמער דווקא וועגן שטימען, אַשטייגער אין פּאַרלאַמענט; בייגעוודיק:} (די\דער) בפירוש ני(ש)ט שטימענדיקע(ר) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].

abstemious

זעלבסט⸗באַגרענעצנדיק; מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיק;

{לומדיש:} מסתפּק⸗במועטדיק [məstàpəg-bəmúət-(d)ik], דרומדיק: [məstàpəg-bəmí:ət-(d)ik];

{נאָכמער לומדיש:} צימצומדיק [tsímtsəm-dik]; מצמצמדיק [mətsámtsəm-dik].

abstemious person

{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיקע(ר); (אַ\די\דער) צוריקהאַלטנדיקע(ר);

{לומדיש:} אַ מסתפּק במועט [aməstàpəg-bəmúət], דרומדיק: [aməstàpəg-bəmí:ət];

אַ בעל⸗מצמצם [abàl-mətsámtsəm]; {בייגעוודיק:} אַ צימצונדיקע(ר) [atsímtsəm-dikə(r)].

abstinence

(די) אַבסטינענץ; (די) צוריקהאַלטונג;

{פראַזע, אין זין פון אַ מענטש וואָס האַלט זיך צוריק פון סעקס, משקה וכדומה:}

זײַן) אַ כובש את יצרו [akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [akèyvəsh-es-yítsrey]; {צי מיט מאָראַלישער אָפּשאַצערישקײַט:} איזהו גיבור? הכובש את יצרו! [!èyzəhù-gíbər?|hakòyvəsh-es-yítsroy],

דרומדיק: [!àyzəhì:-gíbə(r)?|(h)akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [!èyzəhù-gíbər?|hakèyvəsh-es-yítsrey] (′ווער איז דען אַ גיבור? דער וואָס קען בײַקומען דעם יצר!′ < פּרקי אבות ד′: א′).

abstract (n.)

(דער) סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען [sakháklən]); (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:yrəm]); (דער) תמצית [támtsəs] (ל″ר {זעלטן}: תמציתים [tamtséysəm], דרומדיק: [tamtsáysəm]); (די) סומירונג (ל″ר: -ען);

{אַרכעאיש בײַם רוב:} (דער) קאָנספּעקט (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) ראשי פּרקים [ròshə-prókəm], דרומדיק: [rùshə-prú:kəm] (ל″ר).

abstract (out) (v.)

אַבסטראַהירן; באַנעמען אַבסטראַקטערהייט; באַנעמען אַבסטראַקטיש;

{לומדיש:} באַנעמען בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].

abstract (adj.)

אַבסטראַקט; אַבסטראַקטיש.

abstract art

(די) אַבסטראַקט(יש)ע קונסט; (די) אַבסטראַקט⸗קונסט.

abstract noun

(דער) אַבסטראַקטער שם⸗דבר [shèm-dóvər], דרומדיק: [(shèm-dúvə(r] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} שמות⸗דברים [shmòyz-dvórəm], דרומדיק: [shmòyz-dvú:rəm], צפונדיק: [shmèyz-dvórəm];

(דער) אַבסטראַקטער סובסטאַנטיוו (ל″ר: -ן).

abstract number

(די\דער) אַבסטראַקטע(ר) ציפער (ל″ר: ø); (די) אַבסטראַקטע צאָל (ל″ר: -ן); (דער) אַבסטראַקט⸗נומער (ל″ר: -ן).

abstractly speaking (/in the abstract)

ריידנדיק (\רעדנדיק) אַבסטראַקט (\טעאָרעטיש); באַנומען אַבסטראַקטערהייט; טאָמער באַטראַכט אַבסטראַקטיש;

{לומדיש:} ריידנדיק (\רעדנדיק) מן הסתם [mìnastám]; טאָמער בעלמא [bəálmə];

{נאָכמער לומדיש:} בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].

absurd: It’s absurd!

ס′איז לעכערלעך!; אַ ווילדע מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ משוגעת! [am(ə)shəgás];

{געלינדערט:} ס′איז אַבסורדיש! [abzúrdish]; ס′איז אַן אַבסורד!; ס′לייגט זיך אינגאַנצן ני(ש)ט אויפן שכל [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].

absurdity

אַן אַבסורד [ànabzúrd] (ל″ר: -ן); אַ לעכערלעכקײַט;

{עמאָטיוו:} אַ משוגעת [am(ə)shəgás] (ל″ר: -ן); סתם אַ שטות [stám-ashtùs], דרומדיק: [stám-ashtìs].

absurdly

אַבסורדמעסיק; מאָדנע⸗משונהדיק(ערהייט) [mòdnə-m(ə)shúnədik|ərhéyt], דרומדיק: [mòdnə-m(ə)shínədik|ərháyt];

{עמאָטיוו:} משוגענערווײַז [məshúgənər-vàyz], דרומדיק: [məshí(:)gənər-và:s]; 

Abu Dhabi

אַבו דאַבי (אויך: אַבו⸗דאַבי).

abundance

(די) שפע [shéfə], דרומדיק: [shéyfə] (ל″ר: -ס); (די) שפעדיקײַט;

{פראַזעס:} אַן אפּותיקי (מיט) [ànapóytəkə], צפונדיק: [ànapéytəkə]; אַ מאַיאָנטיק (מיט).

abundance: in an abundance of caution

אין גײַסט פון וואָס מער פאָרזיכדיקײַט (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);

{לומדיש:} ליתר בטחון [ləyèsər-bətókhn], דרומדיק: [ləyèysə(r)-bətúkhn]; ליתר חיזוק [ləyèsər-khízək], דרומדיק: [ləyèysər-khízək].

abundance: in abundance

בשפע [bəshéfə], דרומדיק: [bəshéyfə]; צו דער זעט; מיט אַ ברייטער האַנט.

abundance: with an abundance of caution

מיט אַן איבעריקער (\מיט גרויס) פאָרזיכטיקײַט [fórzəgh-dəkàyt] (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);

{לומדיש:} מיט אַ פעסטער (\שטאַרקער) זהירות [z(ə)híyrəs] (\זהירותדיקײַט [z(ə)híyrəz-dəkàyt]).

abundant

בשפעדיק [bəshéfə-dik], דרומדיק: [bəshéyfə-dik];

{לומדיש:} די⸗והותרדיק [dày-v(ə)hóysər-dik], דרומדיק: [dà:(y)-v(ə)hóysə(r)-dik], צפונדיק: [dày-v(ə)héysər-dik].

abundantly clear

אינגאַנצן (\דורכאויס \פולשטענדיק) קלאָר; 

{לומדיש (אין טייל דיאַלעקטן)}: ברי לי (אַז) [bórə-lə], דרומדיק: [bórə-lə];

{פראַזעס:} קלאָר ווי דער טאָג; קלאָר וואָס ס′קען נאָר קלאָר זײַן.

(.abuse (n

(די) מיאוסע באהאַנדלונג (ל″ר: -ען) [míy(ə)sə]; 

(די) שלעכטע (\אוממענטשלעכע) באַהאַנדלונג; (די) אומעטישע (אומבאַרעכטיקטע \ מיאוסע \ניט⸗ריכטיקע) באַהאַנדלונג;

{מער טעכניש⸗טערמיניש, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אומהאַנדלונג; (די) אומבאַגייאונג; 

{ווייניקער טעכניש, מער אין עטישן, צי פאַראַלגעמיינערנדיקן טאָן; עמאָטיוו:} (די) אוממענטשלעכקײַט.

(.abuse (v

{אַ מענטשן:} שלעכט \ מיאוס [míyəs] \ ני(ש)ט עטיש \ ני(ש)ט ריכטיק \ — באַהאַנדלען. 

abuse: drug abuse

(די\דאָס) נאַרקאָמאַנסטווע; (די) נאַרקאָטיק⸗באַנוצונג.

abuse: emotional abuse

(די) עמאָציאָנאַל⸗באַמוטשונג.

abuse: physical abuse

(די) קערפּערלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) קערפּערלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן).

abuse: sexual abuse

(דער) סעקסועלער פאַרברעכן (\מיס(גע)ברויך \אָנפאַל \אומלעגאַלער אַקט) (ל″ר: -ן).

abuse: spousal abuse

(די) מאַן⸗און⸗ווײַב פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג [míy(ə)s]) (ל″ר: -ען);

(די) פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג) בײַ חתונה⸗געהאַטע (\פאַרהייראַטע) [khásənə-gəhàtə].

abuse: verbal abuse

(די) זידלערײַ (ל″ר: -ען); מיאוסע דיבורים [míy(ə)sə|dəbúrəm], דרומדיק: [mí:(ə)sə|dəbí:rəm]; (די) מיאוסע רייד (ל″ר).

abuse of power

(דער) קרומער באַנוץ (פון מאַכט, אויטאָריטעט, וכו′) (ל″ר: -ן); (דער) קרומבאַנוץ [krúm-banùts], דרומדיק: [krím-banìts] (ל″ר: -ן);

 {בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) מיסברויך [míz-bròykh], דרומדיק: [mìz-brò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן); {מער ליטעראַריש:} (דער) מיסגעברויך [míz-gəbròykh], דרומדיק: [mìz-gəbrò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן);

{פראַזעס:} (דער) אומבאַרעכטיקטער באַנוץ פון (דער) מאַכט;

{וועגן אַ גאַנצער טענדענץ, דער עיקר אַז ס′גייט אין (זייער) ערנסטע ענינים; לומדיש, אָפטמאָל גוזמאדיק:} {אויך אָן אַן אַרטיקל:} מלכות רשעות [màlkəs-ríshəs]; מממשלה רעה [məmshòlə-róə], דרומדיק: [məmshù:lə-rú:ə].

abuser (of others)

(דער) באַעוולער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) באַעוולערין (ל″ר: -ס).

abuser: drug abuser

(דער) נאַרקאָמאַן (ל″ר: -ען), ל″נ: (די) נאַרקאָמאַניכע (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) נאַרקאָמאַנקע (ל″ר: -ס).

abusive (verbally)

זידלעריש; באַליידיקנדיק; מיאוס ריידנדיק (\רעדנדיק) [míyəs];

{מער פאָרמעל:} אומבתרבותדיק [ùm-bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm-bətárbəz-dik]; 

{סלענגיש:} מיט אַ גראָבן פּיסק; פּיסקעוואַטע; אַלעמאָל אויסשייגעצנדיק.

abuzz: be abuzz with

קלינגען מיט; טומלען וועגן;

{ווערבן:} מ′שושקעט; ס′שושקעט זיך.

abuzz: the place with abuzz with talk about

אַלע האָבן גערעדט וועגן; ס′האָט געקלונגען מיט רייד וועגן; ס′איז געווען פול מיט רייד וועגן; מ′האָט גערעדט מערניט איין זאַך, וועגן.

abysmal

ריכטיק (\ממש [máməsh]) שלעכט; שוידערלעך; 

{פראַזעס:} טויגן אויף כפּרות [af-kapórəs], דרומדיק: [of-kapú:rəs]; טויגן אויפן פײַער; ני(ש)ט ווערט (זײַן) קיין שמעק טאַבעק.

abyss

(אַ\דער) תהום [tóm], אויך: [təhóm] (ל″ר: -ען); (דער) אָפּגרונט (ל″ר: -ן).

Abyssinia

{אָן אַן אַרטיקל} אַביסיניע.

Abyssinian (adj.)

אַביסיניש;

{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַביסינ(י)ער.

AC → air conditioning; alternating current

academia

די אַקאַדעמישע (\אוניווערסיטעטישע) וועלט.

(.academic (n

אַקאַדעמיקער (ל″ר: ø); אָנגעשטעלטע(ר) געלערנטע(ר) אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט;

  {הערה: פאַראַן אַן אָפטע מיספאַרשטענדעניש צווישן מערבדיקע וועמען דער טײַטש איז, אַז דער מענטש האָט אַ פּאָסטן אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט פאַר געלערנטע און פאָרשונג, און אַז פון דעם שטאַמט די פּרנסה; און צווישן דעם זין בײַ אַ סך מזרחדיקע, אַז ס′גייט אין אַרײַנגענומען ווערן אין אַ צענטראַלער מלוכהשער אַקאַדעמיע פון געלערנטע, וואָס אין טייל לענדער איז דאָס מער אַן אָפּגעבונג פון כבוד איידער אַ שטעלע ממש. זע אויך די הערה בײַם קומעדיקן סימן}.

(.academic (adj

אַקאַדעמיש; {דער עיקר אין מזרח; זע הערה:} וויסנשאַפטלעך;

{טאָמער וועגן ניוואָ, לאו דווקא וועגן פאָרמעלער צוגעהעריקײַט צו אַן אינסטיטוציע:}

געלערנט;

{טאָמער גייט אין טראַדיציאָנעלער יידישער געלערנטקײַט:}

לומדיש [lómdish];

{און טאָמער מיטן טראָפּ אויפן געלערנטן גופא:}

למדניש [lamdónish], דרומדיק: [lamdú:nish];

  {הערה: אין צוגאָב צום פּונקט אין דער הערה בײַם פריערדיקן סימן, איז כדאי זיך פאַרגעדענקען, אַז אין מזרח נוצט מען אָפטמאָל „וויסנשאַפטלעך“ (ד.ה. — דעם לאָקאַל⸗שפּראַכיקן עקוויוואַלענט פונדערפון) אין ברייטערן זין פון „אַקאַדעמיש⸗אוניווערסיטעטיש“, וואָס איז כולל אויך די הומאַניסטישע און סאָציאַל⸗וויסנשאַפטלעכע געביטן (אַשטייגער: געשיכטע, ליטעראַטור⸗פאָרשונג, קונסט⸗געשיכטע; סאָציאָלאָגיע, פילאָלאָגיע, וכו′), בשעת ווען אין מערב איז מען אַמאָפטסטן אויסן מיטן באַגריף „וויסנשאַפט“ בלויז די עקזאַקטע פיזישע וויסנשאַפטן (ביאָלאָגיע, כעמיע, פיזיק, וכו′). דאָס איז אגב, אַ סברא, איינער פון די מאָטיוון, צוליב וועלכער דער אַמעריקאַנער ייוואָ איז אין די פופציקער יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אַוועק פון לכתחילהדיקן  נאָמען אויפן אייראָפּעאישן שטייגער: Yiddish Scientific Institute; פאַרוואָס מ’איז ניט אַריבער פּשוט אויף Yiddish Academic Institute איז אָבער גאָר אַן אַנדער פּרשה (זע די הערה בײַם סימן Yivo).

academic background (of a person)

(דער) אַקאַדעמישער הינטערגרונט; (די) ביזאַהעריקע אַדאַדעמישע ביאָגראַפיע;

{פראַזעס:} די פריערדיקע אַקאַדעמישע געשיכטע; די יאָרן אַקאַדעמישע דערפאַרונג.

academic battleground

(דאָס\די\דער) אַקאַדעמישע שלאַכטפעלד (\קאַמפס⸗פעלד); (דער) שטח פון די אַקאַדעמישע דעבאַטעס (\רײַסענישן) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh];

{לומדיש:} דער שטח פון פּלוגתאות המלומדים [pluktòəs-ham(ə)lumódəm], דרומדיק: [pliktù:əs-(h)am(ə)li:mú:dəm].

academic bullshit

(די) אַקאַדעמישע פּלוידערײַען (ל″ר: -ען);

{פראַזעס:} (די) אַקאַדעמישע אויסזויגעכץ פון פינגער; (די) אַקאַדעמישע שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר).

academic calendar

(דער) אַקאַדעמישער קאַלענדאַר (ל″ר: -ן).

academic freedom

(די) אַקאַדעמישע פרײַהײַט; דאָס אַקאַדעמישע פרײַע וואָרט.

academic institution

(דער) אַקאַדעמישער אינסטיטוט (ל″ר: -ן); (די) אַקאַדעמישע אינסטיטוציע (ל″ר: -ס); (דער) העכערער לערן⸗אַנשטאַלט (ל″ר: -ן).

academic integrity

(די) אַקאַדעמישע באַגלייבטקײַט; (די) אַקאַדעמישע אָרנטלעכקײַט.

academic program

(די) אַקאַדעמישע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).

academic rank

(דער) אַקאַדעמישער ראַנג (ל″ר: -ען);

{לומדיש:} (די) אוניווערסיטעטישע מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə] (ל″ר: מדרגות).

academic requirements

(די) אַקאַדעמישע התחייבותן (\פאָדערונגען) [həskháyvəsn], דרומדיק: [h)əskhá:vəsn)] (ל″ר).

academic specialization

(די) אַקאַדעמישע ספּעציאַליזירונג (ל″ר: -ען).

academic standards

(דער) אַקאַדעמישער ניוואָ (ל″ר: -ען); (די) אַקאַדעמישע סטאַנדאַרדן (ל″ר).

academic training

(די) אַקאַדעמישע אויסלערנונג (\אויסשולונג \צוגרייטונגס⸗פּראָגראַם);

  {אזהרה: צוליב דער נאָענטקײַט (און בײַ טייל — פאַרבײַטלעכקײַט ממש) מיטן סלענגישן שטאַרק⸗פאַרשפּרייטן סעקסועלן טערמין „טרענען“ (און זײַנע מקורבים „טרענעכץ“, „טרענונג“, „(אָפּ)טרענירונג“, „טרעניר⸗“ וכו′) איז קלאָר אַז דער באַנוץ דאָ פון „טרענירונג“ איז ניט צוגעפּאַסט צום הײַנטצײַטיקן און דערהײַנטיקטן לשון}.

academic year

(דאָס\דער) לערן⸗יאָר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַקאַדעמישע(ר) יאָר (ל″ר: -ן).

academically speaking

אַקאַדעמיש גערעדט; אויב ריידן (\רעדן) פון אַקאַדעמישן שטאַנדפּונקט;

{פראַזעס:} ווי ס′זאָגט זיך (\ס′רעדט זיך) בײַ די פּראָפעסאָרן;

{לומדיש, וועגן טראַדיציאָנעל יידישע טעמעס, קען אויך אויסגעברייטערט ווערן פיגוראַטיוו:} ווי ס′הייסט בײַ תלמידי חכמים [ba-talmìdey-khakhóməm], דרומדיק: [ba-talmìday-khakhúməm].

academics

(דער\די) אַקאַדעמישע(ר) געביט;

{לומדיש:} (דער) אַקאַדעמישער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

academy

(די) אַקאַדעמיע (ל″ר: -ס);

{טאָמער אַ טראַדיציאָנעל יידישע רבנישע:} (די) ישיבה [yəshíyvə] (ל″ר: ישיבות).

Academy Awards

די „אַקאַדעמי“ פּריזן (\פּרעמיעס) (ל″ר).

accede to the throne 

אַרויף אויפן טראָן;

{לומדיש:} אַרויף אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].

accelerant (n.)

(דער) אַקצעלעראַנט (ל″ר: -ן).

accelerant (adj.)

אַקצעלעראַנטיש; אַקצעלעראַנט⸗.

accelerate

{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} אַקצעלערירן; פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן;

{בכלל:} פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן; אויף גיכער מאַכן; אויף שנעלער מאַכן.

accelerated program

(די) פאַרגיכערטע פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) גיכע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).

acceleration

{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} (די) אַקצעלערירונג; 

{בכלל:} (די) (פאַר)גיכערונג; (די) (פאַר)שנעלערונג.

accelerator (gas pedal in vehicle)

(דער) אַקצעלעראַטאָר (ל″ר: -ס); (דער) גאַז⸗פּעדאַל (ל″ר: -ן).

(accent (stress on syllable

(דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג; (די) אַקצענטירונג; (דער) וואָרט⸗אַקצענט;

{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) קוועטש;

     {הערה: צוויי פון די טײַטשן פון „טראָפּ“ (′די תנ″כישע טעמי המקרא [קאַנטילאַציע⸗צייכנס]′ און — ′דער וואָרט⸗אַקצענט′) בינדן זיך אָט ווי אַזוי: דער קאַנטילאַציע⸗צייכן (דער טעם, למשל: מנח קטן, מנח גדול, דרגא, תביר וכו′) פאַלט בדרך כלל אויף אַן אַקצענטירטן טראַף, אַזויאַרומעט אַז ער ווײַזט (אין צוגאָב צום סינטאַקטישן און מוזיקאַלישן סימן) בשעת מעשה אָן במילא אויף וועלכן טראַף ס′פאַלט דער אַקצענט (דער עיקר אויפן הויפּט אַקצענט און אויך למשל מיטן מתג (געיא) אויפן סעקונדערן אַקצענט). למשל: בְּרֵאשִׁ֖ית בָּרָ֣א אֱלֹהִ֑ים. אין צוגאָב צום סינטאַקס און צו דער נגינה, פאַלט דער טראָפּ, לויטן עצם פּשט, אויפן באַטאָנטן טראַף}.

(accent (emphasis

(די) אונטערשטרײַכונג; (די) אַרויסהייבונג; (דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג.

(accent (in speaking

(דער) אַקצענט [aktsént]; (דער) אַרויסרייד; (די) אויסשפּראַך;

{טאָמער דווקא וועגן דעם ענין אשכנזיש כנגד ספרדיש בנוגע צו העברעאיש:}

(די) הברה [havórə], דרומדיק: [h)avú:rə)].

(.accent (v

אַקצענטירן; אַרויסהייבן; אונטערשטרײַכן; לייגן דעם טראָפּ.

 (Accents (Masoretic stress-marking/musical diacritics

דער טראָפּ (קאָלעקטיווער ל″ר);

{לומדיש:} די טעמים [də-táyməm], דרומדיק: [də-tá:məm]; די טעמי המקרא [də-tàymə-(h)amíkrə], דרומדיק: [də-tà:mə-amíkrə].

accentuate

באַטאָנען; אונטערשטרײַכן (ל″ע: אונטערגעשטראָכן); אַרויסהייבן;

{לומדיש:} מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn] (ל″ע: האָט\האָבן מדגיש געווען);

{נאָכמער לומדיש:} שטעלן דעם דגש (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז) [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh];

{פראַזעס:} לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז).

accentuation

(די) באַטאָנונג; (די) אונטערשטרײַכונג; (דאָס\דער) לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז);

{לומדיש:} (דאָס\דער) מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn];

{נאָכמער לומדיש:} (דער) דגש [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh]; (די) הדגשה [hadgóshə], דרומדיק: [adgú:shə].

(accept (receive

אָננעמען; אַקצעפּטירן;

{טאָמער וועגן מענטשלעכן אָננעמען אַ שווערע זאַך אין לעבן:} מקבל זײַן באהבה [m(ə)kàbl-zayn bə(ah)ávə]; 

{טאָמער דווקא פיזיש:} (וויליקערהייט) באַקומען.

(accept (concede the point

מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; אָננעמען; צוגעבן; נאָכגעבן;

{לומדיש:} מקבל באהבה זײַן [məkàbl-bə(ah)ávə-zayn].

(accept (receive

אָננעמען; אַקצעפּטירן; אײַנשטימען צו נעמען;

{לומדיש:} מקבל זײַן [məkábl-zayn].

(accept (one’s fate elegantly or stoically

אָננעמען, מאַכנדיק דערמיט שלום [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];

{לומדיש:} משלים זײַן [máshləm-zayn]; מקבל באהבה זײַן [məkàbl-b(ə)ahávə-zayn]; {„באהבה“ ווערט אויכעט אַרויסגערעדט:} [b(ə)ávə] צי [b(ə)ávə] צי [b(ə)ahávə].

acceptability

(די) אָננעמלעכקײַט; (די) אַקצעפּטירלעכקײַט; (די) אָננעמבאַרקײַט;

{פראַזעס:} (די) פעאיקײַט אָנגענומען (צו) ווערן [féy(ə)kàyt]; 

acceptable

וואָס לאָזט זיך אָננעמען; וואָס מ′קען אָננעמען;

{אין מער טעכנישן צי געשעפטלעכן באַנוץ:} אָננעמעדיק [ó(n)-nèmə-dik], דרומדיק: [ú:(ə)n-nèmə-dik]; אָננעמלעך.

acceptable: outside the realm of the acceptable

אויסער דער ראַם פון אָננעמלעכקײַט (\פון דעם וואָס מ′קען אָננעמען \פון דעם וואָס מ′קען (דערמיט) מסכים זײַן [máskəm];

{לומדיש:} מחוץ לגדר [məkhùts-ləgédər], דרומדיק: [(məkhìts-ləgéydə(r].

acceptance

(די) אָננעמונג (ל″ר: -ען); (דער) אָננעם (בײַם רוב ניטאָ קיין ל″ר); (די) אַקצעפּטירונג (ל″ר: -ען);

{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן [məkábl-zayn];

{לומדיש, שטאַרק פאָרמעל אין דעם זין:} (די) קבלה [kabólə], דרומדיק: [kabú:lə];

{לומדיש, מיטן פּשט, אַז מ′נעמט אָן מיט גוטן אַוואָס⸗ניט⸗איז אַ שווערע זאַך:} (די) קבלה באהבה [kabòlə-bə(ah)ávə]; דרומדיק: [kabù:lə-b(ə)ahávə].

acceptance speech

(די) אָננעם⸗רעדע (ל″ר: -ס); (די) אַקצעפּטירונגס⸗רעדע (ל″ר: -ס).

accepted

אָנגענומען (\אָנגענומענע(ר));

{לומדיש, דער עיקר וועגן אַ יחיד:} מוחזק [múkhzək], דרומדיק: [míkhzək]; („ס′איז מוחזק, אַז זי איז אַ זייער גוטע לערערין“).

accepted: something that is accepted

אַן אָנגענומענקײַט; אַן אָנגענומענע זאַך;

{לומדיש:} אַ דבר מקובל [adòvər-m(ə)kúbl], דרומדיק: [adùvə(r)-m(ə)kíbl];

{נאָכמער לומדיש:} אַ דבר מוחזק [adòvər-múghzək], דרומדיק: [adùvə(r)-míghzək].

accepted: (s)he doesn’t feel accepted

ער (\זי) שפּירט זיך ני(ש)ט ווי איינע(ר) פון די חברה [khévrə];

מ′פילט זיך (\מ′שפּירט זיך) נאָכאַלץ ווי אַ פרעמדע(ר);

צוליב עפּעס וואָס, נעמט מען אים (\זי [\איר]) ני(ש)ט אָנ(עט);

{לומדיש:} ער (\זי) שפּירט זיך עפּעס מחוץ למחנה [məkhùts-lamákhnə], דרומדיק: [məkhìts-lamákhnə].

(.access (n

צוטריט; רעכט פון אַרײַנגאַנג; {פיגוראַטיוו:} (דאָס\דער) האָבן אַ (\דעם) שליסל;

{לומדיש, אַמאָפטסטן גענוצט נעגאַטיוו:} (דער) דריסת הרגל [drìsəs-(h)orégl], דרומדיק: [drì:səs-u:réygl]; („שוין עטלעכע יאָר, וואָס ער האָט דאָרטן קיין דריסת הרגל ניט“).

(.access (v

צוקומען (צו); אָנקומען (צו); דערגיין (צו).

access point

(דער) צוקום⸗פּונקט (ל″ר: -ן).

access road

(דער) אָנפאָר (ל″ר: -ן); (דער) צופאָר (ל″ר: -ן).

access the internet

(קענען) אַרײַן אין אינטערנעט; (קענען) צוקומען צום אינטערנעט; זיך אָנשליסן אינעם אינטערנעט.

access: have access to

האָבן (אַ) צוטריט צו.

accessibility

(די) צוגענגלעכקײַט [tsú-gèyngləkh-kayt], דרומדיק: [tsí:-gèyngləkh-kayt];

(די) מעגלעכקײַט (אויף) צוקומען (\אָנקומען) צודערצו.

accessible

צוטריטלעך; צוגענגלעך; וואָס מ′קען דערצו צוקומען.

accession (library or other collection)

(די) אַרײַנבאַקומונג (ל″ר: -ען); (דער) אַרײַננעם (ל″ר: -ען).

accession to power

(דאָס\דער) צוקומען (\אָנקומען) צו דער מאַכט.

accession to the throne

(דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן טראָן;

{לומדיש:} (דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].

accessorize (oneself)

זיך אויסקליידן (\אויסשטאַטן) מיט באַפּוצונגען (\עקסטראַלעך);

{הומאָריסטיש צי אָפּלאַכעריש:} זיך אָנטאָן (\איבערלאָדן) מיט (אַלערלייאיקע) שמאָנצעס (\צאַצקעלעך).

(.accessory (n

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער\די) עקסטראַ (ל″ר: -ס);

{חסידיש:} (די) צוגעהערן [tsúgəhèrn], דרומדיק: [tsí:gəhèyrn] (ל″ר);

{וואָס שייך מאָדע און שיין אָנטאָן זיך:} (דאָס\די) צאַצקעלע (ל″ר: -ך); {איראָניש, אָפטמאָל מיט פּשוט גוטמוטיקן הומאָר: (די) שמאָנצעס (ל″ר).

(accessory (n.) (in law, esp. to a crime

(דער) שותף צו דער זאַך [shútəf] דרומדיק: [shítəf].

accessory after the fact

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַטייליקטע(ר) לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]. 

accident

{דער עיקר אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) אָוואַריע (ל″ר: -ס);

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער; חסידיש:} (דער) עקסידענט [éksədènt] (ל″ר: -ס; אויך: -ן); {צומאָל „פאַרפּוצט און פאַרשענערט“:} (דער) אַקצידענט [àktsidént] (ל″ר: -ן);

{טאָמער זייער ערנסט\טראַגיש:} (דער) אומגליק(ס)פאַל (ל″ר: -ן); (דער) אומגליק (ל″ר: -ן);

{עלטערע טערמינען:} (די) סיבה [síbə] (ל″ר: סיבות); (דער) אומשטאַנד (ל″ר: -ן);

{לומדיש, דער עיקר אין ל″ר:} מקרים רעים [mìkrəm-ró(y)əm], דרומדיק: [mìkrəm-rú:əm] (ל″ר; ל″י: מקרה רע [mìkre-rá]);

  {הערה: דאָס „טיף⸗עכטע“ יידישע וואָרט דאָ, „סיבה“, איז הײַנט שיער ניט אַרכעאיש אין אָט דעם זין; פונדעסטוועגן בלײַבט עס באַנוצט ליטעראַריש, און ס′בלײַבט באַליבט בײַ יודעי חן אין דער יידישער פילאָלאָגיע}.

accident: have an accident (re incontinence)

{מיטן מאָגן:} זיך באַמאַכן; {וואולגאַריש:} זיך באַקאַקן;

{מיט השתנה:} זיך באַנעצן; {וואולגאַריש:} זיך באַפּישן.

accident: it’s an accident waiting to happen

{פראַזעס:} מיט אַזאַ מין גאַנג, וועט אַן אומגליק קיין חידוש ני(ש)ט זײַן [khídəsh]; ס′איז אַן אומגליק וואָס מ’האָט געקענט פאָראויסזען (\פאַרמײַדן).

accident: it’s no accident that

ס′איז קיין צופאַל ני(ש)ט אַז; ס′איז ני(ש)ט ע″פּ [\על פּי] טראַף (\שאַנס) אַז [àlpə];

accident prone

{מער פאָרמעל:} אַקצידענט⸗גענייגט; אָוואַריע⸗גענייגט;

{פראַזעס:} נוטה צו צרות [nóytə|tsu-tsórəs], דרומדיק: [nóytə|tsi:-tsú:rəs], צפונדיק: [néytə|tsu-tsórəs];

האָבן אַ נטיה צו אַן אַמגליק [an(ə)tíyə];

(accidental (unintentional

צופעליק; אומוויליק; טעותדיק [tóəz-dik], דרומדיק: [tú:əz-dik]; 

{טאָמער וועגן אַ זינד ממש:} בשגגהדיק [bəzhgógə-dik], דרומדיק: [bəzhgúgə-dik].

accidentally

אומגעוואונטשענערהייט [ùm-gəvùntshnər-héyt], דרומדיק: [ìm-gəvìntshnə(r)-(h)áyt]; צופעליק; על⸗פּי צופאַל [àlpə-tsúfal]; דורך אַ צופאַל; ווי ס′האָט זיך [sódzakh] \ [sótsəkh] (ניט ווילנדיק) געמאַכט;

{טאָמער צוליב אַ טעות:} דורך אַ טעות [tóəs], דרומדיק: [tú:əs]; {לומדיש:} על⸗פּי טעות [àlpə-tóəs]; דרומדיק: [àlpə-tú:əs];

{אין טאָגטעגלעכן לעבן, פראַזעס:} ניט⸗ווילנדיק האָט זיך געמאַכט; ניט געוואונטשענערהייט;

{טאָמער וועגן אַ פאַרברעכן אָדער באמת שלעכטער טואונג וואָס האָט געבראַכט צו אַ היזק ממש:} בשגגה [bəzhgógə], דרומדיק: [bəzhgúgə].

acclaim (n.)

(די) ברייטע אָנערקענונג; (די) אָנערקענונג בײַם עולם [bam-óyləm], צפונדיק: [bam-éylom].

acclaimed

שטאַרק אָנערקענט; שטאַרק געלויבט; באַליבט און גערימט;

{פראַזעס:} באַשאָטן (\באַגאָסן) מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm].

acclimatize

ווערן צוגעוואוינט; זיך אײַנלעבן; זיך אַקלימאַטיזירן.

accolade(s)

(די) שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm] (ל″ר); (דער) לויבגעזאַנג (ל″ר: -ען); (די) אויסלויבונג (ל″ר: -ען);

{עמאָטיוו:} (די) הללויה⸗געשרייען [hàləlúyə], דרומדיק: [h)àləlí:yə)].

accommodate

צופרידנשטעלן; באַפרידיקן;

{מיטן טראָפּ אויף צופּאַסונג:} זיך צופּאַסן.

accommodating

נאָכגעבעדיק; נאָכגיביק; אײַנגייענדיק;

{לומדיש:} ותרנותדיק [vatrónəz-dik], דרומדיק: [vatrú:nəz-dik];  נוטה⸗לפּשרותדיק [nòytə-ləpshórəz-dik], דרומדיק: [nòytə-ləpshú:rəz-dik], צפונדיק: [nèytə-ləpshórəz-dik].

accommodating person (willing to compromise, come to terms)

{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פּשרותדיקע(ר) [(pshórəz-dikə(r], דרומדיק: [(pshúrəz-dikə(r]; (אַ\די\דער) נאָכגיביקע(ר); (אַדי\דער) נאָכגעבעדיקע(ר); 

(אַ\דער) ותרן [vátrən] (ל″ר: ותרנים [vatrónəm], דרומדיק: [vatrúnim]), ל″נ: (די) ותרנטע [vátrən-tə] (ל″ר: -ס).

accommodation (sleepover/stayover provision)

(דער) נאַכטלעגער; (די) וואוינונגס⸗באַדערפענישן; (די) קוואַרטיר.

accommodations (specific sleepover/stayover provision)

(דער) נאַכטלעגער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) וואוין⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט: (דער) צימער (ל″ר: -ן).

accompaniment

(די) באַגלייטונג; (דער) צושפּיל. 

accompanist

(דער) אַקאָמפּאַניסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקאָמפּאַניסטין (ל″ר: -ן): {עמאָטיוו:} (די) אַקאָמפּאַניסטקע (ל″ר: -ס).

accompany

באַגלייטן; {צופוס:} מיטגיין; {פאָרנדיק:} מיטפאָרן;

אונטערפירן;

{מוזיקאַליש:} אַקאָמפּאַנירן; מיטשפּילן;

 {הערה: בײַ אַ טייל נוצט מען „אונטערפירן“ אין טאָגטעגלעכן לעבן מכח באַגלייטן עמעצן צופוס, למשל ביז אויפן וואָקזאַל; אָבער בײַ אַ סך איז עס אַ ספּעציפיש יידישער טערמין אויף דער צערעמאָניע פון אונטערפירן די כלה אויף דער חופּה, אויף אַ יידישער חתונה; דרומדיק, ווי געוויינטלעך [íntərfirn]; פונדערפון שטאַמען פאַרשיידענע וואָרט⸗שפּילן אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער וואָס בויען זיך אויף דער ענלעכקײַט מיטן ענגלישן וואָרט וואָס איז טײַטש ′מישן זיך′, אַמאָפטסטן: „איך וועל ניט אינטערפירן!“}.

accompanying

באַגלייטנדיק; מיטקומענדיק; מיטגייענדיק; 

{לומדיש:} בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik].

accompanying letter

באַגלייטנדיקער בריוו (ל″ר: ø); (דער) באַגלייט⸗בריוו (ל″ר: ø); (דער) בײַגעלייגטער בריוו (ל″ר: ø).

accomplice

(דער) מיט⸗באַנדיט (ל″ר: -ן); (דער) מיט⸗פאַרברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{מיט איראָניע:} (דער) מיט⸗גנב [míd-gànəv] (ל″ר: מיט⸗גנבים [míd-ganòvəm], דרומדיק: [míd-ganùvəm]); (דער) אַקאָמפּליץ (ל″ר: -ן).

accomplish

אויפטאָן [úftòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n]; דערגרייכן; אויספּועלן [óyspòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)spòy(ə)ln], צפונדיק: [óyspèy(ə)ln].

accomplished person

אַ מושלם [amúshləm], דרומדיק: [amíshləm]; (ל″ר: מושלמים [mushlóməm], דרומדיק: [mishlúməm];

ל″נ: אַ מושלמת [amushléməs], דרומדיק: [amishléyməs]; (ל″ר: -טעס);

{מער לומדיש, די לענגערע פאָרם:} אַ מושלם בכל המעלות [amúshləm|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amíshləm|pkhol-hamá:ləs];

ל″נ: אַ מושלמת בכל המעלות [amushléməs|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amishléyməs|pkhol-hamá:ləs].

accomplishment

(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftù], דרומדיק: [:óftì] צי [:ó:(u)(ə)ftì], ד″מ אויך [:ífti] (ל″ר: -ען).

accomplishment: sense of accomplishment

 אַ צופרידנקײַט מיטן (אייגענעם) אויפטו; אַן אויפטו⸗שטאָלץ; אַ דערפאָלג⸗געפיל;

{לומדיש:} אַ השלמה [ahashlómə], דרומדיק: [a(h)ashlú:mə], אויך: אַן השלמה [ànashlómə], דרומדיק: [ànashlúmə].

accord (n.)

(דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס; {מער פאָרמעל:} הסכמים [heskéymən], דרומדיק: [heskáyməm]); (דער) אָפּרייד (ל″ר: -ן); (דער) אָפּמאַך

(ל″ר: -ן); (די) צושטימעניש (ל″ר: -ן).

accord: be in accord with

שטימען מיט; זײַן אין אײַנקלאַנג מיט; 

{לומדיש:} זײַן בהסכם מיט [bəhéskəm];

{נאָכמער לומדיש:} זײַן בהסכמה מיט [bə(h)askómə], דרומדיק: [bə(h)askúmə].

accord: of one’s own accord

מיטן פרײַען ווילן; לויטן אייגענעם ווילן (\באַשלוס); פרײַוויליק;

{לומדיש:} ברצון עצמו [bəròtsn-átsmoy], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmoy], צפונדיק: [bəròtsn-átsmey], ל″נ: ברצון עצמה [bəròtsn-átsmo], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmo].

accord (v.)

געבן; צוטיילן.

accordance: in accordance with

אין צושטימונג מיט; בהסכם מיט [bəhéskəm].

according to

לויט (לויט+דעם ← לויטן \ לויט דעם);

{דיאַלעקטיש, הײַנט: ליטעראַריש, דער עיקר אין געשריבענעם לשון:} וועדליק;

{לומדיש:} ע″פּ \ על פּי [álpi] צי [álpə], מער פאָרמעל: [alpí].

accordingly

{באַטאָנענדיק די לאָגיק:} איז באַקומט זיך (אַז); פון דעם קומט אַרויס; 

{באַטאָנענדיק די אײַנשטימיקײַט:} אין אײַנקלאַנג מיט דעם; וועדליק דעם; בהסכם [bəhéskəm] דערמיט (\מיט דעם). 

accordion

(דער) אַקאָרדיאָן [akòr-dyón] (ל″ר: -ען); (די) האַרמאָניע [harmónyə] (ל″ר: -ס).

accost

כאַפּן (\פּאַקן) (און אַרײַנזאָגן); (עמעצן) אָפּשטעלן (אויף אַרײַנזאָגן).

(account (in bank

(דער) קאָנטאָ (ל″ר: -ס); (די) קאָנטע (ל″ר: -ס).

(account (narrative

(די) שילדערונג (ל″ר: -ען); (דער) באַריכט (ל″ר: -ן); (די) באַשרײַבונג (ל″ר: -ען); 

{מער פאָרמעל:} (דער) נאַראַטיוו (ל″ר: -ן);

{טאָמער אונטערשטרײַכנדיק די עיקרדיקע עלעמענטן פון דעם „וואָס ס′האָט פּאַסירט“:} (דער) סיפּור המעשה [sìpər-(h)amáysə], דרומדיק: [sìpə(r)-(h)amá:(n)sə] (ל″ר: סיפּור⸗המעשהס צי סיפּורי מעשיות [sìpərə-máysəs]; ≠ (אין אַרויסרייד) „סיפּורי מעשיות“ [səpùrə-máysəs], דרומדיק: [səpì:rə-má:(n)səs] — נאָמען פון קלאַסישן חסידישן ווערק פון ר′ נחמן ברעסלעווער).

(account for (explain

דערקלערן; געבן צו פאַרשטיין; פאָרשטעלן מיט זיך די סיבה [síbə];

{לומדיש:} מסביר זיין [mázbər].

(account for (provide records

אָפּגעבן חשבון (פאַר) [óbgèbm|khézhbm], דרומדיק: [úbgèybm|khézhbm];

{טאָמער דווקא וועגן געלט:} אָפּגעבן די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs];

{טאָמער ניט וועגן געלט נאָר אַ סך⸗הכל פון וואָס⸗ניט⸗איז, בפרט אין ברייטערע אָדער מאָראַלישע ענינים:} אָפּגעבן דין וחשבון [dìn|v(ə)-khézhbm].

account holder (/owner)

(דער) קאָנטאָ⸗האַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאָנטאָ⸗קליענט (ל″ר: -ן).

account: be of no account

ני(ש)ט האָבן קיין שום ווערדע (\וויכטיקײַט);

{טאָמער דווקא אין תחום פון אָפּשאַצן מענטשלעכע מעשים צי געדאַנקען:} ני(ש)ט האָבן קיין (שום) חשיבות [khshí(y)vəs].

account: by all accounts

לויט אַלעמען; לויט אַלע מיינונגען; לויט אלע ידיעות [yədíyəs];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף מיינונגען פון מענטשן:} לכולי עלמא [ləkhùlə-álmə], דרומדיק: [ləkhi(:)lə-álmə].

account: hold to account

האַלטן פאַר פאַראַנטוואָרטלעך [faránt-fər(t)-ləkh]; שטעלן פאַר אַ רעכענונג.

account: on account of

צוליב [tsulíb]; מחמת [mákhməs]; איבער.

account: on his/her account (for him/her to pay the bill)

אויף זײַן\איר חשבון [khézhbm];

{לומדיש:} על חשבונו [àl-khəzhbóynoy], צפונדיק: [àl-khəzhbéyney], ל″נ: על חשבונה [àl-khəzhbóyno], צפונדיק: [àl-khəzhbéyno].

account: on no account

בשום אופן ני(ש)ט [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt];

אויף (\פאַר) קיין פאַל ני(ש)ט;

{לומדיש:} באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt].

account: settle accounts

זיך אָפּרעכענען; זיך אויסגלײַכן; אויסגלײַכן דעם חשבון [khézhbm].

account: take into account

אַרײַנציען (\אַרײַננעמען) אין חשבון (אַרײַן) [khézhbm]; נעמען אין באַטראַכט; זיך רעכענען מיט (דעם).

accountability

דאָס דאַרפן אָפּגעבן אַ חשבון [óp-gèbm|akhézhbm], דרומדיק: [úp-gèybm|akhézhbm];

(די) פאַרענטפערדיקײַט; (די) אחריותדיקײַט [akhráyəz-dəkàyt].

accountable

(זײַן) מחויב אָפּגעבן אַ חשבון [məkhúyəv|óp-gèbm-akhézhbm], דרומדיק: [məkhíyəf|úp-gèybm-akhézhbm].

accountable: hold accountable

מאָנען (בײַ עמעצן) אַ דין וחשבון [adìn-vəkhézhbm]; מאָנען אחריות [akhráyəs].

accountancy (/accountant) company (/firm)

(די) בוכהאַלטער⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) בוכהאַלטעריע (ל″ר: -ס);

(די) חשבונות⸗פירמע [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs] (ל″ר: -ס).

accountant

(דער) בוכהאַלטער [búkh-hàltər], אין מזרח אָפטמאָל: [bùkháltər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) בוכהאַלטערשע \ בוכהאַלטערין (ל″ר: -ס).

(accounting (accountancy) (calling, trade, field

(די) בוכהאַלטערײַ; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבון פירערײַ;

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף דער זאַך⸗קענטעניש צו דעם פאַך:} (דער) חכמת החשבון [khòkhməs-(h)akhézhbm].

accounting (dept. or function in a company, family etc)

(די) בוכהאַלטעריע [bukh(h)altéryə]; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbóynəs].

accounts: do (submit) the accounts

אָפּגעבן די חשבונות [ób-gèbm|də-khəzhbóynəs], דרומדיק: [úb-gèybm|də-khəzhbóynəs]; צפונדיק: [ó(b)-gèbm|də-khəzhbéynəs];

זיך אויסחשבונען [óys-khèzhbənən].

accredit

אַקרעדיטירן; אָפּגעבן (דעם) קרעדיט.

accreditation

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער בכלל:} (די) אַקרעדיטאַציע;

{אין ספּעציפישן אַקאַדעמישן זין פון אָנווײַזן אויפן מקור מיטן נאָמען פונעם בעל⸗המקור:}

(די) אַַקאַדעמישע אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען); (די) געהעריקע ציטירונג פונעם מקור [mókər], דרומדיק: [(múkə(r];

{לומדיש:} דער בשם אומרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].

accredited

אַקרעדיטירט.

accrue (v. intrans.)

זיך אָנזאַמלען; זיך אויפזאַמלען; זיך אָנקלײַבן;

{לומדיש:} זיך מתאסף זײַן [məsásəv-zayn].

acculturate (v. intrans.)

זיך אַקולטוריזירן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; זיך צואייגענען די קולטור.

acculturate: become acculturated

אַקולטוריזירט ווערן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; צוגעאייגנט ווערן אין (\צו) דער (נײַער) קולטור.

acculturation

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקולטוריזירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער בכלל} (די) אַקולטוריזאַציע.

accumulate (v. intrans.)

זיך אָנזאַמלען; זיך אָנקלײַבן; זיך אַקומולירן.

accumulate (v. trans.)

(אָנ)זאַמלען; (צונויפ)קלײַבן; אַקומולירן.

accumulative

אַקומולאַטיוו; זיך אָנקלײַבנדיק; זיך אָנזאַמלענדיק.

accumulator (device)

(דער) אַקומולאַטאָר (ל″ר: -ס).

accuracy

(די) גענויאיקײַט; (די) אַקוראַטקײַט; (די) פּינקטלעכקײַט.

accurate

אמתדיק [éməzdik]; ריכטיק; פאַקטיש⸗ריכטיק;

[עמפאַטיש ′ריכטיק אין אַלע פּיטשעווקעס′:} גענוי; פּינקטלעך.

accursed

פאַרשאָלטן (\פאַרשאָלטענע(ר)).

accusation

(די) באַשולדיקונג (ל″ר: -ען); {טאָמער אין יורידישן זין:} (די) אָנקלאַגע (ל″ר: אָנקלאַגן); (די) קלאַגע (אַז\פאַר); {ל″ר: אָפטער -ס, אַז ס′גייט אין באַשולדיקונגען סתם: „קלאַגעס“; אָפטער -ן, אַז ס′גייט אין אַ פאָרמעלער רשימה פון פּראָקוראַטור: „די קלאַגן“};

{טאָמער אַ טאָגטגלעכער, מענטשלעכער, פּערזענלעכער אַרויסזאָג פון אַ מענטשן לגבי אַ צווייטן וואָס האָט (\זאָל האָבן) באַעוולט, מער אַ טענה איידער אַ באַשולדיקונג ממש, נאָר צומאָל מיט דער עמאָציאָנעלער אָנלאָדונג פון אַ באַשולדיקונג:} (די) קלאָג (ל″ר: -ן); („הײַנטיקע קינדער האָבן ניט צו די עלטערן דעם זעלביקן דרך⸗ארץ וואָס אַמאָל, זיי זוכן כסדר קלאָגן אויף די אייגענע טאַטע⸗מאַמע“);

{לומדיש:} (די) תביעה [tvíyə] (ל″ר: תביעות); (דער) קיטרוג [kítrəg] (ל″ר: קיטרוגים [kətrúgəm], דרומדיק: [kətrí:gəm]); 

(.accusative (n.) (gram

(דער) אַקוזאַטיוו (ל″ר: -ן); דער בייגפאַל פון דירעקטן אָביעקט; (דער) דירעקטער אָביעקט (ל″ר: -ן).

(.accusative (adj.) (gram

אַקוזאַטיוו(יש); דירעקט⸗אָביעקטיש.

accusatory

באשולדיקנדיק;

{טאמער ווייניקער ספּעציפיש:} באַשולדיקעדיק.

accuse

באַשולדיקן (אין); {טאָמער אין יורידישן זין:} אָנקלאָגן (אַז\פאַר).

(accused (person accused of something

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַשולדיקטע(ר);

{טאָמער אין זין פון דעם וועמען מ′האָט גענומען אין געריכט אויף אַ קלענערן פאַרברעכן אָדער אין אַ ציווילן משפּט; בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעקלאָגטע(ר).

accuser

{גאָר ערנסט:} (דער) באַשולדיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַשולדיקערין (ל″ר: -ס);

{ווייניקער ערנסט און אין אַ ציווילן משפּט:} (דער) אָנקלאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנקלאָגערין (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} (דער) אָנקלעגער;

{לומדיש פאָרמעל, דער עיקר וועגן דעם הימלישן באַשולדיקער (מלאך, וכדומה) פון אונדזערע זינד אויף יענער וועלט לויט דער יידישער טראַדיציע:} (דער) מקטרג [məkátrəg] (ל″ר: [məkatréygəm], דרומדיק: [məkatráygəm]); (דער) קטיגור [katéygər], דרומדיק: [(katáygə(r] (ל″ר {זעלטן}: -ס; אויך {נאָכמער זעלטן}: קטיגורים [katəgóyrəm], צפונדיק: [katəgéyrəm].

(accustom oneself (get accustomed

זיך צוגעוואוינען; זיך אײַנגעוואוינען;

{לומדיש:} זיך אײַנרגילותן [áyn-rəgìləsn], דרומדיק: [á:n-rəgì:ləsn];

{פראַזע:} זיך אַרײַנטאָן אין דער זאַך.

(accustomed (used to

אײַנגעוואוינט; צוגעוואוינט;

{לומדיש:} מורגל [múrgl], דרומדיק: [mírgl].

ace (n.) (master of a field)

(דער) מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַן אַלטער מומחה [múmkhə], דרומדיק: [mímkhə].

ace (n.) (cards)

(די\דער) טויז; (די\דער) טײַז; (דאָס\דער) אחדל [ékhədl], דרומדיק: [éykhədl].

ace of spades (cards)

(די\דער) טויז שוואַרץ; (די\דער) שלימויז.

ace (adj.)

(זײַן) אַ מאדים אַ [amáydəm], דרומדיק: [amá:dəm]; ממש אויסגעפּרואווט [máməsh].

acerbic (of language usage)

שאַרף⸗בײַסיק; בײַסיק שאַרף; אָנגעפעפערט; פעפערדיק.

Acharonim

די אחרונים [də-àkh(ə)róynəm], צפונדיק: [də-àkh(ə)réynəm].

(.ache (n

(דער) ווייטיק (ל″ר: -ן); אויך: ווייטאָג (ל″ר: -ן)

(דער) שמערץ (ל″ר: -ן; אויך: שמאַרץ (ל″ר: -ן).

ache: it aches

ס′טוט וויי.

ache (/aching): it aches (/it’s aching) all over

ס′טוט מיר וויי אומעטום (\אומעטום וויי);

{פראַזע:} אוי, אַ ברעכעניש אין די ביינער!.

achievable

{פּרעדיקאַטיוו:} וואָס לאָזט זיך דערגרייכן; וואָס איז צום דערגרייכן;

{אויך אַטריבוטיוו} דערגרייכעדיק; דערגרייכלעך; דערגרייכבאַר; רעאַליסטיש.

achieve

אויפטאָן [ֹúf-tòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n], טייל ד″מ: [íftì:n] (ל″ע: אויפגעטאָן); דערגרייכן; 

{אין זין פון מצליח זײַן אַ ספּעציפישן ציל דערגרייכן:} אויספירן; פּועלן [póyəln], צפונדיק: [péyəln]; {מיט אַן אָנצוהערעניש אויף אַ מער קאָמפּליצירטן ענין און מיטן טראָפּ אויף פאַרענדיקונג פון דער טואונג:} אויספּועלן.

achieve one’s purpose

דערגרייכן דעם ציל (\תכלית [tákhləs]); אָנקומען צום ציל (\תכלית);

{פראַזע:} אויספירן די (\דאָס) שליחות [shlíykhəs].

achievement

(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftu], דרומדיק: [:ó(:)ftì], טייל ד″מ: [:íftì] (ל″ר: -ען);

{פראַזע:} דאָס (אַלץ) וואָס מ′האָט אויסגעפּועלט [óyz-gəpòyəlt], צפונדיק: [óyz-gəpèyəlt].

achievement test

 (דער) דערגרייכונג(ס)⸗טעסט (ל″ר: -ן).

achiever: high achiever

אַ ריכטיקער דערגרייכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ מענטש מיט הויכע דערגרייכונגען (ל″ר: מענטשן);

{מיט אַ טאָפּלטער באַטאָנונג אויפן ערשטן טראַף:} (אַן) אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [(ó:(u)ftì:ə(r], טייל ד″מ: [íftì:ər] (ל″ר: ø, אויך: -ס); ל″נ: (אַן) אויפטוערין (ל″ר: -ס); („טו אַ קוק, אָדאָס איז אַן אויפטוער! שוין איינמאָל!“).

אַ מושלם [múshləm], דרומדיק: [míshləm]; ל″נ: אַ מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [mishléyməs];

achiever: low achiever, underachiever

אַ קנאַפּער אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [óftùər]; אַ לא⸗יוצלח [àlə-yútsləkh], דרומדיק: [àlə-yítsləkh];

{פראַזעס:} ער\זי האָט קיין סך ני(ש)ט געפּועלט [kin-sákh|ni(sh)t|gipóyəlt], צפונדיק: [ki-sákh|nit|gipéyəlt];

אַ שלימזלניק [shlìməzálnik], (ל″ר: -עס); ל″נ: שלימזלניצע [shlìməzálnitsə] (ל″ר: -ס).

Achilles’ heel

אַכילעס′עס אַ פיסל; אַכילעס′עס פּיאַטע; (דער) אומגעריכטער שוואַכפּונקט;

{פון דער יידישער ציוויליזאַציע:} שמשון הגיבורס האָר [shìmshən-(h)agíbərz]; די האָר בײַ שמשון הגיבורן.

aching: I’m aching all over

ס′טוט מיר אומעטום וויי (\וויי אומעטום);

{פראַזע:} ס′טוט מיר וויי יעדער (\איטלעכער) אבר [éyvər], דרומדיק: [(áyvə(r].

achy

מיט פאַרשיידענע ווייטיקן;

{פראַזעס:} אַז ס′טוט וויי דאָ און דאָרטן; אַז ס′טוט וויי אומעטום.

acid (n.)

(דער\דאָס) אַסיד (\אַציד); (דער\דאָס) זײַער; (די) קיסלאָטע;

{אין זין פון נאַרקאָטיק:} (דער) על⸗עס⸗דע (\על⸗עס⸗די).

acid free

זײַערלאָז; אַצידלאָז.

acid indigestion

(די) ברענעניש אונטערן האַרץ.

acid rain

(דער) אַסיד⸗רעגן (\אַציד⸗רעגן).

acid tongued

שאַרפצונגיק; גיפטיק; בײַסיק; פעפערדיק.

acidic

אַסידיש (\אַצידיש); זײַערדיק; קיסלעדיק.

acknowledge

{אײַנזען אַז בײַ וואָס, צי בײַ וועמען, איז דאָ וואָס גוטס:} אָנערקענען; שאַצן; 

{מיט אָנצוהערעניש, אַז אַפריער האָט מען פון וואָס⸗ניט⸗איז ווייניקער געהאַלטן:} מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; („איך בין מודה, אַז זיי זײַנען פאָרט ערנסטע קינסטלער“);

{פּשוט, אַז מען איז מודיע בכתב, אַז וואָס⸗ניט⸗איז איז אָנגקומען בשלום אָדער געטאָן געוואָרן:} באַשטעטיקן; חתמענען (אַז) [khásmənən].

acknowledgment

(די) אָנערקענונג; (די) באַשטעטיקונג;

{אין אַ בוך, פילם אָדער אַנדער ווערק, אָנערקענענדיק עמעצנס הילף אָדער בײַטראָג:} (דאָס) דאַנק⸗וואָרט.

acne

(די) אַקנע; (די) הויט⸗אַקנע;

{עמאָטיוו; צומאָל הומאָריסטיש:} (די) יצר⸗הרע פּרישטשיקעס (\פּרישטשיקלעך \בלעטערלעך) (ל″ר).

acorn

(דאָס\דער\די) חזיר⸗ניסל [kházər-nìsl] (ל″ר: -עך).

acoustic

אַקוסטיש.

acoustic guitar

(די) אַקוסטישע גיטאַרע (ל″ר: -ס).

acoustics

(די) אַקוסטיק.

acquaint (get acquainted with)

זיך באַקענען מיט; {דיאַלעקטיש:} זיך באַקאָנען מיט.

acquaint (v. trans.)

באַקענען; {דיאַלעקטיש:} באַקאָנען.

acquainted with

באַקאַנט מיט;

{טאָמער אין זין פון וויסן, אויך:} באַהאַוונט אין.

acquainted: get acquainted with

זיך באַקענען מיט; 

{אַמאָפטסטן ניט וועגן אַ מענטשן:} באַקאַנט ווערן מיט;

{דיאַלעקטיש; בײַ טייל אַרכעאיש:} שליסן באַקאַנטשאַפט מיט.

acquainted: Get acquainted!

ווערט באַקאַנט!; באַקענט זיך!.

acquaintance

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַקאַנטע(ר);

acquaintance: She/he is an acquaintance of mine

זי איז מײַנע אַ באַקאַנטע; ער איז מײַנער אַ באַקאַנטער.

acquiesce

נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm]; שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];

{לומדיש:} מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].

acquiescence

(די) נאָכגעבונג [nógh-gèbung], דרומדיק: [núgh-gèybink]; (דאָס\דער) שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];

{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].

acquire

אײַנשאַפן זיך; באַקומען; קריגן;

{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אַבסטראַקט, ניט קיין חפץ:} (זיך) קונה זײַן [kóynə-zayn], צפונדיק: [kéynə-zayn]; („זי האָט זיך קונה געווען אַ גרויסן שם מיט אירע סקולפּטורן“).

acquired skill

אַ (צו)געלערנטע פעאיקײַט (\קענטעניש) [féy(ə)kàyt].

(acquisition(s

{וועגן דער טואונג:} (די) אײַנשאַפונג (ל″ר: -ען); 

{וועגן דעם באַקומענעם חפץ:} (דער) קנין [kí(n)yən]; די נײַבאַקומענע זאַכן (\חפצים\סחורה, וכו′) (ל″ר).

acquit

באַפרײַען (פון שולדיקײַט); דערקלערן (פאַר) אומשולדיק; ריינוואַשן;

{לומדיש:} מפטר זײַן [məfátər-zayn];

{פראַזע:} געפינען פאַר פּטור אין דער מעשה [pótər], דרומדיק: [(pú:tə(r];

{אַרכעאיש:} פרײַשפּרעכן.

acquittal

(די) באַפרײַאונג פון שולדיקײַט; (די) באַשטימונג פאַר אומשולדיק; (די) ריינוואַשונג;

{אויסדריקנדיק ביטול צום פּסק:} (די) ריינוואַשעניש;

דער פּסק פון פּטורדיקײַט [pótər-dəkàyt], דרומדיק: [pu:tə(r)-dəkàyt];

{אַרכעאיש:} (די) פרײַשפּרעכונג.

acquit oneself with honor

בכבודיק אויספירן [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik].

acre

(דער) אַקער; (ל″ר: ø) אויך: אַן אַקערלאַנד (ל″ר: ø).

Acre

עכו [ákoy], צפונדיק: [ákey].

acreage

אַקערלאַנד; אַקער לאַנד; דער שטח אין אַקער(לאַנד) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

acrimonious

פאַרביטערט; אָנגעברוגזט [ón-gəbròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst].

acrimony

(די) פאַרביטערטקײַט; (די) אָנגעברוגזטקײַט [ón-gəbròygəst-kàyt], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst-kàyt], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst-kàyt].

acrobat

(דער) אַקראָבאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקראָבאַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַקראָבאַטקע (ל″ר: -ס).

acrobatic

אַקראָבאַטיש.

acrobatic stunts

(די) אַקראָבאַטישע קונצן (\שטיק).

acrobatics

(די) אַקראָבאַטישע קונסט; (די) אַקראָבאַטיק;

‏{שפּאַסיק; צומאָל פיגוראַטיוו:} (די) שפּרינגערײַ⸗קונסט.

acronym (cf. abbreviation)

(דער) אַקראָנים (ל″ר: -ען);

{אין דער יידישער טראַדיציע:}

(דער) ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs] (ל″ר: ø; אויך: -ן)};

{לומדיש; אַז ס′איז מיטן יידישן א″ב און אָפטמאָל אין זין פון אויסדרשענען ווערטער (לויטן ערשטן אות פון די אויסגעדרשנטע ווערטער) פון אַ פאַראַנענעם וואָרט, צי מדרשדיק צי ווי אַ געדענק⸗סימן, אַשטייגער: (די פרויאישע) מצוות חנ″ה — חלה, נידה, הדלקת נרות}:

(דער) נוטריקין (\נוטריקון) [nutrík(i)n], דרומדיק: [nitrí(:)k(i)n];

  {הערה: פונדעסטוועגן, זײַנען פאַראַן פארשיידענע נפקא⸗מינהס צווישן „ראשי⸗תיבות“ און „אַקראָנימען אין ענגלישן זין“, דער עיקר: אויף ענגליש איז בדרך כלל קלאָר אַז דער געשאַפענער קיצור (דער „אַקראָנים“) ווערט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל NASA, בעת AFL-CIO איז מערניט אַ קיצור („אַברעוויאַציע“). ראשי⸗תיבות, פאַרקערט, קענען געהערן די ביידע טיפּן, למשל: „דער רמ″א“ ([ramó] צי [rəmó], דרומדיק: [:ramú] צי [:rəmú]), בשעת ווען „ע″ה“ איז מערניט אַ קיצור אויף „עליו השלום“ צי „עליה השלום“ — ס′ווערט ניט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, און אזוי איז דער דין בײַם רוב ראשי⸗תיבות}.

acrophobia

(די) אַקראָפאָביע; (דער) הייכקײַט⸗אַנגסט; (דער) הייכקײַט⸗פּחד [pàkhəd], דרומדיק: [pà:khət].

across

{אַלץ אַדווערב:} אַריבער; איבער;

{אַלץ פּרעפּאָזיציע:} פון יענער זײַט.

across the board

אין אַלע פאַלן (\קאַטעגאָריעס); אומעטום.

across the ocean

איבערן ים [yam]; פון (\אויף) יענער זײַט ים;

{לומדיש:} מעבר לים [mey-éyvər|ləyám], דרומדיק: [may-áyvə(r)|ləyám].

across the street

איבערן גאַס; פון (\אויף) יענער זײַט גאַס; איבערן וועג; {אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַקעגנאיבער.

across: come across (give the impression)

מאַכן (\געבן) דעם אײַנדרוק; אויפגענומערן ווערן ווי (\אַלץ).

across: get across

באַווײַזן גוט (\ריכטיק) געבן צו פאַרשטיין (\גוט דערקלערן). 

across: put across

קלאָר געבן צו פאַרשטיין; קלאָר דערקלערן; קלאָר איבערגעבן.

across: stumble across

צופעליק טרעפן; ע″פּ טראַף טרעפן [àlpə-tráf];

אומגעריכטערהייט טרעפן (\באַגעגענען \געפינען).

acrostic

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (דער) אַקראָסטיך (ל″ר: -ן);

{גיכער בײַם שילדערן דעם טיפּ} (די) אַקראָסטיק.

acrylic

אַקריליש.

(.act (n

{דאָס עיקרדיקע וואָרט איז נאָר אין ל″ר:} מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; {אַז דער היסטאָרישער ל″י, „מעשה“ איז טײַטש „נאַראַטיוו פון אַ פּאַסירונג“, „דערציילונג“, „נאָוועלע“; פאַרבליבן איז אָבער דער ל″י אין אַ סעריע פראַזעס: „בשעת מעשה“, „בעת מעשה“; „פאַר דער מעשה“; „לאחר המעשה“, „שוין נאָך דער מעשה“).

(די) טואונג [tú-ung] (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).

act (n.) (theatre)

{קאַפּיטל פון אַ פּיעסע אָדער אויפפירונג אויף דער בינע:}

(דער) אויפצי [úf-tsì], דרומדיק: [:ó(:)f-tsì], טייל ד″מ: [:íf-tsì]; (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).

act (n.) (of legislature, congress, etc)

(דער\דאָס) געזעץ (ל″ר: -ן); (דער) (געזעץ⸗)אַקט (ל″ר: -ן); (דער) לעגאַלער אַקט (ל″ר: -ן);

{טאָמער אַ צוגאָב צי שינוי אין אַ קאָנסטיטוציע צי אין אַ פריערדיקן געזעץ:} (די) תקנה [takónə], דרומדיק: [takú:nə] (ל″ר: תקנות).

(act (v.) (take action

אויספירן; אַדורכפירן; טאַקע טאָן;

טאָן בפּועל ממש [tón|bəpòy(ə)l-máməsh], דרומדיק: [tí:(ə)n|bəpòy(ə)l-máməsh], צפונדיק: [tón|bəpèy(ə)l-máməsh];

(act (v.) (behave

אויפפירן זיך; 

{אַז ס′גייט אין אַ געוואוינהײַט צי אַ שטענדיקער נטיה, לומדיש:} זיך נוהג זײַן [zəkh-nóy(h)əg-zayn], צפונדיק: [zəkh-néy(h)əg-zayn].

(act (v.) (in play or film

שפּילן;

{אין אַ ספּעציפישן ספּעקטאַקל אָדער פילם:} אויפטרעטן; שפּילן אַ ראָלע (\די ראָלע פון…).

act as

{טאָמער אין פּראָפעסיאָנעלן זין:} אַמטירן אַלץ (\ווי); זײַן די\דער צײַטווײַליקע(ר)…; 

{טאָמער בכלל:} זיך אויפפירן ווי די\דער…; זיך אויפפירן ווי מ′וואָלט געווען….

act as if

זיך אויפפירן כאילו [k(ə)í(y)lə]; זיך אויפפירן ווי ס′וואָלט געווען (\זיין).

act of Congress

אַ געזעץ⸗אַקט פונעם קאָנגרעס (ל″ר: אַקטן); אַ קאָנגרעס⸗אַקט (ל″ר: -ן).

act of God

אַן אצבע אלהים [anétsb(ə)èləhím]; {בײַ אָפּגעהיטע פרומלײַט:} אַן אצבע אלקים [anétsb(ə)èləkím]; („דאָס איז שוין ניט קיין צופאַל, ס′איז אַן אצבע אלהים ממש!“; „אַז אַן ערד⸗ציטערניש זאָל חרוב מאַכן דעם בנין, דאָס הייסט בײַ די פאַרסטראַכירער אַן אצבע אלקים“).

{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אינטים:} אַ גאָט⸗זאַך [agód-zakh]; (מ′גיט אים דאָרטן די בעסטע רפואות, די דאָקטוירים זײַנען די בעסטע, נאָר וואָס′עט מיט אים זײַן, דאָס איז שוין אַ גאָט⸗זאַך).

act on it

(טאַקע) טאָן עפּעס דערוועגן; זיך נעמען דערוועגן עפּעס וואָס טאָן (\מאַכן).

act out a fantasy

אויף דער וואָר (\אין דער ווירקלעכקײַט) אַ פאַנטאַזיע אויספירן (\אויסשפּילן);

די דמיונות אויסשפּילן אינעם סאַמע לעבן [dimyóynəs], צפונדיק: [dimyéynəs].

act the fool

שפּילן די ראָלע פון אַ נאַר; זיך מיט אַ כיוון מאַכן נאַריש [kí(y)vn]; זיך אויפפירן נאַריש אויף צו מאַכן יענעם לאַכן.

act up (behave poorly)

זיך (נעמען) שלעכט אויפפירן; זיך אויפפירן ווי אַ זשלאָב; זיך אַרויסווײַזן פאַר אַ גראָביאַן.

act: a hard act to follow

{פראַזעס:} ס′איז געווען אַזוי גוט, אַז ס′איז שווער צו זײַן דער רעדנער (\אויפטרעטער, וכו′) נאָך דעם;

נאָך אַזאַ מין גאָלד מיט זילבער, איז שווער דערנאָכדעם אויפטרעטן.

act: catch in the act

כאַפּן בעת דער מעשה [khápm|b(ə)èz-dər-máysə], דרומדיק: [khápm|b(ə)àz-də(r)-má:(n)sə].

act: get in on the act

אַריינ(גיין) אינעם ענין [í(n)yən]; זיך אַרײַנלאָזן דערײַן (\דערין); פּרובירן זיך באַטייליקן;

{מיט קריטיק צודערצו:} זיך אַרײַנמישן.

act: getting one’s act together

זיך נעמען אין די הענט (אַרײַן); זיך צוזאַמענשטעלן צו דער אַרבעט; ברענגען זיך אַליין אין אַ גוטער אָרדענונג; 

{עמאָטיוו:} אָנהייבן אויפפירן זיך ווי אַ מענטש; פּועלן בײַ זיך אַליין (צו) ווערן אַ לײַט.

act: in the act of

בשעתן באַגיין… [bəshásn].

(acting (working/performing as actor

(דאָס\דער) שפּילן (אויף דער בינע \ אין פילמען); (די) אויפטרעטונג.

(acting (adj.) (temporary

אַמטירנדיקע(ר); פּראָוויזאָרישע(ר); צײַטווײַליקע(ר); דערווײַליקע(ר).

(action (act, deed

(די) טואונג (ל″ר: -ען); (די) אויספירונג (ל″ר: -ען); (די) אַקציע [áktsyə] (ל″ר: -ס);

{אין יידישן דין, למשל וועגן אַ זאַך צי ס′איז שבת דערלויבט צי ניט; לומדיש אין דעם זין:} (די) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í:lə].

(action (dynamic quality

(די) לעבהאַפטיקע קראַפט; (די) לעבעדיקע באַוועגונג; (די) ענערגיע פון דער זאַך.

!Action

שוין!; געגאַנגען!; אין וועג (אַרײַן)!.

action: a lot of action (movement, things happening)

אַ געפּילדער; אַ געטועכץ; אַ געליאַרעם; אַ געוואָי; אַ געברום; אַ געטומל; אַ טומלעניש; אַ קאָכעניש;

action: be out of action a few days

זײַן אויף עטלעכע טעג אומאַקטיוו; זיך צוריקציען (פון אַלצדינג) אויף עטלעכע טעג.

action: bring a (legal) action against

אָנקלאָגן אין געריכט; גיין לאָדן זיך (אין געריכט);

{עמאָטיוו:} (גיין) שלעפּן יענעם אין געריכט אַרײַן.

action: take action

נעמען עפּעס טאָן (\מאַכן) טאַקע; אָננעמען מיטלען.

actionable (legally)

וואָס לאָזט זיך דערוועגן אין געריכט גיין; וואָס מ’קען דערוועגן אָנקלאָגן (\זיך לאָדן אין געריכט).

actions: their actions

זייערע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; זייערע טואונגען.

activate

{אין מער טעכנישן זין:}

אַקטיווירן; אַקטיוויזירן; אײַנשליסן; אָנצינדן;

{אינעם לעבן בכלל:}

איניציאירן; לאָזן אין וועג אַרײַן; אַקטיוו מאַכן.

active

אַקטיוו; טועריש; טעטיק;

{אין ראַם פון טראַדיציאָנעלע געזעלשאַפטלעכער טעטיקײַט:}

עסקנותדיק [askónəz-dik], דרומדיק: [askú:nəz-dik]; עסקנדיק [áskən-dik].

activation

{אין מער טעכנישן זין:}

(די) אַקטיווירונג; (די) אַקטיוויזירונג; (די) אײַנשליסונג; (די) אָנצינדונג.

{אינעם לעבן בכלל:}

(דאָס\דער) איניציאירן; (דאָס\דער) לאָזן אין וועג אַרײַן; (דאָס\דער) אַקטיוו מאַכן.

activation payment (/fee)

(דער) אַקטיווירונג⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).

activism

(דער) אַקטיוויזם; {אַרכעאיש אין אָט דעם זין:} (די) טעטיקײַט;

{פאַקטישע ענערגישע טואונגען, לאו דווקא אידעאָלאָגיש:} (די) טוערישקײַט; (די) טעטיקײַט;

{טאָמער גערעדט געוואָרן וועגן טראַדיציאָנעל יידישע סביבות:} (די\דאָס) עסקנות [askónəs], דרומדיק: [askú:nəs].

activist

(דער) אַקטיוויסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַקטיוויסטקע (ל″ר: -ס);

(דער) טוער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו, שפּאַסיק צי ביטולדיק:} (די) טוערקע (ל″ר: ס);

{טאָמער וועגן אַזאַ וואָס איז אַקטיוו בײַ פאַרשיידענע וואוילטעטיקײַטן:}

(דער) כלל⸗טוער [klál-tùər], דרומדיק: ([klál-tì:yə(r] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש און בײַ פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס);

{צום שילדערן אַ טראַדיציאָנעלן י י ד י ש ן טיפּ טוער, אַשטייגער וואָס שייך וואוילטעטיקע צי קהלשע אָרגאַניזאַציעס:}

(דער) עסקן [ásk(ə)n] (ל″ר (זייער אָפט): עסקנים [askónəm], דרומדיק: [askú:nəm]); ל″נ (זעלטן): (די) עסקנטע [ásk(ə)ntə] (ל″ר: -ס);

{עמאָטיוו צי איראָניש צי וועגן אַזאַ וואָס איז (צו) שטאַרק אַקטיוו בײַ אַ סך זאַכן:}

אַ קאָכלעפל;

{מיט ביטול:} אַן אַרומלויפער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס).

activity

{אָרגאַניזירטע פּראָגראַם:}

(די) אַקטיוויטעט [àktivətét] (אַמאָפטסטן אין ל″ר: -ן); (די) פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) טעטיקײַט (ל″ר: -ן);

{טואונג להיפּוך צו ניט⸗טואונג:}

(די) טועניש (ל″ר: -ן); (די) טואונג (ל″ר: -ען);

{כאַראַקטעריזירונג פון דער טבע זײַן אַקטיוו מיט אַ געוויסער ענערגישקײַט:}

(די) אַקטיווקײַט;

{לומדיש:} (די\דאָס) זריזות [zrí(y)zəs].

active duty: on active duty

אויף אַקטיווער (מיליטער⸗)דינסט; מאָביליזירט.

actively

אַקטיווערהייט; אויף אַן אַקטיוון אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].

{לומדיש:} פּעולהדיק [p(ə)úlə-dik], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə-dik]; מעשימדיק [májsəm-dik], דרומדיק: [má:səm-dik].

actor (stage or film)

(דער) אַקטיאָר [aktyór] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַקטריסע [aktrísə] (ל″ר: -ס); {דיאַלעקטיש, אויך איראָניש:} (די) אַקטיאָרקע (ל″ר: -ס);

{דער עיקר אין מזרח אייראָפּע:} (דער) אַרטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַרטיסטקע (ל″ר: -ס);

{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) שוישפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שוישפּילערין (ל″ר: -ס).

actor (active participant or party)

{בייגעוודיק:} (די\דער) אַקטיווע(ר);

(דער) אַקטיווער אָנטיילנעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) טוער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פאַקטאָר [fáktər] צי [fáktor] (ל″ר: -ן [faktórn]).

actor: bad actors

נעגאַטיווע (\אויף שלעכטס ווירקנדיקע) טוער (\וואָרטזאָגער \באַטייליקטע אין דער פראַגע \פאַקטאָרן) (ל″ר).

(Acts of the Apostles (New Testament book

„אַקטן פון די אַפּאָסטאָלן“; „די אַפּאָסטאָל⸗געשיכטן“;

  {אזהרה: די המצאות „מעשים פון די שליחים“, „מעשי השליחים“ וכדומה וואָס זײַנען כאַראַקטעריסטיש פאַר מיסיאָנערישע שריפטן און תרגומים טוען אַ שטאָך אין האַרצן דעם טראַדיציאָנעלן יידן}.

actual

{קאָנטראַסטירנדיק מיט ניט⸗פאַקטישע:} אמתדיק [éməzdik]; רעאַליש;

{לומדיש:} בפּועל⸗ממשדיק [bəpòy(ə)l-máməshdik], צפונדיק: [bəpèy(ə)l-máməshdik];

{פּשוט פאַראַן; דורך אינטאָנאַציע קען אָננעמען אַ קאָנטראַסטיווע קראַפט:} פאַראַנען; עקזיסטירנדיק;

{לומדיש:} בנמצאדיק [bənímtsədik]; במציאותדיק [bəm(ə)tsíyəz-dik].

actuality

(די) פאַקטישע פאַראַנענקײַט (ל″ר: -ן); (די) רעאַלע סיטואַציע (ל″ר: -ס); (די) אַקטואַליטעט (ל″ר: -ן).

actualization

(די) אַקטואַליזירנוג (ל″ר: -ן).

actualize

אַקטואַליזירן; אויספירן; דורכפירן; מאַכן פאַר וואָר; אַרײַנטראָגן אין דער ווירקלעכקײַט;

{לומדיש:} מקיים זײַן [məkáyəm-zayn].

actually

ריכטיק זאָגנדיק; ריכטיק געזאָגט געוואָרן; אייגנטלעך; פאַקטיש; 

{טאָמער אַלץ תשובה צי רעאַקציע:} אויב(ע) זאָגן דעם אמת [éməs]; ס′איז אָבער פאָרט אַ פאַקט, אַז; פונדעסטוועגן איז דער אמת\פאַקט דערפון \ אַז;

{אַז מ′האַלט, אַז דער אמת איז אומגעריכט צי חידושדיק:} גראַדע; גראָד; ווײַזט זיך אַרויס; אינדעראמתן [ìnderéməsn]; לאָזט זיך (גאָר) אַרויס(עט); סוף⸗כל⸗סוף [sófkl|sóf];

{טאָמער ענטפערנדיק עמעצן, שאַרף און פאָרט העפלעך:} אינדעראמתן אָבער [ìnderéməsn]; פאַקטיש; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן ריכטיק; {טאָמער וועגן אַן איידעלן ענין:} טאָמער ריידן (\רעדן) אויפריכטיק.

acuity

(די) שאַרפזיניקײַט;

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) שאַרפקײַט;

{לומדיש:} (די\דאָס) פּ(י)קחות [pík-khəs].

acumen

(די) שאַרפזיניקײַט; (דער) שאַרפזין.

acupuncture

(די) אַקופּונקטור.

acupuncturist

(דער) אַקופּונקטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אקופּונקטוריסטין (ל″ר: -ס).

acute

גאָר שווער; גאָר ערנסט [érn(t)st]; שטאַרק סעריאָזנע; 

{מעדיציניש אויך:} מסוכנדיק [məsúkn-dik], דרומדיק: [məsíkn-dik].

acute accent

(דער) אַקוט (ל″ר: -ן).

acute angle

(דער) שפּיצווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) אַקוטער ווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).

acute care

(די) אַקוט⸗באַזאָרגונג; (די) אַקוט⸗באַדינונג.

acute stress disorder

(דער) אַקוטישער סטרעס⸗דיסאָרדער (\⸗סינדראָם).

acute triangle

(דער) שאַרפווינקלדיקער דרײַעק (ל″ר: -ן);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) שאַרפווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).

AD

נאָך קריסטוסן (= נ.ק.); אין איצטיקן קאַלענדאַר; לויטן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר;

{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}

למספּרם [ləmispórom], דרומדיק: [ləmispú:rom]; אויך: [ləmisp(ə)róm];

{לומדיש:} למנין הנוצרים [ləmìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [ləmìnyən-(h)anéytsrəm].

ad → advertisement

ad hoc

אַד⸗האָק; אַד⸗האָקיש; בלויז פאַרן דאָזיקן (נויט)פאַל; איינמאָליק (צו אַ ספּעציפישער סיטואַציע).

ad hominem (n.)

(די) פּערזענלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) פּערזענלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) צופיל⸗פּערזענלעכע קריטיק;

{אינטעליגענטיש:} דער אַד⸗האָמינעם (ל″ר: -ס);

ad hominem (adj./adv.)

{נייטראַליש:}

ספּעציעל פאַרן (\פאַר אָט דעם) יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhət];

{בנוגע אַן אָנפאַל אָדער קריטיק צום מענטשן, ניט צו דער זאַך:}

פּערזענלעך געצילט; אויף דער פּערזאָן שיסנדיק; אַד⸗האָמינעמדיק; אַד⸗האָמיניש;

{פראַזע:} ריידנדיק (\רעדנדיק) צו דער פּערזאָן און ני(ש)ט צו דער זאַך. 

ad infinitum

און ווײַטער אָן אַ סוף; אָן אַן עק (\ענד);

און ביז אין דער ענדלאָזיקײַט (\סוֹפלאָזיקײַט [sófozə-kàyt]);

{לומדיש:} עד אין סוף [àd|èyn-sóf], דרומדיק: [àt|àyn-sóf].

ad lib (n.)

(דער) אימפּראָוויזירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אימפּראָוויזירערקע (ל″ר: -ס);

(דער) עקספראָמפּטניק (ל″ר: -עס), ל″נ (אויך {עמאָטיוו}): (די) עקספּראָמפּטניצע (ל″ר: -ס).

ad lib (v.)

אימפּראָוויזירן; ריידן (\רעדן \מאַכן) עקספּראָמפּט (\ני(ש)ט צוגעגרייטערהייט);

{עמאָטיוו:} אַרויסשאָקלען פון אַרבל; אַרויסזויגן פון פינגער.

ad lib (adj.)

אימפּראָוויזירט; אימפּראָוויזאָריש; עקספּראָמפּטיש;

{עמאָטיוו:} אַרויסגעשאָקלט פון אַרבל; אַרויסגעזויגן פון פינגער.

ad nauseam

ביז אויף חלשות [af-khalóshəs], דרומדיק: [of-khalú:shəs]; ביז ס′קריכט ני(ש)ט פון האַלדז;

{פראַזע, אומאיידל:} מ′קען ברעכן!.

adage

(דאָס\דער) וועלטסווערטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שפּריכוואָרט (ל″ר: שפּריכווערטער);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) זאָג (ל″ר: -ן); (די) זאָגעניש (ל″ר: -ן).

(Adam (biblical

אדם הראשון [òdəm-əríshn], דרומדיק: [ù:d(ə)m-ərí:shn]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אדם⸗הראשונען}. 

Adam’s apple

(דער) גאָרגל⸗קנאָפּ (ל″ר: -קנעפּ).

(Adam and Eve (biblical 

אדם און חווה [ódəmən-khávə], דרומדיק: [ú:dəmən-khávə];

{מער לומדיש:} אדם וחווה [ódəm-və-khávə], דרומדיק: [ú:dəm-və-khávə];

adamant

אײַנגעשפּאַרט; (זיך) פעסטהאַלטנדיק בײַ דער מיינונג; אַבסאָלוט דעצידירט (\אַנטשלאָסן);

האַרטנעקיק; אײַנגעעקשנט [áyn-gəàksh(ə)nt], דרומדיק: [á:n-gəàksh(ə)nt];

{לומדיש:} קשי⸗עורפדיק [kshèy-óyrəv-dik], דרומדיק: [kshày-óyrəv-dik], צפונדיק: [kshèy-éyrəv-dik].

adapt (v. intrans.)

זיך צופּאַסן; זיך אַדאַפּטירן; זיך צוגעוויינען (אויך: צוגעוואוינען).

adapt (v. trans.)

צופּאַסן; אַדאַפּטירן;

{וועגן אַ בוך אָדער טעקסט:} באַאַרבעטן; רעדאַגירן; רעדאַקטירן.

adaptability

(די) צופּאַסעוודיקײַט;  (די) אַדאַפּטירלעכקײַט; (די) צופּאַסונגס⸗פעאיקײַט.

adaptable

צופּאַסעוודיק; אַדאַפּטירעוודיק; וואָס לאָזט זיך צופּאַסן (\אַדאַפּטירן);

{אַ קאַפּ ברייטער, אַשטייגער ביים שילדערן עמעצנס גרייטקײַט אויף פּשרות:} בייגעוודיק; 

adaptation 

(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַגירונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַקטירונג (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטירונג; (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטאַציע (ל″ר: -ס).

adapter

(דער) אַדאַפּטער (ל″ר: -ס).

Adar (Jewish month)

{אָן אַן אַרטיקל} אדר [ódər], דרומדיק [(ú:də(r]: דער זעקסטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי), דער צוועלפטער חודש (פון תנ″כישן יאָר), געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט דרײַסיק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים {אַחוץ אין עיבור⸗יאָרן ווען ער ווערט אָנגערופן אדר א′ [òdər-áləf], דרומדיק: [ù:də(r)-áləf] ←אדר ב′}. 

Adar 2 (Jewish month in leap years only)

ואדר [véy-òdər] (דרומדיק: [váy-ùdər]); אדר ב′ [ódər-béyz] (דרומדיק: [ú:də(r)-báys]), דער צוגעגעבענער דרײַצעטער חודש פון יידישן לוח (רעכענענדיק פון ניסן, אין אַן עיבור⸗יאָר), דער זיבעטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי’ אין אַן עיבור⸗יאָר). געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט נײַן⸗און⸗צוואַנציק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים אין אַן עיבור⸗יאָר.

add

צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm]; צולייגן [tsú-lèygn], דרומדיק: [tsí:-làygn];

{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəf-zayn], צפונדיק: [méysəf-zayn];

{מאַטעמאַטיש:} צוחיבורן [tsú-khìbərn], דרומדיק: [tsí:-khìbərn].

add insult to injury

באַשעדיקן און נאָך צודערצו באַליידיקן; שלאָגן און צודערצו אַרײַנזאָגן;

{לומדיש:} צום הזיק [hézək] נאָך צולייגן בושת [bóyshəs], צפונדיק: [béyshəs];

{פראַזעס:} און טאָמער איז דאָס נאָך ווייניק…; און טאָמער קלעקט דאָס נאָך ני(ש)ט….

(.add-on (n

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);

{ביטולדיק:} (די) צוטשעפּעניש (ל″ר: ן).

(.add on (v

צושטוקעווען; צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm];

{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].

add up (calculate the total)

צונויפרעכענען; מאַכן דעם חשבון [khézhbm]; אויסרעכענען דעם סך⸗הכל [sakhákl]).

add: It doesn’t add or subtract anything

ס′גיט ני(ש)ט צו, און ס′נעמט ני(ש)ט אַראָפּ(עט).

ס′איז ני(ש)ט מעלה און ני(ש)ט מוריד [nì(sh)t-máylə|unì(sh)t-móyrəd], דרומדיק: [nìsh(t)-má:lə|inìsh(t)-móyrət], צפונדיק: [nìt-máylə|unìt-méyrəd].

add: It doesn’t add up!

עפּעס שטימט דאָ ני(ש)ט!; עפּעס איז דאָ ני(ש)ט ריכטיק!;

{לומדיש:} ס′איז ני(ש)ט לויטן שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].

added value

(דער\די\דאָס) צוגאָב⸗ווערט; (דער\די\דאָס) צוגעגעבענע ווערט;

{לומדיש; אויך איראָניש:} אַ תועלת מרובה [atoyèləs-m(ə)rúbə], דרומדיק: [atoyèyləs-m(ə)ríbə], צפונדיק: [ateyèləs-m(ə)rúbə].

addendum

(דער) צולאָג (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (די) בײַלאַגע (ל″ר: -ס);

{לומדיש:} (די) הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsú:fə]; {נאָכמער לומדיש:} [hoysófə], דרומדיק: [hoysú:fə], צפונדיק: [heysófə].

adder

(דער) נאָטער (ל″ר: -ס); (די) נאָטער⸗שלאַנג (ל″ר: -ען; דיאַלעקטיש אויך: שלענג);

(די) צלם⸗שלאַנג [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm]; (די) קרייץ⸗שלאַנג.

addict (n.)

(דער) אַדיקט [ádikt] (ל″ר: -ס);

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַנומענע(ר); (די\דער) אַדיקטירטע(ר); (די\דער) אַדיקציע⸗לײַדנדיקע(ר).

addicted

האָבן אַן אַדיקציע; זײַן אַדיקטירט;

אַדיקציע⸗פאַרכאַפּט; אַדיקציע⸗לײַדנדיק.

addiction

(די) אַדיקציע [adíktsyə] (ל″ר: -ס); (די) סובסטאַנץ⸗באַנומענקײַט (ל″ר: -ן); (די) אַדיקציע⸗מאַניע (ל″ר: -ס); (די) אַדיקציע⸗קרענק [kreynk]).

addictive

אַדיקטיוו; אַדיקציע⸗שאַפנדיק; אַדיקציע⸗מאַכנדיק; באַנעמונג⸗געפערלעך.

addition

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) צוגעגעבענע [tsú-gə-gèbənə], דרומדיק: [tsí:-gə-gèybənə]; (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″נ} הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsúfə];

{מאַטעמאַטיש:} (דער) חיבור [khìbər].

addition: the addition of (as process)

(דאֶָס\דער) צוגעבן; {לומדיש:} (דאָס\דער) מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].

 additional

צוגעגעבענע(ר); צוגאָבלעכע(ר); ווײַטערדיקע(ר).

additionally

דערצו נאָך; צו דעם אַלעמען; צודערצו; נאָכמער [nóghmər]; נאָך מער [nòkh-mér]; אַחוץ דעם [akhùdz|dém], דרומדיק: [akhìdz|déym]; אין צוגאָב (צו)דערצו.

additive (n.)

(דער) אַדיטיוו (ל″ר: -ן);

{עמאָטיוו; ביטולדיק:} (די\דאָס) צוגאָבעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די\דאָס) צולייגעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).

(address (postal or internet

(דער) אַדרעס [adrés] צי [ádrəs] (ל″ר: -ן [adrésn]).

(.address (v

{וועגן אָנשרײַבן דעם אַדרעס:} אַדרעסירן; אָנשרײַבן דעם אַדרעס;

{וועגן קאָמוניקירן מיט עמעצן:} עפנטלעך ריידן (פאָרמעל); זיך ווענדן; {זע הערה אונטן בײַ address the nation}.

address book

(דאָס\דער) אַדרעס⸗ביכל (ל″ר: -עך);

{טאָמער ממש א גרויסער:} (דאָס\דער) בוך אַדרעסן; (דאָס\דער) אַדרעסן⸗בוך.

address label

(די) (אַדרעס⸗)עטיקעטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַדרעס⸗)עטיקעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַדרעס⸗קלעפּל (ל″ר: -עך).

address the nation

עפנטלעך ריידן (\רעדן) מיטן פאָלק (\מיט דער באַפעלקערונג); אַדרעסירן דעם פאָלק; זיך ווענדן צום פאָלק;

  {הערה: פאָרט פאַראַן אַ שטיקל חילוק צווישן „עפנטלעך ריידן“ און „אַדרעסירן“ פון איין זײַט און פון דער אַנדערער זײַט — „זיך ווענדן“, וואָס איז משמע אַז מ′ווענדט זיך ניט בכלל, נאָר דווקא וועגן אַ ספּעציפישן עיקרדיקן ענין אָדער קריזיס, אָפטמאָל אַז מ’בעט עפּעס וואָס}.

address: change of address

(דער) אַדרעסן⸗בײַט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) בײַטן דעם אַדרעס;

{לומדיש; עמאָטיוו; מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:} (דער) שינוי מקום [shìnə-mókəm], דרומדיק: [shì:nə-múkəm].

addressee

(דער) אַדרעסאַט (ל″ר: -ן).

adept at

פעאיק אויף [féy(i)k]; געניט אויף; זיך אויסטויגן אויף;

{עמאָטיוו:} זײַן אַ בריה אויף [abéryə].

adequacy

(די) גענוגעדיקײַט; (די) אַדעקוואַטקײַט; (די) געהעריקע קוואַליטעט.

adequate

טויגעדיק; גענוגעדיק; גוט גענוג; אַדעקוואַט; 

{טאָמער אין כמות:} קלעקנדיק \ קלעקע(וו)דיק; סטײַענדיק; גענוגנדיק.

adequate: be adequate

טויגן; גוט גענוג זײַן; אַדעקוואַט זײַן; 

{טאָמער אין כמות:} קלעקן; סטײַען, סטײַענען; גענוג זײַן.

adequate: seen to be adequate

גילטן; האָבן אַ פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].

ADHD → attention deficit hyperactivity disorder

adherence

(דאָס\דער) האַלטן זיך בײַ; (די) אָנהענגערישקײַט; (די) נאָכפאָלגערישקײַט;

{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}

(דאָס\דער) זײַן אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].

adherent

אַן אָנהענגער (פון) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ נאָכפאָלגער (פון); (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); 

{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}

אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].

adhesive (n.)

 (דער\דאָס) קלעפּמיטל (ל″ר: -ען); (דער\די\דאָס) קלעפּשטאָף (ל″ר: -ן);

{עמאָטיוו, אַשטייגער ווען ס′איז ניט די בעסטע סחוקרה:} (די\דאָס) קלעפּעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).

adhesive (adj.)

קלעפּעדיק; צוקלעפּלעך.

adjacent (adj.)

אָנגרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק; נאָענט.

adjacent to

אָנגרענעצנדיק מיט; צוגרענעצנדיק מיט; הארט לעבן (\בײַ);

בשכנות(דיק) מיט [bəshkhéynəz-dik], דרומדיק: [bəshkháynəz-dik].

adjectival

אַדיעקטיוויש; אַדיעקטיוו⸗.

adjective (n.)

(דער) אַדיעקטיוו (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (דער) תואר [tóyər], צפונדיק: [téyər].

adjectivization

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַדיעקטיוויזירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער וועגן דעם פּראָצעס גופא:} (די) אַדיעקטיוויזאַציע.

adjectivize

אדיעקטיוויזירן; מאַכן פאַר אַן אַדיעקטיוו.

adjoin

זיך (אָנ)גרענעצן מיט; זיך צוגרענעצן מיט; זײַן (\שטיין) הארט לעבן (\בײַ).

adjoining

(אָנ)גרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק.

adjourn (to another room or place)

אַריבערגיין; אַריבער אין (\אויף); 

{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} זיך איבערפּעקלען.

adjourn (jur.)

שליסן ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע; אָפּשטעלן דעם פּראָצעס ביז אויף אַ קומעדיקער דאַטע;

{לומדיש:} מפסיק זײַן (ביז) [máfsəg-zayn]; דוחה זײַן (אויף) [dóykhə], צפונדיק: [déykhə].

adjournment (jur.)

די פאַרהער⸗שליסונג (ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע) (ל″ר: -ען); (די) (יורידישע) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען).

{לומדיש) (דער) הפסק [héfsək] (ל″ר: הפסקים [həfséykəm], דרומדיק: [həfsáykəm]).

adjudge

צוטראָגן (\אַרויסלאָזן) דעם פּסק (\אורט(יי)ל) (אויף) [psák];

משפּטן (\דערקלערן) פאַר [míshpətn].

adjust

רעגולירן; צופּאַסן.

adjustable

צופּאַסעוודיק; באַוועגלעך; וואָס מ′קען (אַליין) רעגולירן (\צופּאַסן).

adjustable seat

(דאָס\דער\די) צופּאַסעדיקע(ר) בענקל (ל″ר: -עך); (די\דאָס\דער) באַוועגלעכע(ר) געזעס (ל″ר: -ן).

adjuster (insurance)

(דער) היזק⸗פאָרשער [hézək] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

adjustment

(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעגולירונג (-ען).

adjustment disorder

(דער) צופּאַסונג⸗סינדראָם (\⸗פעלער);

{פאַראיידלט:} (דער) צופּאַסונג⸗ענין [ì(n)yən].

administer (medicine, etc)

צושטעלן; געבן; אײַנגעבן.

administer the oath (of office)

משביע [mazh-bíyə] זײַן די אַמט⸗שבועה [ámt-shvùə], דרומדיק: [ámt-shvì:yə].

administration

(די) אַדמיניסטראַציע; (די) אָנפירערשאַפט; (די) אָנפירונג;

{אין אַן אַנשטאַלט אָדער פירמע, אויך:}

(די) פאַרוואַלטונג;

{אין אַ טראַדיציאָנעל יידישן מוסד:}

(די) הנהלה [hanhólə], דרומדיק: [h)an(h)ú:lə)].

administration (government in power)

די מאַכט; די רעגירונג; (די) מלוכהשע אָרגאַנען [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (ל″ר);

{אין אַמעריקע אָפטמאָל לויטן נאָמען פון אַמטירנדיקן פּרעזידענט:}

די אַדמיניסטראַציע („די אָבאַמאַ⸗אַסמיניסטראַציע“, „די טראָמפּ⸗אַדמיניסטראַציע“).

administrator

(דער) אַדמיניסטראַטאָר [admìnəstrátər] (ל″ר: -ן [admìnəstratórn]); ל″נ: (די) אַדמיניסטראַטאָרשע [admìnəstratórshə] (ל″ר: -ס);

(דער) פאַרוואַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרוואַלטערין (ל″ר: -ס).

admirable

{פּרעדיקאַטיוו:} צום באַוואונדערן; דרך⸗ארץ פאַרדינענדיק [der(ə)khérəts], דרומדיק: [der(ə)khéyrəts] צי [dar(ə)khèyrəts];

{אַטריבוטיוו:} אויסגעצייכנט; הויכגעשאַצט.

admirably

אויסגעצייכט; זייער גוט; זעלטן גוט; ממש גוט [máməsh];

וואָס פאַרדינט לויב (\(הויכע) אָנערקענונג).

admiral

(דער) אַדמיראַל (ל″ר: -ן).

admiralty

{וועגן דעם מעמד:} (דער) אַדמיראַל⸗אַמט; (דער) אַדמיראַל⸗שטאַנד;

{וועגן דעם פּערסאָנאַל:} (די) אַדמיראַל⸗קאָלעגיע; (דער) אַדמיראַל⸗פּערסאָנאַל; די אַדמיראַלן (ל″ר).

admiration

(די) באַוואונדערונג; (די) הויכהאַלטונג; (דאָס\די) אַרויפקוקונג;

{פראַזעס:} מ′האַלט פון (אים\איר\עמעצן) {מיט פאַרשטאַרקונג:} אַ סך [asákh], אַ וועלט, וכו′ {זע נאָך, אין קומעדיקן סימן}.

admire

האַלטן פון; באַוואונדערן; אַרויפקוקן צו; הויך האַלטן; פאַרערן;

{מיט פאַרשטאַרקונג:} האַלטן שטאַרק פון; האַלטן אַ וועלט פון;

{לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyey]; האַלטן הרים וגבעות פון [hòrəm-ugvó(y)əs], דרומדיק: [h)ú:rəm-igvú:əs)].

admirer

(דער) באַוואונדערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרערערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו; אָפּלאַכעריש:} (די) פאַרערערקע (ל″ר: -ס).

admissibility

(די) דערלאָזלעכקײַט; (די) צולאָזיקײַט; (די) אַרײַנלאָזיקײַט.

admissible

צום דערלאָזן; דערלאָזלעך; אויף אַרײַנ(צו)לאָזן; אַרײַנלאָזלעך.

admissible evidence

(די) אַרײַנלאָזלעכע עווידענץ.

admissible: equally admissible

גלײַכבאַרעכטיקט; דערלאָזלעך אין דער זעלב(יק)ער מאָס; גלײַך אויף גלײַך דערלויבט.

(admission (confession

(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);

{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} (די) צוגעבונג; אָננעמונג.

(admission (entry

(דער) אַרײַנגאַנג; (דער) אײַנטריט;

{אַז ס′גייט מער אין דעם צי מ′וועט בכלל אַרײַנלאָזן איידער, אַשטייגער, אין פּרײַז פון בילעט:} (דער) צולאָז; (די) צולאָזונג;

{אַז ס′גייט אין אָנגענומען ווערן בײַ אַן אַקאַדעמישער אינסטיטוציע:} (די) אָננעמונג; (די) אַרײַנלאָז.

admission examination

(דער) אַרײַנטריט⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).

admission fee

(די) אַרײַנגאַנג⸗צאָלונג (ל″ר: -ען); (די) אַרײַנטריט⸗צאָלונג (ל″ר: -ען);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַרײַנגאַנג („אַרײַנגאַנג: $12“); אַרײַנטריט („אַרײַנטריט: $12“).

admission(s) policy

 (די) אַרײַנלאָז⸗קאָנצעפּציעס (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗אויפפירונגען (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗פּאָליטיק.

admissions office

(דער) אָפּטייל פאַר אַרײַנלאָזונגען (\אָננעמונגען) (ל″ר: אָפּטיילן).

(admit (confess

(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);

{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} צוגעבן; אָננעמען.

(admit (give entry

אַרײַנלאָזן; געבן אַרײַנגיין; געבן אײַנטרעטן;

{אין אַ מאַשין, באַן, עראָפּלאַן — אויך:} אַרויפלאָזן;

{מער אַבסטראַקטיש, ניט וועגן אַן איינציקן באַזוך:} צולאָזן; („אין אָט דעם פאַך האָט מען זיי ניט צוגעלאָזן“).

admittance

(דער; {אָפטמאָל אָן אַן אַרטיקל}) אַרײַנגאַנג; אַרײַנטריט.

admittance: No admittance!

אַרײַנגאַנג פאַרווערט!; אַרײַנגאַנג פאַרבאָטן!;

{ווייכער:} מ′טאָר ני(ש)ט אַרײַן דאָ!; פאַרמאַכטער (\פּריוואַטער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

admittedly

(נו,) אויב זאָגן דעם גאַנצן אמת [éməs]; דעם אמת זאָגנדיק; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן אָפנהאַרציק (\אויפריכטיק);

מ′דאַרף מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].

admixture

(די) בײַמישונג (ל″ר: -ען); (די) צומישונג (ל″ר: -ען); (די) אָנמישונג (ל″ר: -ען).

admonish

{בכלל:} אָנוואָרענען; {לומדיש:} מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn]; מתרה זײַן [másrə-zayn];

{דווקא עטיש⸗מאָראַליש:} מוסרן [músərn], דרומדיק: [mísərn]; אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú(:)n-mìsərn];

admonition

(די) באַוואָרענונג (ל″ר: -ען); (די) אָנוואָרעניש (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) התראה [hasróə], דרומדיק: [h)asrú:ə)].

ado: much ado about nothing

אַ גאַנצער טראַסק (\צימעס \וועזן \טומל \הו⸗האַ) וועגן גאָרני(ש)ט (\גאָרנישניט).

ado: without further ado

ני(ש)ט פּטרנדיק מער קיין צײַט [pátərn-dik]; אָן ווײַטערדיקע צערעמאָניעס; ני(ש)ט מער אָפּצולייגן.

adolescence

(די) אונטערוואַקסנדיקע יאָרן (ל″ר);

די בחורשע יאָרן [bókhərshə], דרומדיק: [búkhərshə], ל″נ: די מיידלשע יאָרן (ל″ר);

{פאָרמעל:} (די) אַדאָלעסענץ⸗יאָרן (ל″ר).

(.adolescent (n 

טיניידזשער;

{בייגעוודיק:} אַ נאָכני(ש)ט דערוואַקסענע(ר); אַן אונטערוואַקסנדיקע(ר); 

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) בחור [bókhər], דרומדיק: [búkhər], ל″נ: (די) בחורטע [bókhərtə], דרומדיק: [búkhərtə] ; (דער) יונגערמאַנטשיק (ל″ר: -עס), ניטאָ קיין ל″נ

{הערה: אין טייל היימישע קרײַזן נוצט מען „יונגערמאַנטשיק“ אויף אַ יונגנמאַן וואָס האָט לעצטנס חתונה געהאַט}.

(.adolescent (adj 

טיניידזשעריש; נאָכני(ש)ט דערוואַקסן; נאָכני(ש)ט דערבאַקן; אונטערוואַקסנדיק;

{ל″ז:} בחוריש [bókhərish], דרומדיק: [búkhərish]; אין די בחורשע יאָרן [bókhərshə|yórn], דרומדיק: [búkhərshə|yú:(ə)rn];

{ל″נ:} מיידלש; אין די מיידלשע יאָרן.

adopt

{וועגן אַ קינד:} אַדאָפּטירן; ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;

{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} אָננעמען.

adoption

{וועגן אַ קינד:} (די) אַדאָפּטירונג; (דאָס\דער) אַדאָפּטירן; (דאָס\דער) ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;

{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} (די) אָננעמונג; (דער) אָננעם.

adoption agency

(די) קינד⸗אַדאַפּטירונג אַגענטור (\געזעלשאַפט) (ל″ר: -ס); 

adoptive

אַדאָפּטירעדיק; אַדאָפּטיר⸗.

adorable

ליבינקע(ר)⸗טײַערע(ר); שיינינקע(ר)⸗חנעוודיקע(ר) [(khénəv-dikə(r]; זיסעניו⸗ליובעניו;

{פראַזעס:} צום ליב האָבן טײַער; מיט טויזנט (\אַלע) חנען [khéynən], דרומדיק: [kháynən].

adoration

(די) ליבשאַפט מיט באַוואונדערונג; (די) גרויס⸗ליבשאַפט; (די) פאַרגעטערנדיקע ליבשאַפט.

{לומדיש:} כבוד והערצה [kòvəd-vəha(a)rótsə], דרומדיק: [kùvəd-və(h)a(a)rú:tsə].

adore

{אין זין פון שטאַרק ליב האָבן:} ליב האָבן ווי דאָס (\דעם) לעבן; משוגע ליב האָבן [məshúgə], דרומדיק: [məshígə]; זײַן ווילד פאַר;

{אין זין פון האַלטן פאַר זייער געהויבן:} האַלטן אַ וועלט פון; פאַרגעטערן; {לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyə] (′האַלטן אַ וועלט און אַלדאָסגוטס וואָס אין דער וועלט פון′…).

adorn

באַצירן; באַפּוצן;

{ביטולדיק:} באַצאַצקען; באַשמאָנצען.

adornment

(די) באַצירונג (ל″ר: -ען); (די) באַפּוצונג (ל″ר: -ען);

{ביטולדיק:} (די) באַצאַצקונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) באַשמאָנצען.

adrenal

אַדרענאַל.

adrenal glands

(די) אַדרענאַלע דריזן (ל″ר).

adrenaline

(דער) אַדרענאַלין [adrènəlín]; 

{אין קאָלאָקוויאַלן צפונדיקן באַנוץ, ערטערווײַז, אַז ס′גייט די רייד וועגן דעם כח וואָס מען „טרעפט בײַ זיך“ דעמאָלט אַז מען איז אינגאַנצן אויסגעמאַטערט:} (די) צנאָטע; („ער איז געווען שרעקלעך מיד, נאָר די צנאָטע איז בײַ אים [ba-ém] געגאַנגען“).

adrift: be adrift (be without clear purpose)

אַרומגיין\זײַן\לעבן (וכו′) — ציללאָז; תכליתלאָז [tákhləs-lòz]; אָן אַ ציל און אָן אַ תכלית; שוועבנזיק ווי אינדערלופטן.

adroit

פעאיק [féy(i)k]; בריהש [béryish]; געניט [gənít]. 

adulation

(די) איבערדערמאָסיקע באַוואונדערונג (\פאַרערונג \אויסלויבונג); (די) הויכע גלאָריפיצירונג; (די) באַגיסונג מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm]; (די) אַדולאַציע.

adulatory

(צו) הויך⸗לויבעריש; איבער דער מאָס לויבנדיק; מיט⸗כבוד⸗באַגיסנדיק [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].

(.adult (n

{בייגעוודיק:} (דער) דערוואַַקסענער; ל″נ: (די) דערוואַקסענע (ל″ר בײַ ביידע: דערוואַקסענע);

{אין דער יידישער טראַדיציע, וועגן אַ פרוי:} אַ בוגרת [abógrəs];

{אין קינדערשן לשון; בייגעוודיק:} (דער) גרויסער; ל″נ: (די) גרויסע (ל″ר בײַ ביידע: גרויסע).

(.adult (adj

פאַר דערוואַקסענע.

adult: act like an adult

זיך אויפפירן באַלעבאַטיש (\ווי אַ לײַט \ווי ס′באַדאַרף צו זײַן \ווי אַ דערוואַקסענע(ר)).

adult entertainment

(די) פאַרווײַלונג פאַר דערוואַקסענע.

adulterer (/adulteress)

(דער) נואף [nóyəf], צפונדיק: [néyəf] (ל″ר: [noyafəm], צפונדיק: [neyafim]), ל″נ: (די) נואפטע [nóyəftə], צפונדיק: [néyəf-tə] (ל″ר: -ס);

{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} (דער) אשת⸗אישניק [èyshəs-í(y)shnik], דרומדיק: [àyshəs-í:shnik] (ל″ר: -עס), ל″ר: (די) אשת⸗אישניצע (ל″ר: -ס);

{אין דער יידישער טראַדיציע אויף אַ פרוי:} אַ סוטה [asóytə], צפונדיק: [aséytə] (ל″ר: סוטות);

{מער אוניווערסאַליסטיש:} אַ חתונה⸗פאַררעטער [khásənə] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

adulterous

ניאופדיק [níyəv-dik]; זנותעדיק [znúsədik], דרומדיק: [znísədik];

{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} אשת⸗אישעדיק [èyshəs-í(y)shədik], דרומדיק: [àyshəs-í:shədik].

adultery

(דער) ניאוף [níyəf]; (דאָס\דער) עובר זײַן אויפן לא תנאף [òyvər-zayn-afn|lòy-sínəf], דרומדיק: [òyvər-za:n-ofn|lòy-sínəf], צפונדיק: [èyvər-zayn-afn|lèy-sínəf]; 

{ס′ווערן אויך גענוצט אויף ניאוף ווערטער אויף פּראָסטיטוציע, וועמענס באַדײַט ווערט מיט ביטול אויסגעשפּרייט אויף פאַרווערטע סעקסועלע באַציאונגען מיט חתונה⸗געהאַטע מענטשן:}

(דער) זנות [znús], דרומדיק: [znís]};

  {אזהרה: די פאָרגעלייגטע המצאה „חילול הזיווג“ קען אַרויסרופן געלעכטער בײַ די וואָס קענען די שפּראַך נאַטירלעך. בעת מעשה קענען געמאָלט זײַן פאַרשיידענע פראַזעס פון לשון נקיה וועגן, אַשטייגער: „ניט געטרײַ געווען דער ווײַב \ דעם מאַן“ און „געפירט אַ ראָמאַן מיט יענעמס ווײַב\מאַן“}.

adulthood

(די) דערוואַקסענע יאָרן (ל″ר); (די) דערוואַקסנקײַט.

(advance (n.) (making of progress

(די) פּראָגרעסירונג; (דער) פּראָגרעס; (דאָס\דער) פאָראויסגיין; (דער) פאָראויסגאַנג.

(advance (n.) (payment 

(דער) אַדערוף (אויך: אַדערויף) [adərúf] צי [adəróyf]; דרומדיק: [adəríf] צי [adəró(:)(ou)f]; (די\דאָס) האַנטגעלט; (דער) אַוואַנס [aván(t)s];

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) דעפּאָזיט [dəpózit].

(advance (v.) (payment

צאָלן (דעם) אַדערויף (אויך: אַדערויף) [adəróyf] צי [adərúf]; דרומדיק: [adəró(:)(ou)f], (אויך, דער עיקר ד″מ:) [adəríf]; געבן אַוואַנס [aván(t)s]; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} געבן (אַ) דעפּאָזיט [dəpózit];

{אין ספּעציעלע פאַלן:} (די\דאָס) האַנט⸗געלט; {וועגן דינגען אַן אָרט:} (די\דאָס) שליסל⸗געלט.

(advance (v. intrans.) (academically, in studies

 {אין אַ ישיבה, מתיבתא, כולל (דאָס הייסט, אין אַ מוסד פון לערנען אין דער חרדישער וועלט):} שטײַגן [shtáygn], דרומדיק: [shtá:gn]; ל″ע: געשטיגן; גוט לערנען [gút|lérnən].

{אין אַ וועלטלעכער אינסטיטוציע, זאָל זי אַפילו זײַן אַ יידישע און אַ פרומע:} פּראָגרעסירן אין די לימודים; גוט שטודירן; גוט לערנען זיך.

advance (v. trans.) (move forward, move to the next stage, carry forward)

אַוואַנסירן; פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן; 

{מיט דער בפירושדיקער כוונה אויף הייבן:}

הייבן [héybm], דרומדיק: [háybm]; דערהייבן; פאַרהעכערן (און פאַרשענערן).

advance (a theory, argument, proposition)

פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן; אונטערשפּאַרן; אונטערשטיצן.

advanced (high level, most modern or cultivated)

אַוואַנסירט; מאָדערן (\מאָדערנע(ר)); הײַנטיק; הײַנטצײַטיק; {חסידיש, אויך:} פאָרגעשריטן (\פאָרגעשריטענע(ר));

{חסידיש:} לעצטיק.

(advanced (academic level

אַוואַנסירט; ווײַטהאַלטער⸗; העכערע(ר).

(advanced (late-stage

ווײַט⸗דערגאַנגענע(ר); אין אַ שפּעטיקן שטאַנד.

advanced in years

אין די (העכערע) יאָרן; אויף דער עלטער [àvdər-éltər], דרומדיק: [(òvdə(r)-éltə(r].

advancement

(די) אַוואַנסירונג; (די) פּראָגרעסירונג; (די) פאָראויסרוקונג.

(.advantage (n

(די) מעלה [máylə], דרומדיק: [má:lə] (ל″ר: מעלות [máyləs], דרומדיק: [má:ləs]); (דער) פּלוס (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) רבותא [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə]; (דער) תועלת [təéləs], דרומדיק: [təéyləs] (ל″ר: -ן);

  {הערה: אין טייל דיאַלעקטן איז דער זין פון ′תועלת′ מער באַגרענעצט אויף: ′נוץ′, ′נוציקײַט′, ′ניצלעכקײַט′}.

advantage: What’s the advantage (in that)?

וואָס איז דאָ די מעלה? [máylə], דרומדיק: [má:lə]; מיט וואָס טויג דאָס אונדז (\מיר, וכו′)?; ווי אַזוי וועט דאָס פּועלן? [póy(ə)ln], צפונדיק: [péy(ə)ln];

{עמאָטיוו:} וואָס איז די רבותא? [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə];

{לומדיש:} וואָס איז דער יתרון (פונדערפון)? [yísrən].

(advantage: take advantage of (put to good use, enjoy

געניסן פון (ל″ע: גענאָסן); אויסנוצן די געלעגנהײַט;

{אָדאָרטן אַוואו ס′איז דאָ אויך אַן עלעמענט פון הנאה:}

הנאה האָבן פון [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə];

{לומדיש:} נהנה זײַן [nə(h)énə-zayn], אויך: [né(ə)nə-zayn]; דרומדיק: [nə(h)éynə-za:n], אויך: [néy(ə)nə-za:n].

(advantage: take advantage of (exploit, abuse

אויסנוצן; עקספּלואָטירן;

{פראַזע:} יענעם אויסנוצן לטובת עצמו [lətòyvəs-átsmoy], צפונדיק: [lətèyvəs-átsmey].

advantage: to the advantage/benefit of

{פאַרן סוביעקט:} לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]; („לטובת דעם טאַטן“);

{נאָכן סוביעקט:} לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə]; („דעם טאַטן לטובה“);

(.advantage (v

קומען צום גוטן <+דאַטיוו>.

advantageous

גינציק; געוואונטשן (\געוואונטשענע(ר)); מיט⸗מעלותדיק [mit-máyləz-dik], דרומדיק: [mit-má:ləz-dik].

advent

(די) נײַע אָנקומונג; (דער) נײַער אָנקום; (די) אײַנפירונג; (דאָס\דער) צוערשטיקע באַווײַזן זיך; 

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) (דעמאָלטיקע) נײַאיקײַט (\חידושדיקײַט [khídəzh-dəkàyt]);

{ווייניקער פאָרמעל:} (דאָס\דער) יאַווען זיך.

Adventism (/Seventh Day Adventism)

(דער) (קריסטלעכער) אַדווענטיזם; (דער) זיבעטער⸗טאָג אַדווענטיזם.

Adventist (/Seventh Day Adventist)

(דער) אַדווענטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַדווענטיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַדווענטיסטקע (ל″ר: -ס);

(דער) זיעבעטער⸗טאָג אַדווענטיסט.

adventure

(די) אַוואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) אמתע [éməsə] איבערלעבונג (ל″ר: -ען);

{סלענגיש, צומאָל איראָניש:} (די) וואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) ווענטורע (ל″ר: -ס).

adventurism

(דער) אַוואַנטוריזם; (די) אַוואַנטוריסטישקײַט;

(די) אומפאַראַנטוואָרטלעכע ריזיקאַלישקײַט.

adventurist

{עמאָטיוו, מיט אַ רמז אויף אומפאַראַנטוואָרטלעכקײַט צי הפקרות, צומאָל אויך אומערלעכקײַט:} 

(דער) אַוואַנטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַוואַנטוריסטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַ)וואַנטורניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) (אַ)וואַנטורניצע; (דער) אַוואַנטורע⸗זוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַוואַנטורע⸗זוכערקע (ל″ר: -ס);

{ריזיקע:} (דער) ריזיקאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) ריזיקאַנטקע (ל″ר: -ס);

{אומערלעכע שטיק:} (דער) אַפעריסט (ל″ר: -ן), ל″ר: (די) אַפעריסטקע (ל″ר: -ס);

{ווילדקײַט:} (דער) מופקר [múfkər], דרומדיק: [(mífkə(r] (ל″ר: מופקרים [mufkórəm], דרומדיק: [mifkú:rəm]), ל″ר: (די) מופקרת(טע) [(mufkérəs(tə], דרומדיק: [(mufkéyrəs(tə] (ל″ר: -ס).

adverb

(דער) אַדווערב (ל″ר: -ן);

{בײַם רוב אַרכעאיש:} (דאָס\דער) אומשטאַנד⸗וואָרט (ל″ר: ⸗ווערטער);

{לומדיש:} (דער) תואר הפּועל [tòyər-(h)apóyəl], צפונדיק: [tèyər-(h)apéyəl].

adverbial (n.)

(דער) אַדווערביאַל [àd-verbyál] (ל″ר: -ן).

adverbial phrase

(די) אַדווערביאַלע פראַזע (ל″ר: -ס)

adversarial

קעגנעריש; קעגנאַנאַנדיק; אָפּאָזיציאָנעל; אַדווערסאַריש;

{לומדיש:} התנגדותדיק [həsnágdəz-dik]; כנגדיק [kənégədik], דרומדיק: [kənéygədik]; וויכוחדיק [vəkúegh-dik], דרומדיק: [vəkí:egh-dik].

adversary

(דער) קעגנער (אויך: געגנער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) קעגנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קעגנערקע (ל″ר: -ס);

(דער) אָפּאָנענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אָפּאָנענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אָפּּאָנענטקע (ל″ר: -ס);

{פאָרמעל לעגאַליסטיש:} (דער) אַדווערסאַר (ל″ר: -ן);

{לומדיש; מיט אַגענטיוויזירונג:} (דער) צד שכנגד [tsád|shekənégəd], דרומדיק: [tsát|shekənéygət] (ניטאָ קיין ל″ר);

{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) סטיגאָטער; (דער) שטיגוטער.

adverse

אומגינציק; נעגאַטיוו; שעדלעך.

adverse effect

אומגינציקע (\שעדלעכע) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות).

adverse reaction

{טאָמער פון אַ מענטשן:} (דער) נעגאַטיווער אָפּרוף (ל″ר: -ן); {עמאָטיוו:} (דער) בייזער אָפּרוף (ל″ר: -ן);

{פון אַוועלכן ניט איז יש:} (די) נעגאַטיווע רעאַקציע (ל″ר: -ס).

adverse side effect

(די) אומגינציקע צוגאָב⸗פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות);

(די) נעגאַטיווע צוגאָב⸗ווירקונג (ל″ר: -ען).

adversely

צום שלעכטן; אויף שלעכטס; נעגאַטיוו; צום אונגינציקן;

{לומדיש:} לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə].

advertise

{בכלל:} מאַכן רעקלאַמע; רעקלאַמירן; אַנאָנסירן; {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} אַדווערטײַזן [édvər-tàyzn], {מער גענייגט צו איראָניע:} [àdvər-táyzn];

{בנוגע שטעלן אַ ספּעציפישע שריפטלעכע רעקלאַמע:} געבן (\שטעלן) אַן אַנאָנס; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} געבן (\שטעלן) אַן אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt].

advertisement

{בכלל:} (די) רעקלאַמע (ל″ר: -ס); (דער) אַנאָנס (ל″ר: -ן); {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} (דער) אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt];

advertising agency

(די) פּרסום⸗אַגענטור [pí(y)rsəm-agentùr] (ל″ר: -ן); (די) רעקלאַמע⸗פירמע (ל″ר: -ס).

(advertising sheet (/ad sheet

(דאָס\דער) אַנאָנס⸗בלעטל (ל″ר: -עך);

{טאָמער געמאַכט ווי אַ ביכעלע:} (דאָס\דער) אַנאָנס⸗ביכעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) רעקלאַמע⸗בלעטל (ל″ר: -עך).

advice (/piece of advice)

{ציילעוודיק:} (די) עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; (ל″ר: עצות);

{מער כוללדיק און אַלגעמיין, אָן אַן אַרטיקל:} עצות („אַ דאַנק, אָבער עצות האָב איך שוין גענוג“).

advice (formal notice)

(די) אינפאָרמאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אָנווײַז (ל″ר: -ן); (די) ידיעה [yədíyə] (ל″ר: ידיעות).

advice column

אַן עצה⸗טובה רובריק [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו רובריק (\קאָלום).

advice columnist

אַן עצה⸗טובה קאָלומניסט [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו קאָלומניסט (ל″ר: -ן).

advice: ask advice

זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [zəkh-anéytsə-hàltn], דרומדיק: [zəkh-anáytsə-(h)àltn]; אַן עצה פרעגן (בײַ); באַראַטן זיך (מיט);

{לומדיש:} זיך שואל עצה זײַן (בײַ) [zəkh-shòy(ə)l-éytsə-zayn], דרומדיק: [zəkh-shòy(ə)l-áytsə-za:n], צפונדיק: [zəkh-shèy(ə)l-éytsə-zayn]; זיך מייעץ זײַן (מיט) [zəkh-məáyədz-zayn].

advice: bad (piece of) advice

(בפירוש) אַ שלעכטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə];

{לומדיש:} אַן עצה רעה [anèytsə-róə], דרומדיק: [anàytsə-rú:ə] (ל″ר: עצות רעות [èytsəs-róəs], דרומדיק: [àytsəs-rú:əs]);

{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין גוטע עצה; ני(ש)ט די בעסטע עצה; אויך מיר אַן עצה; אַן עצה פון דער באָבע טאָלצע (\פונעם פעטער טודרוס) [tódrəs].

advice: good (piece of) advice

(בפירוש) אַ גוטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə];

{לומדיש:} אַן עצה טובה [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: עצות רעות [èytsəs-tóyvəs], דרומדיק: [àytsəs-tóyvəs], צפונדיק: [èytsəs-téyvəs]);

{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין גוטע עצה; ני(ש)ט די בעסטע עצה; אויך מיר אַן עצה; אַן עצה פון דער באָבע טאָלצע (\פונעם פעטער טודרוס) [tódrəs].

advice: my advice is (/would be)

מײַן עצה וואָלט זײַן (\געווען) [éytsə], דרומדיק: [áytsə];

{געלינדערט מיט (אַ כלומרשדיקער) באַשיידנקײַט:} מײַנע אַן עצה וואָלט זײַן (\געווען);

{לומדיש:} עצתי [atsósiy], דרומדיק: [:atsú:si].

advisability

(די) פראַגע צי ס′איז כדאי [kədáy], דרומדיק: [(kədá:(y]; (די) די פראַגע וועגן דער חכמה פון דער זאַך [khókhmə];

{פאָרמעל:} (די) כדאילעכקײַט [kədáyləkh-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ləkh-kàyt]; (די) כדאיאיקײַט [kədáyə-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ə-kàyt];

{לומדיש:} (די\דאָס) כדאיות [kədáyəs], דרומדיק: [kədá:(y)əs];

{בײַם רוב אַרכעאיש; אַמאָליקע פּרעסע⸗שפּראַך:} (די) ראַטזאַמקײַט.

advisable (/be advisable)

זײַן געוואונטשן; זײַן אַ גוטער אײַנפאַל (\פּלאַן \וואַריאַנט); זײַן (ממש) כדאי [máməsh|)kədáy)]; זײַן רעקאָמענדירט; תכליתדיק [tákhləz-dik]; צוועקמעסיק; זײַן אַ גוטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; {חסידיש, אויך:} ראַטזאַם;

{לומדיש:} זײַן אַן עצה טובה [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anéytsə-téyvə].

advise

עצהן [éyts(ə)n], דרומדיק: [áyts(ə)n]; {פּאַראַלעלע און גלײַכבאַרעכטיקטע פאָרמע:} עצהנען [éytsənən], דרומדיק: [áytsənən]; (ל″ע: געעצהט [gəéytsət], דרומדיק: [gəáytsət]);

אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm]; רעקאָמענדירן; {חסידיש, אויך:} ראַטן;

{לומדיש:} מייעץ זײַן [məáyədz-zayn].

advisedly

נאָכן באַטראַכטן (פאָרזיכטיק); באַקלערטערהייט;

{לומדיש:} נאָך אַ ישוב הדעת [ayí(y)shəv-(h)adáəs], דרומדיק: [ayí:shəf-(h)adá:(ə)s];

{פראַזעס:} ני(ש)ט גלאַט אין דער וועלט אַרײַן; ני(ש)ט עקספּראָמפּט; ני(ש)ט אָן אַ (פאָרזיכטיקער) באַטראַכטונג (\באַקלערונג; באַקלערעניש).

advisee

{בייגעוודיק:} (די\דער) געעצהטע(ר) [(gəéytsətə(r], דרומדיק: [(gəáytsətə(r];

(דער) עצה⸗קליענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) עצה⸗קליענטקע (ל″ר: -ס).

advisement: take under advisement

נעמען אין באַטראַכט(ונג); נעמען אויף צום באטראַכטן.

advisor

עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); בעל⸗עצה [bàl-éytsə], דרומדיק: [bàl-áytsə] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə]); {חסידיש, אויך:} ראַטגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{טאָמער פאָרמעל, אָפיציעל, צי ווי אַ שטעלע:} (דער) קאָנסולטאַנט (ל″ר: -ן); בעל⸗יועץ [bàl-yóyəts], צפונדיק: [bàl-yéyəts] (ל″ר: בעלי⸗יועצים [bàlə-yəéytsəm], דרומדיק: [bàlə-yəáytsəm]).

advisory

קאָנסולטאַטיוו(יש); קאָנסולטאַנט⸗;

עצה⸗געבנדיק [éytsə-gèbm-dik], דרומדיק: [áytsə-gèybm-dik]; באַעצהנדיק [ba-éyts(ə)n-dik], דרומדיק: [ba-áyts(ə)n-dik].

advisory: in an advisory capacity (/role)

(בלויז) קאָנסולטאַטיוו(יש); (בלויז) אַלץ עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (\בעל⸗יועץ [bàl-yóyəts], צפונדיק: [bàl-yéyəts]).

advocacy

(די) עפנטלעכע שטיצונגס⸗אַרבעט (\אונטערשפּאַרונגס⸗אַרבעט);

(דער) אַקטיוויזם פאַר אַ ציל ({צומאָל קריטיש:} \אַן אינטערעס); (דער) ציל⸗אַקטיוויזם;

advocate (n.)

(דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər];

(דער) אונטערשטיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אונטערשטיצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אונטערשטיצערקע (ל″ר: -ס); (דער) פאַרטיידיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) רעפּרעזענטאַנט (ל″ר: -ן); (דער) גוטזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

  {הערה: „אַדוואָקאַט“ (זען) איז באַגרענעצט אויף אַ יורידישן רעפּרעזענטאַנט פון אַ קליענט}.

advocate (v.)

זיך אַרויסזאָגן פאַר (\לטובת); זיך אָננעמען פאַר; זיך אויסדריקן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]); אַרויסטרעטן פאַר (\לטובת); אַדוואָקירן; (עפנטלעך) (אונטער)שטיצן.

advocate: be an advocate for

זיך אײַנשטעלן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]);

{שמועסדיק:} (זיך) אָננעמען די קריוודע פאַר (\פון); איבערגעבן פון זײַנטוועגן (\אירטוועגן וכו′);

{לומדיש, דער עיקר בײַ פאָרמעלע און וויכטיקע ענינים:} זיך משתדל זײַן פאַר (\לטובת) [zəkh-məshtádl-zayn]; זײַן אַ מליץ יושר פאַר [amèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(amàyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [amèyləts-yéyshər];

 {פראַזעס, דער עיקר וועגן עפנטלעכער טעטיקײַט:} אַרײַן אין די רייען פון אונטערשטיצער פון; עפנטלעך שטיצן.

aegis: under the aegis of

אונטערן דאַך (\פּאַטראָנאַזש) פון; אונטער דער סטרוקטור (\אַדמיניסטראַציע \אָרגאַניזאַציאָנעלער סטרוקטור) פון.

aerial (n.)

(די) אַנטענע (אויך: אַנטענאַ) (ל″ר: -ס).

aerial (adj.)

לופט⸗; (אַ)עראָ⸗.

aerobic

(אַ)עראָביש.

aerobics

(די) (אַ)עראָביק.

aerodynamic

(אַ)עראָדינאַמיש.

aerosol (n.)

(א)עראָסאָל.

aerosol spray

(דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗שפּריץ;

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗ספּריי (אויך: ⸗ספּרעי).

AfD (Alternative für Deutschland party)

(דער\די) אַ⸗עף⸗דע [á-èv-dé] {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: [éy-èv-díy]; די אַלטערנאַטיוו⸗פאַר⸗דײַטשלאַנד פּאַרטיי;

{ביטולדיק:} די נײַע פאַשיסטן אין דײַטשלאַנד; (די) דײַטשישע פאַשיסטישע פּאַרטיי (הײַנט).