Vilner Verterbukh (The Vilna Yiddish Dictionary). Based in Vilnius, Lithuania. The free English-Yiddish dictionary reuniting classic literary, secular, and religious Yiddish. Eyes on the future.
Comment on YCD
- ❛At long last, a bilingual Yiddish dictionary with the explanations, historical notes, stylistic arguments and cultural depth data in Yiddish (and a beautiful Yiddish it is).❜
- ALEXANDER ASTRAUKH, author of Yiddish-Belarusian Dictionary (Minsk, 2008)
-
☰
- ❛The Yiddish Cultural Dictionary (in Yiddish: Vilner Verterbukh) is much more than a dictionary. It provides a rich and varied range of definitions embedded in a commentary on their use and connotation. It is multidimensional, touching on dialects, levels of religious learning, older and newer usage, Yiddishist-secular preferences and more. No one version is selected as “correct”. The author’s viewpoint is inclusive and independent. It is an online dictionary that is user-friendly and free of charge. It invites you in, and once you are in it, you will happily browse and linger.❜
- SOLON BEINFELD, Professor of History (emeritus), Washington University in St. Louis; Co-Editor-in-Chief, Comprehensive Yiddish-English Dictionary (CYED, Indiana University Press, 2013)
-
☰
- ❛YCD lavishes on us a wealth of materials on the language, culture and history of Yiddish, as well as on many regional, social-level, historical and stylistic varieties of the language. It lets us participate in the development of this monumental online dictionary. A brief question I posed the other day concerning the Perushim (my own ancestors) in Jerusalem’s Old Yishuv led to a marvelous new entry.❜
- DAVID M. BUNIS, Professor of Judezmo and Jewish Languages at the Hebrew University of Jerusalem; many works including A Lexicon of the Hebrew and Aramaic Elements in Modern Judezmo (Magnes Press: Jerusalem, 1993)
-
☰
- ❛An encyclopedic lexicon that brings a language back to life. That is what is achieved by this stupendous, new and unfolding Yiddish Cultural Dictionary. Here, in every word and comment, is the real Yiddish with all its Jewish juices and its rich varieties — surviving all attempts to “purify” it from within and liquidate it from without, and here once again in youthful bloom.❜
- LEWIS GLINERT, Professor of Hebrew and Linguistics, Dartmouth College, Hanover, New Hampshir; author of The Joys of Hebrew (Oxford University Press, 1992)
-
☰
- ❛The Yiddish Cultural Dictionary is a magnificent addition to the arsenal of permanent resources for study and research of authentic Yiddish of our times. It is compiled with deep erudition, and an equal love for all the genuine dialects, styles and incarnations of the modern language, from literary and secular all the way to deeply traditional and religious.❜
- MIRIAM HOFFMAN, major Yiddish writer and educator, author of Key to Yiddish (2011)
-
☰
❛YCD is a majestic contribution to Yiddish language and culture. Here is Yiddish, traditional religious and modernist literary alike, as spoken and written in all its modern dialects, with standard Yiddish forms offered as point of departure. A special delight to read the vast numbers of Yiddish entries relating to Jewish tradition. They reflect YCD’s mastery of the fine nuances of the language, throughout the centuries and with emphasis on our times and the newly enhanced future of Yiddish.❜ - SID LEIMAN, Distinguished Professor of Jewish History and Literature, Graduate School of Jewish Studies, Touro University
-
☰
- ❛This dictionary is a magisterial reference guide to the dynamic tapestry of Yiddish as a living language. Its entries are like little windows into the rich multifaceted world of living Yiddish culture. Its author, a genuine connoisseur of the contemporary Yiddish idiom, has crafted dictionary entries with much attention to the dynamic character of modern Yiddish communication. This forward-thinking approach equips the user with a deeper understanding of modern Yiddish.❜
- WOLF MOSKOVICH, Professor of Slavonic Studies, Hebrew University of Jerusalem, editor of Great Dictionary of the Yiddish Language project
-
☰
- ❛Thank you dear Dovid, for this colossal contribution, with such generosity — the Yiddish Cultural Dictionary. Wishing you strength to continue work on this vitally important project.❜
- YITSKHOK NIBORSKI, major Yiddish educator, co-author of Dictionnaire yiddish-français (Medem: Paris, 2002), founder of modern Yiddish studies in Paris
ווילנער
ווערטערבוך
בחינם אויפן אינטערנעט
אויף ווערטער וואָס פעלן, און אויף טעותן, קען מען אָנווײַזן דורכן אימייל
„אידיש ויידיש בלשון אחת“
בווילנא
ווילנא תשפ″ה ווילנע 2025
AN ENGLISH-YIDDISH DICTIONARY
( VILNER VERTERBUKH: A WORK IN PROGRESS IN VILNIUS, LITHUANIA (DRAFT
by
Dovid Katz
in memory of my father Menke Katz and to inspire this dictionary’s users to read his poetry in Yiddish, in English, and in translation
◊
compiled with reference to the author’s earlier work in Yiddish stylistics, grammar, linguistics & sociolinguistics, history, dialectology, in-situ expeditions, orthography, editing of journals & academic anthologies, original fiction, Bible translation, and other fields of Yiddish; current and recent projects
הילע געצייכנט פון גיעדרע בעצאָניטע | Cover illustration by Giedrė Beconytė
Vilnius 2025
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
NOTES FOR USERS:
(1) Please be patient! YCD needs time to load, so you can then enjoy rapid searching all day and night. It is not fully loaded until you can scroll down easily to the end of the alphabet at “Z”. Once loaded, the Search functions (on top or using your own system, via Ctrl. + F) should work in good time. Feel free to download the latest version (via Right Click > Save As > ‘HTML Only’ or, if you prefer: Print as > PDF or on paper with your printer), to have YCD on your desktop (remembering to frequently download anew, during the author’s lifetime, to have the latest version). Author’s rights are asserted “in the spirit of Israel Steinberg (Yisroel Shteynberg)“.
(2) In the event of mechanical failure, please consult the internet archive’s latest available version of YCD (which, in addition to preservation into the future is hopefully a safeguard against any future attempt to monetize the project).
(3) Students of modern Yiddish literature are directed to Yiddish-English dictionaries, in the first instance Beinfeld and Bochner’s masterly Comprehensive Yiddish-English Dictionary (CYED).
(4) When searching YCD, and for that matter when keying in Yiddish anywhere, it is recommended that one gets used to using the universal Unicode “Hebrew alphabet” that is (a) free and (b) appears correctly through time and space, and (c) preserves the classic keyboard layout. You simply add Yiddish diacritics via right-alt + desired diacritic. On grounds of both universality of correct output and non-monetization, this is generally superior to the various “Yiddish keyboards” which are in any case often subtly (or not so subtly) designed to limit use to just one subsystem. It is useful to perceive Yiddish orthography as a truly international system with its more-diacriticized and less-diacriticized subsystems being equally correct (just like Hebrew).
(5) The usage label לומדיש (‘learned’), denotes usage in more formal, educated, academic, intellectual, and analytic styles and voices. That these entries hail almost entirely from Hebrew and Aramaic sources does not by any means limit their use to religious contexts. That results from the historic origins of much of the educated speaker’s vocabulary in the civilization concerned. It does mean that many of them sound out of place in an intimate cafe setting.
(6) The usage label חסידיש (‘Hasidic’) denotes occurrence in contemporary Hasidic Yiddish; it does not necessarily indicate anything about origin, or exclusivity. The subcategory חסידיש, אויך (Hasidic, also…) generally attaches to items deriving from 19th and 20th century secular Yiddish which came to be excluded by that sector’s stylists, academics, educators, and many authors (while fulsomely retained in the press), but continued to thrive unimpeded in Hasidic Yiddish, undergoing further modification and nuancing determined by extant sets of (near) synonyms.
(7) The unstressed, reduced vowel marked [ə] (shewa) in YCD has variant realizations. Please note that in most positions it approximates unstressed IPA [ɪ] (“i as in: install”). Before [r] it is closer to reduced [ε]. It can approach [a] in the ending עך, particularly diminutive plurals (e.g. tíshləkh/tíshlakh ‘little tables’) and via Yiddish vowel harmony in the preceding syllable of 2nd diminutive plurals (e.g. tíshələkh/tíshalakh ‘tiny tables’, ‘coffee tables’ etc); also before final [kh] more generally (e.g. péysəkh/péysakh ‘Passover’).
(8) In the author’s view, spoken Yiddish has long been shifting from a three to a two to a (largely) one gender (/ungendered) system. Moreover, classic Yiddish literature itself exhibits much variation. In YCD, variation is embraced. Note that wherever the neutral gender article דאָס is given first, it is the standard classic form, with further variants reflecting (a) the Northern two gender system and/or (b) the current further shifting underway toward two and one.
(9) For the author’s recommendations on Standard Yiddish usage, please note the first cited variant (in definite articles, forms of words and the pronunciations provided).
(10) Squigly (curly) brackets { } mark author’s opinions and comments.
(11) Frequent abbreviations and markers:
ל″ר: לשון רבים (plural); ל″י: לשון יחיד (singular); ל″נ: לשון נקבה (feminine); ל″ז: לשון זכר (masculine); ל″ע: לשון עבר (past tense);
דרומדיק: Southern dialects (“Polish-Hungarian”)
צפונדיק: Northern dialects (“Lithuanian-Belarusian”)
ד″מ: דרום⸗מזרח Southeastern dialects (“Ukrainian-Bessarabian-Romanian”)
(12) Please send in corrections as well as missing words you would like to see in YCD (at: info@yiddishculturaldictionary.org). Note that some irksome issues of duplication and inconsistency will be addressed at a much later stage, hopefully with the benefit of continuing user input.
(COMMITTEE OF FOUNDERS (2018
VIVIAN FELSEN
LEONARD SACHS
JACOB SYSSER
S. CHIC WOLK
❊
2020:
Support from World Jewish Congress International Yiddish Center (Vilnius)
Support from Rebecca Cook (Preserving Yiddish and Defending History, York, Pennsylvania)
❊
2022:
Support from Rebecca Cook (Preserving Yiddish and Defending History, York, Pennsylvania)
❊
2023:
Support from World Jewish Congress International Yiddish Center (Vilnius). With special thanks to the Center’s CEO Viktorija Jagnetinskaja Jusė
❊
2024:
Support in memory of Meishke Katz (Edward M. Katz) and Phyllis Katz
Support from Dan Opatoshu
ALL CONTRIBUTIONS TO THE YIDDISH CULTURAL DICTIONARY PROJECT CAN BE TAX-DEDUCTIBLE IN THE USA (PLEASE WRITE RE DETAILS). ALL DONATIONS ACKNOWLEDGED ON OUR SUPPORT PROJECTS PAGE.
◊
This is a project looking for a grant, built to be permanently available free online
Please donate the amount of your choice, writing in “for Yiddish dictionary”
◊
Acknowledgments: Many works are consulted in the course of the project, including those by Paul Abelson; Alexander Astravukh, Solon Beinfeld & Harry Bochner; Aaron Bergman & Itche Goldberg; Solomon A. Birnbaum; Ignaz Bernstein; Alec Burko; Yeynesn Felendler; Raphael Finkel; Alexander Harkavy; Miriam Hoffman; Judah A. Joffe & Yudel Mark; Y.M. Lifschitz; Yudel Mark; James A. Matisoff; Wolf Moskovich; Yitskhok Niborski, Bernard Vaisbrot, & Simon Neuberg; Nehemiah Pereferkovich; Zalmen Reyzen; A. Roth; Mordkhe Schaechter; Gitl Schaechter-Viswanath & Paul Glasser; Yisroel Shteynberg (Israel Steinberg); Nokhem (Nahum) Stutchkoff; Mordechai Tsanin; Justus van de Kamp; Max Weinreich; Uriel Weinreich; and Yehoash & Spivak.
The project was inspired, over half a century, by Shimon Alperovich, Stanley H. Barkan, Hartog Beem, Solomon A. Birnbaum, Dovid Botwinik, Milan Chersonski, Donald Cohen, David Crystal, David Djanogly, Itamar Even-Zohar, Yoni Fain, Vivian Felsen, William J. Fishman, Lewis Glinert, Itche Goldberg, Troim Handler, Benjamin Harshav (Hrushovski), Marvin I. Herzog, Miriam Hoffman, Gershon Jacobson, Y.Y. Jacobson, Harriet Jasper, Edward M. (Meishke) Katz, Blumke (Bliuma) Katz, Menke Katz, Kh. Sh. Kazdan, Kalmen Kovl (Carl Cowl), Chatskel Lemchen, Yisroel Lempert, Stanley (Shimke) Levine, I.A. Lisky, Raphael Loewe, Yitskhok Niborski, Shlomo Noble, David Patterson, Faye Ran, Leyzer Ran, Aryeh Rohn, Mordkhe Schaechter, Meir Shub, Abraham Shulman, Sheine Sideraite, Harry Smith, Avrom-Nokhem Stencl, Abraham Sutzkever, Gershon Winer, Chic Wolk, and Wolf Younin.
Special thanks to colleagues who have read drafts, offered suggestions, and helped in various ways. Among the many are Leyzer Burko (Yiddish Dialect Dictionary, N.Y.); Lewis Glinert (Hanover, New Hampshire); Randi Hacker (Lawrence, Kansas); Stanley (Shimke) Levine (La Calmette, France); Michael Masarsky (NY), Albert Rosenblatt (NY); Julia Rets (St. Petersburg, Russia); Andrey Rozenberg (Weitzmann Institute of Science, Rehovot); Philip Schwartz (Wrocław), Justus van de Kamp (Amsterdam); and Arun (Arele) Schaechter-Viswanath (N.Y.). Mr. Viswanath’s critiques have illustrated anew that true scholars can constructively assist colleagues’ work in the midst of even pronounced differences of opinion.
Two expert readers who have with extraordinary generosity of spirit unceasingly offered extensive suggestions and corrections over many years are Chaim Berger (Monsey, N.Y.), consultant for southern dialects, and Yeynesn Felendler (Kiryath Sefer, Israel), consultant for northern dialects. The author owes them a profound expression of gratitude. Neither they, nor any of the others who have so graciously assisted the YCD project are responsible for errors and shortcomings, or for the opinions and choices herein.
YCD’s primary font is Frank Ruhl Curled Lamed by Maxim Iorsh with modifications by Yoram Gnat via the generous help of Aharon Varady at the Open Siddur Project.
Primary Dialect Designations
דרומדיק
(SOUTHERN (Polish & Hungarian lands
❊
צפונדיק
(NORTHERN (Lithuanian & Belarusian lands
❊
ד″מ (דרום⸗מזרח)
(SOUTHEASTERN (Ukrainian & neighboring
English-Yiddish Dictionary
A
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
A
(דער) אַ (ערשטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [ey].
a(n)
{אומבאַשטימטער אַרטיקל:} אַ;
{פאַר אַ וואָרט וואָס הייבט זיך אָנעט מיט אַ וואָקאַַל:} אַן;
{הערה א: אין עלטערע מזרח⸗אייראָפּעאישע טעקסטן מיטן פולן ניקוד, דער עיקר פון נײַנצעטן יאָרהונדערט, האָט מען דעם „אַ“ אָפטמאָל געשריבן אינאיינעם מיטן שם⸗דבר אַוואָס דערנאָכדעם (אַשטייגער: „אַצִימֶער“ צי „אַציִמעֶר“); בכלל אין עלטערן לשון, צי מערבדיק צי מזרחדיק, טרעפט מען „איין“, אויך אין צײַטן און מקומות אַוואו מען ווייס אַז מ′האָט אין לעבעדיקן לשון גענוצט (און אַ סברא געלייענט) ניט אַנדערש: „אַ“ צי „אַן“};
{הערה ב: אין מערסטע נוסחאות פון ליטעראַרישן יידיש איז ניטאָ קיין וואַריאַציע וואָס שייך דעם כלל פון „אַ“ (פאַר אַן אָנהייב⸗וואָרטיקן קאָנסאָנאַנט) כנגד „אַן“ (פאַר אַן אָנהייב⸗וואָרטיקן וואָקאַל): „אַ הויז“ קעגנאיבער „אַן עראָפּלאַן“; „אַ הקדש“ קעגנאיבער „אַן עין⸗הרע“. ווען⸗ניט⸗ווען האָט זיך אין משך פון דור דורות דער [n] פונעם „אַן“ זיך אַפילו איבערגעפּעקלט צום שם⸗דבר גופא („אַן עבירה“ ←[a-n(ə)véyrə], דרומדיק: [a-n(ə)váyrə])};
{הערה ג: פאַראַן אַלץ אויסנאַם אַ סעריע טיף⸗אײַנגעוואָרצלטע ווערטער, אָפּשטאַמיקע פון לשון קודש צי אַראַמיש, צומאָל לומדישע, צומאָל עמאָטיווע מיט יידישער האַרציקײַט און שטייגער, אַוואו דער ערשטער וואָקאַל איז בדרך כלל [a], וואו דער היסטאָרישער הא הערט זיך ניט אין אַ סך מקומות, און ס′האָט זיך אײַנגעפירט אַ הא⸗לאָזער אַרויסרייד, און במילא צודערצו דער באַנוץ פון „אַן“ אָנשטאָט „אַ“. אין אָטאָ דער סעריע, אַוואו ס′איז פאַראַן אַ לאַגאָניקע וואַריאַציע, איז לחלוטין כשר וישר זיך באַנוצן מיטן „אַן“ (ניט קוקנדיט וואָס אינעם היסטאָרישן אויסלייג בלײַבט דער אָנהייב⸗וואָרטיקער הא בכתב), למשל: „אַן השערה“, „אַן השגחה“, „אַן הכנסה“ „אַן התחלה“ און אַנדערע. אַזוינס איז ניט חל בײַ אַנדערע ווערטער מיטן הא אָנהייב וואָרט: „אַ הקדש“ (≠ „אַן עקדיש“), „אַ הספּד“. במה דברים אמורים: אינעם ליטעראַרישן לשון. דיאַלעקטיש איז פאַראַן אויך דער אוניווערסאַלער „אַ“ (זע די ווײַטערדיקע הערה)};
{הערה ד:} פאַראַן דיאַלעקטישע וואַריאַנטן אַוואו ס′זעט זיך אַ נטיה בײַם ריידן אין דער ריכטונג פון אַן אוניווערסאַלן „אַ“}.
A-
(דער) אַ⸗מינוס (ל″ר: -ן).
A+
(דער) אַ⸗פּלוס (ל″ר: -ן).
AAA (American Automobile Association)
דער אַ⸗אַ⸗אַ (\עי⸗עי⸗עי); די דרײַ אַען (\אייען) (ל″ר);
די אַמעריקאַנער אָטאָמאָביל (\אויטאָמאָביל) אַסאָציאַציע.
a fortiori
על אחת כמה וכמה [alàkhəs|kàmə-v(ə)kámə], {א קאַפּ מער לומדיש:} [alàkhəs|kàmə-v(ə)khámə];
קל וחומר (אַז) [kàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [kàl-v(ə)khéymər];
{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פאָרטיאָרי; אַפאָרטיאָריש;
מה דאָך… [mádokh] צי [mádəkh] („מה דאָך, (אַז) קאַם קען ער גיין, און איר ווילט נאָך ער זאָל לויפן?“).
a fortiori argument
אַ קל וחומר [akàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [akàl-v(ə)khéymər] (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ טענה (\אַן אַרגומענט) ע″פּ (\על פּי) קל וחומר [atáynə], דרומדיק: [atá:nə]; [àlpə].
{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַפאָרטיאָרישער (\אַפאָרטיאָרי⸗) אַרגומענט (ל″ר: -ן).
A level (Brit.)
(דער) (בריטישער) אַ⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).
a priori
מן הסתם [mìnastám]; ע″פּ (\על פּי) סברא [àlpə-sfórə], דרומדיק: [àlpə-sfú:rə];
{מער לומדיש:} מדעיקרא [məd(ə)ikórə], דרומדיק: [məd(ə)ikú:rə];
{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פּריאָרי; אַפּריאָריש.
a priori argument
אַ טענה מן הסתם [atàynə-mìnastám], דרומדיק: [atà:nə-mìnastám];
{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַרגומענט אַ פּריאָרי (ל″ר: -ן); אַן אַפּריאָרישער אַרגומענט (ל″ר: -ן).
A team
(די) עליט⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).
a: from a to z
{פראַזעס:} פון א′ ביז ת′ [fun-áləf|bis-tóf], דרומדיק: [fin-áləf|bis-tú(:)f]; {מיט אַ גוטמוטיקן הומאָר:} פון א′ ביזן סוף [sóf];
פון אָנהייב ביזן סוף; פון סאַמע אָנהייב ביזן סאַמע סוף;
{לומדיש:} פון דער התחלה ביז צום סוף [has-khólə], דרומדיק: [h)as-khu:lə)];
פון כל נדרי ביז (אויף) נעילה [kol-nídrə|bìz-àf-n(ə)í(y)lə];
פון בראשית ביז דברי הימים [bréyshəs|bìz-àv|dìvrə-(h)ayóməm], דרומדיק: [bráyshəs|bìs-òv|dìvrə-(h)ayúməm].
a: Plan A
דער ערשטער (\הויפּט) פּלאַן; דער „פּלאַן א′“ [plàn-áləf], {עמפאַטישערהייט:} [plán|áləf].
(Aaron (biblical
אהרן הכהן [árn|(h)akóy(ə)n], צפונדיק: [árn|(h)akéy(ə)n];
{מער פאָרמעל:} [ahárn-(h)akóyhən], צפונדיק: [ahárn-(h)akéyhən];
{בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו:} אהרן⸗הכהנען}.
(Aaronite (from the Israelite priestly lineage
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
מזרע אהרן הכהן [məzérə|àrn-(h)akóy(h)(ə)n], דרומדיק: [məzéyrə|àrn-akóy(h)(ə)n], צפונדיק: [məzérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] צי [mizérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] (′אָפּשטאַמענדיק פון אהרן הכהן′);
{אוניווערסאַליסטיש; וויסנשאַפטלעך⸗אַקאַדעמישער סטיל:}
אהרוניש [a(h)(ə)róynish], צפונדיק: [a(h)(ə)réynish]; אַראָניטיש.
Aaronites (in the 21st century Satmar hasidic movement)
אהרונים [a(hə)róynim], צפונדיק: [a(hə)réynim];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער} אַריס;
{פאָרמעל:} חסידי מהר″א {=מורינו הרב ר′ אהרן (טייטלבוים)};
{שפּאַסיק:} די בני⸗אהרן [bney-árn], דרומדיק: [bnay-árn].
aback: taken aback
זײַן\בלײַבן\ווערן — געפּלעפט; פאַרחידושט ממש [farkhídəsht|máməsh]; דערשטוינט; (שטאַרק) איבערראַשט [ìbər(r)ásht].
abacus
(דער\די) רעכנברעט (ל″ר: -ער); (דער) אַבאַקוס (ל″ר: -ן);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך: (דער) ש(טש)אָט (ל″ר: -עס).
abandon (n.): with abandon
מיט הפקרות [hefkéyrəs], דרומדיק: [hefkáyrəs]; הפקרותדיק [hefkéyrəz-dik], דרומדיק: [hefkáyrəz-dik]; אָן קיין שום באַצאַמונגען;
{פראַזעס:} ווילדערהייט פאָלגן די אימפּולסן; (זיך) ניט אָפּגעבנדיק קיין חשבון [khézhbm].
abandon (v.)
איבערלאָזן אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r]; פאַרלאָזן; אָפּלאָזן (אינגאַנצן);
{לומדיש:} מפקיר זײַן [máfkər-zayn];
{פראַזע:} איבערלאָזן אויף גאָטס באַראָט.
(abandon (v.) (an idea, opinion, cause
זיך אָפּלאָזן פון; אַוועק(גיין) פון; פאַרלאָזן;
{עמאָטיוו:} זיך אָפּטרייסלען פון; זיך באַפרײַען פון; פּטור ווערן פון [pótər-vèrn-fun], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn-fin];
{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פונעם געשעפט; אָפּלאָזן דעם עסק [éysək], דרומדיק: [áysək] צי [áysik].
abandoned (adj.)
{וועגן אַ מענטשן:}
אויף הפקר פאַרלאָזן (\איבערגעלאָזן \פאַרוואָרלאָזט) [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r];
{עמאָטיוו:} אַרויסגעוואָרפענע(ר); פאַרהפקרט [far-héfkərt];
{וועגן זאַכן, הײַזער וכו′:}
פאַרהפקרט [far-héfkərt]; פאַרלאָזן;
{לומדיש:} פאַרמפקירט [far-máfkərt].
abandonment
(די) איבערלאָזונג אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r] (\אויף גאָטס באַראָט);
{עמאָטיוו:} (די) אַוועקוואַרפונג; (די) אַוועקשלײַדערונג.
abate (v. intrans.)
זיך אַראָפּלאָזן; אײַנגעשטילט ווערן; זיך באַרואיקן [barú(i)ykn], דרומדיק: [barí:əkn];
זיך לינדערן; זיך פאַרמילדערן; אָפּגיין.
abattoir
(דאָס\די) שעכטהויז (ל″ר: שעכטהײַזער);
{טאָמער אויף אַן אינדוסטריעלן פאַרנעם:} (די) שעכט⸗פאַבריק (ל″ר: -ן);
{טאָמער פאַרקערט קליין, דער עיקר אין אַ שטעטל:} (די) בוינע (ל″ר: -ס).
abbey
(די) אַבאַטסטווע (ל″ר: -ס); (דער) מאָנאַסטיר (ל″ר: -ן);
{אין געוויסע קריסטלעכע סביבות:} (דער) קלויסטער⸗קירך;
{הערה: אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַ בנין מיט אַ בפירושדיקן נאָמען, לאָזט מען איבער ווי אין אָרטיקן לשון, אַשטייגער: וועסטמינסטער אַבי (אין לאָנדאָן); לע מאָ סאַן⸗מישעל (אין נאָרמאַנדיע, פראַנקרײַך); קלאָסטער⸗עטאַל (בייערן, דײַטשלאַנד)}.
abbreviate
מאַכן בקיצור [màkhn|bəkítsər]; אָפּקירצן; פאַרקירצן;
{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn];
{טאָמער וועגן שרײַבן טראַדיציאָנעלע קיצורים מיט די ערשטע אותיות פון יעדן וואָרט און צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:} שרײַבן מיט (\נוצן) ראשי תיבות [ròshe-téyvəs], דרומדיק: [rùshə-táyvəs];
{בײַשפּילן בײַם שם⸗דבר}.
(דער) קיצור [kítsər]; (ל″ר: קיצורים [kətsúrəm], דרומדיק: [kətsí:rəm]); (די) פאַרקירצונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּקירצונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער וועגן טראַדיציאָנעלע קיצורים, וואָס שטאַמען אָפּ בדרך כלל פון לשון קודש אָדער אַראַמיש און ווערן געשריבן מיט צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:}
ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs]; {פאַראַן אַ גלײַכבאַרעכטיקטער וואַריאַנט מיטן פּלוראַליזירנדיקן -ן:} ראשי⸗תיבותן;
{דער ל″י „אַ ראשי⸗תיבה“ איז זייער זעלטן, מ′נוצט בדרך כלל דעם רבים ווי אַ יחיד: „דאָס איז אַ ראשי⸗תיבות“; „וואָס מיינט אָטאָ דער ראשי⸗תיבות?“; אָט דער באַנוץ פּאַסט זיך גענוי מיטן רבים „ראשי⸗תיבותן“ — איין ראשי⸗תיבות, צוויי ראשי⸗תיבותן};
{אַ קיצור פון אַן איינאיינציקן וואָרט שרײַבט מען מיט איין שטריכעלע (′), און ס′רופט זיך ניט אַ ראשי⸗תיבות, למשל:} ר′ אויף רֶבּ [reb]; וכו′ אויף וכולי [fkhúlə] (′און אַזוי ווײַטער′);
{הערה: ראשי⸗תיבותן שטאַמען פון לשון קודש, למשל: „ב″ה“ = ברוך השם [borkhashém]; „ע″ה“ = עליו השלום [òləv-hashóləm], און די ראשי⸗תיבות שטריכעלעך קענען בלײַבן אויך דאָרטן וואו ס′איז שוין לאַנג אַ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל: „(דער) תנ″ך“ [dər-tanákh], „(דער) ש″ס“ [dər-shás], וכדומה. דאָס איז (מיט געוויסע אויסנאַמען, למשל קיצורים פון נעמען פון מחברים און זייערע ספרים) ניט קיין פּראָדוקטיווע פּאַראַדיגמע, דאָס זײַנען געירשנטע קיצורים פון דור⸗דורות, וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען דעם לייענער אַ סיגנאַל פון דער טראַדיציאָנעלער יידישקײַט וואָס איז אינעם יידישן לשון טיף אײַנגעגלידערט. פאַרקערט ווערן מאָדערנע קיצורים געשריבן מיט פּינטעלעך, למשל: „א.א.וו.“ (און אַזוי ווײַטער), „א.א.“ (און אַנדערע).
אַזויאַרומעט ווערט דיפערענצירט למשל „נ.י.“ (ניו⸗יאָרק) פון „נ″י“ (נרו יאיר — ′זאָל זײַן ליכטיקײַט לײַכטן′, געשריבן נאָכן נאָמען פון אַ לעבעדיקן מענטשן אַוועמען מען גיט אָפּ כבוד). בײַ טייל סעקולערע יידישיסטן איז געוואָרן אַ פּרינציפּיעלער ענין אַלע מאָדערנע קיצורים אויך שרײַבן עלעהיי זיי וואָלטן ראשי⸗תיבותן געווען („אאַז″וו“; „א″א“; אויך אַזעלכע פּנים חדשות ווי „שנ″פ“ טײַטש: „שיער ני(ש)ט פאַרגעסן“. פאַר⸗זיך איז מה רעש. למעשה איז דאָס אָבער געוואָרן, פּונקט ווי די דרײַ⸗וואָוון און די דרײַ⸗יודן, אַ פּערמאַנענטער וויזועלער סימבאָל פון אַנטי⸗טראַדיציאָנעלער (און במילא אַנטי⸗רעליגיעזער) אידעאָלאָגיע וואָס האָט, אינאיינעם גענומען מיט אַ שלל אַנדערע „חידושים“ אונדז געבראַכט צום שוועל פון אָפּזונדערונג און אָפּפרעמדונג, מיט דער גרויסער איראָניע אַז די שפּראַך פון דער „ניט⸗יידישיסטישער“ חרדיש⸗חסידישער סביבה שטעלט מיט זיך פאָר דעם אמת⸗היסטאָרישן לינגוויסטישן המשך פונעם לשון פון די וועלטלעכע יידישע קלאַסיקער פון נײַנצעטן און צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, בעת די פּוריסטיש⸗נאָרמאַטיוויסטישע מחנה איז פאַרבליבן אַ שיינער קלוב. לסוף דאַרף מען נאָר באַטאָנען, אַז דאָ גייט ניט אין אַוועלכער ניט איז הײַנטצײַטיקער בכיוונדיקער באַעוולונג ח″ו (חס ושלום); עס גייט אין דעם קולטור⸗היסטאָרישן פאַקט, אַז די סעקולאַריסטישע, אַנטי⸗פרומע אײַנפירונגען פון די דרײַסיקער יאָרן פון לעצטן יאָרהונדערט (אין אַ סך פאַלן אינספּירירט פונעם סאָוועטישן באַנוץ) האָבן געשאַפן שריפטלעכע בילדער וואָס קענען קיינמאָל ניט אָנגענומען ווערן בײַ די חרדישע קהילות אַוואו יידיש לעבט און שפּרודלט. צווישן די ערשטע אויפגאַבעס בכדי פאַראייניקן „יידיש מיט אידיש“ איז אָפּלאָזן די אַנטי⸗טראַדיציאָנעלע שרײַבונגען וואָס שטערן דעם פּראָגרעס פון יידיש כולה}.
פאַראַן געוויינטלעך אויסנאַמען — אַ הײַפעלע פאַלן, אַוואו מען נוצט צוויי⸗שטריכעלעך (אָנשטאָט אַן איינציקן, און אָנשטאָט אַ פּינטל), און וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען אָנגענומען בײַ אַ וואָרט פון ניט⸗סעמיטישן אָפּשטאַם; למשל דער טיטל „דאָקטער“ פאַר אַ פאַמיליע נאָמען; („אָט קומט ד″ר גרינבערג“). און אָט אַזוי⸗אָ האָט זיך אין משך פון הונדערטער יאָרן אײַנגעפונדעוועט די טראַדיציע פון מאַכן ראשי תיבות צו נעמען פון היימישע שטעט, אַזעלכע וואָס זײַנען בײַם יידישן פאָלק געוואָרן אַן עיר ואם בישראל. פון אַמאָליקע יאָרן אַשטייגער: פ″פ (פראַנקפורט) און פּ″ב (פּעטערבורג), בײַ הײַנטיקן טאָג: ב″פּ (באָראָ פּאַרק), וו″ב (וויליאַמסבורג), ס″ה (סטאַמפאָרד היל) וכו′}.
ABC (n.)
(דער) אַלפאַבעט [àlfabét]; {אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} אַלפאַוויט;
{ענגער:} (דער) לאַטיינישער אַלפאַבעט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט אַז ס′גייט אין יידישן אלפאַבעט} דער א″ב (אויך: אלף⸗בית) [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys];
{אַוואו ס′גייט דווקא אין ניט⸗יידישע אַלפאַבעטן:} דער ני(ש)ט⸗יידישער (\ענגלישער \אַראַבישער וכו′) אַלפאַבעט.
ABCs of
עלעמענטאַרער אַרײַנפיר אין; ערשטער אַרײַנפיר אין; די סאַמע גרונט⸗פּונקטן (ל″ר);
{„ענטפערנדיק“ דעם ענגלישן אויסדרוק:} דער א″ב (\אלף⸗בית) פון [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys];
abdicate
אַבדיקירן {בײַ אַ מלך אָדער מלכה}; אָפּלאָזן; אויפגעבן [úv-gèbm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)v-gèybm]; אָפּזאָגן זיך (פון); צוריקציען זיך (פון); אַנטזאַגן זיך (פון).
abdication
(די) אַבדיקאַציע (ל″ר: -ס);
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַבדיקירונג (ל″ר: -ען);
{ליטעראַריש, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אָפּזאָגונג (ל″ר: -ען).
abdication of responsibility
(די) אָפּזאָגונג פון (אַוועלכער ני(ש)ט איז) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt];
{לומדיש:} (דער) ביטול אחריות [bìtl-akhráyəs].
abdomen
(דער) בויך (ל″ר: בײַכער); (דער) בויך⸗קאַסטן (ל″ר: -ס).
abdominal cavity
(דער) בויך⸗חלל [bóykh-khòləl], דרומדיק: [bó:(u)(ə)kh-khù:ləl] (ל″ר: -ס).
abduct
קידנעפּן [kídnèpm]; מיט ג(ע)וואַלד צונעמען (\פאַרכאַפּן);
{לומדיש:} בחרבו וקשתו (צו)נעמען [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).
abduction
(די) קידנעפּונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) קידנעפּן; (די) פאַרכאַפּונג מיט ג(ע)וואַלד (ל″ר: פאַרכאַפּונגען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) צונעמען בחרבו וקשתו [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).
abductor
(דער) קידנעפּער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) מענטשן⸗כאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרכאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) חרבו⸗וקשתוניק [khàrboy-ufkáshtoy-nik], דרומדיק: [khàrboy-ifkáshtoy-nik], צפונדיק: [khàrbey-ufkáshtey-nik] (ל″ר: -עס).
Abel (bibl.)
הבל [hévl], דרומדיק: [h)éyvl)];
{פראַזעס, צומאָל וועגן אַן אומגליקלעכן, וואָס מ′האָט דערהרגעט אַשטייגער איבער קנאה:} הבל, נעבעך; קַינס ברודער, נעבעך [káyənz|brúdər], דרומדיק: [(ká:(y)ənz|brí:də(r];
{איראָניש:} אַ הבל בן אדם [ahévl|bènódəm], דרומדיק: [ahéyvl|bènú:dəm];
{הערה: וואָרטשפּיל פון נאָמען „הבל“ מיטן „הבל“ פון „הבל הבלים“ (′נישטיקײַט און נאַרישקײַט′), < קהלת א′: ב′ — און בעת מעשה פונעם תנ″כישן נאָמען פון אדם⸗הראשונען (הבלס טאַטע) מיט ′אדם, אַ מענטש′; גענוצט וועגן אַ נידעריקן צי אַ נידערטרעכטיקן מענטשן; וויל מען באַטאָנען אַז ס′גייט די רייד אינעם גאָט⸗די⸗נשמה⸗שולדיקן ערשטן קרבן פון רציחה קען מען אויף פאַרשיידענע אופנים דאָס אַרויסהייבן, למשל: „הבל פון קין און הבל“ צי „הבל, דער זון פון אדם⸗הראשונען“}.
Abelson, Paul (1878–1953)
פּאָול אַבעלסאָן [pó(u)l|áb(e)lson];
געבאָרן: קאָוונע; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
aberrant
אָפּווײַכנדיק; אַנדערש⸗משונהדיק [məshúnə-dik], דרומדיק: [məshí(:)nə-dik]; ני(ש)ט⸗נאָרמאַל(יש).
aberration
(דער) אָפּגאַנג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווײַכונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנייגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווענדונג (ל″ר: -ען); (די) אַבעראַציע (ל″ר: -ס);
{אין מער וויסנשאַפטלעכן סטיל:} (דער) אָפּנייג (ל″ר: -ן); (דער) אָפּווײַך (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} אַן אָפּגאַנג פונעם דרך המלך [dèr(ə)kh-(h)améləkh], דרומדיק: [dè(y)r(ə)kh-(h)améyləkh].
abeyance: hold (/keep) in abeyance
האַלטן (\אָפּלייגן) אויף שפּעטער⸗צו; זיך אויף איצט(ער) ניט באַנוצן (זיך מיט).
abhor
{פאַרשטאַרקונגען פון „פײַנט האָבן“ און „האַסן“:} שרעקלעך (\שטאַרק \זייער \ממש [máməsh]) פײַנט האָבן [fáynt-hobm], דרומדיק: [fá:nt-ubm] (\האַסן);
{פראַזעס, בדרך כלל אָדאָרטן אַוואו דער אָביעקט איז אַ מענטש:} פײַנט האָבן (\האַסן) +: ווי אַ שפּין; שנאת מות [sìnəs-móvəs], דרומדיק: [sìnəs-múvəs]; {לומדיש:} בתכלית השנאה [bətàkhləs-(h)asínə];
{טאָמער מער אין זין פון עקל איידער מענטשלעכע שנאה, אין די אַלע פאַלן — <+דאַטיוו>:} עקלען; מיגלען; קערן די גאַל (פון); {לומדיש:} מיאוס ומאוס זײַן [míyəs|umó(y)əz-zayn], דרומדיק: [míyəs|əmú:əz-za:n].
abhorrent
אָפּשטויסנדיק; עקלדיק; עקלהאַפט(יק);
ממש מיאוס [máməsh|míy(ə)s]; {עמאָטיוו; בײַ טייל סלענגיש:} פּאַסקודנע(ר).
abide by
היטן; אָפּהיטן; פאָלגן; אויספאָלגן.
{לומדיש; בײַ טייל נאָר וועגן די מצוות, בײַ טייל אויך אוניווערסאַליזירט אין אַקאַדעמישן סטיל:} שומר זײַן [shóymər-zayn], דרומדיק: [shóymə(r)-za:n], צפונדיק: [shéymər-zayn].
abiding
דויערדיק; דויערנדיק; דויערהאַפט(יק);
{מער פאָרמעל; עסייאיסטיש:} דויערעוודיק; אָנהאַלטעוודיק; שטאַנדהאַפטיק.
abiding faith
{בכלל גענומען:}
(דער) דויערהאַפטיקער (\לאַנג⸗דויערנדיקער \לאַנג⸗גילטיקער \באַשטענדיקער) צוטרוי; (די) דויערהאַפטיקע גלייבונג (\גלייבעניש);
{טאָמער אין רעליגיעזן זין:}
{וועגן יידישן גלויבן:} (די) אמונה שלימה [əmùnə-shléymə], דרומדיק: [əmìnə-shláymə]; (די) פעסטע אמונה;
דער אייביקער בטחון אינעם רבונו של עולם [bətókhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], דרומדיק: [bətúkhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [bətókhn|inəm-rəbèynə-shəléyləm];
{אוניווערסאַליש:} (די) בלײַביקע (\דויערהאַפטיקע) רעליגיעזע גלייבונג.
ability
(די) פעאיקײַט [féy(i)kayt];
{אויף אַ ספּעציפישן געביט:} (די) געניטקײַט [gənítkayt];
{לומדיש}: (די\דער) יכולת [yəkhóyləs], צפונדיק: [yəkhéyləs];
{אָפטמאָל נעגאַטיוו איראָניש:} (די) קראַפט („די קראַפט אַלצדינג קאַליע מאַכן האָט ער דווקא יאָ“).
ability: each to the best of his/her/their ability
יעדערער (\איטלעכער) לויט זײַנע (\אירע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];
יעדערער (\איטלעכער) לויט די פעאיקײַטן [féy(ə)kàytn] (\{לומדיש:} לויט די כשרונות [kəshróynəs], צפונדיק: [kəshréynəs]).
ability: to the best of my ability
אויף וויפל איך קען (\האָב געקענט \ס′איז מיר געלונגען); לויט (\וועדליק) מײַנע (בעסטע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
abject poverty
(דער\דאָס) טיפע דלות [dáləs]; די טיפע (\דורכאויסיקע \דערדריקנדיקע \מוראדיקע) אָרעמקײַט; [móyrə-dikə], צפונדיק: [méyrə-dikə].
ablaze
ברענענדיק(ערהייט); פלאַמענדיק(ערהייט); אין גאַנג פון ברענען; אין פלאַמען; צעפלאַקערט; בעתן סאַמע ברענען.
able
פעאיק [féy(i)k]; בכח (זײַן) {אויך: בכוח} [pkóyəkh] צי [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh] צי [pkéyəkh]; מסוגל [m(ə)súgl], דרומדיק: [m(ə)sígl];
{דיאַלעקטיש:} אין שטאַנד; {חסידיש אויך:} אימשטאַנד.
able bodied
קערפּערדיק געזונט (\פעאיק) [féy(i)k];
{אַרכעאיש (אויסער אין מזרח); ליטעראַריש אויפגעלעבט; עמאָטיוו:} קרעפּקע.
ablution
(די) אַבלוציע (ל″ר: -ס); (די) ריטואַל⸗וואַשונג (ל″ר: -ען); (די) ריטועלע אָפּוואַשונג (ל″ר: -ען);
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן אַרײַננעמענדיק:}
{פון גאַנצן קערפּער:} (די) טבילה [tví(y)lə] (ל″ר: טבילות);
{פון די הענט, מיט אַ כוס:} (די) נטילת ידיים [nətì(y)ləs-yodáyəm], דרומדיק: [nətì(:)ləs-yu:dá:(y)əm].
abnormal
ני(ש)ט⸗נאָרמאַל; אומנאָרמאַל; אַבנאָרמאַל; אומגעוויינטלעך;
{לומדיש:} יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfndik], צפונדיק: [yèytsə-déyfndik];
{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} חוץ לדרך הטבע [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə].
abnormality
(די) ני(ש)ט⸗נאָרמאַלקײַט; (די) אומנאָרמאַלקײַט; (די) אַבנאָרמאַלקײַט; (די) אומגעוויינטלעכקײַט;
{לומדיש:} (די) יוצא⸗דופנדיקײַט [yòytsə-dóyfn-dəkàyt], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dəkàyt];
{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} (די) חוץ⸗לדרך⸗הטבעדיקײַט [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə-dəkayt], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə-dəkayt].
abnormally
אומגעוויינטלעך; ני(ש)ט⸗געוויינטלעך.
aboard: be aboard
זײַן אין (\אויף); פאַראַן (זײַן אין) (\אויף);
זײַן צווישן די פאָרנדיקע (\רײַזנדיקע \פּאַסאַזשירן);
{לומדיש:} בנמצא זײַן אין (\אויף) [bənímtsə].
aboard: All aboard!
אַלע אַרײַן!; אַלע אַרויף!; אַלע אײַנשטײַגן!.
abolish
אָפּשאַפן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].
abolition
(די) אָפּשאַפונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָפּשאַפן; (די) אַבאָליציע;
{לומדיש:} (די) בטל⸗מאַכונג [bótl], דרומדיק: [bú:tl]; (דאָס\דער) בטל מאַכן.
(Abolition (of Slavery
(די) אַבאָליציע (פון שקלאַפערײַ) [abolítsyə].
abolitionist
(דער) אַבאָליציאָניסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַבאָליציאָניסטין (ל″ר: -ס); (דער) אַבאָליציע⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַבאָליציע⸗קעמפערין (ל″ר: -ס).
abominable
דערווידערדיק; ווידערוויליק; עקלהאַפט(יק); עקלדיק; מיגלדיק;
{עמאָטיוו:} פּאַסקודנע; כאָלער(י)עדיק.
abomination
אַ פאַרדאָרבעניש (ל″ר: -ן); אַ פאַרדאָרבנקײַט (ל″ר: -ן); אַ פאַרמיאוסונג [afàr-míy(ə)sùng] (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו:} אַ פּאַסקודסטווע [àpaskútsvə];
{לומדיש:} אַ מיאוס⸗ומאוס [amìyəs-umó-us], דרומדיק: [amìyəs-imú:-is];
אַ שקץ תשקצנו כי חרם הוא [ashàkəts-təshaktsénu|kì-khèyrəm-hú], דרומדיק: [:ashàkəts-təshaktséyni:|kì:-khàyrəm-(h)í].
aboriginal (n.)
(דער) אור⸗תושב [úr-tòyshəv], צפונדיק: [úr-tèyshəv] (ל″ר: אור⸗תושבים [úr-tòyshvəm], צפונדיק: [úr-tèyshvəm]; (דער) אַבאָריגינאַל (ל″ר: -ן).
abort (v.)
{מעדיציניש:} אַבאָרטירן; מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];
{בכלל:} אַוועקלאָזן; אַָפּלאָזן; וואַרפן; אָפּהאַקן; מיטאַמאָל אָפּשטעלן.
aborted takeoff
(די) אָפּגעשטעלטע (\אַבאָרטירטע) אָפּפליאונג (ל″ר: -ען).
abortion
(דער) אַבאָרט [abórt] (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];
{פאָרמעל, פאַראיידלטערהייט:} (די) טערמינירונג פון שוואַנגערשאַפט;
{עמאָטיוו און קריטיש:} (די) פאַרמפּלונג [far-máplung] (ל″ר); (דאָס\דער) בכיוונדיקע(ר) מפּיל⸗זײַן [bəkívn-dikə(r)|mápl-zayn].
abortion issues (/questions)
(די) אַבאָרט⸗פראַגן;
{באַטאָנענדיק די קאָנטראָווערסיעס:} (די) אַבאָרט⸗קאָנטראָווערסיעס (ל″ר); (די) אַבאָרט⸗מחלוקתן [makhlòykəsn], צפונדיק: [makhlèykəsn] (ל″ר);
{מיטן טראָפּ אויף די העכערע שייכותדיקע פראַגן פון עטיק, פילאָסאָפיע, יוריספּרודענץ, רעליגיע:} (די) אַבאָרט⸗פּלוגתאות [pluktòəs], דרומדיק: [pliktú:əs].
abortion pill
(די\דער) אַבאָרט⸗פּיל (ל″ר: -ן); (די) אַבאָרט⸗טאַבלעטקע (ל″ר: -ס).
abortion rights
(די) אַבאָרט⸗רעכט (ל″ר).
abortion: have an abortion
האָבן (\מאַכן) אַן אַבאָרט; אַבאָרטירן; מפּיל מאַכן [mápl-màkhn]; בכיוונדיק מפּיל זײַן [bəkívndik|mápl-zayn].
abortion: right to an abortion
(דאָס\די) רעכט אויף אַבאָרט.
abortive (failed, abandoned)
דורכגעפאַלן (\דורכגעפאַלענע(ר)); ני(ש)ט⸗געלונגען (\⸗געלונגענע(ר)); ני(ש)ט⸗געראָטן (\⸗געראָטענע(ר));
{עמאָטיוו:} מפּלהדיק [mapólə-dik], דרומדיק: [mapú:lə-dik];
{מיטן טראָפּ אויף אַ מענטשלעכן באַשלוס:} אָפּגעלאָזן (\אָפּגעלאָזענע(ר)).
about (concerning)
{אויף אַ בערכדיקן מהלך פון טאָגטעגלעך ביז לומדיש (פאַראַן דערבײַ אַ סך סטיליסטישע און דיאַלעקטישע וואַריאַציע:}
וועגן; וואָס (איז) שייך [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh]; אין שייכות מיט [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; מכח [mikóyəkh], צפונדיק: [mikéyəkh]; בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].
(about (approximately
אַרום; אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; אומגעפער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער; פּלוס⸗מינוס; אַ („אַ פופצן קילאָמעטער“);
{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh]; {נאָכמער לומדיש:} לערך [l(ə)érəkh], דרומדיק: [l(ə)éyrəkh];
{הערה: אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אין אַ צאָל ספּעציפישע פאַלן, אַוואו ענגליש נוצט איר אומבאַשטימטן אַרטיקל פאַרן נומער גופא, בײַ אַזעלכע רונדיקע ציפער ווי הונדערט, טויזנא, מיליאָן, האָבן אַ סך גענומען נוצן „אַ הונדערט“, „אַ טויזנט“, „אַ מיליאָן“ ניט אין יידישן זין פון ′אומגעפער′ אלא וואָדען אין ענגלישן זין פון דער סומע גופא, צומאָל אַרײַנטראָגנדיק אַ ספק אין פּשט};
{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh];
{אַ קאַפּ מער עמאָטיוו, צי גוטמוטיק, צי מער באַקלערעריש איידער אַריטמעטיש:}
אַוועלכע; אַקעגן; בײַ [ba]; לאָמיר אָנכאַפּן.
about face (n.)
(דער) קער⸗אום (ל″ר: -ען); (דער) אַרומקער (ל″ר: -ן).
About face!
אומדרייען!; אַרומגעדרייט!.
About time!
שוין צײַט!; גענוג געוואַרט!; אַנו זשע!;
{פראַזעס:} דערלעבט יאָרן! [derlépt|yórn], דרומדיק: [deyrléypt|yú:rn]; אויך: [dalépt|yórn], דרומדיק: [daléypt|yú:rn];
מ′דאַרף מאַכן אַ שהחיינו! [shèkh(ə)yónu], דרומדיק: [:shèkh(ə)yú:ni].
?About what
וועגן וואָס?; איבער וואָס?; מכח וואָס? [mikòyəkh-vós], דרומדיק: [mikòyəkh-vú:(ə)s], צפונדיק: [mikèyəkh-vós];
{לומדיש:} בנוגע וואָס? [bən(ə)gèyə-vós], דרומדיק: [bən(ə)gàyə-vú:(ə)s].
about: What’s this all about?
וועגן וואָס גייט דאָ די (גאַנצע) רייד?; וועגן וואָס האַנדלט (זיך) דאָ בכלל?; וואָסי′ דאָס?;
{לומדיש:} מאי כולי האי? [?máy|kùlə-hay], דרוממיק: [?(má:|kì(:)lə-ha:(y].
above (adv.) (in a higher position)
אויבן [óybm], צפונדיק: [éybm]; פון (\אויף) אויבן; אין דער הייך;
{דרומדיק דיאַלעקטיש:} אויוון.
above (prep.)
{פּרעפּאָזיציע:} איבער; העכער פון (\פאַר);
{קאָניונקציע:} העכער ווי (\איידער).
above all (more than anything else)
מער פון אַלצדינג; מער פון אַלעמען; דער עיקר [dəríkər]; {דיאַלעקטיש:} דערעיקרשט [dəríkərsht];
{לומדיש:} ועל כולם [v(ə)àl-kúləm], דרומדיק: [v(ə)àl-kíləm].
above the law
(וואָס (\וועלכע(ר) שטייט (\האַלט זיך)) העכער פאַרן געזעץ (העכער פאַרן דין \איבער אַלע דינים [dínəm]); („דער פּאָליציאַנט האָט געמיינט, אַז ער איז צוליב זײַן שטעלע העכער פאַרן דין“).
above: see above, as mentioned above (acad.)
זע(ן) אויבן;
{לומדיש:} זע(ן) לעיל [l(ə)éyl], דרומדיק: [l(ə)áyl].
above: the above(-)mentioned
{בכלל (אָן אַ דערבײַאיקן אָביעקט):} דאָס אויבנדערמאָנטע;
{אַלץ דעסקריפּטיווער אַדיעקטיוו:} (דער\די\דאָס) אויבנדערמאָנטע(ר);
{לומדיש; נאָכן אָביעקט פונדערפון:} הנ″ל [hanál];
{פראַזעס:} ווי אויבן דערמאָנט (\ווי ס′איז אויבן דערמאָנט געוואָרן); {לומדיש:} כנ″ל [kanál]; כדלעיל [kəd(ə)ləéyl], דרומדיק: [kəd(ə)ləáyl].
abracadabra
אַברעקעדאַברע!; ענגע בענגע! [éyngə béyngə] {אָנהייב פון פאַרשיידענע יידישע שפּרוכן און קינדער⸗שפּרוכן}; לאָקש⸗כאָטש⸗שאָך! {און אַ סך אַנדערע…}.
{לויט אַ געוויסער (אַ סברא, אַ פאָלקס⸗עטימאָלאָגישער) השערה וואָס האַלט פון אַ יידיש⸗אַראַמישן, קאַבאַליסטישן מקור}:
עָבְרָא כְּדַבְּרָא! [óvro kədábro] (′אַדורך לויטן וואָרט\געזאָגטן′).
(Abraham (biblical
אברהם אבינו [avrò(ə)m-ovínu], דרומדיק: [avrù:(ə)m-uví:ni]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אברהם⸗אבינון}.
(Abraham ben Azriel of Bohemia (13th century
דער ערוגת הבושם [dər-arùgəs-(h)abóysəm], דרומדיק: [dər-arì:gəs-(h)abóysəm], צפונדיק: [dər-arùgəs-(h)abéysəm];
ר′ אברהם בן עזריאל בעל ערוגת הבושם.
Abraham ben David of Posquières (±1125–1198)
דער ראב″ד [dər-ráyvəd], דרומדיק: [dər-rá:vət];
רבינו אברהם בן דוד.
Abrahamic
אַבראַמיש [abrámish];
{הערה: מען ק ע ן פאַרשטייט זיך שרײַבן „אברהמיש“ און מען קען דעמאָלט אַרויסריידן לויטן יידישן שטייגער — צפונדיק [avrómish], דרומדיק [avrúmish]; אָבער דער עצם באַגריף, אַ גרופּירונג פון יודאַאיזם, קריסטלעכקײַט און איסלאַם איז אַ מאָדערן⸗אינטערנאַציאָנאַלער, ניט קיין יידישער; אַזויאַרומעט, אַז בילכער איז, אַ סברא, די פאָנעטישע שרײַבונג}.
Abramovitsh (Abramovich), Sholem Yankev → Mendele Moykher Sforim
abrasive (of character)
אומאיידל; ני(ש)ט⸗איידל; אַגרעסיוו(לעך);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אומבתרבותדיק [úm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ím|bətárbəz-dik];
{פראַזעס:} זיך ני(ש)ט רעכענענדיק מיט יענעם; אָן דרך⸗ארץ צו יענעם [dèrkhérəts], דרומדיק: [dèrkhéyrəts], אויך: [dàrkhéyrəts].
abreast: keep abreast
בלײַבן אינפאָרמירט (\באַהאַוונט); מיטהאַלטן; זיך אינטערעסירן ווי ס′האַלט;
{אין מזרח אויך:} זײַן (\בלײַבן) אין קורס.
abridged (shortened)
פאַרקירצט; אָפּגעקירצט.
abridged edition
(די) פאַרקירצטע (\אָפּגעקירצטע) אויפלאַגע [úf-làgə], דרומדיק: [ó:(u)f-làgə] (\אויסגאַבע [óyz-gàbə], דרומדיק: [ó:(u)z-gàbə]) (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: קיצורים [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:rəm]);
{אָפּלאַכערישע פראַזע וועגן אַ פּאַרטאַטשנעם קיצור:} וויליאַם שעקספּיר פאַרקירצט און פאַרבעסערט פון וועלפקע שאַפּיראָ.
abridg(e)ment of rights
(די) רעכט⸗פאַרמינערונג (ל″ר: -ען); (די) רעכט⸗פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען).
abroad
אין אויסלאַנד;
{לויטן פּירוש המילות ′איבערן ים′ אָבער ווערט אויך היימיש גענוצט אין זין פון ′העט ווײַט אין אַן אַנדער לאַנד′:} מעבר לים [məéyvər|l(ə)yám], דרומדיק: [məáyvə(r)|l(ə)yám];
{שפּאַסיקע וואַריאַנטן:} מעבר לעראָפּלאַן ′פון יענער זײַט עראָפּלאַן′; מעבר למדבר [məéyvər|lamídbər] ′פון יענער זײַט מדבר′}, דרומדיק: [(məáyvə(r)|lamídbə(r];
{אייגנטלעך אַ העברעאיזם פון מדינת ישראל, מיטן טײַטש ′אויסער ישראל′ אָבער ווערט ווען⸗ניט⸗ווען באַנוצט אויך אַנדערשוואו אין פּשוטן זין פון ′אין אויסלאַנד′:} אין חוץ לארץ [in-khúts-l(ə)òrets].
abroad: from abroad
פון אויסלאַנד;
{לומדיש, צומאָל מיט ראָמאַנטיק:} פון מעבר לים [fun-me(y)éyvər|ləyám], דרומדיק: [fin-mə(y)áyvə(r)|ləyám].
abroad: travel abroad
פאָרן אין אַנדערע לענדער; פאָרן אין אויסלאַנד.
abrogate
אָפּשאַפן; אַנולירן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].
abrogation
(די) אָפּשאַפונג; (די) אַנולירונג; (דאָס\דער) בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].
abrupt
אומגעריכט; אומדערוואַרט; פּלוצעמדיק;
abruptly
אומגעריכטערהייט; אומדערוואַרטערהייט; פּלוצעמדיקערהייט.
(Absalom (biblical
אבשלום [afshóləm], דרומדיק: [afshú:ləm];
{ווערטלעך:}
ער איז דעם טאַטן געטרײַ ווי אבשלום דוד⸗המלכן (′שטאַרק ניט געטרײַ′, ′פאַררעטעריש אינגאַנצן′); {אַ קללה, עמעצן זאָל טרעפן אַ מיתה משונה:} אין אבשלומס בוים זאָלן אים די האָר פאַרטשעפּעט ווערן (לויט שמואל ב′, י″ח: ט).
abscess
(דער\דאָס\די) געשוויר (ל″ר: -ן); (דער) בלאָטער (ל″ר: -ס);
{מעדיציניש:} (דער) אַבצעס (ל″ר: -ן).
abscond
אַנטלאָפן ווערן; אַנטרונען ווערן; פּליטה מאַכן [pléytə], דרומדיק: [pláytə];
אַנטלויפן; אַנטרינען.
absconder
(דער) אַנטלויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַנטלויפערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַנטלויפערקע (ל″ר: -ס); (דער) פּליטה מאַכער [pléytə|màkhər], דרומדיק: [(pláytə|màkhə(r]), ל″נ: (די) פּליטה מאַכערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַנטלויפנדיקע(ר); (די\דער) אַנטרינענדיקע(ר); (די\דער) פּליטה מאַכנדיקע(ר) [pléytə], דרומדיק: [pláytə];
{לומדיש; צומאָל הומאָריסטיש:} (דער) בורח [bəréyəkh], דרומדיק: [bəráyəkh] (ל″ר: בורחים [bórkhəm]).
…absence: in the absence of
בײַם אויספעלן פון; אַז ס′איז (ס′זײַנען) ני(ש)טאָ (קיין);
{טאָמער דווקא וועגן אַ מענטשן וואָס איז ניטאָ דערבײַ:}
ני(ש)ט אינעם בײַזײַן פון; אָנעם בײַזײַן פון; ני(ש)ט אין דער אָנוועזנהײַט פון;
{פראַזעס:} בשעת (זי\ער) איז ני(ש)טאָ; בעתן פעלן אויפן אָרט פון [b(ə)éysn], דרומדיק: [b(ə)áysn].
(absent (not present
ני(ש)ט(אָ) אויפן אָרט; ני(ש)ט פאַראַן אויפן אָרט; ני(ש)ט⸗אָנוועזנדיק.
absent minded
פאַרטראָגן; פאַרקלערט (מיט אַנדערע זאַכן); צעפלויגן; ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירט; צעחושט [tsə-khúsht], דרומדיק: [tsə-khísht].
absent minded person
אַ פאַרטראָגענער מלאך [máləkh];
{בייגעוודיק:} אַ פאַרטראָגענע(ר); אַ פאַרקלערטע(ר); אַ ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירטע(ר); אַ צעחושטע(ר) [(atsəkhúshtə(r], דרומדיק: [(atsəkhíshtə(r].
absentee (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) פעלנדיקע(ר); (די\דער) זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗פאַראַנענע(ר); (די\דער) אָפּוועזנדיקע(ר).
absentee (adj.)
פעלנדיק; זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיק; ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); אָפּוועזנדיק;
absentee ballot
(די) צוגעשיקטע שטים⸗פּאַפּיר (ל″ר: ן); (די) צוגעשיקטע שטימע (ל″ר: -ן); אַ שטימע פונדערווײַטנס;
{פראַזע:} די שטימען פון ני(ש)ט אויפן אָרט.
absentee landlord
(דער) באַלעבאָס וואָס איז ני(ש)טאָ אויפן אָרט.
absenteeism
(דאָס\דער) ני(ש)ט קומען אויף דער אַרבעט; (דאָס\דער) ני(ש)ט יאַווען זיך; (די) אומבאַווײַזונג;
{מער אין זין פון אַ טענדענץ אָדער ברייטערן ענין:} (די) ני(ש)ט⸗יאַוואונג; (די) ני(ש)ט⸗אָנקומונג; (די) טענדענץ ניט (צו) באַווײַזן זיך.
(absolute (complete
פולשטענדיק; אַבסאָלוט; טאָטאַל; {אין טייל פאַלן:} ריין;
{ניט בייגעוודיק, פאַרן סוביעקט:} דורך און דורך (אַ); לחלוטין [làkh-lútn] אַ: „ער איז דורך און דורך אַן אידיאָט, לחלוטין אַ נאַר צווישן נאַראָנים“.
absolute majority
(די) אַבסאָלוטע מערהײַט (\מאַיאָריטעט) (ל″ר: -ן).
absolute monarchy
(די) טאָטאַלישע (\אַבסאָלוטישע) מאָנאַרכיע (ל″ר: -ס).
absolute necessity
(די) אומבאַדינגטע (\אַבסאָלוטע) נויטווענדיקײַט [noytvén-dəkàyt];
{לומדיש:} אַ הכרח ממש [ahékhrəkh|máməsh], {עמאָטיוו:} [ahèkhrəkh-máməsh].
Absolute power corrupts absolutely
(די) טאָטאַליסטישע מאַכטיקײַט פאַרפירט (\קאָרופּטירט) טאָטאַלערהייט;
{פּאַראַפראַזע:} וואָס מער מאַכט — אַלץ מער קאָרופּציע (\פאַרדאָרבנקײַט).
absolute zero
אַבסאָלוט נול.
absolute zero (n.)
(דער) אַבסאָלוטער נול⸗פּונקט.
(absolutely (totally/clearly
דורכאויס; דורך און דורך; לחלוטין [làkh-lútn], דרומדיק: [làkh-lítn];
{לומדיש:} לגמרי [ləgámrə].
Absolutely!
אַבסאָלוט אַזוי! [apsolút|azóy], צפונדיק: [apsolút|azéy];
{בתורת ענטפער אויף אַ פראַגע, אָפטמאָל אַ פאַרבעטונג אויף עפּעס, אַז מ′וויל ענטפערן מיט אַן ענטוזיאַסטישן „יאָ“; טאָמער איז אַפריער אפשר געווען אַ ספק אין דעם, איז דער קלאַסישער ענטפער וואָס דריקט אויסעט די פרייד אין אָננעמען, נאָכדעם ווי ס′איז געווען אַ השערה אַז ניט, איז, מיט אַ זעלטן שטאַרקן טראָפּ אויפן ערשטן טראַף:}
אדרבא! [Áderàbə] („נו, מ′עט גיין דאָרטן מאָרגן? אדרבא!!“};
{אויך אַנדערע ווערטער אויף „יאָ“ נעמען אָן אַ פאַרשטאַרקטע פאָרם מיט אַקצענטירונג איבער דער געוויינטלעכער מאָס, וואָס ווערט דאָ געצייכנט מיט גרויסהאַנטיקע אותיות אין דער טראַנסקריפּציע פון באַטאָנטן וואָקאַל:}
געוויס! [gəvÍs]; אַוודאי! [avÁdə]; זיכער! [zÍkhər]; ס′אַ שאלה! [sa-shÁYlə], דרומדיק: [sa-shÁ:lə]; אומבאַדינגט! [úmbadÍngt];
{פראַזעס:} וואָדען? [?vó|dÉn], דרומדיק: [[?vú:|dÉYn]]; וואָס פאַראַ פראַגע! [vÓs-fara-fràgə], דרומדיק: [vú(:)s-fara-fràgə]; קיין פראַגע ני(ש)ט! [ki-frÁgə-ni(sh)t]; הונדערט מיט צוואַנציק פּראָצענט! [hùndert-mit-tsvántsik|protsént], דרומדיק: [hìnde(r)t-mit-tsvóntsik|protsént];
{זייער באַליבט און פאַרשפּרייט; נאָר וואָס, בײַ טייל איז דער מיין גלאַט ′גוט!′, ′אָקעי!′, ′פאַרוואָס ניט?′ אָן דער שטאַרקערער עמאָציע; בײַ אַ סך גילטן ביידע, געווענדט אין דער אינטאָנאַציע און מאָס באַטאָנונג:}
מהיכא תיתי! [makh(ə)téysə].
Absolutely not!
בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; אויף קיין פאַל ני(ש)ט!;
לחלוטין ני(ש)ט [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; ס′איז לחלוטין ני(ש)ט אַזוי!;
(פראַזעס:} לא מיט אַן אלף! [lóy|mitanáləf], צפונדיק: [léy|mitanáləf];
{לומדיש:} לא ולא [lóy-v(ə)lóy], צפונדיק: [léy-v(ə)léy]; באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt];
{הערה: „לחלוטין“ ווערט באַנוצט דער עיקר נעגאַטיוויש: צי גראַמאַטיש נעגאַטיוויש (מיט „ני(ש)ט“ וכדומה) צי וועגן אַ נעגאַטיווער אָפּשאַצונג אָדער מיינונג וועגן דעם מדובר}.
absolution (of sins) (Chris.)
{אין קריסטלעכן גלויבן:} (די) אַבסאָלוציע (\ריינוואַשונג) פון זינד; (די) זינד⸗אַבסאָלוציע [àb-zolútsyə]; (די) קריסטלעכע זינד⸗וואַשונג.
absolve (Chris.)
{אין קריסטלעכן גלויבן:} אַבסאָלווירן.
absolve
ריינוואַשן; באַפרײַען; פאַראומשולדיקן; באַפרײַען פון שולד; מאַכן פאַר אומשולדיק;
{לומדיש:} מתיר זײַן [mátər-zayn]; {וועגן אַ פריער⸗אָנגענומענער פאַרפליכטונג:} מבטל חיוב זײַן [məvàtl-khíyəv-zayn].
absolve someone from an oath
{אוניווערסאַליש:}
(עמעצן) באַפרײַען פון אַ (\דער) שבועה [shvúə], דרומדיק: [shví:ə];
{אין יידישן דין:}
מתיר נדר זײַן [màtər-néydər-zayn], דרומדיק: [màtə(r)-náydə(r)-za:n].
absorb
אײַנזאַפּן; אַבזאָרבירן;
{פיגוראַטיוו, אין זין פון קענען געפינען פאַר וואָס⸗ניט⸗איז אַן אָרט:} זיך באַגיין (מיט); זיך אַן עצה טאָן (\געבן) (מיט); קענען צונעמען.
absorbent
אַבסאָרבירנדיק; אײַנזאַפּנדיק; אײַנזאַפּע(וו)דיק.
absorbing
פאַרכאַַפּנדיק; טיף פאַראינטערעסירנדיק.
absorption
(די) אַבסאָרבירונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנזאַפּונג; (די) אַרײַננעמונג (ל″ר: -ען).
absorption center
(דער) אַבסאָרבירונג(ס)⸗צענטער (ל″ר: ø); (דער\אַ) צענטער פאַר אַבסאָרבירונג;
(דער) אַרײַננעמונגס⸗צענטער (ל″ר).
(abstain (from voting
אַבסטינירן; דווקא ני(ש)ט⸗שטימען [dáfkə].
(abstain (from sex
אַבסטינירן (\זיך אָפּהאַלטן \צוריקהאַלטן) פון סעקס;
{לשון נקיה; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך אָפּשיידן.
abstainer
(דער) אַבסטינענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַבסטינענטקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער דווקא וועגן שטימען, אַשטייגער אין פּאַרלאַמענט; בייגעוודיק:} (די\דער) בפירוש ני(ש)ט שטימענדיקע(ר) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
abstemious
זעלבסט⸗באַגרענעצנדיק; מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיק;
{לומדיש:} מסתפּק⸗במועטדיק [məstàpəg-bəmúət-(d)ik], דרומדיק: [məstàpəg-bəmí:ət-(d)ik];
{נאָכמער לומדיש:} צימצומדיק [tsímtsəm-dik]; מצמצמדיק [mətsámtsəm-dik].
abstemious person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיקע(ר); (אַ\די\דער) צוריקהאַלטנדיקע(ר);
{לומדיש:} אַ מסתפּק במועט [aməstàpəg-bəmúət], דרומדיק: [aməstàpəg-bəmí:ət];
אַ בעל⸗מצמצם [abàl-mətsámtsəm]; {בייגעוודיק:} אַ צימצונדיקע(ר) [atsímtsəm-dikə(r)].
abstinence
(די) אַבסטינענץ; (די) צוריקהאַלטונג;
{פראַזע, אין זין פון אַ מענטש וואָס האַלט זיך צוריק פון סעקס, משקה וכדומה:}
זײַן) אַ כובש את יצרו [akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [akèyvəsh-es-yítsrey]; {צי מיט מאָראַלישער אָפּשאַצערישקײַט:} איזהו גיבור? הכובש את יצרו! [!èyzəhù-gíbər?|hakòyvəsh-es-yítsroy],
דרומדיק: [!àyzəhì:-gíbə(r)?|(h)akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [!èyzəhù-gíbər?|hakèyvəsh-es-yítsrey] (′ווער איז דען אַ גיבור? דער וואָס קען בײַקומען דעם יצר!′ < פּרקי אבות ד′: א′).
abstract (n.)
(דער) סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען [sakháklən]); (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:yrəm]); (דער) תמצית [támtsəs] (ל″ר {זעלטן}: תמציתים [tamtséysəm], דרומדיק: [tamtsáysəm]); (די) סומירונג (ל″ר: -ען);
{אַרכעאיש בײַם רוב:} (דער) קאָנספּעקט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) ראשי פּרקים [ròshə-prókəm], דרומדיק: [rùshə-prú:kəm] (ל″ר).
abstract (out) (v.)
אַבסטראַהירן; באַנעמען אַבסטראַקטערהייט; באַנעמען אַבסטראַקטיש;
{לומדיש:} באַנעמען בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].
abstract (adj.)
אַבסטראַקט; אַבסטראַקטיש.
abstract art
(די) אַבסטראַקט(יש)ע קונסט; (די) אַבסטראַקט⸗קונסט.
abstract noun
(דער) אַבסטראַקטער שם⸗דבר [shèm-dóvər], דרומדיק: [(shèm-dúvə(r] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} שמות⸗דברים [shmòyz-dvórəm], דרומדיק: [shmòyz-dvú:rəm], צפונדיק: [shmèyz-dvórəm];
(דער) אַבסטראַקטער סובסטאַנטיוו (ל″ר: -ן).
abstract number
(די\דער) אַבסטראַקטע(ר) ציפער (ל″ר: ø); (די) אַבסטראַקטע צאָל (ל″ר: -ן); (דער) אַבסטראַקט⸗נומער (ל″ר: -ן).
abstractly speaking (/in the abstract)
ריידנדיק (\רעדנדיק) אַבסטראַקט (\טעאָרעטיש); באַנומען אַבסטראַקטערהייט; טאָמער באַטראַכט אַבסטראַקטיש;
{לומדיש:} ריידנדיק (\רעדנדיק) מן הסתם [mìnastám]; טאָמער בעלמא [bəálmə];
{נאָכמער לומדיש:} בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].
absurd: It’s absurd!
ס′איז לעכערלעך!; אַ ווילדע מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ משוגעת! [am(ə)shəgás];
{געלינדערט:} ס′איז אַבסורדיש! [abzúrdish]; ס′איז אַן אַבסורד!; ס′לייגט זיך אינגאַנצן ני(ש)ט אויפן שכל [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].
absurdity
אַן אַבסורד [ànabzúrd] (ל″ר: -ן); אַ לעכערלעכקײַט;
{עמאָטיוו:} אַ משוגעת [am(ə)shəgás] (ל″ר: -ן); סתם אַ שטות [stám-ashtùs], דרומדיק: [stám-ashtìs].
absurdly
אַבסורדמעסיק; מאָדנע⸗משונהדיק(ערהייט) [mòdnə-m(ə)shúnədik|ərhéyt], דרומדיק: [mòdnə-m(ə)shínədik|ərháyt];
{עמאָטיוו:} משוגענערווײַז [məshúgənər-vàyz], דרומדיק: [məshí(:)gənər-và:s];
Abu Dhabi
אַבו דאַבי (אויך: אַבו⸗דאַבי).
abundance
(די) שפע [shéfə], דרומדיק: [shéyfə] (ל″ר: -ס); (די) שפעדיקײַט;
{פראַזעס:} אַן אפּותיקי (מיט) [ànapóytəkə], צפונדיק: [ànapéytəkə]; אַ מאַיאָנטיק (מיט).
abundance: in an abundance of caution
אין גײַסט פון וואָס מער פאָרזיכדיקײַט (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);
{לומדיש:} ליתר בטחון [ləyèsər-bətókhn], דרומדיק: [ləyèysə(r)-bətúkhn]; ליתר חיזוק [ləyèsər-khízək], דרומדיק: [ləyèysər-khízək].
abundance: in abundance
בשפע [bəshéfə], דרומדיק: [bəshéyfə]; צו דער זעט; מיט אַ ברייטער האַנט.
abundance: with an abundance of caution
מיט אַן איבעריקער (\מיט גרויס) פאָרזיכטיקײַט [fórzəgh-dəkàyt] (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);
{לומדיש:} מיט אַ פעסטער (\שטאַרקער) זהירות [z(ə)híyrəs] (\זהירותדיקײַט [z(ə)híyrəz-dəkàyt]).
abundant
בשפעדיק [bəshéfə-dik], דרומדיק: [bəshéyfə-dik];
{לומדיש:} די⸗והותרדיק [dày-v(ə)hóysər-dik], דרומדיק: [dà:(y)-v(ə)hóysə(r)-dik], צפונדיק: [dày-v(ə)héysər-dik].
abundantly clear
אינגאַנצן (\דורכאויס \פולשטענדיק) קלאָר;
{לומדיש (אין טייל דיאַלעקטן)}: ברי לי (אַז) [bórə-lə], דרומדיק: [bórə-lə];
{פראַזעס:} קלאָר ווי דער טאָג; קלאָר וואָס ס′קען נאָר קלאָר זײַן.
(.abuse (n
(די) מיאוסע באהאַנדלונג (ל″ר: -ען) [míy(ə)sə];
(די) שלעכטע (\אוממענטשלעכע) באַהאַנדלונג; (די) אומעטישע (אומבאַרעכטיקטע \ מיאוסע \ניט⸗ריכטיקע) באַהאַנדלונג;
{מער טעכניש⸗טערמיניש, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אומהאַנדלונג; (די) אומבאַגייאונג;
{ווייניקער טעכניש, מער אין עטישן, צי פאַראַלגעמיינערנדיקן טאָן; עמאָטיוו:} (די) אוממענטשלעכקײַט.
(.abuse (v
{אַ מענטשן:} שלעכט \ מיאוס [míyəs] \ ני(ש)ט עטיש \ ני(ש)ט ריכטיק \ — באַהאַנדלען.
abuse: drug abuse
(די\דאָס) נאַרקאָמאַנסטווע; (די) נאַרקאָטיק⸗באַנוצונג.
abuse: emotional abuse
(די) עמאָציאָנאַל⸗באַמוטשונג.
abuse: physical abuse
(די) קערפּערלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) קערפּערלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן).
abuse: sexual abuse
(דער) סעקסועלער פאַרברעכן (\מיס(גע)ברויך \אָנפאַל \אומלעגאַלער אַקט) (ל″ר: -ן).
abuse: spousal abuse
(די) מאַן⸗און⸗ווײַב פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג [míy(ə)s]) (ל″ר: -ען);
(די) פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג) בײַ חתונה⸗געהאַטע (\פאַרהייראַטע) [khásənə-gəhàtə].
abuse: verbal abuse
(די) זידלערײַ (ל″ר: -ען); מיאוסע דיבורים [míy(ə)sə|dəbúrəm], דרומדיק: [mí:(ə)sə|dəbí:rəm]; (די) מיאוסע רייד (ל″ר).
abuse of power
(דער) קרומער באַנוץ (פון מאַכט, אויטאָריטעט, וכו′) (ל″ר: -ן); (דער) קרומבאַנוץ [krúm-banùts], דרומדיק: [krím-banìts] (ל″ר: -ן);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) מיסברויך [míz-bròykh], דרומדיק: [mìz-brò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן); {מער ליטעראַריש:} (דער) מיסגעברויך [míz-gəbròykh], דרומדיק: [mìz-gəbrò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} (דער) אומבאַרעכטיקטער באַנוץ פון (דער) מאַכט;
{וועגן אַ גאַנצער טענדענץ, דער עיקר אַז ס′גייט אין (זייער) ערנסטע ענינים; לומדיש, אָפטמאָל גוזמאדיק:} {אויך אָן אַן אַרטיקל:} מלכות רשעות [màlkəs-ríshəs]; מממשלה רעה [məmshòlə-róə], דרומדיק: [məmshù:lə-rú:ə].
abuser (of others)
(דער) באַעוולער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) באַעוולערין (ל″ר: -ס).
abuser: drug abuser
(דער) נאַרקאָמאַן (ל″ר: -ען), ל″נ: (די) נאַרקאָמאַניכע (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) נאַרקאָמאַנקע (ל″ר: -ס).
abusive (verbally)
זידלעריש; באַליידיקנדיק; מיאוס ריידנדיק (\רעדנדיק) [míyəs];
{מער פאָרמעל:} אומבתרבותדיק [ùm-bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm-bətárbəz-dik];
{סלענגיש:} מיט אַ גראָבן פּיסק; פּיסקעוואַטע; אַלעמאָל אויסשייגעצנדיק.
abuzz: be abuzz with
קלינגען מיט; טומלען וועגן;
{ווערבן:} מ′שושקעט; ס′שושקעט זיך.
abuzz: the place with abuzz with talk about
אַלע האָבן גערעדט וועגן; ס′האָט געקלונגען מיט רייד וועגן; ס′איז געווען פול מיט רייד וועגן; מ′האָט גערעדט מערניט איין זאַך, וועגן.
abysmal
ריכטיק (\ממש [máməsh]) שלעכט; שוידערלעך;
{פראַזעס:} טויגן אויף כפּרות [af-kapórəs], דרומדיק: [of-kapú:rəs]; טויגן אויפן פײַער; ני(ש)ט ווערט (זײַן) קיין שמעק טאַבעק.
abyss
(אַ\דער) תהום [tóm], אויך: [təhóm] (ל″ר: -ען); (דער) אָפּגרונט (ל″ר: -ן).
Abyssinia
{אָן אַן אַרטיקל} אַביסיניע.
Abyssinian (adj.)
אַביסיניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַביסינ(י)ער.
AC → air conditioning; alternating current
academia
די אַקאַדעמישע (\אוניווערסיטעטישע) וועלט.
(.academic (n
אַקאַדעמיקער (ל″ר: ø); אָנגעשטעלטע(ר) געלערנטע(ר) אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט;
{הערה: פאַראַן אַן אָפטע מיספאַרשטענדעניש צווישן מערבדיקע וועמען דער טײַטש איז, אַז דער מענטש האָט אַ פּאָסטן אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט פאַר געלערנטע און פאָרשונג, און אַז פון דעם שטאַמט די פּרנסה; און צווישן דעם זין בײַ אַ סך מזרחדיקע, אַז ס′גייט אין אַרײַנגענומען ווערן אין אַ צענטראַלער מלוכהשער אַקאַדעמיע פון געלערנטע, וואָס אין טייל לענדער איז דאָס מער אַן אָפּגעבונג פון כבוד איידער אַ שטעלע ממש. זע אויך די הערה בײַם קומעדיקן סימן}.
(.academic (adj
אַקאַדעמיש; {דער עיקר אין מזרח; זע הערה:} וויסנשאַפטלעך;
{טאָמער וועגן ניוואָ, לאו דווקא וועגן פאָרמעלער צוגעהעריקײַט צו אַן אינסטיטוציע:}
געלערנט;
{טאָמער גייט אין טראַדיציאָנעלער יידישער געלערנטקײַט:}
לומדיש [lómdish];
{און טאָמער מיטן טראָפּ אויפן געלערנטן גופא:}
למדניש [lamdónish], דרומדיק: [lamdú:nish];
{הערה: אין צוגאָב צום פּונקט אין דער הערה בײַם פריערדיקן סימן, איז כדאי זיך פאַרגעדענקען, אַז אין מזרח נוצט מען אָפטמאָל „וויסנשאַפטלעך“ (ד.ה. — דעם לאָקאַל⸗שפּראַכיקן עקוויוואַלענט פונדערפון) אין ברייטערן זין פון „אַקאַדעמיש⸗אוניווערסיטעטיש“, וואָס איז כולל אויך די הומאַניסטישע און סאָציאַל⸗וויסנשאַפטלעכע געביטן (אַשטייגער: געשיכטע, ליטעראַטור⸗פאָרשונג, קונסט⸗געשיכטע; סאָציאָלאָגיע, פילאָלאָגיע, וכו′), בשעת ווען אין מערב איז מען אַמאָפטסטן אויסן מיטן באַגריף „וויסנשאַפט“ בלויז די עקזאַקטע פיזישע וויסנשאַפטן (ביאָלאָגיע, כעמיע, פיזיק, וכו′). דאָס איז אגב, אַ סברא, איינער פון די מאָטיוון, צוליב וועלכער דער אַמעריקאַנער ייוואָ איז אין די פופציקער יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אַוועק פון לכתחילהדיקן נאָמען אויפן אייראָפּעאישן שטייגער: Yiddish Scientific Institute; פאַרוואָס מ’איז ניט אַריבער פּשוט אויף Yiddish Academic Institute איז אָבער גאָר אַן אַנדער פּרשה (זע די הערה בײַם סימן Yivo).
academic background (of a person)
(דער) אַקאַדעמישער הינטערגרונט; (די) ביזאַהעריקע אַדאַדעמישע ביאָגראַפיע;
{פראַזעס:} די פריערדיקע אַקאַדעמישע געשיכטע; די יאָרן אַקאַדעמישע דערפאַרונג.
academic battleground
(דאָס\די\דער) אַקאַדעמישע שלאַכטפעלד (\קאַמפס⸗פעלד); (דער) שטח פון די אַקאַדעמישע דעבאַטעס (\רײַסענישן) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh];
{לומדיש:} דער שטח פון פּלוגתאות המלומדים [pluktòəs-ham(ə)lumódəm], דרומדיק: [pliktù:əs-(h)am(ə)li:mú:dəm].
academic bullshit
(די) אַקאַדעמישע פּלוידערײַען (ל″ר: -ען);
{פראַזעס:} (די) אַקאַדעמישע אויסזויגעכץ פון פינגער; (די) אַקאַדעמישע שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר).
academic calendar
(דער) אַקאַדעמישער קאַלענדאַר (ל″ר: -ן).
academic freedom
(די) אַקאַדעמישע פרײַהײַט; דאָס אַקאַדעמישע פרײַע וואָרט.
academic institution
(דער) אַקאַדעמישער אינסטיטוט (ל″ר: -ן); (די) אַקאַדעמישע אינסטיטוציע (ל″ר: -ס); (דער) העכערער לערן⸗אַנשטאַלט (ל″ר: -ן).
academic integrity
(די) אַקאַדעמישע באַגלייבטקײַט; (די) אַקאַדעמישע אָרנטלעכקײַט.
academic program
(די) אַקאַדעמישע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
academic rank
(דער) אַקאַדעמישער ראַנג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) אוניווערסיטעטישע מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə] (ל″ר: מדרגות).
academic requirements
(די) אַקאַדעמישע התחייבותן (\פאָדערונגען) [həskháyvəsn], דרומדיק: [h)əskhá:vəsn)] (ל″ר).
academic specialization
(די) אַקאַדעמישע ספּעציאַליזירונג (ל″ר: -ען).
academic standards
(דער) אַקאַדעמישער ניוואָ (ל″ר: -ען); (די) אַקאַדעמישע סטאַנדאַרדן (ל″ר).
academic training
(די) אַקאַדעמישע אויסלערנונג (\אויסשולונג \צוגרייטונגס⸗פּראָגראַם);
{אזהרה: צוליב דער נאָענטקײַט (און בײַ טייל — פאַרבײַטלעכקײַט ממש) מיטן סלענגישן שטאַרק⸗פאַרשפּרייטן סעקסועלן טערמין „טרענען“ (און זײַנע מקורבים „טרענעכץ“, „טרענונג“, „(אָפּ)טרענירונג“, „טרעניר⸗“ וכו′) איז קלאָר אַז דער באַנוץ דאָ פון „טרענירונג“ איז ניט צוגעפּאַסט צום הײַנטצײַטיקן און דערהײַנטיקטן לשון}.
academic year
(דאָס\דער) לערן⸗יאָר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַקאַדעמישע(ר) יאָר (ל″ר: -ן).
academically speaking
אַקאַדעמיש גערעדט; אויב ריידן (\רעדן) פון אַקאַדעמישן שטאַנדפּונקט;
{פראַזעס:} ווי ס′זאָגט זיך (\ס′רעדט זיך) בײַ די פּראָפעסאָרן;
{לומדיש, וועגן טראַדיציאָנעל יידישע טעמעס, קען אויך אויסגעברייטערט ווערן פיגוראַטיוו:} ווי ס′הייסט בײַ תלמידי חכמים [ba-talmìdey-khakhóməm], דרומדיק: [ba-talmìday-khakhúməm].
academics
(דער\די) אַקאַדעמישע(ר) געביט;
{לומדיש:} (דער) אַקאַדעמישער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
academy
(די) אַקאַדעמיע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַ טראַדיציאָנעל יידישע רבנישע:} (די) ישיבה [yəshíyvə] (ל″ר: ישיבות).
Academy Awards
די „אַקאַדעמי“ פּריזן (\פּרעמיעס) (ל″ר).
accede to the throne
אַרויף אויפן טראָן;
{לומדיש:} אַרויף אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].
accelerant (n.)
(דער) אַקצעלעראַנט (ל″ר: -ן).
accelerant (adj.)
אַקצעלעראַנטיש; אַקצעלעראַנט⸗.
accelerate
{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} אַקצעלערירן; פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן;
{בכלל:} פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן; אויף גיכער מאַכן; אויף שנעלער מאַכן.
accelerated program
(די) פאַרגיכערטע פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) גיכע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
acceleration
{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} (די) אַקצעלערירונג;
{בכלל:} (די) (פאַר)גיכערונג; (די) (פאַר)שנעלערונג.
accelerator (gas pedal in vehicle)
(דער) אַקצעלעראַטאָר (ל″ר: -ס); (דער) גאַז⸗פּעדאַל (ל″ר: -ן).
(accent (stress on syllable
(דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג; (די) אַקצענטירונג; (דער) וואָרט⸗אַקצענט;
{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) קוועטש;
{הערה: צוויי פון די טײַטשן פון „טראָפּ“ (′די תנ″כישע טעמי המקרא [קאַנטילאַציע⸗צייכנס]′ און — ′דער וואָרט⸗אַקצענט′) בינדן זיך אָט ווי אַזוי: דער קאַנטילאַציע⸗צייכן (דער טעם, למשל: מנח קטן, מנח גדול, דרגא, תביר וכו′) פאַלט בדרך כלל אויף אַן אַקצענטירטן טראַף, אַזויאַרומעט אַז ער ווײַזט (אין צוגאָב צום סינטאַקטישן און מוזיקאַלישן סימן) בשעת מעשה אָן במילא אויף וועלכן טראַף ס′פאַלט דער אַקצענט (דער עיקר אויפן הויפּט אַקצענט און אויך למשל מיטן מתג (געיא) אויפן סעקונדערן אַקצענט). למשל: בְּרֵאשִׁ֖ית בָּרָ֣א אֱלֹהִ֑ים. אין צוגאָב צום סינטאַקס און צו דער נגינה, פאַלט דער טראָפּ, לויטן עצם פּשט, אויפן באַטאָנטן טראַף}.
(accent (emphasis
(די) אונטערשטרײַכונג; (די) אַרויסהייבונג; (דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג.
(accent (in speaking
(דער) אַקצענט [aktsént]; (דער) אַרויסרייד; (די) אויסשפּראַך;
{טאָמער דווקא וועגן דעם ענין אשכנזיש כנגד ספרדיש בנוגע צו העברעאיש:}
(די) הברה [havórə], דרומדיק: [h)avú:rə)].
(.accent (v
אַקצענטירן; אַרויסהייבן; אונטערשטרײַכן; לייגן דעם טראָפּ.
(Accents (Masoretic stress-marking/musical diacritics
דער טראָפּ (קאָלעקטיווער ל″ר);
{לומדיש:} די טעמים [də-táyməm], דרומדיק: [də-tá:məm]; די טעמי המקרא [də-tàymə-(h)amíkrə], דרומדיק: [də-tà:mə-amíkrə].
accentuate
באַטאָנען; אונטערשטרײַכן (ל″ע: אונטערגעשטראָכן); אַרויסהייבן;
{לומדיש:} מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn] (ל″ע: האָט\האָבן מדגיש געווען);
{נאָכמער לומדיש:} שטעלן דעם דגש (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז) [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh];
{פראַזעס:} לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז).
accentuation
(די) באַטאָנונג; (די) אונטערשטרײַכונג; (דאָס\דער) לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז);
{לומדיש:} (דאָס\דער) מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} (דער) דגש [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh]; (די) הדגשה [hadgóshə], דרומדיק: [adgú:shə].
(accept (receive
אָננעמען; אַקצעפּטירן;
{טאָמער וועגן מענטשלעכן אָננעמען אַ שווערע זאַך אין לעבן:} מקבל זײַן באהבה [m(ə)kàbl-zayn bə(ah)ávə];
{טאָמער דווקא פיזיש:} (וויליקערהייט) באַקומען.
(accept (concede the point
מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; אָננעמען; צוגעבן; נאָכגעבן;
{לומדיש:} מקבל באהבה זײַן [məkàbl-bə(ah)ávə-zayn].
(accept (receive
אָננעמען; אַקצעפּטירן; אײַנשטימען צו נעמען;
{לומדיש:} מקבל זײַן [məkábl-zayn].
(accept (one’s fate elegantly or stoically
אָננעמען, מאַכנדיק דערמיט שלום [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];
{לומדיש:} משלים זײַן [máshləm-zayn]; מקבל באהבה זײַן [məkàbl-b(ə)ahávə-zayn]; {„באהבה“ ווערט אויכעט אַרויסגערעדט:} [b(ə)ávə] צי [b(ə)ávə] צי [b(ə)ahávə].
acceptability
(די) אָננעמלעכקײַט; (די) אַקצעפּטירלעכקײַט; (די) אָננעמבאַרקײַט;
{פראַזעס:} (די) פעאיקײַט אָנגענומען (צו) ווערן [féy(ə)kàyt];
acceptable
וואָס לאָזט זיך אָננעמען; וואָס מ′קען אָננעמען;
{אין מער טעכנישן צי געשעפטלעכן באַנוץ:} אָננעמעדיק [ó(n)-nèmə-dik], דרומדיק: [ú:(ə)n-nèmə-dik]; אָננעמלעך.
acceptable: outside the realm of the acceptable
אויסער דער ראַם פון אָננעמלעכקײַט (\פון דעם וואָס מ′קען אָננעמען \פון דעם וואָס מ′קען (דערמיט) מסכים זײַן [máskəm];
{לומדיש:} מחוץ לגדר [məkhùts-ləgédər], דרומדיק: [(məkhìts-ləgéydə(r].
acceptance
(די) אָננעמונג (ל″ר: -ען); (דער) אָננעם (בײַם רוב ניטאָ קיין ל″ר); (די) אַקצעפּטירונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן [məkábl-zayn];
{לומדיש, שטאַרק פאָרמעל אין דעם זין:} (די) קבלה [kabólə], דרומדיק: [kabú:lə];
{לומדיש, מיטן פּשט, אַז מ′נעמט אָן מיט גוטן אַוואָס⸗ניט⸗איז אַ שווערע זאַך:} (די) קבלה באהבה [kabòlə-bə(ah)ávə]; דרומדיק: [kabù:lə-b(ə)ahávə].
acceptance speech
(די) אָננעם⸗רעדע (ל″ר: -ס); (די) אַקצעפּטירונגס⸗רעדע (ל″ר: -ס).
accepted
אָנגענומען (\אָנגענומענע(ר));
{לומדיש, דער עיקר וועגן אַ יחיד:} מוחזק [múkhzək], דרומדיק: [míkhzək]; („ס′איז מוחזק, אַז זי איז אַ זייער גוטע לערערין“).
accepted: something that is accepted
אַן אָנגענומענקײַט; אַן אָנגענומענע זאַך;
{לומדיש:} אַ דבר מקובל [adòvər-m(ə)kúbl], דרומדיק: [adùvə(r)-m(ə)kíbl];
{נאָכמער לומדיש:} אַ דבר מוחזק [adòvər-múghzək], דרומדיק: [adùvə(r)-míghzək].
accepted: (s)he doesn’t feel accepted
ער (\זי) שפּירט זיך ני(ש)ט ווי איינע(ר) פון די חברה [khévrə];
מ′פילט זיך (\מ′שפּירט זיך) נאָכאַלץ ווי אַ פרעמדע(ר);
צוליב עפּעס וואָס, נעמט מען אים (\זי [\איר]) ני(ש)ט אָנ(עט);
{לומדיש:} ער (\זי) שפּירט זיך עפּעס מחוץ למחנה [məkhùts-lamákhnə], דרומדיק: [məkhìts-lamákhnə].
(.access (n
צוטריט; רעכט פון אַרײַנגאַנג; {פיגוראַטיוו:} (דאָס\דער) האָבן אַ (\דעם) שליסל;
{לומדיש, אַמאָפטסטן גענוצט נעגאַטיוו:} (דער) דריסת הרגל [drìsəs-(h)orégl], דרומדיק: [drì:səs-u:réygl]; („שוין עטלעכע יאָר, וואָס ער האָט דאָרטן קיין דריסת הרגל ניט“).
(.access (v
צוקומען (צו); אָנקומען (צו); דערגיין (צו).
access point
(דער) צוקום⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
access road
(דער) אָנפאָר (ל″ר: -ן); (דער) צופאָר (ל″ר: -ן).
access the internet
(קענען) אַרײַן אין אינטערנעט; (קענען) צוקומען צום אינטערנעט; זיך אָנשליסן אינעם אינטערנעט.
access: have access to
האָבן (אַ) צוטריט צו.
accessibility
(די) צוגענגלעכקײַט [tsú-gèyngləkh-kayt], דרומדיק: [tsí:-gèyngləkh-kayt];
(די) מעגלעכקײַט (אויף) צוקומען (\אָנקומען) צודערצו.
accessible
צוטריטלעך; צוגענגלעך; וואָס מ′קען דערצו צוקומען.
accession (library or other collection)
(די) אַרײַנבאַקומונג (ל″ר: -ען); (דער) אַרײַננעם (ל″ר: -ען).
accession to power
(דאָס\דער) צוקומען (\אָנקומען) צו דער מאַכט.
accession to the throne
(דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן טראָן;
{לומדיש:} (דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].
accessorize (oneself)
זיך אויסקליידן (\אויסשטאַטן) מיט באַפּוצונגען (\עקסטראַלעך);
{הומאָריסטיש צי אָפּלאַכעריש:} זיך אָנטאָן (\איבערלאָדן) מיט (אַלערלייאיקע) שמאָנצעס (\צאַצקעלעך).
(.accessory (n
(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער\די) עקסטראַ (ל″ר: -ס);
{חסידיש:} (די) צוגעהערן [tsúgəhèrn], דרומדיק: [tsí:gəhèyrn] (ל″ר);
{וואָס שייך מאָדע און שיין אָנטאָן זיך:} (דאָס\די) צאַצקעלע (ל″ר: -ך); {איראָניש, אָפטמאָל מיט פּשוט גוטמוטיקן הומאָר: (די) שמאָנצעס (ל″ר).
(accessory (n.) (in law, esp. to a crime
(דער) שותף צו דער זאַך [shútəf] דרומדיק: [shítəf].
accessory after the fact
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַטייליקטע(ר) לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə].
accident
{דער עיקר אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) אָוואַריע (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער; חסידיש:} (דער) עקסידענט [éksədènt] (ל″ר: -ס; אויך: -ן); {צומאָל „פאַרפּוצט און פאַרשענערט“:} (דער) אַקצידענט [àktsidént] (ל″ר: -ן);
{טאָמער זייער ערנסט\טראַגיש:} (דער) אומגליק(ס)פאַל (ל″ר: -ן); (דער) אומגליק (ל″ר: -ן);
{עלטערע טערמינען:} (די) סיבה [síbə] (ל″ר: סיבות); (דער) אומשטאַנד (ל″ר: -ן);
{לומדיש, דער עיקר אין ל″ר:} מקרים רעים [mìkrəm-ró(y)əm], דרומדיק: [mìkrəm-rú:əm] (ל″ר; ל″י: מקרה רע [mìkre-rá]);
{הערה: דאָס „טיף⸗עכטע“ יידישע וואָרט דאָ, „סיבה“, איז הײַנט שיער ניט אַרכעאיש אין אָט דעם זין; פונדעסטוועגן בלײַבט עס באַנוצט ליטעראַריש, און ס′בלײַבט באַליבט בײַ יודעי חן אין דער יידישער פילאָלאָגיע}.
accident: have an accident (re incontinence)
{מיטן מאָגן:} זיך באַמאַכן; {וואולגאַריש:} זיך באַקאַקן;
{מיט השתנה:} זיך באַנעצן; {וואולגאַריש:} זיך באַפּישן.
accident: it’s an accident waiting to happen
{פראַזעס:} מיט אַזאַ מין גאַנג, וועט אַן אומגליק קיין חידוש ני(ש)ט זײַן [khídəsh]; ס′איז אַן אומגליק וואָס מ’האָט געקענט פאָראויסזען (\פאַרמײַדן).
accident: it’s no accident that
ס′איז קיין צופאַל ני(ש)ט אַז; ס′איז ני(ש)ט ע″פּ [\על פּי] טראַף (\שאַנס) אַז [àlpə];
accident prone
{מער פאָרמעל:} אַקצידענט⸗גענייגט; אָוואַריע⸗גענייגט;
{פראַזעס:} נוטה צו צרות [nóytə|tsu-tsórəs], דרומדיק: [nóytə|tsi:-tsú:rəs], צפונדיק: [néytə|tsu-tsórəs];
האָבן אַ נטיה צו אַן אַמגליק [an(ə)tíyə];
(accidental (unintentional
צופעליק; אומוויליק; טעותדיק [tóəz-dik], דרומדיק: [tú:əz-dik];
{טאָמער וועגן אַ זינד ממש:} בשגגהדיק [bəzhgógə-dik], דרומדיק: [bəzhgúgə-dik].
accidentally
אומגעוואונטשענערהייט [ùm-gəvùntshnər-héyt], דרומדיק: [ìm-gəvìntshnə(r)-(h)áyt]; צופעליק; על⸗פּי צופאַל [àlpə-tsúfal]; דורך אַ צופאַל; ווי ס′האָט זיך [sódzakh] \ [sótsəkh] (ניט ווילנדיק) געמאַכט;
{טאָמער צוליב אַ טעות:} דורך אַ טעות [tóəs], דרומדיק: [tú:əs]; {לומדיש:} על⸗פּי טעות [àlpə-tóəs]; דרומדיק: [àlpə-tú:əs];
{אין טאָגטעגלעכן לעבן, פראַזעס:} ניט⸗ווילנדיק האָט זיך געמאַכט; ניט געוואונטשענערהייט;
{טאָמער וועגן אַ פאַרברעכן אָדער באמת שלעכטער טואונג וואָס האָט געבראַכט צו אַ היזק ממש:} בשגגה [bəzhgógə], דרומדיק: [bəzhgúgə].
acclaim (n.)
(די) ברייטע אָנערקענונג; (די) אָנערקענונג בײַם עולם [bam-óyləm], צפונדיק: [bam-éylom].
acclaimed
שטאַרק אָנערקענט; שטאַרק געלויבט; באַליבט און גערימט;
{פראַזעס:} באַשאָטן (\באַגאָסן) מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm].
acclimatize
ווערן צוגעוואוינט; זיך אײַנלעבן; זיך אַקלימאַטיזירן.
accolade(s)
(די) שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm] (ל″ר); (דער) לויבגעזאַנג (ל″ר: -ען); (די) אויסלויבונג (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו:} (די) הללויה⸗געשרייען [hàləlúyə], דרומדיק: [h)àləlí:yə)].
accommodate
צופרידנשטעלן; באַפרידיקן;
{מיטן טראָפּ אויף צופּאַסונג:} זיך צופּאַסן.
accommodating
נאָכגעבעדיק; נאָכגיביק; אײַנגייענדיק;
{לומדיש:} ותרנותדיק [vatrónəz-dik], דרומדיק: [vatrú:nəz-dik]; נוטה⸗לפּשרותדיק [nòytə-ləpshórəz-dik], דרומדיק: [nòytə-ləpshú:rəz-dik], צפונדיק: [nèytə-ləpshórəz-dik].
accommodating person (willing to compromise, come to terms)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פּשרותדיקע(ר) [(pshórəz-dikə(r], דרומדיק: [(pshúrəz-dikə(r]; (אַ\די\דער) נאָכגיביקע(ר); (אַדי\דער) נאָכגעבעדיקע(ר);
(אַ\דער) ותרן [vátrən] (ל″ר: ותרנים [vatrónəm], דרומדיק: [vatrúnim]), ל″נ: (די) ותרנטע [vátrən-tə] (ל″ר: -ס).
accommodation (sleepover/stayover provision)
(דער) נאַכטלעגער; (די) וואוינונגס⸗באַדערפענישן; (די) קוואַרטיר.
accommodations (specific sleepover/stayover provision)
(דער) נאַכטלעגער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) וואוין⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט: (דער) צימער (ל″ר: -ן).
accompaniment
(די) באַגלייטונג; (דער) צושפּיל.
accompanist
(דער) אַקאָמפּאַניסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקאָמפּאַניסטין (ל″ר: -ן): {עמאָטיוו:} (די) אַקאָמפּאַניסטקע (ל″ר: -ס).
accompany
באַגלייטן; {צופוס:} מיטגיין; {פאָרנדיק:} מיטפאָרן;
אונטערפירן;
{מוזיקאַליש:} אַקאָמפּאַנירן; מיטשפּילן;
{הערה: בײַ אַ טייל נוצט מען „אונטערפירן“ אין טאָגטעגלעכן לעבן מכח באַגלייטן עמעצן צופוס, למשל ביז אויפן וואָקזאַל; אָבער בײַ אַ סך איז עס אַ ספּעציפיש יידישער טערמין אויף דער צערעמאָניע פון אונטערפירן די כלה אויף דער חופּה, אויף אַ יידישער חתונה; דרומדיק, ווי געוויינטלעך [íntərfirn]; פונדערפון שטאַמען פאַרשיידענע וואָרט⸗שפּילן אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער וואָס בויען זיך אויף דער ענלעכקײַט מיטן ענגלישן וואָרט וואָס איז טײַטש ′מישן זיך′, אַמאָפטסטן: „איך וועל ניט אינטערפירן!“}.
accompanying
באַגלייטנדיק; מיטקומענדיק; מיטגייענדיק;
{לומדיש:} בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik].
accompanying letter
באַגלייטנדיקער בריוו (ל″ר: ø); (דער) באַגלייט⸗בריוו (ל″ר: ø); (דער) בײַגעלייגטער בריוו (ל″ר: ø).
accomplice
(דער) מיט⸗באַנדיט (ל″ר: -ן); (דער) מיט⸗פאַרברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מיט איראָניע:} (דער) מיט⸗גנב [míd-gànəv] (ל″ר: מיט⸗גנבים [míd-ganòvəm], דרומדיק: [míd-ganùvəm]); (דער) אַקאָמפּליץ (ל″ר: -ן).
accomplish
אויפטאָן [úftòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n]; דערגרייכן; אויספּועלן [óyspòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)spòy(ə)ln], צפונדיק: [óyspèy(ə)ln].
accomplished person
אַ מושלם [amúshləm], דרומדיק: [amíshləm]; (ל″ר: מושלמים [mushlóməm], דרומדיק: [mishlúməm];
ל″נ: אַ מושלמת [amushléməs], דרומדיק: [amishléyməs]; (ל″ר: -טעס);
{מער לומדיש, די לענגערע פאָרם:} אַ מושלם בכל המעלות [amúshləm|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amíshləm|pkhol-hamá:ləs];
ל″נ: אַ מושלמת בכל המעלות [amushléməs|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amishléyməs|pkhol-hamá:ləs].
accomplishment
(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftù], דרומדיק: [:óftì] צי [:ó:(u)(ə)ftì], ד″מ אויך [:ífti] (ל″ר: -ען).
accomplishment: sense of accomplishment
אַ צופרידנקײַט מיטן (אייגענעם) אויפטו; אַן אויפטו⸗שטאָלץ; אַ דערפאָלג⸗געפיל;
{לומדיש:} אַ השלמה [ahashlómə], דרומדיק: [a(h)ashlú:mə], אויך: אַן השלמה [ànashlómə], דרומדיק: [ànashlúmə].
accord (n.)
(דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס; {מער פאָרמעל:} הסכמים [heskéymən], דרומדיק: [heskáyməm]); (דער) אָפּרייד (ל″ר: -ן); (דער) אָפּמאַך
(ל″ר: -ן); (די) צושטימעניש (ל″ר: -ן).
accord: be in accord with
שטימען מיט; זײַן אין אײַנקלאַנג מיט;
{לומדיש:} זײַן בהסכם מיט [bəhéskəm];
{נאָכמער לומדיש:} זײַן בהסכמה מיט [bə(h)askómə], דרומדיק: [bə(h)askúmə].
accord: of one’s own accord
מיטן פרײַען ווילן; לויטן אייגענעם ווילן (\באַשלוס); פרײַוויליק;
{לומדיש:} ברצון עצמו [bəròtsn-átsmoy], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmoy], צפונדיק: [bəròtsn-átsmey], ל″נ: ברצון עצמה [bəròtsn-átsmo], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmo].
accord (v.)
געבן; צוטיילן.
accordance: in accordance with
אין צושטימונג מיט; בהסכם מיט [bəhéskəm].
according to
לויט (לויט+דעם ← לויטן \ לויט דעם);
{דיאַלעקטיש, הײַנט: ליטעראַריש, דער עיקר אין געשריבענעם לשון:} וועדליק;
{לומדיש:} ע″פּ \ על פּי [álpi] צי [álpə], מער פאָרמעל: [alpí].
accordingly
{באַטאָנענדיק די לאָגיק:} איז באַקומט זיך (אַז); פון דעם קומט אַרויס;
{באַטאָנענדיק די אײַנשטימיקײַט:} אין אײַנקלאַנג מיט דעם; וועדליק דעם; בהסכם [bəhéskəm] דערמיט (\מיט דעם).
accordion
(דער) אַקאָרדיאָן [akòr-dyón] (ל″ר: -ען); (די) האַרמאָניע [harmónyə] (ל″ר: -ס).
accost
כאַפּן (\פּאַקן) (און אַרײַנזאָגן); (עמעצן) אָפּשטעלן (אויף אַרײַנזאָגן).
(account (in bank
(דער) קאָנטאָ (ל″ר: -ס); (די) קאָנטע (ל″ר: -ס).
(account (narrative
(די) שילדערונג (ל″ר: -ען); (דער) באַריכט (ל″ר: -ן); (די) באַשרײַבונג (ל″ר: -ען);
{מער פאָרמעל:} (דער) נאַראַטיוו (ל″ר: -ן);
{טאָמער אונטערשטרײַכנדיק די עיקרדיקע עלעמענטן פון דעם „וואָס ס′האָט פּאַסירט“:} (דער) סיפּור המעשה [sìpər-(h)amáysə], דרומדיק: [sìpə(r)-(h)amá:(n)sə] (ל″ר: סיפּור⸗המעשהס צי סיפּורי מעשיות [sìpərə-máysəs]; ≠ (אין אַרויסרייד) „סיפּורי מעשיות“ [səpùrə-máysəs], דרומדיק: [səpì:rə-má:(n)səs] — נאָמען פון קלאַסישן חסידישן ווערק פון ר′ נחמן ברעסלעווער).
(account for (explain
דערקלערן; געבן צו פאַרשטיין; פאָרשטעלן מיט זיך די סיבה [síbə];
{לומדיש:} מסביר זיין [mázbər].
(account for (provide records
אָפּגעבן חשבון (פאַר) [óbgèbm|khézhbm], דרומדיק: [úbgèybm|khézhbm];
{טאָמער דווקא וועגן געלט:} אָפּגעבן די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs];
{טאָמער ניט וועגן געלט נאָר אַ סך⸗הכל פון וואָס⸗ניט⸗איז, בפרט אין ברייטערע אָדער מאָראַלישע ענינים:} אָפּגעבן דין וחשבון [dìn|v(ə)-khézhbm].
account holder (/owner)
(דער) קאָנטאָ⸗האַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאָנטאָ⸗קליענט (ל″ר: -ן).
account: be of no account
ני(ש)ט האָבן קיין שום ווערדע (\וויכטיקײַט);
{טאָמער דווקא אין תחום פון אָפּשאַצן מענטשלעכע מעשים צי געדאַנקען:} ני(ש)ט האָבן קיין (שום) חשיבות [khshí(y)vəs].
account: by all accounts
לויט אַלעמען; לויט אַלע מיינונגען; לויט אלע ידיעות [yədíyəs];
{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף מיינונגען פון מענטשן:} לכולי עלמא [ləkhùlə-álmə], דרומדיק: [ləkhi(:)lə-álmə].
account: hold to account
האַלטן פאַר פאַראַנטוואָרטלעך [faránt-fər(t)-ləkh]; שטעלן פאַר אַ רעכענונג.
account: on account of
צוליב [tsulíb]; מחמת [mákhməs]; איבער.
account: on his/her account (for him/her to pay the bill)
אויף זײַן\איר חשבון [khézhbm];
{לומדיש:} על חשבונו [àl-khəzhbóynoy], צפונדיק: [àl-khəzhbéyney], ל″נ: על חשבונה [àl-khəzhbóyno], צפונדיק: [àl-khəzhbéyno].
account: on no account
בשום אופן ני(ש)ט [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt];
אויף (\פאַר) קיין פאַל ני(ש)ט;
{לומדיש:} באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt].
account: settle accounts
זיך אָפּרעכענען; זיך אויסגלײַכן; אויסגלײַכן דעם חשבון [khézhbm].
account: take into account
אַרײַנציען (\אַרײַננעמען) אין חשבון (אַרײַן) [khézhbm]; נעמען אין באַטראַכט; זיך רעכענען מיט (דעם).
accountability
דאָס דאַרפן אָפּגעבן אַ חשבון [óp-gèbm|akhézhbm], דרומדיק: [úp-gèybm|akhézhbm];
(די) פאַרענטפערדיקײַט; (די) אחריותדיקײַט [akhráyəz-dəkàyt].
accountable
(זײַן) מחויב אָפּגעבן אַ חשבון [məkhúyəv|óp-gèbm-akhézhbm], דרומדיק: [məkhíyəf|úp-gèybm-akhézhbm].
accountable: hold accountable
מאָנען (בײַ עמעצן) אַ דין וחשבון [adìn-vəkhézhbm]; מאָנען אחריות [akhráyəs].
accountancy (/accountant) company (/firm)
(די) בוכהאַלטער⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) בוכהאַלטעריע (ל″ר: -ס);
(די) חשבונות⸗פירמע [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs] (ל″ר: -ס).
accountant
(דער) בוכהאַלטער [búkh-hàltər], אין מזרח אָפטמאָל: [bùkháltər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) בוכהאַלטערשע \ בוכהאַלטערין (ל″ר: -ס).
(accounting (accountancy) (calling, trade, field
(די) בוכהאַלטערײַ; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבון פירערײַ;
{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף דער זאַך⸗קענטעניש צו דעם פאַך:} (דער) חכמת החשבון [khòkhməs-(h)akhézhbm].
accounting (dept. or function in a company, family etc)
(די) בוכהאַלטעריע [bukh(h)altéryə]; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbóynəs].
accounts: do (submit) the accounts
אָפּגעבן די חשבונות [ób-gèbm|də-khəzhbóynəs], דרומדיק: [úb-gèybm|də-khəzhbóynəs]; צפונדיק: [ó(b)-gèbm|də-khəzhbéynəs];
זיך אויסחשבונען [óys-khèzhbənən].
accredit
אַקרעדיטירן; אָפּגעבן (דעם) קרעדיט.
accreditation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) אַקרעדיטאַציע;
{אין ספּעציפישן אַקאַדעמישן זין פון אָנווײַזן אויפן מקור מיטן נאָמען פונעם בעל⸗המקור:}
(די) אַַקאַדעמישע אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען); (די) געהעריקע ציטירונג פונעם מקור [mókər], דרומדיק: [(múkə(r];
{לומדיש:} דער בשם אומרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].
accredited
אַקרעדיטירט.
accrue (v. intrans.)
זיך אָנזאַמלען; זיך אויפזאַמלען; זיך אָנקלײַבן;
{לומדיש:} זיך מתאסף זײַן [məsásəv-zayn].
acculturate (v. intrans.)
זיך אַקולטוריזירן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; זיך צואייגענען די קולטור.
acculturate: become acculturated
אַקולטוריזירט ווערן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; צוגעאייגנט ווערן אין (\צו) דער (נײַער) קולטור.
acculturation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקולטוריזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל} (די) אַקולטוריזאַציע.
accumulate (v. intrans.)
זיך אָנזאַמלען; זיך אָנקלײַבן; זיך אַקומולירן.
accumulate (v. trans.)
(אָנ)זאַמלען; (צונויפ)קלײַבן; אַקומולירן.
accumulative
אַקומולאַטיוו; זיך אָנקלײַבנדיק; זיך אָנזאַמלענדיק.
accumulator (device)
(דער) אַקומולאַטאָר (ל″ר: -ס).
accuracy
(די) גענויאיקײַט; (די) אַקוראַטקײַט; (די) פּינקטלעכקײַט.
accurate
אמתדיק [éməzdik]; ריכטיק; פאַקטיש⸗ריכטיק;
[עמפאַטיש ′ריכטיק אין אַלע פּיטשעווקעס′:} גענוי; פּינקטלעך.
accursed
פאַרשאָלטן (\פאַרשאָלטענע(ר)).
accusation
(די) באַשולדיקונג (ל″ר: -ען); {טאָמער אין יורידישן זין:} (די) אָנקלאַגע (ל″ר: אָנקלאַגן); (די) קלאַגע (אַז\פאַר); {ל″ר: אָפטער -ס, אַז ס′גייט אין באַשולדיקונגען סתם: „קלאַגעס“; אָפטער -ן, אַז ס′גייט אין אַ פאָרמעלער רשימה פון פּראָקוראַטור: „די קלאַגן“};
{טאָמער אַ טאָגטגלעכער, מענטשלעכער, פּערזענלעכער אַרויסזאָג פון אַ מענטשן לגבי אַ צווייטן וואָס האָט (\זאָל האָבן) באַעוולט, מער אַ טענה איידער אַ באַשולדיקונג ממש, נאָר צומאָל מיט דער עמאָציאָנעלער אָנלאָדונג פון אַ באַשולדיקונג:} (די) קלאָג (ל″ר: -ן); („הײַנטיקע קינדער האָבן ניט צו די עלטערן דעם זעלביקן דרך⸗ארץ וואָס אַמאָל, זיי זוכן כסדר קלאָגן אויף די אייגענע טאַטע⸗מאַמע“);
{לומדיש:} (די) תביעה [tvíyə] (ל″ר: תביעות); (דער) קיטרוג [kítrəg] (ל″ר: קיטרוגים [kətrúgəm], דרומדיק: [kətrí:gəm]);
(.accusative (n.) (gram
(דער) אַקוזאַטיוו (ל″ר: -ן); דער בייגפאַל פון דירעקטן אָביעקט; (דער) דירעקטער אָביעקט (ל″ר: -ן).
(.accusative (adj.) (gram
אַקוזאַטיוו(יש); דירעקט⸗אָביעקטיש.
accusatory
באשולדיקנדיק;
{טאמער ווייניקער ספּעציפיש:} באַשולדיקעדיק.
accuse
באַשולדיקן (אין); {טאָמער אין יורידישן זין:} אָנקלאָגן (אַז\פאַר).
(accused (person accused of something
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַשולדיקטע(ר);
{טאָמער אין זין פון דעם וועמען מ′האָט גענומען אין געריכט אויף אַ קלענערן פאַרברעכן אָדער אין אַ ציווילן משפּט; בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעקלאָגטע(ר).
accuser
{גאָר ערנסט:} (דער) באַשולדיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַשולדיקערין (ל″ר: -ס);
{ווייניקער ערנסט און אין אַ ציווילן משפּט:} (דער) אָנקלאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנקלאָגערין (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} (דער) אָנקלעגער;
{לומדיש פאָרמעל, דער עיקר וועגן דעם הימלישן באַשולדיקער (מלאך, וכדומה) פון אונדזערע זינד אויף יענער וועלט לויט דער יידישער טראַדיציע:} (דער) מקטרג [məkátrəg] (ל″ר: [məkatréygəm], דרומדיק: [məkatráygəm]); (דער) קטיגור [katéygər], דרומדיק: [(katáygə(r] (ל″ר {זעלטן}: -ס; אויך {נאָכמער זעלטן}: קטיגורים [katəgóyrəm], צפונדיק: [katəgéyrəm].
(accustom oneself (get accustomed
זיך צוגעוואוינען; זיך אײַנגעוואוינען;
{לומדיש:} זיך אײַנרגילותן [áyn-rəgìləsn], דרומדיק: [á:n-rəgì:ləsn];
{פראַזע:} זיך אַרײַנטאָן אין דער זאַך.
(accustomed (used to
אײַנגעוואוינט; צוגעוואוינט;
{לומדיש:} מורגל [múrgl], דרומדיק: [mírgl].
ace (n.) (master of a field)
(דער) מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַן אַלטער מומחה [múmkhə], דרומדיק: [mímkhə].
ace (n.) (cards)
(די\דער) טויז; (די\דער) טײַז; (דאָס\דער) אחדל [ékhədl], דרומדיק: [éykhədl].
ace of spades (cards)
(די\דער) טויז שוואַרץ; (די\דער) שלימויז.
ace (adj.)
(זײַן) אַ מאדים אַ [amáydəm], דרומדיק: [amá:dəm]; ממש אויסגעפּרואווט [máməsh].
acerbic (of language usage)
שאַרף⸗בײַסיק; בײַסיק שאַרף; אָנגעפעפערט; פעפערדיק.
Acharonim
די אחרונים [də-àkh(ə)róynəm], צפונדיק: [də-àkh(ə)réynəm].
(.ache (n
(דער) ווייטיק (ל″ר: -ן); אויך: ווייטאָג (ל″ר: -ן)
(דער) שמערץ (ל″ר: -ן; אויך: שמאַרץ (ל″ר: -ן).
ache: it aches
ס′טוט וויי.
ache (/aching): it aches (/it’s aching) all over
ס′טוט מיר וויי אומעטום (\אומעטום וויי);
{פראַזע:} אוי, אַ ברעכעניש אין די ביינער!.
achievable
{פּרעדיקאַטיוו:} וואָס לאָזט זיך דערגרייכן; וואָס איז צום דערגרייכן;
{אויך אַטריבוטיוו} דערגרייכעדיק; דערגרייכלעך; דערגרייכבאַר; רעאַליסטיש.
achieve
אויפטאָן [ֹúf-tòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n], טייל ד″מ: [íftì:n] (ל″ע: אויפגעטאָן); דערגרייכן;
{אין זין פון מצליח זײַן אַ ספּעציפישן ציל דערגרייכן:} אויספירן; פּועלן [póyəln], צפונדיק: [péyəln]; {מיט אַן אָנצוהערעניש אויף אַ מער קאָמפּליצירטן ענין און מיטן טראָפּ אויף פאַרענדיקונג פון דער טואונג:} אויספּועלן.
achieve one’s purpose
דערגרייכן דעם ציל (\תכלית [tákhləs]); אָנקומען צום ציל (\תכלית);
{פראַזע:} אויספירן די (\דאָס) שליחות [shlíykhəs].
achievement
(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftu], דרומדיק: [:ó(:)ftì], טייל ד″מ: [:íftì] (ל″ר: -ען);
{פראַזע:} דאָס (אַלץ) וואָס מ′האָט אויסגעפּועלט [óyz-gəpòyəlt], צפונדיק: [óyz-gəpèyəlt].
achievement test
(דער) דערגרייכונג(ס)⸗טעסט (ל″ר: -ן).
achiever: high achiever
אַ ריכטיקער דערגרייכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ מענטש מיט הויכע דערגרייכונגען (ל″ר: מענטשן);
{מיט אַ טאָפּלטער באַטאָנונג אויפן ערשטן טראַף:} (אַן) אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [(ó:(u)ftì:ə(r], טייל ד″מ: [íftì:ər] (ל″ר: ø, אויך: -ס); ל″נ: (אַן) אויפטוערין (ל″ר: -ס); („טו אַ קוק, אָדאָס איז אַן אויפטוער! שוין איינמאָל!“).
אַ מושלם [múshləm], דרומדיק: [míshləm]; ל″נ: אַ מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [mishléyməs];
achiever: low achiever, underachiever
אַ קנאַפּער אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [óftùər]; אַ לא⸗יוצלח [àlə-yútsləkh], דרומדיק: [àlə-yítsləkh];
{פראַזעס:} ער\זי האָט קיין סך ני(ש)ט געפּועלט [kin-sákh|ni(sh)t|gipóyəlt], צפונדיק: [ki-sákh|nit|gipéyəlt];
אַ שלימזלניק [shlìməzálnik], (ל″ר: -עס); ל″נ: שלימזלניצע [shlìməzálnitsə] (ל″ר: -ס).
Achilles’ heel
אַכילעס′עס אַ פיסל; אַכילעס′עס פּיאַטע; (דער) אומגעריכטער שוואַכפּונקט;
{פון דער יידישער ציוויליזאַציע:} שמשון הגיבורס האָר [shìmshən-(h)agíbərz]; די האָר בײַ שמשון הגיבורן.
aching: I’m aching all over
ס′טוט מיר אומעטום וויי (\וויי אומעטום);
{פראַזע:} ס′טוט מיר וויי יעדער (\איטלעכער) אבר [éyvər], דרומדיק: [(áyvə(r].
achy
מיט פאַרשיידענע ווייטיקן;
{פראַזעס:} אַז ס′טוט וויי דאָ און דאָרטן; אַז ס′טוט וויי אומעטום.
acid (n.)
(דער\דאָס) אַסיד (\אַציד); (דער\דאָס) זײַער; (די) קיסלאָטע;
{אין זין פון נאַרקאָטיק:} (דער) על⸗עס⸗דע (\על⸗עס⸗די).
acid free
זײַערלאָז; אַצידלאָז.
acid indigestion
(די) ברענעניש אונטערן האַרץ.
acid rain
(דער) אַסיד⸗רעגן (\אַציד⸗רעגן).
acid tongued
שאַרפצונגיק; גיפטיק; בײַסיק; פעפערדיק.
acidic
אַסידיש (\אַצידיש); זײַערדיק; קיסלעדיק.
acknowledge
{אײַנזען אַז בײַ וואָס, צי בײַ וועמען, איז דאָ וואָס גוטס:} אָנערקענען; שאַצן;
{מיט אָנצוהערעניש, אַז אַפריער האָט מען פון וואָס⸗ניט⸗איז ווייניקער געהאַלטן:} מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; („איך בין מודה, אַז זיי זײַנען פאָרט ערנסטע קינסטלער“);
{פּשוט, אַז מען איז מודיע בכתב, אַז וואָס⸗ניט⸗איז איז אָנגקומען בשלום אָדער געטאָן געוואָרן:} באַשטעטיקן; חתמענען (אַז) [khásmənən].
acknowledgment
(די) אָנערקענונג; (די) באַשטעטיקונג;
{אין אַ בוך, פילם אָדער אַנדער ווערק, אָנערקענענדיק עמעצנס הילף אָדער בײַטראָג:} (דאָס) דאַנק⸗וואָרט.
acne
(די) אַקנע; (די) הויט⸗אַקנע;
{עמאָטיוו; צומאָל הומאָריסטיש:} (די) יצר⸗הרע פּרישטשיקעס (\פּרישטשיקלעך \בלעטערלעך) (ל″ר).
acorn
(דאָס\דער\די) חזיר⸗ניסל [kházər-nìsl] (ל″ר: -עך).
acoustic
אַקוסטיש.
acoustic guitar
(די) אַקוסטישע גיטאַרע (ל″ר: -ס).
acoustics
(די) אַקוסטיק.
acquaint (get acquainted with)
זיך באַקענען מיט; {דיאַלעקטיש:} זיך באַקאָנען מיט.
acquaint (v. trans.)
באַקענען; {דיאַלעקטיש:} באַקאָנען.
acquainted with
באַקאַנט מיט;
{טאָמער אין זין פון וויסן, אויך:} באַהאַוונט אין.
acquainted: get acquainted with
זיך באַקענען מיט;
{אַמאָפטסטן ניט וועגן אַ מענטשן:} באַקאַנט ווערן מיט;
{דיאַלעקטיש; בײַ טייל אַרכעאיש:} שליסן באַקאַנטשאַפט מיט.
acquainted: Get acquainted!
ווערט באַקאַנט!; באַקענט זיך!.
acquaintance
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַקאַנטע(ר);
acquaintance: She/he is an acquaintance of mine
זי איז מײַנע אַ באַקאַנטע; ער איז מײַנער אַ באַקאַנטער.
acquiesce
נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm]; שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];
{לומדיש:} מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].
acquiescence
(די) נאָכגעבונג [nógh-gèbung], דרומדיק: [núgh-gèybink]; (דאָס\דער) שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];
{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].
acquire
אײַנשאַפן זיך; באַקומען; קריגן;
{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אַבסטראַקט, ניט קיין חפץ:} (זיך) קונה זײַן [kóynə-zayn], צפונדיק: [kéynə-zayn]; („זי האָט זיך קונה געווען אַ גרויסן שם מיט אירע סקולפּטורן“).
acquired skill
אַ (צו)געלערנטע פעאיקײַט (\קענטעניש) [féy(ə)kàyt].
(acquisition(s
{וועגן דער טואונג:} (די) אײַנשאַפונג (ל″ר: -ען);
{וועגן דעם באַקומענעם חפץ:} (דער) קנין [kí(n)yən]; די נײַבאַקומענע זאַכן (\חפצים\סחורה, וכו′) (ל″ר).
acquit
באַפרײַען (פון שולדיקײַט); דערקלערן (פאַר) אומשולדיק; ריינוואַשן;
{לומדיש:} מפטר זײַן [məfátər-zayn];
{פראַזע:} געפינען פאַר פּטור אין דער מעשה [pótər], דרומדיק: [(pú:tə(r];
{אַרכעאיש:} פרײַשפּרעכן.
acquittal
(די) באַפרײַאונג פון שולדיקײַט; (די) באַשטימונג פאַר אומשולדיק; (די) ריינוואַשונג;
{אויסדריקנדיק ביטול צום פּסק:} (די) ריינוואַשעניש;
דער פּסק פון פּטורדיקײַט [pótər-dəkàyt], דרומדיק: [pu:tə(r)-dəkàyt];
{אַרכעאיש:} (די) פרײַשפּרעכונג.
acquit oneself with honor
בכבודיק אויספירן [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik].
acre
(דער) אַקער; (ל″ר: ø) אויך: אַן אַקערלאַנד (ל″ר: ø).
Acre
עכו [ákoy], צפונדיק: [ákey].
acreage
אַקערלאַנד; אַקער לאַנד; דער שטח אין אַקער(לאַנד) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
acrimonious
פאַרביטערט; אָנגעברוגזט [ón-gəbròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst].
acrimony
(די) פאַרביטערטקײַט; (די) אָנגעברוגזטקײַט [ón-gəbròygəst-kàyt], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst-kàyt], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst-kàyt].
acrobat
(דער) אַקראָבאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקראָבאַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַקראָבאַטקע (ל″ר: -ס).
acrobatic
אַקראָבאַטיש.
acrobatic stunts
(די) אַקראָבאַטישע קונצן (\שטיק).
acrobatics
(די) אַקראָבאַטישע קונסט; (די) אַקראָבאַטיק;
{שפּאַסיק; צומאָל פיגוראַטיוו:} (די) שפּרינגערײַ⸗קונסט.
acronym (cf. abbreviation)
(דער) אַקראָנים (ל″ר: -ען);
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
(דער) ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs] (ל″ר: ø; אויך: -ן)};
{לומדיש; אַז ס′איז מיטן יידישן א″ב און אָפטמאָל אין זין פון אויסדרשענען ווערטער (לויטן ערשטן אות פון די אויסגעדרשנטע ווערטער) פון אַ פאַראַנענעם וואָרט, צי מדרשדיק צי ווי אַ געדענק⸗סימן, אַשטייגער: (די פרויאישע) מצוות חנ″ה — חלה, נידה, הדלקת נרות}:
(דער) נוטריקין (\נוטריקון) [nutrík(i)n], דרומדיק: [nitrí(:)k(i)n];
{הערה: פונדעסטוועגן, זײַנען פאַראַן פארשיידענע נפקא⸗מינהס צווישן „ראשי⸗תיבות“ און „אַקראָנימען אין ענגלישן זין“, דער עיקר: אויף ענגליש איז בדרך כלל קלאָר אַז דער געשאַפענער קיצור (דער „אַקראָנים“) ווערט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל NASA, בעת AFL-CIO איז מערניט אַ קיצור („אַברעוויאַציע“). ראשי⸗תיבות, פאַרקערט, קענען געהערן די ביידע טיפּן, למשל: „דער רמ″א“ ([ramó] צי [rəmó], דרומדיק: [:ramú] צי [:rəmú]), בשעת ווען „ע″ה“ איז מערניט אַ קיצור אויף „עליו השלום“ צי „עליה השלום“ — ס′ווערט ניט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, און אזוי איז דער דין בײַם רוב ראשי⸗תיבות}.
acrophobia
(די) אַקראָפאָביע; (דער) הייכקײַט⸗אַנגסט; (דער) הייכקײַט⸗פּחד [pàkhəd], דרומדיק: [pà:khət].
across
{אַלץ אַדווערב:} אַריבער; איבער;
{אַלץ פּרעפּאָזיציע:} פון יענער זײַט.
across the board
אין אַלע פאַלן (\קאַטעגאָריעס); אומעטום.
across the ocean
איבערן ים [yam]; פון (\אויף) יענער זײַט ים;
{לומדיש:} מעבר לים [mey-éyvər|ləyám], דרומדיק: [may-áyvə(r)|ləyám].
across the street
איבערן גאַס; פון (\אויף) יענער זײַט גאַס; איבערן וועג; {אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַקעגנאיבער.
across: come across (give the impression)
מאַכן (\געבן) דעם אײַנדרוק; אויפגענומערן ווערן ווי (\אַלץ).
across: get across
באַווײַזן גוט (\ריכטיק) געבן צו פאַרשטיין (\גוט דערקלערן).
across: put across
קלאָר געבן צו פאַרשטיין; קלאָר דערקלערן; קלאָר איבערגעבן.
across: stumble across
צופעליק טרעפן; ע″פּ טראַף טרעפן [àlpə-tráf];
אומגעריכטערהייט טרעפן (\באַגעגענען \געפינען).
acrostic
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (דער) אַקראָסטיך (ל″ר: -ן);
{גיכער בײַם שילדערן דעם טיפּ} (די) אַקראָסטיק.
acrylic
אַקריליש.
(.act (n
{דאָס עיקרדיקע וואָרט איז נאָר אין ל″ר:} מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; {אַז דער היסטאָרישער ל″י, „מעשה“ איז טײַטש „נאַראַטיוו פון אַ פּאַסירונג“, „דערציילונג“, „נאָוועלע“; פאַרבליבן איז אָבער דער ל″י אין אַ סעריע פראַזעס: „בשעת מעשה“, „בעת מעשה“; „פאַר דער מעשה“; „לאחר המעשה“, „שוין נאָך דער מעשה“).
(די) טואונג [tú-ung] (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).
act (n.) (theatre)
{קאַפּיטל פון אַ פּיעסע אָדער אויפפירונג אויף דער בינע:}
(דער) אויפצי [úf-tsì], דרומדיק: [:ó(:)f-tsì], טייל ד″מ: [:íf-tsì]; (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).
act (n.) (of legislature, congress, etc)
(דער\דאָס) געזעץ (ל″ר: -ן); (דער) (געזעץ⸗)אַקט (ל″ר: -ן); (דער) לעגאַלער אַקט (ל″ר: -ן);
{טאָמער אַ צוגאָב צי שינוי אין אַ קאָנסטיטוציע צי אין אַ פריערדיקן געזעץ:} (די) תקנה [takónə], דרומדיק: [takú:nə] (ל″ר: תקנות).
(act (v.) (take action
אויספירן; אַדורכפירן; טאַקע טאָן;
טאָן בפּועל ממש [tón|bəpòy(ə)l-máməsh], דרומדיק: [tí:(ə)n|bəpòy(ə)l-máməsh], צפונדיק: [tón|bəpèy(ə)l-máməsh];
(act (v.) (behave
אויפפירן זיך;
{אַז ס′גייט אין אַ געוואוינהײַט צי אַ שטענדיקער נטיה, לומדיש:} זיך נוהג זײַן [zəkh-nóy(h)əg-zayn], צפונדיק: [zəkh-néy(h)əg-zayn].
(act (v.) (in play or film
שפּילן;
{אין אַ ספּעציפישן ספּעקטאַקל אָדער פילם:} אויפטרעטן; שפּילן אַ ראָלע (\די ראָלע פון…).
act as
{טאָמער אין פּראָפעסיאָנעלן זין:} אַמטירן אַלץ (\ווי); זײַן די\דער צײַטווײַליקע(ר)…;
{טאָמער בכלל:} זיך אויפפירן ווי די\דער…; זיך אויפפירן ווי מ′וואָלט געווען….
act as if
זיך אויפפירן כאילו [k(ə)í(y)lə]; זיך אויפפירן ווי ס′וואָלט געווען (\זיין).
act of Congress
אַ געזעץ⸗אַקט פונעם קאָנגרעס (ל″ר: אַקטן); אַ קאָנגרעס⸗אַקט (ל″ר: -ן).
act of God
אַן אצבע אלהים [anétsb(ə)èləhím]; {בײַ אָפּגעהיטע פרומלײַט:} אַן אצבע אלקים [anétsb(ə)èləkím]; („דאָס איז שוין ניט קיין צופאַל, ס′איז אַן אצבע אלהים ממש!“; „אַז אַן ערד⸗ציטערניש זאָל חרוב מאַכן דעם בנין, דאָס הייסט בײַ די פאַרסטראַכירער אַן אצבע אלקים“).
{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אינטים:} אַ גאָט⸗זאַך [agód-zakh]; (מ′גיט אים דאָרטן די בעסטע רפואות, די דאָקטוירים זײַנען די בעסטע, נאָר וואָס′עט מיט אים זײַן, דאָס איז שוין אַ גאָט⸗זאַך).
act on it
(טאַקע) טאָן עפּעס דערוועגן; זיך נעמען דערוועגן עפּעס וואָס טאָן (\מאַכן).
act out a fantasy
אויף דער וואָר (\אין דער ווירקלעכקײַט) אַ פאַנטאַזיע אויספירן (\אויסשפּילן);
די דמיונות אויסשפּילן אינעם סאַמע לעבן [dimyóynəs], צפונדיק: [dimyéynəs].
act the fool
שפּילן די ראָלע פון אַ נאַר; זיך מיט אַ כיוון מאַכן נאַריש [kí(y)vn]; זיך אויפפירן נאַריש אויף צו מאַכן יענעם לאַכן.
act up (behave poorly)
זיך (נעמען) שלעכט אויפפירן; זיך אויפפירן ווי אַ זשלאָב; זיך אַרויסווײַזן פאַר אַ גראָביאַן.
act: a hard act to follow
{פראַזעס:} ס′איז געווען אַזוי גוט, אַז ס′איז שווער צו זײַן דער רעדנער (\אויפטרעטער, וכו′) נאָך דעם;
נאָך אַזאַ מין גאָלד מיט זילבער, איז שווער דערנאָכדעם אויפטרעטן.
act: catch in the act
כאַפּן בעת דער מעשה [khápm|b(ə)èz-dər-máysə], דרומדיק: [khápm|b(ə)àz-də(r)-má:(n)sə].
act: get in on the act
אַריינ(גיין) אינעם ענין [í(n)yən]; זיך אַרײַנלאָזן דערײַן (\דערין); פּרובירן זיך באַטייליקן;
{מיט קריטיק צודערצו:} זיך אַרײַנמישן.
act: getting one’s act together
זיך נעמען אין די הענט (אַרײַן); זיך צוזאַמענשטעלן צו דער אַרבעט; ברענגען זיך אַליין אין אַ גוטער אָרדענונג;
{עמאָטיוו:} אָנהייבן אויפפירן זיך ווי אַ מענטש; פּועלן בײַ זיך אַליין (צו) ווערן אַ לײַט.
act: in the act of
בשעתן באַגיין… [bəshásn].
(acting (working/performing as actor
(דאָס\דער) שפּילן (אויף דער בינע \ אין פילמען); (די) אויפטרעטונג.
(acting (adj.) (temporary
אַמטירנדיקע(ר); פּראָוויזאָרישע(ר); צײַטווײַליקע(ר); דערווײַליקע(ר).
(action (act, deed
(די) טואונג (ל″ר: -ען); (די) אויספירונג (ל″ר: -ען); (די) אַקציע [áktsyə] (ל″ר: -ס);
{אין יידישן דין, למשל וועגן אַ זאַך צי ס′איז שבת דערלויבט צי ניט; לומדיש אין דעם זין:} (די) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í:lə].
(action (dynamic quality
(די) לעבהאַפטיקע קראַפט; (די) לעבעדיקע באַוועגונג; (די) ענערגיע פון דער זאַך.
!Action
שוין!; געגאַנגען!; אין וועג (אַרײַן)!.
action: a lot of action (movement, things happening)
אַ געפּילדער; אַ געטועכץ; אַ געליאַרעם; אַ געוואָי; אַ געברום; אַ געטומל; אַ טומלעניש; אַ קאָכעניש;
action: be out of action a few days
זײַן אויף עטלעכע טעג אומאַקטיוו; זיך צוריקציען (פון אַלצדינג) אויף עטלעכע טעג.
action: bring a (legal) action against
אָנקלאָגן אין געריכט; גיין לאָדן זיך (אין געריכט);
{עמאָטיוו:} (גיין) שלעפּן יענעם אין געריכט אַרײַן.
action: take action
נעמען עפּעס טאָן (\מאַכן) טאַקע; אָננעמען מיטלען.
actionable (legally)
וואָס לאָזט זיך דערוועגן אין געריכט גיין; וואָס מ’קען דערוועגן אָנקלאָגן (\זיך לאָדן אין געריכט).
actions: their actions
זייערע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; זייערע טואונגען.
activate
{אין מער טעכנישן זין:}
אַקטיווירן; אַקטיוויזירן; אײַנשליסן; אָנצינדן;
{אינעם לעבן בכלל:}
איניציאירן; לאָזן אין וועג אַרײַן; אַקטיוו מאַכן.
active
אַקטיוו; טועריש; טעטיק;
{אין ראַם פון טראַדיציאָנעלע געזעלשאַפטלעכער טעטיקײַט:}
עסקנותדיק [askónəz-dik], דרומדיק: [askú:nəz-dik]; עסקנדיק [áskən-dik].
activation
{אין מער טעכנישן זין:}
(די) אַקטיווירונג; (די) אַקטיוויזירונג; (די) אײַנשליסונג; (די) אָנצינדונג.
{אינעם לעבן בכלל:}
(דאָס\דער) איניציאירן; (דאָס\דער) לאָזן אין וועג אַרײַן; (דאָס\דער) אַקטיוו מאַכן.
activation payment (/fee)
(דער) אַקטיווירונג⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).
activism
(דער) אַקטיוויזם; {אַרכעאיש אין אָט דעם זין:} (די) טעטיקײַט;
{פאַקטישע ענערגישע טואונגען, לאו דווקא אידעאָלאָגיש:} (די) טוערישקײַט; (די) טעטיקײַט;
{טאָמער גערעדט געוואָרן וועגן טראַדיציאָנעל יידישע סביבות:} (די\דאָס) עסקנות [askónəs], דרומדיק: [askú:nəs].
activist
(דער) אַקטיוויסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַקטיוויסטקע (ל″ר: -ס);
(דער) טוער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו, שפּאַסיק צי ביטולדיק:} (די) טוערקע (ל″ר: ס);
{טאָמער וועגן אַזאַ וואָס איז אַקטיוו בײַ פאַרשיידענע וואוילטעטיקײַטן:}
(דער) כלל⸗טוער [klál-tùər], דרומדיק: ([klál-tì:yə(r] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש און בײַ פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס);
{צום שילדערן אַ טראַדיציאָנעלן י י ד י ש ן טיפּ טוער, אַשטייגער וואָס שייך וואוילטעטיקע צי קהלשע אָרגאַניזאַציעס:}
(דער) עסקן [ásk(ə)n] (ל″ר (זייער אָפט): עסקנים [askónəm], דרומדיק: [askú:nəm]); ל″נ (זעלטן): (די) עסקנטע [ásk(ə)ntə] (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו צי איראָניש צי וועגן אַזאַ וואָס איז (צו) שטאַרק אַקטיוו בײַ אַ סך זאַכן:}
אַ קאָכלעפל;
{מיט ביטול:} אַן אַרומלויפער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס).
activity
{אָרגאַניזירטע פּראָגראַם:}
(די) אַקטיוויטעט [àktivətét] (אַמאָפטסטן אין ל″ר: -ן); (די) פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) טעטיקײַט (ל″ר: -ן);
{טואונג להיפּוך צו ניט⸗טואונג:}
(די) טועניש (ל″ר: -ן); (די) טואונג (ל″ר: -ען);
{כאַראַקטעריזירונג פון דער טבע זײַן אַקטיוו מיט אַ געוויסער ענערגישקײַט:}
(די) אַקטיווקײַט;
{לומדיש:} (די\דאָס) זריזות [zrí(y)zəs].
active duty: on active duty
אויף אַקטיווער (מיליטער⸗)דינסט; מאָביליזירט.
actively
אַקטיווערהייט; אויף אַן אַקטיוון אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
{לומדיש:} פּעולהדיק [p(ə)úlə-dik], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə-dik]; מעשימדיק [májsəm-dik], דרומדיק: [má:səm-dik].
actor (stage or film)
(דער) אַקטיאָר [aktyór] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַקטריסע [aktrísə] (ל″ר: -ס); {דיאַלעקטיש, אויך איראָניש:} (די) אַקטיאָרקע (ל″ר: -ס);
{דער עיקר אין מזרח אייראָפּע:} (דער) אַרטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַרטיסטקע (ל″ר: -ס);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) שוישפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שוישפּילערין (ל″ר: -ס).
actor (active participant or party)
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַקטיווע(ר);
(דער) אַקטיווער אָנטיילנעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) טוער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פאַקטאָר [fáktər] צי [fáktor] (ל″ר: -ן [faktórn]).
actor: bad actors
נעגאַטיווע (\אויף שלעכטס ווירקנדיקע) טוער (\וואָרטזאָגער \באַטייליקטע אין דער פראַגע \פאַקטאָרן) (ל″ר).
(Acts of the Apostles (New Testament book
„אַקטן פון די אַפּאָסטאָלן“; „די אַפּאָסטאָל⸗געשיכטן“;
{אזהרה: די המצאות „מעשים פון די שליחים“, „מעשי השליחים“ וכדומה וואָס זײַנען כאַראַקטעריסטיש פאַר מיסיאָנערישע שריפטן און תרגומים טוען אַ שטאָך אין האַרצן דעם טראַדיציאָנעלן יידן}.
actual
{קאָנטראַסטירנדיק מיט ניט⸗פאַקטישע:} אמתדיק [éməzdik]; רעאַליש;
{לומדיש:} בפּועל⸗ממשדיק [bəpòy(ə)l-máməshdik], צפונדיק: [bəpèy(ə)l-máməshdik];
{פּשוט פאַראַן; דורך אינטאָנאַציע קען אָננעמען אַ קאָנטראַסטיווע קראַפט:} פאַראַנען; עקזיסטירנדיק;
{לומדיש:} בנמצאדיק [bənímtsədik]; במציאותדיק [bəm(ə)tsíyəz-dik].
actuality
(די) פאַקטישע פאַראַנענקײַט (ל″ר: -ן); (די) רעאַלע סיטואַציע (ל″ר: -ס); (די) אַקטואַליטעט (ל″ר: -ן).
actualization
(די) אַקטואַליזירנוג (ל″ר: -ן).
actualize
אַקטואַליזירן; אויספירן; דורכפירן; מאַכן פאַר וואָר; אַרײַנטראָגן אין דער ווירקלעכקײַט;
{לומדיש:} מקיים זײַן [məkáyəm-zayn].
actually
ריכטיק זאָגנדיק; ריכטיק געזאָגט געוואָרן; אייגנטלעך; פאַקטיש;
{טאָמער אַלץ תשובה צי רעאַקציע:} אויב(ע) זאָגן דעם אמת [éməs]; ס′איז אָבער פאָרט אַ פאַקט, אַז; פונדעסטוועגן איז דער אמת\פאַקט דערפון \ אַז;
{אַז מ′האַלט, אַז דער אמת איז אומגעריכט צי חידושדיק:} גראַדע; גראָד; ווײַזט זיך אַרויס; אינדעראמתן [ìnderéməsn]; לאָזט זיך (גאָר) אַרויס(עט); סוף⸗כל⸗סוף [sófkl|sóf];
{טאָמער ענטפערנדיק עמעצן, שאַרף און פאָרט העפלעך:} אינדעראמתן אָבער [ìnderéməsn]; פאַקטיש; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן ריכטיק; {טאָמער וועגן אַן איידעלן ענין:} טאָמער ריידן (\רעדן) אויפריכטיק.
acuity
(די) שאַרפזיניקײַט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) שאַרפקײַט;
{לומדיש:} (די\דאָס) פּ(י)קחות [pík-khəs].
acumen
(די) שאַרפזיניקײַט; (דער) שאַרפזין.
acupuncture
(די) אַקופּונקטור.
acupuncturist
(דער) אַקופּונקטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אקופּונקטוריסטין (ל″ר: -ס).
acute
גאָר שווער; גאָר ערנסט [érn(t)st]; שטאַרק סעריאָזנע;
{מעדיציניש אויך:} מסוכנדיק [məsúkn-dik], דרומדיק: [məsíkn-dik].
acute accent
(דער) אַקוט (ל″ר: -ן).
acute angle
(דער) שפּיצווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) אַקוטער ווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).
acute care
(די) אַקוט⸗באַזאָרגונג; (די) אַקוט⸗באַדינונג.
acute stress disorder
(דער) אַקוטישער סטרעס⸗דיסאָרדער (\⸗סינדראָם).
acute triangle
(דער) שאַרפווינקלדיקער דרײַעק (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) שאַרפווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).
AD
נאָך קריסטוסן (= נ.ק.); אין איצטיקן קאַלענדאַר; לויטן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר;
{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}
למספּרם [ləmispórom], דרומדיק: [ləmispú:rom]; אויך: [ləmisp(ə)róm];
{לומדיש:} למנין הנוצרים [ləmìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [ləmìnyən-(h)anéytsrəm].
ad → advertisement
ad hoc
אַד⸗האָק; אַד⸗האָקיש; בלויז פאַרן דאָזיקן (נויט)פאַל; איינמאָליק (צו אַ ספּעציפישער סיטואַציע).
ad hominem (n.)
(די) פּערזענלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) פּערזענלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) צופיל⸗פּערזענלעכע קריטיק;
{אינטעליגענטיש:} דער אַד⸗האָמינעם (ל″ר: -ס);
ad hominem (adj./adv.)
{נייטראַליש:}
ספּעציעל פאַרן (\פאַר אָט דעם) יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhət];
{בנוגע אַן אָנפאַל אָדער קריטיק צום מענטשן, ניט צו דער זאַך:}
פּערזענלעך געצילט; אויף דער פּערזאָן שיסנדיק; אַד⸗האָמינעמדיק; אַד⸗האָמיניש;
{פראַזע:} ריידנדיק (\רעדנדיק) צו דער פּערזאָן און ני(ש)ט צו דער זאַך.
ad infinitum
און ווײַטער אָן אַ סוף; אָן אַן עק (\ענד);
און ביז אין דער ענדלאָזיקײַט (\סוֹפלאָזיקײַט [sófozə-kàyt]);
{לומדיש:} עד אין סוף [àd|èyn-sóf], דרומדיק: [àt|àyn-sóf].
ad lib (n.)
(דער) אימפּראָוויזירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אימפּראָוויזירערקע (ל″ר: -ס);
(דער) עקספראָמפּטניק (ל″ר: -עס), ל″נ (אויך {עמאָטיוו}): (די) עקספּראָמפּטניצע (ל″ר: -ס).
ad lib (v.)
אימפּראָוויזירן; ריידן (\רעדן \מאַכן) עקספּראָמפּט (\ני(ש)ט צוגעגרייטערהייט);
{עמאָטיוו:} אַרויסשאָקלען פון אַרבל; אַרויסזויגן פון פינגער.
ad lib (adj.)
אימפּראָוויזירט; אימפּראָוויזאָריש; עקספּראָמפּטיש;
{עמאָטיוו:} אַרויסגעשאָקלט פון אַרבל; אַרויסגעזויגן פון פינגער.
ad nauseam
ביז אויף חלשות [af-khalóshəs], דרומדיק: [of-khalú:shəs]; ביז ס′קריכט ני(ש)ט פון האַלדז;
{פראַזע, אומאיידל:} מ′קען ברעכן!.
adage
(דאָס\דער) וועלטסווערטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שפּריכוואָרט (ל″ר: שפּריכווערטער);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) זאָג (ל″ר: -ן); (די) זאָגעניש (ל″ר: -ן).
אדם הראשון [òdəm-əríshn], דרומדיק: [ù:d(ə)m-ərí:shn]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אדם⸗הראשונען}.
Adam’s apple
(דער) גאָרגל⸗קנאָפּ (ל″ר: -קנעפּ).
(Adam and Eve (biblical
אדם און חווה [ódəmən-khávə], דרומדיק: [ú:dəmən-khávə];
{מער לומדיש:} אדם וחווה [ódəm-və-khávə], דרומדיק: [ú:dəm-və-khávə];
adamant
אײַנגעשפּאַרט; (זיך) פעסטהאַלטנדיק בײַ דער מיינונג; אַבסאָלוט דעצידירט (\אַנטשלאָסן);
האַרטנעקיק; אײַנגעעקשנט [áyn-gəàksh(ə)nt], דרומדיק: [á:n-gəàksh(ə)nt];
{לומדיש:} קשי⸗עורפדיק [kshèy-óyrəv-dik], דרומדיק: [kshày-óyrəv-dik], צפונדיק: [kshèy-éyrəv-dik].
adapt (v. intrans.)
זיך צופּאַסן; זיך אַדאַפּטירן; זיך צוגעוויינען (אויך: צוגעוואוינען).
adapt (v. trans.)
צופּאַסן; אַדאַפּטירן;
{וועגן אַ בוך אָדער טעקסט:} באַאַרבעטן; רעדאַגירן; רעדאַקטירן.
adaptability
(די) צופּאַסעוודיקײַט; (די) אַדאַפּטירלעכקײַט; (די) צופּאַסונגס⸗פעאיקײַט.
adaptable
צופּאַסעוודיק; אַדאַפּטירעוודיק; וואָס לאָזט זיך צופּאַסן (\אַדאַפּטירן);
{אַ קאַפּ ברייטער, אַשטייגער ביים שילדערן עמעצנס גרייטקײַט אויף פּשרות:} בייגעוודיק;
adaptation
(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַגירונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַקטירונג (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטירונג; (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטאַציע (ל″ר: -ס).
adapter
(דער) אַדאַפּטער (ל″ר: -ס).
Adar (Jewish month)
{אָן אַן אַרטיקל} אדר [ódər], דרומדיק [(ú:də(r]: דער זעקסטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי), דער צוועלפטער חודש (פון תנ″כישן יאָר), געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט דרײַסיק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים {אַחוץ אין עיבור⸗יאָרן ווען ער ווערט אָנגערופן אדר א′ [òdər-áləf], דרומדיק: [ù:də(r)-áləf] ←אדר ב′}.
Adar 2 (Jewish month in leap years only)
ואדר [véy-òdər] (דרומדיק: [váy-ùdər]); אדר ב′ [ódər-béyz] (דרומדיק: [ú:də(r)-báys]), דער צוגעגעבענער דרײַצעטער חודש פון יידישן לוח (רעכענענדיק פון ניסן, אין אַן עיבור⸗יאָר), דער זיבעטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי’ אין אַן עיבור⸗יאָר). געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט נײַן⸗און⸗צוואַנציק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים אין אַן עיבור⸗יאָר.
add
צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm]; צולייגן [tsú-lèygn], דרומדיק: [tsí:-làygn];
{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəf-zayn], צפונדיק: [méysəf-zayn];
{מאַטעמאַטיש:} צוחיבורן [tsú-khìbərn], דרומדיק: [tsí:-khìbərn].
add insult to injury
באַשעדיקן און נאָך צודערצו באַליידיקן; שלאָגן און צודערצו אַרײַנזאָגן;
{לומדיש:} צום הזיק [hézək] נאָך צולייגן בושת [bóyshəs], צפונדיק: [béyshəs];
{פראַזעס:} און טאָמער איז דאָס נאָך ווייניק…; און טאָמער קלעקט דאָס נאָך ני(ש)ט….
(.add-on (n
(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);
{ביטולדיק:} (די) צוטשעפּעניש (ל″ר: ן).
(.add on (v
צושטוקעווען; צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm];
{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].
add up (calculate the total)
צונויפרעכענען; מאַכן דעם חשבון [khézhbm]; אויסרעכענען דעם סך⸗הכל [sakhákl]).
add: It doesn’t add or subtract anything
ס′גיט ני(ש)ט צו, און ס′נעמט ני(ש)ט אַראָפּ(עט).
ס′איז ני(ש)ט מעלה און ני(ש)ט מוריד [nì(sh)t-máylə|unì(sh)t-móyrəd], דרומדיק: [nìsh(t)-má:lə|inìsh(t)-móyrət], צפונדיק: [nìt-máylə|unìt-méyrəd].
add: It doesn’t add up!
עפּעס שטימט דאָ ני(ש)ט!; עפּעס איז דאָ ני(ש)ט ריכטיק!;
{לומדיש:} ס′איז ני(ש)ט לויטן שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].
added value
(דער\די\דאָס) צוגאָב⸗ווערט; (דער\די\דאָס) צוגעגעבענע ווערט;
{לומדיש; אויך איראָניש:} אַ תועלת מרובה [atoyèləs-m(ə)rúbə], דרומדיק: [atoyèyləs-m(ə)ríbə], צפונדיק: [ateyèləs-m(ə)rúbə].
addendum
(דער) צולאָג (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (די) בײַלאַגע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsú:fə]; {נאָכמער לומדיש:} [hoysófə], דרומדיק: [hoysú:fə], צפונדיק: [heysófə].
adder
(דער) נאָטער (ל″ר: -ס); (די) נאָטער⸗שלאַנג (ל″ר: -ען; דיאַלעקטיש אויך: שלענג);
(די) צלם⸗שלאַנג [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm]; (די) קרייץ⸗שלאַנג.
addict (n.)
(דער) אַדיקט [ádikt] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַנומענע(ר); (די\דער) אַדיקטירטע(ר); (די\דער) אַדיקציע⸗לײַדנדיקע(ר).
addicted
האָבן אַן אַדיקציע; זײַן אַדיקטירט;
אַדיקציע⸗פאַרכאַפּט; אַדיקציע⸗לײַדנדיק.
addiction
(די) אַדיקציע [adíktsyə] (ל″ר: -ס); (די) סובסטאַנץ⸗באַנומענקײַט (ל″ר: -ן); (די) אַדיקציע⸗מאַניע (ל″ר: -ס); (די) אַדיקציע⸗קרענק [kreynk]).
addictive
אַדיקטיוו; אַדיקציע⸗שאַפנדיק; אַדיקציע⸗מאַכנדיק; באַנעמונג⸗געפערלעך.
addition
(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) צוגעגעבענע [tsú-gə-gèbənə], דרומדיק: [tsí:-gə-gèybənə]; (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″נ} הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsúfə];
{מאַטעמאַטיש:} (דער) חיבור [khìbər].
addition: the addition of (as process)
(דאֶָס\דער) צוגעבן; {לומדיש:} (דאָס\דער) מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].
additional
צוגעגעבענע(ר); צוגאָבלעכע(ר); ווײַטערדיקע(ר).
additionally
דערצו נאָך; צו דעם אַלעמען; צודערצו; נאָכמער [nóghmər]; נאָך מער [nòkh-mér]; אַחוץ דעם [akhùdz|dém], דרומדיק: [akhìdz|déym]; אין צוגאָב (צו)דערצו.
additive (n.)
(דער) אַדיטיוו (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו; ביטולדיק:} (די\דאָס) צוגאָבעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די\דאָס) צולייגעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
(address (postal or internet
(דער) אַדרעס [adrés] צי [ádrəs] (ל″ר: -ן [adrésn]).
(.address (v
{וועגן אָנשרײַבן דעם אַדרעס:} אַדרעסירן; אָנשרײַבן דעם אַדרעס;
{וועגן קאָמוניקירן מיט עמעצן:} עפנטלעך ריידן (פאָרמעל); זיך ווענדן; {זע הערה אונטן בײַ address the nation}.
address book
(דאָס\דער) אַדרעס⸗ביכל (ל″ר: -עך);
{טאָמער ממש א גרויסער:} (דאָס\דער) בוך אַדרעסן; (דאָס\דער) אַדרעסן⸗בוך.
address label
(די) (אַדרעס⸗)עטיקעטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַדרעס⸗)עטיקעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַדרעס⸗קלעפּל (ל″ר: -עך).
address the nation
עפנטלעך ריידן (\רעדן) מיטן פאָלק (\מיט דער באַפעלקערונג); אַדרעסירן דעם פאָלק; זיך ווענדן צום פאָלק;
{הערה: פאָרט פאַראַן אַ שטיקל חילוק צווישן „עפנטלעך ריידן“ און „אַדרעסירן“ פון איין זײַט און פון דער אַנדערער זײַט — „זיך ווענדן“, וואָס איז משמע אַז מ′ווענדט זיך ניט בכלל, נאָר דווקא וועגן אַ ספּעציפישן עיקרדיקן ענין אָדער קריזיס, אָפטמאָל אַז מ’בעט עפּעס וואָס}.
address: change of address
(דער) אַדרעסן⸗בײַט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) בײַטן דעם אַדרעס;
{לומדיש; עמאָטיוו; מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:} (דער) שינוי מקום [shìnə-mókəm], דרומדיק: [shì:nə-múkəm].
addressee
(דער) אַדרעסאַט (ל″ר: -ן).
adept at
פעאיק אויף [féy(i)k]; געניט אויף; זיך אויסטויגן אויף;
{עמאָטיוו:} זײַן אַ בריה אויף [abéryə].
adequacy
(די) גענוגעדיקײַט; (די) אַדעקוואַטקײַט; (די) געהעריקע קוואַליטעט.
adequate
טויגעדיק; גענוגעדיק; גוט גענוג; אַדעקוואַט;
{טאָמער אין כמות:} קלעקנדיק \ קלעקע(וו)דיק; סטײַענדיק; גענוגנדיק.
adequate: be adequate
טויגן; גוט גענוג זײַן; אַדעקוואַט זײַן;
{טאָמער אין כמות:} קלעקן; סטײַען, סטײַענען; גענוג זײַן.
adequate: seen to be adequate
גילטן; האָבן אַ פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].
ADHD → attention deficit hyperactivity disorder
adherence
(דאָס\דער) האַלטן זיך בײַ; (די) אָנהענגערישקײַט; (די) נאָכפאָלגערישקײַט;
{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}
(דאָס\דער) זײַן אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].
adherent
אַן אָנהענגער (פון) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ נאָכפאָלגער (פון); (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}
אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].
adhesive (n.)
(דער\דאָס) קלעפּמיטל (ל″ר: -ען); (דער\די\דאָס) קלעפּשטאָף (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו, אַשטייגער ווען ס′איז ניט די בעסטע סחוקרה:} (די\דאָס) קלעפּעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
adhesive (adj.)
קלעפּעדיק; צוקלעפּלעך.
adjacent (adj.)
אָנגרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק; נאָענט.
adjacent to
אָנגרענעצנדיק מיט; צוגרענעצנדיק מיט; הארט לעבן (\בײַ);
בשכנות(דיק) מיט [bəshkhéynəz-dik], דרומדיק: [bəshkháynəz-dik].
adjectival
אַדיעקטיוויש; אַדיעקטיוו⸗.
adjective (n.)
(דער) אַדיעקטיוו (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) תואר [tóyər], צפונדיק: [téyər].
adjectivization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַדיעקטיוויזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן דעם פּראָצעס גופא:} (די) אַדיעקטיוויזאַציע.
adjectivize
אדיעקטיוויזירן; מאַכן פאַר אַן אַדיעקטיוו.
adjoin
זיך (אָנ)גרענעצן מיט; זיך צוגרענעצן מיט; זײַן (\שטיין) הארט לעבן (\בײַ).
adjoining
(אָנ)גרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק.
adjourn (to another room or place)
אַריבערגיין; אַריבער אין (\אויף);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} זיך איבערפּעקלען.
adjourn (jur.)
שליסן ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע; אָפּשטעלן דעם פּראָצעס ביז אויף אַ קומעדיקער דאַטע;
{לומדיש:} מפסיק זײַן (ביז) [máfsəg-zayn]; דוחה זײַן (אויף) [dóykhə], צפונדיק: [déykhə].
adjournment (jur.)
די פאַרהער⸗שליסונג (ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע) (ל″ר: -ען); (די) (יורידישע) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען).
{לומדיש) (דער) הפסק [héfsək] (ל″ר: הפסקים [həfséykəm], דרומדיק: [həfsáykəm]).
adjudge
צוטראָגן (\אַרויסלאָזן) דעם פּסק (\אורט(יי)ל) (אויף) [psák];
משפּטן (\דערקלערן) פאַר [míshpətn].
adjust
רעגולירן; צופּאַסן.
adjustable
צופּאַסעוודיק; באַוועגלעך; וואָס מ′קען (אַליין) רעגולירן (\צופּאַסן).
adjustable seat
(דאָס\דער\די) צופּאַסעדיקע(ר) בענקל (ל″ר: -עך); (די\דאָס\דער) באַוועגלעכע(ר) געזעס (ל″ר: -ן).
adjuster (insurance)
(דער) היזק⸗פאָרשער [hézək] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
adjustment
(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעגולירונג (-ען).
adjustment disorder
(דער) צופּאַסונג⸗סינדראָם (\⸗פעלער);
{פאַראיידלט:} (דער) צופּאַסונג⸗ענין [ì(n)yən].
administer (medicine, etc)
צושטעלן; געבן; אײַנגעבן.
administer the oath (of office)
משביע [mazh-bíyə] זײַן די אַמט⸗שבועה [ámt-shvùə], דרומדיק: [ámt-shvì:yə].
administration
(די) אַדמיניסטראַציע; (די) אָנפירערשאַפט; (די) אָנפירונג;
{אין אַן אַנשטאַלט אָדער פירמע, אויך:}
(די) פאַרוואַלטונג;
{אין אַ טראַדיציאָנעל יידישן מוסד:}
(די) הנהלה [hanhólə], דרומדיק: [h)an(h)ú:lə)].
administration (government in power)
די מאַכט; די רעגירונג; (די) מלוכהשע אָרגאַנען [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (ל″ר);
{אין אַמעריקע אָפטמאָל לויטן נאָמען פון אַמטירנדיקן פּרעזידענט:}
די אַדמיניסטראַציע („די אָבאַמאַ⸗אַסמיניסטראַציע“, „די טראָמפּ⸗אַדמיניסטראַציע“).
administrator
(דער) אַדמיניסטראַטאָר [admìnəstrátər] (ל″ר: -ן [admìnəstratórn]); ל″נ: (די) אַדמיניסטראַטאָרשע [admìnəstratórshə] (ל″ר: -ס);
(דער) פאַרוואַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרוואַלטערין (ל″ר: -ס).
admirable
{פּרעדיקאַטיוו:} צום באַוואונדערן; דרך⸗ארץ פאַרדינענדיק [der(ə)khérəts], דרומדיק: [der(ə)khéyrəts] צי [dar(ə)khèyrəts];
{אַטריבוטיוו:} אויסגעצייכנט; הויכגעשאַצט.
admirably
אויסגעצייכט; זייער גוט; זעלטן גוט; ממש גוט [máməsh];
וואָס פאַרדינט לויב (\(הויכע) אָנערקענונג).
admiral
(דער) אַדמיראַל (ל″ר: -ן).
admiralty
{וועגן דעם מעמד:} (דער) אַדמיראַל⸗אַמט; (דער) אַדמיראַל⸗שטאַנד;
{וועגן דעם פּערסאָנאַל:} (די) אַדמיראַל⸗קאָלעגיע; (דער) אַדמיראַל⸗פּערסאָנאַל; די אַדמיראַלן (ל″ר).
admiration
(די) באַוואונדערונג; (די) הויכהאַלטונג; (דאָס\די) אַרויפקוקונג;
{פראַזעס:} מ′האַלט פון (אים\איר\עמעצן) {מיט פאַרשטאַרקונג:} אַ סך [asákh], אַ וועלט, וכו′ {זע נאָך, אין קומעדיקן סימן}.
admire
האַלטן פון; באַוואונדערן; אַרויפקוקן צו; הויך האַלטן; פאַרערן;
{מיט פאַרשטאַרקונג:} האַלטן שטאַרק פון; האַלטן אַ וועלט פון;
{לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyey]; האַלטן הרים וגבעות פון [hòrəm-ugvó(y)əs], דרומדיק: [h)ú:rəm-igvú:əs)].
admirer
(דער) באַוואונדערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרערערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו; אָפּלאַכעריש:} (די) פאַרערערקע (ל″ר: -ס).
admissibility
(די) דערלאָזלעכקײַט; (די) צולאָזיקײַט; (די) אַרײַנלאָזיקײַט.
admissible
צום דערלאָזן; דערלאָזלעך; אויף אַרײַנ(צו)לאָזן; אַרײַנלאָזלעך.
admissible evidence
(די) אַרײַנלאָזלעכע עווידענץ.
admissible: equally admissible
גלײַכבאַרעכטיקט; דערלאָזלעך אין דער זעלב(יק)ער מאָס; גלײַך אויף גלײַך דערלויבט.
(admission (confession
(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);
{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} (די) צוגעבונג; אָננעמונג.
(admission (entry
(דער) אַרײַנגאַנג; (דער) אײַנטריט;
{אַז ס′גייט מער אין דעם צי מ′וועט בכלל אַרײַנלאָזן איידער, אַשטייגער, אין פּרײַז פון בילעט:} (דער) צולאָז; (די) צולאָזונג;
{אַז ס′גייט אין אָנגענומען ווערן בײַ אַן אַקאַדעמישער אינסטיטוציע:} (די) אָננעמונג; (די) אַרײַנלאָז.
admission examination
(דער) אַרײַנטריט⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).
admission fee
(די) אַרײַנגאַנג⸗צאָלונג (ל″ר: -ען); (די) אַרײַנטריט⸗צאָלונג (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַרײַנגאַנג („אַרײַנגאַנג: $12“); אַרײַנטריט („אַרײַנטריט: $12“).
admission(s) policy
(די) אַרײַנלאָז⸗קאָנצעפּציעס (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗אויפפירונגען (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗פּאָליטיק.
admissions office
(דער) אָפּטייל פאַר אַרײַנלאָזונגען (\אָננעמונגען) (ל″ר: אָפּטיילן).
(admit (confess
(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);
{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} צוגעבן; אָננעמען.
(admit (give entry
אַרײַנלאָזן; געבן אַרײַנגיין; געבן אײַנטרעטן;
{אין אַ מאַשין, באַן, עראָפּלאַן — אויך:} אַרויפלאָזן;
{מער אַבסטראַקטיש, ניט וועגן אַן איינציקן באַזוך:} צולאָזן; („אין אָט דעם פאַך האָט מען זיי ניט צוגעלאָזן“).
admittance
(דער; {אָפטמאָל אָן אַן אַרטיקל}) אַרײַנגאַנג; אַרײַנטריט.
admittance: No admittance!
אַרײַנגאַנג פאַרווערט!; אַרײַנגאַנג פאַרבאָטן!;
{ווייכער:} מ′טאָר ני(ש)ט אַרײַן דאָ!; פאַרמאַכטער (\פּריוואַטער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
admittedly
(נו,) אויב זאָגן דעם גאַנצן אמת [éməs]; דעם אמת זאָגנדיק; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן אָפנהאַרציק (\אויפריכטיק);
מ′דאַרף מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].
admixture
(די) בײַמישונג (ל″ר: -ען); (די) צומישונג (ל″ר: -ען); (די) אָנמישונג (ל″ר: -ען).
admonish
{בכלל:} אָנוואָרענען; {לומדיש:} מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn]; מתרה זײַן [másrə-zayn];
{דווקא עטיש⸗מאָראַליש:} מוסרן [músərn], דרומדיק: [mísərn]; אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú(:)n-mìsərn];
admonition
(די) באַוואָרענונג (ל″ר: -ען); (די) אָנוואָרעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) התראה [hasróə], דרומדיק: [h)asrú:ə)].
ado: much ado about nothing
אַ גאַנצער טראַסק (\צימעס \וועזן \טומל \הו⸗האַ) וועגן גאָרני(ש)ט (\גאָרנישניט).
ado: without further ado
ני(ש)ט פּטרנדיק מער קיין צײַט [pátərn-dik]; אָן ווײַטערדיקע צערעמאָניעס; ני(ש)ט מער אָפּצולייגן.
adolescence
(די) אונטערוואַקסנדיקע יאָרן (ל″ר);
די בחורשע יאָרן [bókhərshə], דרומדיק: [búkhərshə], ל″נ: די מיידלשע יאָרן (ל″ר);
{פאָרמעל:} (די) אַדאָלעסענץ⸗יאָרן (ל″ר).
(.adolescent (n
טיניידזשער;
{בייגעוודיק:} אַ נאָכני(ש)ט דערוואַקסענע(ר); אַן אונטערוואַקסנדיקע(ר);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) בחור [bókhər], דרומדיק: [búkhər], ל″נ: (די) בחורטע [bókhərtə], דרומדיק: [búkhərtə] ; (דער) יונגערמאַנטשיק (ל″ר: -עס), ניטאָ קיין ל″נ
{הערה: אין טייל היימישע קרײַזן נוצט מען „יונגערמאַנטשיק“ אויף אַ יונגנמאַן וואָס האָט לעצטנס חתונה געהאַט}.
(.adolescent (adj
טיניידזשעריש; נאָכני(ש)ט דערוואַקסן; נאָכני(ש)ט דערבאַקן; אונטערוואַקסנדיק;
{ל″ז:} בחוריש [bókhərish], דרומדיק: [búkhərish]; אין די בחורשע יאָרן [bókhərshə|yórn], דרומדיק: [búkhərshə|yú:(ə)rn];
{ל″נ:} מיידלש; אין די מיידלשע יאָרן.
adopt
{וועגן אַ קינד:} אַדאָפּטירן; ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;
{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} אָננעמען.
adoption
{וועגן אַ קינד:} (די) אַדאָפּטירונג; (דאָס\דער) אַדאָפּטירן; (דאָס\דער) ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;
{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} (די) אָננעמונג; (דער) אָננעם.
adoption agency
(די) קינד⸗אַדאַפּטירונג אַגענטור (\געזעלשאַפט) (ל″ר: -ס);
adoptive
אַדאָפּטירעדיק; אַדאָפּטיר⸗.
adorable
ליבינקע(ר)⸗טײַערע(ר); שיינינקע(ר)⸗חנעוודיקע(ר) [(khénəv-dikə(r]; זיסעניו⸗ליובעניו;
{פראַזעס:} צום ליב האָבן טײַער; מיט טויזנט (\אַלע) חנען [khéynən], דרומדיק: [kháynən].
adoration
(די) ליבשאַפט מיט באַוואונדערונג; (די) גרויס⸗ליבשאַפט; (די) פאַרגעטערנדיקע ליבשאַפט.
{לומדיש:} כבוד והערצה [kòvəd-vəha(a)rótsə], דרומדיק: [kùvəd-və(h)a(a)rú:tsə].
adore
{אין זין פון שטאַרק ליב האָבן:} ליב האָבן ווי דאָס (\דעם) לעבן; משוגע ליב האָבן [məshúgə], דרומדיק: [məshígə]; זײַן ווילד פאַר;
{אין זין פון האַלטן פאַר זייער געהויבן:} האַלטן אַ וועלט פון; פאַרגעטערן; {לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyə] (′האַלטן אַ וועלט און אַלדאָסגוטס וואָס אין דער וועלט פון′…).
adorn
באַצירן; באַפּוצן;
{ביטולדיק:} באַצאַצקען; באַשמאָנצען.
adornment
(די) באַצירונג (ל″ר: -ען); (די) באַפּוצונג (ל″ר: -ען);
{ביטולדיק:} (די) באַצאַצקונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) באַשמאָנצען.
adrenal
אַדרענאַל.
adrenal glands
(די) אַדרענאַלע דריזן (ל″ר).
adrenaline
(דער) אַדרענאַלין [adrènəlín];
{אין קאָלאָקוויאַלן צפונדיקן באַנוץ, ערטערווײַז, אַז ס′גייט די רייד וועגן דעם כח וואָס מען „טרעפט בײַ זיך“ דעמאָלט אַז מען איז אינגאַנצן אויסגעמאַטערט:} (די) צנאָטע; („ער איז געווען שרעקלעך מיד, נאָר די צנאָטע איז בײַ אים [ba-ém] געגאַנגען“).
adrift: be adrift (be without clear purpose)
אַרומגיין\זײַן\לעבן (וכו′) — ציללאָז; תכליתלאָז [tákhləs-lòz]; אָן אַ ציל און אָן אַ תכלית; שוועבנזיק ווי אינדערלופטן.
adroit
פעאיק [féy(i)k]; בריהש [béryish]; געניט [gənít].
adulation
(די) איבערדערמאָסיקע באַוואונדערונג (\פאַרערונג \אויסלויבונג); (די) הויכע גלאָריפיצירונג; (די) באַגיסונג מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm]; (די) אַדולאַציע.
adulatory
(צו) הויך⸗לויבעריש; איבער דער מאָס לויבנדיק; מיט⸗כבוד⸗באַגיסנדיק [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].
(.adult (n
{בייגעוודיק:} (דער) דערוואַַקסענער; ל″נ: (די) דערוואַקסענע (ל″ר בײַ ביידע: דערוואַקסענע);
{אין דער יידישער טראַדיציע, וועגן אַ פרוי:} אַ בוגרת [abógrəs];
{אין קינדערשן לשון; בייגעוודיק:} (דער) גרויסער; ל″נ: (די) גרויסע (ל″ר בײַ ביידע: גרויסע).
(.adult (adj
פאַר דערוואַקסענע.
adult: act like an adult
זיך אויפפירן באַלעבאַטיש (\ווי אַ לײַט \ווי ס′באַדאַרף צו זײַן \ווי אַ דערוואַקסענע(ר)).
adult entertainment
(די) פאַרווײַלונג פאַר דערוואַקסענע.
adulterer (/adulteress)
(דער) נואף [nóyəf], צפונדיק: [néyəf] (ל″ר: [noyafəm], צפונדיק: [neyafim]), ל″נ: (די) נואפטע [nóyəftə], צפונדיק: [néyəf-tə] (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} (דער) אשת⸗אישניק [èyshəs-í(y)shnik], דרומדיק: [àyshəs-í:shnik] (ל″ר: -עס), ל″ר: (די) אשת⸗אישניצע (ל″ר: -ס);
{אין דער יידישער טראַדיציע אויף אַ פרוי:} אַ סוטה [asóytə], צפונדיק: [aséytə] (ל″ר: סוטות);
{מער אוניווערסאַליסטיש:} אַ חתונה⸗פאַררעטער [khásənə] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
adulterous
ניאופדיק [níyəv-dik]; זנותעדיק [znúsədik], דרומדיק: [znísədik];
{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} אשת⸗אישעדיק [èyshəs-í(y)shədik], דרומדיק: [àyshəs-í:shədik].
adultery
(דער) ניאוף [níyəf]; (דאָס\דער) עובר זײַן אויפן לא תנאף [òyvər-zayn-afn|lòy-sínəf], דרומדיק: [òyvər-za:n-ofn|lòy-sínəf], צפונדיק: [èyvər-zayn-afn|lèy-sínəf];
{ס′ווערן אויך גענוצט אויף ניאוף ווערטער אויף פּראָסטיטוציע, וועמענס באַדײַט ווערט מיט ביטול אויסגעשפּרייט אויף פאַרווערטע סעקסועלע באַציאונגען מיט חתונה⸗געהאַטע מענטשן:}
(דער) זנות [znús], דרומדיק: [znís]};
{אזהרה: די פאָרגעלייגטע המצאה „חילול הזיווג“ קען אַרויסרופן געלעכטער בײַ די וואָס קענען די שפּראַך נאַטירלעך. בעת מעשה קענען געמאָלט זײַן פאַרשיידענע פראַזעס פון לשון נקיה וועגן, אַשטייגער: „ניט געטרײַ געווען דער ווײַב \ דעם מאַן“ און „געפירט אַ ראָמאַן מיט יענעמס ווײַב\מאַן“}.
adulthood
(די) דערוואַקסענע יאָרן (ל″ר); (די) דערוואַקסנקײַט.
(advance (n.) (making of progress
(די) פּראָגרעסירונג; (דער) פּראָגרעס; (דאָס\דער) פאָראויסגיין; (דער) פאָראויסגאַנג.
(advance (n.) (payment
(דער) אַדערוף (אויך: אַדערויף) [adərúf] צי [adəróyf]; דרומדיק: [adəríf] צי [adəró(:)(ou)f]; (די\דאָס) האַנטגעלט; (דער) אַוואַנס [aván(t)s];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) דעפּאָזיט [dəpózit].
(advance (v.) (payment
צאָלן (דעם) אַדערויף (אויך: אַדערויף) [adəróyf] צי [adərúf]; דרומדיק: [adəró(:)(ou)f], (אויך, דער עיקר ד″מ:) [adəríf]; געבן אַוואַנס [aván(t)s]; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} געבן (אַ) דעפּאָזיט [dəpózit];
{אין ספּעציעלע פאַלן:} (די\דאָס) האַנט⸗געלט; {וועגן דינגען אַן אָרט:} (די\דאָס) שליסל⸗געלט.
(advance (v. intrans.) (academically, in studies
{אין אַ ישיבה, מתיבתא, כולל (דאָס הייסט, אין אַ מוסד פון לערנען אין דער חרדישער וועלט):} שטײַגן [shtáygn], דרומדיק: [shtá:gn]; ל″ע: געשטיגן; גוט לערנען [gút|lérnən].
{אין אַ וועלטלעכער אינסטיטוציע, זאָל זי אַפילו זײַן אַ יידישע און אַ פרומע:} פּראָגרעסירן אין די לימודים; גוט שטודירן; גוט לערנען זיך.
advance (v. trans.) (move forward, move to the next stage, carry forward)
אַוואַנסירן; פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן;
{מיט דער בפירושדיקער כוונה אויף הייבן:}
הייבן [héybm], דרומדיק: [háybm]; דערהייבן; פאַרהעכערן (און פאַרשענערן).
advance (a theory, argument, proposition)
פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן; אונטערשפּאַרן; אונטערשטיצן.
advanced (high level, most modern or cultivated)
אַוואַנסירט; מאָדערן (\מאָדערנע(ר)); הײַנטיק; הײַנטצײַטיק; {חסידיש, אויך:} פאָרגעשריטן (\פאָרגעשריטענע(ר));
{חסידיש:} לעצטיק.
(advanced (academic level
אַוואַנסירט; ווײַטהאַלטער⸗; העכערע(ר).
(advanced (late-stage
ווײַט⸗דערגאַנגענע(ר); אין אַ שפּעטיקן שטאַנד.
advanced in years
אין די (העכערע) יאָרן; אויף דער עלטער [àvdər-éltər], דרומדיק: [(òvdə(r)-éltə(r].
advancement
(די) אַוואַנסירונג; (די) פּראָגרעסירונג; (די) פאָראויסרוקונג.
(.advantage (n
(די) מעלה [máylə], דרומדיק: [má:lə] (ל″ר: מעלות [máyləs], דרומדיק: [má:ləs]); (דער) פּלוס (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) רבותא [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə]; (דער) תועלת [təéləs], דרומדיק: [təéyləs] (ל″ר: -ן);
{הערה: אין טייל דיאַלעקטן איז דער זין פון ′תועלת′ מער באַגרענעצט אויף: ′נוץ′, ′נוציקײַט′, ′ניצלעכקײַט′}.
advantage: What’s the advantage (in that)?
וואָס איז דאָ די מעלה? [máylə], דרומדיק: [má:lə]; מיט וואָס טויג דאָס אונדז (\מיר, וכו′)?; ווי אַזוי וועט דאָס פּועלן? [póy(ə)ln], צפונדיק: [péy(ə)ln];
{עמאָטיוו:} וואָס איז די רבותא? [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə];
{לומדיש:} וואָס איז דער יתרון (פונדערפון)? [yísrən].
(advantage: take advantage of (put to good use, enjoy
געניסן פון (ל″ע: גענאָסן); אויסנוצן די געלעגנהײַט;
{אָדאָרטן אַוואו ס′איז דאָ אויך אַן עלעמענט פון הנאה:}
הנאה האָבן פון [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə];
{לומדיש:} נהנה זײַן [nə(h)énə-zayn], אויך: [né(ə)nə-zayn]; דרומדיק: [nə(h)éynə-za:n], אויך: [néy(ə)nə-za:n].
(advantage: take advantage of (exploit, abuse
אויסנוצן; עקספּלואָטירן;
{פראַזע:} יענעם אויסנוצן לטובת עצמו [lətòyvəs-átsmoy], צפונדיק: [lətèyvəs-átsmey].
advantage: to the advantage/benefit of
{פאַרן סוביעקט:} לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]; („לטובת דעם טאַטן“);
{נאָכן סוביעקט:} לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə]; („דעם טאַטן לטובה“);
(.advantage (v
קומען צום גוטן <+דאַטיוו>.
advantageous
גינציק; געוואונטשן (\געוואונטשענע(ר)); מיט⸗מעלותדיק [mit-máyləz-dik], דרומדיק: [mit-má:ləz-dik].
advent
(די) נײַע אָנקומונג; (דער) נײַער אָנקום; (די) אײַנפירונג; (דאָס\דער) צוערשטיקע באַווײַזן זיך;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) (דעמאָלטיקע) נײַאיקײַט (\חידושדיקײַט [khídəzh-dəkàyt]);
{ווייניקער פאָרמעל:} (דאָס\דער) יאַווען זיך.
Adventism (/Seventh Day Adventism)
(דער) (קריסטלעכער) אַדווענטיזם; (דער) זיבעטער⸗טאָג אַדווענטיזם.
Adventist (/Seventh Day Adventist)
(דער) אַדווענטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַדווענטיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַדווענטיסטקע (ל″ר: -ס);
(דער) זיעבעטער⸗טאָג אַדווענטיסט.
adventure
(די) אַוואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) אמתע [éməsə] איבערלעבונג (ל″ר: -ען);
{סלענגיש, צומאָל איראָניש:} (די) וואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) ווענטורע (ל″ר: -ס).
adventurism
(דער) אַוואַנטוריזם; (די) אַוואַנטוריסטישקײַט;
(די) אומפאַראַנטוואָרטלעכע ריזיקאַלישקײַט.
adventurist
{עמאָטיוו, מיט אַ רמז אויף אומפאַראַנטוואָרטלעכקײַט צי הפקרות, צומאָל אויך אומערלעכקײַט:}
(דער) אַוואַנטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַוואַנטוריסטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַ)וואַנטורניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) (אַ)וואַנטורניצע; (דער) אַוואַנטורע⸗זוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַוואַנטורע⸗זוכערקע (ל″ר: -ס);
{ריזיקע:} (דער) ריזיקאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) ריזיקאַנטקע (ל″ר: -ס);
{אומערלעכע שטיק:} (דער) אַפעריסט (ל″ר: -ן), ל″ר: (די) אַפעריסטקע (ל″ר: -ס);
{ווילדקײַט:} (דער) מופקר [múfkər], דרומדיק: [(mífkə(r] (ל″ר: מופקרים [mufkórəm], דרומדיק: [mifkú:rəm]), ל″ר: (די) מופקרת(טע) [(mufkérəs(tə], דרומדיק: [(mufkéyrəs(tə] (ל″ר: -ס).
adverb
(דער) אַדווערב (ל″ר: -ן);
{בײַם רוב אַרכעאיש:} (דאָס\דער) אומשטאַנד⸗וואָרט (ל″ר: ⸗ווערטער);
{לומדיש:} (דער) תואר הפּועל [tòyər-(h)apóyəl], צפונדיק: [tèyər-(h)apéyəl].
adverbial (n.)
(דער) אַדווערביאַל [àd-verbyál] (ל″ר: -ן).
adverbial phrase
(די) אַדווערביאַלע פראַזע (ל″ר: -ס)
adversarial
קעגנעריש; קעגנאַנאַנדיק; אָפּאָזיציאָנעל; אַדווערסאַריש;
{לומדיש:} התנגדותדיק [həsnágdəz-dik]; כנגדיק [kənégədik], דרומדיק: [kənéygədik]; וויכוחדיק [vəkúegh-dik], דרומדיק: [vəkí:egh-dik].
adversary
(דער) קעגנער (אויך: געגנער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) קעגנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קעגנערקע (ל″ר: -ס);
(דער) אָפּאָנענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אָפּאָנענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אָפּּאָנענטקע (ל″ר: -ס);
{פאָרמעל לעגאַליסטיש:} (דער) אַדווערסאַר (ל″ר: -ן);
{לומדיש; מיט אַגענטיוויזירונג:} (דער) צד שכנגד [tsád|shekənégəd], דרומדיק: [tsát|shekənéygət] (ניטאָ קיין ל″ר);
{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) סטיגאָטער; (דער) שטיגוטער.
adverse
אומגינציק; נעגאַטיוו; שעדלעך.
adverse effect
אומגינציקע (\שעדלעכע) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות).
adverse reaction
{טאָמער פון אַ מענטשן:} (דער) נעגאַטיווער אָפּרוף (ל″ר: -ן); {עמאָטיוו:} (דער) בייזער אָפּרוף (ל″ר: -ן);
{פון אַוועלכן ניט איז יש:} (די) נעגאַטיווע רעאַקציע (ל″ר: -ס).
adverse side effect
(די) אומגינציקע צוגאָב⸗פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות);
(די) נעגאַטיווע צוגאָב⸗ווירקונג (ל″ר: -ען).
adversely
צום שלעכטן; אויף שלעכטס; נעגאַטיוו; צום אונגינציקן;
{לומדיש:} לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə].
advertise
{בכלל:} מאַכן רעקלאַמע; רעקלאַמירן; אַנאָנסירן; {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} אַדווערטײַזן [édvər-tàyzn], {מער גענייגט צו איראָניע:} [àdvər-táyzn];
{בנוגע שטעלן אַ ספּעציפישע שריפטלעכע רעקלאַמע:} געבן (\שטעלן) אַן אַנאָנס; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} געבן (\שטעלן) אַן אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt].
{בכלל:} (די) רעקלאַמע (ל″ר: -ס); (דער) אַנאָנס (ל″ר: -ן); {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} (דער) אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt];
advertising agency
(די) פּרסום⸗אַגענטור [pí(y)rsəm-agentùr] (ל″ר: -ן); (די) רעקלאַמע⸗פירמע (ל″ר: -ס).
(advertising sheet (/ad sheet
(דאָס\דער) אַנאָנס⸗בלעטל (ל″ר: -עך);
{טאָמער געמאַכט ווי אַ ביכעלע:} (דאָס\דער) אַנאָנס⸗ביכעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) רעקלאַמע⸗בלעטל (ל″ר: -עך).
advice (/piece of advice)
{ציילעוודיק:} (די) עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; (ל″ר: עצות);
{מער כוללדיק און אַלגעמיין, אָן אַן אַרטיקל:} עצות („אַ דאַנק, אָבער עצות האָב איך שוין גענוג“).
advice (formal notice)
(די) אינפאָרמאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אָנווײַז (ל″ר: -ן); (די) ידיעה [yədíyə] (ל″ר: ידיעות).
advice column
אַן עצה⸗טובה רובריק [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו רובריק (\קאָלום).
advice columnist
אַן עצה⸗טובה קאָלומניסט [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו קאָלומניסט (ל″ר: -ן).
advice: ask advice
זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [zəkh-anéytsə-hàltn], דרומדיק: [zəkh-anáytsə-(h)àltn]; אַן עצה פרעגן (בײַ); באַראַטן זיך (מיט);
{לומדיש:} זיך שואל עצה זײַן (בײַ) [zəkh-shòy(ə)l-éytsə-zayn], דרומדיק: [zəkh-shòy(ə)l-áytsə-za:n], צפונדיק: [zəkh-shèy(ə)l-éytsə-zayn]; זיך מייעץ זײַן (מיט) [zəkh-məáyədz-zayn].
advice: bad (piece of) advice
(בפירוש) אַ שלעכטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə];
{לומדיש:} אַן עצה רעה [anèytsə-róə], דרומדיק: [anàytsə-rú:ə] (ל″ר: עצות רעות [èytsəs-róəs], דרומדיק: [àytsəs-rú:əs]);
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין גוטע עצה; ני(ש)ט די בעסטע עצה; אויך מיר אַן עצה; אַן עצה פון דער באָבע טאָלצע (\פונעם פעטער טודרוס) [tódrəs].
advice: good (piece of) advice
(בפירוש) אַ גוטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə];
{לומדיש:} אַן עצה טובה [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: עצות רעות [èytsəs-tóyvəs], דרומדיק: [àytsəs-tóyvəs], צפונדיק: [èytsəs-téyvəs]);
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין גוטע עצה; ני(ש)ט די בעסטע עצה; אויך מיר אַן עצה; אַן עצה פון דער באָבע טאָלצע (\פונעם פעטער טודרוס) [tódrəs].
advice: my advice is (/would be)
מײַן עצה וואָלט זײַן (\געווען) [éytsə], דרומדיק: [áytsə];
{געלינדערט מיט (אַ כלומרשדיקער) באַשיידנקײַט:} מײַנע אַן עצה וואָלט זײַן (\געווען);
{לומדיש:} עצתי [atsósiy], דרומדיק: [:atsú:si].
advisability
(די) פראַגע צי ס′איז כדאי [kədáy], דרומדיק: [(kədá:(y]; (די) די פראַגע וועגן דער חכמה פון דער זאַך [khókhmə];
{פאָרמעל:} (די) כדאילעכקײַט [kədáyləkh-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ləkh-kàyt]; (די) כדאיאיקײַט [kədáyə-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ə-kàyt];
{לומדיש:} (די\דאָס) כדאיות [kədáyəs], דרומדיק: [kədá:(y)əs];
{בײַם רוב אַרכעאיש; אַמאָליקע פּרעסע⸗שפּראַך:} (די) ראַטזאַמקײַט.
advisable (/be advisable)
זײַן געוואונטשן; זײַן אַ גוטער אײַנפאַל (\פּלאַן \וואַריאַנט); זײַן (ממש) כדאי [máməsh|)kədáy)]; זײַן רעקאָמענדירט; תכליתדיק [tákhləz-dik]; צוועקמעסיק; זײַן אַ גוטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; {חסידיש, אויך:} ראַטזאַם;
{לומדיש:} זײַן אַן עצה טובה [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anéytsə-téyvə].
advise
עצהן [éyts(ə)n], דרומדיק: [áyts(ə)n]; {פּאַראַלעלע און גלײַכבאַרעכטיקטע פאָרמע:} עצהנען [éytsənən], דרומדיק: [áytsənən]; (ל″ע: געעצהט [gəéytsət], דרומדיק: [gəáytsət]);
אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm]; רעקאָמענדירן; {חסידיש, אויך:} ראַטן;
{לומדיש:} מייעץ זײַן [məáyədz-zayn].
advisedly
נאָכן באַטראַכטן (פאָרזיכטיק); באַקלערטערהייט;
{לומדיש:} נאָך אַ ישוב הדעת [ayí(y)shəv-(h)adáəs], דרומדיק: [ayí:shəf-(h)adá:(ə)s];
{פראַזעס:} ני(ש)ט גלאַט אין דער וועלט אַרײַן; ני(ש)ט עקספּראָמפּט; ני(ש)ט אָן אַ (פאָרזיכטיקער) באַטראַכטונג (\באַקלערונג; באַקלערעניש).
advisee
{בייגעוודיק:} (די\דער) געעצהטע(ר) [(gəéytsətə(r], דרומדיק: [(gəáytsətə(r];
(דער) עצה⸗קליענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) עצה⸗קליענטקע (ל″ר: -ס).
advisement: take under advisement
נעמען אין באַטראַכט(ונג); נעמען אויף צום באטראַכטן.
advisor
עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); בעל⸗עצה [bàl-éytsə], דרומדיק: [bàl-áytsə] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə]); {חסידיש, אויך:} ראַטגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער פאָרמעל, אָפיציעל, צי ווי אַ שטעלע:} (דער) קאָנסולטאַנט (ל″ר: -ן); בעל⸗יועץ [bàl-yóyəts], צפונדיק: [bàl-yéyəts] (ל″ר: בעלי⸗יועצים [bàlə-yəéytsəm], דרומדיק: [bàlə-yəáytsəm]).
advisory
קאָנסולטאַטיוו(יש); קאָנסולטאַנט⸗;
עצה⸗געבנדיק [éytsə-gèbm-dik], דרומדיק: [áytsə-gèybm-dik]; באַעצהנדיק [ba-éyts(ə)n-dik], דרומדיק: [ba-áyts(ə)n-dik].
advisory: in an advisory capacity (/role)
(בלויז) קאָנסולטאַטיוו(יש); (בלויז) אַלץ עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (\בעל⸗יועץ [bàl-yóyəts], צפונדיק: [bàl-yéyəts]).
advocacy
(די) עפנטלעכע שטיצונגס⸗אַרבעט (\אונטערשפּאַרונגס⸗אַרבעט);
(דער) אַקטיוויזם פאַר אַ ציל ({צומאָל קריטיש:} \אַן אינטערעס); (דער) ציל⸗אַקטיוויזם;
advocate (n.)
(דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər];
(דער) אונטערשטיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אונטערשטיצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אונטערשטיצערקע (ל″ר: -ס); (דער) פאַרטיידיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) רעפּרעזענטאַנט (ל″ר: -ן); (דער) גוטזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{הערה: „אַדוואָקאַט“ (זען) איז באַגרענעצט אויף אַ יורידישן רעפּרעזענטאַנט פון אַ קליענט}.
advocate (v.)
זיך אַרויסזאָגן פאַר (\לטובת); זיך אָננעמען פאַר; זיך אויסדריקן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]); אַרויסטרעטן פאַר (\לטובת); אַדוואָקירן; (עפנטלעך) (אונטער)שטיצן.
advocate: be an advocate for
זיך אײַנשטעלן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]);
{שמועסדיק:} (זיך) אָננעמען די קריוודע פאַר (\פון); איבערגעבן פון זײַנטוועגן (\אירטוועגן וכו′);
{לומדיש, דער עיקר בײַ פאָרמעלע און וויכטיקע ענינים:} זיך משתדל זײַן פאַר (\לטובת) [zəkh-məshtádl-zayn]; זײַן אַ מליץ יושר פאַר [amèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(amàyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [amèyləts-yéyshər];
{פראַזעס, דער עיקר וועגן עפנטלעכער טעטיקײַט:} אַרײַן אין די רייען פון אונטערשטיצער פון; עפנטלעך שטיצן.
aegis: under the aegis of
אונטערן דאַך (\פּאַטראָנאַזש) פון; אונטער דער סטרוקטור (\אַדמיניסטראַציע \אָרגאַניזאַציאָנעלער סטרוקטור) פון.
aerial (n.)
(די) אַנטענע (אויך: אַנטענאַ) (ל″ר: -ס).
aerial (adj.)
לופט⸗; (אַ)עראָ⸗.
aerobic
(אַ)עראָביש.
aerobics
(די) (אַ)עראָביק.
aerodynamic
(אַ)עראָדינאַמיש.
aerosol (n.)
(א)עראָסאָל.
aerosol spray
(דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗שפּריץ;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗ספּריי (אויך: ⸗ספּרעי).
AfD (Alternative für Deutschland party)
(דער\די) אַ⸗עף⸗דע [á-èv-dé] {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: [éy-èv-díy]; די אַלטערנאַטיוו⸗פאַר⸗דײַטשלאַנד פּאַרטיי;
{ביטולדיק:} די נײַע פאַשיסטן אין דײַטשלאַנד; (די) דײַטשישע פאַשיסטישע פּאַרטיי (הײַנט).
affable
אָנגענעם (\אײַנגענאַם); צוגעלאָזן; פרײַנטלעך (\פרײַנדלעך);
{לומדיש:} אַ נח⸗לבריותדיק [nòyəkh-labrí(y)əz-dik], צפונדיק: [nèyəkh-labrí(y)əz-dik]; {אומפאָרמעל, אינטימיש:} פּאַניבראַטיש.
affable: an affable person
{בייגעוודיק:}
אַן אָנגענעמע(ר) (\אַן אײַנגענאַמע(ר)); אַ צוגעלאָזענע(ר); אַ פרײַנטלעכע(ר) (\פרײַנדלעכע(ר)); אַ לײַטזעליקע(ר);
{לומדיש:} אַ נח⸗לבריותדיקע(ר) [(anòyəkh-labrí(y)əz-dikə(r], צפונדיק: [(anèyəkh-labrí(y)əz-dikə(r];
{אומפאָרמעל, אינטימיש:} אַ פּאַניבראַטישע(ר);
{אומבייגעוודיק:}
אַן אָנגענעמער (\אײַנגענאַמער\פרײַנטלעכער וכו′) מענטש;
אַ נח לבריות [anòyəkh-labrí(y)əs], צפונדיק: [anèyəkh-labrí(y)əs].
(affair (episode; matter
דער ענין [í(n)yən]; די מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{טאָמער מער פאַרוויקלט:} די פּרשה [párshə].
(affair (secret, illicit or unofficial romance
(דער) ראָמאַן [román]: „זיי האָבן געפירט אַ ראָמאַן“; אַ געהיימע ליבע; אַ סודותדיקע ליבע [sóydəzdikə-líbə];
{מיט אַ שמץ הומאָר:} אַ לינקע ליבע; אַ ליבע פון אפיקומן [afikóym(ə)n];
{לשון נקיה, כלומרשט איידל און דעריבער אָפט מיט נאָך מער הומאָר אָדער אַרײַנזאָגעניש:} (האָבן) עסקים [asókəm], דרומדיק: [asúkəm]; („יענע יאָרן ט′מען געשמועסט אַז זיי האָבן געהאַט עסקים \ אַז צווישן זיי איז געווען עסקים“ {פונעם אייגנטלעכן באַדײַט פון „עסקים“ — געשעפטן, ביזנעסער, האַנדלונגען, טראַנסאַקציעס, טועכצער}).
{הומאָריסטיש, דעמאָלט אַז די געליבטע גלייבן אַז קיינער ווייס ניט, בשעת ווען אַלע ווייסן און אַלע ריידן:} אַ „קיינער ווייס ניט“ („שוין דרײַ יאָר וואָס בײַ זיי דרייט זיך ווײַטער אַ „קיינער ווייס ניט“).
affair: have a (romantic/sexual) affair
(אָפּ)שפּילן אַ ליבע; פירן אַ ליבע; (אָנ)פירן מיט אַ ראָמאַן;
{שפּילעוודיק, כלומרשט דיסקרעט:} האָבן צו טאָן מיט; האָבן עסקים מיט [asókəm], דרומדיק: [asúkəm].
(affect (have an impact on
ווירקן (אויף); באַווירקן; האָבן אַ(ן) השפּעה אויף [h)ashpó(y)ə)], דרומדיק: [h)ashpú:ə)];
{לומדיש:} משפּיע זײַן אויף [mashpíyə].
afar: from afar
פונדערווײַטנס; פונווײַטנס; פון העט ווײַט; ממש פון ווײַט [máməsh].
affect (exert impact upon)
האָבן אַ(ן) השפּעה [ànashpóə], אויך: [ahashpóə], דרומדיק: [ànashpú:ə], אויך: [ahashpú:ə]; האָבן אַן אײַנפלוס איבער (\אויף);
באַווירקן; ווירקן אויף;
{לומדיש:} משפּיע זײַן אויף [mashpíyə-zayn].
(affect (feign
מאַכן זיך (אַז\ווי); מאַכן דעם אָנשטעל (אַז\פון).
affectation
(די) פּאָזע (ל″ר: -ס); (דער) אָנשטעל (ל″ר: -ן); אַ געקינצלטע (\געמאַכטע) זאַך.
affected (not genuine)
אַפעקטירט; געמאַכט; ני(ש)ט⸗עכט; אומעכט; נישט⸗אויטענטיש; אומאויטענטיש.
affection
(די) ליבע(וו)דיקײַט; (די) צערטלעכקײַט.
affidavit
(די) געשוואָרענע (\געשוואוירענע) דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס); (דער) שבועה⸗דאָקומענט [shvúə], דרומדיק: [shví:(y)ə] (ל″ר: -ן); (דער) אַפידייוויט (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
affiliate (n.)
(דער) פיליאַל (ל″ר: -ן); {אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} די וועטקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) סניף (ל″ר: סניפים [snífəm]).
affiliated (with)
אַפיליאירט (מיט); פאַרווענדט (מיט); פאַרבונדן (מיט).
affiliation (with organization or group)
(די) אָנגעהעריקײַט; (די) אָנהענגערישקײַט; (די) אָנגעהענגערשאַפט; (די) אָנהענגערשאַפט; (די) אָנגעהערשאַפט; (די) צוגעהעריקײַט; (די) אַפיליאַציע.
affinity
{אין זין פון ענלעך זײַן:}
(די) געגליכנקײַט; (די) צוגעגליכנקײַט; (די) ענלעכקײַט;
{אין זין פון האָבן פּאָזיטיווע געפילן צו אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
(געפילן פון) צוציאונג (\סימפּאַטיע \ליבשאַפט \נאָענטשאַפט \אָנגעהעריקײַט).
affirm
{אין זין פון אַ במקום אויף אַ שבועה:}
אַפירמירן;
{בכלל:}
פעסטשטעלן; באַשטעטיקן; קאָנסטאַטירן.
affirmation
{אין זין פון אַ במקום אויף אַ שבועה:}
(די) אַפירמאַציע; (די) אַפירמירנג;
{בכלל:}
(די) פעסטשטעלונג (ל″ר: -ען); באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסטאַטירונג (ל″ר: -ען).
affirmative action
(די) „אַפירמאַטיווע אַקציע“ [áktsyə]; (די) פּראָגראַם פאַרן אויסקלײַבן מיעוטים [mə(y)útəm], דרומדיק: [mə(y)í:təm];
{מער אַלגעמיין:} (די) אויסגלײַכונגס⸗פּאָליטיק; (די) גוטמאַכונג⸗פּראָגראַם.
affirmative: answer in the affirmative
ענטפערן פּאָזיטיוו; געבן אַ פּאָזיטיוון ענטפער;
ענטפערן אויף (\אַז \מיא (אַ)) יאָ.
affix (n.)
(דער) אַפיקס (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן).
affix (v.)
{אין דער לינגוויסטיק:} אַפיקסירן;
{בכלל:} צוגעבן; צושטעלן; {לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-za:n].
affixation
(די) אַפיקסירונג (ל″ר: -ען); (די) צוגעבונג (ל″ר: -ען).
affix blame
באַשטימען ווער איז שולדיק; פעסטשטעלן די שולדיקײַט (דערײַן).
afflict
פּלאָגן; מאַכן צו לײַדן (מיט).
{טאָמער שטאַרק ערנסט:} פּײַניקן (מיט).
afflicted
געפּלאָגט; געשלאָגן;
{טאָמער שטאַרק ערנסט:} געפּײַניקט.
affliction
(די) פּלאָג (ל″ר: -ן); (די) פּלאָגעניש (ל″ר: -ן); (די) צרה [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə];
{עמאָטיוו; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מכה [mákə] (ל″ר: מכות [mákəs]).
affluence
(די) פאַרמעגלעכקײַט; דער גוטער שטייגער לעבן;
{טאָמער בפירוש רײַך:} (די) גבירישאַפט [gvírəshaft]; (די) רײַכקײַט;
{טאָמער דווקא בײַ אַ יחיד אָדער משפּחה אָדער ספּעציפישע גרופּע:} (די) עשירות [ashírəs]; {און אויב זייער רײַך:} נגידותקײַט [n(ə)gídəs-kàyt].
affluent
פאַרמעגלעך;
{טאָמער ממש רײַך:} גביריש [gvírish]; עשירותדיק [ashírəz-dik];
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין אָרעמאַן [òrəmán], דרומדיק: [ù:rəmán] (ל″ר: …אָרעמעלײַט [òrəmə-láyt], דרומדיק: [ù:rəmə-lá:t]); {מיט קאָלאָריט:} (זײַן) נישקשה אַן אָלרײַטניק [nìsh-kóshə], דרומדיק: [nìsh-kú:shə].
affluent person
{בייגעוודיק:} אַ פאַרמעגלעכע(ר); אַ רײַכלעכע(ר);
{מיט קאָלאָריט:} אַן אָלרײַטניק (ל″ר: -עס);
{טאָמער ממש רײַך:} אַ גביר [agví:r] (ל″ר: גבירים [gví:rəm]), ל″נ: אַ גבירנטע [agví:rn-tə] (ל″ר: -ס), אויך: אַ גבירה [agví:rə] (ל″ר {זעלטן}: גבירות);
{מיט עמאָציע:} אַן עושר [anóyshər], צפונדיק: [anéyshər] (ל″ר: עשירים [ashí:rəm]), ל″נ: אַן עושרטע [anóyshər-tə], צפונדיק: [anéyshər-tə] (ל″ר: -ס);
{מיט פּערסאָנאַזשן, טאָמער זייער רײַך:} אַ ראָטשילד; אַ ראָקעפעלער;
{צווישן פאַרשיידענע אַנדערע:} {אין קיעוו:} אַ בראָדסקי; {אין וואַרשע:} אַ זביטקאָווער; {אין ווילנע:} אַן אָפּאַטאָוו;
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין אָרעמאַן [òrəmán], דרומדיק: [ù:rəmán] (ל″ר: …אָרעמעלײַט [òrəmə-láyt], דרומדיק: [ù:rəmə-lá:t]).
afford (/be able to afford)
זיך קענען פאַרגינען (\דערלויבן); („נאָך אַ יאָר אַרבעט דאָרטן, און ער וועט זיך קענען פאַרגינען קויפן אַ מאַשין“); האָבן (גענוג) אויף;
{נוסח אַמעריקע:} {קלאַסיש איסט⸗סאַידיש:} אַפאָדערן; {פּשוט פון ענגליש פאַריידישט:} אַפאָרדן.
afford pleasure to
פאַרשאַפן (\ברענגען) (עמעצן) הנאה [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)] (\נחת [nákhəs] \תענוג [táynəg], דרומדיק: [tá:nək]; \פאַרגעניגן).
affordable
וואָס מ′קען זיך פאַרגינען; ברייט⸗צוטריטלעך; מעסיקפּרײַזיק.
affordable health care
(די) מעסיקפּרײַזיקע (\ברייט⸗צוטריטלעכע) געזונט⸗דינסט (\געזונט⸗סיסטעם).
affordable housing
(די) מעסיקפּרײַזיקע באַוואוינונג; (די) מעסיקפּרײַזיקע וואוינונגען (ל″ר);
(די) צוטריטלעכע באַוואוינונג; (די) צוטריטלעכע וואוינונגען (ל″ר).
affricate (n.) (phon.)
(דער) אַפריקאַט (ל″ר: -ן);
affricate (v.) (phon.)
אַפריקירן.
affront
(די) באַליידיקונג (ל″ר: -ען); (דער) אַפראָנט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ פּחיתת הכבוד [apkhì(y)səs-(h)akóvəd], דרומדיק: [apkhì:səs-(h)akúvət]; אַ פּגיעה בכבוד [ap(ə)gíyə-bəkóvəd], דרומדיק: [ap(ə)gí:ə-bəkúvət];
{עמאָטיוו:} (אַ) בלוט⸗פאַרגיסונג; {לומדיש:} (אַ) שפיכת דמים [shfì(y)khəs-dóməm], דרומדיק: [shfì:khəs-dúməm];
{פראַזעס:} אַ פּאַטש אין פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].
Afghani (n.)
(דער) אַפגאַנער [avgánər] (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפגאַנערין (ל″ר: -ס); (דער) אַפגאַניסטאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפגאַניסטאַנערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַפגאַנישע(ר); (די\דער) אַפגאַניסטאַנישע(ר).
Afghani (adj.)
אַפגאַניש; אַפגאַניסטאַניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַפגאַנער [avgánər].
Afghanistan
{אָן אַן אַרטיקל} אַפגאַניסטאַן [àvganəstán].
afield: far afield
העט ווײַט; גאָר ווײַט; ווײַט ווײַט;
{פראַזעס:} אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən]; אין די הרי חושך [hòrey-khóyshəkh],
דרומדיק: [h)ù:ray-khóyshəkh)], צפונדיק: [hòrey-khéyshəkh];
{טאָמער פיגוראַטיוו אין זין פון אַן אומבאַגרינדעטער השערה:}
ווײַט פונעם עיקר [íkər]; ווײַט פונעם הויפּט⸗פּונקט;
{מער קריטיש:} ווײַט פונעם שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].
afikoman (/afikomen)
(דער) אפיקומן [àf(ə)kóymən], צפונדיק: [àf(ə)kéymən];
{הערה: פאַראַן אַ סך פאָלק⸗וואַריאַנטן, ניט ווייניק בויענדיק אויף אַ ווערטער⸗שפּיל מיט „אויפן קוימען“ (דערפירנדיק צו אַזעלכע וואַריאַנטן ווי „דער אַפיקוימען“, „דער אַפיקוימעס“ און נאָך (מאַפּע צו צפונדיקע וואַריאַנטן). אין דער קלאַסישער מזרח⸗אייראָפּעאישער כאַטע, טרעפט מען דעם ריזיקן אויוון אין צענטער, וואָס הייצט אין אַלע זײַטן רונד אַרום. אויפן דאַך⸗פלאַך פון אויוון פלעגן קינדער שלאָפן, אָט דאָרטן אַוואו דער אַסך⸗שמאָלערער קוימען גייט ווײַטער אַרויפעט ביז אינדרויסן איבערן דאַך: „אויפן אויוון“ אָדער — אויפן קוימען, אַן אָרט וואָס איז בשעת מעשה ממש אָנגעמאָסטן פאַרן באַהאַלטן דעם — אפיקומן}.
aflame
פלאַמענדיק; אין פלאַמען; פלאַמענדיקערהייט.
afloat: be afloat (on water, etc)
שוועבנדיק (אויפן וואַסער); זיך אויפהאַלטן (\טראָגן) (אויפן וואַסער); שוועבפעאיק; שווימפעאיק;
{פראַזע:} ני(ש)ט (אײַנ)זינקענדיק.
afloat: keep afloat (v. trans.) (fig. re undertaking, business, etc)
אויפהאַלטן; אונטערשפּאַרן; אונטערשטיצן, ס′זאָל ני(ש)ט אָנגיין.
afloat: stay afloat (fig. re undertaking, business, etc)
אָנגיין מיט דער אַרבעט (\מיטן פּראָיעקט, וכו′); בלײַבן טעטיק; בלײַבן אָפן (\אויפגעעפנט);
{פראַזע:} ני(ש)ט אונטערגיין; ני(ש)ט פאַרמאַכן דעם פּראָיעקט (\געשעפט, וכו′).
afoot: there’s something afoot
עפּעס טוט זיך; עפּעס רירט זיך; עפּעס רודערט זיך.
aforementioned: the aforementioned
{בייגעוודיק, פאַרן שם⸗דבר:} (די\דער) אויבנדערמאָנטע(ר);
{לומדיש, נאָכן שם⸗דבר:} הנ″ל [hanál].
afraid: be afraid
מורא האָבן [móyrə-hobm], דרומדיק: [móyrə-ubm], צפונדיק: [méyrə-hobm]) שרעקן זיך (פאַר \ פון).
afraid: I’m afraid that
איך האָב (\כ′האָב) מורא אַז [móyrə], צפונדיק: [méyrə];
{אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ פּאָטענציעל נעגאַטיווער מעגלעכקײַט\זאַך:} מיר דאַכט (זיך) אַז;
{אַ קאַפּ לומדיש, צומאָל איראָניש צי שפּאַסיק:} איך האָב (\כ′האָב) אַ חשד אַז [akh-shád].
afraid of one’s own shadow → tremble with fear
Africa
{אָן אַן אַרטיקל; ל″נ:} אַפריקע.
(.African (n
(דער) אַפריקאַנער (ל″ר: ø); ל″נ: (די) אַפריקאַנערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַפריקאַנישע(ר).
(.African (adj
אַפריקאַניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַפריקאַנער.
African American (n.)
(דער) אַפראָאַמעריקאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: ø אָדער: (די) אַפראָאַמעריקאַנערין (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} (דער) נעגער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: נעגערין; {עמאָטיוו:} (די) נעגערטע (ל″ר: -ס); {בייגעוודיק:} (די\דער) שוואַרצע(ר);
{הערה: היות ווי בײַ ט י י ל ווערן „אַ שוואַרצער“, „די שוואַרצע“, „אַ נעגער“ בײַ הײַנטיקן טאָג אָנגעווענדט ראַסיסטיש נעגאַטיוו איז כדאי זיי אויסמײַסן א י נ ג אַ נ צ ן}.
African American (adj.)
אַפראָאַמעריקאַניש; {אומבייגעוודיק:} אַפראָאַמעריקאַנער.
African American Studies
(די) אַפראָאַמעריקאַנישע שטודיעס (ל″ר); (די) אַפראָאַמערקאַנער שטודיעס (ל″ר);
{הערה: א סברא אַז לפּחות בײַ טייל איז „אַפראָאַמעריקאַנישע שטודיעס“ שייך אומאַמביוואַלענטיש צום אַקאדעמישן געביט אין אוניווערסיטעטן, פאָרשונגען וכדומה, בשעת ווען „אַפראָאַמערקאַנער שטודיעס“ ק ע ן אויך גענוצט וועגן פאַרשיידענע שטודיעס בײַ אַפראָאַמעריקאַנער גופא}.
(Afrikaner (Afrikaaner
(דער) אַפריקאַנסער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפריקאַנסערין (ל″ר: -ס);
{סלענגיש אינעם יידיש פון דרום אַפריקע:} (דער) חטאת (אויך: כאַטעס) [khátəs] (ל″ר: -ים [khatéysəm], דרומדיק: [khatáysəm]), ל″נ: (די) חטאתטע [khátəs-tə] (ל″ר: -ס).
Afrikans (/Afrikaans)
אַפריקאַנסיש.
afro (n.)
(די\דער) אַפראָָ; (די) אַפראָ⸗האָר (ל″ר); (די) אַפראָ⸗פריזור (ל″ר: -ן).
after
נאָך [nokh], דרומדיק: [nukh].
after a fashion
אין אַ געוויסן זין (אָבער…); אין אַ געוויסער מאָס;
{פראַזעס:} ס′הייסט אַזוי, אָבער ס′איז ני(ש)ט ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ס′איז ני(ש)ט אינגאַנצן;
הייסן הייסט דאָס אַזוי, אָבער ס′איז פאָרט ני(ש)ט אָדאָס.
(after all (but it is in fact the case that
{אַדווערביאַל:} נאָכאַלעמען (\נאָך אַלעמען) [nokháləmən]; פונדעסטוועגן [fundéstvegn];
{בלויז אינמיטן אַ פראַזע צי אַלץ אויסרופן:} דאָך; פאָרט.
After all that!
נאָך דעם אַלעמען!;
שטעל(ט) זיך פאָר!; ני(ש)ט צום גלייבן!; אַ קשיא אויף אַ מעשה! [akáshəf|amáysə].
after dark
אַז ס′איז שוין פינצטער; נאָכן אונטערגאַנג פון דער זון; נאָך דער שקיעה [shkíyə].
after that
נאָך דעם; דערנאָכדעם; {דיאַלעקטיש:} נאַכער.
after the fact
לאחר המעשה [l(ə)àkhər-(h)amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:sə]; שוין נאָכדעם; נאָך דעם אַלעמען; פּאָסט פאַקטום;
{מיטן צוגאָב פון כאָטש אַ שמץ מענטשלעכער חרטה:} בדיעבד [bədi(y)évəd], דרומדיק: [bədi(y)éyvət].
after we eat
נאָכן אָפּעסן; אַז מ′(וו)עט אָפּעסן.
aftercare
(די) נאָכדעם⸗באַדינונג (\⸗באַהאַנדלונג \⸗באַזאָרגונג).
aftereffect
(די) נאָכווירקונג (ל″ר: -ען); (דער) צוגאָב⸗רעזולטאַט (ל″ר: -ן); אַ שפּעטערדיקע פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə];
{טאָמער דווקא וועגן אַ נעגאַטיווער צי אומגעוואונטשענער נאָכווירקונג:} (די) נאָכווייענישן (ל″ר; ל″י: נאָכווייעניש).
afterglow
(דער) דויערנדיקער גלאַנץ; (די) דויערנדיקע גליאונג;
(דער) נאָכגלאַנץ; (די) נאָכגליאונג.
afterlife
{בײַ יידן:}
יענע וועלט [yénə-vèlt]; („שלום מאַכן וועלן זיי מסתמא שוין אויף יענע(ר) וועלט“);
עולם⸗הבא [òyləm-hábə], צפונדיק: [èylom-hábə]; („זי האָט גענוג מצוות געטאָן, זי זאָל זיך שפּירן זיכער מיט איר חלק עולם⸗הבא“; „ער האָט זײַנע חברים פאַרזיכערט, אַז ער האָט זיי ליב ווי זײַן חלק עולם⸗הבא“);
{מיט דער האָפענונג אויף גוטס נאָכן טויט לגבי זיך אָדער אַ ליבן מענטשן:} (אין) גן⸗עדן [ganéydəm] \ [ganéydn], דרומדיק: [gənáydəm] \ [gənáydn];
{מיט דער קללה פון שלעכטס נאָכן טויט בדרך כלל לגבי אַ געהאַסטן מענטשן:} (אין) גיהנום [génəm] צי [gəhénəm];
{אוניווערסאַל:}
(די) גלייבונג אין אַ לעבן נאָכן טויט.
afternoon (n.)
(דער) נאָכמיטיק {עלטערער סטיל וואָס האָט אַ געוויסע עלעגאַנטישקײַט, דער עיקר בכתב:} נאָכמיטאָג; (די) נאָכמיטיק⸗צײַט; (די) נאָכמיטאָג⸗צײַט;
{אין טייל טראַדיציאָנעלע סביבות:} מנחה⸗צײַט [mínkhə-tsàyt];
{אַרכעאיש דרומדיק דיאַלעקטיש:} נאָכוואַר(ע)מעס.
afternoon (adj.)
נאָכמיטעדיק; נאָכמיטאָגדיק; {אַוואו ס′איז קלאָר פון קאָנטעקסט:} בײַטאָגעדיק; בײַטאָגיק.
afternoon: in the afternoon
נאָכמיטיק (אויך: נאָך מיטיק); {עלטערער סטיל וואָס האָט אַ געוויסע עלעגאַנטישקײַט:} נאָכמיטאָג (אויך: נאָך מיטאָג);
{אפשר דער סאַמע פאַרשפּרייטסטער וואַריאַנט אַז ס′גייט די רייד וועגן הײַנטיקן טאָג, הגם ניט טעכניש ספּעציפיצירט:} הײַנט בײַטאָג [hàynt|batóg], דרומדיק: [hà:nt|batúk]; {לאָזט זיך אויסשפּרייטן אויף אַווען⸗ניט⸗איז:} נעכטן בײַטאָג; מאָרגן בײַטאָג; פאַראַיאָרן דעם 11טן יאַנואַר בײַטאָג, וכו′};
{אין טייל דיאַלעקטן בפירוש, אין אַנדערע לויטן קאָנטעקסט:} בײַטאָג [batóg], דרומדיק: [batúk];
{אין טראַדיציאָנעלע סביבות, געוואָרן זעלטן:} מנחה⸗צײַט [mínkhə-tsàyt];
{אַרכעאיש דרומדיק דיאַלעקטיש:} נאכוואַר(ע)מעס.
afternoon: Good Afternoon!
{ניטאָ אויף יידיש די פראַזע; מ′נוצט אַנדערע באַגריסונגען:}
{טאָמער פרי נאָכמיטיק איז נאָך מעגלעך בײַם טרעפן זיך:} גוט מאָרגן!
{טאָמער שפּעטלעך נאָכמיטיק איז מעגלעך בײַם געזעגענען זיך:} אַ גוטן אָוונט!;
{בײַם געזעגענען זיך ווען ס′זאָל ניט זײַן בײַטאָג איז אַמפּשוטסטן:} אַ גוטן טאָג!
{באַוואָרעניש: אין ליטעראַרישן און סטאַנדאַרדן לשון קלינגט ווי אַ גרילצנדיקער גרײַז דער באַנוץ פון „אַ גוטן טאָג“ בײַם באַגעגענען זיך א ו י ס ע ר אין חרדישע קרײַזן אַוואו ס′איז שוין אָנגענומען};
{ס′איז אַלעמאָל מעגלעך באַנוצן זיך מיט די „פרײַע באַגריסונגען“: בײַם טרעפן זיך אַשטייגער:} שלום⸗עליכם מיטן ענטפער עליכם⸗שלום {אַז מען גיט אַ האַנט}; האַלאָ! א.א.; {און בײַם געזעגענען זיך:} אַ גוטן, אַ גוטן תמיד, זײַ(ט) געזונט, א.א.
{אין טייל פרומע קרײַזן קען מען גראַדע טרעפן נאָכמיטיק:} אַ גוטע מנחה! {מנחה איז דאָך די טעגלעכע נאָכמיטאָגדיקע תפילה}.
aftershave (n.)
(די) גאָל⸗פּאַרפום (ל″ר: ען); (דער) ראַזיר⸗פּאַרפום (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) עפטערשייוו (אויך: עפטערשעיוו).
aftershock
(דער) צוגאָב⸗שאָק (ל″ר: -ן);
{דווקא וועגן אַן ערדציטערניש:} (די) נאָך⸗ציטערניש (ל″ר: -ן); (דער) נאָך⸗טרייסל (ל″ר: -ן); (די) נאָך⸗טרייסלעניש (ל″ר: -ן);
{פיגוראַטיוו:} די נאָכווייען (ל″ר).
aftertaste
(דער) נאָכטעם [nókh-tàm] (ל″ר: -ען);
{טאָמער ממש שלעכט:} (דער) ווידערטעם [vídər-tàm] (ל″ר: -ען).
afterthought
אַ נאָכטראַכטעניש (ל″ר: -ן); אַן אײַנפאַל לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]; אַ שפּעטערדיקע צוקלערעניש;
{פראַזעס:} אַ צוקלערונג שוין פון דערנאָכדעם (\שוין לאחר המעשה).
afterthought: as an afterthought
(שוין) לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]; שוין נאָך דער מעשה אַן אײַנפאַל.
afterwards
נאָך דעם; דערנאָך; דערנאָכדעם;
{מיט אָנצוהערעניש אַז ס′האָט געדאַרפט טרעפן פריער:}
לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:sə].
again
נאָכאַמאָל [nókhamòl], בײַם גיכן ריידן: [nókhaml]; ווידעראַמאָל [vídəramòl]; ווידער; ווײַטער.
again and again
ווידעראַמאָל און אָבעראַמאָל [vídər-amòl-un|óbər-amòl]; נאָכאַמאָל און נאָכאַמאָל [nókh-amòl-un|nókh-amòl]; ווײַטער און ווײַטער;
{פראַזעס:} אַ מעשה אָן אַ סוף [amáysə|òn-asóf], דרומדיק: [amá:(n)sə|ùn-asóf]; אַ מעשה אָן אַן עק; אַוויפל קען מען.
again: then again
פון דער אַנדערער זײַט; צוריקגערעדט; צוריקגעטראַכט;
{לומדיש:} מאידך [m(ə)ídəkh].
against
קעגן; אַקעגן; אַנטקעגן; {עלטערע פאָרמע:} געגן;
{לומדיש:} כנגד [k(ə)négəd], דרומדיק: [k(ə)néygət].
{בלויז אין זין פון פאַרגלײַכנדיק צוויי אַנדערשדיקע זאַכן, ניט התנגדות:} קעגנאיבער; אַקעגנאיבער.
(age (n.) (of person or thing
(דער) עלטער; די יאָרן.
(.age (v
עלטערן זיך; ווערן עלטער;
{אין זין פון ווערן טאַקע אַלט:} פאַרעלטערט ווערן; פאַרעלטערן זיך.
?age: What’s your age
{אין מערב:} ווי אַלט זײַט איר?; {אין מזרח:} וויפל יאָר איז אײַך?.
(age (period in history
(די) תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə] (ל″ר: תקופות); (די) עפּאָכע (ל″ר: -ס);
(דער) פּעריאָד (ל″ר: -ן); {אין חרדישן באַנוץ דער עיקר:} (די) פּעריאָדע (ל″ר: פּעריאָדן).
age discrimination
(די) עלטער⸗דיסקרימינאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) עלטער⸗דיסקרימינירונג.
age group
(די) עלטער⸗גרופּע (ל″ר: -ס); (די) גרופּע אין די זעלב(יק)ע יאָרן;
אַ גרופּע מענטשן אין זעלב(יקן) עלטער.
Age of Discovery (/Age of Exploration)
(די) אַנטדעקונגס⸗תקופה [tkùfə], דרומדיק: [t(ə)kì:fə]; (די) עקספּלאָראַציע⸗תקופה;
{ע″פּ מאָדערנער קריטיק:} (די) קאָלאָניזאַציע⸗תקופה.
Age of Reason (/Enlightenment)
די שכל⸗תקופה [séykhl-tkùfə], דרומדיק: [sáykhl-t(ə)kì:fə]; די תקופה פון מענטשלעכן שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; (די) אויפקלערונגס⸗תקופה;
{הערה א און אזהרה: דער טערמין „(די) השכלה“ באַגרענעצט זיך אויף דער רעפאָרמיסטישער, מאָדערניזירנדיקער, סעקולאַריזירנדיקער, בילדונגס⸗פאָדערנדיקער י י ד י ש ע ר באַוועגונג אין אירע פאַרשיידענע גלגולים, בתוכם די בערלינער השכלה פון שפּעטן אַכצעטן יאָרהונדערט און די מזרח⸗אייראָפּעאישע השכלה פון נײַנצעטן יאָרהונדערט};
{הערה ב: דער טערמין „די אויפקלערונג“ („אויפקלערונגס⸗עפּאָכע“ וכו′) איז געבליבן אַמביוואַלענט, אָנגעווענדט סײַ אויפן באַגריף אין דער אַלגעמיינער אייראָפּעאישער היסטאָריאָגראַפיע, סײַ (אין די ווערק פון אַ ריי יידישע היסטאָריקער) אויף דער השכלה. היות ווי דער באַנוץ אויפן יידישן באַגריף איז שוין לאַנג אַרכעאיש, איז ווײַטער מעגלעך דער באַנוץ אין ברייט⸗אייראָפּעאישן זין, נאָר וואָדען, ס′איז בפירוש וויכטיק מפרט זײַן בײַם אָנהייב גענוי אין וואָס ס′גייט די רייד}.
age limit
(דער) עלטער⸗דאַך; (דער) עלטער⸗מאַקסימום; (די) עלטער⸗באַגרענעצונג.
age range
(דער) עלטער⸗שפּאַן (ל″ר: -ען); (די\דאָס) עלטער⸗מהלך [məhàləkh].
age: in old age
אויף דער עלטער [àvdər-éltər], דרומדיק: [(òvdər-éltə(r]; אין די הויכע יאָרן; {אין טייל דיאַלעקטן:} אַלטערהייט;
{לומדיש:} בײַ דער זיקנה [bàdər-zíknə]; בעת זיקנה [b(ə)èyz-zíknə], דרומדיק: [b(ə)àyz-zíknə].
(‘age: of marriageable age (‘time to get married
(ער\זי) שטייט אין שידוכים [shidúkhəm], דרומדיק: [shədí:khəm];
{מיט אַ רמז אויף דעם אַז ס′האַלט שוין שפּעטלעך און מ′קען פאַרזעסן ווערן:} אַ בחור אין די יאָרן [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r]; אַ מיידל אין די יאָרן.
age: he’s/she’s showing his age
ער\זי האָט זיך (ריכטיק) פאַרעלטערט; ס′האָבן אים\איר אַ כאַפּ געטאָן די יאָרן; {טאָמער אין הויכע יאָרן:} ס′האָ אים\איר אַ כאַפּ געטאָן די זיקנה [zíknə]).
age: the same age as
אין זעלב(יק)ן עלטער ווי (\וואָס); אין די זעלב(יק)ע יאָרן ווי (\וואָס);
{דיאַלעקטיש:} אין איינע יאָרן מיט; פון זעלב(יק)ן יאָר ווי (\וואָס).
aged (of a person)
באַיאָרט; באַיאָרנט; עלטער;
{ליטעראַריש:} באַטאָגט;
{לומדיש:} זקיניש [skéynish], דרומדיק: [skáynish];
{פראַזעס}: אין די יאָרן; אין די הויכע יאָרן; שוין איבער די יאָרן פון דוד המלכן [dòvəd-(h)améləkhn], דרומדיק: [dùvət-(h)améyləkhn] (ד.ה. איבער די 70); שוין איבער די שמונים [shmóynəm], צפונדיק: [shméynəm] (ד.ה. איבער די 80); שוין איבער די גבורות יאָרן [gvúrəs-yòrn], דרומדיק: [gví:(y)rəs-yù:rn] (ד.ה. איבער די 80);
{טאָמער מיטן קנייטש אַז דער מענטש האַלט נעבעך בײַם סוף פון די יאָרן:} אַ בא בימים [abò-bayóməm], דרומדיק: [abù:-bayúməm].
aged: home for the aged (old age home)
{איניווערסאַליש:}
(די) עלטערהיים (ל″ר: -ען); (דאָס\די) זקנים⸗הויז [skéynəm-hòyz], דרומדיק: [skáynəm-hò:(u)(ə)s] (ל″ר: ⸗הײַזער); (דאָס\די) אַלטנהויז (ל″ר: ⸗הײַזער);
{אין ארץ ישראל אויך:} בית⸗אבות [bèys-óvəs], דרומדיק: [bàys-úvəs], {ספרדיזירט:} [bè(y)t-avót];
{דער עיקר בײַ יידן, קען אויך אויסגעברייטערט ווערן:}
(דער) מושב זקנים [mòyshəf-skéynəm], דרומדיק: [mòyshəf-skáynəm], צפונדיק: [mèyshəf-skéynəm] (ל″ר: -ס).
agency (phil.)
(דער) כח הפּעולה [kòyəkh-(h)ap(ə)úlə], דרומדיק: [kòyəkh-(h)ap(ə)ílə], צפונדיק: [kèyəkh-(h)ap(ə)úlə]; (דער) כח מעשים [kòyəkh-máysəm], דרומדיק: [kòyəkh-má:səm], צפונדיק: [kèyəkh-máysəm].
agency (of government or business)
(די) אַגענטור (ל″ר: -ן); (די\דער) אינסטאַנץ (ל″ר: -ן).
agency: The Jewish Agency
די יידישע אַגענץ; דער סוכנות [sòkh-nút], בײַ רוסיש ריידנדיקע אויך: [sakhnút].
agenda (plans, timetable, project)
(דער) סדר היום [sèydər-(h)ayóm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)ayóm];
{פאָרמעל, נאָר בײַ זיצונגען, קאָנגרעסן און אַנדערע טרעפונגען, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) טאָג⸗אָרדענונג [tóg-òrdenung] (ל″ר: -ען);
{לומדיש שפּאַסיק:} (די) פּרטי כל [pìrtə(y)-kól] {וואָרט⸗שפּיל, כלומרשט < ′פּראָטאָקאָל′}.
agenda (undeclared motivations or ulterior motives)
פּניות [pníyəs] (ל″ר); אינטערעסן (ל″ר);
{אין חרדישן באַנוץ אויך:} (די) נגיעות [n(ə)gí:(y)əs] (ל″ר);
{פראַזעס:} ניט בפירוש אַרויסגעזאָגטע כוונות (\צילן) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; כיטרע (\פאַרבאַהאַלטענע): ניט⸗אַרויסגעזאָגטע כוונה [kavónə], דרומדיק: [kavú:nə] \ציל \ פּראָגראַם); אַ פאַרבאַהאַלטענער סדר היום [sèydər-(h)ayóm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)ayóm].
agender
מינלאָז; געשלעכטלאָז;
{עמאָטיוו:} טומטומדיק.
agent
(דער) אַגענט (ל″ר: -ן); ל″נ: די אַגענטין; {עמאָטיוו:} אַגענטקע (ל″ר: -ס).
agent of change
אַ קאַטאַליסט אויף אַרײַנפירן שינויים [shənúyəm], דרומדיק: [shəní:əm] (\ענדערונגען \ערנסטע בײַטונגען).
agent provocateur
(דער) אַגענט פּראָוואָקאַטאָר [agént|provokátər];
{טיילווײַז נאָכגייענדיק דעם פראַנצייזישן אַרויסרייד:} (דער) אַזשאַן⸗פּראָוואָקאַטער [azhán|provokatér].
(.agentive (ling
(דער) אַגענטיוו.
agentivize (ling., etc)
אַגענטיוויזירן;
{בײַ יידישע לינגוויסטן צומאָל:} פאַרמענטשלעכן; {שפּאַסיק:} אויסמענטשלען.
ages: the ages
(די) דור דורות [dòr-dóyrəs], צפונדיק: [dòr-déyrəs] (ל″ר); די אַלע עפּאָכעס (ל″ר).
ages: It’s been ages
(שוין) אַזאַ לאַנגע צײַט; (שוין) אַ שאָק מיט יאָרן (וואָס\זינט).
ageism (agism)
(דער) עלטעריזם; (די) עלטער⸗דיסקרימינאַציע; (דער) עלטער⸗פאָראורטייל;
{לומדיש; איראָניש צי שפּאַסיק:} (דער\די) שנאת זקנים [sìnəs-skéynəm], דרומדיק: [sìnəs-skáynəm].
ageless
{אין זין פון לאַנג⸗דויערדיקײַט:} לאַנג⸗פאַראַנען; לאַנג⸗באַקאַנט; אוראַלט; אייביק;
{אין זין פון אויסזען יינגער:} ני(ש)ט⸗פאַרעלטערט; ני(ש)ט⸗פאַרעלטערנדיק; ני(ש)ט⸗בײַטנדיק.
Aggadah
(די) די אגדה [di-agódə], דרומדיק: [di-agú:də].
Aggadah: In the Aggadah
אין דער אגדה [ìn-dər-agódə], דרומדיק: [ìn-dər-agú:də];
{שמועסשפּראַכיק, און וואָסאַמאָל מער פאַרשפּרייט:} אין די אגדה [ìn-di-agódə], דרומדיק: [ìn-di-agú:də];
{אַקאַדעמיש, פאָרמעל, זעלטן:} אגדהש (אויך: אגדיש) [agódish], דרומדיק: [agú:dish].
aggrandize
גלאָריפיצירן; מאַכן פאַר גראַנדיעז; פאַרגרעסערן די חשיבות (פון) [khshí(y)vəs].
aggrandizement
(די) גלאָריפיצירונג (ל″ר: -ען); (די) גלאָריפיקאַציע (ל″ר: -ס); (די) פאַרגרעסערונג פון דער חשיבות (פון) [khshí(y)vəs].
aggravate (v. trans.)
{טאָמער אַ מענטשן:}
דערגיין (עמעצן) די יאָרן {+דאַט.}; שאַפן (עמעצן) עגמת נפש [àgməs-néfəsh], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; דענערווירן; אָנמוטשען; אויפרייצן; אָנצינדן; אָנדרודלען; גריזשען;
{פראַזעס:} צעקאָכן (בײַ עמעצן) דאָס (\די) בלוט; אויפעסן לעבעדיקערהייט (\אַ לעבעדיקן); צאַפּן די דמים [dóməm], דרומדיק: [dúməm];
{טאָמער אַ סיטואַציע:}
פאַרערגערן; ערגער מאַכן; נאָך ערגער מאַכן;
פאַרשוועריקן; שווערער מאַכן; נאָך שווערער מאַכן.
aggravated
דענערווירט; אָנגערייצט; צעקאָכט; צעבושעוועט; צעשטורעמט; צעפלאַקערט; צעפלאַמט.
aggravating (annoying)
אויפקאָכנדיק; דענערווירנדיק; אויפרייצנדיק; (שטאַרק) באַאומרואיקנדיק;
{מער היימיש:} קאָפּ⸗פאַרדרייענדיק; קאָפּ⸗דרייעריש; צעטומלענדיק; {פראַזע:} ס′מאַכט משוגע [məshúgə], דרומדיק: [məshí:gə];
{סלענגיש וואולגאַריש:} בצים⸗דרייענדיק [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm].
aggravating circumstances
פאַרערגערנדיקע (\פאַרשווערנדיקע) אומשטאַנדן (\פאַקטאָרן).
aggravation
(דער\דאָס) עגמת נפש [àgməs-néfəsh], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; (די) דענערווירטקײַט; (די) ערגערניש; (די) האַרץ⸗פּלאַצעניש.
aggression
(די) אַגרעסיע; (די) אַטאַקע; (דער) אָנפאַל; (דער) אָנגריף.
aggressive
אַגרעסיוו; קריגעריש; קריגס⸗הונגעריק; אָנגרײַפעריש;
{פראַזעס:} רײַסט זיך צו מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; להוט [ló(h)ət], דרומדיק: [lú:(h)ət] אויף אַ קריג.
aggressively
מיט אַגרעסיע; אַגרעסיווערהייט; אויף אַן אַגרעסיוון אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
מיט רוגזא [rúgzə], דרומדיק: [rígzə]; מיט רציחה [rətsí(y)khə].
aggresivity
(די) אַגרעסיווקײַט; (די) אָנפאַלערישקײַט; (די) רציחהשקײַט [rətsí(y)ish-kàyt];
{לומדיש:} (די) מזיקישקײַט [mazíkish-kàyt].
aggressor
(דער) אַגרעסאָר [agrésər] (ל″ר: -אָרן [agrəsórn]); (דער) אָנגרײַפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
aggrieved
באַעוולט [baávlt];
{בײַ טייל אַרכעאיש:} געקריוודעט.
aggrieved party
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַעוולטע(ר) [(ba-ávltə(r].
aghast
אויפגעשוידערט; צעשוידערט; שאָקירט;
{לומדיש:} נבהל ונשתומם (געבליבן) (\געווען); [nìvl-vənishtóyməm], צפונדיק: [nìvl-vənishtéyməm].
agile
{פיזיש:} פלינק;
{אין מעשים, כאַראַקטער וכו′:} פלינק⸗טראַכטנדיק; אַגיל; גיך⸗בייגעוודיק; גיך צופּאַסנדיק.
agility
{פיזיש:} (די) פלינקײַט;
{אין מעשים, כאַראַקטער וכו′:} (דאָס\דער) פלינק⸗טראַכטן; (די) אַגילקײַט (פונעם שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhlagr]); (די) גיך⸗בייגעוודיקײַט; (די) גיך⸗צופּאַסעוודיקײַט.
agitate (v. trans.)
אויפרעגן; דענערווירן; אויפרייצן; דערצאָרענען; דערבייזערן; דעררגזענען [der-rágzənən].
agitated
צערודערט; אויפגערודערט; צעקאָכט; צעהיצט; אויפגערעגט; צעשרויפט; צעטומלט;
{אַ קאַפּ מילדער:} אומרואיק [úm-rùy(ə)k], דרומדיק: [ím-rìy(ə)k]; באַאומרואיקט.
agnostic (n.)
(דער) אַגנאָסטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַגנאָסטיקערין (ל″ר: -ס);
{אַ קאַפּ עמאָטיוו און פּערזענלעך, אַשטייגער וועגן אַ באַקאַנטן; בייגעוודיק:} (די\דער) אַגנאָסטישע(ר);
{מיט ביטולדיקער שפּאַסיקײַט:} אַ מאמין בגאָרני(ש)ט [amàymən-bəgórni(sh)t], דרומדיק:
[(amà:mən-bəgú:ə(r)nish(t].
agnostic (adj.)
אַגנאָסטיש.
agnosticism
(דער) אַגנאָסטיציזם; (די) אַגנאָסטישע שיטה [shí(y)tə]; (די) אַגנאָסטישע פילאָסאָפיע;
{לומדיש; איראָניש; הומאָריסטיש:} אמונת האַגנאָסטיקער [əmùnəs-ho-agnóstikər], דרומדיק: [(əmìnəs-hu:-agnóstikə(r].
ago
מיט … צוריק ({דיאַלעקטיש אויך:} \קאַריק \קעריק \קריק); („מיט אַ מינוט \שעה \וואָך \חודש \יאָרצענדליק צוריק“);
{זעלטענער:} פאַר … („מיט זעקס יאָר צוריק“ \„פאַר זעקס יאָר“);
{אָפט פאַרביטן דורך די ספּעציפיצירטע טערמינען אין אָט די פאַלן:}
אייערנעכטן (\מיט צוויי טעג צוריק);
פאַראַכטאָגן (\מיט אַ וואָך צוריק);
פאַראַיאָרן (\מיט אַ יאָר צוריק).
agonize over
זיך מוטשען וועגן; זיך מאַטערן וועגן; זיך פּלאָגן וועגן; זיך אָנמאַכן (\אָנטאָן) יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm].
agony
(דאָס\דער) לײַדן; (די) לײַדעניש; (די) יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm] (ל″ר); (די\דער) פּײַן; (די) מוטשעניש; (די) מאַטערניש.
agoraphobia
(די) אַגראַפאָביע.
agoraphobic
אַגראַפאָביש.
agrarian
אַגראַריש; לאַנדווירטשאַפטלעך.
agree (be in agreement with)
מסכים זײַן [máskəm-zayn]; אײַנשטימען; צושטימען.
agree (come to (an) agreement)
אָפּמאַכן; קומען צו אַן אָפּמאַך; דערריידן (\דעררעדן) זיך (ל″ע: דעררעדט זיך); זיך פאַרשטענדיקן; אָפּשמועסן.
{אַ קאַפּ לומדיש:} קומען צו אַ הסכם [héskəm];
{פראַזע:} קומען צום טיש.
agree (decide together)
באשליסן; אָפּמאַכן; זיך צונויפריידן (\צונויפרעדן); זיך דערריידן (\דעררעדן).
(agree to (accept
צושטימען; זיך אײַנפאַרשטיין; אָננעמען.
agree to disagree
מסכים זײַן אַז מ′איז ני(ש)ט מסכים [máskəm]; אײַנשטימען אַז מ′שטימט ני(ש)ט אײַן; אָננעמען אַַז ס′זײַנען פאַראַן חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs].
agree: I agree!
מסכים! [máskəm]; איך שטים אײַנעט!.
agreeable (pleasant)
אָנגענעם (\אײַנגענאַם); אָנגעלייגט; ליב;
{בײַ טייל לומדיש:} ניחא [níkhə].
agreeable: become agreeable (/happy) to
באַשטיין (ל″ע: איז באַשטאַנען); ממש אײַנגיין (ל″ר: אײַנגעגאַנגען) [máməsh];
{לומדיש:} מרוצה ווערן [m(ə)rútsə-vèrn], דרומדיק: [m(ə)rítsə-vèyrn].
(agreed (that
אָפּגערעדט (אַז); אָפּגעשמועסט (אַז); אײַנגעשטימט (אַז);
מוסכם ווערן (אַז) [múskəm], דרומדיק: [mískəm] (ל″ע: איז מוסכם געוואָרן).
Agreed!
געמאַכט!; שוין!; אַראָפּ פון מאַרק!; פאַרטיק אַ געשעפט!;
{טאָמער פּנים אל פּנים, איז אָפטמאָל בײַ אַ תקיעת כף:} אָפּגערעדט! [ób||gərèt], דרומדיק: [úb||gərèt], טייל ד″מ: [ú||gərèt], צפונדיק: [ó||gərèt];
{מער פאָרמעל; לומדיש; אַשטייגער וועגן אַ געשעפטלעכן אָדער פּאָליטישן הסכם:} מוסכם! [múskəm], דרומדיק: [mískəm]; כתוב וחתום! [kòsəv|(v)(ə)khósəm], דרומדיק: [kú:si:v|(v)(ə)khú:səm].
{באַזונדערס אין דימענט האַנדל:} מזל ברכה! [màzl|brókhə], דרומדיק: [màzl-brúkhə].
agreed: as agreed
אַזוי ווי מ′האָט אָפּגערעדט; אַזוי ווי מ′האָט זיך דעררעדט; אַזוי ווי ס′איז אָפּגערעדט (\דעררעדט) געוואָרן;
לויטן אָפּרייד (\אָפּרעד); לויט דעם וואָס מ′האָט אָפּגערעדט (\מ′האָט זיך דעררעדט);
{לומדיש:} כמדובר [kam(ə)dúbər], דרומדיק: [(kam(ə)díbə(r]; כמוסכם [kamúskəm], דרומדיק: [kamískəm].
agreed: it’s universally agreed (it’s agreed by all sides) that
אַלע זײַנען (\זענען) מסכים, אַז [máskəm|àz]; אַלע שטימען אײַן, אַז;
{לומדיש:} לכולי עלמא [ləkhùlə-álmə], דרומדיק: [əkhìlə-álmə]; לכל הדעות [ləkhòl-(h)adéyəs], דרומדיק: [ləkhòl-adáyəs]; ס′איז מוסכם, אַז [múskəm|àz], דרומדיק: [mískəm|às].
agreement
{פאַראַנענקײַט פון אַ בשותפותדיקן פאַרשטאַנד:} (דאָס\דער) מסכים זײַן; (דאָס\דער) אײַנשטימען; (דער) אײַנפאַרשטאַנד;
{ספּעציפישע דערריידעניש:} (די) אײַנשטימונג (ל″ר: -ען); (די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [h)askúmə)] (ל″ר: הסכמות); (די) דערריידעניש;
{טאָמער בכתב צי פאָרמעל:} (דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס); (דער) אָפּמאַך (ל″ר: -ן);
{טאָמער ווייניקער פאָרמעל, אַזוי ווי מ′האָט זיך צונויגפגערעדט:} (דער) מדובר [mədúbər], דרומדיק: [(mədíbə(r];
{וועגן לענדער אָדער גרעסערע איינסן:} (דער) פּאַקט (ל″ר: -ן).
agreement: according to the agreement
לויטן אָפּמאַך; לויטן מדובר [mədúbər], דרומדיק: [(mədíbə(r]; לויט דעם וואָס מ′האָט אָפּגערעדט;
{אַ קאַפּ לומדיש:} לויטן הסכם [héskəm];
{מער לומדיש:} על⸗פּי הסכם [àlpə-héskəm].
agreement: come to an agreement
דערריידן (\דעררעדן) זיך; קומען צום טיש; דערגיין אַ טאָלק; קומען צו (\מאַכן) אַן אָפּמאַך.
{וועגן אַ בפירוש ערנסטן ענין:} קומען צו אַ הסכם [ahéskəm];
{לומדיש:} קומען לידי הסכמה [lidèy-maskónə], דרומדיק: [lidày-maskú:nə].
agreement: have an agreement
האָבן אַ מדובר [am(ə)dúbər], דרומדיק: [(am(ə)díbə(r]; האָבן אַן אָפּמאַך;
{אַ קאַפּ לומדיש:} האָבן אַ הסכם [ahéskəm], אויך: [anéskəm].
agricultural
(די) לאַנד⸗ווירטשאַפטלעך; (די) אַגריקולטורעל;
agriculture
(די) לאַנד⸗ווירטשאַפט; (די) אַגריקולטור;
{לומדיש, צומאָל מיט איראָניע:} הלכות עבודת אדמה [hílkhəs|avòydəs-adómə], דרומדיק: [hílkhəs|avòydəs-adúmə], צפונדיק: [hílkhəs|avèydəs-adómə];
{הערה: „ערד⸗אַרבעט“ איז טאַקע דער יסוד אויף וועלכער ס′בויט זיך די לאַנד⸗ווירטשאַפט (\אַגריקולטור), זיי זײַנען פאָרט ניט די זעלביקע זאַך: „ערד⸗אַרבעט“ באַציט זיך אויך אויפן יחידס מלאכה, בעת ווען דאָ גייט אין סיסטעמאַטיזירטער אָבזערוואַציע, שטודיע און רעגולירונג פון אַ שטח, תקופה, אָדער עקאָנאָמישער סיסטעם}.
agronomic
אַגראָנאָמיש.
agronomist
(דער) אַגראָנאָם (ל″ר: -ען); ל″נ (אויך): (די) אַגראָנאָמין (ל″ר: -ס).
Agudath Israel
{פון קיצור וועגן:} די אגודה [di-agúdə], דרומדיק: [di-agídə];
{דער פולער נאָמען:} אגודת ישראל [agùdəs-(y)isró(y)əl], דרומדיק: [agì(:)dəs-yisrú:(ə)l].
agunah
(די) עגונה [agúnə], דרומדיק: [agí:nə].
Ahad Ha’Am (1856–1927)
אחד העם [akhád|hò-óm], דרומדיק: [akhát|(h)ù:-óm]; אויך איווריטיזירט: [akhád|ha-ám];
אשר גינבצערג;
אשר צבי⸗הירש בן ישעיה גינצבערג;
געבאָרן: סקווער (קיעווער גובערניע); געשטאָרבן: תל אביב.
Ahasuerus (bibl.)
אחשוורוש [àkhəsh-véyrəsh], דרומדיק: [àkhəsh-váyrəsh];
דער מלך אחשוורוש [dər-mèyləkh-àkhəsh-véyrəsh], דרומדיק: [dər-màyləkh-àkhəsh-váyrəsh];
{פראַזעס:} דער נאַרישער קעניג [kéynik]; {שפּאַסיק איראָניש:} דער קלוגער קעניג.
ahead
פאָראויס;
{וואָס שייך צײַט:}
אַפריער [afríyər], צפונדיק אויך: [afréyər]; אין פאָראויס;
{וואָס שייך שטח:}
ווײַטער (צו).
ahead of (before; in time)
(נאָך) פאַר; (נאָך) פריער פון; (נאָך) איידער ס′קומט צו.
ahead of schedule
פריער ווי פּלאַנירט; פאַר דער פּלאַנירטער צײַט; פאַרן צײַטפּלאַן.
ahead: be ahead
האַלטן (נאָך) ווײַטער; האַלטן אין פאָראויס;
ahead: be ahead of (make more progress)
האַלטן ווײַטער ווי (\איידער \פאַר); מער פאָראויס זײַן ווי (\איידער \פאַר).
ahead: get ahead (make progress, move on up)
פּראָגרעסירן; מאַכן (\באַווײַזן) פּראָגרעס; זיך אויפאַרבעטן; גיין פאָראויס;
{פראַזע:} זײַן אויפן וועג.
ahead: Go ahead!
שוין!; איצט!; וויאָ!; נו!;
{לויטן קאָנטעקסט:} געגאַנגען!; געפאָרן!;
{צו אַ ספּעיציפישן אַקט:} נעמ(ט) און…! („נעם און שיס!“; „נעם און קויף!“).
(.aid (n
(די) הילף; {טאָמער אין אַן אָרגאַניזירטער פראָגראַם:} (די) צוהעלפונג;
{דער עיקר פינאַנציעל אָדער פּאָליטיש:} (די) שטיצונג; (די) אונטערשטיצונג; (די) שטיצע.
aide
(דער) געהילף (ל″ר: -ן); (דער) אַסיסטענט (ל″ר: -ן); ל″נ: (די) אַסיסטענטקע (ל″ר: -ס); {מער פאָרמעל, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אַסיסטענטין (ל″ר: -ס).
AIDS
(דער) איידס; {אין מזרח אייראָפּע אויך:} (דער) ספּיד.
ailing (of person)
(אונטער)קרענקענדיק; קרענקלעך.
ailing economy
(די) אונטערהינקענדיקע עקאָנאָמיע.
ailment
(די) קראַנקײַט (ל″ר: -ן); (די) קרענק (ל″ר: -ען); (די) חלאת [khalás] (ל″ר: -ן).
(.aim (n
(דער) ציל (ל″ר: -ן); (דער) תכלית [tákhləs] (ל″ר {לומדיש:} תכליתים [takhléysəm], דרומדיק: [takhláysəm]);
{מער ספּעציפיש וועגן אַ גענויען פּראָיעקט אַשטייגער:} (די) אויפגאַבע [úv-gàbə], דרומדיק: [óv-gàbə]; (ל″ר: -ן; אויך: -ס);
{הערה: אַמאָפטסטן באַציט זיך דער ל″ר „אויפגאַבעס“ אויף היימאַרבעט און אַנדערע שול⸗פליכטן אין בילדונגס⸗אַנשטאַלטן, אָבער לאו דווקא};
(.aim (v
{בכלל:} צילן; האָבן ווי אַ (\האָבן אַלץ) תכלית [tákhləs];
{מער ספּעציפיש:} אָנצילן; אָנצילעווען (אויף\צו).
aim at
צילעווען אויף; צילן אויף; זיך פאַרמעסטן אויף.
aim: have as an aim (/goal)
זיך שטעלן פאַר אַ ציל; האָבן (\האַלטן) פאַר אַ ציל (\אַלץ ציל).
aimless
ציללאָז; אָן אַ ציל; אוממאָטיווירט.
aimlessly
סתם אַזוי [stám-azoy], צפונדיק: [stám-azey]; גלאַט אַזוי; אין דער וועלט
אַרײַן [ìndər-vélt|aràyn], דרומדיק: [ìndər-vélt|arà:n];
אָן אַ פאַרוואָס און אָן אַ פאַרווען.
(.air (n
(די) לופט;
{הערה און אזהרה: אין געוויסע לומדישע פראַזעס, טרעפט מען דעם אַראַמיש שטאַמיקן: „אוירא“ (אווירא), אויף יידיש [avíyrə], סאַמע באַוואוסט: „אוירא דארץ ישראל מחכים“ [avìyre-d(ə)|èr(ə)ts(y)isrò(ə)l|mákh-kəm] ′די (בלויזע) לופט פון ארץ ישראל מאַכט קלוג′ וואָס בלײַבט פּראָדוקטיוו אין יידיש ריידנדיקע לומדישע קרײַזן מיטן פאַרבײַטן „ארץ ישראל“ אויף אַ היינטיקן אָרט (למשל: „אווירא דלייקוואוד מחכים“). די העברעאיזירטע פאָרמע „אוויר“ האָט מען אויך גאָר זעלטן גענוצט אויף יידיש אין שטאַרק פאָרמעלע צי פּאָעטישע סטילן. פונדעסטוועגן דאַרף מען געוואָר זײַן, אַז אין פאַרשיידענע יידישע דיאַלעקטן איז דאָס טײַטש: ′געשטאַנק′; איז ניט אויפן אָרט עס ווײַטער נוצן אויף פּאָעטישער געהויבנקײַט צי גלאַט פאָרמעלקײַט}.
air (n.) (semblance, atmosphere)
אַ פּנים פון [apónəm], דרומדיק: [apú:nəm]; אַן אויסזען פון; אַ געשטאַלט פון; אַן אַטמאָספער פון.
(air (v.) (broadcast
{טאָמער דורך טעלעוויזיע, צי דורכן אינטערנעט מיט ווידעאָ:}
באַווײַזן (אויף דער טעלעוויזיע \דורכן אינטערנעט \דורך אַ לעבעדיקן שטראָם);
{טאָמער אויף דער ראַדיאָ:}
טראַנסמיטירן; איבערגעבן (אויף ראַדיאָ).
air battle
(דער) לופט⸗קאַמף (ל″ר: -ן); (די) לופט⸗שלאַכט (ל″ר: -ן).
air conditioner
{וואָס מאַכט קיל:} (דער) קאָנדיציאָנער;
{וואָס רעגולירט די טעמפּעראַטור, אי אויף אָנוואַרעמען, אי אויף אָפּקילן:} (די) לופט⸗מאַשין;
{אין טייל חרדישע קרײַזן:} (דער\די) ער⸗קאָנדישן [é(y)r|kəndìshn].
air filter
(דער) לופט⸗פילטער (ל″ר: -ס).
air flow
(דער) לופט⸗שטראָם.
air force
(דער) לופט⸗פלאָט.
air freshener
(דער\די) לופט⸗פּאַרפום (ל″ר: -ען) (אויך: (די) לופט⸗פּאַרפומע; ל″ר: -ן; -ס); (דער) לופט⸗דערפרישער (ל″ר: -ס).
air kiss
(דער) געבלאָזענער קוש (ל″ר: -ן); (דער) לופטיקער קוש (ל″ר: -ן).
air launched
לופט⸗געשיקט; לופט⸗געוואָרפן.
air mail
(די) לופט⸗פּאָסט; {אין מזרח אויך:} (די) לופט⸗פּאָטשט.
air mail envelope
(דער) לופט⸗קאָנווערט (ל″ר: -ן).
air mail letter
(דער) לופט⸗בריוו (ל″ר: ø).
air of disbelief
אַ פאַרשפּרייטע אומגלייבעניש; אַ פאַרשפּרייטער אומגלויבן;
אַ געפיל אַז „ס′קען ני(ש)ט זײַן“; אַן אַטמאָספער פון סקעפּטיציזם.
air out (v.)
אויסלופטערן.
air passages
(די) לופט⸗רערן (\רערלעך) (ל″ר); (די) לופט⸗וועגן (ל″ר).
air pocket
(דאָס\די\דער) לופט⸗בלעזל (ל″ר: -עך); (דער) לופט⸗קנופּ (ל″ר: -ן).
air pollution
(די) לופט⸗פאַרשמוצונג; (די) לופט⸗פּאָלוציע.
air pump
(דער) לופט⸗פּלומפּ (ל″ר: -ן).
air pressure
(דער) לופט⸗דרוק.
air purifier
(דער) לופט⸗רייניקער (ל″ר: -ס).
air raid
(די) פלי⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס); (די) עראָפּלאַן⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס).
air raid alarm (/alert /siren)
(דער) באָמבע⸗אַלאַרם (ל″ר: -ס); (דער) לופט⸗אַטאַק אַלאַרם (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אַלאַרם (ל″ר: -ס); (די) סירענע (ל″ר: -ס).
air raid shelter
(דער) לופט⸗בונקער (ל″ר: -ס); (דער) פלי⸗אַטאַק שעלטער (ל″ר: -ס); (דער) לופט⸗באַשיצונג קעלער (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר, בקיצורדיק:} (דער) בונקער (ל″ר: -ס); (דער) שעלטער (ל″ר: -ס); (דער) קעלער (ל″ר: -ס).
air to air missile
(דער) לופט⸗אויף⸗לופט מיסיל (\ראָקעט) (ל″ר: מיסילן, אויך: מיסילס; ראָקעטן).
air to surface missile
(דער) לופט⸗אויף⸗לאַנד מיסל (\ראָקעט) (ל″ר: מיסילן, אויך: מיסילס; ראָקעטן).
air traffic
(די\דער) לופט⸗טראַפיק.
air traffic controller
(דער) לופט⸗טראַפיק קאָנטראָלער (ל″ר: ø; -ס).
air transportation
(דער) לופט⸗טראַנספּאָרט.
air waves
(די) לופט⸗וועלן (אויך: ⸗וואַלן) (ל″ר); (די) לופט⸗כוואַליעס.
airspace (claimed/controlled by a state)
(די) לופט⸗טעריטאָריע (ל″ר: -ס).
air: a breath of fresh air
אַ פריש ווינטל (סוף כל סוף [sófkl|sóf]); אַ נײַע זאַך; אַ נאָווינע; אַ פרישקײַט; טאַקע אַ חידוש [akhídəsh];
{לומדיש:} אַ דבר חדש [adòvər-khódəsh], דרומדיק: [adùvə(r)-khú:dəsh].
air: be full of hot air
ריידן (\רעדן) אַ סך און זאָגן גאָרני(ש)ט; ריידן נאַרישקײַטן (\שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm]);
זיך אָנריידן (\אָנרעדן) אויף וואָס די וועלט שטייט [a(v)vós|di-vèlt-shtáyt], דרומדיק: [o(v)-vú:s|di-vèlt-shtéyt];
האַקן אַ טשײַניק; דרייען (\דולן) אַ קאָפּ; קלאַפּן מיטן מויל; פאַרקלאַפּן די טעג מיט די יאָרן.
air: build castles in the air
בויען שלעסער אינדערלופטן; שפּינען וויסטע חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs]; בויען פּוסטע פאַנטאַזיעס;
{לומדיש:} בויען פּאַלאַצן אין די עולמות עליונים [oylóməs|elyóynəm], דרומדיק: [oylú:məs|elyóynəm], צפונדיק: [eylóməs|elyéynəm].
air: clear the air
אויסלײַטערן די לופט (מיטן דורכשמועסן זיך); כאַפּן בײַם עק די שוואַרצע קאַץ; פאַרטרײַבן מיט א שמועס די שדים [shéydəm], דרומדיק: [sháydəm].
air: disappear into thin air
פאַרשוואונדן ווערן (\נעלם ווערן [néləm], דרומדיק: [néyləm]) אין דער הוילער לופט (\ווי אין וואַסער אַרײַן \ווי קיינמאָל אויף דער וועלט נ(ש)ט געווען).
air: it’s up in the air
ס′הענגט אינדערלופטן; ס′איז אַן אומזיכערע זאַך; ס′איז אַ ני(ש)ט⸗זיכערע זאַך;
ס′איז ני(ש)ט קלאָר; ס′איז פאַרנעפּלט; מ′קען ני(ש)ט וויסן ווי ס′וועט זיך אויסלאָזן.
air: off the air
ני(ש)ט⸗טראַנסמיטירנדיק; ני(ש)ט אין טראַנסמיסיע.
air: on the air
טראַנסמיטירנדיק; אין טראַנסמיסיע.
air: walk on air
זײַן אין זיבעטן הימל; זײַן (סאַמע) גליקלעך; זײַן מלא פרייד [mòlə-fréyd], דרומדיק: [mù:lə-fráyt]; זײַן מלא שמחה [mòlə-símkhə], דרומדיק: [mù:lə-símkhə].
airbag (safety device)
(דער) לופט⸗זאַק (ל″ר: ⸗זעק); (דער) לופט⸗באַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
airborne
פליענדיק; אינדערלופט(יש).
airbrain (/airhead)
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַצנקעפּיקע(ר); (די\דער) שעפּסנקעפּיקע(ר); ליידיק(ער)⸗מחדיקע(ר) [(móyəgh-dikə(r], צפונדיק: [(méyəgh-dikə(r];
אַ הפכפּך [ahafákh-pakh].
aircraft (n. sg. & pl.)
(דער) עראָפּלאַן [èroplán] ,[èrəplán] (ל″ר: -ען);
{אין טייל חרדישע קרײַזן:} (דער) פליגער (ל″ר: -ס);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) סאַמאַלאָט (\סאַמאַלאָד) [samalót].
aircraft carrier
(די) עראָפּלאַנען⸗שיף (ל″ר: -ן); (דער) עראָפּלאַנען⸗טרעגער (ל″ר: -ס).
airdrop
(דער) לופטיקער אַראָפּלאָז (ל″ר: -ן); (דער) לופט⸗לאָז (ל″ר: -ן).
airfare
(די) רײַזע⸗געלט (צום פליען); (די\דאָס) אָפּפלי⸗געלט; וויפל ס′קאָסט דער בילעט;
{אַ קאַפּ לומדיש:} (דער) שכר נסיעה [skhàr-nəsíyə] (צום פליען).
airfield
(דאָס\די\דער) לופט⸗פעלד (ל″ר: -ער); (דאָס\די\דער) פלי⸗פעלד (ל″ר: -ער).
airing (n.) broadcasting
{טאָמער דורך טעלעוויזיע, צי דורכן אינטערנעט מיט ווידעאָ:}
(די) באַווײַזונג (אויף דער טעלעוויזע \דורכן אינטערנעט \דורך אַ לעבעדיקן שטראָם);
{טאָמער אויף דער ראַדיאָ:}
(די) טראַנסמיסיע [trànz-mísyə]; (די) איבערגעבונג (אויף ראַדיאָ).
(airing (public presentation of positions and views
(דאָס\דער) ברענגען פאַרן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; …פאַר דער געזעלשאַפט (\עפנטלעכקײַט).
(airing of grievances (/difficult issues
(אַן\דער) אויפריכטיקער שמועס; אָפענע דבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm]
{פראַזע:} זיך אַראָפּריידן (\אַראָפּרעדן) פון האַרצן.
airline
(די) עראָפּלאַן⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) לופט⸗ליניע (ל″ר: -ס);
(אין מזרח אייראָפּע:} (די) אַוויאַליניע (ל″ר: -ס).
airplane
(דער) עראָפּלאַן [èroplán] ,[èrəplán] (ל″ר: -ען);
{חסידיש:} (דער) פליגער (ל″ר: -ס);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) סאַמאַלאָט (\סאַמאַלאָד) [samalót].
airport
(דער) (אַ)עראָפּאָרט (ל″ר: -ן); (דאָס\די) לופטפעלד (ל″ר: -ער);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) ערפּאָרט (ל″ר: -ן; אויך -ס).
airport security
(די) עראָפּאָרט⸗זיכערקײַט; (דער\די) ער(אָ)פּאָרט⸗סעקיוריטי.
airs: he/she likes to put on airs
ער פירט זיך ווי אַ גאַנצער פּריץ [pórəts], דרומדיק: [pú:rəts], ל″נ: זי פירט זי ווי אַ גאַנצע פּריצעכע (\פּריצה [prí(y)tsə]);
ער\זי — פירט זיך ווי אין קיניג אַרטוס הויף; בלאָזט פון זיך;
airspace
(דער) לופט⸗רוים; (דער) לופט⸗שטח [lúft-shètəkh], דרומדיק: [líft-shèytəkh].
airtight
לופט⸗פאַרזיגלט; לופט⸗פאַרמאַכט;
{אין פיגוראַטיוון זין:}
סאָליד; זיכערדיק; אַבסאָלוט פעסט; אומאָפּפרעגלעך; אומספקותדיק [ùm-sféykəz-dik], דרומדיק: [ìm-sfáykəz-dik]; צווייפללאָז.
airway (biol.)
(דער\די) אָטעם⸗רער (ל″ר: -ן); (דער) אָטעם⸗וועג (ל″ר: -ן).
airy
לופטיק; מיט אַ סך לופט [asákh]; לופטעדיק;
דעליקאַט⸗עלעגאַנטיש; פלינק⸗גראַציעז; איידל און פלינק.
airy-fairy
נאַאיוו⸗אומפּראַקטיש; נאַאיוו⸗אידעאַליסטיש; תמעוואַטע⸗גלייבנדיק [tàməvátə]; מיטן קאָפּ אין די וואָלקנס.
aisle
(די) וואַרע (ל″ר: -ס); (דער) דורכגאַנג (ל″ר: דורכגענג);
{אין אַ קראָם אויך:} (די) קראָם⸗ריי (ל″ר: -ען).
aisle seat
(דער\דאָס) ברעג⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער\דאָס) וואַרע⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
aisle: (on) both sides of the aisle (pol.)
(בײַ די) ביידע פּאַרטייען (\ריכטונגען \בלאָקן \(פּאָליטישע) גרופּירונגען \צדדים [zdódəm], דרומדיק: [zdú:dəm]).
aisle: walk down the aisle (to wedding ceremony)
{בײַ יידן:} (צו)גיין צו דער חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə];
{בײַ קריסטן:} צוגיין צום אַלטאַר;
{אוניווערסאַליסטיש:} צוגיין צו דער חתונה⸗צערעמאָניע [khásənə].
aisle: walk someone down the aisle
אונטערפירן (צו דער חופּה) [khúpə], דרומדיק: [khípə].
ajar
אָנגעלענט; צוגענייגט; טיילווײַז אָפן; ני(ש)ט צוגעמאַכט.
aka (/AKA)
באַקאַנט אויך אַלץ (\ווי); וואָס (\וועלכע \וועלכער) ווערט אויך גערופן; וועמען מ′רופט אויך;
{פונעם טראַדיציאָנעלן פאָרמעלן באַנוץ, למשל אין גיטין (וואו מ′איז מחויב צוצוגעבן ווי דער יחיד ווערט אָנגערופן אין טאָגטעגלעכן לעבן), אויסגעשפּרייט אויפן טאָגטעגלעכן לעבן מיט פאַרשיידנאַרטיקער עמאָטיווקײַט, אַרײַנגערעכנט, לויטן קאָנטעקסט: אינטים; היימיש; שפּאַסיק; איראָניש; אָפּלאַכעריש; ביטולדיק:}
המכונה [hamkhúnə], דרומדיק: [hamkhínə].
akin to
ענלעך אויף; געגליכן צו; קרובהש מיט [króyvish], צפונדיק: [kréyvish];
{דיאַלעקטיש אַרכעאיש אין מערב, אויפגעלעבט סטיליסטיש:} פּאַכאָזשע אויף.
(Akiva ben Joseph (±50 – 135 CE
רבי עקיבא [ràb(ə)-akívə]; אויך: ר′ עקיבא [ràb(ə)-akívə] צי [rèbakívə].
(Aksenfeld, Israel (1787–1866
אַקסענפעלד [áks(ə)n-fèld];
ישראל אַקסענפעלד [yisró(ə)l|áks(ə)n-fèld], דרומדיק: [yisrú:(ə)l|áks(ə)n-fèld];
געבאָרן: נעמיראָוו (פּאָדאָליע); געשטאָרבן: פּאַריז.
Al Qaeda
אַל קאַידאַ; אַל⸗קאַאידאַ.
Alabama
אַלאַבאַמע [aləbámə] (אויך: אַלאַבאַמאַ).
alacrity
(דער) חשק (ממש) [(khéyshək(|máməsh], דרומדיק: [(kháyshək(|máməsh];
(די) גערנקײַט; (דער) ענטוזיאַזם; (דער) ענטוזיאַסטישער ווילן.
alarm (n.) (panic)
(די) צעשראָקנקײַט; (די) אָנשרעקעניש; (דער) פּחד [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət];
{לומדיש:} אַן אימת מות [anéyməs|móvəs], דרומדיק: [anáyməs|múvəs].
alarm (n.) (alarm or security system)
(דער) אַלאַרם (אויך: אַלאַרעם); (די) אַלאַרם⸗סיסטעם;
{אזהרה: בעת אין קלובן פון קיוטישן לשון און שפּראַכיקער שעפערישקײַט, מ′שטיינס געזאָגט, איז לחלוטין רעכט ריידן וועגן דעם „געוואַלד⸗גלאָק“ וואָס פאַרטיידיקט עלעקטראָניש אַ שטוב צי אַ געשעפט, בלײַבט עס פאָרט אַ מאָראַלישע התחייבות, בכדי ניט עובר זײַן אויף גניבת דעת, בײַ יידישע לערער, געבן צו וויסן זייערע תלמידים, אַז טאָמער וועט זיי אויסקומען ריידן ערנסט, ניט מעשה קינדערשפּיל, מיט אַ יידיש⸗ריידנדיקן מענטשן, וועט גיין די רייד וועגן אַן — אַלאַרם (צי „געכשרט“ אויף „אַלאַרעם“ צי ניט). אַ קלוב איז אַ קלוב און אַ לשון איז אַ לשון}.
(.alarm (v. trans
אָנוואַרפן אַ פּחד [apákhəd], דרומדיק: [apá:khət]; (\אַ שרעק \אַ מורא [amóyrə], צפונדיק: [améyrə]); צערודערן; דערשיטערן; אויפטרייסלען;
{פראַזע:} אַזוי ריכטיק אָנשרעקן;
{לומדיש:} מטיל אימה זײַן [màtl-éymə-zayn], דרומדיק: [màtl-áymə-zayn].
alarm (adj.): a three alarm fire
(דער) דרײַ⸗אַלאַרמישע שריפה [sréyfə], דרומדיק: [sráyfə].
alarm clock
(דער) וועקער (ל″ר: -ס); (דער) וועק⸗זייגער (ל″ר: -ס);
{אין מזרח אויך:} (דער) בודילניק (ל″ר: -עס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) אַלאַרם⸗זייגער (ל″ר: -ס).
alarmed (equipped with active security system)
מיט אַן אַלאַרם⸗סיסטעם; אַלאַרם⸗באַזאָרגט;
{אין מזרח אויך:} סיגנאַליזירט; מיט סיגנאַליזאַציע.
alarmed: be alarmed
זיך איבערשרעקן; זיך שטאַרק באַאומרואיקן.
alarming
שרעק⸗אָנוואַרפנדיק; פּחד⸗אָנוואַרפנדיק; שאַרף⸗באַאומרואיקנדיק; אַנגסט⸗ברענגענדיק.
alarmist (n.)
(דער) אַלאַרמיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַלאַרמיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַלאַרמיסטקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאַניק⸗שפּרייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פּאַניקיסט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) שריפה⸗שרײַער [sréyfə], דרומדיק: [sráyfə] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
alarmist (adj.)
אַלאַרמיסטיש; פּאַניק⸗פאַרשפּרייטנדיק; פּאַניקעוואַטע.
alas
צום באַדויערן; צום אומגליק; ליידער; צו אונדזער פאַרדרוס (\פאַרדראָס);
{עמאָטיוו:} נעבעך; בעוונותינו הרבים [b(ə)avòynəséynu|horáb(i)m], דרומדיק: [b(ə)avòynəsáyni:|(h)u:ráb(i)m], צפונדיק: [b(ə)avòynəséynu|horáb(i)m];
{עמאָטיוו; אין מער קאַטאַסטראָפאַלישע סיטואַציעס; אויך ווען ניט ווען איראָניש:} אַ בראָך; אוי וויי איז (צו) מיר (\אונדז); אַז אָך און אַז ווי; אַזאָכנ(אַז)וויי; פאַר קיינעם ני(ש)ט געדאַכט; פאַר קיין מענטשן ני(ש)ט געדאַכט; פאַר קיין יידן ני(ש)ט געדאַכט.
Alaska
אַלאַסקע (אויך: אַלאַסקאַ).
Albania
{אָן אַן אַרטיקל} אַלבאַניע.
Albanian (n.)
(דער) אַלבאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַלבאַנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַלבאַנערקע (ל″ר: -ס); (די\דער) אַלבאַנישע(ר).
Albanian (adj.)
אַלבאַניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַלבאַנער.
albeit
כאָטש (אויף אַן אמת [àfanéməs], דרומדיק: [òfanéməs]); כאָטש (ס′איז אויך דער פאַל, אַז); {דיאַלעקטישע וואַריאַנטן פון „כאָט“:} כאָטשיק; כאָטשע; כאָטשבע;
נאָר דערמאָנען דאַרף מען אויכ(עט), אַז; נאָר וואָסאנאמת, דאַרף אויך דערמאָנט ווערן.
albinism
(דער) אַלביניזם.
albino (n.)
(דער\די) אַלבינאָ.
albino (adj.)
אַלביניש.
album
(דער) אַלבאָם [albóm] (ל″ר: -ען);
{הערה: אין מערב דער עיקר אַ היימישער זאַמלבוך פון אייגענע און משפּחהשע פאָטאָגראַפיעס; אין מזרח אויך וועגן אַ בוך אין גרויס⸗פאָרמאַט, אָפטמאָל אַ פּראַכט⸗אויסגאַבע, מיט אַ סך בילדער צי אילוסטראַציעס (וואָס רופט זיך אויף ענגליש אויך אַ בוך צום קאַווע⸗טישל}.
{טאָמער וועגן מוזיק:}
(דער) לידער⸗אַלבאָם (ל″ר: -ען); (דער) לידער⸗דיסק (ל″ר: -ן); (די) לידער⸗זאַמלונג;
{וועגן אַמאָליקע פּלאַטעס:} (די) גרויס⸗פּלאַטע (ל″ר: -ס); (די) זאַמלונג⸗פּלאַטע (ל″ר: -ס).
Albuquerque
אַלבעקערקי.
alchemist
(דער) אַלכעמיסט (ל″ר: -ן).
alchemy
(די) אַלכעמיע.
alcohol
(דער) אַלקאָהאָל; (דער) ספּירט;
{טאָמער אין זין פון ′אַלקאָהאָלישע געטראַנקען′:}
{אָן אַן אַרטיקל:} משקה [máshkə]; לחיימס [ləkháyəmz], דרומדיק: [ləkhá:(y)əms] (ל″ר);
{אין מזרח אויך אומפאָרמעל, גוטמוטיק:} הונדערט גראַם;
{פאָרמעל צי אייפעמיסטיש:} שטאַרקע(רע) געטראַנקען;
{פראַזעס:} נכנס יין יצא סוד [nìkhnəs-yáyən|yòtso-sód], דרומדיק: [nìkhnəs-yá:(y)ən|yù:tsu:-sót] (′גייט אַרײַנעט ווײַן, גייט אַרויס אַ סוד′); נכנס יין יצא שטות [nìkhnəs-yáyən|yòtso-shtús], דרומדיק: [nìkhnəs-yá:(y)ən|yù:tsu:-shtís] (′גייט אַרײַנעט ווײַן, גייט אַרויס אַ שטות (\נאַרישקײַט)′);
בכוסו ובכיסו ובכעסו [bəkóysoy|ufkí(y)soy|ufká(ə)soy], דרומדיק: [bəkóysoy|ifkí(:)soy|ifká:soy], צפונדיק: [bəkéysey|ufkí(y)sey|ufká(y)sey] (קיצור פון „בשלשה דברים אדם ניכר: בכוסו ובכיסו ובכעסו, ואמריה ליה: אף בשחוקו“ — ַ ′אַ מענטשן דערקענט מען פון דרײַ זאַכן: זײַן טרינקען, זײַן קעשענע, און זײַן אין כעס ווערן; און מ′האָט דערצו געזאָגט אַז אַפילו אויך פון זײַן געלעכטער′ < עירובין ס″ה: ע″ב}.
alcohol abuse
(דער) קרומבאַנוץ (\שלעכטבאַנוץ) פון אַלקאָהאָל; (דער) אַלקאָהאָליזם.
alcohol free
אָן אַלקאָהאָל; אומאַלקאָהאָליש.
(.alcoholic (n
(דער) אַלקאָהאָליקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בעל⸗שיכרות [bàl-shíkrəs] (ל″ר: בעלי⸗שיכרות [bàlə-shíkrəs]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) שיכרות⸗לײַדנדיקע(ר); (די\דער) אַלקאָהאָליזם⸗לײַדנדיקע(ר); (די\דער) שכרותדיקע(ר) [shíkrəz-dik].
(.alcoholic (adj
אַלקאָהאָליש; מיט אַלקאָהאָל.
alcoholic drinks
(די) משקה [máshkə] (ל″ר {באַציענדיק זיך לגבי אַ ריי פאַרשיידענע אַלקאָהאָלישע געטראַנקען:} (די) משקאות [mash-kóəs], דרומדיק: [mash-kú:əs], צפונדיק: [mash-kó(y)əs] (ל″ר).
Alcoholics Anonymous
(די) „אַנאָנימע אַלקאָהאָליקער“ (ל″ר); (די) „אַלקאָהאָליש אַנאָנימע“ (ל″ר);
{הומאָריסטיש:} (די) „חברה פּלוני⸗אלמוני בני משקה“ [khèvrə|plòynə-almóynə|bnèy-máshkə], דרומדיק: [khèvrə|plòynə-almóynə|bnày-máshkə], צפונדיק: [khèvrə|plèynə-alméynə|bnèy-máshkə].
alcove
(דער) אַלקער.
alderman
(דער) אַלדערמאַן (ל″ר: אַלדערלײַט).
alef (/aleph)
א: (אלף, אַלֶף) [áləf] — דער ערשטער אות פון יידישן אלף⸗בית; = איינס (1) אין דער סיסטעם יידישע נומעראַציע.
מען קען אײַנטיילן דעם יידישן אלף אין פינף קאַטעגאָריעס:
(א) קמץ אלף: געשריבן „אָ“, וואָס ווערט אַרויסגערעדט: אין צפונדיקן (ליטווישן) יידיש און אין דער סטאַנדאַרדער שפּראַך („כלל יידיש“) — אַלעמאָל [o] (קורצער אָפענער /o/, דער טעכנישער סימבאָל: [ɔ]); אין די דרומדיקע דיאַלעקטן: אָדער [o] אָדער [u] (און דעמאָלט ערשט מיט צוויי מעגלעכקײַטן, קורץ ([u]) צי לאַנג ([:u]), למשל אין פּוילישן יידיש: זאָקן [zókn], אָבער: זאָגן [zúgn], זאָטל [zú:tl], זכרון [zəkú:rn]};
(ב) פּתח אלף: געשריבן „אַ“, וואָס ווערט אַרויסגערעדט: אַלעמאָל [a] אין גאַנצן צפון און אין ווײַטגרעסטן טייל דרום — אַחוץ אין פּאָדאָלער⸗בעסאַראַבער דיאַלעקט („טאָטע⸗מאָמע לשון“) וואו ס′איז [o] אין אַ סך פאָנעטישע שכנותן, למשל: „האַנט“ [ónt], „מכה“ [mókə].
(ג) דער שטומער אלף (מיטן מחיצה אלף אַרײַנגערעכנט):
(1) וואָס קומט בײַם אָנהייב וואָרט פאַר: ו, וי, י, יי, ײַ, למשל: און, אויב, אין, איי, אײַז {אין אַ ל ע וואַריאַנטן פון יידישן אויסלייג; די ווײַטערדיקע צוויי מינים שטומער אלף זײַנען פאַרווערט געוואָרן אין דער סאָוועטיש⸗יידישער אָרטאָגראַפיע פון די סטאַלינישע יאָרן און דערנאָכדעם באַזײַטיקט געוואָרן אין דער ראַדיקאַלער ייוואָ אָרטאָגראַפיע פון די סוף דרײַסיקער יאָרן (אין ביידע פאַלן מיט דער פונקציע דערפילט דורך דיאַקריטישע צייכנס גענומען פונעם העברעאישן ניקוד};
(2) אָנהייב טראַף (זילב) פאַר די אייגענע וואָקאַלן, למשל: באַציאונג; פריאיק; און
(3) אין דער טויזנטיאָריקער פונקציע פון אָפּטיילן צוויי וואָוון (דער קאָנסאָנאַנט [v]) פונעם וואָקאַלישן ו ([u]), למשל: וואו, וואונדער, פּרואוון; אין זעלטענע פאַלן אויף אָפּצוטיילן פיר וואָוון, למשל: פּרואוואונג. דעם אלף פון (2) און (3) רופט מען אָנעט: דער מחיצה אלף.
(ד) לשון⸗קודשדיקער אלף: אין סעמיטישן קאָמפּאָנענט איז דער אָרטאָגראַפישער אלף עלול זיך באַווײַזן אַרום פאַרשיידענע וואָקאַלן, למשל: אפשר [éfshər], גאולה [g(ə)úlə], גאון [gó(y)ən], דאגה [dáygə]; סוף וואָרט, איז דאָס בדרך כלל דער אומבאַטאָנטער רעדוצירטער שווא וואָקאַל געירשנט פון אַראַמיש, למשל: אכסניא [akhsányə], אדרבא [ádərabə], מסתמא [mistámə], שקלא וטריא [sháklə-v(ə)táryə]; דאָס איז פּאַראַלעל מיטן סוף⸗וואָרטיקן עין (ע) פון דער נײַער אָרטאָגראַפיע און מיטן סוף⸗וואָרטיקן יוד (י) פון דער עלטערער פאַר⸗משכילישער אָרטאָגראַפיע.
(ה) עיר⸗ואם אלף: אין די נעמען פון שטעט און שטעטלעך, סײַ אין אַמאָליקן אשכנז, סײַ איבערן שטח פונעם גאַנצן מזרח⸗אייראָפּעאישן יידנטום ביזן חורבן, איז צוגעקומען אַ מיסטיק פון דערהייבנקײַט איבער אַ שטאָט אָדער אַ שטעטל מיט אַ לאַנגער יידישער טראַדיציע — אַן עיר ואם בישראל — וועמענס נאָמען ס′ענדיקט זיך אויפן אומבאַטאָנטן שוָא וואָקאַל, אָט דעם נאָמען צו שרײַבן דווקא מיט אַן אַלף, אַן אלף וואָס טראָגט מיט זיך פאָר אַ געפיל, שיער ניט אַזאַ וואָס כישופט אַזש אײַנעט, אַז דער יידישער מהות פון שטאָט אָדער שטעטל איז אַ המשך פון דער אַראַמיש ריידנדיקער גמרא תקופה מיט אירע שטעט נהרדעא און פּומבדיתא (מיט אַן אוראַלטער טראַדיציע אַז דער אלף איז פאַר יידישע שטעט אין גלות, להיפּך צום הא פון די ארץ ישראלדיקע שטעט). אויף אַזאַ אופן האָט זיך דער עיר⸗ואם אלף פעסט אײַנגעפונדעוועט אין טראַדיציאָנעלן יידיש, און אין יידישן באַוואוסטזײַן, אַפילו נאָכדעם ווי די יידישיסטישע באַוועגונג האָט אָנהייב צוואַנציקסטן יאָרהונדערט גענומען איבערגיין אויפן סוף⸗וואָרטיקן ע — אויב אַפילו נאָר פון די שער⸗בלעטער און די אַמאָליקע אשכנזישע ירושה וואָס שפּאַנט דעם וואַנדער⸗וועג פון מערבדיקן ביזן מזרחדיקן אשכנז; די שטאָט נעמען מיטן אלף וואָרט⸗אויס שטעלן מיט זיך פאָר אַ לעבעדיקן גליד פון יידיש⸗טראַכטנדיקן מענטשן, ניט שייך צי אַליין שרײַבט מען מיטן מאָדערנעם, נייטראַלן ע. למשל:
אייזנא (איסני), אלטונא (אַלטאָנע), ברונא (ברין), הוראדנא (גראָדנע), ווילנא, ווארשא, וורמייזא (ווערמײַזע, וואָרמס); טארנא, מאגנצא (מאַגענצע, מײַנץ), נייטרא, סארנא, סלאבאדקא (סלאַבאָדקע [הײַנט: וויליאַמפּאָלע], בײַ קאָוונע), פיורדא, קאוונא, קראקא, ראוונא, ריגא, רישא (ריישע), שפּירא (שאַפּיראָ, שפּײַער).
(Aleinu (name of prayer
(אָן אַן אַרטיקל) עלינו [òléynu], דרומדיק: [:ù:láyni], ד″מ: [:ùléyni];
{מער פאָרמעל:} עלינו לשבח [olèynu-ləshabéyəkh], דרומדיק: [u:làyni:-ləshabáyəkh], ד″מ: [ulèyni:-ləshabéyəkh];
{פראַזעס:} קומען צו עלינו (אין זין פון ′האַלטן בײַם סוף′ — צי פון דאַוונען צי פון אַוואָס⸗ניט⸗איז — ווײַל עלינו איז האַרט בײַם אויסלאָז); {הומאָריסטיש:} קומען צום אויסשפּײַען {צוליב דער אַמאָליקער טראַדיציע פון אויסשפּײַען בײַ די ווערטער „ככל המונם“ וואָס אין דער תפילה גופא}.
Aleppo
(אָן אַן אַרטיקל) אַלעפּאָ [alépo].
(.alert (n
{נייטראַליש:}
אַן אַנאָנס (ל″ר: -ן); אַן איבערגעבונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַ מודעה [amədóə], דרומדיק: [amədú:ə] (ל″ר: מודעות);
{דרינגענדיק; אויף דער הייסער מינוט:}
אַן אַלאַרם (אויך: אַלאַרעם); אַ (דרינג⸗)וואָרענונג;
{מיט אָנצוהערעניש אַז דאָ גיין אין וואָרענען, ניט גלאַט איבערגעבן, דער עיקר וועגן אַ וואָגיקן מכשול:}
(די) אָנוואָרענונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַן אזהרה [anaz(h)órə], דרומדיק: [anaz(h)ú:rə]; {מער לומדיש, צי וועגן אַ מער סכנותפולן ענין:} אַן התראה [anasróə], דרומדיק: [anasrú:ə], צפונדיק: [anasró(y)ə].
(.alert (adj
וואַכיק; וואַכזאַם; אויפמערקזאַם;
{מער וועגן פאַרשטאַנד איידער די חושים:} אָנגעשפּיצט.
(.alert (v
{נייטראַליש:}
אַנאָנסירן;
{לומדיש:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mə(y)dóə-zayn], דרומדיק: [mòysər-mə(y)dú:ə-za:n], צפונדיק: [mèysər-mə(y)dó(y)ə-zayn];
{מיט מער דרינגעדיקײַט צי אַן אָנצוהערעניש אַז דאָ גייט אין וואָרענען, ניט גלאַט איבערגעבן:}
אָנוואָרענען; באַוואָרענען;
{לומדיש:} מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn]; {מער לומדיש, צי וועגן אַ מער סכנותפולן ענין:} מתרה זײַן [másrə-zayn].
alert: on high alert
אויף הויכוואַכיקײַט.
alert: on highest alert
אויף דער העכסטער וואַכיקײַט.
alertness
(די) וואַכזאַמקײַט; (די) אויפגעוואַכטקײַט; (די) וואַכעדיקײַט.
(Alexander the Great (356 BCE – 323 BCE
אלכסנדר מוקדון [aləksándər|múgd(i)n], דרומדיק: [aləksándər|mígd(i)n].
Alexander Jannaeus (± 127 – 76 BCE)
ינאי המלך [yánay-(h)amé(y)ləkh], דרומדיק: [yana:(y)-(h)aaméyləkh];
{מער פאָרמעל:} יהונתן אלכסנדר ינאי המלך [yòynəsn|aləksàndər-yánay|(h)amé(y)ləkh], דרומדיק: [yòynəsn|aləksàndər-yána:(y)|(h)améyləkh], צפונדיק: [yèynəsn|aləksàndər-yánay|(h)amé(y)ləkh].
(Alexander Susskind of Grodno (? – 1794
דער יסוד ושורש [dər-yəsód|v(ə)shóyrəsh], צפונדיק: [dər-yəsód|v(ə)shéyrəsh];
ר′ אלכסנדר זוסקינד בן משה מהוראדנא.
alfajor
(דער) אַלפאַכאָר (ל″ר: -ן).
(Alfasi, Isaac (1013–1103
דער רי″ף [dər-ríf];
ר′ יצחק אלפסי.
Alfes, Ben-Zion (1851–1941)
בן⸗ציון אלפס [bèn-tsíyən|álfəs];
דער מעשה אלפס [dər-màysə-álfəs], דרומדיק: [dər-mà:sə-álfəs];
געבאָרן: ווילנע; געשטאָרבן: פּתח תקווה.
Algemeiner Journal (/Algemeyner Zhurnal) (publication)
(דער) אַלגעמיינער זשורנאַל;
{פון קיצור וועגן:} {בייגעוודיק:} דער אַלגעמיינער; {אין ענגערע קרײַזן:} דער זשורנאַל;
{אומפאָרמעל בײַ טייל פונעם עולם:} יעקבסאָנס צײַטונג; דזשייקאָבסאָנס צײַטונג;
{דווקא וועגן יידישן „אַלגעמיינעם זשורנאַל“, אַז מ′דאַרף מבחין זײַן:} דער יידישער „אַלגעמיינער“;
{דווקא וועגן ענגלישן „אַלגעמיינעם זשורנאַל“, אַז מ′דאַרף מבחין זײַן:} דער ענגלישער „אַלגעמיינער“; דער אַ⸗זשורנאַל;
{הערה: בשעת ווען אויף ענגליש קען די „בכורה“ אַנדערש זײַן, באַדײַט „אַלגעמיינער זשורנאַל“ סתם — די פובליקאַציע וואָס אויף יידיש, די וואָכן⸗צײַטונג געגרינדעט דורך גרשון יעקבסאָן אין 1972 אין ניו⸗יאָרק אַלץ המשך פון דער דעמאָלט אָקערשט אונטערגעגאַנגענער טאָג⸗צײַטונג „טאָג מאָרגן זשורנאַל“}.
Algeria
(אָן אַן אַרטיקל) אַלזשעריע; אויך: אַלזשיריע.
Algerian (n.)
(דער) אַלזשערער (אויך: אַלזשירער) (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַלזשערערין (אויך: אַלזשירערין), ל″נ: -ס;
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַלזשערישע(ר) (אויך: אַלזשירישע(ר)). (די\דער) אַלזשערישע(ר) (אויך: אַלזשירישע(ר)).
Algerian (adj.)
אַלזשעריש; אויך: אַלזשיריש.
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַלזשערער (אויך: אַלזשירער).
Algiers
{אָן אַן אַרטיקל} אַלזשער; אויך: אַלזשיר.
algorithm
(דער) אַלגאָריטעם (ל″ר: אַלגאָריטמען; אויך: אַלגאָריטעמס).
alias (n)
(דער) פּסעוודאָנים (ל″ר: -ען); (דער) געמאַכטער נאָמען (ל″ר: … נעמען);
{עמאָטיוו:} (דער) אויסגעקלערטער נאָמען (ל″ר: … נעמען);
{נאָכמער עמאָטיוו:} אַ נאָמען פון דער הפטורה [haftóyrə], צפונדיק: [haftéyrə].
alias (conj.)
אויך באַקאַנט אַלץ (\ווי); אויך לויטן נאָמען;
{מיט וואַרעמקײַט און היימישקײַט:} המכונה [ham(ə)khúnə], דרומדיק: [ham(ə)khínə].
alias: person of many aliases
(אַ מענטש) מיט יתרוס נעמען [yísroyz|némən], דרומדיק: [yísroys|néymən] צפונדיק: [yísreyz|némən];
{פראַזע:} יתרוס נעמען (האָט ער\זי);
{הערה: דאָס נעמט זיך פון חומש שמות, פון ערשטן פּסוק פון פּרשת יתרו (שמות י″ח: א′), פון פּירוש רש″י, וואו רש″י מאַכט (זיך פאַררופנדיק אויף דער מכילתא), אַז יתרו האָט זיבן נעמען געהאַט: רעואל, יתר, יתרו, חובב, חבר, קני, פּוטיאל. איז וואָס קען דען זײַן מער אָנגעמאָסטן אויף אַ מענטש אַ מרבה שמות…}.
alibi
(די) אַליבע (ל″ר: -ען); (דער) אויסדריי⸗תירוץ [tèrəts]; (די) אַרויסדרייאונגס⸗מעשה [màysə], דרומדיק: [mà:(n)sə]; (דער) באַווײַז אַז מ′איז אַנדערשוואו (דעמאָלט) געווען.
alien (n.) (from another planet)
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַנדערפּלאַנעטעדיקע(ר); (די\דער) אַנדערוועלטישע(ר).
alien (adj.) (from another planet)
אַנדערפּלאַנעטעדיק; אַנדערוועלטיש.
alien (n.) (non-citizen)
{בייגעוודיק:} (די\דער) פרעמד⸗בירגערדיקע(ר); ני(ש)ט⸗בירגערדיקע(ר).
alien (adj.) (non-citizen)
פרעמד⸗בירגערדיק; ני(ש)ט⸗בירגערדיק.
alienate
אָפּשטויסן; אָפּפרעמדן;
{לומדיש:} מרחיק זײַן [márkhəg-zayn].
alienation
{בײַ אַ יחיד:}
(דאָס\דער) אָפּפרעמדן זיך; (די) פּערזענלעכע אָפּפרעמדונג;
{בכלל:}
(די) אָפּפרעמדונג; (די) אָפּגעפרעמדטקײַט [óp-gəfrèmt-kayt], דרומדיק: [úp-gəfrèmt-kayt];
{אַקאַדעמיש:} (די) אַליענאַציע.
align
{מעכאַניש:}
צוגלײַכמאַכן; אויסגלײַכן (מיט);
{פּאָליטיש, אידעאָלאָגיש, וכדומה:}
זיך אַליאירן (מיט); זיך צובינדן (צו\מיט); זיך צואייגענען (צו\מיט);
אַרײַן אין איין מחנה (מיט) [mákhnə]; אַרײַן אין זעלביקן לאַגער (ווי); קומען אין אײַנקלאַנג (מיט); אַריבער אויף איין ליניע (מיט).
זײַן אין הסכם (מיט) [héskəm]; (מיט)שטימען (מיט).
align left (typ.)
שורה⸗לינקס [shúrə], דרומדיק: [shí:rə].
align right (typ.)
שורה⸗רעכטס [shúrə], דרומדיק: [shí:rə].
aligned
{מעכאַניש:}
צוגלײַכגעמאַכט; אויסגעגליכן;
{פּאָליטיש, אידעאָלאָגיש, וכדומה:}
אין איין מחנה (מיט) [mákhnə]; אין זעלביקן לאַגער (ווי); אין אײַנקלאַנג (מיט); אויף איין ליניע (מיט).
alignment
{מעכאַניש:}
(די) צוגלײַכונג (ל″ר: -ען);
{פּאָליטיש, אידעאָלאָגיש, וכדומה:}
(די) אַליאירונג (מיט); (די) צושטימונג (צו\מיט); (דער) אײַנקלאַנג (מיט); (די) צוגעהעריקײַט.
alike
געגליכן; ענלעך; {אין מזרח; אין מערב סטיליזירט:} פּאַכאָזשע;
(שיער ני(ש)ט) דאָס זעלב(יק)ע; מיט איין פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].
alike (adv.): by day and by night alike
אַזוי בײַטאָג (און) אַזוי בײַנאַכט;
סײַ בײַטאָג (און) סײַ בײַנאַכט; {בײַם רוב אַרכעאיש:} אי בײַטאָג אי בײַנאַכט;
{לומדיש:} הן בײַטאָג הן בײַנאַכט [hen].
alimony
(די) אַלימענטן (ל″ר); (די) אויסהאַלטונג(ס)⸗צאָלונגען (ל″ר); (די) גט⸗צאָלונגען [gét] (ל″ר);
{לומדיש; דער עיקר וועגן יידן:}
(די) הספּקה [haspókə], דרומדיק: [h)aspúkə)]; (די) מזונות [məzóynəs], צפונדיק: [məzéynəs] (ל″ר).
alive
בײַם לעבן [bam-lébm], דרומדיק: [bam-léybm]; לעבעדיק; אַ לעבעדיקע(ר);
{עמאָטיוו:} חי וקים [khày-v(ə)káyəm];
{פראַזעס, וועגן מענטשלעכן לעבן:}
נאָך אַ תושב דאָ אויף דער וועלט [tóyshəv], צפונדיק: [téyshəv]; דערווײַל אויפן עולם השקר [òyləm-(h)ashékər], דרומדיק: [(òyləm-(h)ashéykə(r], צפונדיק: [èylom-(h)ashékər];
{מער אינטים; מיט הומאָר:} (וואָס) דרייט זיך נאָך אַרומ(עט) דאָ אויף דער וועלט; (וואָס) רײַסט זיך נאָך אַרומ(עט) מיט בני אדם [bnèy-ódəm], דרומדיק: [bnày-ú:dəm].
alive and well
{פראַזעס:} געזונט און שטאַרק; פריש און געזונט;
{מיט חברישער איראָניע:} חי וקים [khàyv(ə)káyəm]; קערט נאָך אַ וועלט.
alive: keep alive (v. trans.)
{וועגן אַ מענטשן:}
(דער)האַלטן בײַם לעבן; אויפהאַלטן אַ לעבעדיקן (\לעבעדיקע);
{וועגן אַ פּראָיעקט, באַוועגונג, אידיי, וכדומה:}
אויפהאַלטן; ווײַטערפירן; ממשיך זײַן מיט [mámshəgh-zayn]; פאַרהיטן פון אונטערגאַנג.
aliyah (being called to recite blessing on the Torah at synagogue)
(די) עליה [alíyə] (ל″ר: עליות);
aliyah: get an aliyah (be called to the Torah)
קריגן אַן עליה [ànalíyə]; אויפגערופן ווערן (צו אַן עליה) (\צו דער תורה [tóyrə], צפונדיק: [téyrə]).
aliyah (resettlement in the Land of Israel)
(דאָס\דער) עולה זײַן אין (\קיין) ארץ ישראל [óylə-zayn|kinèr(ə)ts-yisró(ə)l], דרומדיק: [óylə-za:n|kinè(y)r(ə)ts-yisrú:(ə)l], צפונדיק: [éylə-zayn|kinèr(ə)ts-isró(y)əl];
{די; אָפטמאָל אָן אַן אַרטיקל:} עליה [aliyá];
{הערה: בײַ טראַדיציאָנעל⸗פרומע יידן טרעפט זיך, אַז עליה מיטן איווריטישן אַרויסרייד ([aliyá]) באַציט זיך אויפן עולה זײַן קיין ארץ ישראל פון „מאָדערנע“ (על כל פּנים: ניט⸗חרדישע) יידן בשעת ווען אַ היימישער איז פּשוט עולה אין ארץ ישראל}.
aliyah: make aliyah (resettle in the Land of Israel)
עולה זײַן אין (\קיין) ארץ ישראל [óylə-zayn|kinèr(ə)ts-yisró(ə)l], דרומדיק: [óylə-za:n|kinè(y)r(ə)ts-yisrú:(ə)l], צפונדיק: [éylə-zayn|kinèr(ə)ts-isró(y)(ə)l].
all (n.): they gave it their all
דאָס האַרץ מיט דער נשמה האָבן זיי אין דעם אַרײַנגעלייגט; זיי האָבן אַלצדינג נאָר וואָס מ′קען געטאָן; זיי האָבן קיין כוחות דערפאַר ני(ש)ט געזשאַלעוועט [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]; מיט לײַב און לעבן האָבן זי זיך אין דעם אַרײַנגעטאָן.
(.all (pron
אַלע [álə]; די אַלע; {עמאָטיוו:} אַלדי; {צומאָל מער עמאָטיוו:} אַלדע; טיילן ד″מ: [ólə], אויך: אילע [ílə].
(.all (adv
אינגאַנצן; דורכאויס; גאָר.
all along
די גאַנצע צײַט; פון אָנהייב אָן; פון (סאַמע) אָנהייב ביז איצט(ער);
{לומדיש:} מלכתחילה [məlkhat-khí(y)lə]; {נאָכמער לומדיש:} מדלכתחילה [məd(ə)lkhàt-khí(y)lə].
all around (on all sides)
אַרום און אַרום; אַרומענאַרום; רונד אַרום; פון אַלע זײַטן.
all around (total, considered from any angle, multifarious)
פולשטענדיק; גאַנץ; טאָטאַל; פילפאַכיק; פילזײַטיק; ווי מ′זאָל ני(ש)ט קוקן אויף דעם.
all around: it’s better all around
ס′איז בעסער (אַזוי), ווי (אַזוי) מ′זאָל ני(ש)ט קוקן אויף דעם; אַזוי איז פון יעדן שטאַנדפּונקט בעסער.
all around: You’re an all around person
איר זײַט (\דו ביסט) אַ פילזײַטיקער (\פילפאַכיקער) מענטש;
{אַלץ קאָמפּלימענט אַ הויך טאַלאַנטירטן:} איר זײַט אַ מושלם [amúshləm], דרומדיק: [amíshləm], ל″נ: אַ מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [amishléyməs].
All aboard!
אַלע אַרײַן!; אַלע אַרויף!; אַלע אײַנשטײַגן!.
all along
די גאַנצע צײַט; במשך (פון) דער גאַנצער צײַט [bəméshəkh], דרומדיק: [bəméyshəkh].
all at once
אַלץ אויפאַמאָל; אַלץ (\אַלצדינג) מיט איין מאָל.
all but
אַלצ(דינג) אַחוץ [akhúts], דרומדיק: [akhíts].
(.all day (adj
גאַנצטאָגעדיק; פולערטאָגעדיק;
{פּרעדיקאַטיוו אַדווערביאַל:} (אויף) אַ גאַנצן טאָג („סעמינאַר אויף אַ גאַנצן טאָג“).
(.all day (adv
אַ גאַנצן טאָג;
{פראַזעס:} פון אינדערפרי ביז בײַנאַכט [banákht]; פון קאַיאָר ביז האַלבע נאַכט.
All done!
געענדיקט!; פאַרטיק!; געמאַכט!.
all ears: I’m all ears!
כ′הער זיך צו מיט ביידע אויערן!; כ′הער זיך גוט צו!; איך בין אינגאַנצן אײַער (\דײַן) צוהערער!.
all encompassing
אַלץ אַרומנעמע(נ)דיק; טאָטאַליש כוללדיק [kóyləl-dik], צפונדיק: [kéyləl-dik].
all expenses paid
(מיט) אַלע הוצאות געדעקט [hətsóəs], דרומדיק: [hətsú:əs].
all female
בלויז⸗פרויעדיק; בלויז (פאַר) פרויען.
all for it: I’m all for it!
איך האַלט דערמיט אינגאַנצן!; איך בין אינגאַנצן פאַר דער זאַך!; מיין מיינונג איז אינגאַנצן פּאָזיטיוו (דערוועגן)!.
all in all
אַרום און אַרום; נעמענדיק אַלצדינג אין באַטראַכט; אינאיינעם גענומען;
בכלל גענומען [bəkhlál].
all in one (n.)
אַן אַלץ⸗אין⸗איינעם (ל″ר: -ס);
all in one (adj.)
אַלץ⸗אין⸗איינעם; אַלץ⸗אין⸗איינעמדיק.
all inclusive
אַלץ⸗אַרײַננעמע(נ)דיק; אַלץ⸗אַרומנעמע(נ)דיק; פולשטענדיק;
{לומדיש:} כולל⸗הכלעדיק [kòyləl-(h)akólədik], צפונדיק: [kèyləl-(h)akólədik].
all kinds of
אַלערליי; אַלערלייאיקע [álə(r)-léy(i)kə], דרומדיק: [álə(r)-láy(i)kə]; כלערליי [kòlə(r)léy], דרומדיק: [kòlə(r)láy]; כלערלייאיקע [kòlə(r)léy(i)kə], דרומדיק: [kòlə(r)láy(i)kə]; פאַרשיידענערליי; אַלע מיני [álə|mínə] {לומדיש:} [álə|míney], דרומדיק: [álə|mínay]); כל מיני [kòl-mínə]; {לומדיש:} [kòl-míney], דרומדיק: [kòl-mínay].
all male
בלויז⸗מענערדיק; בלויז (פאַר) מענער.
all my days
אַלע מײַנע יאָרן;
{לומדיש:} כל ימי [kòl|yómày], דרומדיק: [(kòl|yúmà:(y].
all night (adj.)
גאַנצענאַכטעדיק; פון בײַנאַכט ביז אינדערפרי.
all night party
(די) גאַנצענאַכטעדיקע הוליאַנקע (\פאַרברענגעניש; \מסיבה [məsíbə]).
all-nighter (n.)
(דער) גאַנצענאַכטיקער (ל″ר: -ס); אַזאַ אויף אַ גאַנצער נאַכט.
(all or nothing (not a spectral issue
אָדער גאָר אָדער גאָרני(ש)ט; אָדער אַהין אָדער אַהער;
{פראַזע; סאַרקאַסטישער ענטפער אויף דעם וואָס האַלט פון אַ מהלך ווען ס′איז בפירוש אַן ענין פון גאָר צי גאָרניט:} אַ קליין ביסעלע טראָגעדיק!; אַ ביסל שוואַנגערדיק; {לומדיש:} אַ קאַפּ מעוברת [akáp|m(ə)ubérəs], דרומדיק: [akáp|m(ə)i:béyrəs].
all out (adj.)
מאַקסימאַליש; פולשטענדיק; אומבאַגרענעצט; דורכאונדורכעדיק;
אויף אַלע פראָנטן; מיט אַלע כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəd].
all over
אומעטום; אין יעדן אָרט; איבעראַל;
{לומדיש:} בכל מקום שהוא [bəkhól|mókəm|shəhú], דרומדיק: [:bəkhól|múkəm|shəhí];
{פראַזעס:} וואו מ′טוט זיך נאָר אַ קער; וואו מ′זאָל זיך ני(ש)ט אַ קער טאָן; איבער דער גאַנצער וועלט; אויף יעדן קער און ווענד.
all over America
איבער גאַנץ אַמעריקע; איבער דער גאַנצער אַמעריקע.
all over New York
איבער גאַנץ ניו⸗יאָרק; איבערן גאַנצן ניו⸗יאָרק.
all over the country
איבערן גאַנצן לאַנד; פון איין עק לאַנד ביזן אַנדערן;
{לומדיש:} מדן ועד באר שבע [mədón-v(ə)àd|bərshévə ], דרומדיק: [mədón-v(ə)àt|bərshéyvə].
all over town (/the city)
איבער דער גאַנצער שטאָט; {דיאַלעקטיש:} איבערן גאַנצן שטאָט; איבער די גאַנצע שטאָט.
All Powerful (n.) (God)
דער אַלמעכטיקער; {אָביעקטיוויש:} דעם אַלמעכטיקן.
all powerful (adj.)
{קען פאַראַלגעמיינערט ווערן, ברענגט פאָרט אויפן זינען די באַצייכענונג פון אייבערשטן לויטן שם⸗דבר „דער אַלמעכטיקער“:}
אַלמעכטיק;
{אין אַלגעמיין:}
אַלמאַכטיק; מיט גרענעצלאָזער (\אַבסאָלוטער) מאכט.
all purpose (adj.)
צו (\פאַר) אַלע צוועקן; פאַרשיידנצוועקיק.
All right!
גוט!; מסכים! [máskəm]; אין אָרדענונג!; מהיכא תיתי! [màkhə|téysə], דרומדיק: [màkhə|táysə];
{מיט אַ קאַפּ ווינציקער ענטוזיאַזם:} גאַנץ גוט!; זאָל זײַן (אַזוי)!; פאַרוואָס ני(ש)ט?.
all right: be all right
{אין פּערזענלעכן צושטאַנד:} זײַן אין אָרדענונג; זײַן געזונט; {שמועס⸗שפּראך:} זײַן אָלרײַט; זײַן אָקיי (\אָקעי);
{וואָס שייך פּאַסיקײַט}: אין אָרדענונג; צוגעפּאַסט; פּאַסן; טויגן.
all right: It will be all right!
ס′(וו)עט זײַן גוט!; ס′עט זײַן אין אָרדענונג!;
{דער עיקר אין ארץ ישראל:} ס′(וו)עט זײַן בסדר [bəséydər], דרומדיק: [(bəsáydə(r];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און אַ סך ווײַטער:} ס′עט זײַן אָקעי! (אויך: אָקיי); ס′(וו)עט זײַן אָלראַיט (אויך: אָלרײַט).
all right: guy who who is doing all right (/who always does all right /okay)
אַן אָלראַיטניק (אויך: אָלרײַטניק) (ל″ר: -עס), ל″נ: אַן אָלראַיטניצע (אויך: אָלרײַטניצע) (ל″ר: -ס).
(all risk insurance (guarantee
(די) אַלגאַראַנטיע [algarántyə]; „אַלע ריזיקעס“.
all star (adj.)
מיט נאָר די גרעסטע (פון די גרעסטע); מיט נאָר די באַרימטסטע (פון די באַרימט(סט)ע).
all systems go
(אַז ס′איז) אַלצ(דינג) אינגאַנצן גרייט (\צוגעגרייט).
all that
דאָס אַלצ(דינג); {אָביעקטיוו:} דעם אַלעמען.
all that jazz (/stuff)
אָטאָ די אַלע זאַכן; דאָס אַלצ(דינג); {אָביעקטיוו:} דעם אַלעמען;
{פראַזעס; אָפט איראָניש:} די אַלע מעשיות [máysəs], דרומדיק: [má:(n)səs]; אָטאָ די אַלע תורות [tóyrəs], צפונדיק: [téyrəs].
all the better
איז (שוין) נאָך בעסער; איז דאָך בעסער;
{לומדיש:} איז מה טוב [má-toyv], צפונדיק: [má-teyv].
all the more
איז נאָכמער [nókh-mèr], דרומדיק: [(nókh-mèyə(r]; איז נאָך מער [nòkh-mér], דרומדיק: [nòkh-méyə(r)].
all the rage (fashionable in a big way)
שוין איינמאָל אַ מאָדע; אַ מאָדע אַ רײַסעניש; אַ סופּער⸗מאָדע; אַ מאָדע, מ′גייט אויס נאָך איר.
all the same
אַלצאיינס; אַזוי צי אַזוי; ני(ש)טאָ קיין חילוק [khílək].
all the way (completely)
אינגאַנצן; ביזן סוף [sóf]; ביזן שלוס.
all the more
איז (אויף) נאָכמער; איז מכל שכן [məkól-shkèn].
all time (all-time)
פון אַוועלכער ני(ש)ט איז צײַט; פון אַוועלכע ני(ש)ט איז יאָרן; אויף אַלע יאָרן ביז איצט(ער);
וואָס שטעלט מיט זיך פאָר אַ רעקאָרד;
{מער ליטעראַריש און וועגן לענגערע צײַט⸗אָפּשניטן:} פון אַלע דורות און תקופות [dóyrəs|un-tkúfəs], דרומדיק: [dóyrəs|in-t(ə)kí:fəs], צפונדיק: [déyrəs|un-tkúfəs].
all together (taken together, in sum)
אינאיינעם (גענומען); צוזאַמען (גענומען);
בסך⸗הכל [bəsàkhákl].
all told
סוף כל סוף [sófkl|sóf]; נאָך אַלעמען;
אַרום און אַרום; דער סך⸗הכל איז [sakhákl].
all volunteer (adj.)
אינגאַנצן⸗וואָלונטאַריש; נאָר⸗וואָלונטאַריש.
all: above all
מער פון אַלצדינג; דער עיקר [dəríkər]; {דיאַלעקטיש:} דערעיקרשט [dəríkərsht];
{לומדיש:} ועל כולם [v(ə)àlkúləm], דרומדיק: [v(ə)àlkíləm].
all: and for all that
און נאָך דעם אַלעמען; און ני(ש)ט קוקנדיק אויף דעם אַלעמען.
all: the be-all and end-all
דאָס סאַמע וויכטיקסטע (\גלאַוונע); די סאַמע וויכטיקסטע (\גלאַוונע);
מער פון (\איידער) אַלצדינג.
all: for all I care
אויף וויפל ס′איז מײַנע אַ דאגה [dáygə], דרומדיק: [dá:gə].
all: for all I know
פון דעם וויפל איך ווייס; פון דעם וואָס איך ווייס (\וואָס מיר איז באַקאַנט).
all: he/she is all talk
בײַ אים (\איר) איז עס אַלץ הוילע (\בלויזע \פּוסטע) דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm] (\רייד).
all: it’s all in your head
ס′איז נאָר בײַ אײַך (\דיר) אין דמיון [dímyən] (\אין דער פאַנטאַזיע \אין קאָפּ).
all: It’s all over!
ס′איז שוין נאָכאַלעמען (\נאָך אַלעמען)!; ס′האָט זיך געענדיקט די מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; ס’איז שוין פאַרטיק אַ געשעפט!; ס′איז שוין אַראָפּ פון מאַרק!;
{פראַזעס:} אַ שטעקעלע אַרײַן, אַ שטעקעלע אַרויס, די מעשה איז אויס!; ס′איז שוין נאָך עלינו! [oléynu], דרומדיק: [:u:láyni]; ס′איז שוין נאָך נעילה! [n(ə)í(y)lə].
all: not all there
ני(ש)ט אינגאַנצן בײַ די קלאָרע געדאַנקען; ני(ש)ט אינגאַנצן;
{פראַזעס:} ס′פעלט בײַ אים (\איר, וכו′) אַ קלעפּקע (\אַ רעדל).
all: That’s all!
דאָס איז דאָס! [dòsí(z)-dòs], דרומדיק: {dùsí(z)-dùs], מער שמועסשפּראַכיק: [dòsí-dəs], דרומדיק: [dùsí-dəs];
אָט האָט איר (עס) [òt-hótir(-əs)]; {אינטים:} אָט האָסטע(ס)! [(òt-hóstə(s];
{מיט אַ שמץ אומגעדולד צי אויטאָריטעטס⸗באַווײַזונג בײַם דערקלערן דעם ענין אויס:}
שוין!; געמאַכט!; פאַרטיק!;פאַרטיק אַ געשעפט!; אַראָפּ פון מאַרק!;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} פסיאָ! (געשריבן אויך: ווסיאָ!);
{ענגלישע ריידנדיקע:} דעטס איט!; דעטס אָל!;
{ליטוויש:} (און) וויסקאַס!;
{ישראליש:} און זהו זה [zéhu-zè].
all: when all is said and done
נאָך אַלע דיסקוסיעס; נאָך דעם אַלעמען וואָס מ′האָט גערעדט און געטאָן;
{לומדיש:} נאָכן „הכל נשמע“ [hakól|níshmə] (< קהלת י″ב: י″ג).
allegation
(די) באַשולדיקונג (ל″ר: -ען); (דער) אָנקלאָג (ל″ר: -ן); (די) אַלעגאַציע (ל″ר: -ס);
{מער פאָרמעל, אַשטייגער פון פּראָקוראָר:} (דער\דאָס) אָנקלאָג⸗צעטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען); {לומדיש:} (דער) כתב החשד [ksàv-(h)akshád] (ל″ר: כתבי חשדים [kìsvey-kh(ə)shódəm], דרומדיק: [kìsvay-kh(ə)shú:dəm]);
{לומדיש:} (די) תביעה [tvíyə]; {נאָכמער לומדיש:} (דער) ק(י)טרוג [kítrəg];
allege
באַשולדיקן; פאָרוואַרפן; באַהויפּטן.
alleged
{באַשולדיקונג:}
(צו\אין דער זאַך) באַשולדיקט; (אין דער באַשולדיקונג) אָנגערופענע(ר); אָנגעקלאָגט;
{סתם:}
כלומרשט(דיק); אַזויגערופענע(ר).
allegedly
{באַשולדיקונג:}
ווי ס′ווערט באַשולדיקט; ווי ס′ווערט אויפגעוואָרפן;
ווי מען איז חושד [khóyshəd], צפונדיק: [khéyshəd]; ווי מ′פאַרדעכטיקט;
{סתם:}
ווי מ′זאָגט; ווי מ′טענהט [mətáynət], דרומדיק: [mətá:nət]; ווי מ′רעדט.
allegiance
(די) געטרײַשאַפט; (די) פולע איבערגעגעבנקײַט;
{לומדיש:} (די) נאמנות [nəmónəs], דרומדיק: [nəmú:nəs].
allegorical
אַלעגאָריש.
allegory
(די) אַלעגאָריע.
allegiance: pledge of allegiance
(די) געטרײַשאַפט⸗דעקלאַראַציע.
allergic
אַלערגיש.
allergist
(דער) אַלערגיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַלערגיסטין (ל″ר: -ס); (דער) אַלערגיעס⸗דאָקטער (ל″ר: ⸗דאָקטוירים), ל″נ: (די) ⸗דאָקטערשע (ל″ר: -ס).
allergy
(די) אַלערגיע (ל″ר: -ס).
alleviate
פאַרלינדערן; פאַרמילדערן; פאַרלײַכטערן; פאַרגרינגערן;
מילדער מאַכן; לײַכטער מאַכן; גרינגער מאַכן.
alleviation
(די) (פאַר)לינדערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרמילדערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרלײַכטערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרגרינגערונג (ל″ר: -ען); (די) אַלעוויאַציע;
(דאָס\דער) לינדער מאַכן; (דאָס\דער) מילדער מאַכן; (דאָס\דער) לײַכטער מאַכן; (דאָס\דער) גרינגער מאַכן.
{טאָמער אין רשות הרבים און פאָרט ברייט גענוג אויף אַ פור (בײַ הײַנטיקן טאָג — אויף אַ טיפּישן אויטאָמאָביל), ניט שייך צי מען קען דערמיט אַדורך צו דער ווײַטערדיקער פּאַראַלעלער גאַס צי ניט:} (דאָס\די) געסעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) געסל (ל″ר: -עך); (דער) זאַוואוליק (\זאַוואולעק) (ל″ר: -עס; אויך: זאַוואולקעס);
{צי אין רשות היחיד צי אין רשות הרבים, אָבער ברייט גענוג נאָר צו פוסגייער:} (די) סטעזשקע (ל″ר: -ס); (דאָס\די\דער) וועגעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די\דער\) וועגל (ל″ר: -עך); {טאָמער קען מען אַדורך ביז צו דער פּאַראַלעלער גאַס: (דער) דורכגאַנג (ל″ר: דורכגענג, אויך: דורכגאַנגען); (אין עלטערן לשון אויך:) דורכגאַנג⸗הויף (ל″ר: -ן);
{טאָמער אַפילו אַ ספק לגבי רשות (למשל „רשות הסטאָראָזש“, ד.ד. בדרך כלל פאַר אַלעמען אָפן בײַטאָג), בדרך כלל ניט (גאַנצערהייט באַנומען) ברייט גענוג אויף אַ פור (צי אויף אַ הײַנטצײַטיקער מאַשין), אָבער כאָטש בײַטאָג שאַפנדיק אַ פרײַען דורכגאַנג צווישן צוויי (מערסטנטייל פּאַראַלעלע) גאַסן (מעגלעך אויך מיט טרעפּלעך דאָ און דאָרט:} (דער) דורכהויף (ל″ר: -ן).
alley: it’s right up my alley
ס′איז גראָד (\גראַדע) (פּונקט) אין מײַן בראַנזשע (\ווינקל \תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím]);
מיר איז דאָס פּונקט אָנגעמאָסטן.
alleycat
(די) גאַסנקאַץ (ל″ר: גאַסנקעץ).
alliance
די אַליאירטע (ל″ר); (דער) פאַרבאַנד (ל″ר: -ן); (די\דער) אַליאַנץ (ל″ר: -ן); (דער) יד אחת [yadákhəs].
{הערה: דער באַנוץ פון „בונד“ אין דעם זין איז אַרכעאיש; אויף יידיש איז עס געבליבן דער פאַרקירצטער נאָמען פון „יידישן אַרבעטער בונד“}.
allied
אַליאירט; אין (אַ) פאַרבאַנד (\בונד \אַליאַנץ \פאַראיין).
allies (the allies; cf. ally)
די אַליאירטע (ל″ר); די חברישע לענדער [khávərishə] (ל″ר); די צוזאַמענגייענדיקע לענדער (ל″ר);
די מיטגלידער⸗לענדער פון אייגענעם צד [tsád].
alligator
(דער) אַליגאַטאָר (ל″ר: -ס).
allistic
אַליסטיש; אומאויטיסטיש.
alliteration
(די) אַליטעראַציע (ל″ר: -ס).
alliterative
אַליטעראַטיוו.
allocate
צוטיילן; אַלאָקירן; אָפּשרײַבן; געבן אַ סובווענץ (\אונטערשטיצונג \בײַשטײַערונג).
allocation
(די) צוטיילונג (ל″ר: -ען); (די) אַלאָקירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) אונטערשטיצונג (ל″ר: -ען); (די) בײַשטײַערונג (ל″ר: -ען).
allograph
(דער) אַלאָגראַף (ל″ר: -ן).
allomorph
(דער) אַלאָמאָרף (ל″ר: -ן).
allomorphic
אַלאָמפאָרפיש.
allophone
(דער) אַלאָפאָן (ל″ר: -ען).
allophonic
אַלאָפאָניש.
allot
צוטיילן; אַסיגנירן; געבן.
allotment
(די) צוטיילונג (ל″ר: -ען); (די) אַסיגנירונג (ל″ר: -ען); (די) געבונג (ל″ר: -ען).
allotment (garden)
(דער) קליינגאָרטן (ל″ר: קליינגערטנער); (דער) באַזונדערער גאָרטן (ל″ר: באַזונדערע גערטנער).
(allow (permit
דערלויבן [dərlóybm], אויך: [dalóybm], צפונדיק: [daléybm]; לאָזן; דערלאָזן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} געבן רשות [gèbm|r(ə)shús], דרומדיק: [gèybm|r(ə)shís];
{לומדיש, דער עיקר וועגן פראַגן פון יידישן דין צי מען מעג צי מ′טאָר ניט, אָבער אויך (צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר) וועגן גאָר אַנדערע זאַכן וואו אַן אויטאָריטעט גיט אַ דערלויבעניש וואָס ווערט געגליכן צו אַ מין לעגאַליסטישן היתר:} מתיר זײַן [mátər-zayn].
(allow (concede the point
צוגעבן; נאָכגעבן; מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].
allow for
אַרײַננעמען אין חשבון (די מעגלעכקײַט, אַז) [khézhbm].
(allowance (regular sum of money
{טאָמער וועגן אַ רעגולערער (אָפטמאָל באַשיידענער) סומע:} (דאָס\די) קעשענע⸗געלט; (דאָס\די) אויפהאַלט⸗געלט;
{טאָמער לויטן טאָג:} טעגלעכע קעשענע⸗געלט; טעגלעכע אויפהאַלט⸗געלט; טאָג⸗געלט;
{טאָמער אַלע וואָך:} וועכנטלעכע קעשענע⸗געלט; וועכנטלעכע אויפהאַלט⸗געלט; וואָכן⸗געלט;
{טאָמער אַלע חודש:} חודשלעכע געלט [khóydəsh-ləkhə], צפונדיק: [khéydəsh-ləkhə]; וועכנטלעכע אויפהאַלט⸗געלט; וואָכן⸗געלט;
{טאָמער אַלע יאָר:} (דאָס\די) יאָריקע געלט; (דאָס\די) יערלעכע געלט; יערלעכע אויפהאַלט⸗געלט.
alloy (n.)
(דער) אַלאָי (ל″ר: -ען); (דער) לעגירטער שטאָף (ל″ר: -ן); (דער) צונויפשמעלץ (ל″ר: -ן).
allude to
געבן אָנצוהערעניש (אויף\אַז); פאַררופן זיך (אויף); געבן אַן אָנוואונק (אַז); קאַם דערמאָנען (אַז);
{לומדיש:} מרמז זײַן (אויף\אַז) [m(ə)ráməz-zayn].
(.allure (n
(דער) צוציאונגס⸗כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh]; (דער) צוצי⸗כח; (די) אַטראַקציע; (דער) גלאַנץ; דער כח (אויף צו) פאַרכישופן [farkíshəfn];
{לומדיש:} (דער) כח המושך [kòyəkh-(h)amóyshəkh], צפונדיק: [kèyəkh-(h)améyshəkh].
alluring
צוציענדיק; צוציאיק; אַטראַקטיוו; פאַרכאַפּנדיק; פאַרכישופנדיק [far-kíshəfn-dik].
allusion
אַן אָנצוהערעניש (ל″ר: -ן); אַן אָנוואונק (ל″ר: -ען); אַן אַלוזיע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ מרומז [m(ə)rúməz], דרומדיק: [m(ə)rí:məs] (ל″ר: מרומזים [m(ə)rumózəm], דרומדיק: [m(ə)ri:mú:zəm]).
allusion: by way of allusion (without saying it explicitly)
מיט אַן אָנוואונק; אויפן וואונק; געבנדיק (\מיט) אַן אָנצוהערעניש;
{לומדיש:} ברמיזא [bərmí(y)zə]; ברמז [bəréməz], דרומדיק: [bəréyməs].
(.ally (n
{אין אַ פאָרמעלן מיליטערישן אָפּמאַך; בייגעוודיק:}
(דער\די) אַליאירטע(ר);
{בכלל:}
(דער) מיטקעמפער (ל″ר: ø); איינער אויף זײַן (\איר\זייער) צד [tsad]; חבר אין דער מחלוקה [khàvər-indər-makhlóykə];
{ליטעראַריש:}
(דער) בן⸗צד [bèn-tsád] (ל″ר: בני צד [bnèy-tsád], דרומדיק: [bnày-tsát]); ל″נ אויך: בת צד [bàs-tsád] (ל″ר: איראָניש; הומאָריסטיש; עמאָטיוו: בנות צד [bnòys-tsád], צפונדיק: [bnèys-tsád]).
ally with
זיך אַליאירן מיט; אַרײַן אין (אַ) פאַרבאַנד (\בונד \קאָאַליציע \פאַראיין \פאַראייניקטן פראָנט) מיט.
alma mater
(די\דער) אַלמאַ⸗מאַטער (ל″ר: -ס); די שול (\די לערן⸗אינסטיטוציע \דער אוניווערסיטעט) אַוואו מ′האָט אַליין געענדיקט.
almanac
(דער) אַלמאַנאַך (ל″ר: -ן).
almemar
(די) בימה [bí(y)mə];
{ליטעראַריש; וואָסאַמאָל זעלטענער מכח הײַנטיקע שולן:} (דער) באַלעמער [balémər]; {נאָך זעלטענער:} (דער) באַלמעמער (אויך: בעל⸗מימר [bàl-mémər]).
(The) Almighty
{בייגעוודיק:} דער אייבערשטער („בײַם אייבערשטן האָט ער געבעטן רחמים“); דער רבונו של עולם [dər-rəbòyne-shəlóyləm], צפונדיק: [dər-rəbèyne-shəléyləm];
{ע″ט און ליטעראַריש, בייגעוודיק:} דער אַלמעכטיקער;
{לומדיש:} דער רבונא דעלמא [dər-rəbòynə-d(ə)álmə], צפונדיק: [dər-rəbèynə-d(ə)álmə]; דער כביכול [dər-kavyókhl], דרומדיק: [dər-kavyúkhl].
!Almighty God
רבונו של עולם! [rəbóyne|shəlóyləm], צפונדיק: [rəbéyne|shəléyləm]; גאָט אין הימל!;
{אינטים:} גאָטעניו טײַערינקער!; טאַטעניו זיסינקער! [tát(ə)nyu]; אַלמעכטיקער!; דערבאַרעמדיקער!;
{לומדיש:} רבונא דעלמא! [rəbóynə|d(ə)álmə], צפונדיק: [rəbéynə|d(ə)álmə].
Almighty’s providence
(די) השגחה עליונה [h)azh-gòkhə-elyóynə)], דרומדיק: [h)azh-gùkhə-elyóynə)], צפונדיק: [h)azh-gòkhə-elyéynə)];
{טאָמער וועגן אַ געוויסן פאַל:} אַן השגחה עליונה.
(Almighty’s providence (regarding an individual
(די) השגחה פּרטית [h)azh-gòkhə-prótəs)], דרומדיק: [h)azh-gùkhə-prú:təs)];
{טאָמער וועגן אַ געוויסן פאַל:} אַן השגחה פּרטית.
almond
(די\דער) מאַנדל (ל″ר: -ען).
almost
כמעט [k(ə)mát] (דיאַלעקטיש אויך [kamát]); שיער ני(ש)ט [shíy(ə)r-ni(sh)t];
באַלד; אָט⸗אָט;
{פראַזעס:} ס′פעלט אַ האָר (\אַ האָר פעלט); אויפן שוועל פון;
{אָפטמאָל בײַ סומעס און קוואַנטיטעטן} באַלד; קרוב (צו) [kórəv], דרומדיק: קרוב [kú:rəf].
almost certain
כמעט (אויף) זיכער (\געוויס) [kəmát];
{פראַזע; עמאָטיוו:} קרוב לאמת [kórəv|ləéməs], דרומדיק: [kú:rəf|ləéməs].
alms
{דער עיקר בײַ יידן:}
{מער אין אַלגעמיין, אָן אַן אַרטיקל:} צדקה [dzdókə], דרומדיק: [dzdúkə];
{וועגן אַ קאָנקרעטער געבונג:} אַ נדבה [an(ə)dóvə], דרומדיק: [an(ə)dúvə];
{אוניווערסאַל:}
אַ מתנה פאַר אָרעמעלײַט [àmatónə], דרומדיק: [àmatú:nə];
{ליטעראַריש:} אַן אָרעם⸗געשאַנק (ל″ר: -ען; דיאַלעקטיש אויך: ⸗געשענק);
{לומדיש:} אַ מתן אביונים [amàtn-evyóynəm], צפונדיק: [amàtn-evyéynəm].
alms box
{דער עיקר בײַ יידן:}
(די) צדקה⸗פּושקע [dzdókə-pùshkə], דרומדיק: [dzdúkə-pìshkə] (ל″ר: -ס);
{אוניווערסאַל:}
אַ געשאַנק⸗פּושקע (ל″ר: -ס); אַ קעסטעלע פאַר די אָרעמעלײַט.
aloe vera
(די\דער) אַלאָע⸗וועראַ [alòə-véra].
aloft
אינדערלופטן.
alone (/all alone /without company /lonely)
אַליין; איינע(ר) אַליין; פאַר⸗זיך [fárzəkh]; מיט זיך אַליין; אָן קיינעם (ני(ש)ט);
{באַטאָנענדיק איינזאַמקײַט}: עלנט; איינזאַם;
{פראַזעס:} ביחידות מיטן רבונו של עולם [bəy(ə)khí(y)dəs|mìtn|rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [bəy(ə)khí(y)dəs|mìtn|rəbèynə-shəléyləm]; אַליין ווי אַ בוים אין פעלד; ווי אין מדבר [mídbər]; ווי אויפן ים [yám]; אַליין מיט די פיר ווענט; אַליין ווי די אלמנה בת ציון [almònə|bas-tsíyən], דרמודיק: [almù:nə|bas-tsí:(y)ən];
{ווערטלעך:} אַליין איז די נשמה ריין [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə] (′גאָר ניט שלעכט בלײַבן אַליין); {און פאַרקערט:} אַליין איז אין גן⸗עדן אויך ני(ש)ט גוט צו זײַן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn].
alone (all by oneself, without help from others)
איינע(ר) אַליין; אינגאַנצן אַליין;מיט די אייגענע הענט;אַליין, אָן קיינעם;
{חסידיש:} בידים [bəyodáyəm], דרומדיק: [bəyu:dá:(y)əm] (′מיט די (אייגענע) הענט′).
alone: live/be alone
(זײַן\לעבן) איינע(ר) אַליין; פאַר⸗זיך [fárzəkh]; („זי לעבט אין פּאַריז אַליין פון זינט דעם גט“);
{טאָמער איז דאָ אַן אָנוואונק אויף פּלאַנירטקײַט אָדער בכיוונדיקײַט:}
אָפּגעזונדערט; אָפּגעזונדערטערהייט;
{טאָמער אין גײַסטיקן זין, וועגן אַ מענטש וואָס פון שעפערישקײַט אָדער גײַסטיקײַט וועגן זונדערט זיך אָפּ פון אַנדערע מענטשן און פון די עניני דיומא; ליטעראַריש:}
פּראַווען (\זײַן) אין התבודדות [in-hizbóydədəs], צפונדיק: [in-hizbéydədus]; {מער לומדיש:} בהתבודדות [bə-həzbóydədəs], צפונדיק: [bə-hizbéydədus];
{חסידיש:}
{בײַ טייל חסידים גענוצט וועגן אַ פּריוואַטער באַגעגעניש מיטן רבין:} אין יחידות [in-yəkhídəs], דרומדיק: [in-yəkhí:dəs];
{טייל זײַנען מבחין צווישן „אין יחידות“ (מיטן רבין) און אויף אַ מער אַלגעמיינעם באַנוץ נעענטער מיט „בהתבודדות“:} ביחידות [bə-y(ə)khídəs] צי [biykhídəs].
{הערה: בײַ הײַנטיקן טאָג, זײַנען „לעבן אין התבודדות“ (צי „בהתבודדות“), און „לעבן ביחידות“ שטאַרק ניצלעך אַלץ פּאָזיטיווע באַגריפן מכח אָט אַזאַ מין לעבנסשטייגער, באַטאָנענדיק די רוחניותדיקע, רואיקע, אַליין⸗געוואונטשענע אַספּעקטן פון לעבן פאַר⸗זיך. די עמאָטיווע גײַסטיקײַט, צומאָל מיט קאַבאַליסטישע געפילן, ווערט אָן אַ שיעור פאַרשטאַרקט דורכן באַנוץ פונעם ווערב „פּראַווען“ וועמענס שטאַרק באַגרענעצטער באַנוץ אין דער שפּראַך איז דער שייך די יום⸗טובים און פאַלן פון עלית⸗נשמהדיקײַט.
בײַ טייל וועקן אָט די טערמינען אימאַזשן פון (אַשטייגער) „אַ שטיבעלע אין וואַלד“, בעת ווען בײַ אַנדערע איז דאָס פּונקט אַזוי גילטיק (אַשטייגער) אין אַ דירהלע אין סאַמע גרויסשטאָט}.
alone: go it alone
(עס) מאַכן (\טאָן) איינע(ר) אַליין (\פאַר⸗זיך [fárzəkh]).
alone: it’s cool to spend time (/live /be) alone
{פראַזע:} אַליין איז די נשמה ריין [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə].
alone: he/she was not alone (there)
ער\זי איז אַליין ני(ש)ט געווען (דאָרטן);
{סאַרקאַסטיש; הומאָריסטיש:} ער\זי איז (דאָרטן) געווען (\געזעסן) ווי די אלמנה בת ציון [almònə|bàs-tsíyən], דרומדיק: [almù:nə|bàs-tsí:ən].
alone: leave alone
לאָזן צורו [tsərú], דרומדיק: [:tsərí].
alone: leave well enough alone
לאָזן געמאַך; ני(ש)ט מישן זיך, אַז ס′איז שוין נישקשה [nìsh-kóshə], דרומדיק: [nìsh-kú:shə].
along
בײַ [ba]; לענגאויס [léyng-òys], דרומדיק: [lèynk-ó:(u)(ə)s]; פּאַזע.
along in years
שוין ני(ש)ט אַזוי יונג; ני(ש)ט אַזוי יונג ווי אַמאָל; שוין אין די העכערע יאָרן; שוין אַ היפּש ביסל עלטער (\פאַרעלטערט).
along the lines of
אויפן שטייגער פון; לויטן מוסטער פון;
אומגעפער ווי; {בײַ טייל אַ קאַפּ לומדיש:} בערך: [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh].
along the way
אונטערוועגנס; אויפן וועג; אין וועג;
{דווקא וועגן אַ רײַזע:} בעתן פאָרן (\גיין \פליען) [b(ə)éysn], דרומדיק: [b(ə)áysn];
{דווקא פיגוראַטיוו:} דערווײַל(ע); בעת מעשה [b(ə)èys-máysə], דרומדיק: [b(ə)àys-má:sə], בשעת מעשה [b(ə)shàs-máysə], דרומדיק: [b(ə)shàs-má:sə].
along with
מיט; אינאיינעם מיט; צוזאַמען מיט; באַנאַנד (\בײַנאַנד) מיט; צוגלײַך מיט.
along: come along (accompany)
מיטגיין (\מיטפאָרן); קומען מיט; באַגלייטן.
along: get along
אויסקומען; לעבן גוט; לעבן בשלום [bəshóləm], דרומדיק: [bəshú:ləm].
along: go along for the ride
מיטגיין אַלץ (\ווי אַ) פּאַסאַזשיר.
along: go along with
מיטגיין דערמיט; זיך לאָזן מיטנעמען;
{עמאָטיוו:} נאָכשלעפּן; זיך לאָזן נאָכשלעפּן.
along: happen along
זיך באַווײַזן (\יאַווען) צופעליק (ע″פּ צופאַל [tsúfal]; ע″פּ טראַף).
along: string along
פירן פאַר דער נאָז; ווײַטער (עמעצן) האַלטן אונטערן קאָנטראָל (\אונטער דער השפּעה [hashpóə], דרומדיק: [h)ashpú:ə)]);
{אין פאַל פון אָפּנאַרונג:} האַלטן אין אָפּנאַרן (אויף לענגער).
alongside
בײַ [ba]; פּאַזע; האַרט לעבן;
{דער עיקר וועגן מענטשן:} אינאיינעם מיט; באַנאַנד (\בײַנאַנד) מיט; לעבן; מיט … דערלעבן.
aloof
אײַנגעהאַלטן; צוריקגעהאַלטן; רעזערווירט; (אַביסל) פונדערווײַטנס; (אַביסל) דערווײַטערט;
מיט דיסטאַנץ; דיסטאַנצירט; אומנאָענט; אויף איר און ני(ש)ט אויף דו; מיט אַ געוויסער קילקײַט;
{פאָלקלאָריסטיש; הומאָריסטיש:} מעשה ליטוואַק [màysə-lítvak], דרומדיק: [mà:sə-lítvak] צי {הומאָריסטיש⸗היפּערקאָרעקטיש:} [mà:sə-lútvak]; ווי אַ ליטוואַק; ליטוואַקיש;
{לומדיש:} מן הצד [min-(h)atsád]; צנועש [tsnú-ish], דרומדיק: [tsní:-ish].
aloofness
(די) אײַנגעהאַלטנקײַט; (די) צוריקגעהאַלטנקײַט; (די) רעזערווירטקײַט; (די) פונדערווײַטעניש; (די) געווײַטערטקײַט;
(די\דער) דיסטאַנץ; (די) אומנאָענטקײַט; (די) קילקײַט;
{פאָלקלאָריסטיש; הומאָריסטיש:} (די) ליטוואַקישקײַט; אַ ליטווישע קאַלטקײַט;
{לומדיש:} (די) מן⸗הצדיקײַט [min-(h)atsádə-kàyt]; (די) צנועשקײַט [tsnúish-kàyt], דרומדיק: [tsníish-kàyt].
aloud
אויף אַ קול [àfakól], דרומדיק: [òfakól]; אינדערהייך; מ′זאָל קענען הערן;
בקול רם [bəkól|róm].
alpha
(די\דער) אַלפאַ {ערשטער אות אין גריכישן אַלפאַבעט}.
alpha and omega
(דער) גאַנצער תמצית [támtsəs]; (די) סאַמע גאַנצקײַט; די גאַנצע זאַך; דער אָנהייב, מיטן און סוף [sóf];
{אין קריסטאָלאָָגישן זין:} יעזוס קרויסטוס, דער „אַלפאַ און אָמעגאַ“.
alpha male
{בײַ בעלי⸗חיים און מענטשן:} (דער) אַלפאַ⸗זכר [álfa-zòkhər], דרומדיק: [(álfa-zùkhə(r] (ל″ר: אַלפאַ⸗זכרים [álfa-skhòrəm], דרומדיק: álfa-skhù:rəm]);
{בײַ מענטשן:} (דער) אַלפאַ⸗מאַן [álfa-màn] (ל″ר: אַלפאַ⸗מענער); אַלפאַ⸗מאַנסביל (\מאַנצבל) [álfa-màn(d)zb(i)l] (ל″ר: אַלפאַ⸗מאַנסבילן).
alpha mom
(די) אַלפאַ⸗מאַמע (ל″ר: -ס); (די) אַלפאַ⸗מוטער (ל″ר: -ס);
(די) סופּער⸗מאַמע (ל″ר: -ס); (די) סופּער⸗מוטער (ל″ר: -ס).
alpha particle
(דער) אַלפאַ⸗פּאַרטיקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) אַלפאַ⸗טיילעכל (ל″ר: -עך).
alpha personality
(דער) אַלפאַ⸗מענטש (ל″ר: -ן); (די) אַלפאַ⸗פּערזענלעכקײַט (ל″ר: -ן).
alpha ray
(דער) אַלפאַ⸗שטראַל (ל″ר: -ן).
(.alpha test (n
(דער אַלפאַ⸗טעסט (ל″ר: -ן).
(.alpha test (v
מאַכן אַ (\דעם) אַלפאַ⸗טעסט.
alphabet
(דער) אַלפאַבעט [alfabét];
{בנוגע יידיש, לשון⸗קודש, אַראַמיש און אַנדערע לשונות געשריבענע מיט דער יידישער שריפט:}
(דער) אלף⸗בית [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys]; (דער) יידישער אַלפאַבעט.
alphabetize
אַלפאַבעטיזירן; {בנוגע יידיש, לשון⸗קודש, אַראַמיש:} מאַכן \ (אויס)שטעלן לויטן אלף⸗בית [áləvbeyz].
{היימיש:} אלף⸗ביתעווען [àləvbéyzəvn]. {היימיש שפּאַסיק (דורכן צונויפקלאַנג מיט „בייז“, „בייזערן“:} אַלעפבייזערן [àləvbéyzərn].
alphabetization
(די) אַלפאַבעטיזירונג (ל″ר -ען);
{אַמאָפטסטן בנוגע יידיש, לשון⸗קודש, אַראַמיש:} (די) אײַנסדרונג [áyn-sàdərung], דרומדיק: [á:n-sàdərink] לויטן אלף⸗בית [áləvbèyz], דרומדיק: [áləvbàys];
{היימיש:} (דאָס\דער) אלף⸗ביתעווען [àləvbéyzəvn], דרומדיק: [àləvbáyzəvn]; {היימיש שפּאַסיק (דורכן צונויפקלאַנג מיט „בייז“, „בייזערן“:} אַלעפבייזערן [àləvbéyzərn].
alphanumeric
אַלפאַ⸗נומעריש; אות⸗און⸗ציפערדיק [òs].
alpine skiing
(דאָס\דער) באַרגיקע(ר) סקיען; (דער) באַרגיקער סקי; (די) אַראָפּבאַרגיקע סקיאונג.
already
שוין [shoyn], צפונדיק: [sheyn], טייל מזרחדיקע מקומות אין צפון: [sheym].
Alps
(די) אַלפּן (ל″ר) (די) אַלפּן⸗בערג (ל″ר).
alright → all right
Alsace
{אָן אַן אַרטיקל} עלזאַס.
Alsatian (n.)
(דער) עלזאַסער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) עלזאַסערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) עלזאַסערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַלזשערישע(ר) (אויך: אַלזשירישע(ר)). (די\דער) עלזאַסישע(ר).
Alsatian (adj.) (of Alsace)
עלזאַסיש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} עלזאַזער.
alsatian (dog)
(דער) דײַטשישער הונט (ל″ר: …הינט); (דער) עלזאַס⸗הונט (ל″ר: …הינט).
also
אויך; אויכעט [(óykh(ət], צפונדיק: [(éykh(ət]; („איך וויל אויכעט דערמאָנען, אַז….“; „דאָס איז אויכעט אמת“);
{הערה: „אויכעט“ איז מער היימיש, און אינטימיש מיטן לייענער צי מיטן צוהערער, בעת „אויך“ געוועלטיקט אין פאָרמעלע סיטואַציעס; מ′קען אגב נוצן ביידע וואַריאַנטן אין זעלביקן טעקסט לויט ריטעם און פּרעפערענץ};
דערצו [dertsú] צי [datsú]; דרומדיק: [:dertsí] צי [:datsí];
צודערצו [tsùdertsú] צי [tsùdatsú]; דרומדיק: [:tsì:dertsí] צי [:tsì:datsí]; („דאָס איז נאָר איין פּונקט. צודערצו איז וויכטיק צו דערמאָנען, אַז…“);
אין צוגאָב צו דעם; דערצו נאָך;
{עמפאַטיש; צוגעבנדיק צו מער ווי איין פּרט:} צו דעם אַלעמען; צו אַלצדינג;
{הערה: דאָס אָפטסטע וואָרט, „אויך“ (\„אויכעט“) קומט בדרך כלל אינמיטן זאַץ, בשעת ווען די אַנדערע קענען קומען אויך אָנהייב זאַץ, בײַ אַ זאַץ וואָס קומט מוסיף זײַן צום געדאַנק פון פריערדיקן זאַץ; („מיר דאַרפן נאָך צען מענטשן צום כאָר. דערצו איז וויכטיק אַז זיי זאָלן זײַן פון געגנט, מען זאָל ניט דאַרפן גיין זוכן קיין טראַנספּאָרט“. דער באַנוץ פון אָט דעם „אויך“ אָנהייב זאַץ איז פאַרשפּרייט, אָבער קלינגט קרומלעך אין דער סטיליסטישער באַוואוסטזיניקײַט וואָס בײַ ט י י ל דיאַלעקטן).
{דער לשון⸗קודש שטאַמיקער „גם“ [gam], וואָס האָט אַנדערע (זעלטענע) באַנוצן אין יידיש, טרעפט זיך אין אַ צאָל פראַזעס, צווישן זיי: „גם אתם“ [gamátəm] (′אײַך אויכעט′, ענטפערנדיק אויף אַ באַגריסונג אָדער גוטן וואונטש); „גם זו לטובה“ [gàmzú|lətóyvə], דרומדיק: [gàmzí:|lətóyvə], צפונדיק: [gàmzú:|lətóyvə] (′דאָס איז אויכעט צום גוטן′ אַז מען טרייסט זיך צי יענעם איבער אַ שלעכטער געשעעניש); „הגם שאול בנביאים?“ [hagàm-shó(ə)l|banvíyəm] (′אויך שאול איז אַרײַן צווישן די נביאים?!′ < שמואל א′, י′: י″א), אין זין פון: ′וואָס טוט איר \ וואָס טוט יענער מיטאַמאָל אין אָטאָ דער גרופּע?!′).
ניט צום פאַרמישן מיט דער קאָניונקציע „הגם“ [hagám], וואָס איז אַ וואָרט אינעם לומדישן, עסייאיסטישן סטיל אין זין פון ′כאָטש′}.
also-ran (n.)
(דער) פאַרשפּילטער (\ני(ש)ט⸗דערגאַנענער) קאַנדידאַט (ל″ר: -ן), ל″נ: …קאַנדידאַטקע (ל″ר: -ס).
alt key
(דער) אַלט; (דער\דאָס) אַלט⸗קנעפּל; (דער) אַלט⸗קלאַוויר.
alt right (pol.)
(דער\די) (אַמעריקאַנער) אַלט⸗ראַיט (\אַלט⸗רײַט).
altar
{בײַ יידן, אין תנ″ך; ליטעראַריש; פיגוראַטיוו:}
(דער) מזבח [məzbéyəkh], דרומדיק: [məzbáyəkh] (ל″ר: -ות [məzbéykhəs], דרומדיק: [məzbáykhəs];
{ע″ט און ליטעראַריש; אויך פיגוראַטיוו:} (דער\די) אָפּער⸗שטול (ל″ר: -ן).
{קריסטלעך און אוניווערסאַל:}
(דער) אַלטאַר (ל″ר: -ן); (דער) פּאָסטאַמענט (ל″ר: -ן).
altar boy
(דער\דאָס) אַלטאַר⸗יינגל (ל″ר: -עך).
altar cloth
(דער) אַלטאַר⸗טוך (ל″ר: ⸗טיכער).
altar girl
(די\דאָס) אַלטאַר⸗מיידל (ל″ר: -עך).
alter (v.)
בײַטן; איבערבײַטן;
{באַטאָנענדיק אַ גרעסערן בײַט:} איבעראַנדערשן; איבערמאַכן;
{וועגן בגדים:} צופּאַסן;
{לומדיש:} אַרײַנפירן אַ שינוי [(ashínə(y];
{נאָכמער לומדיש:} משנה זײַן [məshánə-zayn].
alter ego
(דער) אַלטער עגאָ; (דער) צווייטער עגאָ; (דער) צווייטער טייל פון זעלב(יק)ן מענטשן;
{אין זין פון אַ צווייטן „ענלעכן“ מענטשן:}
אינגאַנצן זײַנער(\אירער) אַ מענטש; אַ געטרײַער וואָס וואָלט געמעגט זײַן דער זעלב(יק)ער; אַזאַ וואָס איז אַזוי איבערגעגעבן און ווייס(ט) וואָס מ′וויל, אַז ס′וואָלט געקענט זײַן איך (\ער \זי וכו′).
alteration
(דער) בײַט (ל″ר: -ן); (די) בײַטונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) בײַטן;
(די) איבעראַנדערשונג (ל″ר: -ען);
{וועגן בגדים:} (די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער\די) שינוי [shínə] (ל″ר: שינויים [shinúyəm], דרומדיק: [shiní:əm]).
altercation
אַן עפנטלעכע (\אָפענע) שפּאַרעניש (\קריגערײַ \רײַסעניש \אַמפּערניש \ראַנגלעניש \רײַסערײַ);
{פאָרמעל:} (די) אַלטערקאַציע (ל″ר: -ס).
alternate (n.)
(דער) במקום [bímkəm] (ל″ר: -ס); (דער) פאַרבײַטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרבײַטערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) פאַרבײַטערקע (ל″ר: -ס); (דער) אַלטערנאַט (ל″ר: -ן);
{אַ קאַפּ לומדיש; דער עיקר אין זין פון פאַרבײַטן אַ ספּעציפישן יחיד דווקא:} (דער) ממלא מקום [məmàlə-mókəm], דרומדיק: [məmàlə-múkəm] (ל″ר: -ס);
alternate (v. intrans.)
זיך בײַטן; זיך אָפּבײַטן; זיך איבערבײַטן; זיך טוישן; זיך וועקסלען;
אַלטערנירן.
alternate (adj.) (replacement)
אַלטערנאַט(יוו)(יש); פאַרבײַטנדיק; פאַרבײַט⸗; אָנשטאָט⸗;
{לומדיש:} במקומדיק [bímkəm-dik]; במקום⸗ [bímkəm].
alternate (adj.) (alternating)
יעדע(ר) צווייטע(ר); יעדע(ר) אַנדערע(ר).
alternate delegate
(דער) אַלטערנאַטישער דעלעגאַט (ל″ר: -ן); (דער) פאַרבײַט⸗דעלעגאַט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אַלטערנאַט (ל″ר: -ן); (דער) במקום [bímkəm] (ל″ר: -ס).
alternate facts (pej.)
די (אַזויגערופענע) „אַלטערנאַטיווע פאַקטן“; (די) כלומרשדיקע פאַקטן [klóymərsh-dikə], צפונדיק: [kléymərsh-dikə].
alternate route
(דער) צווייטער וועג (ל″ר: -ן); (דער) אַנדערער וועג (ל″ר: -ן); (דער) אַלטערנאַטישער וועג.
alternately (not consecutively)
אַלטערנירנדיק; ני(ש)ט⸗נאָכאַנאַנדיק;
{לומדיש:} לסירוגין [ləseyrúgn], דרומדיק: [ləsayrúgn].
alternating (replacing each other)
אַלטערנירנדיק; פאַרבײַטנדיק איינער דעם אַנדערן; אין אַ פאַרבײַטונג;
{פראַזע:} במקום במקום [bìmkəm-bímkəm].
alternating current (AC)
(דער) אַלטערנישער שטראָם.
alternative
(די) ברירה [bréyrə], דרומדיק: [bráyrə], ל″ר: ברירות [bréyrəs], דרומדיק: [bráyrəs]; (די\דער) אַלטערנאַטיוו [altèrnatív] (ל″ר: -ן);
{אַז ס′גייט אין אויסזוכן אַביסל אַ מער „שעפערישע“ ברירה:} (דער) אויסוועג [óyzvèg], דרומדיק: [ó:(u)(ə)zvèyk];
{לומדיש, אַז ס′גייט אין געפינען אַן אויסוועג נאָכדעם ווי מען איז שוין אַדורך די „ביידע ברירות“: (דער) כתוב השלישי [kòsəv-hashlíshə], דרומדיק: [kù:sif-(h)ashlí:shə] ′דער דריטער טעקסט′: „איז לאָמיר זיך מיישב זײַן, אפשר איז פאָרט פאַראַן אַ כתוב השלישי, וואָס מיר האָבן גלאַט פאַרזען?″}.
alternative facts → alternate facts
Alternative for Germany party > AfD
alternative lifestyle
(דער) אַנדערשדיקער (\אַלטערנאַטיווישער) לעבנסשטייגער (ל″ר: -ס); (\אופן לעבן [óyfm|lébm], דרומדיק: [óyfm|léybm], צפונדיק: [éyfm|lébm]).
alternative medicine
(די) אַלטערנאַטיווע מעדיצין.
alternator
(דער) אַלטערנאַטאָר (ל″ר: -ס).
כאָטש {דיאַלעקטיש אויך: כאָטשע, כאָטשיק, כאָטשבע); ניט קוקנדיק וואָס – – –; ניט געקוקט אויף דעם [avdém] וואָס – – –;
{לומדיש:} הגם [hagám]
{דיאַלעקטיש און ליטעראַריש:} וויוואויל; {חסידיש אויך}: טראָץ (דעם וואָס).
altitude
(די) הייך (ל″ר: -ן); (די) הויכקײַט (ל″ר: -ן);
altitude sickness
(די) הייך⸗קראַנקײַט.
altogether
אַרום און אַרום; אַרומענאַרומעט; אינגאַנצן (גענומען); בסך⸗הכל [bəsakhákl].
alt-right (n.)
די אַלט⸗רעכטע (ל″ר); די „אַלט⸗רעכט“ באַוועגונג פון קאָנסערוואַטיווע ווײַסע נאַציאָנאַליסטן.
alt-right (adj.)
אַלט⸗רעכטיש; פון דער אַלט⸗רײַט (\⸗ראַיט); פון דער „אַלט⸗רעכט“ באַוועגונג פון קאָנסערוואַטיווע ווײַסע נאַציאָנאַליסטן.
altruism
(דער) אַלטרואיזם; (די) גרייטקײַט שטעלן יענעם פאַר זיך אַליין; די גרייטקײַט לײַדן, אַ צווייטן זאָל בעסער זײַן; (די) אָנפּניותדיקע הומאַניטאַרישקײַט [òn-pníyəz-dikə], דרומדיק: [ùn-pníyəz-dikə].
altruist
(דער) אַלטרואיסט (ל″ר: -ן).
altruistic
אַלטרואיסטיש.
alumin(i)um
(דער) אַלומינום;
{טאָמער דווקא נוסח בריטאַניע:} (דער) אלומיניאום.
almumnus (/alumni)
{בייגעוודיק:} (די\דער) גראַדואירטע(ר); אַלומנירטע(ר); (די\דער) געענדיקטע(ר).
alveolar
אַלוועאָליש.
alveolar ridge
(דער) אַלוועאָל⸗בויגן (ל″ר: -ס).
always
אַלעמאָל [álemòl], דרומדיק: [álemùl]; תמיד [tóməd], דרומדיק: [túmət]; {חסידיש אויך:} אימער;
{מיטן צוגאָבלעכן קנייטש: „אָן איבעררײַסן“:} כסדר [k(ə)séydər], דרומדיק: [k(ə)sáydər]; די גאַנצע צײַט.
Alzheimer’s (disease)
{אָן אַן אַרטיקל} אַלזהײַמער [álz-hàymər]; (די) אַלזהײַמער⸗קרענק;
{עמאָטיוו, יידישלעך:} אַלזהײַמער, פאַר קיינעם ני(ש)ט געדאַכט.
AM (in the morning)
אינדערפרי (\א.ד.פ.); פאַר מיטאָג (\פ.מ.) [far-mítik].
AM (radio broadcasting)
(דער) עי⸗עם [eyém] צי (מיט מער באַטאָנונג) [éy|ém] צי (דער עיקר פון קאָנטראַסט וועגן): [éy-em];
{דער עיקר אין מזרח:} (דער) אַ⸗עם [a-ém] צי (מיט מער באַטאָנונג) [á|ém] צי (דער עיקר פון קאָנטראַסט וועגן): [á-em].
am: I am
איך בין [ígh-bín], דרומדיק אויך: [égh-bín], וואַרשעווער לשון: [yágh-bín];
{פאַרקירצט, סײַ בײַם ריידן און בײַם שרײַבן:} כ′בין [kh-bín] צי [gh-bín];
{איבערגעדרייט נאָך אַן אַדווערביאַל, צי אויף נאַראַטיווער המשכדיקײַט: בין איך [bínəkh] צי [bín-ìkh], דרומדיק אויך: [bín-èkh];
{עמפאַטיש:}
בינען בין איך; בין איך טאַקע; בין איך אַוודאי [avádə].
!Am I an idiot
בין איך אַ נאַר!; בין איך אַן אידיאָט!.
!Am I a shmuck
{אומפאָרמעל, אינטים, בײַ טייל וואולגאַריש:} בין איך אַ שמאָק!; בין איך אַ פּאָץ!.
amalgam
(דער) אַמאַלגאַם (ל″ר: -ס).
amalgamate (v. intrans.)
זיך אַמאַלגאַמירן; זיך פאַראייניקן; צוזאַמענקומען און ווערן איין יש [éyn|yésh], דרומדיק: [áyn|yésh].
amalgamate (v. trans.)
אַמאַלגאַמירן; פאַראייניקן, צוזאַמענברענגען אין אַן איינציקן יש [yésh].
amalgamation
(די) אַמאַלגאַמירונג (ל″ר: -ען); (די) פאַראייניקונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפברענגונג אין אַן איינציקן יש [yésh].
amass
זיך אַ סך אָנקלײַבן (\אָנזאַמלען) ([asákh]).
amateur (n.)
(דער) אַמאַטאָר [amatór] (ל″ר: -ן), ל″נ: אַמאַטאָרשע (ל″ר: -ס), אויך: (די) אַמאַטאָרין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} ני(ש)ט⸗קיין פּראָפעסיאָנעלע(ר);
{אין זין פון אַ ניט⸗פּרעטענציעזן אַמאַטאָר וואָס אָנערקענט די אמתע פּראָפעסיאָנאַלן און איז זייער נאָכפאָלגער; פונדעסטוועגן באַליידיקנדיק לגבי דעם וואָס ה אַ ל ט זיך פאַר אַ מומחה אָדער פּראָפעסיאָנאַל:}
(דער) ליבהאָבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) ליבהאָבערין (ל″ר: -ס); (דער) ענטוזיאַסט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) ענטוזיאַסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) ענטוזיאַסטקע (ל″ר: -ס);
{אין זין פון אַ ניט⸗קוואַליפיצירטן וואָס מישט זיך אַוואו מ′דאַרף ניט:}
(דער) דילעטאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) דילעטאַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דילעטאַנטקע (ל″ר: -ס).
amateur (adj.)
{גיכער נייטראַל דעסקריפּטיוו:}
אַמאַטאָר⸗; („מײַנע חברים דאָ זײַנען אַמאַטאָר⸗קינסטלער“); אַמאַטאָרן⸗; „דער אַמאַטאָרן⸗טעאַטער דאָ איש ניט שלעכט“);
{גיכער קריטיש צי ביטולדיק:}
אַמאַטאָריש; („דעם אמת זאָגנדיק, איז דער פילם אַביסל אַמאַטאָריש“); דילעטאַנטיש.
amateurish
ני(ש)ט (אינגאַנצן) פּראָפעסיאָנעל (\אויף אַ פּראָפעסיאָנעלן ניוואָ); אונטערהינקענדיק וואָס שייך פּראָפעסיאָנעלקײַט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַמאַטאָריש; אַמאַטאָריסטיש; דילעטאַנטיש.
amateurism
(דער) אַמאַטאָריזם; (די) אַמאַטאָרישקײַט;
{ביטולדיק:} (דער) דילעטאַנטיזם; (די) דילעטאַנטישקײַט.
amaze
(פאַר)פּלעפן; פאַרוואונדערן; דערשטוינען; בוֹלט פאַרחידושן [bóylət|far-khídəshn], צפונדיק: [béylət|far-khídəshn];
{מיט אַ באַשטימטן פּאָזיטיוון קנייטש:} פאַרכישופן [far-kíshəfn]; באַצויבערן; אַנטציקן;
{פראַזע}: אַרײַנברענגען אין אַ התפּעלות [həspáyləs], דרומדיק: [h)əspá:ləs)].
amazed
געפּלעפט; פאַרפּלעפט; פאַרוואונדערט; דערשטוינט; בוֹלט פאַרחידושט [bóylət|far-khídəsht], צפונדיק: [béylət|far-khídəsht];
{מיט אַ באַשטימטן פּאָזיטיוון קנייטש:} פאַרכישופט [far-kíshəft]; באַצויבערט; אַנטציקט;
{פראַזע}: אַרײַן אין אַ התפּעלות [həspáyləs], דרומדיק: [h)əspá:ləs)].
amazement
(די) געפּלעפטקײַט; (די) פאַרפּלעפטקײַט; (די) דערשטוינונג; (די) פאַרגאַפונג.
amazing (adj.)
נסים⸗ונפלאותדיק [nìsəm-vənifló(y)ə(z)dik]; אויסערגעוויינ(ט)לעך; פאַנטאַסטיש; וואונדערלעך; וואונדער איבער וואונדער.
{מיט באַוואונדערונג:}
או⸗וואַ! וואַ!; הו⸗האַ!; או⸗אַ!;
וואונדער איבער וואונדער!;
נסים ונפלאות! [nìsəm-vəniflóəs], דרומדיק: [nì:səm-vəniflú:əs], צפונדיק [nìsəm-vənifló(y)əs]; אַ נס מן השמים! [anés-minashomáyəm], דרומדיק: [anés-minashu(:)má:(y)əm];
{לומדיש:} פּלאי פּלאים! [pílə|plóəm], דרומדיק: [pílə|plú:əm]; אויך: פּלאי פּלאות [pílə|plóəs], דרומדיק: [pílə|plú:əs];
{נאָכמער לומדיש:} אַ דבר נפלא! [adòvər-níflə], דרומדיק: [adùvə(r)-níflə];
{בײַם אײַנזען אַז אַ „ניט מעגלעכע זאַך“ איז פאָרט וואָרהאַפטיק:}
טויזנט⸗איין נאַכט!; אַ קשיא אויף אַ מעשה! [akáshəf-amáysə], דרומדיק: [akáshəf-amá:(n)sə]; ני(ש)ט צום גלייבן!; {פראַזע:} אַז גאָט וויל שיסט אַ בעזעם [abézm], דרומדיק: [abéyzm].
amazing (/wondrous /stunning) developments
(די) חידושים ונפלאות [khədùshəm-vəniflóəs], דרומדיק: [khədì:shəm-vəniflú:əs] (ל″ר); (אַ\דער) פּלא פּלאים [pèlə-plóəm], דרומדיק: [pèylə-plú:əm];
(די) וואונדערפולע (\פאַנטאַסטישע) אַנטוויקלונגען (ל″ר).
!amazing: You’re amazing
דו ביסט (\איר זײַט \איר זענט) — אַ מאַלאַדיעץ! [malad(y)éts]; אַזוינס און אַזעלכעס!; אַן אויסערגעוויינטלעכע(ר)!.
Amazon
{וועגן דעם טײַך און זײַן געגנט:} (דער) אַמאַזאָן;
{וועגן דער פירמע, אָן אַן אַרטיקל:} אַמאַזאָן;
{וועגן אַ הויכן מענטשן, בייגעוודיק:} אַן אַמאַזאָנעדיקע(ר);
אַ לאָקש; אַן עוג מלך הבשן [anóg|mèləkh-(h)abóshn], דרומדיק: [anók|mèyləkh-(h)abú:shn] (ל″ר: -ס);
{וועגן אַ זעלטן הויכער פרוי:} אַן אַמאַזאָנקע [ànaməzónkə] (ל″ר: -ס).
ambassador
(דער) אַמבאַסאַדאָר [àmbasádər], אויך: [àmbasədór] (ל″ר: -ן [àmbasədórn]), ל″נ (אויך): (די) אַמבאַסאַדאָרשע (ל″ר: -ן).
ambassador’s residence
(די) אַמבאַסאַדאָרישע רעזידענץ; דעם אַמבאַסאַדאָרס וואוינונג.
ambassadorial
אַמבאַסאַדאָריש; אַמבאַסאַדאָרן⸗.
amber (n.)
(דער) בורשטין (אויך: בורשטיין); (דער) אַמבער.
amber (adj.)
בורשטי(י)נענע(ר); בורשטיין⸗.
ambidextrous
ביידע⸗הענטיק; (זײַן) אַמבידעקס; געלינקטע(ר)⸗גערעכטע(ר); (וואָס) שרײַבט מיט ביידע הענט.
ambience
(די\דער) אַטמאָספער; (די) שטימונג בכלל [bəkhlál]; (דער) אַרום; (די\דער) אַמביאַנץ.
ambiguity
(די) צווייטײַטשיקײַט; (די) צוויידײַטיקײַט;
(די) טאָפּלטײַטשיקײַט; (די) טאָפּלדײַטיקײַט;
(די) פילטײַטשיקײַט; (די) פילדײַטיקײַט.
ambiguous
צווייטײַטשיק; צוויידײַטיק;
טאָפּלטײַטשיק; טאָפּלדײַטיק;
פילטײַטשיק; פילדײַטיק.
ambition
(די) אַמביציע (ל″ר: -ס);
{דער עיקר בנוגע סאָציאַלער צי פּאָליטישער מאַכט:} (די\דאָס) תקיפות [tkí(y)fəs];
{מער אַלגעמיין:} (די) אַמביציעזקײַט;
{לומדיש; עמאָטיוו:} (די\דאָס) נצחנות [natskhónəs], דרומדיק: [natskhú:nəs].
ambitious
אַמביציעז.
ambitious person
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַמביציעזע(ר); (די\דער) בעל⸗תקיפדיקע(ר) [(bàl-tákəv-dikə(r]; (די\דער) גיריקע(ר);
(דער) אַמביציעזער מענטש (ל″ר: -ן);
ambivalence
(די) אַמביוואַלענט(יש)קײַט; (די\דער) אַמביוואַלענץ;
(די) אייגענע אומזיכערקײַט; (די) אינערלעכע סתירותדיקײַט [stíyrəz-dəkàyt]; (די) סתירותדיקע געפילן [stíyrəz-dikə].
ambivalent
אַמביוואַלענט(יש); אינערלעך⸗סתירותדיק [stíyrəz-dik];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} וואַקנדיק; וואַקלענדיק; אומזיכער.
ambrosia
(די) אַמבראַָזיע; (די) (גריכישע) געטער⸗מאכלים [ma(y)khòləm], דרומדיק: [ma(:)khù:ləm];
{איראָניש:} דער גריכישער מן [mánambu].
ambulance
(דער) אַמבולאַנץ (ל″ר: -ן).
ambulance chaser
(דער) אַמבולאַנצן⸗יעגער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
ambulette
(דער) אַמבולעט (ל″ר: -ן).
ambush (n.)
(דער) אַמבוש (ל″ר: -ן); (דער) איבערפאַל (ל″ר: -ן);
(דער) לאָקערונגס⸗אָנפאַל (ל″ר: -ן); (דער) לויערונגס⸗אָנפאַל (ל″ר: -ן).
ambush (v.)
אַמבושירן; אַמבושן; מאַכן אַן איבערפאַל;
לאָקערן און באַפאַלן; לויערן און באַפאַלן.
ameba
(די) אַמעבאַ (אויך: אַמעבע).
ameliorate
פאַרלײַכטערן; פאַרגרינגערן; פאַרמילדערן.
Amen!
{דער ענטפער אויף יידישע ברכות:} אמן [oméyn], דרומדיק: [umáyn];
{ריידנדיק ו ו ע ג ן די ווערטער (זע למשל אין קומעדיקן סימן), ווערן זיי נאָמינאַליזירט אַלץ שמות⸗דברים און ס′גילט דער מלעיל מיט דער פאַרטונקלונג פונעם וואָקאַל נאָכן טראָפּ:} [ómən], דרומדיק: [úmən]; {מער פאָרמעלע פאָרמעס, אָן דער פאַרטונקלונג:} [ómeyn], דרומדיק: [úmayn].
Amen to that!
הלוואי! [hal(ə)váy], דרומדיק אויך: [:h)al(ə)vá)];
מירצעשעם! [mírtsə-shèm], מער עמפאַטיש: [mìrtsə-shém], דרומדיק אויך: [mértsə-shèm], מער עמפאַטיש: [mèrtsə-shém];
אם ירצה ה′! [im(y)írtsə-shèm], דרומדיק אויך: [im(y)értsə-shèm]; מירטשעם, דרומדיק אויך: מערטשעם, {אַרכעאיש?} מאַרטשעם;
מירצעשעם בקרוב! [mírtsə-shèm|bəkórəv], דרומדיק: [mértsə-shèm|bəkú:rif];
זאָל גאָט געבן! [zòl-gót|gébm], דרומדיק: [zòl-gót|géybm]; מיטן אייבערשטנס הילף!;
אמן! [oméyn] צי [ómən], דרומדיק: [u:máyn] צי [úmən];
{לומדיש:} כן יהי רצון! [kén|yehì-rótsn], דרומדיק: [kén|yehì-rú:tsn]; בסיעתא דשמיא [bəsyàtə-dəshmáyə];
{מער לומדיש:} בעגלא בזמן קריב! [bo-agólə|bizmàn-kórəv], דרומדיק: [bu:-agú:lə|bizmàn-kú:rif];
{נאָכמער לומדיש:} יהא רעוא! [yəhèy-rávə], דרומדיק: [yəhày-rávə].
{פראַזעס:} פון דײַן (\אײַער) מויל אין גאָטס אויער!.
amen corner
{בײַ קריסטלעכע געבעטן, אַן אָרט וואו ס′זיצט דער וואָס פירט אָן מיטן זאָגן „אַמען“ (און אַנדערע ליטורגישע אָפּרופן), אָבער אין ברייטערן ענגלישן באַנוץ געזאָגט געוואָרן אויף אַ גרופּע אומקריטישע נאָכפאָלגער:} די אמן זאָגער [di-ómən-zògər], דרומדיק: [di:-úmən-zùgər]; די בלינדע נאָכפאָלגער.
amenable
גרייט מסכים (צו) זײַן [máskəm]; אַ בעלן דערויף זײַן [abáln];
ני(ש)ט (אַנט)קעגן זײַן; ני(ש)ט האָבן דערקעגן; וויליק.
amend
אַמענדירן; אַרײַנפירן ענדערונגען;
{לומדיש:} אַרײַנפירן שינויים [shənú(y)əm], דרומדיק: [shəní:əm]; מתקן זײַן [məsákn-zayn]; צוגעבן תקנות [takónəs], דרומדיק: [takú:nəs].
amendment
(די) אַמענדירונג (ל″ר: -ען);
{אַמאָפטסטן אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן אָבער לאו דווקא:}
(די) תקנות [takónəs], דרומדיק: [takú:nəs] (ל″ר).
(Amendments (to the American constitution
(די) קאָנסטיטוציע אַמענדירונגען (ל″ר); (די) קאָנסטיטוציע תקנות [takónəs], דרומדיק: [takú:nəs] (ל″ר);
(„די ערשטע אַמענדירונג“ (\תקנה); „די פערצעטע (\פערצנטע) אַמענדירונג“ (\תקנה); וכו′).
amends: make amends
פאַרגיטיקן; גוט מאַכן די עוולה [ávlə];
{לומדיש:} מטיב זײַן [méytəv-zayn], דרומדיק: [máytəv-za:n].
amenities
(די) באַקוועמלעכקײַטן (ל″ר).
America
{אָן אַן אַרטיקל; ל″נ} אַמעריקע; (די) פאַראייניקטע שטאַטן (ל″ר);
{עמאָטיווע ראַזעס:} די גאָלדענע מדינה [góldənə m(ə)dínə]; קאָלומבוסעס מדינה [kəlúmbəs(əz)|m(ə)dínə]; יענקי⸗לאַנד; אַמעריטשקע;
{שפּאַסיק גוטמוטיק:} אַמעריקע גנב [amérikə|gánəv] {בפרט בײַם באַוואונדערן אַ נסימדיקן אַמעריקאַנער טעכנאָלאָגישן אויפטו}; אַמערי(טש)קע גנב [améri(tsh)kə|gánəv].
America First
אַמעריקע פאַראַלעמען; אַמעריקע אויפן ערשטן אָרט.
(.American (adj
{אומבייגעוודיק:} אַמעריקאַנער;
{בייגעוודיק; זעלטענער} אַמעריקאַניש.
(American (person
(דער) אַמעריקאַנער (ל″ר: ø); ל″נ: (די) אַמעריקאַנערין (ל″ר: -ס), {איראָניש, אָפטמאָל מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) אַמעריקאַנקע (ל″ר: -ס).
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (דער) אַמעריקאַניץ, אויך: אַמעריקאַנעץ (ל″ר: אַמעריקאַנצעס);
{סלענגיש:} יענקי [yé(y)nkə] (ל″ר: -ס).
American Civil Liberties Union (ACLU)
(דער) אַמעריקאַנער ציווילע רעכט פאַרבאַנד; (דער) (אַמעריקאַנער) סיוול ליבערטיס יוניאָן.
American Civil War
(דער\די) אַמעריקאַנער בירגערקריג.
American Legion
(דער) אַמעריקאַנער לעגיאָן.
American Revolution
(די) אַמעריקאַנער רעוואָלוציע.
American: all-American
בפירוש אַמעריקאַניש [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; ממש אַמעריקאַניש [máməsh]; דורכאויס(עט) אַמעריקאַניש; דורך און דורך אַמעריקאַניש.
American: the Americans
{סתם:} די אַמעריקאַנער;
{זעלטענער, דער עיקר ווען שילדערן אַזאַ אָדער אַן אַנדער שטריך:} די אַמעריקאַנישע;
{מיט ווארעמען, גוטמוטיקן הומאָר:} די אַמעריקאַנצעס;
{סלענגיש:} די יענקיס.
americanization
{גיכער וועגן אַן אַיינצלפאַל}: (די) אַמעריקאַניזירונג;
{גיכער וועגם דעם פּראָצעס בכלל:} (די) אַמעריקאַניזאַציע.
americanize
אַמעריקאַניזירן;
{איראָניש; קריטיש; ביטולדיק:} מערקאַניזירן.
americanized: become americanized
זיך אַמעריקאַניזירן; אַמעריקאַניזירט ווערן;
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} זיך אויסגרינען;
{איראָניש; קריטיש; ביטולדיק:} מערקאַניזירט ווערן; זיך מערקאַניזירן.
amiable
צוגעלאָזן; פרײַנדלעך (אויך: פריינטלעך); ליבלעך; ליבהאַרציק;
{ליטעראַריש:} לײַטזעליק.
amiable person
{בייגעוודיק:} אַ ציגעלאָזענע(ר); אַ פרײַנדלעכע(ר) (אויך: פרײַנטלעכער); אַ ליבלעכע(ר); אַ ליבהאַרציקע(ר);
{ליטעראַריש:} אַ לײַטזעליקע(ר);
{לומדיש:} אַ נאה לבריות [anòə-labríyəs]; דרומדיק: [anù:ə-labrí:(y)əs]
{נאָכמער לומדיש:} [anòe-labríyoys], דרומדיק: [anù:e-labríyoys], צפונדיק: [anò(y)e-labríyeys].
amicable
גוטברודעריש; גוטוויליק; שווה⸗בשווהדיק [shòvə-b(ə)shóvə-dik], דרומדיק: [shùvə-b(ə)shúvə-dik];
amicably
מיט גוטן; גוטברודעריש; בשלומדיק [bəshóləm-dik], דרומדיק: [bəshú:ləm-dik]; חברמעסיק [khávər-mèsik]; פרײַנדלעך (אויך: פרײַנטלעך).
amicably: not amicably
ני(ש)ט מיט גוטן; ני(ש)ט גוטברודעריש; ני(ש)ט חבר⸗מעסיק [nì(sh)t|khávər-mèsik];
אָן אַ גוטן ווילן; מיט בייזן; מיט שלעכטע געפילן;
{לומדיש:} כרעיה⸗דאבוהידיק [kàrə-d(ə)abúhə-dik], דרומדיק: [kàrə-d(ə)abí:(h)ə-dik].
(amid(st
אינמיטן; צווישן; אינצווישן.
(Amida(h) (prayer
{אָן אַן אַרטיקל:} שמונה עשרה [shmòyn(ə)ésrə], צפונדיק: [shmèyn(ə)ésrə];
{פאָלקיש:} [shìmənésrə], אויך [shàmənésrə];
{פאָרמעל:} די עמידה [di-amí(y)də];
❊
{זאָגן די תפילה:}
שטיין שמונה עשרה (ל″ע: איז געשטאַנען); אויסשטיין שמונה עשרה (ל″ע: איז אויסגעשטאַנען);
{די צוערשטיקע בלחשדיקע תפילה:}
די שטילע שמונה עשרה;
{די אָפּשליסונג פון דער שטילער שמונה עשרה מיטן אָפּטרעטן די דרײַ טרעפּ אויף צוריקצוצו:}
אויסגיין שמונה עשרה [óyz-gèyn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-gàyn] (ל″ע: אויסגעגאַנגען);
{די איבערחזרונג פונעם שליח ציבור (\בעל⸗תפילה \חזן:}
די הויכע שמונה עשרה;
{פאָרמעל:} חזרת הש″ץ [khazòrəs-(h)asháts], דרומדיק: [khazù:rəs-(h)asháts];
{דער פאַרקירצטער נוסח, אַז דער בעל⸗תפילה זאָגט פאַרן עמוד בלויז ביז סוף קדושה (דער גאָר הייליקער אָפּטייל וואָס הייבט זיך אָן מיט „קדוש קדוש קדוש“); פאַראַן פאַרשיידענע טראַדיציעס וועגן פּרטים:}
אַ הויכע קדושה [kədúshə], דרומדיק: [kədí:shə].
Amish
אַמיש.
Amish person
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַמישע(ר).
Amish: the Amish
(די) אַמישע (ל″ר).
amiss: something is amiss
עפּעס שטימט דאָ ני(ש)ט; עפּעס איז דאָ ני(ש)ט אין אָרדענונג; עפּעס איז דאָ ני(ש)ט ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; עפּעס איז ני(ש)ט כשורה [kəshúrə], דרומדיק: [kəshí:rə].
amiss: take amiss
(אָנ)נעמען פאַר אומגוט; ני(ש)ט אָננעמען לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə]; אָננעמען לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə].
ammonia
(די) אַמאָניע.
ammunition
(די) אַמוניציע.
amnesia
(די) אַמנעזיע;
{לומדיש:} (די) שיכחה קרענק [shíkhəkhə].
amnesty
(די) אַמנעסטיע (ל″ר: -ס).
Amnesty International
(די) „אַמנעסטי אינטערנאַציאָנאַל“ אָרגאַניזאַציע.
amok: run amok
אַרומלויפן ווי אַ משוגענע(ר) [)am(ə)shúgənə(r] (ל″ר: אַרומלויפן ווי משוגעים [məshəgóyəm], דרומדיק: [məshəgú:əm]).
among(st)
צווישן [tsvíshn] צי [tsəvíshn]; (אויך: צעווישן);
{דרומדיק דיאַלעקטיש}: צישן.
<among the <+ superlative
פון די; צווישן די; („זיי זײַנען צווישן די סאַמע בעסטע פאָרשער אויף אָט דעם געביט“).
among others
צווישן אַנדערע; צ.א.
among them
צווישן זיי; בתוכם [psóykhəm] צי [bəsóykhəm], {מער לומדיש:} [bəsóykhom];
צפונדיק: [pséykhəm] צי [bəséykhəm], {מער לומדיש:} [bəséykhom].
Amoraim
די אמוראים [aməró(y)əm], דרומדיק: [amərú:əm]; (ל″י: (דער) אמורא [amóyrə], צפונדיק: [améyrə]).
amoral
אַמאָראַליש; אָנמאָראַליש.
amorality
(די) אַמאָראַלישקײַט.
amorous
ליבעדיק; ליבעפול; צערטלעך; ליבע⸗אויסדריקנדיק.
amorphous
אַמאָרפיש; פאָרמלאָז.
amortization
(די) אַמאַרטיזאַציע.
(.Amos (bibl
עמוס הנביא [òməs-(h)anóvə], דרומדיק: [ùməs-(h)anúvə]; {מער פאָרמעל:} [òmus-(h)anóvi], דרומדיק: [ùmis-(h)anúvi]; {נאָכמער פאָרמעל:} [òmoys-(h)anóvi], דרומדיק: [ùmoys-(h)anúvi], צפונדיק: [òmeys-(h)anóvi]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: עמוס⸗הנביאן}.
(Amos (bibl. book
(אָן אַן אַרטיקל:} עמוס [òməs], דרומדיק: [ùməs]; {מער פאָרמעל:} [ómus], דרומדיק: [úmis];{נאָכמער פאָרמעל:} [ómoys], דרומדיק: [úmoys], צפונדיק: [ómeys];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר עמוס [sèyfər-óməs], דרומדיק: [sàyfər-úməs]; {מער פאָרמעל:} [sèyfər-ómus], דרומדיק: [sàyfə(r)-úmis]; {נאָכמער פאָרמעל:} [sèyfər-ómoys], דרומדיק: [sàyfər-úmoys], צפונדיק: [sàyfər-ómeys];
{היימיש}: עמוס פון תרי עשר [treyósər], דרומדיק: [(tràyúsə(r].
(amount (n.) (sum
(דער) סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען [sakháklən]); (דער) באַטרעף (ל″ר: -ן); {לומדיש:} (דער) כמות [káməs];
{טאָמער דווקא געלט און ענלעכע ציילעוודיקע:} (די) סומע (ל″ר: -ס); (דער) סכום (ל″ר: -ען).
(amount (n.) (quantity
(דער) סכום [skhúm], דרומדיק: [skhím] (ל″ר: -ען); (דער) פאַרנעם (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} {דער\די) כמות [káməs].
amount to
דערגרייכן; באַטרעפן; אויסקומען {אַמאָפטסטן אין דריטער פּערזאָן ל″י: „מען באַמערקט ניט, אָבער לסוף קומט עס אויס צו גאָר אַ סך“).
amount to much: he won’t amount to much
פון אים וועט קיין סך ני(ש)ט אַרויס(עט) [kənsákh].
amount: Select amount (screen option)
אויסקלײַבן אַ סומע; זאָגן וויפל (\וויפיל); וואָסער סכום? [skhum], דרומדיק: [skhim].
ampersand (&)
(דער) אַמפּערסאַנד (ל″ר: -ן); (דער) און⸗צייכן [ún-tsèykhn], דרומדיק: [ín-tsàykhn] (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} (דער) עט⸗צייכן (ל″ר: -ס).
amphetamine
(דער) אַמפעטאַמין (ל″ר: -ען).
amphibious
אַמפיביש.
amphibious attack
(די) אַמפיבישע אַטאַקע (ל″ר: -ס).
amphitheater
(דער) אַמפיטעאַטער (ל″ר: -ס).
ample
קלעקנדיק; גענוגנדיק; באַפרידיקנדיק.
amplify
אַמפּליפיצירן; פאַרגרעסערן; פאַרהעכערן; פאַרשטאַרקן.
amputate
אַמפּוטירן.
amputation
(די) אַמפּוטירונג (ל″ר: -ען); (די) אַמפּוטאַציע (ל″ר: -ס).
amputee
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַמפּוטירטע(ר).
Amsterdam
{אָן אַן אַרטיקל; ל″ז:} אַמסטערדאַם [ámstərdam] (ל″ז).
{אין אַמאָליקן האָלענדישן יידיש און אין היינטיקן האָלענדיש, און צווישן קענער פון יידיש עד היום גוטמוטיק:} מקום א′ [mò:kəm áləf] ,[mó:kəm óləf]; העט מקום [het mó:kəm].
Amtrak
(דער) אַמטראַק; (די) אַמטראַק (באַן⸗) ליניע.
amulet
{טאָמער אַ יידיש קאַבאַליסטישע:} (די) קמיע [kaméyə], דרומדיק: [kamáyə] (ל″ר: קמיעות);
{אוניווערסאַל:} (דער) אַמולעט [amulét]; (ל″ר: -ן).
(amuse (bring amusement
אַמוזירן; פאַרווײַלן; פאַרשאַפן פאַרגעניגן;
ברענגען שמחה וששון [brèyng(ə)n|sìmkhə-fsósn], דרומדיק: [brèyng(ə)n|sìmkhə-fsú:sn];
{לומדיש:} משמח זײַן [məsaméyəgh-zayn].
amuse: be amused
זיך אַמוזירן; זיך פאַרווײַלן.
!amuse: I am not amused
מיר איז דאָס ני(ש)ט קיין געלעכטער (\שפּאַס \שפּיל).
amusement
(די) פאַרווײַלונג (ל″ר: -ען); (די) אַמוזירונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער וועגן אַ געפיל, אַ שטימונג:} (די) אַמוזירטקײַט.
amusement park
(דער) לונאַ⸗פּאַרק;
{פיגוראַטיוו:} (דער) קוני⸗אײַלענד [kun(ə)áylənd] (ל″ר: -ס).
amusing
אַמוזירנדיק; פאַרווײַלנדיק; אויפהייטערנדיק; פרייד⸗ברענגענדיק.
an (→ a)
{אומבאַשטימטער אַרטיקל, פאַר אַ וואָרט וואָס הייבט זיך אָנעט מיט אַ וואָקאַל:} אַן.
anachronism
(דער) אַנאַכראָניזם (ל″ר: -ען).
anachronistic
אַנאַכראָניסטיש.
anagram
(דער) אַנאַגראַם (ל″ר: -ען); (די) אַנאַגראַמע (ל″ר: ס).
anal
אַנאַליש.
anal fixation
(די) אַנאַלישע פיקסאַציע.
anal retentive
אַנאַליש רעטענטיוו.
anal sex
(דער) אַנאַלישער סעקס;
{לומדיש, אויך צומאָל איראָניש, הומאָריסיש, צי ביטולדיק:} (דער) תשמיש אחור [tàshməsh-ókhər], דרומדיק: [(tàshməsh-úkhə(r];
{וואולגאַריש:} (דער) תשמיש התחת [tàshməsh-(h)atókhəs], דרומדיק: [tàshməsh-(h)atú(:)khəs].
analog(ue)
אַנאַלאָגיש; אַנאַלאָג⸗.
analogical level(l)ing (ling.)
(די) אַנאַלאָגישע אויסגלײַכונג (ל″ר: -ען).
analogically
אַנאַלאָגיש; על⸗פּי אַנאַלאָגיע; על⸗פּי גזירה שווה [àlpə gzèyre-shóvə].
analogize
אַנאַלאָגיזירן; מאַכן אַנאַלאָגיעס.
analogous
אַנאַלאָגיש; געגליכן; ענלעך.
analogy
(די) אַנאַלאָגיע [analógyə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) גזירה שווה [gzèyre-shóvə], דרומדיק: [g(ə)zàyre-shúvə].
analogy: false analogy
אַ פאַלשע גזירה שווה [gzèyre-shóvə], דרומדיק: [g(ə)zàyre-shúvə]; פאַלשע אַנאַלאָגיע [analógyə]; {איידעלערהייט:} ניט⸗געלונגענע גזירה שווה (\ אַנאַלאָגיע).
{מיט ביטול, אָפּלאַכעריש:} אַ גזירה שווה פון כעלמער רבין; י ע נ ע גזירה שווה…
analogy: come up with (/make) an analogy
קומען מיט (\דורכפירן) אַ גזירה שווה [gzèyre-shóvə], דרומדיק: [g(ə)zàyre-shúvə] (\מיט אַן אַנאַלאָגיע);
{פאָרמעל אַקאַדעמיש:} אַנאַלאָגיזירן.
analysis
(דער) אַנאַליז [analíz];
{אָבער ווען מעדיציניש, למשל איבערן פּאַציענטס בלוט, איז עס בדרך כלל:} [análiz];
{מער ליטעראַריש; ווייניקער טעכניש⸗וויסנשאַפטלעך; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) צעגלידערונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) חקירה [khkìyrə]; (די) חקירה ודרישה [khkìyrə-vədrí(y)shə];
{אין ספּעציפישן זין פון פּסיכאָאַנאַליז:} (דער) (פּסיכאָ)אַנאַליז [psìkh(o)-analíz] צי: [psìkh(o)-análiz].
analysis: in the final analysis
אין לעצטן סך⸗הכל [sakhákl]; די אונטערשטע שורה (איז) [di-úntərshtə|shúrə], דרומדיק: [di-íntərshtə|shí:rə]; סוף כל סוף [sófkl|sóf].
analyst
(דער) אַנאַליסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנאַליסטקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער פּסיכאָאַנאַליטיש:} (דער) (פּסיכאָ)אַנאַליסט [psìkh(o)análist] צי: [psìkh(o)-análist]; אויך: (דער) פּסיכאָאַנאַליטיקער.
analyst: my analyst
דער פּסיכאָאַנאַליסט מײַנער, ל″נ: (די) פּסיכאָאַנאַליסטקע מײַנע.
analytically speaking
אויב ריידן (\רעדן) אַנאַליטיש; ריידנדיק (\רעדנדיק) אַנאַליטיש; אַנאַליטיש גערעדט;
{לומדיש:} ע″פּ (\על פּי) חקירה [khkíyrə].
analyze
אַנאַליזירן; אַדורכשטודירן; (גרינטלעך) פונאַנדערקלײַבן זיך;
{מער ליטעראַריש; ווייניקער טעכניש⸗וויסנשאַפטלעך; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} צעגלידערן.
{פיגוראַטיוו:} אַדורכאַקערן;
{לומדיש:} חוקר ודורש זײַן [khòykər-v(ə)dóyrəsh-zayn], צפונדיק: [khèykər-v(ə)déyrəsh-zayn];
{פראַזע:} צעלייגן אויף טעלערלעך.
(Anan ben David (±715 – ±795 CE
ענן בן דוד [ònən-bèn-dóvəd], דרומדיק: [ù:nən-bèn-dúvit]; {בייגט זיך אַלץ אָביעקט: „ענן⸗בן⸗דודן“}.
anapest (n.)
(דער) אַנאַפּעסט (ל″ר: -ן).
anapest (adj.)
אַנאַפּעסטיש.
anarchic
אַנאַרכיש; אַנאַרכיעמעסיק;
{עמאָטיוו:} הפקרדיק [héfkər-dik]; {פראַזע:} ס′איז לית דין ולית דיין [lèz-dín|v(ə)lèz-dáyən].
anarchic person
{בייגעוודיק:} אַן אַנאַרכישע(ר);
אַ הפקרניק [ahéfkərnik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ הפקרניצע [ahéfkər-nitsə];
{לומדיש:} אַ לית דין ולית דיין [alèz-dín|v(ə)lèz-dáyən].
anarchism
(דער) אַנאַרכיזם.
anarchist
(דער) אַנאַרכיסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנאַרכיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַנאַרכיסטקע (ל″ר: -ס).
anarchy
(די) אַנאַרכיע [anárkhyə].
anathema: it was anathema to me/her/him/them etc
מיר\איר\אים\זיי — איז דאָס טרייף⸗פּסול געווען [trèyf-pósl], דרומדיק: [tràyf-pú:sl]; איז דאָס מוקצה מחמת מיאוס געווען [múktsə|màkhməs-míyəs], דרומדיק: [míktsə|màkhməs-mí:əs]; איז דאָס סם המות געווען [sàm-(h)amóvəs], דרומדיק: [sàm-(h)amúvəs].
(.ancient (adj
{אין יידישן באַוואוסטזײַן איז דער באַגריף אַמאָפטסטנס שייך פון סאַמע בראשית ביז צום סוף פון דער תקופה פון די גאונים און בבל, און פ אַ ר ן אויפקום פון אשכנז, ספרד וכו′:} אוראַלט; אוראַלטיש; גאָראַמאָלעדיק [goramólədik];
{לומדיש:} קדמוניותדיק [kadmóyn(ə)yizdik]; קדמוניש [kadmóynish];
{פראַזעס:} גאָר⸗גאָר אַמאָל; פון גאָר אַמאָליקע יאָרן; (לומדיש:} פון די שנים קדמוניות [shónəm|kadmóyn(ə)yəs]; פון די ימי עולם [fundə-y(ə)mèy-óylom].
ancient history
די אוראַלטע געשיכטע; די קדמונישע געשיכטע [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishə].
(?Ancient history! (Who cares what happened back then
אַמאָליקע מעשיות! [amólikə|máysəz], דרומדיק: [amú:ligə-má:(n)səs]; מאַלע וואָס איז אַמאָל געווען!; אַ פאַראַיאָריקער שניי!; פון דעמאָלט, ווען נאַפּאָלעאָן איז געווען אַ יונגער!; פון ששת ימי בראשית [fun-shèyshəs|y(ə)mèy-bréyshəs], דרומדיק: [fin-shàyshəs|y(ə)mày-bráyshəs], (′פון די צײַטן פון די זעקס טעג פון באַשאַפונג′).
ancient times
{אָן אַן אַרטיקל} קדמונים [kadmóynəm], צפונדיק: [kadméynəm]; די אוראַלטע צײַטן (ל″ר);
{הערה: „קדמונים“ (′אוראַלטע צײַטן′, אָן אַן אַרטיקל) איז ניט צום פאַרבײַטן מיט „(די) קדמונים“ (ל″ר פון „קדמון“) וואָס באַציט זיך אויף גאָראַמאָלעדיקע מענטשן, פּערזענלעכקײַטן און בפרט יידישע מנהיגים, גדולים, חכמים}.
ancient world
די אוראַלטע וועלט; די קדמונישע וועלט [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishə].
ancient: from ancient times (onward)
פון קדמונים [kadmóynəm], צפונדיק: [kadméynəm]; פון די קדמונישע צײַט [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishə]; פון (די) אוראַלטע צײַטן;
{פראַזעס; היימיש צי עמאָטיוו:} פון אברהם אבינוס צײַטן [avròm-ovínus], דרומדיק: [avrùm-uví:ni:s]; {טאָמער„נאָך עלטער“:} פון די יאָרן פון מגדל בבל [mìgdl-bóvl], דרומדיק: [mìgdl-búvl].
and
און;
{אין אַמאָליקן לשון אַמאָפטסטן געשריבן:} אונ′;
{צווישן צוויי פאַרבונדענע שמות דברים, אויך:} מיט.
Andean
אַנדיש.
Andes
די אַנדן (ל″ר); די אַנדן⸗בערג (ל″ר).
androgynous
אַנדראָגיניש;
{בײַ טייל עמאָטיוו נעגאַטיוו:} טומטומדיק [túmtəm-dik], דרומדיק: [tímtəm-dik].
androgynous person
(דער) אנדרוגינוס [andróygənəs], צפונדיק: [andréygənəs] (ל″ר: -ן).
android (n.)
(דער) אַנדרויד (אויך: אַנדראָיד) (ל″ר: -ן).
android (adj.)
אַנדרוידיש (אויך: אַנדראָידיש).
anecdotal
געבויט אויף דעם וואָס מ′דערציילט, ני(ש)ט דערוויזן; לויט דעם וואָס מ′רעדט, לאַו דווקא פאַקטיש [làv-dáfkə].
anecdotal evidence
(די) אַנעקדאָטישע עווידינעץ; (די) אַנעקדאָטישע ראיות [ráyəs] (ל″ר);
(כלומרשדיקע) ראיות פון דעם וואָס מ′רעדט [klóymərsh-dikə], צפונדיק: [kléymərsh-dikə]; דאָס וואָס מ′קען דרינגען פון דעם וואָס ס′ווערט געזאָגט (\גערעדט).
anecdotal style
אַ שטייגער (\סטיל) פון — דערציילן קורצע מעשהלעך [máysələkh], דרומדיק: [má:sələkh]; דער סטיל פון קורצע נאַראַטיוון.
anecdotally
לויט (\וועדליק) דעם, וואָס מ′דערציילט (\מ′גיט איבער \וואָס מ′רעדט).
anecdote
(דער) אַנעקדאָט [àneg-dót] (ל″ר: -ן).
anemia
(די) אַנעמיע [anémyə].
anemic
אַנעמיש.
anesthesia
(די) אַנעסטעזיע [ànastézyə]; (דער) אַנאַסטעז [ànastéz].
anesthesiologist
(דער) אַנאַסטעזיקער (ל″ר: ø), ל″נ אויך: (די) אַנאַסטעזיקערין (ל″ר: -ס).
anesthetic(s)
(דער) אַנעסטעט; (די) אַנעסטעטיק⸗מעדיצין.
anesthetize
אַנעסטעזירן; געבן אַנאַסטעז.
aneurism
(דער) אַנעריזם;
{אין מזרח:} (דער) אַנעווריזם (ל″ר: -ען).
anew
אויפסנײַ [af-snáy], דרומדיק: [(of-sná:(y]; פונסנײַ [fun-snáy], דרומדיק: [(fin-sná:(y];
{עלטערע\לענגערע פאָרמעס:} אויפדאָסנײַ, פונדאָסנײַ; איבעראַנײַס.
angel
(דער) מלאך [máləkh] (ל″ר: מלאכים [malókhəm], דרומדיק: [malúkhəm]); ל″נ (אויך): (די) מלאכטע [máləkhtə] (ל″ר: -ס);
{אינעם זין פון אַ זייער גוטהאַרציקן מענטשן:}
אַ מלאַך; אַן אויסערגעוויינטלעך גוטער מענטש;
{בייגעוודיק:} אַ זעלטן גוטע(ר); אַ זעלטן גוטהאַרציקע(ר);
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
אַ צדיק [atsádik] (ל″ר: צדיקים [tsadí(y)kəm]), ל″נ: אַ צדיקת(טע) [(àtsadéykəs(-tə], דרומדיק: [(àtsadáykəs(-tə] (ל″ר: -ס).
Angel Gabriel
גבריאל המלאך [gavrìy(ə)l-(h)amáləkh]; דער מלאך גבריאל [dər-máləgh|gavríy(ə)l].
Angel Raphael
רפאל המלאך [rəfò(ə)l-(h)amáləkh], דרומדיק: [rəfù:(ə)l-(h)amáləkh]; דער מלאך רפאל [dər-máləkh|rəfó(ə)l], דרומדיק: [də(r)-máləkh|rəfú:(ə)l];
{הערה: דאָס איז פון די פאַלן וואו דער נאָמען בלײַבט דער זעלביקער וועגן אַ יש וואָס איז פאַרבונדן מיט גאָר פאַרשיידענע טראַדיציעס און אייגנשאַפטן בײַ יידן און בײַ קריסטן; טאָמער (לאָמיר אָנכאַפּן אין אַן אַקאדעמישער שטודיע) איז מען אויסן אַ נייטראַלקײַט בנוגע דעם קריסטלעכן באַגריף און אַן אויסמײַדעניש פון אַוועלכע⸗ניט⸗איז ספקות וועגן דעם אין וואָס ס′גייט די רייד, איז מעגלעך זיך באַנוצן מיט אַ דווקא ניט⸗אידישער פאָרמע, למשל: דער מלאך ראַפאַעל (אין דער קריסטלעכער טראַדיציע); דער ענגל ראַפאַעל, וכדומה}.
angel of death
דער מלאך המות [màləkh-(h)amóvəs], דרומדיק: [màləkh-(h)amúvis];
{טאָמער וועגן מלאך וואָס נעמט אויף דעם נפטר אין יענער וועלט:} (דער) מלאך דומה [màləkh-dóymə], צפונדיק: [màləkh-déymə];
{אוניווערסאַל:} דער מלאך פונעם טויט.
angel who receives the deceased into the world of spirits
דער מלאך דומה [màləkh-dóymə], דרומדיק: [màləkh-déymə].
angel: guardian angel
אַ מלאך השומר [amàləkh|(h)ashóymər], צפונדיק: [amàləkh|(h)ashéymər]; אַ מלאַך אַ שומר [amàləkh|ashóymər], צפונדיק: [amàləkh|ashéymər];
אַזאַ וואָס היט אָפּ(עט) ווי אַ מלאך [amáləkh].
angel: higher angels (angels of the higher realms)
(די) מלאכי עליון [màlakhey-élyən], דרומדיק: [màlakhay-élyən] (ל″ר; ל″י: (דער) מלאך עליון [màləkh-élyən]).
angel: peace bringing angels
(די) מלאכי השלום [màlakhey-(h)ashóləm], דרומדיק: [màlakhay-(h)ashú:ləm] (ל″ר; ל″י: (דער) מלאך השלום [màləkh-(h)ashóləm]), דרומדיק: [màləkh-(h)ashú:ləm]).
angel: tormenting (/sabotaging /destroying) angels
(די) מלאכי חבלה [màlakhey-khabólə], דרומדיק: [màlakhay-khabú:lə] (ל″ר; ל″י: (דער) מלאך חבלה [màləkh-khabólə]).
angelic
מלאכים⸗; מלאכימדיק [malókhəm-dik], דרומדיק: [malúkhəm-dik];
ווי אַ מלאך [máləkh]; מעשה מלאך [máyse|máləkh];
{פראַזע; דער עיקר וועגן מעשים טובים:} אַזש ווי אַ מלאך;
{פראַזע; דער עיקר וועגן זעלטענער שיינקײַט:} אַזש ווי בײַ די מלאכים.
anger (n.)
(דער) כעס [ká(ə)s], צפונדיק דיאַלעקטיש אויך [káyəs]; (דאָס\דער) בייזערן זיך; (דאָס\דער) קאָכן זיך;
{ליטעראַריש:} (דער) צאָרן; (ע″ט, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (דער) גרימצאָרן;
{לומדיש:} (די) חימה [khéymə], דרומדיק: [kháymə]; (די) רוגזא [rúgzə],דרומדיק: [rígzə];
{לומדיש, בפרט וועגן כעס פון גאָט אָדער פון אַ זייער חשובן מענטשן:} (דער) ירגזון [yərgózn], דרומדיק: [yərgú:zn];
{דער בײַנאַנדיקער כעס צווישן צוויי מענטשן צי צדדים:} (דער) ברוגז [b(ə)róygəz], צפונדיק :[b(ə)réygəz];
{הערה: אין געוויסע ערטער און סיטואַציעס, איז אין חסידישן לשון לעבעדיק געבליבן דער עמאָטיווער באַנוץ פון „גרימצאָרן“}.
anger (v. trans.)
אין כעס מאַכן [in-ká(y)(ə)s-màkhn]; אויפבייזערן [úv-beyzərn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)v-bayzərn], טייל ד″מ: [ív-beyzərn]; אַרײַנפירן אין אַ כעס (\ רוגזא [rúgzə], דרומדיק: [rígzə];
{מיט אַַ באַזונדערער כוונה יענעם אַרײַנפירן אין אַ כעס:}
אָנדרודלען [ón-drùdlən]; אָנדרייען (ווי אַ זייגער); אונטערפײַערן.
anger management
(דער) כעס⸗קאָנטראָל [káəs-kəntròl]; (די) כעס⸗באַהערשונג.
anger: blow up in anger; have a fit (of anger)
זיך (גוט) אויפקאָכן; ווערן גוט אין כעס [ká(j)(ə)s]; ווערן אַזוי ריכטיק אין כעס; אַרײַנפאַלן אין אַ כעס (\אַ רוגזא [arúgzə], דרומדיק: [arígzə]);
{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פון די כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm];
{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פון די כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm]; אַרויס(גיין) פון די האַלאָבליעס [h)alóbl(y)əs)].
anger: filled with (/consumed by) anger
אַזוי ריכטיק אָנגעברוגזט [ón-gəbròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst]; שרעקלעך אין כעס [ká(ə)s]; פול מיט רוגזא [rúgzə], דרומדיק: [rígzə];
{לומדיש:} מלא חימה [mòlə-khéymə], דרומדיק: [mùlə-kháymə];
{ע″ט און ליטעראַריש:} אָנגעפילט מיט גרימצאָרן;
{פראַזע:} מלא גזלן [mòlə-gázlən], דרומדיק: [mù:lə-gázlən].
anger: get over one’s anger
זיך אָפּבייזערן; זיך איבערקאָכן; זיך איבעררוגזן [íbər-ròygəzn], צפונדיק: [íbər-rèygəzn].
anger: in all his/her anger
אינעם גאַנצן כעס (\צאָרן) זײַנעם [ká(ə)s], ל″נ: … אירן;
{לומדיש:} בכל חמתו [bəkhòl-khamósoy], דרומדיק: [bəkhòl-khamú:soy], צפונדיק: [bəkhòl-khamósey], ל″נ: בכל חמתה [bəkhòl-khamóso], דרומדיק: [bəkhòl-khamú:so].
(angle (geometry
(דער\די) שיפּוע [shəpúə], דרומדיק: [shəpí:(y)ə] (ל″ר: שיפּועים [shəpúəm], דרומדיק: [shəpí:(y)əm]);
{ווייניקער ספּעציפיצירט: (דער) ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
angle (geometry): acute angle
(דער) שפּיציקער ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
angle (geometry): obtuse angle
(דער) שטומפּיקער ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
angle (geometry): reflex angle
(דער) רעפלעקסער ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען); (דער) איבערשטומפּיקער ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
angle (geometry): right angle
(דער) גראָדער ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
(angle (viewpoint
(דער) שטאַנדפּונקט; (דער) שטייגער טראַכטן; (דער) באַנעם; (די) אויפפאַסונג; (די) פּאָזיציע [pəzítsyə].
angle: look at (from) every angle
באַטראַכטן פון יעדער זײַט; באַטראַכטן פון אַלע זײַטן (\שטאַנדפּונקטן); באַטראַכטן אין אַלע פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm].
Anglican (n.)
(דער) אַנגליקאַנער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך): (די) אַנגליקאַנערין (ל″ר: -ס).
Anglican (adj.)
אַנגליקאַניש; {אומבייגעוודיק:} אַנגליקאַנער.
Anglican Church
(די) אַנגליקאַנער קירך.
anglicism (in a non-English language)
(דער) אַנגליציזם (ל″ר: -ען).
anglicize
אַנגליזירן; פאַרענגלישן.
Anglo-American
אַנגלאָ⸗אַמעריקאַניש; {אומבייגעוודיק:} אַנגלאָ⸗אַמעריקאַנער.
Anglo-Saxon (n.)
(דער) אַנגלאָ⸗סאַקסאָנער (ל″ר: ø).
Anglo-Saxon (adj.)
אַנגלאָ⸗סאַקסיש; {אומבייגעוודיק:} אַנגלאָ⸗סאַקסאָנער.
Angola
{אָן אַן אַרטיקל, ל″נ} אַנגאָלע (אויך: אַנגאָלאַ).
Angolan (n.)
(דער) אַנגאָלער (ל″א: ø), ל″נ: (די) אַנגאָלערין (ל″ר: -ס).
Angolan (adj.)
אַנגאָליש; {אומבייגעוודיק:} אַנגאָלער.
angrily
מיט כעס [mit-ká(ə)s]; אינכעסערהייט [in-kà(ə)sərhéyt], דרומדיק: [in-kà:(ə)sə(r)háyt]; מיט בייזקײַט; בייזערהייט; צערוגזט [tsəróygəst], צפונדיק: [tsəréygəst]; צערוגזטערהייט [tsəròygəzt-ərhéyt], דרומדיק: [tsəròygəzt-ərháyt], צפונדיק: [tsərèygəzt-ərhéyt];
{עמאָטיוו:} צעקאָכטערהייט; אָנגעדרודלטערהייט;
{ליטעראַריש:} פאַרצאָרנט; {ע″ט, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} פאַרגרימצאָרנט;
{לומדיש:} צערוגזהט [tsərúgzət], דרומדיק: [tsərígzət];
angry
אין כעס [inká(ə)s], צפונדיק: [inká(y)əs]; ברוגז [b(ə)róygəz], צפונדיק: [b(ə)réygəz]; בייז;
{עמאָטיוו:} אָנגעברוגזט [ón-gəbròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst] צפונדיק: [ón-gəbrèygəst]; צעקאָכט;
{לומדיש:} ברוגזא, ברוגזאדיק [(b(ə)rúgzə(dik], דרומדיק: [(b(ə)rígzə(dik];
angry conflict (/dispute /argument)
(אַ\דער) ברוגז [b(ə)róygəz], צפונדיק: [b(ə)réygəz].
angry face
(דאָס\דער) ברוגז⸗פּנים [b(ə)róygəs-pònəm], דרומדיק: [b(ə)róygəs-pù:nəm], צפונדיק: [b(ə)réygəs-pònəm] (ל″ר: ⸗פּנימער [pènəmər], דרומדיק: [(pèynəmə(r]).
angry person (one who is quick to anger)
אַ כעסן [aká(y)sn] (ל″ר: כעסנים [ka(y)sónəm], דרומדיק: [ka(:)sú:nəm]), ל″נ: אַ כעסנטע [aká(y)sn-tə] (ל″ר: -ס); אַ בעל⸗כעסן [abàl-ká(y)sn] (ל″ר: בעלי⸗כעסנים [bàlə-ka(y)sónəm], דרומדיק: [bàlə-ka(:)sú:nəm]), ל″נ: אַ בעל⸗כעסנטע [abàl-ká(y)sn-tə] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} אַ בייזע(ר); אַ כעסדיקע(ר) [(aká(ə)z-dikə(r]; אַ רוגזדיקע(ר) [(aróygəz-dikə(r], צפונדיק: [(aréygəz-dikə(r];
אַ רגזן [arágzən] (ל″ר: רגזנים [ragzónəm], דרומדיק: [ragzú:nəm]), ל″נ: אַ רגזנטע [arágzn-tə] (ל″ר: -ס);
אַ בייזער מענטש (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו:} אַ כעסניק [aká(ə)s-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ כעסניצע [aká(ə)s-nitsə] (ל″ר: -ס); אַ צעיושעטער קאָפּ (ל″ר: …קעפּ); אַ פאַרקאָכטע יוכע (ל″ר: -ס); אַ פײַער⸗פרעסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: אַ פײַער⸗פרעסערין (ל″ר: -ס), {נאָכמער עמאָטיוו:} אַ פײַער⸗פרעסערקע (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} אַ כהן צווישן כהנים [akóy(h)ən|tsvìshn-kəhánəm], צפונדיק: [akéy(h)ən|tsvìshn-kəhánəm] (פאַרבונדן מיטן פאָלקלאָר פון „א כהן איז אַ כעסן“).
angry: get angry (be angered)
אין כעס ווערן [in-ká(ə)s]; אויפגעבראַכט ווערן; אויפגעבייזערט ווערן; פאַרצאָרנט ווערן;
{גיכער וועגן אַַן אָנגייענדיקן פּראָצעס:} זיך כעסנען [ká(y)sənən], דרומדיק: [ká:sənən]; זיך רוגזן [róygəzn], צפונדיק: [réygəzn]; זיך ברוגזן [b(ə)róygəzn], צפונדיק: [b(ə)réygəzn].
angry: make (someone) angry
דעררגזענען [dər-rágzənən]; אין כעס מאַכן [in-ká(ə)s]; אַרײַנפירן (\אַרײַנברענגען) אין אַ כעס (\אַ רוגזא [arúgzə], דרומדיק: [arígzə]); אויפרייצן;
{עמאָטיוו:} אָנדרודלען; אונטערפײַערן; אונטערהיצן.
angry: tendency to get angry a lot
(די\דאָס) רגזנות [ragzónəs], דרומדיק: [ragzú:nəs]; (די\דאָס) כעסנות [kà(ə)sónəs], דרומדיק: [kà(ə)sú:nəs].
angst
(דער) אַנגסט [ánkst]; (די) פּחדים [pkhódəm], דרומדיק: [phú:dəm] (ל″ר); (די) פּחדימדיקײַט [pkhódəm-dəkayt], דרומדיק: [pkhú:dəm-dəkayt]; (די) מוראהאַפטיקײַט [móyrə-hàftəkayt], צפונדיק: [méyrə-hàftəkayt];
(די) אומרואיקע מורא [úm-rù(i)ykə|móyrə], דרומדיק: [ím-rì:(i)ykə|móyrə], צפונדיק: [úm-rù(i)ykə|méyrə];
{הערה: בעת דער אינטערנאַציאָנאַליזם „אַנגסט“ גילט דאָ, איז כדאי זיך פאַרגעדענקען אַז דער רבים דערפון, „אַנגסטן“, איז שייך צום „קאַלטן שווייס“ וואָס איז טאַקע שייך די געפילן פון פאַרפּאַניקטער מוראהאַפטיקײַט}.
anguish (n.)
(דער) עגמת נפש [àgməs-néfəsh], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; (די) אָנגעווייטיקטע דאגהניש [dáygə-nish], דרומדיק: [dá:gə-nish] (\זאָרגעניש); (די) גײַסטיקע מוטשענישן (ל″ר); די עינויים אויפן האַרצן [ənúyəm], דרומדיק: [əní:(y)əm];
{חסידיש:} (די\דאָס) גרימעניש;
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′גייט אין גײַסטיקע (ניט פיזישע) לײַדענישן:} (די) יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm] (ל″ר).
anguish over (v.)
לײַדן (\אויסשטיין) יסורים איבער (\וועגן) [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm]; האָבן גרויס זאָרג (\זאָרגעניש).
anguished
אַרומגענומען מיט דאגהנישן [dáygənishn], דרומדיק: [dá:gənishn]; טיף פאַרזאָרגט;
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′גייט אין גײַסטיקע (ניט פיזישע) לײַדענישן:} מיט אַ סך יסורים [asákh|yəsúrəm], דרומדיק: [asákh|yəsí:(y)rəm].
angular (with pointed, straight or angled features rather than rounded)
שאַרף⸗שפּיציק; שפּיציק⸗שאַרף; שאַרף געשפּיצט.
angularity
(די) שאַרף⸗שפּיציקײַט; (די) שפּיציקע שאַרפקײַט; (די) שאַרף⸗געשפּיצטקײַט.
animal (n.)
(די) חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]);
{מער פאָרמעל:} (דער) בעל⸗חי [bàl-kháy], דרומדיק: [(bàl-khá:(y] (ל″ר: בעלי⸗חיים [bàlə-kháyəm]);
animal (adj.)
{גיכער וועגן דעם מין צי גלאַט דעסקריפּטיוו:} חיהדיק [kháyə-dik]; בעל⸗חיעדיק [bàl-kháyədik];
{גיכער עמאָטיוו וועגן מענטשלעכער אויפפירונג וואָס פּאַסט בעסער אַ חיה:} חיהש [kháyish], ווי אַ חיה [akháyə].
animal hospital
(דער) חיה⸗שפּיטאָל (ל″ר: -ן; דיאַלעקטיש אויך: שפּיטעלער); (דער) וועטערינאַרישער שפּיטאָל.
animal instinct
(דער) חיהשער אינסטינקט (ל″ר: -ן).
animal kingdom
די וועלט פון בעלי⸗חיים [bàlə-kháyəm]; די בעלי⸗חיים וועלט;
{כלומרשט לומדיש, צומאָל עמאָטיוו צי איראָניש:} (דער) מלכות החיות [màlkhəs-(h)akháyəs].
animal protection
(די) צער בעלי חיים פאַרזאָרגונג [tsár|bàlə-kháyəm];
(די) חיה⸗פאַרטיידיקונג [kháyə]; (די) פאַרטיידיקונג פון חיות [kháyəs].
animal shelter
(דער) בעלי⸗חיים שעלטער [baləkháyəm-shèltər] (ל″ר: -ס); (די) בעלי⸗חיים היים (ל″ר);
{הערה: „מקלט“, „מקום מקלט“, „אכסניא“, „האַרבעריק“ וכו′ זײַנען שייך דווקא צו מענטשן אין ברייטערן באַנוץ; מ′קען די מענטשן⸗טערמינען אָבער אָנווענדן אין ספּעציפישע סיטואַציעס, למשל אין הומאַנזירינדיקע מעטאַפאָרן בײַם אויסדריקן זיך לטובת בעלי⸗חיים}.
animal talk
(די) בעלי⸗חיים שפּראַך [bàlə-kháyəm] (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) לשון בעלי⸗חיים [lòshn|bàlə-kháyəm], דרומדיק: [lù:shn|bàlə-khá:(y)əm];
{מער אַלגעמיין:} די שפּראַך (\דאָס לשון [lóshn], דרומדיק: [lú:shn]) פון די חיות [kháyəs].
animal welfare (→compassion for animals)
(דער) צער בעלי⸗חיים [tsár|bàlə-kháyəm].
animal welfare advocate
(דער) צער⸗בעלי⸗חיימניק [tsár|bàlə-kháyəm-nik] (ל″ר: -עס); ל″נ: (די) צער⸗בעלי⸗חיימניצע [tsár|bàlə-kháyəm-nitsə] (ל″ר: -ס).
animal: cruelty to animals
(די) ברוטאַלקײַט (\אכזריות) לגבי בעלי⸗חיים [aghzór(ə)yəs]; [ləgàbə]; [bàlə-kháyəm].
animal: Society for the Prevention of Cruelty to Animals (SPCA)
(די) צער בעלי⸗חיים געזעלשאַפט [tsár|bàlə-kháyəm];
{סטיליזירט טראַדיציאָנאַליסטיש:} (די) חברה צער בעלי⸗חיים [khévrə].
animal: domestic animal
(די) שטוביקע חיה [kháyə] (ל″ר: …חיות [kháyəs]).
animal: farm animal
(די) פאַרם⸗חיה [khàyə] (ל″ר: …חיות [khàyəs]).
{אָפטמאָל פאַראַלגעמיינערט אויף פאַרשיידענערליי פאַרם⸗חיות:} (די) בהמות [bəhéyməs], דרומדיק: [bəháyməs] (ל″ר; ל″י: בהמה [bəhéymə], דרומדיק: [bəháyməs]).
animal: prevention of cruelty to animals
(דער) אָפּהיט פון ברוטאַלקײַט (\אכזריות) לגבי בעלי⸗חיים [aghzór(ə)yəs]; [ləgàbə]; [bàlə-kháyəm].
animal: wild (dangerous) animal
אַ ווילדע חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]);
{לומדיש:} אַ חיה רעה [akhàyə-róə], דרומדיק: [akhàyə-rú:ə] (ל″ר: חיות רעות [khàyəs-róəs], דרומדיק: [khàyəs-rú:əs]).
animalistic
חיהש [kháyish]; אַנימאַליסטיש; אַנימאַליש; בעלי⸗חיים מעסיק [bàlə-kháyəm-mèsik].
animate (v.)
{טעכניש שאַפן באַוועגנדיקע ישן אויפן עקראַן:}
אַנימירן;
{ברענגען לעבעדיקײַט צו אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
באַלעבן; אַרײַנגעבן לעבעדיקײַט; מאַכן פאַר לעבעדיק.
animate (adj.)
באַלעבט; באַוועגנדיק.
animate object
(דער) באַלעבטער יש [yésh] (ל″ר: -ן).
animated
לעבהאַפטיק; לעבעדיק; שפּרודלדיק; מונטערדיק.
animated film
(די) אַנימאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אַנימירטער פילם (ל″ר: -ען).
Ankara
{אָן אַן אַרטיקל} אַנקאַראַ (אויך: אַנקאַרע).
ankle
(דאָס\דער) קנעכל (ל″ר: עך).
ankle bracelet
(דאָס\דער) פוס⸗רינגל (ל″ר: -עך).
ankle: twist one’s ankle
אויסשרויפן אַ פוס.
annals
(די) קראָניקעס (ל″ר); (די) געשיכטע⸗שריפטן;
{לומדיש:} (די) דברי הימים [dìvrey-hayóməm], דרומדיק: [dìvray-(h)ayúməm];
{הערה: אָט דער לומדישער (צומאָל איראָנישער) באַנוץ פון „דברי הימים“ גילט מיטן לשון⸗רבימדיקן אַרטיקל „די“, בשעת ווען די תנ″כישע ספרים (דברי הימים א′ און דברי הימים ב′) גילטן אָן אַוועלכן ניט איז אַרטיקל}.
annex (n.) (to a building)
(דער) אַנעקס (ל″ר: -ן); (דער) צובוי [tsú-bòy], דרומדיק: [(tsí:-bò:(u]; (דער) צוגעבויטער טייל (ל″ר: -ן).
annex (v.) (incorporate territory)
אַנעקסירן; אינקאָרפּאָרירן; צואייגענען; פאַרכאַפּן און אײַנשליסן.
annexation
(די) אַנעקסירונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנשליסונג פון די אײַנגענומענע (\פאַרכאַפּטע) טעריטאָריעס;
{טאָמער וועגן ארץ ישראל:} (די) אַנעקסירונג פון די שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm].
annihilate
חרוב מאַכן אינגאַנצן [khórəv], דרומדיק: [khú:rəf]; פאַרטיליקן; אויסראָטן; פאַרניכטן; {בײַ טייל חרדים:} אויסניכטן;
{ליטעראַריש, בײַ טייל אַרכעאיש:} פאַרלענדן;
{לומדיש:} עוקר מן השורש זײַן [òykər-min-(h)ashóyrəsh-zayn], צפונדיק: [èykər-min-(h)ashèyrəsh-zayn];
{פראַזע; עמאָטיוו; אָפטמאָל פיגוראַטיוו וועגן אַ גרויסן כעס:} להרוג ולאבד [l(ə)hàroyg-ul(ə)ábəd], דרומדיק: [l(ə)hàroyk-il(ə)ábət], צפונדיק: [l(ə)hàreyg-ul(ə)ábəd]; {וואַריאַנט:}להשמיד ולהרוג [ləhàshməd-ul(ə)hároyg], דרומדיק: [ləhàshməd-il(ə)hároyk], צפונדיק: [ləhàshməd-ul(ə)háreyg];
{הערה: די וואַריאַנטן פון דער לעצטער פראַזע שטאַמען אַלע פון מגילת אסתר (ג′: י″ג), אַוואו דרײַ אינפיניטיווישע ווערבן ווערן באַנוצט: „להשמיד להרג ולאבד“; דאָס פאָלק הטאָ אין משך פון דור דורות זיך כנהוג אויסגעקליבן מערניט צוויי פון זיי, לאו דווקא די זעלביקע צוויי}.
annihilated: be annihilated
חרוב ווערן (אינגאַנצן) [khórəv-vèrn], דרומדיק: [khú:rəv-vèyrn]; פאַרטיליקט ווערן; אויסגעראָטן ווערן; פאַרניכטעט ווערן; {בײַ טייל חרדים:} אויסגעניכטעט ווערן.
annihilation
(די) פולשטענדיקע חרוב⸗מאַכונג [khórəv], דרומדיק: [khú:rəf]; (די) פאַרטיליקונג; (די) פאַרניכטונג; {בײַ טייל חרדים:} (די) אויסניכטונג;
{ליטעראַריש:} (די) פאַרלענדונג;
{לומדיש:} (די) השמדה גמורה [hashmòdə-gmúrə], דרומדיק: [h)ashmù:də-gmí:rə)].
(anniversary (any
(דער) יאָרטאָג [yòr-tóg], אויך: [yór-tòg], דרומדיק: [yùə(r)-túk], אויך: [yúə(r)-tùk] (ל″ר: יאָרטעג).
(anniversary (of happy event, esp. round-numbered
(דער) יוביליי [yùbəléy] (ל″ר: -ען); {בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) יובילעאום [yùbəléyəm] (ל″ר: -ס);
(דער) יובל [yóyvl], צפונדיק: [yéyvl] (ל″ר: -ען [yóyvlən], צפונדיק: [yéyvlən]; לומדיש: [yóyvləs], צפונדיק: [yéyvləs]).
(anniversary of a death (according to Jewish calendar
(דער\די) יאָרצײַט [yór-tsàyt], דרומדיק: [yúə(r)-tsà:t] (ל″ר: -ן).
annotate
אַנאָטירן; צוגעבן (\צושטעלן) הערות [həórəs], דרומדיק: [həú:rəs] (\קאָמענטאַרן \באַמערקונגען).
annotated
אַנאָטירט; מיט הערות [həórəs], דרומדיק: [həú:rəs].
annotation
(די) אַנאָטירונג (ל″ר: -ען); (די) הערה [həórə], דרומדיק: [həú:rə].
announce
מעלדן (ל″ע: זיך געמאָלדן; אויך: זיך געמעלדעט); געבן צו וויסן; לאָזן וויסן; באַקאַנט מאַכן;
{אָפיציעל גערעדט:} אַנאָנסירן; {מער לומדיש:} מודיע זײַן [m(ə)dí(y)ə-zayn];
{לומדיש:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mədóə-zayn]; דרומדיק: [mòysər-m(ə)dú:ə-za:n]; צפונדיק [mèysər-m(ə)dó(y)ə-zayn];
{אַרכעאיש:} אָנקונדיקן.
announcement
(די) מעלדונג (ל″ר: -ען); (די) אַנאָנסירונג (ל″ר: -ען); (די) וויסנגעבונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) מודעה [mədóə], דרומדיק: [mədú:ə].
announcer
(דער) אָנזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מעלדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{דער עיקר אין ראַדיאָ; בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) דיקטאָר [díktər] (ל″ר: דיקטאָרן [diktórn]), ל″ר: (די) דיקטאָרין [díktərin] (ל″ר: -ס), אויך: (די) דיקטאָרשע [diktórshə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) מוסר מודעה [mòysər-mədóə], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə], צפונדיק: [mèysər-mədó(y)ə].
annoy
דערגיין (עמעצן) די יאָרן; זײַן (עמעצן) אַ נודניק; פאַרנודיען (\פאַרנודזשען); דולן (עמעצן) אַ קאָפּ; פאַרדרייען (עמעצן) אַ קאָפּ; זײַן (עמעצן) אַן אָנשיקעניש; דענערווירן;
{אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} דערקוטשען (\דאַקוטשען).
annoyance
(די) אָנשיקעניש (ל″ר: -ן); (די) דענערווירונג (ל″ר: -ען); (די) אָנמוטשעניש (ל″ר: -ן); (די) קאָפּדרייעניש (ל″ר: -ן); (די) פאַרנודיעניש (\פאַרנודזשעניש) (ל″ר: -ן);
{לומדיש; בײַ טייל אַרכעאיש:} אַ משולחת [am(ə)shulákhəs], דרומדיק: [am(ə)shi:lákhəs] (ל″ר: -ן).
annoyed
פאַרערגערט; צענערווירט; דענערווירט; צעבושעוועט; צעצאַפּלט; צעקאָכט;
{פראַזעס:} שפּירנדיק אַז מ′דערגייט אים (\איר) די יאָרן (\אַז מ′דרייט אים (\איר) אַ קאָפּ).
annoying
וואָס דערגייט די יאָרן; וואָס איז אַן אָנשיקעניש;
{ אין מערב ליטעראַריש; דיאַלעקטיש; אַרכעאיש:} זלידנע.
annoyingly
(ווי) אויף צו להכעיס [àftsə-lókhəs], דרומדיק: [òftsə-lúkhəs]; (ווי) אויף צעפּיקעניש; (ווי) אויף צעפּלאַצעניש; (ווי) אויף צעשפּרינגעניש.
(annual (n.) (publication
(די) יערלעכע אויסגאַבע (ל″ר: -ס); (די) יערלעכע פּובליקאַציע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין פאָרמאַט פון אַ בוך:} (דער\דאָס) יאָרבוך (ל″ר: יאָרביכער).
(.annual (adj
יערלעך; יאָריק; אַלעיאָריק; איינמאָלאַיאָריק;
(.annually (adv
אַלע יאָר; יעדן יאָר; יעדעס יאָר; יערלעך; איינמאָל אין יאָר.
{לומדיש:} מימים ימימה [miy(ə)mím|yəmímə].
annual publication in book format
(דער\דאָס) יאָרבוך [yór-bùkh], דרומדיק: [yúə(r)-bì:kh] (ל″ר: יאָרביכער [yór-bìkhər], דרומדיק: [(yúə(r)-bì:khə(r]).
annuity
(די\דער) אַנואיטעט (ל″ר: -ן); (די) לעבנלאַנגע הכנסה [hakhnósə], דרומדיק: [h)akhnú:sə)].
annul
אַנולירסן; נוליפיצירן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn]; מבטל מאַכן (\זײַן) [məvátl-màkhn];
דערקלערן פאַר אומגילטיק (\ני(ש)ט⸗גילטנדיק);
{לומדיש; עמפאַטיש; עמאָטיוו:} דערקלערן פאַר בטלין ומבוטלין [bətéylin|umvutólin], דרומדיק: [bətáylin|imvi:tú:lin].
annulment
(די) אַנולירונג (ל″ר: -ען); (די) נוליפיצירונג (ל″ר: -ען); (די) נוליפיקאַציע (ל″ר: -ס);
(די) בטל⸗מאַכונג [bótl-màkhung], דרומדיק: [bú:tl-màkhink] (ל″ר: -ען); (די) בטלונג [bátlung], דרומדיק: [bátlink]; (דאָס\דער) מבטל מאַכן [məvátl-màkhn].
Annunciation (Chris.)
(די) קריסטלעכע אַנאָנציאַציע; (די) קריסטלעכע פאַרקונדיקונג;
{מער לומדיש:} (די) קריסטלעכע הכרזה [hakhrózə], דרומדיק: [h)akhrú:zə)].
anoint
זאַלבן; קריינען; מיט זאַלב⸗אייל באַקריינען.
anointment
(די) זאַלבונג (ל″ר: -ען); (די) קריינונג (ל″ר: -ען); די זאַלב⸗אייליקע באַקריינונג (ל″ר: -ען).
anomalous
אַנאָמאַליש; אַנאָמאַליסטיש;
אומרעגולעריש; אומנאָרמיש; אומנאָרמעדיק; אומנאָרמאַליש;
ני(ש)ט לויט די געוויינטלעכע רגילותן [rəgí(y)ləsn].
anomaly
(די) אַנאָמאַליע (ל″ר: -ס); (די) אַנאָמאַלישקײַט; (די) אומרעגולערישקײַט; (די) אומנאָרמעדיקײַט.
anonymity
(די) אַנאָנימקײַט;
{אַ קאַפּ לומדיש, מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) פּלוני⸗אלמונישקײַט [plòyn(ə)-almóynish-kayt], צפונדיק: [plèyn(ə)-alméynish-kayt].
anonymous(ly)
אַנאָנים; אַנאָנימיש; אַלץ פּלוני אלמוני [alts-plóynə|almóynə], צפונדיק: [alts-pléynə|alméynə].
anonymous giving of charity
(די) אַנאָנימע הילף פאַר אָרעמעלײַט;
{יידישלעך טראַדיציאָנעל:} (דער) מתן בסתר [màtn-bəséysər], דרומדיק: [(màtn-bəsáysə(r]; (די) צדקה שבסתר [dzdòkə-shebəséysər], דרומדיק: [(dzdùkə-shebəsáysə(r].
anonymous: Remain anonymous (screen option)
בלײַבן פּלוני אלמוני [plòynə-almóynə], צפונדיק: [plèynə-alméynə]; מײַן נאָמען זאָל בלײַבן באַהאַלטן (\אַנאָנים); אָן מײַן נאָמען!.
anorexia
(די) אַנאָרעקסיע.
anorexia nervosa
(די) אַנאָרעקסיע נערוואָסאַ.
anorexic
אַנאָרעקסיש.
anorexic person
(דער) אַנאָרעקסיקער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַנאָרעקסיקערין (ל″ר: -ס);
{מער אינטימיש צי אומפאָרמעל; בייגעוודיק:} (די\דער) אַנאָרעקסישע(ר); (די\דער) אַנאָרעקסעדיקע(ר).
(another (different
{טרעפט זיך סײַ בייגעוודיק סײַ אומבייגעוודיק:} אַן אַנדער \ אַן אַנדערע(ר); („אַן אַנדער מענטש“ \ „אַ אַנדערער מענטש“; „אַן אַנדער מעשה“ \ „אַן אַנדערע מעשה“);
{הערה: בײַ אַ סך איז אָנגענומען נוצן דעם אומבייגעוודיקן „אַנדער“ מיטן אומבאַשטימטן אַרטיקל; די בייגעוועדיקע „אַנדער“\„אַנדערע“\„אַנדערער“\„אַנדערן“ מיטן באַשטימטן אַרטיקל („אַן אַנדער מעשה“, אָבער: „די אַנדערע מעשה“); פונדעסטוועגן איז שטאַרק פאַרשפּרייט די בייגעוודיקע פאָרמע אויך מיטן אומבאַשטימטן אַרטיקל („אַן אַנדערע מעשה“)}.
(another (one more
נאָך אַ;
{אָפטמאָל עמאָטיוו צי קריטיש:} נאָך איינע(ר) אַ;
{אין זין פון דער עצם פאַראַנענקײַט פון נאָך אַ ברירה:}
אויך אַ; („דאָנערשטיק איז אויך א טאָג!“, ד.ה. ′מען קען עס אָפּלייגן אויף דאָנערשטיק′).
another time
{וועגן אַ שעה אין טאָג:} אַן אַנדער(ע) שעה [anándər(ə)|shó], דרומדיק: [:anándər(ə)|shú]; אַן אַנדער צײַט;
{וועגן אַן אַנדער געלעגנהײַט:} אַן אַנדערש מאָל; אַ צווייט(ן) מאָל.
another: one another (re persons)
{סוביעקט ל″ז, אָביעקט ל″ז:} איינער דעם אַנדערן (\צווייטן);
{סוביעקט ל″ז, אָביעקט ל″נ:} איינער דער אַנדערער (\צווייטער); {דיאַלעקטיש:} איינער די אַנדערע (\צווייטע);
{סוביעקט ל″נ, אָביעקט ל″נ:} איינע דער אַנדערער (\צווייטער); {דיאַלעקטיש:} איינע די אַנדערע (\צווייטע);
{סוביעקט ל″נ, אָביעקט ל″ז; זעלטן:} איינע אַן (\דעם) אַנדערן (\צווייטן).
another: one after another
איינער נאָכן אַנדערן (\צווייטן), ל″נ: איינע נאָך דער אַנדערער (\צווייטער) {דיאַלעקטיש:} איינע נאָך די אַנדערע (\צווייטע);
{ווייניקער ספּעציפיש וואָס שייך מין און צאָל:} איינע(ר) נאָך די אַנדערע.
{פראַזע:} אין אַ ריי.
another’s (of/belonging to another person)
דעם אַנדערנס; יענעמס; דעם צווייטנס;
אַן אַנדערנס; אַ צווייטנס.
Ansky (/An-sky), Sh. (/Shloyme-Zanvl Rappoport) (1863–1920)
אַנ-סקי (\אַנסקי) [ánski];
ש. אַנ-סקי (\אַנסקי) [shín|ánski];
שלמה⸗זײַנוול ראַפּאָפּאָרט [shlòymə-záynvl|rápoport], צפונדיק: [shlèymə-zá(y)nvl|rápoport];
געבאָרן: טשאַשניק (וויטעבסקער גובערניע); געשטאָרבן: וואַרשע.
answer (n.)
(דער) ענטפער [éntfər], אויך: [énfər] צי [émfər] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} די תשובה [tshúvə], דרומדיק: [tshí:və] (ל″ר: תשובות);
{אין דער רבנישער טראַדיציע פון אַ תשובה אויף אַ שאלה אין הלכה, דער עיקר וועגן הלכה למעשה:} (די) שאלת⸗תשובה [shàyləs-tshúvə], דרומדיק: [shà:ləs-tshí:və]; אַ תשובה אויף דער שאלה [atshúvə avdər sháylə], דרומדיק: [atshí:və avdə(r) shá:lə];
{בײַם לערנען תורה (גמרא, וכו′), און אויסגעברייטערטערהייט וועגן אַן ענטפער אָדער לאָגישן צי שטאַרק קליגערישן אויסוועג לגבי אַוועלכער⸗ניט⸗איז שווערער פראַגע, קשיא, אַפּנימדיקער סתירה אָדער פאַרפּלאָנטערטן ענין:} אַ (\דער) תירוץ [térəts] (ל″ר: תירוצים [tərútsəm], דרומדיק: [tərí:tsəm]).
answer (v.)
ענטפערן [éntfərn], אויך: [énfərn] צי [émfərn]; געבן אַ תשובה [tshúvə], דרומדיק: [tshí:və];
{לומדיש:} משיב זײַן [méyshəv-zayn], דרומדיק: [máyshəv-za:n].
answer (someone) back
זיך אָפּרופן (מיט אַן ענטפער); אָפּענטפערן;
{פראַזע:} ני(ש)ט בלײַבן שולדיק אַן ענטפער;
answer for (be judged for, be held responsible for)
געהאַלטן (\באַטראַכט) ווערן פאַר פאַראַנטוואָרטלעך (\פאַרן טראָגן די (\דאָס) אחריות פאַר [akhráyəs]);
{טאָמער דווקא וועגן אַ פאַרברעכן:} קומען צום דין פאַר; קומען צום משפּט פאַר [míshpət].
answer for (atone)
גוטמאַכן; אָפּצאָלן דעם (מאָראַלישן) חוב [khóyv], צפונדיק: [khéyv].
answer sheet
(דער) ענטפער⸗בויגן (ל″ר: -ס); (דאָס\די) זײַטל מיט די ענטפערס.
answer the door
קומען צו דער טיר; אויפ(עפענען) די טיר; אויפמאַכן די טיר.
answer the (tele)phone
אויפהייבן דאָס (\דעם) טרײַבל; נעמען דעם טעלעפאָן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, אויך:} ענטפערן דעם טעלעפאָן.
answer to (boss, higher authority)
דאַרפן {+דאַטיוו} אָפּגעבן אַ חשבון [akhézhbm]; זײַן פאַראַנטוואָרטלעך צו.
answer (to) the description
קאָרעספּאָנדירן (\גלײַכן זיך) מיט דער שילדערונג.
answer to the name
זיך אָפּרופן אויפן נאָמען.
answer: have no idea about the answer (/what to answer)
{פראַזעס:} זאָל איך (\ער\זי וכו′) אַזוי וויסן פון צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; גיי ווייס!; ווער קען וויסן?;
{מיט אָביעקטיוו:} פרעג מיר (\מיך) (\אים \איר\זי \זיי וכו′) בחרם! [bəkhéyrəm], דרומדיק: [bəkháyrəm].
answering machine
(די) ענטפער⸗מאַשין;
{לומדיש; צומאָל הומאָריסטיש:} (דער) עונה [óynə], צפונדיק: [éynə] (ל″ר: -ס).
answering service
(די) ענטפער⸗סיסטעם (ל″ר: -ען); (די) ענטפער⸗דינסט.
ant
(די) מוראַשקע [muráshkə] (ל″ר: מוראַשקעס); (דיאַלעקטיש אויך:} מערעטשקע [mérətskhə], מורעשקע [mírətshkə];
{ווערטל:} גיי פויליאַק, טו אַ קוק (אויף) אַ מוראַשקע, און ווער אַזש אַ חכם! (< משלי ו′: ו′).
antagonism
(דער) אַנטאַגאָניזם; (די) עמאָטיווע קעגנערשאַפט; (די) אָנגעשטרענגטע קעגנערישקײַט;
{באַטאָנענדיק די עמאָציעס:} די קעגנאַנאַנדיקע בייזע געפילן (ל″ר); (דער) קעגנזײַטיקער ביטול [bítl].
antagonist
(דער) אַנטאַגאָניסט (ל″ר: -ן); (דער) קעגנער (אויך: קעגענער; געגנער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: ס); (דער) אָפּאָנענט (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) סטיגאָטער; (דער) שטיגוטער.
antagonize
אַנטאַגאָניזירן; אַרײַנפירן אין אַ כעס [aká(ə)s] (\אין דענערווירטקײַט); אויפרייצן; אָנרייצן; צערייצן; פּראָוואָצירן.
antagonizing
אַנטאַגאָניזירנדיק; אַרײַנפירנדיק אין אַ כעס [aká(ə)s]); אויפרייצנדיק; אָנרייצנדיק; צערייצנדיק; פּראָוואָצירנדיק.
Antarctic (n.)
(די) אַנטאַרקטיקע.
Antarctic (adj.)
אַנטאַרקטיש.
Antarctic: in the Antarctic
אין דער אַנטאַרקטיקע.
Antarctic Circle
(דער) אַנטאַרקטישער קרײַז.
ante: (to) up the ante
{אין זין פון ריזיקירן און דרייסט זײַן:}
שטעלן אין קאָן; הייבן די (געוועטס⸗)שאַנסן; אַ כאַפּ טאָן ריזיקאַליש; אײַנגיין אויף אַ ריכטיקער ריזיקע (\אויף אַ ריזיקע ממש [máməsh]); אָפּטימיסטש שאַצן די (אייגענע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]; אײַנגיין אויף אַ (ריזיקאַלישן) געוועט; שוין איינמאָל ריזיקירן;
{אין זין פון אַ דרייסטער פּרײַז⸗העכערונג:}
אַ ריכטיקן הייב טאָן דעם פּרײַז (\מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]); אַ שפּיל טאָן אין יקרנות [yakrónəs], דרומדיק: [yakrú:nəs]; פּלוצעמדיק הייבן דעם פּרײַז; אַ דרייסטע פּרײַז⸗העכערונג דערלאַנגען (\מאַכן);
{הומאָריסטיש, דער עיקר אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} „אָפּן דעם אַנטי!“.
antebellum
פאַרמלחמהדיק [far-mə(l)khómə-dik], דרומדיק: [far-mə(l)khúmə-dik].
antecedent (n.)
(דאָס) פריערדיקע; (דאָס) פריער⸗קומענדיקע; (דאָס) פאָרגייענדיקע;
(דער) פריערדיקער פאַל (ל″ר: -ן); (דער) אַנטעצעדענט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) מוקדם [múgdəm], דרומדיק: [mígdəm];
antecedent (adj.)
פריערדיק; קודם⸗קומענדיק; [kóydəm], צפונדיק: [kéydəm]; פריער⸗קומענדיק; פאָרגייענדיק; אַנטעצעדענטיש.
antedeluvian
{ספּעציפיש:}
אַנטידעלואוויאַניש;
{פראַזעס:} פון פאַר נחס מבול [nóyəkhs|mábl], צפונדיק: [néyəkhs|mábl]; פון פאַרן גרויסן מבול;
{ברייטער:}
אוראַלט; קדמוניש [kadmóynish], צפונדיק: [kadméynish]; גאָראַמאָלעדיק;
{פראַזעס:} פון ששת ימי בראשית [fun-shèyshəs|yəmèy-bréyshəs], דרומדיק: [fin-shàyshəs|yəmày-bráyshəs];
{פיגוראַטיוו:}
פּרימיטיוו; (שרעקלעך) צוריקגעשטאַנען (\צוריקגעשטאַנענע(ר)); אינגאַנצן פאַרעלטערט.
antenatal
{אַטריבוטיוו:} פאַרגעבורטיק; פּרענאַטאַליש; {לומדיש:} קודם⸗ללידהדיק [kòydəm-ləléydə-dik], דרומדיק: [kòydəm-ləláydə-dik], צפונדיק: [kèydəm-ləléydə-dik];
{פּרעדיקאַטיוו) פאַר דעם געבורט; פאַרן געבערן.
antenna
(די) אַנטענע (ל″ר: -ס).
antepenultimate (ling., phon.)
פאַרפאַרלעצט; דריטפונלעצטיש; פּענולטימאַטיש;
{בײַ יידישע לינגוויסטן, לכתחילה וועגן לשון קודש און אַראַמיש שטאַמיקע ווערטער, נאָר אויך אויסגעשפּרייט אויף אַוועלכן⸗ניט⸗איז לשון:} איינס פאַרן מלעיל [məléyl], דרומדיק: [məláyl].
anteroom
(דאָס\דער\די) פירעס (געשריבן אויך: פירהויז); (דער) פאָדער⸗חדר [khéydər], דרומדיק: [(kháydə(r]; (דער) פאָדערצימער;
{לומדיש; דער עיקר אין אין זין פון באַטראַכט אָטאָ די וועלט אַלץ פירעס צו גן⸗עדן:} (דער) פּרוזדור [prózdər].
anthem
(דער) הימען (ל″ר: -ס); (דער) אַנטעם [ántəm] (ל″ר: -ס).
anthologize
מאַכן (\צוגרייטן) אַן אָפּקלײַב; אַנטאָלאָגיזירן.
anthology
(די) אַנטאָלאָגיע [àntəlógyə] (ל″ר: -ס); (די) קאָמפּילאַציע [kòmpəlátsyə] (ל″ר: -ס);
{דער עיקר וועגן העברעאישע און אַראַמישע זאַמלונגען פון אויסגעקליבענע כתבים אויף אַ באַשטימטער טעמאַטיק:} (דער) ילקוט [yálkət], מער פאָרמעל: [yálkut] (ל″ר: ילקוטים [yalkútəm], דרומדיק: [yalkí:təm]).
anthropological
אַנטראָפּאָלאָגיש.
anthropologist
(דער) אַנטראָפּאָלאָג (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנטראָפּאָלאָגין (ל″ר: -ס).
anthropology
(די) אַנטראָפּאָלאָגיע [àntro-pológyə].
anthropomorphic
אַנטראָפּאָמאָרפיש;
{לומדיש; באַטאָנענדיק פאָרם, אויסזען:} בצורת אדם [bətsùrəs-ódəm], דרומדיק: [bətsì:rəs-ú:dəm];
{לומדיש; באַטאָנענדיק טיפּ, כאַראַקטער:} כמהות אדם [kəm(ə)hùs-ódəm], דרומדיק: [kəm(ə)(h)ìs-ódəm].
anthropomorphically speaking
אַנטראָפּאָפאָרמיש גערעדט;
{לומדיש:} כביכול [kavyókhl], דרומדיק: [kavyúkhl]; ריידנדיק (\רעדנדיק) מיטן כביכול.
anthropomorphism
(דער) אַנטראָפּאָמאָרפיזם (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַ לשון כביכול [alòshn-kavyókhl], דרומדיק: [alù:shn-kavyúkhl].
anthropomorphize
אַנטראָפּאָמאָרפיזירן;
{לומדיש:} ריידן (\רעדן) מיטן לשון כביכול [alòshn-kavyókhl], דרומדיק: [alù:shn-kavyúkhl].
anti(-)
אַנטי(⸗); קעגן(⸗) (אויך: געגנ(⸗)).
(anti: be anti (something
זײַן קעגן (אויך: געגן);
זײַן אַן אָפּּאָנענט פון;
{לומדיש און צומאָל גוטמוטיק⸗הומאָריסטיש:} זײַן אַ מתנגד פון [misnágəd].
antiaircraft (adj.)
אַנטי⸗פליענדיק; אַנטי⸗עראָפּלאַניש; אַנטי⸗פליגעריש.
antiaircraft artillery
(די) אַנטי⸗פליענדיקע אַרטילעריע; (די) אַנטי⸗עראָפּלאַנישע אַרטילעריע.
antiaircraft guns (/arms)
(דער\דאָס\די) אַנטי⸗עראָפּלאַן געווער; (דער\דאָס\די) אַנטי⸗פליענדיקע געווער.
antiballistic
אַנטיבאַליסטיש.
antibiotic (n.)
(די) אַנטיביאָטיק [àntəbyótik].
antibiotic (adj.)
אַנטיביאָטיש [àntəbyótish].
antibiotic resistant
אַנטיביאָטיק⸗רעזיזטירנדיק; אַנטיביאָטיק⸗רעזיזטאַנטיש.
antibody
(דער) אַנטיקערפּער [ànti-kérpər] (ל″ר: -ס); (דער\די) קעגנגיפט [kégn-gìft] (ל″ר: -ן);
(די) אַנטיס (ל″ר; ל″י: (דער) אַנטי); (די) אַקעגענערס (ל″ר; ל″י: (דער) אַקעגענער);
{אין ענגליש ריידנדיקע סביבות:} (די) אַנטיבאָדיס (ל″ר; ל″י: (דער) אַנטיבאָדי);
{אין רוסיש ריידנדיקע סביבות:} (די) אַנטיטעלעס (ל″י: (די) אַנטיטעלע).
antibody test
(דער) אַנטיס⸗טעסט (ל″ר: -ן); (דער) אַקעגענער⸗טעסט (ל″ר: -ן); (דער) אַנטיבאָדי טעסט (ל″ר: -ן).
anti-cancer drugs
(די) אַנטי⸗ראַק מעדיצינען (\מיטלען \רפואות [rəfúəs], דרומדיק: [rəfí:əs]).
Antichrist (n.)
{אין קריסטלעכן גלויבן:} (דער) אַנטיקריסטוס.
anticipate
{אין זין פון זען אָדער פאַרשטיין אַוואָס⸗ניט⸗איז אין פאָראויס:}
אַרויסקוקן (אויף); פאָראויסקוקן (אויף); ריכטן זיך (אויף); דערוואַרטן; (דער)שפּירן אַפריער;
{אין זין פון אַן אויפטו וואָס איז שפּעטער⸗צו דערגאַנגעגען צו אַ ברייטערער רעאַליזירונג:}
קומען (\זאָגן \אויפטאָן \דערפינדן) פון פריער (אַ סך) [asákh]; קומען אַ סך פריער פון אַנדערע מיט….
anticipate (out loud) what the teacher (lecturer / rabbi / interlocutor) will say
אויסכאַפּן [óys-khàpm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-khàpm].
anticipated
געריכט; פאָראויסגעזען; דערוואַרט; {חסידיש, אויך:} ערוואַרטעט.
anticipation
(די) פאָראויסקוקונג; (די) פאָראויסזעאונג; (די) דערוואַרטונג; (דאָס\דער) ריכטן זיך; (די) צו⸗וואַרטעניש.
anticlimactic
אַנטיקלימאַקטיש;
{פראַזעס, טיילמאָל מיט איראָניע:} מיט אַ טעם פון נאָכאַלעמען [atám]; {פאַרשטאַרקט:} מיטן בפירושדיקן טעם פון נאָכאַלעמען [bəféyrəzh-dikn], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dikn];
שוין אַ קאַפּ נאָכן עיקר [íkər]; ווי אַ ברומעניש נאָך דער באָמבע;
{פראַזעס; לומדיש:} ממש לאחר⸗המעשהדיק [màməsh|l(ə)akhər-(h)amáysə-dik], דרומדיק: [màməsh|l(ə)akhə(r)-amá:sə-dik].
anticlimax
(דער) אַנטיקלימאַקס.
anticlockwise
אַקעגנזייגערדיק; פאַרקערט⸗פון⸗זייגערדיק; אַנטיקלאָקיש.
antics
{ל″ר:} (די) שטיק; (די) דראַמאַטישע שטיק; (די) (אַלע) אַרומשפּילונגען;
{ל″י:} די (גאַנצע) שקאָצערײַ; (די\דאָס) טעאַטער⸗שפּיל; אַ סצענע פאַר דער בינע.
anti-depressant (n.)
(דער\דאָס) אַנטי⸗דעפּרעסיע מיטל; (דער\דאָס) מיטל קעגן דעפּרעסיע.
anti-depressant (adj.)
אַנטי⸗דעפּרעסיע…; קעגן⸗דעפּרעסיע….
antidisestablishmentarianism
(די) קעגנערשאַפט צום בטל מאַכן די מלוכהשע אָפיציעלקײַט פון דער ענגלישער קירך.
antidote
(דער) אַנטידאָט (ל″ר: -ן); (דער) אַנטי⸗סם מיטל [àntə-sám]; (דער) אַנטי⸗גיפט מיטל (ל″ר: -ען);
{פיגוראַטיוו:} אַ רפואה צו דער מכה [ar(ə)fúə|tsu-dər-mákə], דרומדיק: [ar(ə)fí:yə|tsi:-də(r)-mákə].
antifreeze (n.)
(דער) אַנטיפריז; (דער) אַנטיפריר⸗מיטל.
antigen
(דער) אַנטיגען (ל″ר: -ען).
antihistamine (n.)
(דער) אַנטיהיסטאַמין.
anti-inflammatory (n.)
(דער) אַנטיאָנצינד⸗מיטל (ל″ר: -ען); (דער) אַנטי⸗אינפלאַם (ל″ר: -ען).
anti-inflammatory (adj.)
אַנטיאָנצינדעריש; אַנטי⸗אינפלאַמיש.
anti-intellectual (n.)
(דער) אַנטי⸗אינטעלעקטואַל (ל″ר: -ן).
anti-intellectual (adj.)
אַנטי⸗אינטעלעקטואַליש; אַנטי⸗אינטעלעקטואַליסטיש.
anti-intellectualism
(דער) אַנטי⸗אינטעלעקטואַליזם.
antimatter
(דער) אַנטי⸗חומר [ánti-khòymər], צפונדיק: [ánti-khèymər]; (די) אַנטי⸗מאַטעריע (ל″ר: -ס).
anti-missile defense system
(די) אַנטי⸗ראָקעטן פאַרטיידיקונגס⸗סיסטעם (ל″ר: -ען);
{פון קיצור וועגן:} (די) אַנטי⸗ראָקעטן סיסטעם (ל″ר: -ען);
(Antiochus Epiphanes (±215 – 164 BCE
אנטיוכוס הרשע [antyókhəs|horóshə], דרומדיק: [antyúkhəs|(h)urú:shə]; {באַקאַנט פון דער מעשה פון חנוכה}.
antioxidant (n.)
(דער) אַנטי⸗אָקסידאַנט (ל″ר: -ן).
antioxidant (adj.)
אַנטי⸗אָקסידאַנטיש.
antipathy
(די) אַנטיפּאַטיע [àntəpátyə]; (דער) דערווידער; (דער) ווידערווילן;
{עמאָטיוו:} (דער) חלשות⸗אָפּרוף [khalóshəs], דרומדיק: [khalú:shəs] (ל″ר: -ן); (די) חלשות⸗רעאַקציע (ל″ר: -ס).
antiperspirant (n.)
(דער) אַנטי⸗פּערספּיראַנט (ל″ר: -ן).
antiperspirant (adj.)
אַנטי⸗פּערספּיראַנטיש.
antiphony
(די) אַנטיפאָניע [àntəfónyə].
antiphrasis
אַנטיפראַסיס;
{אַוואו מ′האָט בשעת מעשה אַ מאָראַלישע כוונה, צי גלאַט פון מענטשלעכקײַט וועגן, און איז דעריבער במילא כולל אייפעמיזם:}
לשון סגי נהור (\לס″נ): [lòshn|sàgə-nó(h)ər], דרומדיק: [(lù:shn|sàgə-nú:(h)ə(r];
{פראַזע:} בלשון סגי נהור (\בלס″נ): [b(ə)lòshn|sàgə-nó(h)ər], דרומדיק: [(b(ə)lù:shn|sàgə-nú:(h)ə(r] ′נוצנדיק אַ לשון סגי נהור (אַנטיפראַסיס)′;
{הערה: „סגי נהור“ איז אויף אַראַמיש טײַטש לויט די באַזונדערע ווערטער: ′אַ סך ליכט′ און הייסן הייסט דאָס גאָר (שיער ניט) פאַרקערט: ′בלינד′. ס′איז געוואָרן דער מקור פונעם עצם באַגריף „לשון סגי נהור“, אַמערסטן באַנוצט אַדווערביאַליש מיטן פּרעפיקס „ב-“, דהיינו: „בלשון סגי נהור“ (′ריידנדיק מיט אַ לשון סגי נהור′ = ′נוצנדיק דאָס פאַרקערטע וואָרט דערפאַר [אויף אַנטיפראַסיס], פּונקט ווי מ′רופט אַ בלינדן אַ סגי נהור′). פונדעסטוועגן איז עס אפשר ניט אינגאַנצן פּינקלעך גלאַט איבערזעצן antiphrasis מיט לשון סגי נהור, ווײַל ס′ווערט אויף יידיש בדרך כלל בשעת מעשה אויפגעהיט דער מענטשלעכער, בעל⸗רחמנותדיקער מיין, די אויסמײַדונג פון אַ וואָרט וואָס איז עלול דעם שייכותדיקן מענטשן אַ שטאָך טאָן אין האַרצן. אַזויאַרומעט איז אויסגעוואַקסן אַ סעקונדערער באַנוץ פון „בלשון סגי נהור“ אויפן באַגריף ′אייפעמיסטיש′, אַפילו אָדאָרטן אַוואו דער באַנוץ איז לאו דווקא אַ פּינקטלעכער היפּוך. איז וויכטיק צום פאַרגעדענקען, אַז אָט אַזאַ באַנוץ פון „בלשון סגי נהור“ איז ניט קיין טעות, אלא וואָדען אַ ווײַטערדיקע אַנטוויקלונג פונעם לעבעדיקן מאָראַליש⸗עטישן באַנוץ פונעם גרונט⸗באַגריף}.
anti-poverty
אַנטי⸗אָרעמקײַט.
antiquarian (n.)
(דער) אַנטיקוואַר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנטיקוואַרין (ל″ר: -ס).
antiquarian (adj.)
אַנטיקוואַריש.
antiquarian flea market
(דער) אַנטיקוואַר⸗באַזאַר (ל″ר: -ן); (דער) אַנטיקוואַר⸗מאַרק (ל″ר: ⸗מערק).
antiquated
ממש פאַרעלטערט [máməsh]; פאַרעלטערט ממש;
{עמאָטיוו:} אַלטפרענקיש; אַלטפעטעריש; אויסגעדראָשן (\אויסגעדראָשענע(ר)).
antique (n.)
אַן אַנטיקל⸗זאַך (ל″ר: -ן); (די) אַנטיקוואַרישקײַט; (די\דער) אַנטיק (ל″ר: -ן).
antique (adj.)
אַנטיקוואַריש; אַנטיקיש.
antique dealer
(דער) אַנטיקוואַר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנטיקוואַרין (ל″ר: -ס); (דער) אַנטיקן⸗סוחר [sòykhər], צפונדיק: [sèykhər] (ל″ר: סוחרים [sókhrəm]).
antique (/antiquarian) fair (/festival)
(דער) אַנטיקן⸗יאַריד [yarìd] (ל″ר: ⸗יאַרידים [yarìdəm]).
antique flea market
(דער) אַנטיקוואַר⸗באַזאַר (ל″ר: -ן); (דער) אַנטיקוואַר⸗מאַרק (ל″ר: ⸗מערק).
antique shop
(דער) אַנטיקוואַריאַט (ל″ר: -ן); (די\דאָס\דער) אַנטיקן⸗געשעפט (ל″ר: -ן).
antiquities (relic objects)
(די) אַלטערטימלעכקײַטן (ל″ר); (די) אוראַלטע חפצים [khféytsəm], דרומדיק: [khfáytsəm];
{פאָלקסטימלעך:} (די) אַנטיקל⸗זאַכן [antíkl-zàkhn].
antiquity (ancient times)
(די) אוראַלטע צײַטן (ל″ר).
{דער\דאָס; אַמאָפטסטן אָן אַן אַרטיקל:} אַלטערטום;
{די) קדמונישע צײַטן [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishe] (ל″ר); (די) קדמונים⸗צײַט [kadmóynəm], צפונדיק: [kadméynəm].
antisemite (/anti-semite /anti-Semite)
(דער) אַנטיסעמיט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַנטיסעמיטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַנטיסעמיטקע (ל″ר: -ס);
{אין טראַדיציאָנעלן נוסח; עמאָטיוו:} אַ שונא ישראל [asòynə-yisró(ə)l], דרומדיק: [asòynə-yisrú:(ə)l]; צפונדיק: [asèynə-isró(yə)l] (ל″ר {לומדיש}: שונאי ישראל [sòney-yisró(ə)l], דרומדיק: [sònay-yisrú:(ə)l]); אַ שונא ציון [asòynə-tsíyən], צפונדיק: [asèynə-tsíyən] (ל″ר {לומדיש}: שונאי ציון [sòney-tsíyən], דרומדיק: [sònay-tsí:(y)ən]);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ צורר היהודים [atsòyrər-hay(ə)húdəm], דרומדיק: [atsòyrə(r)-hay(ə)hí:dəm], צפונדיק: [atsèyrər-hay(ə)húdəm] (ל″ר {לומדיש:} צוררי היהודים [tsòyrərey-hay(ə)húdəm], דרומדיק: [tsòyrəray-(h)ay(ə)hí:dəm], צפונדיק: [tsèyrərey-hay(ə)húdəm];
{אימאַזשן פון דער יידישער געשיכטע:} אַן עמלק [ànamólək], דרומדיק: [ànamú:lək] (ל″ר: -ס); אַ המן [ahómən], דרומדיק: [ahúmən] (ל″ר: -ס); אַ המן בן המדותא [ahòmən-ben-hamdósə], דרומדיק: [ahùmən-ben-(h)amdú:sə] (ל″ר: -ס); אַ כמעלניצקי ימח שמו [yəmákh|shmóy], צפונדיק: [yəmákh|shméy] (ל″ר: -ס); אַ כאַמעליוק [akhaməl(y)úk] (ל″ר: -עס).
antisemitic (/anti-semitic /anti-Semitic)
אַנטיסעמיטיש;
antisemitism (/anti-semitism /anti-Semitism)
(דער) אַנטיסעמיטיזם;
{אַמאָליקער פאָלקישער טערמין וואָס ווערט נאָך אין פאַרשיידענע סיטואַציעס באַנוצט:} (די\דאָס) רשעות [ríshəs];
{אַמאָליקע לומדישע טערמינען וואָס ווערן נאָך אין פאַרשיידענע סיטואַציעס באַנוצט:} (דער) שנאת ישראל [sìnəs-(y)isró(ə)l]; (דער) שנאת ציון [sìnəs-tsíyən] {נאָכמער לומדישע ריידן אַרויס: [-sìnas]};
{אַמאָליקער אַקאַדעמישער און זשורנאַליסטישער טערמין וואָס ווערט נאָך אין פאַרשיידענע סיטואַציעס באַנוצט:} (דער) יידן⸗האַס [yídn-hàs].
antiseptic (n.)
(די\דער) אַנטיסעפּטיק.
antiseptic (adj.)
אַנטיסעפּטיש.
anti-social
אַנטי⸗סאָציאַל; אומדרך⸗ארצדיק צום עולם [ùm-der(ə)khérədz-dik|tsum-óyləm],
דרומדיק: [ìm-de(y)r(ə)khéyrədz-dik|tsim-óyləm], צפונדיק: [ùm-der(ə)khérədz-dik|tsum-éylom].
anti-suffrage
אַנטי⸗שטימרעכט.
anti-tank
אַנטי⸗טאַנק(יש).
anti-tank artillery
(די) אַנטי⸗טאַנק אַרטילעריע.
anti-theft device
אַנטי⸗גנב מאַכאַרײַקע [ànti-gánəv]; קאָנטראַ⸗גניבה מאַכאַרײַקע [kòntra-g(ə)néyvə], דרומדיק: [kòntra-g(ə)náyvə].
antithesis
(די) אַנטיטעזע (ל″ר: -ס); (דער) אַנטיטעזיס (ל″ר: -ן);
(דער) היפּוך [héypəkh], דרומדיק: [háypəkh] (ל″ר: היפּוכים [həpúkhəm], דרומדיק: [həpí:khəm]), צי: הפכים [h)afókhəm)], דרומדיק: [afúkhəm]).
antithetical
אין דירעקטער (און פולשטענדיקער) אָפּאָזיציע (\קעגנערשאַפט); לחלוטין אַקעגן [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; ממש פאַרקערט [máməsh].
anti-vaxer
(דער) וואַקצין⸗קעגנער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) וואַקצין⸗קעגנערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו צי איראָניש:} (די) וואַקצין⸗קעגנערקע (ל″ר: -ס);
(דער) אַנטי⸗וואַקציניסט (ל″ר: -ן).
anti-virus program (comp.)
(די) אַנטי⸗ווירוס פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (דער) ווירוס⸗פאַרהיטער (ל″ר: -ס).
antonym
(דער) אַנטאָנים (ל″ר: -ען).
Antwerp
{אָן אַן אַרטיקל} אַנטווערפּן [antvérpm]; אויך: [ántvèrpm].
anus
(דער) אַנוס; (די) אַנאַלע עפענונג; {לומדיש אַקאַדעמיש:} (דער) פּי⸗טבעת [pì-təbáəs];
{וואולגאַריש, קען זיך באַציען סײַ אויפן פּי⸗טבעת, סײַ אויפן גאַנצן הינטערחלק:} (דער) תחת [tókhəs], דרומדיק: [tú(:)khəs].
anvil
(די) קאָוואַדלע (ל″ר: -ס);
anxiety
(די\דאָס) האַרצקלעמעניש; (דער) אַנגסט; (דער) ציטער; (דער) פלאַטער; (די) פאַרדאגהניש [fardáygənish], דרומדיק: [fardá:gət-kayt]; (די) אומרו; (די\דאָס) באַדרענגעניש.
anxiety attack
(די) אַנגסט⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס); (די) פארדאגהניש⸗אַטאַקע [fardáygənish], דרומדיק: [fardá:gənish] (ל″ר: -ס).
anxiety disorder
(די) אַנגסט⸗קרענק; (די) אַנגסט⸗שטערעניש; (דער) אַנגסט⸗דיסאָרדער;
(די) פאַרדאגהניש [fardáygənish]. דרומדיק: [fardá:gənish],
anxiety disorder: generalized anxiety disorder
(די) פאַראַלגעמיינערטע (\פאַרברייטערטע) אַנגסט⸗קרענק (\אַנגסט⸗שטערעניש \אַנגסט⸗דיסאָרדער);
(די) פאַראַלגעמיינערטע (\פאַרברייטערטע) פאַרדאגהניש [fardáygənish]. דרומדיק: [fardá:gənish],
(anxious (eager
נײַגעריק (צו); האָבן חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək] (צו\אויף); שטאַרק וועלן;
{לומדיש; עמפאַטיש:} להוט [ló(h)ət], דרומדיק: [lú:ət] (אויף\נאָך).
(anxious (uneasy
באַזאָרגט; אומרואיק [úm-rùik], דרומדיק: [ím-rì:ək]; באַאומרואיקט; פאַרדאגהט [fardáygət], דרומדיק: [fardá:gət]; נערוועז; דענערווירט; צעטומלט.
any (negating particle)
קיין [kən], אויך: [ka]; („איך האָב ני(ש)ט קיין געלט“ [kən-gélt] צי [ka-gélt]);
{עמפאַטיש:} קיין שום [kéyn|shúm], אויך: [ka-shúm], דרומדיק: [káyn|shím], אויך: [ka-shím]; („איך האָב ני(ש)ט קיין שום געלט“ [kéyn|shúm|gélt], אויך: [ka-shúm|gélt], דרומדיק: [káyn|shím|gélt], אויך: [ka-shím|gélt]).
any (whatever, whichever)
(אַ)וועלכע(ר) ני(ש)ט איז;
אַבי וועלכע(ר); אַבי וואָסער(ע);
(אַ)וועלכע(ר) ס′זאָל ני(ש)ט זײַן;
{חסידיש:} סײַ וועלכע(ר);
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש סטיליזירנדיק; בײַ רוב אַרכעאיש:} אַ ליאַדע.
any day now
הײַנט⸗מאָרגן; אין די נאָענטסטע טעג; (אָט) די טעג;
{אַוואו די צײַט⸗ראַם איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אָט אָט;
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש סטיליזירנדיק; בײַ רוב אַרכעאיש:} אַ ליאַדע טאָג.
any minute now
אָט אָט; ממש באַלד []; אין עטלעכע(נע) מינוט אַרומ(עט);
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש סטיליזירנדיק; בײַ רוב אַרכעאיש:} אַ ליאַדע מינוט (\רגע) [régə], דרומדיק: [reygə].
any old
אַבי וואָסערע(ר); אַבי וועלכע(ר); אַוועלכע(ר) ס′זאָל ני(ש)ט זײַן;
גלאַט אַ (ל″ר: גלאַט); סתם אַ [stám-a] (ל″ר: סתם); („דאָס איז ניט סתם אַ לערערקע, זי איז אַ וועלט⸗עקספּערט“).
any which way (one way or another)
ווי ס′זאָל ני(ש)ט זײַן; אויף איין אופן צי אַן אַנדערן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
{טאָמער וועגן מענטשלעכע מעשים:} ווי (אַזוי) נאָר מ′קען (\מ′עט קענען); ווי (אַזוי) נאָר ס′איז מעגלעך.
{באַטאָנענדיק די אומבאַשטימטקײַט:}
אַבי ווער (ל″ר: אַבי וועלכע); ווער ס′זאָל ני(ש)ט זײַן; ווער ני(ש)ט איז;
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש סטיליזירנדיק:} (אַ)ליאַדע ווער.
{באַטאָנענדיק די כוללדיקײַט:}
יעדער איינער; יעדערער; איטלעכער;
{טאָמער דווקא וועגן אַ גרופּע נאָר פון פרויען:} יעדע(ר) איינע; יעדערע; איטלעכע(ר);
{הערה: אין די דיאַלעקטן (דער עיקר צפונדיקע) אַוואו „יעדער“ איז אומבייגעוודיק, איז עס במילא „יעדער איינע“, בעת ווען אָדאָרטן וואו „יעדע(ר)“ בייגט זיך גילט די פאָרמע וואָס איז בײַ הײַנטיקן טאָג די דאָמינירנדיקע: „יעדע איינע“. ביידע ברירות זײַנען גראַמאַטיש}.
anyhow → anyway
(anymore (any longer
נאָך; נאָך אַלץ; („צי מאַכט מען נאָך אַלץ אַזאַ מאַשין?“);
אויף ווײַטער מער ני(ש)ט [av-váyter|mér-nìt], דרומדיק: [(ov-váyte(r)|méyə(r)-nìsh(t] („לאָמיר אָפּריידן, אַז אויף ווײַטער וועלן מיר זיך מער ניט קריגן“);
שוין ני(ש)ט; („מ′זעט שוין ניט, אַז אַ זומער זאָל אַדורך אָן גרויסע היצן“).
any more
מער קיין [mér|kən]; („שוין גענוג! איך וויל מער פון אים קיין צרות ניט האָבן!“).
anyone → anybody
(anything (something / no matter what
אַוואָס⸗ני(ש)ט⸗איז; עפּעס; עפּעס וואָס; וואָס זאָל ני(ש)ט זײַן; אַבי וואָס.
(anything (→ nothing at all
גאָרני(ש)ט; קיין זאַך ני(ש)ט; זע גאָרני(ש)ט.
anything can happen
ס′קען דאָך אַלצדינג טרעפן (\פּאַסירן);
מאַלע וואָס קען זיך מאַכן (\וואָס קען טרעפן).
anything: and if anything comes up
און טאָמער וואָס; און ווי נאָר (עפּעס) וואָס.
anytime
ווען ני(ש)ט איז; ווען ס′זאָל ני(ש)ט זײַן; אַבי ווען; ווען נאָר; צו יעדער צײַט;
{פראַזע:} ס′מאַכט ני(ש)ט אויס ווען.
סײַ ווי סײַ; אַזוי צי אַזוי; אין יעדן פאַל; אויף יעדן פאַל; ווי ס′זאָל ני(ש)ט זײַן;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} יעדנפאַלס; אַלנפאַלס.
(anyway… (to sum up
אַכלל [aklál]; אַקיצור [akítsər]; דער סוף איז [dər-sóf|íz]; איז אָט וואָס; על כל פּנים [alkól-pònəm], דרומדיק: [alkól-pù:nəm]; אויך: [àlk(o)l-pónəm], דרומדיק: [àlk(o)l-pú:nəm]; {חסידיש אויך:} אַלזאָ.
anywhere (wherever it may be)
(אַ)וואו⸗ני(ש)ט⸗איז; אַבי וואו; (אַ)וואו ס′זאָל ני(ש)ט זײַן; וואו נאָר.
anywhere: get anywhere (make progress)
אַוואָס⸗ני(ש)ט⸗איז דערגרייכן; דערגיין אַ טאָלק.
anywhere: not anywhere (nowhere)
אין ערגעץ ני(ש)ט; אין קיין שום אָרט ני(ש)ט.
aorta
(די) אַאָרטע; (די) הויפּט⸗אַרטעריע.
aortic
אַאָרטיש.
aortic stenosis
(דער) אַאָרטישער סטענאָז.
apace
מיט אַ גיכן טעמפּאָ; מיט (דער) געהעריקער גיכקײַט; גיך און גלאַטיק.
apart
באַזונדער; אָפּגעזונדערט; אָפּגעטיילט; אָפּגעשיידט.
(apart from (except
אַחוץ [akhúts], דרומדיק: [akhíts]; אויסער; מיטן אויסנאַם פון;
{לומדיש:} מחוץ [məkhúts], דרומדיק: [məkhíts];
{נאָכמער לומדיש:} מלבד [mìlvád].
apart from all that
(אַ)חוץ (\אויסער) דעם אַלעמען [a)khúts)], דרומדיק: [a)khíts)].
apart: come apart
צעפאַלן ווערן;
apart: fall apart
צעפאַלן ווערן; (זיך) פונאַנדערפאַלן (ל″ע: איז פונאַנדערגעפאַלן).
apart: live apart
לעבן באַזונדער (איינער פונעם אַנדערן).
apart: take apart
צענעמען; פונאַנדערנעמען (אויף שטיקלעך).
apartheid
(די) אַפּאַרטהײַט.
apartment
(די) דירה [díyrə] (ל″ר: דירות); (די) וואוינונג (ל″ר: -ען); (דער) אַפּאַרט(אַ)מענט (ל″ר: -ן).
apartment house
אַ הויז מיט דירות; אַ בנין מיט דירות [abí(n)yən-mid-díyrəs]; (דער) בלאָק⸗מויער (ל″ר: -ן).
apartment for rent
דירה צום דינגען [díyrə].
apartment for sale
דירה צום קויפן [díyrə].
apathetic
אַפּאַטעטיש; אַפּאַטיש; גלײַכגילטיק; אָן (אַוועלכן ני(ש)ט איז) אינטערעס.
apathy
(די) אַפּאַטיע; (די) אַפּאַטעטישקײַט; (די) אַפּאַטישקײַט; (די) גלײַכגילטיקײַט; (די) אינטערעסלאָזיקײַט.
ape (n.)
{אַוואו מ′איז ניט מבחין לגבי אַ מאַלפּע:}
(די) מאַלפּע (ל″ר: -ס); (די) אַבעזיאַנע (ל″ר: -ס); (דער) בוזשאַן [buzhán] (ל″ר: -עס);
{אַוואו מ′דיפערענצירט:}
(דער) אַף (ל″ר: -ן); (די) אַף⸗מאַלפּע (ל″ר: -ס); (די) עקלאָזע מאַלפּע (ל″ר: -ס); (די) קלוג⸗מאַלפּע (ל″ר: -ס).
ape (v.)
{אין זין פון אומשעפעריש נאָכטאָן אַ⸗וואָס⸗ניט⸗איז:}
נאָכמאַלפּעווען [nókh-màlpəv(ə)n]; סתם נאָכמאַכן [stám|nòkhmakhn]); גלאַט נאָכמאַכן (\נאָכטאָן);
{אין זין פון אויסחוזקן דורכן אימיטירן:}
נאָכקרימען.
aperitif
(דער) אַפּעריטיף (ל″ר: -ן).
aperture
(די) עפענונג (ל″ר: -ען);
{טעכניש פאָרמעל; מעדיציניש:} (די) אַפּערטורע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) פּתיחה [psí(y)khə] (ל″ר: פּתיחות).
apex
(דער) שפּיץ; (דער) הויכפּונקט.
aphasia
(די) אַפאַזיע [afázyə].
aphorism
(דער) אַפאָריזם (ל″ר: -ען); (די\דאָס) זאָגעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) ווערטל (ל″ר: -עך);
(דאָס\דער) גלײַכוואָרט (ל″ר: גלײַכווערטער); (דאָס\דער) גלײַכווערטל (ל″ר: -עך).
aphrodisiac (n.)
(די) אַפראָדיזע (ל″ר: -ס); (די) ליבע⸗מיטלען (ל″ר; ל⸗י: (דער\דאָס) ליבע⸗מיטל);
{ספּעציפיצירט, צומאָל איראָניש:} ליבע⸗טראָפּנס (ל″ר); ליבע⸗טאַבלעטן (ל″ר).
aphrodisiac (adj.)
אַפראָדיזיש.
Aphrodite
אַפראָדיטע.
apiece
צו („צו צוואַנציק דאָלער“); (פאַר) יעדן איינעם.
aplenty
אָן אַ שיעור [ón-ashìy(ə)r], דרומדיק: [(ú:n-ashìyə(r], אויך: [òn-ashíy(ə)r],
דרומדיק: [(ù:n-ashíyə(r]; גאָר אַ סך [asákh]; {דיאַלעקטיש צפונדיק:} אַ פולע;
{אומפאָרמעל עמפאַטיש:} אַ וועלט; אַ ים [ayám]; אַ ירדן [ayárdn]; אַ שלל [ashlál]; מי יודע וויפל [mi-yədèyə-vífl], דרומדיק: [mi:-yədàyə-ví:fl];
{לומדיש:} בשפע [bəshéfə], דרומדיק: [bəshéyfə]; לרוב [ləróv]; אַ גוזמא רבה [agùzmə-rábə], דרומדיק: [agìzmə-rábə].
aplomb
(די) זעלבסט⸗זיכערקײַט; (די) זיכערקײַט צו (\מיט) זיך אַליין; (דער) גלויבן אין זיך; (דער) אַפּלאָמב;
{לומדיש}: (די) תקיפות [t(ə)kí(y)fəs]; (דער) תוקף [tóykəf], צפונדיק: [téykəf].
aplomb: with aplomb
סטאַטעטשנע [statétshnə]; תקיפותדיק [t(ə)kíyfəz-dik]; מעשה מײַסטער [màysə], דרומדיק: [mà:sə]; אַפּלאָמביש.
apocalypse
אַן אַפּאַקאָליפּס; (דער) קאַטאַקליסמישער קאַטאַסטראָף; (דער) קאַטאַסטראָפאַלער סוף [sóf]; אַ קאַטאָסטראָפאַטלער עק פון אַלע עקן.
Apocalypse (Book of Revelation in the New Testament)
דער אַפּאַקאָליפּס (אין נײַעם טעסטאַמענט); דער קריסטלעכער אַפּאַקאָליפּס; דער (\דאָס) בוך פון רעוועלאַציע (דער אַפּאַקאָליפּס) אין קריסטעלכן קאַנאָן.
apocalyptic
אַפּאָקאַליפּטיש; קאַטאַקליסמיש; ממש קאַטאַסטראָפיש [máməsh]; עק⸗וועלטיש קאַטאַסטראָפיש.
Apocrypha
{נייטראַל אַקאַדעמיש:}
די אַפּאָקריפן (ל″ר); די אַפּאָקריפישע ספרים [sfórəm], דרומדיק: [sfú:rəm];
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
די כתובים אחרונים [ksùvəm-akhróynəm], דרומדיק: [ksì:vəm-akhróynəm], צפונדיק: [ksùvəm-akhréynəm];
די ספרים חיצונים [də-sfòrəm-khitsóynəm], דרומדיק [də-sfù:rəm-khitsóynəm], צפונדיק: [də-sfórəm-khitséynəm] (ל″ר).
apocryphal
שפּעטער⸗צוגעגעבן (\⸗צוגעגעבענע(ר)); לאו דווקא אַקוראַטיש [làv-dáfkə]; שטאַרק פאַרשפּרייט כאָטש אומהיסטאָריש (\אומאַקוראַטיש);
{לומדיש:} אַפּנים לאחר⸗המעשהדיק [apónəm|l(ə)àkhər-(h)amáysə-dik], דרומדיק: [apú:nəm|l(ə)àkhə(r)-(h)amá:(n)sə-dik]; מוטל⸗בספקדיק [mùtl-bəsófəg-dik], דרומדיק: [mìtl-bəsúfəg-dik].
apogee
(דער) שפּיץ (ל″ר: -ן); (דער) הויכפּונקט (ל″ר: -ן);
{אין דער אַסטראָנאָמיע:} (דער) אַפּאָגיי; (דער) אַפּאָגייאום.
apolitical
אַפּאָליטיש; אומפּאָליטיש.
apologetic(al)
אַפּאָלאָגעטיש; (זיך⸗) אַנטשולדיקנדיק; מחילה⸗בעטנדיק [məkhí(y)lə];
מיט אַ טאָן פון מחילה⸗בעטונג.
apologetics
(די) אַפּאָלאָגעטיק;
apologies: send one’s apologies (for not being able to attend an event)
בעטן פאַרשטענדעניש (פאַרן ני(ש)ט קענען קומען).
apologist
(דער) אַפּאָלאָגיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַפּאָלאָגיסטקע (ל″ר: -ס);
{קריטיש וועגן אַ שרײַבער, רעדנער, אָנפירער:} אַ מחילה⸗בעטער [am(ə)khí(y)lə] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} אַ מצדיק [amádzdik] (ל″ר: מצדיקים [madzdíkəm]).
apologize
{בכלל:} זיך אַנטשולדיקן;
{וועגן אַ טיפערן אָדער ממש פּערזענלעכן ענין:} בעטן מחילה; {בנוגע צו אַן ערנסטער שלעכטואונג:} בעטן פאַרגעבונג;
{טאָמער מיט אַ פּרואוו בשעת מעשה צו דערקלערן און אין טייל פאַלן לינדערן די עוולה פאַר וועלכער מען אַנטשולדיקט זיך:} זיך פאַרענטפערן;
{לומדיש:} זיך מתנצל זײַן [məsnátsl-zayn];
{הערה: בשעת ווען „בעטן מחילה“ ווערט אַמערסטן גענוצט בנוגע טיפערע ענינים, ווערן פאַרקערט די אימפּעראַטיווישע ווענדונגען „זײַ מוחל!“ און „זײַט מוחל!“ גענוצט אויף סאַמע טאָגטעגלעכע קלייניקײַטן, אַשטייגער בײַם אַ ריר טאָן אַ מענטשן דורך אַ טעות};
{אזהרה: בײַ פּוריסטן וואָס פּסלען „אַנטשולדיקן זיך“ שווימען אויף, בלית ברירה, ניט⸗פּינקטלעכע באַנוצונגען פון „פאַרענטפערן זיך“ און „בעטן מחילה“; שפּראַך איז שוין איינמאָל אַן איידעלע סיסטעם סיסטעמעלעך אַוואו די מעכאַניש⸗פּוריסטישע ּפּסלונג פון איין וואָרט איז בעת מעשה עלול אַ תל מאַכן פון די סעמאַנטישע און סטיליסטישע ספּעציפישקײַטן פון אַ ריי אַנדערע…}.
apologize humbly (/wholeheartedly)
סליחה ומחילה בעטן [slì(y)khə-umkhí(y)lə-bètn], דרומדיק: [slì:khə-umkhí:lə-bèytn];
זיך פאַרענטפערן (\אַנטשולדיקן) מיטן גאַנצן האַרצן;
{לומדיש:} מחילה בעטן מעומקא דליבא [mey-ùmkə-dəlí(y)bə], דרומדיק: [may-ìmkə-dəlíbə].
apology
{בכלל:} (די) אַנטשולדיקונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער אין אַ טיפן ענין, פאַר אַ גרויסער עוולה:} די מחילה⸗בעטונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) מחילה בעטן [məkhílə];
{טאָמער מער גענייגט צו אַ תירוץ און באַרעכטיקונג, צי אַ פּרואוו אויף צו לינדערן די עוולה מיט אַ וואָרט וואָס טראָגט מיט זיך סײַ אַ שמץ אַנטשולדיקונג, סײַ אַ שטיקל באַרעכטיקונג:} (די) פאַרענטפערונג (ל″ר: -ען); (דער) פאַרענטפער (ל″ר: -ס);
{לומדיש, בפרט בײַ אַ מחבר וואָס גייט אין אייגענעם ווערק דערציילן דעם לייענער וועגן די בלויזן און מעגלעכע חסרונות וואָס דערײַן, צומאָל מיט אַ באַזונדערער הקדמה טאַקע מיטן טיטל:} (די) התנצלות [həsnátsləs] (ל″ר: -ן).
apology letter
(דער) אַנטשולדיקונגס⸗בריוו;
{עמאָטיוו:} (דאָס\דער) מחילה⸗בריוול [məkhí(y)lə] (ל″ר: -עך).
apology: demand an apology (of/from)
{מער פאָרמעל:} פאָדערן (\פאַרלאַנגען) אַן אַנטשולדיקונג (בײַ\פון);
{אין מער פּערזענלעכע סיטואַציעס:} בעטן (\פאָדערן), יענער זאָל בעטן מחילה [m(ə)khí(y)lə];
{אָפטמאָל בעטנדיק אַ דערקלערונג פאַר יענעמס מעשים:} בעטן (\פאָדערן) מ′זאָל זיך פאַרענטפערן.
apoplectic (full of anger, enraged)
ווילד אין כעס [in-ká(ə)s]; מלא רוגזא [mòlə-rúgzə], דרומדיק: [mù:lə-rígzə]; מלא רציחה [mòlə-rətsí(y)khə], דרומדיק: [mù:lə-rətsí:khə];
{לומדיש:} מלא חימה [mòlə-khéymə], דרומדיק: [mù:lə-kháymə]; ירגזונדיק [yərgózn-dik], דרומדיק: [yərgú:zn-dik];
{פראַזעס:} אין כעס ווי דער מלך אַחשוורוש [mèləkh-akhashvéyrəsh], דרומדיק: [mèyləkh-akhashváyrəsh]; אָנגעכאַפּט ווערן מיט אַ פּאָפּלעקסיע [pəpleksyə].
apoplexy (great anger, rage)
(דער) ווילדער כעס [ká(ə)s]; (די) רוגזא [rúgzə], דרומדיק: [rígzə]; (די) רציחה [rətsí(y)khə], דרומדיק: [rətsí:khə];
{עמאָטיוו:} אַ פּאָפּלעקסיע [pləpéksyə];
{לומדיש:} (די) חימה [khéymə], דרומדיק: [kháymə]; (דער) ירגזון [yərgózn], דרומדיק: [yərgú:zn];
{פראַזע:} אַ כעס פונעם מלך אַחשוורוש [mèləkh-akhashvéyrəsh], דרומדיק: [mèyləkh-akhashváyrəsh].
apostasy
{אין זין פון אַריבערגיין פון דער יידישער רעליגיע אויף אַן אַנדערער, בפרט אויפן קריסטלעכן גלויבן:}
(דער) שמד [shmád]; (דאָס\דער) שמדן זיך [shmádn];
{טאָמער וועגן עצם מעמד פונדערפון:} (די) משומדימשאַפט [məshumódəm-shàft], דרומדיק: [məshi:mú:dəm-shàft];
{אינעם זין פון אָפּזאָגן און אָפּלייקענען דעם יידישן גלויבן און דעם אייבערשטן גופא, אָן (דווקא) אַריבערגיין אויף אַוועלכער ניט איז אַנדער נאמנה:}
(די\דאָס) אפּיקורסות [ap(ə)kórsəs]; (די) מומרשאַפט [múmər-shàft], דרומדיק: [mímər-shàft];
{אַז ס′גייט בפירוש אין אויפרייצן, וויי טאָן, אַרײַנפירן אין כעס גלייביקע:}
(די) מומר⸗להכעיסדיקײַט [mùmər-ləhákhəz-dəkàyt], דרומדיק: [mìmə(r)-ləhákhəz-dəkàyt];
{אַז ס′גייט בפירוש אין אָפּלייקענען דעם אייבערשטן גופא:}
כפירה [k(ə)fíyrə]; {טאָמער איז נייטיק מער מפרט זײַן:} כפירה בעיקר [k(ə)fìyrə-bəíkər];
❊
{דער עיקר בײַ קריסטן וועגן אָפּזאָגונג פונעם גלויבן (צי אַ חלק פונדערפון):}
(די) אַפּאָסטאַסיע;
{אין מוסלמענישן גלויבן:}
(דער) אירטידאַד;
{אוניווערסאַליסטיש אין זין פון אָפּלייקענען די עצם פאַראַנענקײַט פון גאָט:}
(דער) אַטעאיזם [àteyízm]; (די) אַטעאיסטישקײַט [àteyístish-kàyt].
apostate
{אין זין פון אַריבערגיין פון דער יידישער רעליגיע אויף אַן אַנדערער, בפרט אויפן קריסטלעכן גלויבן:}
(דער) משומד [m(ə)shúməd], דרומדיק: [m(ə)shímət]; ל″ר: משומדים [m(ə)shumódəm], דרומדיק: [m(ə)shi:mú:dəm]; ל″נ: (די) משומדת(טע) [(m(ə)shumédəs(tə], דרומדיק: [(m(ə)shi:méydəs(tə];
{הערה: אַ סך מיינען אַז „משומד“ שטאַמט פון לשון „שמד“ (להשמיד — „פאַרטיליקן“, „פאַרניכטן“). ס′איז אַן אַלטער טעות, אַ פאָלקס⸗עטימאָלאָגיע וואָס שטאַמט פון אַ יידישער רוגזא וועגן אַ ייד וואָס לאָזט זיך באַפּטיזירן אין וואַסער, זיך צו קריסטן. דער אמתער אַראַמישער מקור, פאַקטיש פון סיריאַקיש (דער קריסטלעכער אראַמיש) איז „משועמד“, פון לשון „עמד“ (′שטיין′ און אין אַמאָליקן סעמיטישן שַפֶעל פּאַסיוו אין זין פון ′געשטעלט ווערן′ (אין הייליקן וואַסער). דער משועמד איז אַזוי אַרום דער געשטעלטער צום באַפּטיזם. אין די סאַמע ערשטע יאָרהונדערטער פון מוראדיקע קריסטלעכע רדיפות האָבן חז″ל „פאַרריכט די שרײַבונג“ אויף אויסדריקן דעם געדאַנק פון פאָלקישער פאַרניכטונג דורך אַזאַ פאַרראַט אינעם אייגענעם גלויבן. איז ניט קיין סורפּריז וואָס אויף סיריאַקיש טרעפט מען דעם נאָמען פון יוחנן דעם באַפּטיזירער כהאי לישנא (נוצנדיק די אַקטיווע אַגענטיווישע פאָרם): יוחנן מַעמדָנָא (′דער יוחנן וואָס שטעלט אַ מענטשן צום באַפּטיזם⸗ריטואַל′};
❊
{אינעם זין פון אָפּזאָגן און אָפּלייקענען דעם יידישן גלויבן און דעם אייבערשטן גופא, אָן (דווקא) אַריבערגיין אויף אַוועלכער ניט איז אַנדער נאמנה:}
(דער) אפּיקורס [ap(ə)kóyrəs], צפונדיק: [ap(ə)kéyrəs] (ל″ר: אפּיקורסים [ap(ə)kórsəm]), ל″נ: (די) אפּיקורסטע [ap(ə)kóyrəs-tə], צפונדיק: [ap(ə)kéyrəs-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) מומר [múmər], דרומדיק: [mímər] (ל″ר: מומרים [múmrəm], דרומדיק: [mímrəm]);
{אַז ס′גייט בפירוש אין אויפרייצן, וויי טאָן, אַרײַנפיר גלייביקע אין צאָרן:}
(דער) מומר⸗להכעיס [mùmər-ləhákhəs], דרומדיק: [mìmə(r)-ləhákhəs];
{אַז ס′גייט בפירוש אין אָפּלייקענען דעם אייבערשטן גופא:}
(דער) כופר [kóyfər], צפונדיק: [kéyfər], ל″נ (אויך): (די) כופרטע (ל″ר: -ס);
{טאָמער איז נייטיק מער מפרט זײַן:} כופר בעיקר [kòyfər-bəíkər], צפונדיק: [kèyfər-bəíkər];
❊
{דער עיקר בײַ קריסטן וועגן אָפּזאָגונג פונעם גלויבן (צי אַ חלק פונדערפון):}
(דער) אַפּאָסטאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַפּאָסטאַטין (ל″ר: -ס);
{אין מוסלמענישן גלויבן:}
(דער) מורטאַד (ל″ר: -ן);
{אוניווערסאַליסטיש אין זין פון אָפּלייקענען די עצם פאַראַנענקײַט פון גאָט:}
(דער) אַטעאיסט [àteyíst] (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַטעאיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַטעאיסטקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; אינטימיש; איראָניש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַטעאיסטישע(ר) [(àteyístishə(r].
apostle
{אין קריסטנטום:}
(דער) אַפּאָסטאָל (ל″ר: -ן [apostóln]);
{פיגוראַטיוו אויסגעברייטערט:}
(דער) פּיאָנערישער פאָרשטייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (די) הויפּט⸗פיגור (ל″ר: -ן); (דער) גרינדנדיקער דענקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
apostrophe
(דער) אַפּאָסטראָף (ל″ר: -ן); (די) אַפּאָסטראָפע (ל″ר: -ס; אויך: אַפּאָסטראָפן); (דאָס\דער) אייבערשטריכל (ל″ר: -עך);
{אומפאָרמעל, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַ שטריכעלע (ל″ר: -ך).
(.app (n
(דער) אַפּ (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אַפּליקאַציע (ל″ר: -ס); (די) פּראָגראַַם (ל″ר: -ען).
appalled: be appalled
{פּאַסיוו, ל″ע:} אויף עמעצן (\אים\איר וכו′) איז — אָנגעפאַלן אַן עקלדיקײַט (\אַ גרויל \אַ שרעק \אַ ני(ש)ט⸗גוטקײַט \אַ דערווידער \אַ ווידערווילן \{עמאָטיוו:} אַ חלשות [khalóshəs], דרומדיק: [khalú:shəs]).
appalling
שרעקלעך; שרעק⸗אָנוואַרפנדיק; שוידערלעך; גרוילהאַפטיק.
appalling: It’s appalling!
שרעקלעך!; שוידערלעך!; מיאוס! [míyəs];
פע!; פויאַ!; טפו!.
apparatchik
(דער) אַפּאַראַטשיק (ל″ר: -עס).
apparatus
{גיכער וועגן אַן איינציקן מכשיר:} (דער) אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{גיכער וועגן אַ קאָמפּלעט אָדער סיסטעם:} (די) אַפּאַראַטור.
apparel
(די) באַקליידונג; (די) קליידער (ל″ר); (די) מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר);
{אמפאָרמעל, צומאָל ביטולדיק:} (די) אָנטועכץ;
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) הלבשה [halbóshə], דרומדיק: [h)albú:shə)].
apparent: it’s apparent that
ס′איז באַשײַמפּערלעך (קלאָר), אַז; ס′איז קלאָר, אַז; ס′איז קענטיק, אַז;
{פראַזע; עמפאַטיש:} ס′איז קלאָר ווי דער טאָג, אַז.
(apparent (seeming
כלומרש(ט)דיק [klóymərzhdik], צפונדיק: [kléymərzhdik];
{אָפּלאַכעריש:} קלאָמפּערשדיק.
apparently
אַפּנים [apónəm], דרומדיק: [apú:nəm]; זעט אויס(עט), אַז; ווײַזט זיך אַרויס(עט), אַז [váyst-tsakh|aróys(ət)-áz], צי [váyzd-dzakh|aróys(ət)-áz]; דרומדיק: [vá:st-tsakh|aró:(u)(ə)s(ət)-ás] צי [vá:zd-dzakh|aró:(u)(ə)s(ət)-ás];
{בײַ טייל אַרכעאיש:} עס שײַנט, אַז;
{לומדיש:} משמעות אַז [mashmóəs-àz], דרומדיק: [mashmú:əs-às].
{מער לומדיש:} לכאורה [ləkh(ə)úrə], דרומדיק: [ləkh(ə)í:rə]; אויך: [ləkh(ə)óyrə], צפונדיק: [ləkh(ə)éyrə].
apparition
(די) כמו⸗זעעניש [k(ə)móy-zèənish], דרומדיק: [k(ə)móy-zèyənish], צפונדיק: [k(ə)méy-zèənish] (ל″ר: -ן); (די) אײַנגעזעעניש (ל″ר: -ן); (די) געדאַכטע זעעניש (ל″ר: -ן); (די) אַפּאַריציע (ל″ר: -ס);
אַן אומגעריכטע (\אומדערוואַרטע) באַווײַזונג פון אַ מענטשן;
{דעמאָניש:} אַ שדימדיקע אָנזעעניש [shéydəm-dikə], דרומדיק: [sháydəm-dikə]; אַ זעעניש אַ שד [ashéd]. אַ שרעטלדיקע ווײַזונג.
(appeal (n.) (attractiveness
(דער) חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn]; (די) חנעוודיקײַט [khé(y)nəvdə-kàyt]; (דער) צוציאונגס⸗כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh]; (דאָס\דער) אויסנעמען (בײַ); (דער) אויסנעמען⸗חן [óysnemən-khèyn], דרומדיק: [ó:(u)snemən-khàyn] {< לשון „אויסנעמען בײַ“}
{לומדיש:} נאה⸗לבריאותדיקײַט [nòə-ləbríyəz-dəkàyt], דרומדיק: [nù:ə-ləbríyəz-dəkàyt] (′אָנגענעמקײַט בײַ לײַטן′).
appeal (n.) (call for help)
(דער) אויסרוף (אויף\נאָך הילף) (ל″ר: -ן); (דער) עפנטלעכער אויסרוף (ל″ר: -ן);
(דער) עפנטלעכער אַפּעל (ל″ר: -ן);
{אין דער טראַדיציאָנעלער וועלט, דער עיקר מכח יידישע הצטרכותן:} (דער) קול קורא [kòl-kóyrə], צפונדיק: [kòl-kéyrə] (ל″ר: -ס).
(appeal (n.) (legal
(די) אַפּעלאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אַפּעל (ל″ר: -ן).
(appeal to (higher court
אַפּעלירן; צושטעלן (\אָנגעבן) די אַפּעלאַציע (\דעם אַפּעל).
(appeal to (ask for help
זיך ווענדן צו; בעטן הילף בײַ; אָנקומען צו (עמעצן).
(appeal to (be liked
אויסנעמען בײַ <+דאַטיוו>; געפעלן (ווערן) <+דאַטיוו>; נושא חן זײַן בײַ [nòysə-khéyn-zayn], דרומדיק: [nòysə-kháyn-za:n], צפונדיק: [nèysə-khéyn-zayn] <+דאַטיוו>; געפינען חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn] בײַ.
appeals (/appelate) court
(דער\די\דאָס) אַפּעל(אַציע)⸗געריכט (ל″ר: -ן).
(appear (look like
אויסזען; אויסווײַזן זיך.
(appear (show up
זיך באַווײַזן (ל″ע: זיך באַוויזן);
{טאָמער אומגעריכטערהייט אויך:} אַרויפשווימען (ל″ע: אַרויפגעשוואומען);
{חסידיש:} אַפירקומען;
{אינטים חבריש:} זיך אַ ווײַז געבן; זיך יאַווען [zəkh-yáv(ə)n]; {נאָכמער חבריש:} זיך פּאָיאַווען;
{פאָרמעל בײַ אַן אַמט:} זיך מעלדן (ל″ע: זיך געמאָלדן; אויך: זיך געמעלדעט).
appear (come into view)
זיך אָנווײַזן; זעעוודיק ווערן.
(appear (at a public event
אויפטרעטן (ל″ע: אויפגעטראָטן); אַרויסטרעטן (ל″ע: אַרויסגעטראָטן); קומען פאַרן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom];
{פאָלקיש:} קומען צום שטענדער; קומען צום באַלעמער [balémər].
appear: it appears that
זעט אויס(עט), אַז; זעט זיך אַרויס(עט), אַז; ווײַזט זיך אַרויס(עט), אַז; {אַרכעאיש אין טייל קרײַזן:} ס′שײַנט, אַז.
appear: just as it appears (/seems) to be
פּונקט ווי ס′זעט אויס(עט); אַזוי ווי ס′זעט אויס צו זײַן;
{לומדיש:} פּשוט כמשמעו [pòshət-kəmashmó-oy], דרומדיק: [pù:shət-kəmashmú-oy], צפונדיק: [pòshət-kəmashmó-ey].
(appearance (looks
(דער) אויסזען [óy(z)-zèn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-zèyn)];
{אַ קאַפּ ליטעראַריש:} (דער) אויסזע;
{דיאַלעקטיש:} (דער) אויסקוק [ó:(u)(ə)s-kì(:)k];
{שטאַרק לומדיש:} (דער\די) מראה [márə], אויך: [máre].
(appearance (person turning up
(דאָס\דער) באַווײַזן זיך;
{אינטים חבריש:} (דאָס\דער) אַ ווײַז געבן זיך; (דאָס\דער) יאַווען זיך [zəkh-yáv(ə)n]; {נאָכמער חבריש:} (דאָס\דער) פּאָיאַווען זיך;
{פאָרמעל בײַ אַן אַמט:} (דאָס\דער) מעלדן זיך.
(appearance (at public event
(דער) אויפטריט (ל″ר: -ן); (די) אויסטרעטונג (ל″ר: -ען); (דער) עפנטלעכער אָנטייל;
{פאָלקיש:} (דאָס\דער) קומען צום שטענדער; (דאָס\דער) קומען צום באַלעמער [balémər].
appearance: for appearance sake
לפּנים [ləpónəm], דרומדיק: [ləpú:nəm]; פון לײַטוועגן; פאַר לײַט(ן) אין די אויגן; פאַרן בלויזן אויסזען;
{פראַזעס:} פאַר די גוי(י)ם אין די אויגן; זאָל ני(ש)ט זײַן קיין שאַנדע פאַר די גוי(י)ם.
appearance: to all appearances
ווי ס′זעט אויס(עט) (צו זײַן); לויט די אַלע סימנים [simónəm], דרומדיק: [simú:nəm].
appearance(s) can be deceptive
{פראַזעס:} אויפן אויסזען (אַליין) קען מען זיך ני(ש)ט פאַרלאָזן; די ראיה קען אויכ(עט) אָפּנאַרן [ríyə]; די אויגן קענען אויך אָפּנאַרן; דער אויסזען קען (גוט) פאַרפירן.
appeared: there appeared
ס′האָט (\ס′האָבן) זיך באַוויזן (\געיאַוועט);
{טאָמער דראַמאַטיש, צי אומגעריכט; לומדיש:} ס′איז (\ס′זײַנען \ס′זענען) נתגלגל געוואָרן [nəzgálgl].
appease
נאָכגעבן; בייגן זיך (פאַר) (ל″ע: געבויגן); מודה זײַן (פאַר) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn];
{לומדיש; אויך אין פּאָליטישן זין בנוגע אַ בייזער מלוכה וכדומה:} מפייס זײַן [məfáyəz-zayn]; מפצה זײַן [məfátsə-zayn].
appeasement
(די) נאָכגעבונג פּאָליטיק; (די) אונטערטעניקײַט פּאָליטיק; (די) פּאָליטיק פון מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; (דער) אַפּיזמענט;
{לומדיש; אויך אין פּאָליטישן זין בנוגע אַ בייזער מלוכה וכדומה:} (די) פּאָליטיק פון מפייס זײַן [məfáyəz-zayn]; (די) פּאָליטיק פון מפצה זײַן [məfátsə-zayn].
appellant (n.)
(דער) אַפּעלאַנט (ל″ר: -ן); (דער) אַפּעלירער (ל″ר: ø); ש(דער) אַפּעל⸗צושטעלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
append
צוטשעפּענען; צוגעבן; צוגיין; צוגעבן אַלץ צולאָג.
appendage
{פון קערפּער:}
(דער) קערפּער⸗טייל (ל″ר: -ן); אַ גליד (ל″ר: -ער);
{אַז ס′גייט אין עיקרדיקע קערפּער⸗טיילן:} אַן אבר [anéyvər], דרומדיק: [(anáyvə(r] (ל″ר: אברים [éyvrəm], דרומדיק: [áyvrəm]);
{אויסגעברייטערט, אָפטמאָל פיגוראַטיוו:}
(די) צוטשעפּעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) צוגאָבל (ל″ר: -עך);
{לומדיש:} (דאָס\די) הוספהלע [həsófələ], דרומדיק: [həsúfələ].
appendectomy
(די) אַפּענדעקטאָמיע (ל″ר: -ס).
appendicitis
(דער) אַפּענדיציט.
appendix (anat.)
(דער) אַפּענדיקס (ל″ר: -ן);
(די) בלינדע קישקע (ל″ר: -ס).
appendix (to document, book, etc)
(דער) צולאָג (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsúfə] (ל″ר: הוספות).
appertain
זײַן שייך צו [sháyəkh-tsú], דרומדיק: [:shá:(y)əkh-tsí]; האָבן אַ שייכות מיט [asháykhəs], דרומדיק: [asha:khəs]; געהערן {+דאַטיוו}; געהערן צו.
appetite
(דער) אַפּעטיט;
{טאָמער אויסגעברייטערט אויף אַוועלכער⸗ניט⸗איז וועלעניש:}
(דער) חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; (די) (פעסטע) וועלעניש (ל″ר: -ן).
appetizer
(די\דער) פאָרשפּײַז; (די\דער\דאָס) ערשטע(ר) געריכט; (די\דער\דאָס) פאָרגעריכט;
{לומדיש, צומאָל מיטן גוטמוטיקן הומאָר:} מנה ראשונה [mónə-rəshóynə], דרומדיק: [mú:nə-rəshóynə], צפונדיק: [mónə-rəshéynə].
appetizing
אַפּעטיטלעך; צום געשמאַק.
applaud
{מיט די הענט:}
אַפּלאָדירן; פּאַטשן מיט די הענט; פּאַטשן בראַוואָ; {אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} פּליעסקען מיט די הענט;
{לויבן בכלל:}
applause
(די) אַפּלאָדיסמענטן (ל″ר); (די\דאָס) פּאַטשערײַ (מיט די הענט); (די) בראַוואָ⸗פּאַטשערײַען.
apple
(דער\דאָס) עפּל (ל″ר: ø);
{צאַרטלעך; אינטים:} (דאָס\דער) עפּעלע (ל″ר: -ך);
{ווערטל:} דאָס עפּעלע פאַלט ניט ווײַט פון ביימעלע.
apple cider
(דער) עפּלווײַן (ל″ר: -ען); (דער) עפּל⸗סײַדער.
apple juice
(דער) עפּל⸗זאַפט.
apple strudel
(דער) עפּל⸗שטרודל.
apple tree
(דער) עפּלבוים (ל″ר: עפּלביימער).
appliance
(דער) מכשיר [mákh-shər] (ל″ר: -ים [makh-shírəm]); (דער) אַפּאַראַט [àpərát] (ל″ר: -ן).
appliance: home appliances
(די) שטוביקע אַפּאַראַטן (ל″ר); (די) שטוב⸗מכשירים [makh-shìyrəm].
applicability
(די) שייכותדיקײַט [sháykhəz-dəkàyt], דרומדיק: [shá:khəz-dəkàyt]; (די) גילטיקײַט; (די) אָנווענדלעכקײַט;
{לומדיש; דער עיקר וועגן געזעצן, כללים וכדומה:} (דאָס\דער) חל זײַן [khál-zayn], דרומדיק: [khál-zà:n].
applicable
שייכותדיק [sháykhəz-dik], דרומדיק: [shá:khəz-dik]; גילטיק; אָנווענדלעך;
{לומדיש:} וואָס איז חל [khál].
applicable to
שייך צו [sháyəkh|tsú], דרומדיק: [:shá:əkh|tsí]; גילטיק בײַ; חל אויף [khál-àf], דרומדיק: [khál-òf]; אָנווענדלעך אויף.
applicant
(דער) אַפּליקאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַפּליקאַנטין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַפּליקירנדיקע(ר);
{אַוואו פּאַסיק אויך:} (דער) קאַנדידאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאַנדידאַטין, {עמאָטיוו:} (די) קאַנדידאַטקע (ל″ר: -ס); {בייגעוודיק:} (די\דער) קאַנדידירנדיקע(ר).
(application (computers
(די) (קאָמפּיוטער) אַפּליקאַציע (ל″ר: -ס); (די) (קאָמפּיוטער) פּראָגראַם (ל″ר: -ען);
(application (applying of something
(די) אָנווענדונג (ל″ר: -ען); (דער) אויסנוץ (ל″ר: -ן); (די) אויסנוצונג (ל″ר: -ען).
(application (applying for something
(די) אַפּליקאַציע (ל″ר: -ס); (די) פאָרמעלע בקשה [bakóshə], דרומדיק: [bakú:shə] (ל″ר: בקשות).
(application (form
(די) אַפּליקאַציע [àp-ləkátsyə] (ל″ר: -ס); (דער) אַפּליקאַציע⸗בלאַנק (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) בלאַנק (ל″ר: -ען);
(די) פאָרמעלע (\געשריבענע) בקשה [bakóshə], דרומדיק: [bakú:shə] (ל″ר: בקשות).
apply for
צושטעלן אַן אַפּליקאַציע אויף; אָנגעבן אויף [óngèbm-af], דרומדיק: [ú:ngèybm-of]; זיך שטעלן אַלץ קאַנדידאַט אויף; {אַרכעאיש:} זיך שטעלן אין קאַנדידאַטור אויף;
{אין מערבדיקע לענדער אויך:} אַפּליקירן אויף;
{אַרכעאיש, צומאָל מיט איראָניע:} דערלאַנגען אַן אַפּליקאַציע אויף.
apply oneself
זיך קאָנצענטרירן (אויף); {אַ ביסל ווייניקער קאָנצענטרירט:} סטאַרען זיך; באַמיען זיך;
{צומאָל מיט אַ נעגאַטיוון בײַטעם פון אָבסעסיע:} זיך אַרײַנלאָזן (אין).
(apply to (be relevant to
{טאָמער סתם אַ פאַרבונדנקײַט:} האָבן אַ שייכות [sháykhəs] צו (\מיט); {אַ קאַפּ לומדיש:} שייך זײַן צו [sháyəkh]; {נאָכמער לומדיש:} נוגע זײַן צו [nəgéyə];
{טאָמער אין זין פון האָבן אַ האַפט, זײַן אויטאָריטאַטיוו:} חל זײַן אויף [khál]; גילטיק זײַן; גילטן.
(appoint (a person to something
באַשטימען (אַלץ \פאַר \צום אַמט פון);
{מער היימיש:} שטעלן;
{לומדיש:} ממנה זײַן [məmánə-zayn];
{הערה: דעם היימישן וואַריאַנט „שטעלן“ נוצט מען אַמערסטנס פּשוט מיטן אומבאַשטימטן אַרטיקל דערנאָכדעם („מ′האָט געשטעלט אַ נײַעם חזן“ צי „אַ נײַעם דירעקטאָר“); ס′קען אָבער באַנוצט ווערט מיט דער זעלביקער ריי פּרעפּאָזיציעס און קאָניונקציעס ווי מיט „באַשטימען“};
{אזהרה א: אַ סברא אַז ס′איז גלײַכער אויסמײַדן „זעצן“, וואָס האָט אין אַמעריקאַנער לשון אויך אַ וואולגאַרן סעקסועלן באַדײַט, און קען פאַרשטאַנען ווערן אַלץ גנאי לגבי דעם באַשטימטן מענטשן};
{אזהרה ב: אַ סברא אַז ס′איז אויך גלײַכער אויסמײַדן „באַשטימען ווי אַ…“, „שטעלן ווי אַ…“ ווי ס′איז דער גאַנג בײַ פּוריסטן וואָס פּסלען „אַלץ“\„אַלס“ — צוליבן חילוק אין פּשט אויף וועלכן ס′ווייזט אָנעט יודל מאַרק; וועגן דעם און וועגן די שרײַבונגען „אַלץ“ ∼ „אַלס“ זע בײַם סימן as (in the capacity of)}.
(appointed to (the position of
באַשטימט ווערן (אַלץ \פאַר אַ);
{מער היימיש:} געשטעלט ווערן (אַלץ \פאַר אַ);
{אזהרה: בעסער דאָ אויסמײַדן „געזעצט ווערן“, וואָס האָט אין אַמעריקאַנער לשון (אַ סברא אויך אַנדערשוואו) אויך אַ וואולגאַרן סעקסועלן באַדײַט, און קען פאַרשטאַנען ווערן אַלץ גנאי לגבי דעם באַשטימטן מענטשן}.
(appointment (of a person to a position
(די) באַשטימונג; (דאָס\דער) באַשטימען; (דאָס\דער) שטעלן;
{לומדיש; דער עיקר וועגן אַ הויכן פּאָסטן אין אַ טראַדיציאָנעלער קהילה:} (די\דאָס) התמנות [həsmánəs].
(appointment (agreed date and time
{חבריש און פּערזענלעך:}
(אַן\די) אָפּריידעניש (\אָפּרעדעניש) (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אָפּריידן (\אָפּרעדן) אויף;
{פראַזע} אָפּגערעדט אויף (…); זיך דעררעדט אויף;
{מער פאָרמעל און פּראָפעסיאָנעל:}
(די) באַשטימונג (ל″ר: -ען); (די) באַשטעלונג (ל″ר: -ען).
appointment book
(דער) קאַלענדאַר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) ביכל מיט די באַשטימונגען (ל″ר: ביכלעך);
{לומדיש:} דער פּנקס [pínkəs] (ל″ר: פּנקסים [pinkéysəm], דרומדיק: [pinkáysəm]; אויך: -ן).
apportion (some degree of) blame
צושרײַבן (\צוטיילן) (אַ מאָס) שולדיקײַט (\שולד) (דערײַן).
appraisal
(די) אָפּשאַצונג (ל″ר: -ען).
appraise
געבן אַן אָפּשאַצונג; אָפּשאַצן;
{הערה: אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, איז אויפן אָרט אויך „אָפּשאַצן“; טאָמער ניט אינגאַנצן, איז בעסער נוצן די איינטײַטשיקע פראַזע מיט „געבן“, ווײַל „אָפּשאַצן“ פאַרזעך גילט אויפן ערשטן אָרט אין פּערזענלעכע מענטשלעכע באַציאונגען}.
appraiser
(דער) אָפּשאַצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
appreciable
{וואָס קלעקט אויף באַמערקט צו ווערן:}
מינימאַל⸗באַמערקלעך; מינימאַל⸗אָנזעעוודיק; מינימאַל⸗פאַראַנענע(ר);
{וואָס איז אין אַ קענטיקער מאָס:}
אַ היפּש ביסל; נישקשהדיק [nìsh-kóshə-dik], דרומדיק: [nìsh-kú:shə-dik]; ני(ש)ט ווייניק (\ווינציק).
appreciate (show gratitude)
אָנערקענען; אָפּשאַצן; זײַן דאַנקפול; זײַן דאַנקבאַר;
{עמפאַטיש:} אָנערקענען (\אָפּשאַצן) ווי ס′באַדאַרף צו זײַן (\ {לומדיש:} כדבעי [kəd(ə)bó(y)ə], דרומדיק: [kəd(ə)bú:ə]);
{לומדיש:} מכיר טובה זײַן [màkər-tóyvə-zayn], צפונדיק: [màkər-téyvə-zayn].
appreciate (comprehend)
באַנעמען; (ריכטיק) פאַרשטיין; באַגרײַפן;
{לומדיש:} תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-zayn]; משיג זײַן [másəg-zayn].
appreciating asset
(דאָס\דער) שטײַגנדיקע(ר) האָב⸗און⸗גוטס; אַן אייגנטום וואָס וואַקסט אין ווערט.
appreciation (recognition and/or gratitude)
(די) אָנערקענונג; (דאָס\דער) אָנערקענען; (די) (געהעריקע) אָפּשאַצונג; (דאָס\דער) אָפּשאַצן (ווי ס′באַדאַרף צו זײַן \ ווי געהעריק); (די) דאַנקפולקײַט; (די) דאַנקבאַרקײַט;
{חסידיש:} הערצה [ha(a)rótsə], דרומדיק: [h)a(a)rú:tsə)];
{לומדיש:} (דער\די) הכרת הטוב [hakòrəs-(h)atóyv], דרומדיק: [h)akù:rəs-(h)atóyf)], צפונדיק: [hakòrəs-(h)atéyv];
{אַ קאַפּ מער ספּעציפיש, אַשטייגער לגבי אַן איינציקער וואוילער טואונג:} (די) הכרת טובה [hakòrəs-tóyvə], דרומדיק: [h)akù:rəs-tóyvə)], צפונדיק: [hakòrəs-téyvə].
appreciative: be appreciative
וויסן ווי (אַזוי) אָפּ(צו)שאַצן (\צו אָנערקענען) (ווי ס′באַדאַרף צו זײַן); דאַנקבאַר זײַן;
{לומדיש:} מכיר טובה זײַן [màkər-tóyvə-zayn], צפונדיק: [màkər-téyvə-zayn]; האָבן (אַ) הכרת טובה [hakòrəs-tóyvə], דרומדיק: [h)akù:rəs-tóyvə)], צפונדיק: [hakòrəs-téyvə].
apprehension (arrest)
(דער) אַרעסט; (דאָס\דער) אַרײַננעמען אין אַרעסט.
apprehension (fear, unease)
(די) אומרו; (די) שטימונג פון מורא [móyrə], צפונדיק: [méyrə];
{לומדיש:} (די) פּחדימדיקײַט [phódəm-dəkàyt], דרומדיק: [phú:dəm-dəkàyt].
apprehensive
מיט אַ געוויסן פּחד [pákhəd]; מיט אַ געוויסער מאָס מורא [móyrə], צפונדיק: [méyrə]; שטאַרק אומרואיק.
apprentice
{בייגעוודיק:} (די\דער) פּראַקטיצירנדיקע(ר); (די\דער) אָנהייבנדיקע(ר);
(דער) פּראַקטיקאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) פּראַקטיקאַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) פּראַקטיקאַנטקע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש; אויפגעלעבט איראָניש צי הומאָריסטיש:} (דער) לער⸗יונג (ל″ר: -ען); (דער\דאָס) לערן⸗יינגל (ל″ר: -עך), ל″נ: (די) לערן⸗מויד (ל″ר: -ן).
apprentice: as an apprentice
אויף דער לער; ווי אַן אונטערלערנענדיקער אַרבעטער;
{פראַזע:} אַרבעטן, זיך אויסלערנענדיק די מלאכה [m(ə)lókhə], דרומדיק: [m(ə)lúkhə];
{אַרכעאיש:} ווי אַ לער⸗יונג.
apprenticeship
{די שטעלע:}
(די) לערן⸗שטעלע (ל″ר: -ס); (די) פּראַקטיק⸗שטעלע (ל″ר: -ס); (די) אויסשול⸗שטעלע (ל″ר: -ס);
{די תקופה:}
(די) לערן⸗צײַט; (די) פּראַקטיק⸗צײַט; (די) אויסשול⸗צײַט.
apprise
אינפאָרמירן; געבן צו וויסן; לאָזן וויסן;
{לומדיש:} מודיע זײַן [mədíyə-zayn];
{גיכער וועגן אַן איינצלנער אינפאָרמאַציע:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mədóə-zayn], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə-za:n], צפונדיק: [mèysər-mədó(y)ə-zayn].
approach (n.) (to an issue or question)
(דער) צוגאַנג (ל″ר: -ען); (די) באַנעמונג (ל″ר: -ען); (דער) באַנעם (ל″ר: -ען); (די) אויפפאַסונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנצעפּציע (ל″ר: -ס); (דער) קוק (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} דער אופן תופס זײַן [dər-óyfm|tóyfəz-zayn], צפונדיק: [dər-éyfm|téyfəz-zayn]; (די) תפיסה {+בייגעוודיקער פּאָסעסיווער פּראָנאָם:} די תפיסה מײַנע (\דײַנע \זײַנע \אירע וכו′) [tfíysə].
approach (n.) (geographic)
(דער) צוגאַנג (ל″ר: -ען; אויך: צוגענג); (דער) צוקום (ל″ר: -ען); (דער) אָנקום (ל″ר: -ען);
{מער געאָגראַפיש:} (דער) דערנעענטערונגס⸗שטח [shètəkh], דרומדיק: [shèytəkh] (ל″ר: ⸗שטחים [shtòkhəm], דרומדיק: [shtùkhəm]); (דער) צוקום⸗שטח (ל″ר: ⸗שטחים).
approach (v.) (physically)
{גיכער וועגן אַן אָרט:}
זיך דערנע(ע)נטערן; האַלטן בײַם אָנקומען;
האַלטן בײַם דערגיין (\דערפאָרן \דערפליען);
{גיכער וועגן אַ מענטשן:}
צוקומען צו.
approachable (of a person)
וואָס מ′קען צו אים (\איר) צוקומען.
approachable person
{בייגעוודיק:} אַ צוטריטלעכע(ר); אַ צוגעלאָזענע(ר); אַ צוגענגלעכע(ר);
{בייגעוודיק:} אַ נעימותדיקע(ר) [(anəíyməz-dikə(r].
{לומדיש:} אַ נח לבריות [anòyəkh-ləbríyoys], צפונדיק: [anèyəkh-ləbríyeys]; אויך: [anòyəkh-labríyoys], צפונדיק: [anèyəkh-labríyeys].
(appropriate (v.) (assign
דעזיגנירן; אַסיגנירן; באַשטימען (אויף צוצוטיילן).
appropriate (v.) (seize)
עקספּראָפּיאירן; צונעמען; קאָנפיסקירן.
(.appropriate (adj
פּאַסיק; צוגעפּאַסט; אויפאַנאָרטיק; געהעריק.
appropriate: it wouldn’t be appropriate
ס′וואָלט ני(ש)ט געפּאַסט; ס′וואָלט ני(ש)ט פּאַסן;
ס′וואָלט ני(ש)ט געווען פּאַסיק; ס′וואָלט ני(ש)ט זײַן פּאַסיק;
ס’וואָלט ני(ש)ט זײַן (\געווען) פּאַסיק.
appropriate: It’s not appropriate!
ס′פּאַסט ני(ש)ט!; ס′איז ני(ש)ט אויפן אָרט;
{מער פּערזענלעך:} דיר (\אײַך) פּאַסט (דאָס) ני(ש)ט!; אים (\איר \זיי וכו′}) פּאַסט (דאָס) ני(ש)ט!.
appropriately
ווי ס′פּאַסט; ווי ס′איז צוגעפּאַסט; ווי ס′באַדאַרף צו זײַן [vìyz-badá(r)f]; ווי ס′געהער(ט) צו זײַן.
(appropriation (n.) (allocation
(די) אַסיגנירונג (ל″ר: -ען); (די) דעזיגנירונג (ל″ר: -ען); (די) באַשטימונג (אויף צוצוטיילן) (ל″ר: -ען).
appropriation (seizure)
(די) עקספּראָפּיאירונג (ל″ר: -ען); (די) עקספּראָפּיאַציע (ל″ר: -ס);
(די) קאָנפיסקירונג (ל″ר: -ען); (די) צונעמונג (ל″ר: -ען).
approval
(די) צושטימונג (ל″ר: -ען); (די) אָננעמונג (ל″ר: -ען); (די) גוטהייסונג (ל″ר: -ען);
{מיט גוטמוטיקער אויסשפּרייטונג פון ענינים פון כשרות אויף אַן אַנדער (לאו דווקא יידישער) סיטואַציע:} (דער) הכשר [hékhshər] (ל″ר: הכשרים [həkh-shéyrəm], דרומדיק: [həkh-sháyrəm]);
{לומדיש:} (די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [haskúmə].
approval: rabbinic approval
{אין ענינים פון כשרות:}
(דער) הכשר [hékhshər] (ל″ר: הכשרים [həkh-shéyrəm], דרומדיק: [həkh-sháyrəm]);
{וועגן אַ שריפטלעכער גוטהייסונג אויף אַ ספר צום דרוקן:}
(די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [haskúmə] (ל″ר: הסכמות [haskóməs], דרומדיק: הסכמות [haskúməs]);
{אין ענינים פון יידישן דין, אַ באַשלוס אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז איז דערלויבט:}
(דער) התיר [hétər] (ל″ר: התירים [hətéyrəm], דרומדיק: [hətáyrəm]).
approve
צושטימען; אָננעמען; באַשטעטיקן; גוטהייסן; אַפּראָבירן; באַשטיין אויף; אײַנגיין אויף;
געבן אַ (\די) צושטימונג (\באַשטעטיקונג \אַפּראָבירונג);
{לומדיש:} (אַרויס)געבן אַ הסכמה [àhaskómə], דרומדיק: [àhaskúmə].
approve of
מסכים זײַן אויף [máskəm-zayn]; צושטימען אויף; אײַנגיין אויף;
{פאָרמעל; בײַ אָרגאַניזאַציעס:} האַלטן פאַר גילטיק; גוטהייסן; אַפּראָבירן.
approximate (v.) (estimate)
שאַצן; אָפּשאַצן; מאַכן אַן אָפּשאַצונג; באַשטימען אומגעפער;
קומען צו אַ בעערכדיקן אָפּשאַץ [bəérəgh-dikn], דרומדיק: [bəéyrəgh-dikn].
approximate (adj.)
אומגעפערעדיק; בערכדיק [bəérəgh-dik], דרומדיק: [bəéyrəgh-dik]; מער⸗ווייניקערדיק; אָפּגעשאַצט.
approximately
אַרום; אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; אומגעפער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער; פּלוס⸗מינוס; אַ („אַ פופצן קילאָמעטער“);
{לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh]; לערך [l(ə)érəkh], דרומדיק: [l(ə)éyrəkh];
{הערה: אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אין אַ צאָל ספּעציפישע פאַלן, אַוואו ענגליש נוצט איר אומבאַשטימטן אַרטיקל פאַרן נומער גופא, בײַ אַזעלכע רונדיקע ציפער ווי הונדערט, טויזנא, מיליאָן, האָבן אַ סך גענומען נוצן „אַ הונדערט“, „אַ טויזנט“, „אַ מיליאָן“ ניט אין יידישן זין פון ′אומגעפער′ אלא וואָדען אין ענגלישן זין פון דער סומע גופא, צומאָל אַרײַנטראָגנדיק אַ ספק אין פּשט};
{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh];
{אַ קאַפּ מער עמאָטיוו, צי גוטמוטיק, צי מער באַקלערעריש איידער אַריטמעטיש:}
אַוועלכע; אַקעגן; בײַ [ba]; לאָמיר אָנכאַפּן.
אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; בערך [bəérəkh], דרומדיק: [bəéyrəkh];
אומגעפער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער.
approximation
(די) אָפּשאַצונג (ל″ר: -ען); (די) באַשטימונג אויף אַ בערכדיקן אופן [abəérəghdikn|óyfm], דרומדיק: [abəéyrəghdikn|óyfm], צפונדיק: [abəérəghdikn|éyfm] (ל″ר: באַשטימונגען);
apricot
(די) אַפּריקאָזע (ל″ר: -ס).
April
אַפּריל [apríl]; {אין מזרח אָפטמאָל:} אַפּרעל.
April Fool’s Day
דער ערשטער אַפּריל; דער אַפּרילדיקער אָפּנאַר⸗טאָג.
apron
(דער) פאַרטעך (ל″ר: -ער).
apropos (prep.)
וואָס שייך [vosháyəkh], דרומדיק: [vu:shá:(y)əkh]; אַנטקעגן; {קאָניונקציע:} צו דעם וואָס;
{אַ קאַפּ לומדיש:} בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].
apt
פּאַסיק; צוגעפּאַסט; געהעריק;
{עמאָטיוו:} אָנגעמאָסטענע(ר).
aptitude
(די) פּאָטענציעלע פעאיקײַט [féy(ə)kàyt]; (די) פּאָטענציעלע אויסטויגעוודיקײַט; (דער) טויג⸗פּאָטענציאַל;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַ נייגונג (צו); אַ נטיה (צו) [an(ə)tíyə].
aquarium
(דער) אַקוואַריום (ל″ר: -ס).
Aquarius (astrol.)
מזל דלי [màzl-dlí];
{אומפאָרמעל אויך, אַז ס′קלאָר אין וואָס ס′גייט די רייד:} די וואַסערטרעגערין; דער וואַסערטרעגער.
aquatic
אַקוואַטיש; וואַסער⸗.
aquifier
(דער) אַקוויפאַר (ל″ר: -ן).
Aquila
{די קאָנסטעלאַציע:} דער אָדלער; אַקווילע.
Aquila(s) of Sinope
עקילס הגר [akíləs|ha-gér];
{הערה: פאַראַן חילוקי דעות וועגן דעם, צי דער תנ″ך⸗איבערזעצער עקילס הגר, געשילדערט אינעם תלמוד, איז טאַקע אונקלוס הגר — צי ניט}.
(.Arab (n
(דער) אַראַבער [arábər] (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַראַבערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַראַבערקע (ל″ר: -ס);
{אָדער אומפאָרמעל צי חבריש⸗אינטימיש וועגן אַן אַראַבער אָדער גלאַט עמאָטיוו; אויך ביטולדיק(⸗ראַסיסטיש) וועגן אַ יידן אַן אָפּשטאַמיקן פון אַראַבישע לענדער; בייגעוודיק:} (די\דער) אַראַבישע(ר);
{לומדיש, צומאָל אויך בלשון סוד:} (דער) ישמעאלי [yishm(ə)éylə] (ל″ר: ישמעאלים [yishm(ə)éyləm], דרומדיק: [yishm(ə)áyləm]);
{לומדיש, היסטאָריש דרך⸗ארצדיק, וועגן פאָלק גופא:] די בני ישמעאל [də-bnèy-(y)ishmó(ə)l], דרומדיק: [də-bnày-(y)ishmú:(ə)l] (ל″ר);
{לומדיש; מיט אַ קאַפּ הומאָר צי אין גײַסט פון סודותדיקײַט:} דער קידר [kéydər], דרומדיק: [(káydə(r] (ל″ר: קידרים [keydórəm], דרומדיק: [kaydú:rəm]); {לויט דער תנ″כישער באַצייכענונג פון די אַראַבישע שבטים אין געגנט פון ארץ ישראל};
{פראַזע אויפן פאָלק בכלל, צומאָל מיט (פאַרשיידענערלייאיקער) איראָניע:} אונדזערע (לײַבלעכע) שוועסטערקינדער (ל″ר).
(Arab (adj
{בייגעוודיק:} אַראַביש; {אומבייגעוודיק:} אַראַבער⸗.
Arabia
{אָן אַן אַרטיקל} אַראַביע [arábyə].
Arabic (language)
אַראַביש; די אַראַבישע שפּראַך;
{לומדיש:} לשון ערבים [lòshn-aróvəm], דרומדיק: [lù:shn-arú:vəm];
{הערה: ווען אַן אַראַבישער נאָמען (צי גלאַט אַ וואָרט) אינטערנאַציאָנאַליזירט זיך, און דער שורש פונדערפון איז „פונדעסטוועגן היימיש“ (דערקענעוודיק בײַם קענער פון יידיש און מכל שכן בײַם קענער פון לשון קודש), בלײַבט די ברירה: פאָנעטיזירן, צי אויפהיטן דעם סעמיטישן שורש אינעם אויסלייג. צומאָל קען גיין אין אַ סטיליסטישן חילוק אַוואָס צווישן טאָגטעגלעך און לומדיש („מוכאַמאַד“ ∼ „מוחמד“\„מוּחַמַד“; „קאָראַן“ ∼ „קוראַן“; „כאַלאַל“ ∼ „חלל\„חַלַל“; „שאַהיד“ ∼ „שהיד“\„שַׁהִיד“). דאָס איז אַפילו שייך צום נאָמען פון פאָלק: „אַראַבער“ ∼ „בני ערבים“ (\„עֲרָבִים“). אין ראַם פון הומאָר טרעפט מען גאַנץ לײַכט אַ היימישן שורש („באַראַק“ פון שורש פון אונדזער „ברוך“, ניט צום פאַרמישן מיטן פּאָפּולערן ישראלדיקן „ברק“ וואָס גילט סײַ אַלץ יינגל⸗נאָמען סײַ אַלץ פאַמיליע⸗נאָמען); „מובּאַראַק“ וואָס איז אַ דרום⸗סעמיטישער ענטפערער אויף „מבורך“ (′געבענטשט′).
וואָס אָבער אַן אמת, איז וויפל מ′זאָל זיך ניט דרייען אויף טיש און אויף בענק, בלײַבט די ברירה אַ חוץ⸗לינגוויסטישע. ס′גייען אין קאָן אַרײַן פּאָליטישע, אידעאָלאָגישע און רעליגיעזע פאַקטאָרן ווי אויך סטיליסטישע. וויל מען פאָרמולירן מער פּסיכאָלינגוויסטיש, קען מען עס אַ סברא אויפשטעלן אַלץ פראַגע וועגן קרובהשאַפט: צי מ′וויל צי מ′וויל ניט מרמז זײַן (צי גאָר מדגיש זײַן) די לינגוויסטישע קרובהשאַפט וואָס בײַ די סעמיטישע פעלקער, און בפרט צווישן אַראַבער (דרום סעמיטיש) און יידן (צפון⸗מערב סעמיטיש). ווי אַזוי מ′זאָל זיך ניט אויסקלײַבן איז כדאי אויפהיטן אַן אויסגעהאַלטנקײַט אינעם באַנוץ אין תחום פון אַן איינאיינציקער רעדאַקציע, פּובליקאַציע, ווערק}.
Arabic numeral(s)
(די) אַראַבישער ציפער (ל″ר: ø); (דער) אַראַבישער ציפער (ל″ר: -ן).
arable
קולטיווירעוודיק; פאַרזייאונגס⸗פעאיק [fèy(i)k];
{לומדיש:} זריעהדיק [zríyə-dik];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אויך:} באַאַרבעטלעך; אַקערפעאיק.
Aramaic
אַראַמיש (אויך: ארמיש [arámish]); די אַראַמישע שפּראַך; אַראַמעאיש [araméyish];
{הערה: די כוונה איז בדרך כלל די יידישע שפּראַך פון גרויסע טיילן פונעם תלמוד, פון דער קבלה, פון טייל תפילות, פּיוטים און אַ סך פּירושים אויפן געביט פון גמרא און קבל. ווען ניט ווען דיפערענצירט מען צווישן דעם יידישן „אַראַמיש“ און דעם ניט⸗יידישן קרובהשן לשון „כאַלדעאיש“, אָדער אין פאַל פון קריסטלעכן לשון — „סיריאַקיש“};
{ווען ס′גייט די רייד וועגן לשון פון די תרגומים פון תנ″ך (אונקלוס, יונתן בן עוזיאל), צומאָל מיט אַ הומאָריסטישן אָנוואונק אויף דעם אַז דאָס איז אַ האַרבע זאַך, קען מען נוצן:} תרגום לשון [tárgəm-lòshn], דרומדיק: [tárgəm-lu:shn];
{הערה: אין זכות פון מאַקס ווײַנרײַכן איז די המצאה „תרגומיש“ אויפן יידישן אַראַמיש (האָבנדיק בדעה אויך שפּעטערדיקע וואַריאַנטן ביז אין דער נײַער צײַט אַרײַן, אַרײַן אין אַקאַדעמישן וואָקאַבולאַר איבער די יידישע לשונות, אָבער ניט אין אַוועלכן ניט איז ברייטערן באַנוץ}.
(Arba Kosoth (four glasses of wine at Passover seder
די ארבע כוסות [də-àrbə-kóysəs], צפונדיק: [də-àrbə-kéysəs]; די פיר כוסות.
arbiter → arbitrator
arbitrage
(דער) אַרביטראַזש (ל″ר: -ן).
arbitrariness
(די) אַרביטראַרישקײַט; (די) אינטערעסנדיקע איינזײַטיקײַט; (די) אויספעלונג פון פילזײַטיקײַט;
{עמאָטיוו:} (די) קאַפּריזעדיקײַט [kapríz-ədikàyt].
arbitrary
{מיט אַ תוכיקער טענה:} אַרביטראַריש;
{טענהנדיק, אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז איז אָן געהעריקער לאָגישער צי עטישער מאָטיווירונג:} קאַפּריזנע;
{מיט די ביידע שטריכן:} קאַפּריזיש⸗אַרביטראַריש;
{פראַזע:} מ′מאַכט ווי מ′וויל און שוין (\און אַראָפּ פון מאַרק \און פאַרטיק אַ געשעפט).
arbitrary and capricious
אַרביטראַריש און קאַפּריזנע.
arbitrate
{אין יידישן דין; קען פונדעסטוועגן אויסגעשפּרייט ווערן:}
זײַן (אַ) בורר [abóyrər], צפונדיק: [abéyrər]; בורר זײַן; פּראַווען (\אָנפירן מיט) בוררות [bórərəs];
{אוניווערסאַליש:}
אַרביטרירן; דינען אַלץ אַרביטראַטאָר (\אַרביטרירער).
arbitration
{אוניווערסאַליש:} (דער) אַרביטראַזש;
{אין יידישן דין; קען פונדעסטוועגן אויסגעשפּרייט ווערן:}
{טאָמער דווקא אין אָדער אַרום אַ בית⸗דין:} (די) בוררות [bórərəs], מער לומדיש: [bórərus], דרומדיק: [bórəris];
{מער פאַרשפּרייט אין געשעפטלעכע סיכסוכים:} (די) שלישות [shlí(y)shəs], מער לומדיש: [shlí(y)shus], דרומדיק: [shlí(y)shis].
arbitration court
(דער\דאָס\די) בוררות⸗געריכט [bórərus], דרומדיק: [bórəris] (ל″ר: -ן); (דער\דאָס\די) אַרביטראַזש⸗געריכט (ל″ר: -ן).
arbitrator
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן, קען פונדעסטוועגן אויסגעשפּרייט ווערן אויף מאָדערנע סיטואַציעס:}
(דער) בורר [bóyrər], צפונדיק: [béyrər]; (ל″ר: בוררים [bórərəm]);
{מער פאַרשפּרייט אין געשעפטלעכע סיכסוכים:} (דער) שליש [shóləsh], דרומדיק: [shú:ləsh] (ל″ר: שלישים [shlíshəm]).
{אוניווערסאַליש:}
(דער) אַרביטראַטאָר [àrbətrátər] (ל″ר: -ן [àrbətratórn]), ל″נ (אויך): (די) אַרביטראַטאָרין [àrbətrátər(i)n] (ל″ר: -ס);
(דער) אַרביטרירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
Arbo(u)r Day
(דער) אַרבאָר⸗טאָג; (דער) בוים⸗פלאַנצונג טאָג.
arc
(דער) בויגן (ל″ר: -ס).
arcade
(די) אַרקאַדע (ל″ר: -ס).
arcane
אָבסקוראַנטיש; קוים⸗פאַרשטענדלעך; אומפאַרשטענדלעך; אומקלאָר; מטושטשדיק [mətúshtəzh-dik], דרומדיק: [mətíshtəzh-dik];
{פראַזע:} ני(ש)ט באַקאַנט דעם ברייטערן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom].
arch (n.) (archit.)
(די) אַרקע (ל″ר: -ס); (דער) רונדער (\גערונדיקטער) טויער (ל″ר: -ן); (דער) רונדער (\גערונדיקטער) דורכגאַנג (ל″ר: -ען; אויך: דורכגענג);
{אַרכעאיש:} (דער) בויגן (ל″ר: -ס).
arch…
אַרצי⸗ [ártsə].
arch bishop
(דער) אַרצי⸗ביסקופּ (ל″ר: -ן);
{לומדיש; אויך אין סודותדיקן לשון:} (דער) הגמון גדול [hègmən-gódl], דרומדיק: [hègmən-gú:dl] (ל″ר: -ס).
arch bridge
(די) געאַרקעטע בריק (ל″ר: -ן); (די) אַרקע⸗בריק (ל″ר: -ן); (די) רונדע בריק (ל″ר: -ן).
arch enemy
(דער) דם⸗שונא [dám-sòynə], צפונדיק: [dám-sèynə]; (ל″ר: דם⸗שונאים [dám-sònəm]);
ל″נ: ø (אָדער): דם⸗שונאטע [dám-sòynətə], צפונדיק: [dám-sèynətə]; (ל″ר: -ס).
arch rival
(דער) דם⸗קאָנקורענט [dám] (ל″ר: -ן); (דער) סופּער⸗קאָנקורענט (ל″ר: -ן); (דער) אַרצי⸗קאָנקורענט (ל″ר: -ן);
(דער) הויפּט קעגנפאַרמעסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) הויפּט קאָמפּעטיטאָר (ל″ר: -ס).
arch villain
(דער) סופּער⸗רשע [súpər-ròshə], דרומדיק: [súpər-rù:shə] (ל″ר: ⸗רשעים [rəshòəm], דרומדיק: [rəshù:əm]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַרצי⸗שלעכטע(ר);
{פראַזעס:} אַ רשע פון דער הגדה [hagódə], דרומדיק: [h)agú:də)]; אַן עמלק ממש [ànamólək|máməsh], דרומדיק: [ànamú:lək|máməsh]; אַן עמלק מיט המן אינאיינעם [ànamólək|mit-hòmən-inéynəm], דרומדיק: [ànamú:lək|mit-(h)ùmən-ináynəm].
archaeological
אַרכעאָלאָגיש.
archaeologically speaking
פון אַרכעאָלאָגישן שטאַנדפּונקט; אַרכעאָלאָגיש גערעדט.
archaeologist
(דער) אַרכעאָלאָג (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַרכעאָלאָגין (ל″ר: -ס).
archaeology
(די) אַרכעאָלאָגיע [àrkhə(o)lógyə].
archaic
אַרכעאיש; אויך: אַרכאַאיש;
{עמאָטיוו:} אַלטפרענקיש; אַלטפעטעריש; אָפּגעלעבט;
{פראַזעס:} פון מלך סאָביעצקיס יאָרן [méyləkh] צי [méləkh], דרומדיק: [máyləkh] צי [méyləkh]; פון מאַלעטאָפּצקיס יאָרן.
archaism (of an individual item)
(דער) אַרכעאיזם (ל″ר: -ען); אויך: (דער) אַרכאַאיזם (ל″ר: -ען);
archaism (as method, purpose or characterization)
(די) אַרכעאיסטישקײַט; (די) אַרכעאיסטישע מעטאָדיק (\שיטה [shíytə]).
archaization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַרכעאיזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) אַרכעאיזאַציע.
archaized
אַרכעאיזירט; אויך: אַרכאַאיזירט.
archaizing
אַרכעאיזירנדיק; אויך: אַרכאַאיזירנדיק.
archer
(דער) פײַלנשיסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פײַל⸗און⸗בויגן שיסער.
archery
(די\דאָס) פײַלנשיסערײַ; (די\דאָס) פײַלנבויגערײַ.
archetypal
אַרכיטיפּיש; פּראָטאָטיפּיש; סאַמע טיפּיש.
archetype
(דער) אַרכיטיפּ (ל″ר: -ן); (דער) פּראָטאָטיפּ (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} דער יסודותדיקער טיפּ [yəsóydəz-dikər], צפונדיק: [yəséydəz-dikər].
archipelago
(דער) אַרכיפּעל (ל″ר: -ן); (דער) אַרכיפּעלאַגאָ (ל″ר: -ס);
(די) אינדזל⸗גרופּע (ל″ר: -ס); (די) אינדזל⸗קייט (ל″ר: -ן).
architect
(דער) אַרכיטעקט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַרכיטעקטין (ל″ר: -ס);
{אין מזרח אויך: (דער) אַרכיטעקטאָר (ל″ר: -ס), ל″ר (אויך): (די) אַרכיטעקטאָרין (ל″ר: -ס).
architectural
אַרכיטעקטוריש.
architecture
(די) אַרכיטעקטור.
archival
אַרכיוואַליש; אַרכיוו⸗.
archive
(דער) אַרכיוו (ל″ר: -ן).
archive (/archival) material(s)
(די) אַרכיוואַלע מאַטעריאַלן (ל″ר); (די) אַרכיוו⸗מאַטעריאַלן.
archivist
(דער) אַרכיוויסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַרכיוויסטין (ל″ר: -ס); אויך: (די) אַרכיוויסטקע (ל″ר: -ס).
Arctic (n.): the Arctic
(די\דער) אַרקטיק.
arctic (/Arctic) (adj.)
אַרקטיש.
Arctic Circle
דער אַרקטישער קרײַז; דער צפונדיקער פּאָלאַר⸗קרײַז [tsófn-dikər], דרומדיק: [(tsú:fn-dikə(r].
Arctic Ocean
דער אַרקטישער ים [yám]; דער אַרקטישער אָקעאַן.
ardent
איבערגעגעבן און אײַנגעעקשנט [áyn-gə-àksh(ə)nt], דרומדיק: [á:n-gə-àksh(ə)nt];
אינגאַנצן איבערגעגעבן; פעסט דעטערמינירט; פעסט אַנטשלאָסן;
{עמאָטיוו:} קנאותדיק [kanóəz-dik], דרומדיק: [kanú:əz-dik].
ardently
איבערגעגעבענערהייט און אײַנגעעקשנטערהייט [áyn-gə-àksh(ə)ntər-héyt], דרומדיק: [á:n-gə-àksh(ə)ntə(r)-háyt];
מיט פולער איבערגעגעבנקײַט; מיט פעסטער דעטערמינירטקײַט; מיט פעסטער אַנטשלאָסנקײַט.
{עמאָטיוו:} מיט קנאות [kanóəs], דרומדיק: [kanú:əs].
ardor
אַ ברען (צו דער זאַך); (די) הייסע איבערגעגעבנקײַט; (די) פולע דעטערמינירטקײַט; (די) פעסטע אַנטשלאָסנקײַט;
{עמאָטיוו:} (די\דאָס\דער) קנאות [kanóəs], דרומדיק: [kanú:əs].
{איצטיקע צײַט (הווה), ערשטע⸗פּערזאָן (ראשון), לשון רבים (מערצאָל):}
{דרומדיק:} זענען; {צפונדיק:} זײַנען;
{איצטיקע צײַט (הווה), צווייטע פּערזאָן (ראשון), לשון רבים (מערצאָל):}
{דרומדיק:} זענט; {צפונדיק:} זײַט;
{הערה א: די ביידע פאָרמעס (זײַנען\זײַט און זענען\זענט) זײַנען לחלוטין גלײַכבאַרעכטיקט אין דער ליטעראַרישער שפּראַך, סײַ בײַם ריידן סײַ בכתב (אין אַלע סטילן, בתוכם סאַמע ליטעראַריש). אין שריפטלעכן לשון איז דאָס גראַדע געוואָרן אַ שבולת וואָס ווײַזט טאַקע אָן צי דער מחבר (צי גאָר — דער רעדאַקטאָר; אַמאָליקע יאָרן צומאָל אויך דער בחור הזעצער) איז אַליין פּערזענלעך גענייגט „צפונדיק“ צי „דרומדיק“. בשעת מעשה פאָדערט די יידישע סטיליסטיק אַן אויסגעהאַלטנקײַט אינעם באַנוץ אין אַן איינאיינציקן אַרטיקל אָדער ווערק בײַ אָט דעם לאַקמוס⸗טעסט צום מזרח⸗אייראָפּעאישן יידנטום};
{הערה ב: בשעת ווען בײַם אינפיניטיוו און ערשטע פּערזאָן רבים זײַנען אָטאָ די פאָרמעס מכריעדיקע סימנים אויף „צפון“ ∼ „דרום“, זײַנען פאַראַן בײַם רבים (און בײַם פאָרמעל) אין צווייטע⸗פּערזאָן אַ ריי דיאַלעקטישע איבערגאַנג⸗פאָרמעס צווישן „זענט“ און „זײַט“, בתוכם „זײַנט“ און „זאַנט“};
{הערה ג: אימפּעראַטיוויש איז קיין וואַריאַציע ניטאָ, ס′איז רק „זײַט געזונט“ און „זײַט געבענטשט“; הייסן הייסט דאָס אַז אינעם דרום איז מען אין דעם פּרט מבחין צווישן ל″ר ערשטע⸗פּערזאָן איצטיקע⸗צײַט און דעם ל″ר פונעם אימפּעראַטיוו; אינעם אימפּעראַטיווישן רבים איז אין דרום (און געוויסע גערענצדיקע וואַריאַנטן) פאַראַן דער אויסלאָז⸗ס, אַשטייגער: „זײַטס געזונט!“ [!zá:ts|gəzínt]}.
(area (of measurable space
(דער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh] {ל″ר: שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm]};
{נוצנדיק ספּעציפישע מעסטערס:} (דער) מעטראַזש; (דער) קילאָמעטראַזש; (דער) מילאַזש; (דער) אַקעראַזש; (דער) העקטאָראַזש; (דער) וויאָרסטאַזש;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) גרייס (ל″ר: -ן); (דער) פאַרנעם (ל″ר: -ען).
(area (region
(די\דער) געגנט (ל″ר: -ן); (דער) ראַיאָן (ל″ר: -ען);
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (דער) קרײַז (ל″ר: -ן); (דער) תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím] (ל″ר: תחומען).
(area (field of work or study
(דער\דאָס) געביט (ל″ר: -ן); (די) ספּעציאַליטעט (ל″ר: -ן); (דער) תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím] (ל″ר: תחומען);
{הערה: דער באַנוץ דאָ פון „פעלד“, אויפן מוסטער פון ענגליש, בײַ פּוריסטן וואָס זײַנען „קעגן“ באַנוץ פון „געביט“ (רחמנא לצלן „דײַטשמעריש“), מאַכט אַ גאַנץ מאָדנעם אײַנדרוק בײַ אַ ייד פון אַ גאַנץ יאָר וואָס וועט דערזען פאַר די אויגן „די פעלדער מיט די וועלדער“… אָט די באַמערקונג צום לשון פון „פּוריסטיש אויסגעשולטע אַמעריקאַנער סטודענטן“ פלעגט אָפט מאַכן, גוטמוטיק, פּריוואַט מיטן סטודענט, פּראָפ. גרשון ווײַנער}.
area code
(דער) קאָד (ל″ר: -ן); (דער) טעלעפאָנישער קאָד (ל″ר: -ן);
(דער) געגנט⸗קאָד (ל″ר: -ן); (דער) ראַיאָן⸗קאָד (ל″ר: -ן).
areal
שטחדיק [shétəgh-dik], דרומדיק: [shéytəgh-dik]; געאָגראַפיש.
Argentina
{אָן אַן אַרטיקל; ל″נ} אַַַרגענטינע.
Argentinian (n.)
(דער) אַרגענטינער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַרגענטינערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַרגענטינערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַרגענטינישע(ר).
Argentinian (/Argentine) (adj.)
אַרגענטיש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן, פאָלק, קולטור:} אַרגענטינער.
!Argh
אוי!; אָך!; עך!; אײַ!.
argot
(דער) אַרגאָ (ל″ר: -ען); (דער) (סאָציאַלער) גרופּע⸗דיאַלעקט (ל″ר: -ן).
arguably
מ′קען טענהן, אַז [táynən], דרומדיק: [tá:nən]; ס′קען געטענהט ווערן, אַז [gətáynət], דרומדיק: [gətá:nət];
מ′קען (אויך) האַלטן, אַז; ס′קען געמאָלט זײַן; פאַראַן אויך אַ מעגלעכקײַט, אַז; פאַראַן אויך גרונטן (\סיבות [síbəs]) צו האַלטן, אַז;
{פאָלקיש; אויך ליטעראַריש:} אפשר, אַ סברא אויך, אַז [éfshər|asvórə-òykh], דרומדיק: [éfshə(r)|asvú:rə-òykh], צפונדיק: [éfshər|asvórə-èykh].
(argue (speak for a position
טענהן (אַז) [táynən], דרומדיק: [tá:nən]; אַרויסזאָגן זיך פאַר דער מיינונג (אַז); אײַנשטעלן זיך פאַר דעם (אַז); זיך אָננעמען פאַר דער דעה (אַז) [déyə], דרומדיק: [dáyə].
(argue (engage in debate or disputation
אַמפּערן זיך; שפּאַרן זיך; דיסקוטירן;
{חסידישח:} זיך דינגען;
{לומדיש:} (זיך) נושא⸗ונותן זײַן [nòysəv-nóysn-zayn], צפונדיק: [nèysəv-néysn-zayn]; זיך מתווכח זײַן [mizvə-kéyəkh-zayn], דרומדיק: [mizvə-káyəkh-za:n].
(argue (quarrel
קריגן זיך; רײַסן זיך; (צע)ווערטלען זיך; האָבן אַן איבעררייד.
arguer: incessant arguer
אַ מקשן [mákshən] (ל″ר: מקשנים [makshónəm], דרומדיק: [makshú:nəm]);
{פראַזעס:} די גאַנצע צײַט פרעגט ער (\זי) קשיות [káshəs]; אַלעמאָל טענהט ער (\זי) זיך אײַן [táynət], דרומדיק: [tá:nət].
(argument (debate
(די) דעבאַטע [dəbátə] (ל″ר: -ס); (די) אַמפּערניש (ל″ר: -ן); (די) שפּאַרעניש (ל″ר: -ן);
{מער פאָרמעל, מער לומדיש, וועגן וויכטיקערע פראַגן:} (די) חילוקי דעות [kh(ə)lùkə-déyəs], דרומדיק: [kh(ə)lìkə-dáyəs] (ל″ר); (דער) ווידעראַנאַנד (ל″ר: -ן); (דער) מחלוקת (ל″ר: -ן; אויך: מחלוקות); (דער) וויכוח [vəkúəkh], דרומדיק: [vəkí:əkh] (ל″ר: וויכוחים [vəkúkhəm], דרומדיק: [vəkí:khəm]); (די) פּלוגתא [plúktə], דרומדיק: [plíktə] (ל″ר: פּלוגתות, מער לומדיש: פּלוגתאות [pluktó(y)əs], דרומדיק: [pliktú:əs]);
{חסידיש:} אַ טענהרײַ [atàynəráy], דרומדיק: [(atà:nərá:(y];
{אָפּלאַכעריש:} (די) געשפּאַרערײַ (ל″ר: -ען); (די) אַמפּערײַ (ל″ר: -ען); (די) שפּאַרערײַ (ל″ר: -ען);
{עמפאַטיש, אָפטמאָל וועגן אַ ברייטערער, גרעסערער קריג:} אַ ויתרוצצו [avàyisróytsətsu], צפונדיק: [avàyisréytsətsu] (ל″ר: -ס);
{ליטעראַריש שילדעריש:} (דער) פּירוד הלבבות [pèyrəd-(h)al(ə)vóvəs]; דרומדיק: [pàyrət-(h)al(ə)vúvəs].
(argument (quarrel
{דער עיקר בעל⸗פּה, אפטמאָל בנוגע אַן איינמאָליקער געשעעניש:}
(די) קריג (ל″ר: -ן); (די) טענהרײַ [tàynəráy], דרומדיק: [(tà:nərá:(y]; (די) קריגערײַ (ל″ר: -ען);
{מער לומדיש און מיט אָנצוהערעניש אַז אינאיינעם מיטן קריגן זיך זײַנען פאַראַן דערײַן ערנסטע פראַגן:} (דער) סכסוך [síkhsəkh] (ל″ר: סיכסוכים [səkh-súkhəm], דרומדיק: [səkh-sí:khəm]); (דער) מחלוקת (ל″ר: -ן; אויך: מחלוקות); (די) פּלוגתא [plúktə], דרומדיק: [plíktə] (ל″ר: פּלוגתות, מער לומדיש: פּלוגתאות [pluktó(y)əs], דרומדיק: [pliktú:əs]);
(argument (claim, point(s) raised in support of an opinion
(די) טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə] (ל″ר: טענות); (דער) אַרגומענט [argumént] (ל″ר: -ן); {חסידיש אויך:} (די) באַהויפּטונג (ל″ר: -ען).
argument: (additional/outside) argument in support of one’s position
(אַ\דער) צושטיצנדיקער (\צושטאַרקנדיקער \צוגאָבלעכער אונטערשפּאַרנדיקער) אַרגומענט (ל″ר: -ן); (אַ\די) צוגאָב⸗טענה וואָס שפּאַרט (\שטיצט) אונטער);
{לומדיש:} (אַ\די) תניא דמסיע לך [tànyə-dəmsáyə-lokh];
argumentation
(די) אַרגומענטאַציע; דער הלך פון די אַרגומענטן [héyləkh], דרומדיק: [háyləkh] (\פון די טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs]); (די) פּרעזענטירונג פון די אַרגומענטן; די מעטאָדיק פון דער אַרגומענטירונג.
argumentation: engage in sophisticated (or sophistic) discussion or argumentation
זיך פּילפּולען [pílplən]; זיך אַרײַנלאָזן אין אַ פּילפּול.
argumentative
{וועגן כאַראַקטער⸗שטריך:}
קריגעריש; אַמפּערדיק; אַרומרײַסעריש; צעווערטלעריש; שטרײַטעריש;
{עמאָטיוו:} (צע)בוצקעדיק; צעפּאַטשעריש;
{וועגן נטיה שטעלן קשיות אין אַ דיסקוסיע:}
אַרגומענטאַטיוו; קשיא⸗פרעגנדיק [káshə]; איבערפרעגעריש; אַנטקעגנדיק;
{לומדיש:} התנגדעריש [hisnágdərish]; נוטה לקשיות [nòytə-ləkáshəs], צפונדיק: [nèytə-ləkáshəs]; {נאָכמער לומדיש: [nòytə-ləhákshoys], צפונדיק: [nèytə-ləháksheys].
argumentative person
{בייגעוודיק:} אַ קריגערישע(ר); אַן אַמפּערנדיקע(ר); אַן אַרומרײַסנדיקע(ר); אַ ווערטלדיקע(ר); אַ שטרײַטערישע(ר);
אַ גענייגטע(ר) זיך צו קריגן (\אַמפּערן \צעווערטלען \זיך אַרומ(צו)רײַסן);
{ביטולדיק:} אַ טשעפּוק (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ טשעפּוקיכע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} אַ מענטש וואָס קומט די גאַנצע צײַט מיט טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs]; …וואָס קריגט זיך מיט דער וועלט; …וואָס קריגט זיך די גאַנצע צײַט.
arid
טרוקן; אויסגעטריקנט.
aridity
(די) טרוקנקײַט; (די) אויסגעטריקנטקײַט.
Aries (astrol.)
מזל טלה [màzl-tlé], דרומדיק: [màzl-tléy].
arise (come into being or prominence)
אויפקומען; זיך לאָזן (\נעמען) אין וועג אַרײַן; אויפשפּראָצן; געבאָרן (\געבוירן) ווערן;
{ספּעציפישע סיטואַציעס:} אַרײַן אין דער מאָדע; {אויך פיגוראַטיוו:} אַרויף אויף דער בינע; געגרינדעט ווערן.
arise: whatever problems (/troubles /crises /challenged) may arise (come up)
וואָסערע צרה ס′זאָל נאָר ני(ש)ט קומען [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə]; אַוועלכע⸗ני(ש)ט⸗איז צרה וואָס ס′קען זיך מאַכן;
{לומדיש:} צרה שלא תבוא [tsòrə|shəlòy-sóvoy], דרומדיק: [tsù:rə|shəlòy-súvoy], צפונדיק: [tsòrə|shəlèy-sóvey];
{פראַזע:} אויף מאַלע וואָס קען זיך מאַכן (\וואָס ס′קען טרעפן).
aristocracy
(די) אַריקטאָקראַטיע;
{עמאָטיווע פראַזעס:} די הויכע פענצטער; (די) הויכע מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs];
{וועגן פריערדיקע תקופות, צי איראָניש וועגן הײַנטיקע:} (דער) אַדלשטאַנד; די אַדללײַט (ל″ר); (די) פּריצעשאַפט [prí(y)tsə-shàft]; די פּריצים [prí(y)tsəm] (ל″ר);
{אַרכעאיש:} די גילדע(ר)נע פאָן.
aristocrat
(דער) אַריסטאָקראַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַריסטאָקראַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַריסטאָקראַטקע (ל″ר: -ס).
aristocratic
אַריסטאָקראַטיש.
{הערה: „אַריסטאָקראַטיש“ ווערט אין טייל טראַדיציאָנעלע קרײַזן גענוצט אַלץ פאַראיידלטער פאַרבײַט פון „רײַך“ צי „עשירותדיק“: „זעלטן ווען ווערן מיר פאַרבעטן אויף אַזאַ שיינעם, אַריסטאָקראַטישן אָוונט“}.
Aristotelian
אַריסטאָטעליש [àristotélish].
Aristotle
אַריסטאָ, בדרך כלל: [arístə], מער פאָרמעל צי אַקאַדעמיש: [arísto]; {צומאָל ווי אין לשון⸗קודשדיקן ספרים געשריבן: אריסטו}; אויך: אַריסטאָטעלעס; אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: אַריסטאָטל.
{פראַזעס, קענען זײַן ערנסט צי סאַרקאַסטיש, געווענדט אין קאָנטעקסט און אינטאָנאַציע:} אַ קאָפּ פון אַריסטאָ!; וואָס זאָגסטע אויף אַזאַ אַריסטאָ?}.
Arizona
{אָן אן אַרטיקל} אַריזאָנע (אויך: אַריזאָנאַ).
(ark (for Torah scrolls in a synagogue
(דער) ארון קודש [òrn-kóydəsh], דרומדיק: [ù:r(ə)n-kóydəsh], צפונדיק: [òrn-kéydəsh].
ark of the covenant
(דער) ארון הברית [òrn-(h)abrís], דרומדיק: [ù:rn-(h)abrís].
ark: Noah’s ark
(די) תיבה [téyvə], דרומדיק: [táyvə];
נחס תיבה [nóyəkhs|téyvə], דרומדיק: [nóyəkhs|táyvə], צפונדיק: [néyakhs|téyvə].
Arkansas
{אָן אן אַרטיקל} אַרקענסאָ.
arm (n.) (anat.)
(דער) אָרעם (ל″ר: -ס);
{צאַרטלעך צי וועגן אַ קינד:} (דאָס\דער) אָרעמל (אויך: ערעמל) (ל″ר: -עך);
{אַוואו ס′גייט אינעם אָרעם אינאיינעם מיט דער האַנט, אָדער ס′איז ניט וויכטיק דער חילוק, נוצט מען אויך:}
(די) האַנט (ל″ר: הענט); {צאַרטלעך צי וועגן אַ קינד:} (דאָס\די) הענטעלע (ל″ר: -ך).
arm (n.) (section, division, branch)
(די) אָפּטיילונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (די) סעקציע (ל″ר: -ס); (דער) צווײַג (ל″ר: -ן); (דער) דעפּאַרט(אַ)מענט (ל″ר: -ן).
arm rest (n.)
(דער) אָנלען; (דער) פּאַרענטש.
arm twister (person)
אַ מענטש וואָס דרייט און דרייט (אויף) אויספּועלן דאָס זײַניקע (\איריקע) [óys-pòy(ə)ln], צפונדיק: [óys-pèy(ə)ln];
אַ מענטשנדרייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
arm twisting (n.)
(די) טאַקטיק פון שאַרף דריקן אויף מענטשן; (די) טאַקטיק פון דרייען אַ קאָפּ ביז וואַנעט מ′פּועלט (ני(ש)ט) אויס(עט) [póyəlt], צפונדיק: [péyəlt].
arm wrestle (n.)
(דער\דאָס) האַנט⸗געראַנגל (ל″ר: -ען); (דער) האַנט⸗פאַרמעסט (ל″ר: -ן).
arm: an arm and a leg
אַ וועלט מיט געלט; אַ (גאַנצער) פאַרמעגן; אַן אפּותיקי (\אַ פּותיקי) [à(na)póytəkə], צפונדיק: [à(na)péytəkə].
(arm (n.): hold someone in one’s arms (embrace
אַרומנעמען; זיך צוטוליען צו (עמעצן).
arm: keep at arm’s length
האַלטן פונדערווײַטנס; האַלטן ווײַט פון זיך; זיך האַלטן מיט (אַ) דיסטאַנץ.
arm: with open arms
מיט אָפענע הענט.
arm (v. trans.) (→ armed, arms)
{אַלץ טראַנזיטיווער ווערב:} באַוואָפענען; באַזאָרגן מיט געווער.
arm (v.): get armed, acquire arms
זיך באַוואָפענען; זיך באַזאָרגן מיט געווער; אויפבויען די באַוואָפנטע (\מיליטערישע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];
{אַלץ אומטראַנזיטיווער ווערב:} זיך באַוואָפענען; זיך באַזאָרגן מיט געווער; באַזאָרגט ווערן מיט געווער.
armada
(די) אַרמאַדע; (די) קריגסשיף⸗פאָרמאַציע (ל″ר: -ס); (דער) מלחמה⸗פלאָט (ל″ר: -ן); (דער) ים⸗מלחמה פלאָט (ל″ר: -ן).
Armageddon
{אַפּאָקאַליפּטיש⸗עסכאַטאָלאָגישע טראַדיציע אין קריסטלעכן גלויבן, לויטן „בוך פון רעוועלאַציעס“ וואָס אין נײַעם טעסטאַמענט:}
אַרמאַגעדאָן;
{דער פריערדיקער העברעאישער געאָגראַפישער באַגריף אין תנ″ך:}
מגידו (מְגִדּוֹ) [m(ə)gídòy], צפונדיק: [m(ə)gídèy];
{מיטן שפּעטערדיקן נאָך⸗תנ″כישן צוגאָב פון:} הר [har] (′באַרג—′) > הר מגידו;
{דער אַפּאָקאַליפּטיש⸗עסכאַטאָלאָגישער פּאַראַלעל בײַ יידן, פון „גּוֹג אֶרֶץ הַמָּגוֹג“ (′גוג פון לאַנד מגוג′, יחזקאל ל″ח: ב′), אין נאָך⸗תנ″כישן זין פון:}
גוג⸗ומגוג [gòg-məgóg]; {אָפטמאָל אין דער לענגערער פאָרם:} די מלחמה פון גוג ומגוג [də-mi(l)khómə|fun-gòg-məgóg], דרומדיק: [də-mi(l)khúmə|fin-gòg-məgóg]; {אין דער יידישער טראַדיציע אַ מלחמה צווישן צוויי גיגאַנטישע קעניגן האַרט פאַרן קומען פון משיחן, אַ טייל פון די חבלי משיח};
{הערה: די קירצערע פאָרם, „גוג⸗ומגוג“ (צי: „גוג⸗מגוג“) האָט אין יידיש אַ צווייטן באַדײַט, געזאָגט געוואָרן אויף עפּעס ריזיק⸗גיגאַנטיש}.
armaments
(די) געווער⸗באַזאָרגונגען (ל″ר); (די) באַוואָפענונגען (ל″ר).
armband
(דאָס\די) אָרעמבענדל (ל″ר: -עך).
armband: White Armbanders (Holocaust era)
{אַגענטיוויזירט:} די ווײַסע אָרעמבענדלעך (ל″ר).
armchair (n.)
(דער) פאָטעל (ל″ר: -ן); (די) קרעסלע (ל″ר: -ס); (די\דער) פאָטערשטול (ל″ר: -ן); (די\דער) לענשטול (ל″ר: -ן).
armchair (adj.) (of armchair critic, general, revolutionary etc)
סאַלאָן⸗ („דער סאַלאָן⸗גענעראַל“, „דער סאַלאָן⸗קעמפער“ וכו′);
{בייגעוודיק: (די\דער) שטוביקע(ר)…; (די\דער) אינדערהיים⸗זיצנדיקע(ר).
armed
באַוואָפנט; באַזאָרגט מיט געווער.
armed conflict
(דער) באַוואָפנטער קאָנפליקט (ל″ר: -ן); (דער) באַגעווערטער קאָנפליקט (ל″ר: -ן);
(דער) שיסן⸗קאָנפליקט (ל″ר: -ן).
armed robbery
(די) באַוואָפנטע רויבערײַ; (די) גוואַלד⸗גניבה מיט געווער [g(ə)néyvə], דרומדיק: [g(ə)náyvə].
armed with
באַוואָפנט מיט; באַזאָרגט מיט געווער מיט.
armed: unarmed
אומבאַוואָפנט; אומבאַגווערט; ני(ש)ט באַזאָרגט מיט געווער.
Armenia
{אָן אַן אַרטיקל} אַרמעניע.
Armenian (n.)
(דער) אַרמענער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַרמענערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַרמענערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַרמענישע(ר).
Armenian (adj.)
אַרמעניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן, פאָלק, קולטור:} אַרמענער.
armistice
(דער) שטילשטאַנד⸗הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס); (דער) פײַער⸗אָפּשטעל הסכם (ל″ר: -ס);
(די) פײַער⸗אָפּשטעל לאַגע;
(די) אַרמיסטיצע (ל″ר: -ס); (די) פּראָוויזאָרישע מלחמה⸗אָפּשטעלונג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə] (ל″ר: -ען).
armor
(דער) פּאַנצער (ל″ר: -ס).
armor bearer (/arms bearer)
(דער) נושא כלים [nòysə-kéyləm], דרומדיק: [nòysə-káyləm], צפונדיק: [nèysə-kéyləm] (ל″ר {לומדיש} נושאי כלים [nòysey-kéyləm], דרומדיק: [nòysay-káyləm], צפונדיק: [nèysey-kéyləm]);
(דער) וואָפנטרעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַדיוטאַנט (ל″ר: -ן).
arms
(די\דאָס\דער) געווער (קאָלעקטיוו); אויך: די געווער (ל″ר); (די) באַוואָפענונג; (די) וואָפנס (ל″ר); (דער) וואָפן; (די) אַרמאַמענטן (ל″ר);
{אין אַ ריי ספּעציפישע פאַלן:} (די) כלי⸗זין [klə-záyən]; {מער פאָרמעל:} [klèy-záyən], דרומדיק: [klày-zá:(y)ən];
{הערה א: אָנווענדן דעם שיינעם, אַלטן טערמין „כלי⸗זין“ אין שייכות מיט הײַנטיקע געאָפּאָליטישע סיטואַציעס סתם איז סטיליסטיש⸗סעמאַנטיש טעותדיק. פונדעסטוועגן זײַנען פאַראַן אַ ריי לעבעדיקע באַנוצונגען, אַצווישן זיי: וועגן דעראוראַלטער (דער עיקר תנ″כישער) געשיכטע; וועגן מעסערס, שווערדן, שפּיזן און אַנדערע אומפּולווערדיקע געווער⸗מיטלען; וועגן אַ יחידס אַרומגיין מיט געווער און וועגן אַ צונויפשטויסונג מיט כלי⸗זײַן צווישן גרופּעס און באַנדעס. די עיקרדיקע ראָלע פון „כלי⸗זין“ איז אָבער פיגוראַטיוו, אין דעם שפּרודלדיקן יידישן אַרסענאַל צו דיסקוסיעס, דעבאַטעס, פּאָלעמיק, און די שילדערונגען פונדערפון, למשל: „אַז מיר האָבן זײַנע טעאָריעס בכבודיק קריטיקירט אינעם זשורנאַל, האָט ער אָפּגעענטפערט מיט אַ שלל זלזולים און פּערזענלעכע באַליידיקונגען. איז האָבן מיר אין דער תשובה לתשובה אָפענערהייט אַ פרעג געטאָן, אַלמאי ער דערנידעריקט זיך מיט אַזעלכע כלי⸗זין?“
{הערה ב: בדרך כלל איז דער פאַרנעם פון „געווער“ קלענער אין איכות און כמות איידער „וואָפנס“ צי „באַוואָפענונגען“, למשל: „דער פּרעזידענט האָט זיי טאַקע געשאָנקען אַ ביסל געווער דאָ און דאָרט, פונדעסטוועגן זיך צוריקהאַלטנדיק פון אַ מדרגה באַוואָפענונגען וואָס וואָלט מיט זיך פאָרגעשטעלט אַ סכנה די שכנישע לענדער“.}
arms control
(דער) וואָפן⸗קאָנטראָל; (דער) באַוואָפענונג⸗קאָנטראָל; (דער) באַוואָפענונגס⸗קאָנטראָל; (די) אַרמאַמענטן⸗קאָנטראָל.
arms dealer
(דער) וואָפן⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַרמאַמענטן⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{ביטולדיק:} אַ סוחר כלי⸗זין [asòykhər-kləzáyən], צפונדיק: [asèykhər-kləzáyən]; {נאָכמער ביטולדיק: אַ סוחר המות [asòykhər-(h)amóvəs], דרומדיק: [asòykhə(r)-(h)amúvəs], צפונדיק: [asèykhər-(h)amóvəs].
arms dump
(די) געווער⸗מאַלינע (ל″ר: -ס); (אויך:) ⸗מלינה (ל″ר: מלינות); (די\דאָס) געווער⸗באַהעלטעניש (ל″ר: -ן).
arms embargo
(דער) וואָפן⸗עמבאַרגאָ (ל″ר: -ס); (דער) עמבאַרגאָ אויף אַרמאַמענטן.
arms inspector
(דער) וואָפן⸗אינספּעקטאָר [inspèktər] (ל″ר: -ן [inspektòrn]).
arms race
(די) וואָפן⸗קאָנקורענץ; (דער) וואָפן⸗קאָנקורס;
(דער) פאַרמעסט אין אַרמאַמענטן.
arms reduction treaty (/agreement)
(דער) וואָפן⸗רעדוצירונג אָפּמאַך (ל″ר: -ן).
arms trade
(דער) וואָפן⸗האַנדל.
arms: lay down (one’s) arms
אַנידערלייגן די געווער.
arms: take up arms
זיך נעמען צו (די) געווער; זיך נעמען צום באַוואָפנטן קאַמף; נעמען אָנווענדן געווער⸗מיטלען.
army (n.)
(די) אַרמיי [arméy] (ל″ר: -ען); (די) מיליטער [milətér];
{ברייטערער טערמין צום סך⸗הכל פון די אַרמייאישע כוחות פון אַ מלוכה:}
די חיילות [khayóləs], דרומדיק: [khayú:ləs] (ל″ר); („די גענעראַלן דאָרטן האָט אַפּנים געמאַכט אַ חשבון, אַז מיט די חיילות פון אַמעריקע איז ניט כדאי זיך אַרײַנלאָזן אין אַ מלחמה“);
{זעלטענער אַ סך, און מער לומדיש איז דער ל″י:} (דער) חיל [kháyəl].
army (adj.)
אַרמיי⸗; אַרמייאיש.
army engineer
(דער) סאַפּיאָר [sapyór] (ל″ר: -ן); (דער) אַרמיי⸗ענזשענער (ל″ר: -ן).
army man
אַרמייער (ל″ר: ø).
army unit
(דער) אַרמיי⸗איינס; (די) אַרמיי⸗גרופּע (ל″ר: -ס).
army: (he/she/they) joined the army
(איז\זײַנען) אַרײַן אין דער אַרמיי; (…) אַוועק אין סאָלדאַטן;
{האָט\האָבן) זיך פאַרשריבן אין (דער) אַרמיי.
aroma
(דער) אַראָמאַט (ל″ר: -ן); (די) אַראָמאַטישקײַט.
aroma: delightful (/pleasant) aroma
אַ זיס(ינק)ער ריח [réyəkh], דרומדיק: [ráyəkh] (ל″ר: …ריחות [réykhəs], דרומדיק: [ráykhəs]);
{לומדיש:} אַ ריח נוחוח [arèyəkh-nəkhóyəkh], דרומדיק: [aràyəkh-nəkhóyəkh], צפונדיק: [arèyəkh-nəkhéyəkh].
aromatherapy
(די) אַראָמאַטעראַפּיע [aròmətərápyə].
aromatic
אַראָמאַטיש.
(aron hakodesh (synagogue ark for Torah scrolls
(דער) ארון⸗קודש [òrn-kóydəsh], דרומדיק: [ù:rn-kóydəsh], צפונדיק: [òrn-kéydəsh];
{ליטעראַריש פאָרמעל:} (דער) ארון⸗הקודש [òrn-ha-kóydəsh], דרומדיק: [ù:rn-(h)a-kóydəsh], צפונדיק: [òrn-(h)akéydəsh];
{הערה: אמת, בײַ שול⸗גייער טרעפט מען די פאַרקירצונג „דער ארון“ („דער חזן גייט צו צום ארון“), אָבער אין מער פאָרמעלן באַנוץ און בײַם שרײַבן מײַדט מען עס אויסעט, מחמת „דער ארון“ פאַר⸗זיך איז טײַטש ′אַ טרונע פאַרן מת′}.
around (approximately)
אַרום; אומגעפער [úmgəfèr], אויך: [ùmgəfér]; אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; מער אָדער ווייניקער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער;
{לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh]; לערך [l(ə)érəkh], דרומדיק: [l(ə)éyrəkh].
around (in the area, not far, available)
דאָ ני(ש)ט ווײַט; ערגעצוואו דאָ אַרומ(עט); דאָ פאַראַנ(ען).
around here (in this area)
דאָהי; דאָ אַרומ(עט); אַרום דאַנעט; דאָ אין געגנט; דאָ ני(ש)ט ווײַט;
{פראַזע, צומאָל וועגן אַ גרעסערן שטח:} אין (אָטאָ) די מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs].
around the bend (crazy)
משוגע [məshúgə], דרומדיק: [məshí:gə]; אַראָפּ פון די רעלסן.
around the clock
אַ גאַנצן מעת⸗לעת [məslés]; פיר⸗און⸗צוואַנציק שעה אין מעת⸗לעת [shó], דרומדיק: [:shú];
{פראַזעס:} בײַטאָג און בײַנאַכט [batóg], דרומדיק: [batúk]; טאָג ווי נאַכט; פון חצות ביז חצות [kh(ə)sós].
around the corner
אַרום דעם ראָג (\ווינקל); בײַם אַרומגיין דעם ראָג (\ווינקל); נאָכן (\בײַם) (אומ)דרייען זיך בײַם ראָג (\ווינקל).
around town
דאָ און דאָרטן אין שטאָט; אין שטאָט וואו⸗ני(ש)ט⸗וואו; ערגעצוואו אין (דער) שטאָט;
{פראַזע:} אַוואו⸗ני(ש)ט⸗וואו אין אונדזער שטעטל.
around: all around
אַרום און אַרום; אַרומענאַרום; רונד אַרום.
around: enough to go around
גענוג אויף צו קלעקן (פאַר אַלעמען); גענוג פאַר יעדן;
{פראַזע; לומדיש:} די והותר [dày-v(ə)hóysər], צפונדיק: [dày-v(ə)héysər].
around: I get around
{וועגן פּערזענלעכער שטאַנדהאַפטיקײַט:}
איך קען מײַן שטעטל באַשטיין; איך גיב זיך אַן עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; איך קום אויס(עט); איך בין ני(ש)ט קיין זיבעלע (\עופעלע [éyfələ], [óyfələ]);
{אין מער עמפאַַטיש⸗פּאָזיטיוון זין:} איך ווייס ווי צו לעבן אַ טאָג!;
{וועגן אויסלעבן זיך אין פאַרשיידענע ערטער צי סביבות:}
איך בין שוין אַ (האַלבע) וועלט אויסגעפאָרן; איך בין (שוין) אַרומגעווען; איך האָב שוין געטאַנצט אויף אַ סך חתונות [asákh|khásənəs].
איך בין ני(ש)ט קיין שטוב⸗זיצער (\⸗זיצנדיקע(ר)); איך בין ני(ש)ט קיין באַנק⸗קוועטשער; {לומדיש:} איך בין ני(ש)ט קיין יושב אוהל [yòyshəv-óy(h)(ə)l], צפונדיק: [yèyshəv-éy(h)(ə)l]; איך זיץ ני(ש)ט די גאַנצע צײַט אין בויבעריק (\באַלבירישאָק); דאָס איז ני(ש)ט בײַ מיר די ערשטע חתונה [khásənə].
around: he/she has been around
{וועגן די אָנגעזאַמלטע איבערלעבונגען און עפּיזאָדן אין משך פון יאָרן:}
{בייגעוודיק:} ער\זי איז אַ דורכגעטריבענע(ר) (\אַ דורכגעבראָטענע(ר)); {סלענגיש; בײַ טייל וואולגאַריש:} …אַ דורכגעממזרטע(ר) [(adúrkh-gəmàmzərtə(r];
{וועגן אַ מאַנסביל}: אַ דורכגעטריבענער יונג (\חברהמאַן [khévrə-màn]) (ל″ר: יונגען; חברהלײַט [khévrə-làyt], דרומדיק: [khévrə-là:t]);
{וועגן זײַן שוין ניט יונג:}
{פראַזעס; ל″ז:} ער איז שוין ני(ש)ט קיין בר⸗מצווה בחור (\בעל⸗מצווה בחור [bal-mítsvə-bòkhər], דרומדיק: [(bal-mítsvə-bùkhə(r]); …קיין חתן⸗בחור [khósn-bòkhər], דרומדיק: [(khú:sn-bùkhə(r];
{פראַזעס; ל″נ:} זי איז שוין ני(ש)ט קיין כלה⸗מויד [kálə-mòyd] (\כלה⸗מיידל [kálə-mèydl], דרומדיק: [kálə-màydl]); {אין סביבות אַוואו מ′פּראַוועט בת⸗מצווה:} …ני(ש)ט קיין בת⸗מצווה מיידל [bas-mítsvə-mèydl], דרומדיק: [bas-mítsvə-màydl].
around: this time around
דאָסמאָל; אָדאָסמאָל; אָט דאָסמאָל;
{צפונדיק דיאַלעקטיש:} (אַ)דעם מאָל.
around: turn around
זיך אומדרייען; זיך אומקערן; זיך קערן אויף צוריק (\קאַריק);
אַ דריי טאָן אויף פאַרקערט (\צוריק);
{פראַזע:} מאַכן אַ השיבנו נאַזאַט (אויך: נאַזאַד) [hashivéynu|nazát], דרומדיק: [h)ashiváyni:|nazát)].
around: What goes around comes around
דאָס (\די) רעדל דרייט זיך און דרייט זיך (\דרייט זיך ווײַטער);
{לומדיש:} (ס′איז אַ) גלגל חוזר בעולם [gàlgl-khóyzər|bo-óyləm], דרומדיק: [gàlgl-khóyzə(r)|bu:-óyləm], צפונדיק: [gàlgl-khéyzər|bo-éylom].
arousal
{סעקסועל:} (די) אויפרייצונג (ל″ר: -ען); (די) אויפרייצעניש (ל″ר: -ן); (די) אויפגלוסטונג (ל″ר: -ען); (די) תאווה⸗וועקונג [táyvə], דרומדיק: [tá:və] (ל″ר: -ען);
{מער פאָרמעל:} (די) סעקסועלע (\געשעכטלעכע) דערוועקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש; סענסועל צי אין דער קונסט:} (די) תשוקה [tshúkə], דרומדיק: [tshí:kə].
(arouse (v. trans.) (sexually
אין אַ תאווה אַרײַנפירן [atáyvə], דרומדיק: [atyá:və]; אויפרייצן צו גלוסטעניש (\תאווה);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} אַ וועק טאָן דעם יצר⸗הרע [avék-tòn|dəm-yèytsər-hórə], דרומדיק: [avék-tì:y(ə)n|dəm-yàytsə(r)-(h)ú:rə];
{לומדיש שפּאַסיק:} מעורר זײַן דעם יצר⸗הרע [məóyrər-zayn], צפונדיק: [məéyrər-zayn];
{לומדיש פּאָעטיש:} מעורר זײַן די תשוקה [tshúkə], דרומדיק: [tshí:kə].
arouse: be aroused
צעוועקט ווערן; צעפלאַמט ווערן; צערייצט ווערן;
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} פאַריֵצר⸗הָרעט ווערן [far-yèytsər-hórət|vèrn],
דרומדיק: [far-yèytsə(r)-(h)ú:rət|vèyrn].
(arouse (from sleep
אַ וועק טאָן; אויפוועקן.
arousing (sexually)
תאווה⸗וועקנדיק (\⸗צינדנדיק) [táyvə], דרומדיק: [tá:və]; אויפרייצנדיק; צעגלוסטנדיק; פאַרתאווהנענדיק; צעפלאַמענדיק.
arraign
{מצד דער מאַכט — פונעם פּראָקוראָר אָדער אַן אַנדער מלוכהשן אינסטאַנץ:} שטעלן צו דער באַשולדיקונג; פירן צום ריכטער אויף דער באַשולדיקונג (\אויף די קלאַגן\קלאַגעס);
{הערה: דער שם⸗דבר „קלאַגע“ גילט סײַ אין ציווילע סײַ אין קרימינאַלע פּראָצעסן (ל″ר פונדעפון: „קלאַגעס“ צי „קלאַגן“) — ניט צום פאַרמישן מיט „קלאָג“ (ל″ר: -ן) וואָס באַציט זיך אַלעמערשטן צום פּערזענלעכען און געזעלשאַפטלעכן לעבן, ניט צו געריכטס⸗ענינים. אַזוי אויך דער ו ו ע ר ב „קלאָגן“; פאַרקערט, בײַ די פרעפיקסירטע (דאָ: קאָנווערבן) „אָנקלאָגן“ און „אײַנקלאָגן“ גייט דאָס אין געריכטלעכע ענינים. אַמאָפטסטן בײַ „אָנקלאָגן“ — ציוויל; בײַ „אײַנקלאָגן“: קרימינאַליש}.
arraignment
(די) אויפנאָרטיקע אײַנקלאָגונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנקלאָגונגס⸗פּראָצעדור (ל″ר: -ן); (די) שטעלונג פאַרן געריכט אויף באַשולדיקט (צו) ווערן;
{פון קיצור וועגן:} (די) געריכט⸗שטעלונג (ל″ר: -ען).
arrange (plan, organize)
אַראַנזשירן; אָרגאַניזירן; פּלאַנירן; אײַנאָרדענען; אײַנסדרן [áyn-sèydərn], דרומדיק: [á:n-sàydərn];
{היימיש; וועגן אַ פריידיקער געלעגנהײַט:} אײַנפּראַווען, אויך: אײַנפּראַווענען.
(arrange (put in order
אײַנאָרדענען; מאַכן (אַן) אָרדענונג; אײַנסַדרן [aýn-sàdərn]; אויססַדרן [óys-sàdərn]; שטעלן אין אַ סדר [séydər], דרומדיק: [(sáydə(r].
arrange one’s affairs
מאַכן אין די אייגענע ענינים אַן אָרדענוגנ [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm].
arranged marriage
{אין טראַדיציאָנעלן לעבן; אויך אויסגעברייטערטערהייט:} אַ גערעדטער שידוך [shídəkh] (ל″ר: גערעדטע שידוכים [shədúkhəm], דרומדיק: [shədí:khəm]);
{אויניווערסאַליסטיש:} אַן אַראַנזשירטער שידוך.
(arrangement (practical agreement
אַ פאַרשטענדעניש (ל″ר: -ן); אַ צונויפריידעניש (ל″ר: -ן); אַ פאַקטישער אָפּמאַך (ל″ר: -ן).
arrangement: come to an arrangement
דערגיין אַ טאָלק (ל″ע: דערגאַנגען); קומען צו אַ הסכם [héskəm]; דערריידן זיך.
arrangements
(די) צוגרייטונגען (ל″ר); (די) פּלענער (ל″ר); (די) אויספּלאַנירונגען (ל″ר); (די) אַראַנזשירונגען (ל″ר).
array (n.): an array of
אַ ריי (מיט\פון) (ל″ר: -ען);
אַ ברייטער (\היפּשער) אָפּקלײַב (\אויסוואַל) (פון) (ל″ר: -ן).
arrears
(די) הינטערשטעליקײַט אין (\פון) צאָלונגען; (די) פאַרפעלטע צאָלונגען (ל″ר);
(די) שולדיק⸗געבליבענע סומעס (ל″ר).
(.arrest (n
(דער) אַרעסט (ל″ר: -ן).
(.arrest (v
אַרעסטירן.
arrest warrant
(דער) אַרעסט⸗דאָקומענט (ל″ר -ן);
{כלומרשט לומדיש; צומאָל הומאָריסטיש:} אַ כתב תפיסה [aksàf-tsí(y)sə].
arrest: under arrest (/arrested)
אונטער (\אין) אַרעסט; אַרעסטירט;
{לומדיש:} תפוס [tófəs], דרומדיק: [túfəs].
arrestable offense
אַן אַרעסטירע(וו)דיקער פאַרברעכן (ל″ר: -ס).
arrested development
(די) אָפּגעשטעלטע (\פאַרהאַקטע) אַנטוויקלונג (ל″ר: -ען).
arrythmia
(די) אַריטמיע; (די) אַריטמישקײַט.
arrythmic
אַריטמיש.
arrival
(דער) אָנקום (ל″ר: -ען); (די) אָנקומונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָנקומען.
(arrival: new arrival (of a person
{בייגעוודיק:} אַן (ערשט) אָנגעקומענע(ר); אַן (ערשט) אָנגעפאָרענע(ר).
arrivals hall
(דער) אָנפאָר⸗זאַל (ל″ר: -ן); (דער) אָנקום⸗זאַל (ל″ר: -ן); (דער) זאַל פאַר די אָנקומענדיקע.
arrive
אָנקומען;
{טאָמער דווקא צופוס:} קומען צו גיין;
{טאָמער דווקא מיט אַ מאַשין:} קומען צו פאָרן;
{טאָמער דווקא מיט אַן עראָפּלאַן:} קומען צו פליען.
arrive at a decision
דערגיין אַ טאָלק; קומען צו אַ באַשלוס; דערגרייכן אַן אויספיר;
{לומדיש:} קומען לידי מסקנא (אויך: מסקנה) [lidèy-maskónə], דרומדיק: [lidày-maskú:nə].
arrive at the wedding
אָנקומען אויף דער חתונה [khásənə].
arrive at the (bus) station
אָנקומען אויף דער (אויטאָבוס⸗) סטאַנציע.
arrive at the (train) station
אָנקומען אויפן וואָקזאַל.
arrive unexpectedly
זיך יאַווען (\זיך באַווײַזן \אָנקומען) אומגעריכטערהייט (\אומדערוואַרטערהייט).
arrogance
(די\דער) אַראָגאַנץ; (די) גאווהדיקע גרויסהאַלטערישקײַט [gáyvə-dikə], דרומדיק: [gá:və-dikə]; אַ העזה פון גאווה [ahózə|fun-gáyvə], דרומדיק: [a(h)ú:zə|fin-gá:və]; (די\דאָס) גדלות [gádləs]; (די) גדלותדיקײַט [gádləz-dəkàyt];
(בעל⸗)גאווהדיקייט [bàl-)gáyvə-dikàyt)]; דרומדיק: [balgá:və-dikàyt]; (די) גרויסהאַלטערישקײַט; (דער\דאָס,די) עזות [ázəs]; (די) עזותדיקײַט [ázəz-dəkàyt]; (די) חוצפּה [khútspə], דרומדיק: [khítspə];
{דיאַלעקטיש:} (די) פאַרריסנקײַט.
arrogant
אַראָגאַנט(יש); (בעל⸗)גאווהדיק [bàl-)gáyvə-dik)]; דרומדיק: [bal-)gá:və-dik)]; גרויסהאַלטעריש; חוצפּהדיק [khútspə-dik], דרומדיק: [khítspə-dik]; העזהדיק [hózə-dik], דרומדיק: [h)ú:zə-dik)]; גדלותדיק [gádləz-dik]; העזהדיק⸗גאווהדיק [hòzədik-gáyvədik], דרומדיק: [h)ù:zədik-gá:vədik)].
arrogant person
אַן עזות⸗פּנים [anàzəs-pónəm], דרומדיק: [anàzəs-pú:nəm] (ל″ר: ⸗פּנימער [pénəmər], דרומדיק: [(péynəmə(r]);
אַ חוצפּהניק [akhútspə-nik], דרומדיק: [akhítspə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ חוצפּהניצע (ל″ר: -ס);
אַ מחוצף [am(ə)khútsəf], דרומדיק: [am(ə)khítsəf] (ל″ר: מחוצפים [məkhutsófəm], דרומדיק: [məkhitsúfəm]), ל″נ: אַ מחוצפטע [am(ə)khútsəf-tə], דרומדיק: [am(ə)khítsəf-tə] (ל″ר: -ס);
אַ חצוף [akhótsəf], דרומדיק: [akhú:tsəf] (ל″ר: חצופים [kh(ə)tsúfəm], דרומדיק: [kh(ə)tsí:fəm]), ל″נ: אַ חצופה [kh(ə)tsúfə], דרומדיק: [kh(ə)tsí:fə] (ל″ר: חצופות);
{מיט רעדופּליקירונג אויף פאַרשטאַרקונג צי אויף שפּאַס:} אַ חצוף מחוצף [akhòtsəf-m(ə)khútsəf], דרומדיק: [akhùtsəf-m(ə)khítsəf];
{פראַזעס:} אַ ייד מיט אַ העזה [ahózə], דרומדיק: [a(h)ú:zə];
{מער שמועסשפּראַכיק:} אַן עכבראָש [anàkhb(ə)rósh]; אַ גראָביאַן [agrobyán] (ל″ר: -עס; אויך: -ען); אַ יאַ⸗טביע⸗דאַם (\יאַ⸗טעבע⸗דאַם \יאַ טאָבע דאַם וכו′).
arrogant: be arrogant
האָבן אַ חוצפּה [khútspə], דרומדיק: [khítspə]; האָבן אַ העזה [ahózə], דרומדיק: [a(h)úzə]; האַלטן זיך גרויס; האַלטן זיך בגאווה [bəgáyvə], דרומדיק: [bəgá:və].
arrogantly
בעל⸗גאווהדיק [balgáyvə-dik]; דרומדיק: [balgá:və-dik];
{לומדיש:} בגאווה [bəgáyvə], דרומדיק: [bəgá:və].
arrow
(די\דער) פײַל (ל″ר: -ן);
{טאָמער אַ קליינער, אָפטמאָל וועגן אַ געדרוקטן סימבאָל:} (דאָס\די\דער) פײַל(ע)כל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אין אַ טאַבעלע, אַשטייגער אין אַ לערנבוך, אויך:} (דער) ווײַזער (ל″ר: -ס).
arsenal
(דער) אַרסענאַל (ל″ר: -ן).
arsenic
(די\דער) אַרסעניק; (דער) אַרסען.
arsenic poisoning
(די) אַרסען⸗פאַרסמונג [arsén-farsàmung] (ל″ר: -ען); (די) אַרסען⸗פאַרגיפט(יק)ונג (ל″ר: -ען).
arson
(די) אונטערצינדונג; (דער) קרימינאַל⸗בראַנד.
arsonist
(דער) אַרסאָניסט (ל″ר: -ן); (דער) אונטערצינדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קרימינאַל⸗צינדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{פאָלקיש; עמאָטיוו; צומאָל פיגוראַטיוו צי איראָניש:} שרפענער [sárfənər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
art (n.) (cf. arts)
(די) קונסט; (די) קונסט⸗שאַפונג; (די) שאַפונגס⸗קונסט; קינסטלערישע שאַפונגען (ל″ר);
{לומדיש:} די יצירה [yətsírə];
{וויזועלע און בוי⸗קונסטיקע:}
מעשה בצלאל [máysə-ptsáləl].
{שטאַרק רעליגיעז נעגאַטיוו לגבי קינסטלעכע (און במילא קינסטלערישע) צורות פון מענטשן וכו′:} פּסל וכל תמונה [pésl|fkhol-tmúnə], דרומדיק: [péysl|fkhol-tmínə] {נאָך די עשרת הדברות, שמות כ′: ′ד}.
art collection
(די) קונסט⸗זאַמלונג (ל″ר: -ען); (די) זאַמלונג פון קונסטווערק.
art collector
(דער) קונסט⸗זאַמלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) זאַמלער פון קונסטווערק.
art dealer
(דער) קונסט⸗סוחר [kúnst-sòykhər], צפונדיק: [kúnst-sèykhər] (ל″ר: ⸗סוחרים [sòkhrəm]).
Art Deco
(די\דער) אַר⸗דעקאָ [àr-déko].
art for the sake of art
(די) קונסט לשמה [ləshmó];
art gallery
(די) בילדער⸗גאַלעריע (ל″ר: -ס); (די) קונסט⸗גאַלעריע (ל″ר: -ס).
art history
(די) קונסט⸗געשיכטע.
Art Nouveau
(די\דער) אַרט⸗נואוואָ [àr-núvo], אויך: [àr-nuvó]; (די) נואוואָ⸗קונסט; (די) יוגנט⸗קונסט.
art restorer
(דער) קונסט⸗רעסטאַוורירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קונסט⸗רעסטאַווראַטאָר (ל″ר: -ס).
art school
(די) קונסט⸗שול (ל″ר: -ן);
{באַטאָנענדיק אַז ס′גייט אין העכערער בילדונג:} (דער) קונסט⸗אינסטיטוט (ל″ר: -ן); (דער) קונסט⸗פאַקולטעט (ל″ר: -ן).
art teacher
(דער) קונסט⸗לערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) לערערקע (ל″ר: -ס); אויך: (די) לערערין (ל″ר: -ס);
{טאָקמער דווקא אין זין פון לערנען מאָלן: (דער) לערער פון מאָלערײַ.
art: a work of art
(דער\דאָס) קונסטווערק (ל″ר: ø).
art: life imitates art
דאָס (\דער) לעבן טוט נאָך דער קונסט; דאָס (\דער) לעבן איז אַזוי ווי אין די קונסטווערק.
arterial
אַרטעריעל(יש); אַרטעריאַל(יש); אַרטעריע⸗.
arterial blockage
(די) אַרטעריע⸗בלאָקירונג (ל″ר: -ען); (די) אַרטעריע⸗פאַרשטאָפּונג (ל″ר: -ען).
arterial disease
(די) אַרטעריאַלישע קראַנקײַט.
artery (traffic)
(דער) הויפּטוועג (ל″ר: -ן); די הויפּט דורכפאָרן (ל″ר);
{אין שטאָט:} (די) אַרטעריע⸗גאַסן (ל″ר); (די) אַרטעריאַלע גאַסן.
artful (clever, construed with originality)
אָריגינעל; דווקא פעאיק [dàfkə-féy(i)k]; ראַפינירט; ווירטואָזיש; באַגאַבט.
artful (cleverly sly)
כיטריש⸗פעאיק [féy(i)k]; פעאיק און בשעת מעשה כיטרעדיק [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:(n)sə]; ממש קינסטלעריש כיטרעדיק [máməsh].
arthritic
אַרטריטיש.
arthritis
(דער) אַרטריט [artrít].
arthritis sufferer
(דער) אַרטריטיקער (ל″ר: ø), ל″נ אויך: (די) אַרטריטיקערין (ל″ר: -ס).
artefact → artifact
artichoke
(דער) אַרטישאָק (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער} (דער) אַרטיטשאָק.
article (gram.)
(דער) אַרטיקל (ל″ר: -ען).
(article (item, thing
(דער) חפץ [khéyfəts], דרומדיק: [kháyfəts] (ל″ר: חפצים [khféytsəm], דרומדיק: [kh(ə)fáytsəm];
אַ זאַך (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין אַ געשעפט אָדער אַ רשימה זאַכן צום קויפן; אַרכעאיש:} אַ גם [agám] (ל″ר: -ען).
(article (text
(דער) אַרטיקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך);
{לומדיש און וועגן אַ לומדישן אַרטיקל, צי איראָניש וועגן אַ שוואַכן:} (דער) מאמר [maymər], דרומדיק: [(má:mə(r] (ל″ר -ים [maymórəm], דרומדיק: [ma:mú:rəm]).
article (text): really bad article
אַ שרײַבעכץ [ashráybakhts], דרומדיק: [ashrá:bakhts]; אויך: [ashráybəkhts], דרומדיק: [ashrá:bəkhts]; אַ שטיק שמאַטע; אַ גראַפאָמאַנסקע(ר) אַרטיקל; אַ כלומרשטער אַרטיקל [klóymərshtər], צפונדיק: [kléymərshtər].
article of clothing
אַ בגד [abégəd], דרומדיק: [abéygət] (ל″ר: בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: [b(ə)gu:dəm]); אַ מלבוש [amálbəsh] (ל″ר: מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm]).
article of faith
אַן אני⸗מאמין [anànə-máymən], דרומדיק: [anànə-má:mən];
אַ פראַגע פון (רעליגיעזן) גלויבן; אַ רעליגיעזע גלייבונג (ל″ר: -ן).
article: definite article (gram.)
(דער) באַשטימטער אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{אין טייל נאָרמאַטיוויסטיש⸗פּוריסטישע קרײַזן:} (דער) וויסיקער אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{וועגן לשון קודש; צומאָל אויסגעברייטערט אויף יידיש און אַנדערע לשונות:}
(דער\די) הא הידיעה (אויך: ה′ הידיעה) [héy|hay(ə)díyə], דרומדיק: [háy|(h)ay(ə)dí:ə];
{הערה: די פראַזע „מיט (אַ) הא הידיעה“ איז אַן עמאָטיווער אויסדרוק פון עמפאַטישקײַט („זי איז דער בעסטער אַדוואָקאַט אין שטאָט מיט אַ הא הידיעה!“ — ד.ה. מיט די געפילן פון ′אַוודאי און אַוודאי′). פונדעסטוועגן ווערט עס אויך באַנוצט אין דיסקוסיעס אַרום וואָסער⸗ניט⸗איז לשון וואן די סעמאַנטישע עמפאַטישקײַט פּאָרט זיך טאַקע מיטן באַשטימטן אַרטיקל, אַשטייגער: „צי איז דאָס גלאַט איינער פון די אַלע תירוצים אָדער ס′איז טאַקע ′דער תירוץ′ מיט (אַ) הא הידיעה“}.
article: indefinite article (gram.)
(דער) אומבאַשטימטער אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{אין טייל נאָרמאַטיוויסטיש⸗פּוריסטישע קרײַזן:} (דער) אומוויסיקער אַרטיקל (ל″ר: -ען).
article: leading article (Brit.)
(דער) עדיטאָריאַל (ל″ר: -ן); דער רעדאַקציעס אַ מיינונגס⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) לײַט⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען).
articled clerk (Brit.)
(דער) שטודיר⸗אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן); (דער) לערנענדיקער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן); (דער) אַדוואָקאַט⸗פּראַקטיקאַנט (ל″ר: -ן);
{איראָניש; הומאָריסטיש:} (דער) אַרטיקלטער קלאַרק (ל″ר: -ן; {נאָכמער איראָניש:} -עס).
Articles of Confederation (United States, 1777)
די אַמעריקאַנער „פּונקטן פון דער קאָנפעדעראַציע“ (ל″ר); (די) אַמעריקאַנער „ערשטע קאָנסטיטוציע“ (1777).
articles of impeachment
(די) אימפּיטשמענט פּונקטן (ל″ר; ל″י: דער אימפּיטשמענט פּונקט); (די) פּונקטן (פון די באַשולדיקונגען) אויף אימפּיטשמענט (ל″ר).
articles of incorporation
(די) רעגלאַמענטן פון דער קאָרפּאָראַציע; (די) פירמע⸗רעגלאַמענטן (ל″ר);
{לומדיש; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} די תקנות [takónəs], דרומדיק: [takú:nəs] (ל″ר).
Articles of Union (United Kingdom, 1707)
די בריטאַנישע „פּונקטן פון דער פאַראייניקונג“ (1707);
דער ענגלאַנד⸗שאָטלענדישער אייניקונגס⸗הסכם (1707) [hèskəm].
articulate (v.) (clearly express)
אויסדריקן; קלאָר איבערגעבן (\אַרויסזאָגן); ברענגען צום אויסדרוק; קלאָר געבן צו פאַרשטיין; קלאָר דערקלערן;
{לומדיש:} מסביר זײַן [mázbər-zayn] (ל″ע: האָט מסביר געווען);
articulate (v.) (pronounce, enunciate)
אַרטיקולירן; אַרויסריידן (\אַרויסרעדן); אויסשפּרעכן (ל″ע: אויסגעשפּראָכן);
articulate (skillful at expressing oneself)
קלאָר⸗ריידנדיק (\⸗רעדנדיק); קלאָר⸗דערקלערנדיק; זיך⸗קלאָר⸗אויסדריקנדיק; דײַטלעך;
{לומדיש:} בעל⸗דרשנדיק [bàl-dárshn-dik]; בעל⸗דברנדיק [bàl-dábrən-dik]; כח⸗הדיבורדיק
[kòyəkh-(h)adíbər-dik], צפונדיק: [kèyəkh-(h)adíbər-dik]; בעל⸗מסביריש [bàl-mázbər-ish].
articulated bus
(דער) אַקאָרדיאָנישער אָטאָבוס (\אַווטאָבוס) (ל″ר: -ן); (דער) וואַגאָנעדיקער אָטאָבוס (\אַווטאָבוס) (ל″ר: -ן);
articulately (with skill in self-expression)
מיט קלאָרע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm]; מיט קלאָרע דערקערלונגען;
מיט אַ גאָלדענעם (\אַן אײַזערנעם) כח הדיבור [kòyəkh-(h)adíbər], צפונדיק: [kèyəkh-(h)adíbər]; מיט אַן אויסגעטאָקט(ן) וואָרט; מיט אַ צונג פון אַ מגיד [amágəd] (\פון אַ בעל⸗דרשן [abàl-dárshn] \פון אַ בעל⸗מסביר).
articulateness
(די) קלאָרע אויסדריקונג; (דאָס\דער) קלאָר אויסדריקן; (די) קלאָרע אַרויסברענגונג; (די) קלאָרע דערקלערונג; (דאָס\דער) קלאָרע דערקלערן; (דאָס\דער) גוט געבן צו פאַרשטיין;
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַן אײַזערנער (\גאָלדענער) כח הדיבור [kòyəkh-(h)adíbər], צפונדיק: [kèyəkh-(h)adíbər];
{נאָכמער לומדיש:} אַ הסברה ברורה [ahazbòrə-brúrə], דרומדיק: [ahazbù:rə-brí:rə]; אויך: [anazbòrə-brúrə], דרומדיק: [anazbù:rə-brí:rə].
articulation (n.) (pronunciation)
(דער) אַרויסרייד; (די) אויסשפּראַך; (די) אַרטיקולירונג; (די) אַרטיקולאַציע;
{לומדיש:} (דער) חיתוך הדיבור [khìtəkh-(h)adíbər].
artifact (object of human interest)
(דער) אינטערסאַנטער (\טשיקאַווער) חפץ [khéyfəts], דרומדיק: [kháyfəts] (ל″ר: חפצים [khféytsəm], דרומדיק: [kh(ə)fáytsəm];
אַן אַנטיקל⸗זאַך (ל″ר: -ן); אַן אַנטיקוואַרל (ל″ר: -עך); אַ שטיקל אַמאָליקײַט.
artifact (non-inherent feature resulting from secondary impact)
(דער) אַרטיפאַקט (פון) (ל″ר: -ן); אַ סעקונדערע דערשײַנונג (ל″ר: -ען).
artificial
קינסטלעך; געמלאכהט [gəmlókhət], דרומדיק: [gəmlúkhət]; געקינצלט; האַנט⸗געמאַכט;
אומאויטענטיש; אומעכט; אומנאַטירלעך;
{אין קינסטלערישן זין, קריטיקירנדיק אַ כלומרשדיקע אָריגינעלקײַט:} נאָכגעמאַכט; נאָכגעטאָן; {ביטולדיק:} נאָכגעמאַלפּעוועט.
artificial flowers
(די) געמאַכטע (\סינטעטישע \קינסטלעכע) בלומען (\קווייטן) (ל″ר);
{ביטולדיק:} פאַלשע בלומען (\קווייטן) (ל″ר).
artificial insemination
(די) קינסטלעכע באַפרוכפּערונג (\אינסעמינירונג \אײַנזוימונג).
artificial intelligence
(די) געקינצלטע (\קינסטלעכע) אינטעליגענץ; (די) אַרטיפיציעלע אינטעליגענץ;
(דער) אַ⸗אַי (\{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} עי⸗אַי);
{ברייטער:}
(די) געמאַכטע אינטעליגענץ; (דער) קאָמפּיוטערדיקער שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl];
{מיט ביטול:} (די) קונצעדיקע אינטעליגענץ; {מיט ביטול, שפּאַסיק:} (די) אויכמיר אינטעליגענץ; {וועגן אַ פּרט⸗פאַל:} דעם קאָמפּיוטערס אַ חכמה [khókhmə]; {וועגן דוחק אין מענטשלעכן שכל:} מיט אַ קאָמפּיוטערשן קאָפּ.
artificial limb
(די) פּראָטעזע (ל″ר: ס); (דער) פּראָטעז (ל″ר: -ן); (דער) קינסטלעכער אבר [éyvər], דרומדיק: [áyvər] (ל″ר: אברים [éyvrəm], דרומדיק: [áyvrəm]);
artificial resuscitation
(די) קינסטלעכע רעאַנימירונג; (די) קינסטלעכע באַלעבונג; (די) קינסטלעכע רעסוסיטירונג;
{אין דער יידישער טראַדיציע, ע″פּ מלכים ב′: ד′: ל″א–ל″ו, בפרט ל″ד:}
מעשה אלישע [màysə-elíshə], דרומדיק: [mà:sə-elí:shə]; מעשה אלישע בן שפט
[màysə-elíshə|bèn-shófet], דרומדיק: [mà:sə-elí:shə|bèn-shú:fet];
{פראַזע:} וישם פיו על פיו [vayòsəm|pív|àl-pív], דרומדיק: [vayù:səm|píf|àl-píf];
{פון קיצור וועגן:} [pív|àl-pív], דרומדיק: [píf|àl-píf].
artificial respiration
(די) קינסטלעכע רעספּיראַציע.
artificial sweetener
(דער) קינסטלעכער זיסמאַכער (ל″ר: -ס); (דער) צוקער⸗פאַרבײַט; (דער) במקום צוקער [bìmkəm].
artificial teeth
(די) פּראָטעזישע ציינער (\ציין); (די) אַרײַנגעשטעלע ציינער; (די) קינסטלעכע ציינער.
artillery (n.)
(די) אַרטילעריע.
artillery (adj.)
אַרטילעריש; אַרטילעריע⸗.
artillery barrage
(דער) אַרטילעריע⸗באַראַזש (ל″ר: -ן).
artillery battalion
(דער) אַרטילעריע⸗באַטאַליאָן (ל″ר -ען).
artillery exchange
(דער) אַרטילעריע⸗אויסטויש (ל″ר -ן).
artillery: heavy artillery
(די) שווערע אַרטילעריע.
artisan
(דער) האַנטווערקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) האַנטווערקערין (ל″ר: -ס);
(דער) בעל⸗מלאכה [bal-m(ə)lókhə], דרומדיק: [bal-m(ə)lú:khə] (ל″ר: בעלי⸗מלאכות [balm(ə)lókhəs], דרומדיק: [balm(ə)lúkhəs]; {לומדיש:} [bàlə-m(ə)lókhəs], דרומדיק: [bàlə-m(ə)lúkhəs]); {נאָכמער לומדיש:} [bàley-m(ə)lókhəs], דרומדיק: [bàlay-m(ə)lúkhəs]);
{לומדיש:} (דער) אומן [úmən], דרומדיק: [ímən] (ל″ר: אומנים [umónəm], דרומדיק: [imú:nəm]); (דער) אומן יד [ùmən-yád], דרומדיק: [ìmən-yát].
artist
(דער) קינסטלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) קינסטלערין (ל″ר: -ס);
{טאָמער דווקא אויף דעם וואָס מאָלט בילדער:}
(דער) מאָלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) מאָלערין (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין דער דראַמע, אַלץ שוישפּילער אויף אַ קינסטלערישן ניוואָ:}
(דער) אַרטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) אַרטיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַרטיסטקע (ל″ר: -ס).
artist: bullshit artist
אַ קינסטלער אַ ליגנער; אַן אָנבאַרער אַן עילוי [íl(u)ə]; אַ שקרן אַ מאדים [a-shákrən|amáydəm]; אַ שקרן פון שקרנים⸗לאַנד [shakrónəm-land]; אַ מײַסטער אַ פאַרנאַרער;
{פון דער יידישער געשיכטע:} אַ לבן הארמי [a-lòvn|(h)o-arámə], דרומדיק: [a-lùvn|(h)u-arámə] (< בראשית כ″ט: ט″ז–כ″ז); אַ שבתי צבי [a-sháptsə-tsví].
artist: con artist
אַ זשוליק (ל″ר: -עס); אַ באַשווינדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: באַשווינדלערין (ל″ר: -ס); אַ בלאַטער חברהמאַן [khévrə-màn] (ל″ר: בלאַטע חברהלײַט [khévrə-layt]); אַן אָפּנאַרער (ל″ר: ø, אויך: -ס); אַ פאַרדרייער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: אַ פאַרדרייערקע (ל″ר: -ס); אַ שאַכער⸗מאַכער (ל″ר: ø, אויך: -ס);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ רמאי [arámay], אויך [arámə] (ל″ר: רמאים [ramó(y)əm], דרומדיק: [ramú:əm]).
artistic
קינסטלעריש; קונסטמעסיק;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} אַרטיסטיש;
{הערה: דער אַנגליציזם ברענגט צו אַ מעגלעכער צווייטײַטשיקײַט אין די מזרחדיקע לענדער אַוואו „אַרטיסט“ = „אַקטיאָר“ און קען הייסן „אַזוי ווי בײַ אַן אַקטיאָר“; אַזויאַרומעט, איז „קינסטלעריש“ דאָ דער פּאַסיקער טערמין}.
artless (without cunning, with natural simplicity)
אָן כיטרעקײַט; אָן שפּילערײַען; אָן דריידלעך; אָן אַלע מעשיות [máysəs], דרומדיק: [má:(n)səs];
{מיטן בײַבאַדײַט פון אַ געוויסער נאַאיווקײַט בשעת מעשה:} תמימותדיק [tmí(y)məz-dik];
{דער עיקר אין דער קונסט⸗קריטיק:} פּשוט⸗נאַטירלעך [póshət], דרומדיק: [pú:shət]; נאַטוראַליסטיש; אומפּרעטענציעז; אומבאַפּוצט.
artless (unsophisticated, unrefined, unskilled)
אומראַפינירט; אומגעלומפּערט; אומבאַהאָלפן; אומגעשיקט;
{עמאָטיוו; אויך ליטעראַריש:} ני(ש)ט⸗אַרומגעטאָקט; ני(ש)ט⸗אַרומגעהובלט.
arts and crafts
קונסט מיט האַנטאַרבעט.
arts and sciences
(די) הומאַניסטישע און וויסנשאַפטלעכע שטודיעס (\לימודים [ləmúdəm], דרומדיק: [ləmí:dəm]) (ל″ר).
arts: liberal arts
(די) הומאַניסטישע שטודיעס (\לימודים [ləmúdəm], דרומדיק: [ləmí:dəm]) (ל″ר);
די הומאַניסטיק.
arts: the arts
{אין ענגערן זין:} די וועלט פון (דער) קונסט; די קונסט⸗וועלט; די (שעפערישע) קונסטן (ל″ר);
{ברייטער גערעדט:} די הומאַניסטישע געביטן ({לומדיש:} תחומען [tkhúmən], דרומדיק: [tkhímən]).
art(s)y person
אַן אָריגינעלער טיפּ (\ פּאַרשוין); אַ באָהעמישער טיפּ; אַ שטיקל קינסטלער(ל);
{בייגעוודיק:} אַן אָריגינעלע(ר); אַ באָהעמישע(ר); אַן אַרטיסטיש געשטימטע(ר);
{אין טייל חסידישע קרײַזן:} אַן אַרטיסט (ל″ר: -ן) {אַמאָפטסטן גענוצט אין ל″ר:} „די אַרטיסטן“.
artwork (of a publication, website, etc)
(די) גראַפיק; (די) פּאָליגראַפיע; (דער) (קינסטלערישער) צונויפשטעל.
(Arvit (evening prayer
(דער) מעריב [máyrəv], דרומדיק: [má:rəf];
{הערה: „מ′דאַוונט מעריב“, אָ ן אַן אַרטיקל (דאָס זעלביקע ווי בײַ שחרית, מנחה, מוסף, נעילה וכו′); נאָר וואָדען, אין די זעלטענע פאַלן ווען מ′שילדערט אַ „סעסיע תפילה“ אַלץ איינמאָליקע געשעעניש, נוצט מען דעם אַרטיקל: „ער איז געקומען דאַווענען מעריב, ניט וויסנדיק אַז דאָס וועט זײַן דער ערשטער פאַרשטערטער מעריב אין אַלע זײַנע יאָרן“; „אַ שיינער מעריב“}.
Aryan (n.)
(דער) אַריער (\אַריאַנער) (ל″ר: ø).
Aryan (adj.)
אַריאַניש;
{אומבייגעוודיק:} אַריער; אַריאַנער.
Aryanist (n.)
(דער) אַריאַניסט (ל″ר: -ן);
(דער) (פאַשיסטישער \ היטלעריסטישער) ראַסיסט (ל″ר: -ן) (\ראַסן⸗סופּרעמיקער).
Aryanist (adj.)
אַריאַניסטיש; ראַסיסטיש⸗אַריאַניסטיש; פאַשיסטיש⸗אַריאַניסטיש; נאַציסטיש⸗אַריאַניסטיש; היטלעריסטיש⸗אַריאַניסטיש.
arythmic
אַריטמיש; אומריטמיש; אומריטעמדיק.
as (like)
ווי; אַזוי ווי; („זיכער ווי גאָלד“; „רײַך ווי ראָק(ע)פעלער“, „זי קען אַזוי גוט אָנפירן ווי די עלטערע שוועסטער אירע“);
{עמפאַטיש:} גלײַך ווי; פּונקט ווי; ממש ווי [máməsh];
{הערה: אין די דרומדיקע דיאַלעקטן (און במילא בײַם ווײַט⸗גרעסטן רוב פון ריזיקן חסידישן עולם), אַוואו ס′קלינגען דאָס זעלביקע „וואו“ און „ווי“ ([:vi]), ווערט סטאַנדאַרד די דיפענצירונג „אַזוי ווי“ [:azóy-vi] כנגד „וואו“ [:vi]}.
as (in the capacity (/role /nature) of)
{′אין דער סיטואַציע (צי: פּאָזיציע) פון′:} אַלץ (די פאַרשפּרייטע שרײַבונג:) אַלס; („איך ענטפער אים אַלץ צוקוקער, ני(ש)ט אַלץ עקספּערט“; „אַלץ פּאָליטיקער דריקן זיי זיך אויס אַנדערש“);
{לאָזנדיק אָפן די מעגלעכקײַט אַז מ′איז אויסן אַ היפּאָטעטישן פאַרגלײַך; זע הערה:} ווי; אַזוי ווי;
{ליטעראַריש:} מעשה [máysə], דרומדיק: [má:sə];
{לומדיש:} בתורת [bətóyrəs], צפונדיק: [bətéyrəs]; אין דער בחינה פון [pkhínə];
{נאָכמער לומדיש:} בבחינת [bəf-khínəs];
{הערה: אין איצטיקן ווערטערבוך ווערט אויפגעלעבט די אַמאָליקע פאָלקס⸗שרײַבונג „אַלץ“ בהסכם מיטן לעבעדיקן באַנוץ אין פאַרשיידענע דיאַלעקטן (סײַ דרומדיקע סײַ צפונדיקע), אויפן אָרט פון „אַלס“, די דאָמינירנדיקע שרײַבונג (אין גאָר אַמאָליקע טעקסטן טרעפט מען: „אלז“, „אַלש“ א.א.); אַ קשיא אויף אַ מעשה, דאָס וואָרט ווערט בײַ פּוריסטן גלאַט געפּסלט, ניט קוקנדיק אויפן פאַרשפּרייטן באַנוץ; פאַראַן דיסקוסיעס דערוועגן אין די קרײַזן פון דער ווילנער ייוואָ};
{אזהרה: ס′בלײַבט צווישן „ווי“ און „אַלץ“ אַ נפקא⸗מינה ממש; ע″פּ יודל מאַרק: אינעם זאַץ „ער רעדט אַלץ ייד“ איז דאָס דווקא אַ ייד, בשעת ווען „ער רעדט ווי אַ ייד“, קען גרײַלעך הייסן אַ ניט⸗ייד וואָס רעדט, לאָמיר אָנכאַפּן, וועגן אַ געוויסן ענין אויפן זעלביקן שטייגער ווי אַ ייד}.
(as (bearing in mind that, since
וויבאַלד; נעמענדיק אין חשבון, אַז [khézhbm]; אַזוי ווי;
{לומדיש:} היות ווי [heyóyz-vì], צפונדיק: [heyéyz-vì].
as (when; at the time when)
בשעת [bəshás]; בעת [b(ə)éys], דרומדיק: [b(ə)áys]; אַזוי ווי; אַז; אין (\צו) דער צײַט ווען.
as … as (expressing sameness of degree: ‘as tall as’)
אַזוי … ווי: אַזוי הויך ווי; {אַזוי אויך: „אַזוי קליין ווי“, „אַזוי גוט ווי“, „אַזוי שווער ווי“}.
as … goes (expressing delimitation to one issue)
אויף וויפל (\וויפיל) ס′גייט אין (\מ′רעדט וועגן \ס′גייט די רייד וועגן).
(as far as (… is concerned
וואָס שייך [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù:(s)-shá:(y)əkh]; וואָס איז שייך [vòsə-sháyəkh], דרומדיק: [vù:sə-shá:(y)əkh];
{אַ קאַפּ לומדיש:} וואָס איז נוגע [vòsə-n(ə)géyə], דרומדיק: [vù:sə-n(ə)gáyə]; {אַ קאַפּ מער לומדיש:} בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].
as for
וואָס שייך [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù:(s)-shá:(y)əkh];
אַקעגן (אויך:} אַנטקעגן; מכח [məkóyəkh], צפונדיק: [məkéyəkh];
{אַ קאַפּ לומדיש:} וואָס איז נוגע [vòsə-n(ə)géyə], דרומדיק: [vù:sə-n(ə)gáyə]; {אַ קאַפּ מער לומדיש:} בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].
as if
אַזוי ווי; כאילו [k(ə)ílə];
{ליטעראַריש:} עלעהיי.
as if nothing happened
כאילו (\עלעהיי) גאָרני(ש)ט (\גאָרנישניט) [kəí(y)lə]; אַזוי ווי ס′וואָלט קיין זאַך ני(שט) געשען; אַזוי ווי ס′האָט (\ס′וואָלט) קיין זאַך ני(ש)ט פּאַסירט.
as in (for example in the case of)
(אָט) אַזוי (אָ) ווי אין פאַל פון (\ווי בײַ); אָט (אַזוי) ווי בײַ (\אין פאַל פון);
ווי אַשטייגער (\למשל [ləmóshl], דרומדיק: [ləmú:shl] \צום בײַשפּיל).
as it should be
ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ווי ס′וואָלט באַדאַרפט (צו) זײַן; ווי ס′געהער צו זײַן.
as of now
ווי ס′שטייט איצט(ער) די זאַך; ווי ס’האַלט איצטער(ט)⸗אָ.
as it were
ווי ס′רעדט זיך [vì(ə)srétsəkh] צי [vi(ə)srédzəkh]; ווי מ′זאָגט [vìm(ə)zókt], דרומדיק: [vìm(ə)zúkt]; אַזוי צו זאָגן [azóy-tsə-zògn], דרומדיק: [azóy-tsə-zùgn], צפונדיק: [azéy-tsə-zògn].
(as long as (conditional
אַבי [abí]; אויב(ע) נאָר; מיטן תנאי אַז [mitn-tnáy-az]; מיט דער באַדינגונג, אַז.
(as long as (time
כל⸗זמן [kol-zmán]; אַזוי לאַנג ווי; אויף ווי לאַנג [avì-láng], אויך: [aví-làng].
as many as
אַזש ביז; ני(ש)ט ווייניקער (\ווינציקער) ווי (פון\איידער);
אַ קיימא לן [akáymə-lòn], דרומדיק: [aká:mə-lòn].
as much as
אַזויפיל ווי [azòyfíl|víy] צי: [azóyfl|víy] (אויך געשריבן: אַזויפל ווי).
as soon as
וויבאַלד; באַלד ווי; ווי נאָר;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} אַזוי גיך ווי.
as much as one would like to
אַוויפל מ′וויל [avífl|m(ə)víl]; אַוויפל מ′זאָל ני(ש)ט וועלן.
(as sure as heck (/hell
זיכער ווי גאָלד; קלאָר ווי דער טאָג;
❋
{מיט אַ מאָס עמאָטיווקײַט צי איראָניע, געווענדט אינעם באַנוצער:}
ווי איך בין אַ ייד!; ווי איך בין אַ…!;
ווי ס′איז דאָ אַ גאָט אויף דער וועלט; ווי ס′איז דאָ אַ בורא עולם [abòyrə-óyləm], צפונדיק: [abèyrə-éylom]; זיכער ווי דער גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; זיכער ווי תחית המתים [tkhìyəs-(h)améysəm], דרומדיק: [tkhìyəs-(h)amáysəm];
{אַ קאַפּ דראַמאַטיש:) זיכער ווי מיטן מלאך המות [mal(ə)khamóvəs], דרומדיק: [mal(ə)khamúvəs]; זיכער ווי מיטן טויט.
as though
אַזוי ווי; כאילו [k(ə)ílə]; ווי אַשטייגער;
{ליטעראַריש:} עלעהיי.
as usual
(אַזוי) ווי געוויינ(ט)לעך; (אַזוי) ווי ס′איז דער שטייגער; (אַזוי) ווי ס′איז אָפטמאָל דער פאַל.
as well as
ווי אויך; (און) דערצו נאָך; (און) (צו)דערצו; (און) אין צוגאָב צו דעם; (און) נאָכמער.
as: so as to
אויף צו [àf-tsu], דרומדיק: [:òf-tsi]; בכדי (צו) [bighdéy(-tsu)], דרומדיק: [bighdáy(-tsi:)].
as: try as one may
(אויף) וויפל (\וויפיל) מ′זאָל ני(ש)ט פּרואוון (\פּרובירן \זיך סטאַרען).
ASAP (as soon as possible)
באַלד ווי מעגלעך; ב.וו.מ.; ממש באַלד [máməsh];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער: אַזוי גיך ווי מעגלעך.
עשרה בטבת [asòrə|b(ə)téyvəs], דרומדיק: [asù:rə|b(ə)táyvəs].
asbestos
(דער) אַסבעסט [azbést]; (דער) אַסבעסטאָס.
asbestos removal
(די) אַראָפּנעמונג פונעם אַסבעסט (\אַסבעסטאָס);
{עמאָטיוו:} (דאָס\דער) פּטור ווערן פונעם אַסבעסט (\אַסבעסטאָס) [pótər-vèrn], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn].
ascend
אַרויפגיין [arúv-gèyn], דרומדיק: [aró:(u)(ə)v-gàyn], טייל ד″מ: [arív-gìyn]; זיך אַרויפלאָזן; (אַרויפ)שטײַגן;
{עמאָטיוו; צומאָל מיט פאַרשיידענע נואַנסן פון איראָניע צי אינטימקײַט:} זיך אַרויפכאַפּן; זיך אַרויפקלײַבן; זיך אַרויפשאַרן.
ascend the throne
אַרויף אויף דער טראָן; צו מלכות אַרויף [málkhəs].
ascendant (rising in power)
אויפקומענדיק; אויפגייענדיק; שטײַגנדיק; וואַקסנדיק אין מאַכט.
ascendant (n.) (astrol.)
(דער) אַסצענדאַנט.
ascension (/right ascension /RA) (astron.)
(די) רעכט⸗אַסצענציע.
Ascension (Chris.)
{אין קריסטלעכן גלויבן:} די אַסצענציע; קריסטוסעס (\יעזוסעס) אויפשטייג;
{איראָניש; שפּאַסיק:} די קריסטלעכע עליה [alíyə];
{לומדיש:} עלית הנוצרי [alìyəs-(h)anótsrə].
Ascension Day (Chris.)
{אין קריסטלעכן גלויבן:} {אָן אַן אַרטיקל} אַסצענציע; (דער) אַסענציע⸗טאָג; (דער) הימלשטײַג⸗טאָג.
ascent
(דער) אויפגאַנג; (די) אַרויפלאָזונג; (די) הייבונג; (דער) אויפשטײַג; (דער) אַרויפשטײַג;
{עמאָטיוו; צומאָל מיט פאַרשיידענע נואַנסן פון איראָניע צי אינטימקײַט:} (דאָס\דער) אַרויפכאַפּן זיך; (דאָס\דער) אַרוייפקלײַבן זיך; (דאָס\דער) אַרויפשאַרן זיך.
ascent (slope of mountain)
(די) באַרג⸗שטײַגעניש (ל″ר: -ן); (דער) באַרגאַרויפגאַנג (ל″ר: -ען).
ascertain
דערגיין; פעסטשטעלן; באַשטעטיקן; געוואָר (\געוואויר) ווערן (אויף זיכער); אויסגעפינען (מיט זיכערקײַט).
ascertainable
וואָס לאָזט זיך פעסטשטעלן (\באַשטעטיקן);
וואָס מ′קען אויף זיכער אויסגעפינען.
ascertained
פעסטגעשטעלט; באַשטעטיקט; דערגאַנגען אַלץ פאַקט.
ascetic (n.)
אַ פּרוש [apórəsh], דרומדיק: [apú:rəsh], ל″נ: אַ פּרושטע [apórəsh-tə]; אַן אַסקעט (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} אַ נזירותדיקע(ר) [(an(ə)zíyrəz-dikə(r];
{לומדיש:} אַ מתבודד [amizbóydəd], צפונדיק: [amizbéydəd] (ל″ר: מתבודדים [mizbódədəm]), ל″נ: אַ מתבודדת [amizbədédəs], דרומדיק: [amizbədéydəs] (ל″ר: -טעס);
{טאָמער אין הלכהשן זין:} (דער) נזיר [nózər], דרומדיק: [(nú:zə(r] (ל″ר: נזירים [nəzí(y)rəm]);
{פראַזע:} ווי אַ נזיר [anózər], דרומדיק: [(anú:zə(r], ל″נ: …נזירטע [anózər-tə], דרומדיק: [anú:zər-tə] (ל″ר: -ס).
ascetic (adj.)
אַסקעטיש; נזירותדיק [nəzíyrəz-dik]; נזיריש [nəzíyrish]; פּרושדיק [pórəzh-dik], דרומדיק: [pú:rəzh-dik].
asceticism
{אַלץ שילדערונג:} (די) אַסקעטישקײַט;
{אַלץ שיטה:} (דער) אַסקעטיציזם;
{לומדיש:} (די) פּרישותדיקײַט [prí(y)shəz-dəkàyt]; (די) פּרושדיקײַט [pórəzh-dəkàyt], דרומדיק: [pú:rəzh-dəkàyt]); (די) נזירידותדיקײַט [nəzíyrəz-dəkàyt]; (די) נזירישקײַט [nəzíyrish-kàyt];
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
(די\דאָס) פּרישות [prí(y)shəs];
{מער אין הלכהשן זין:} (די\דאָס) נזירות [nəzíyrəs].
ascribe
צושרײַבן; צורעכענען.
ascribing (n.)
(די) צושרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) צורעכענונג (ל″ר: -ען).
asexual
אומסעקסועל; ני(ש)ט⸗סעקסועל; אַסעקסועל;
{שילדערנדיק אַ מענטשן וואָס האָט דערײַן קיין אינטערעס ניט:}
אַסעקסועליש; אומסעקסועלעדיק; אומסענסועל; {אומפאָרמעל, צומאָל הומאָריסטיש:}
אום⸗יצר⸗הרעדיק [ùm|yèytsər-hórə-dik], דרומדיק: [ìm|yàytsə(r)-(h)ú:rə-dik];
{פראַזעס; אומפאָרמעל; צומאָל הומאָריסטיש:} מיט אַ פּאַפּירענעם (\בלעכענעם) יצר⸗הרע [yèytsər-hórə], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə]; מיטן יצר⸗הרע פון אַ מילב.
{אין טעכניש⸗ביאָלאָגישן זין:}
מינלאָז; אוממינעדיק; אוממיניש.
Ash, Sholem (Asch, Sholom) (1880–1957)
אַש;
שלום אַש [shòləmásh], דרומדיק: [shù:ləmásh];
{בײַ טייל פון זײַנע אָפּאָנענטן:} דער נאַז(ע)רענער; דער נאַזעראַנער;
געבאָרן: קוטנע (פּוילן); געשטאָרבן: לאָנדאָן.
ash(es) (n.)
(דער\דאָס\די) אַש (קאָלעקטיוו).
ash(en) (adj.)
אַשענע(ר); אַש⸗; פון אַש;
{מער ליטעראַריש צי פיגוראַטיוו:} אַשיק.
ash: ashen faced
בלאַס⸗פּנימדיק [pónəm-dik], דרומדיק: [pú:nəm-dik]; בלייך⸗פּנימדיק;
בלאַס⸗גרוי (אויך: ⸗גראָ) [bláz|gró(y)];
טויט בלאַס; טויט בלייך.
ashamed: be ashamed
זיך שעמען;
{פראַזעס:} שעמען זיך ווי אין באָד; שעמען זיך ווי אַ קאָזאַק פאַרן שפּיגל; שעמען זיך אין ווײַטן האַלדז; שעמען זיך ווי אַ ציג (\באָק) אין גאָרטן; שעמען זיך ווי אַ קאַץ נאָכן איבערקערן די סמעטענע;
{גיכער איבער מאָראַלישער שלעכטואונג:} שעמען זיך צו ווײַזן פאַר די אויגן; שעמען זיך אין ווײַטן האַלדז אַרײַן; זיך וועלן אַ לעבעדיקע(ר) באַגראָבן; זיך וועלן באַגראָבן לעבעדיקערהייט (\לעבעדיקערהייט באַגראָבן).
ashamed: be ashamed of
זיך שעמען מיט.
!ashamed: Be ashamed of yourself
שעמען (זיך) מעגט איר! \ שעמען (זיך) מעגסטו! (\מעגסטע [mékstə]);
איר מעגט זיך שעמען \ דו מעגסט זיך שעמען!.
Ashdod
אשדוד
{גיכער וועגן דער תנ″כישער שטאָט:} [ázh-doyd], צפונדיק: [ázh-deyd];
{גיכער וועגן דער הײַנטיקער שטאָט:} [ázhdod], אויך {אַ סברא אַרכעאיש}: [ázhdud].
Asher (one of the twelve tribes of Israel)
דער שבט אשר [shèyvət|óshər], דרומדיק: [(shàyvət|ú:shə(r]; {מער פאָרמעל:} [shèyvet|ósher], דרומדיק: [shàyvet|ú:sher].
(Asher ben Yehiel (±1250 – 1327
דער ראש [dər-rósh]; („ער האָט דאָס נאָכגעקוקט בײַם ראש“ [bam|rósh]);
רבינו אשר בן יחיאל [rabéynu|òshər-ben-yekhíy(ə)l], דרומדיק: [rabáyni:|ù:shə(r)-ben-yekhíy(ə)l];
געבאָרן: קעלן (?); געשטאָרבן: טאָלעדאָ.
(Asherah (ancient goddess
(די) אשירה [ashéyrə], דרומדיק: [asháyrə].
Ashkelon
אשקלון
{גיכער וועגן דער תנ″כישער שטאָט:} [ásh-kəloyn], צפונדיק: [ásh-kəleyn];
{גיכער וועגן דער הײַנטיקער שטאָט:} [áshkəlon].
{א: דער עיקרדיקער הײַנטיקער באַנוץ בײַ טראַדיציאָנעל⸗היימישע יידן, אין זין פון נוסח אשכנז:}
נוסח אשכנז [nùsəkh-áshkənaz], פון קיצור וועגן: אשכנז [áshkənaz], ′סטאַנדאַרדער טעקסט פון סידורים, מחזורים, סליחות און אַנדערע הייליקע ספרים אויף צום דאַוונען לויטן מנהג אשכנז′ {וואָס שטייט אַקעגנאיבער אַנדערע נוסחאות, דער עיקר נוסח ספרד און נוסח חב″ד; אַשטייגער, אין אַ נוסח אשכנז סידור טרעפט מען ניט אינעם קדיש די ווערטער „ויצמח פּורקניה ויקרב משיחיה“ וואָס אין נוסח ספרד}; למשל: „דער סידור אויפן טיש איז אשכנז צי ספרד?“; {דאָ רעדט זיך נאָר און בלויז וועגן גענויען טעקסט, ניט וועגן אַרויסרייד ← אשכנזישע הברה}.
{ב: דער צווייטער עיקרדיקער הײַנטיקער באַנוץ בײַ היימישע יידן, בנוגע מנהגים און שטייגער:}
מנהג אשכנז [mìn(h)əg-áshkənaz], פון קיצור וועגן: אשכנז, ווידעראַמאָל אָדאָרטן אַוואו ס′איז פאַראַן אַ קלאָרער חילוק לגבי מנהג ספרד (מנהג חב″ד און אַנדערע), דער עיקר אין הלכה פראַגן, למשל: לויטן מנהג ספרד מעג מען עסן רײַז אום פּסח בשעת ווען ס′איז פאַרווערט בײַ אשכנזים; פאַראַן אויך אָן אַ שיעור טראַדיציעס און מנהגים וואָס זײַנען ניט דווקא „דינים“. פון די קלאַסישע ווערק איז אויפן ערשטן אָרט צום דערמאָנען דעם „אשכנזירנדיקן“ קאָמענטאַר פונעם רמ″א (ר′ משה איסרליש) צום שולחן ערוך פון ספרדישן פּוסק ר′ יוסף קאַראָ (קארו).
{ג: נוסח אשכנז, נוסח ליטא, און אַ היפּוך אויך חסידיש און נוסח ספרד:}
אַרויסשפּרייטנדיק דעם זין פון געדרוקטן נוסח און פאַרשיידענע מנהגים און השגות, אַלץ אין תחום פון דער טראַדיציאָנעלער רעליגיעזער יידישקײַט, נוצט מען אין היימישע קהילות דעם באַגריף „אשכנז“ ווי אַ במקום אויף ′לחלוטין ניט חסידיש′ (צי אין טייל מקומות אַפילו ′אַנטי חסידיש′ וואָס אין דער הײַנטיקער מזרח אייראָפּע איז דאָס פאַר⸗זיך אַ במקום אויף: ′אַנטי חב″ד′). איז מען צו דעם אַלעמען מוסיף די (לפי⸗ערך) קליינינקע אונטערשיידן אין תחום פון נוסח (אָדער מנהג) אשכנז גופא, שווימט דעמאָלט אויפעט דער חילוק צווישן „אשכנז“ סתם (וואָס איז כולל אַשטייגער די ניט⸗חסידישע אונגאַרישע קהילות, דײַטשלענדישע יידישע טראַדיציעס און אַנדערע) קעגנאיבער „נוסח ליטא“ וואו דער אַנטי⸗חסידישער עלעמענט ווערט פאַרשטאַרקט דורך דער אידענטיפיצירונג מיטן ליטווישן נוסח וואָס איז דאָך דער מתנגדישער נוסח און מער אַקעגן חסידיזם „אָפענערהייט“. אַכלל: יעדערער וואָס האַלט נוסח ליטא איז במילא נוסח אשכנז, פאַרקערט לאו דווקא;
{ד: אין עלטערן זין פון אַמאָליקן יידישן ישוב אין די דײַטש ריידנדיקע לענדער:}
(די אַמאָליקע גערמאַנישע, דײַטש ריידנדיקע לענדער אַוואו יידן האָבן זיך באַזעצט מיט העכער טויזנט יאָר צוריק, אַרײַנגערעכנט די ישובים בײַם רינוס (רײַן) צו מערב און דאָנײַ (דאָנאַו) צו מזרח: ארץ אשכנז [érəts|áshkənaz], פון קיצור וועגן: אשכנז; (< בראשית י′: ג′);
{ה: אין דער יידישער קולטור⸗געשיכטע און בפרט די כתבים פון מאַקס ווײַנרײַכן:}
{אינעווייניקסטער יידישער זין, וואָס איז בהדרגה אויסגעוואַקסן אין משך פון יאָרהונדערטער און עקזיסטירט באַנאַנד מיטן ענגערן געאָגראַפישן זין:} די אַלע „צוגעקומענע“ געאָגראַפישע שטחים וואָס ציען זיך ניט⸗איבערגעריסענערהייט פונעם לכתחילהדיקן אשכנז דער עיקר אויף מזרח, אַוואוהין ס′האָבן זיך גענומען מתישב זײַן אשכנזים, אַזויאַרומעט, למשל, אַז פּוילן און ליטא זײַנען אויך „אשכנז“ (אָבער ניט: ארץ אשכנז). מאַקס ווײַנרײַך האָט וויסנשאַפטלעך סיסטעמאַטיזירט די פאָלקישע פּראָגרעסיעס אין באַדײַט לויט זײַן סכעמע פון אשכנז I (אין די דײַטש ריידנדיקע לענדער) קעגנאיבער אשכנז II (אין די סלאַוויש און באַלטיש ריידנדיקע לענדער); בײַ פאַרשיידענע מחברים קומט אויסעט צו קלערן אַז אשכנזישע און יידיש ריידנדיקע ישובים מעבר לים קען מען משיג זײַן אַלץ גלידער פון אַן אשכנז III.
Ashkenaz: Eastern Ashkenaz
מזרח אשכנז [mízrəkh|áshkənaz]; (דער) מזרחדיקער אשכנז.
Ashkenaz: Western Ashkenaz
מערב אשכנז [máyrəv|áshkənaz], דרומדיק: [má:rəf|áshkənaz]; (דער) מערבדיקער אשכנז.
(Ashkenazi (person
אַן אשכנזי [ànashkənázə]; (ל″ר: אשכנזים [ashkənáz(ə)m], {זעלטן, דיאַלעקטיש:} [ashkənéyz(ə)m] צי [ashkənáyz(ə)m]);
{בייגעוודיק:} (אַ\דער) אשכנזישע(ר) [(ashkənázishə(r];
{אין זין פון אַ ייד וואָס דאַוונט נוסח אשכנז צי איז אַ ליטווישער מתנגד:}
אַ נוסח אשכנז; („ער איז אַ נוסח אשכנז“).
Ashkenazic (adj.)
אשכנזיש [ashkənázish]; {זעלטן, דיאַלעקטיש:} [ashkənéyzish] צי [ashkənáyzish].
Ashkenazic Aramaic
אשכנזיש אַראַמיש [ashkənázish]; (דער\דאָס) אשכנזישע(ר) אַראַמיש;
{לומדיש:} אראַמיש בהברה אשכנזית [bəhavòrə-ashkənázis], דרומדיק: [bə(h)avù:rə-ashkənázis].
Ashkenazic Hebrew
אשכנזיש [ashkənázish]; (דער\דאָס) אשכנזישע(ר) העברעאיש [həbréy-ish]; (דער) אשכנזישער לשון קודש [lòshn-kóydəsh], דרומדיק: [lù:shn-kóydəsh], צפונדיק: [lòshn-kéydəsh];
{לומדיש; זיך באַגרענעצנדיק אויף אַרויסרייד:} הברה אשכנזית [havòrə-ashkənázis], דרומדיק: [havù:rə-ashkənázis]; לשון קודש בהברה אשכנזית [bəhavòrə], דרומדיק: [bə(h)avù:rə]; עברית אשכנזית [ívris|ashkənázis];
{אָפטמאָל אָפּלאַכעריש בלשון היפּערקאָרעקציע:} [ashkənózish], דרומדיק: [ashkənúzish]; [ashkənéyzish], דרומדיק: [ashkənáyzish].
די אשכנזישע הברה [ashkənázishə|havórə], דרומדיק: [ashkenázishə / ashkənéyzishə|(h)avú:rə];
{לומדיש:} די הברה אשכנזית [havòrə-ashkənázis]; {די עיקרדיקע באַנוצן זײַנען כדלהלן:}
(א) די סטאַנדאַרדע מזרח⸗אייראָפּעאישע אשכנזישע הברה וואָס שטעלט מיט זיך פאָר אַ ממש פּינקטלעכע אָפּשפּיגלונג פונעם סטאַנדאַרדן יידיש („די אַלע וואָקאַלן ווי בײַ די ליטוואַקעס אויסער ′יענעם ey′, דאָס הייסט: ′חולם oy′);
(ב) די אַמאָליקע דײַטשלענדישע (מערב אשכנזישע) נוסחאות מיט [:o] אָדער [ou] אויפן חולם און די אַמעריקאַנער, בריטאַנישע און אַנדערע וואַריאַנטן פון דער הברה אשכנזית וואָס וואַקסן פון זיי אַרויסעט, בײַ הײַנטיקן טאָג שטאַרק זעלטן;
(ג) די הײַנטיקע אשכנזישע הברות: צפונדיק (ליטוויש⸗ווײַסרוסיש) און סטאַנדאַרד (דער חולם ey איז געוואָרן אַ יקר המציאות וואָס היט זיך אויפעט שיער נאָר אין געוויסע סעקטאָרן פון חב″ד), קעגנאיבער: דרומדיק — דער גרויסער רוב וואָס רעדט אויפן דרומדיקן, „פּויליש⸗אונגאַרישן“ (אַ סך זעלטענער דרום⸗מזרחדיקן, „אוקראַינישן“) יידיש און וואו אין הלכות הברה זײַנען דער דיאַלעקט פון יידיש און דער נוסח אשכנזישע הברה געבליבן פאַרקניפּט און ניט צום צעטיילן); במה דברים אמורים? פאַרן חורבן אין היסטאָרישן היימלאַנד. אין נאָכמלחהדיקע סביבות און בײַ הײַנטיקן טאָג טרעפט מען פאַרשיידנאַרטיקע צעגייאונגען: למשל פאַרשיידענע חסידים אָפּשטאַמיקע פון דרום⸗מזרחדיקע („אוקראַינישע“) מקומות וואָס היטן אויף יענעם אשכנזיש (דער עיקר: צירה = [ey]) בײַם לייענען די תורה וכו’ בשעת ווען בײַם ריידן איז מען לאַנג שוין אַריבער אויפן כלל⸗חסידישן „פּוילישן אַי“ [ay] (אַשטייגער די וויזשניצער און די סקווערער). אינגאַנצן אַנדערש ווידער איז בײַ אַ סך יינגערע „ליטווישע חרדים“ אין ארץ ישראל הײַנט וואָס ריידן אויפן ישראלדיקן העברעאיש (איווריט, הברה ספרדית, ניט יידיש), אָבער דאַוונען דאַוונען זיי מיט דער סטאַנדאַרדער אשכנזישער הברה, אַזאַ גאַנג ווי בײַ „מאָדערנערע חב″דניקעס“ און פאַרשיידענע חסידים וואָס שטעלן מיט זיך הײַנט פאָר אַ לינגוויסטישן מיטלפּונקט צווישן ריכטיקע חרדים און מאָדערנע אָרטאָדאָקסן.
(Ashkenazic rite (for prayers and customs
(דער) נוסח אשכנז [nùsəkh-áshkənaz], דרומדיק: [nìsəkh-áshkənaz].
ashore: be ashore
זײַן אויף דער יבשה [àvdər-yabóshə], דרומדיק: [òvdə(r)-yabú:shə]; זײַן אויפן לאַנד; זײַן אויפן פעסטן באָדן;
ashore: go (head) ashore
אַרויף אויף דער יבשה [àvdər-yabóshə], דרומדיק: [òvdə(r)-yabú:shə]; (\אויפן לאַנד; אויפן פעסטן באָדן).
(Ashtoreth (ancient goddess
עשתורת [ashtóyrəs], צפונדיק: [ashtéyrəs].
ashtray
(דאָס\דער) אַש⸗טעצל (ל″ר: -עך); (דער) אַש⸗בעכער (ל″ר: -ס).
Asia
אַזיע [ázyə].
Asia Minor
קליין⸗אַזיע.
(.Asian (n
(דער) אַזיער [ázyər] (ל″ר: ø); ל″נ: (די) אַזיערין [ázyərn];
{הערה: די אַרכעאישע פאָרמעס „אַזיאַט“ און „אַזיאַטן“ האָבן בײַ אַ טייל אַ בײַ⸗טעם פון קאָלאָניאַליסטישן ראַסיזם, איז כדאי זיי אויסמײַדן; אַזאַ פּגם איז אָבער ניטאָ בײַם אַדיעקטיוו, זע אין קומעדיקן סימן}.
(.Asian (adj
אַזיש; {אומבייגעוודיק:} אַזיער; {זע הערה אין פריערדיקן סימן:} אַזיאַטיש.
Asian-American (n.)
(דער) אַזיש⸗אַמעריקאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַזיש⸗אַמעריקאַנערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַזיש⸗אַמעריקאַנישע(ר).
Asian-American (adj.)
אַזיש⸗אַמעריקאַניש; {אומבייגעוודיק:} אַזיש⸗אַמעריקאַנער.
Asian Studies
(די) אַזיע⸗שטודיעס; (די) אַזיאַטיק;
{אַרכעאיש:} (די) אָריענטאַליסטיק;
{הערה: דער טערמין „אָריענטאַליסטיק“ (צי „אָריענטאַלישע שטודיעס“) איז אין פאַרשיידענע לענדער און אַקאַדעמישע סביבות כולל אויך (צי אַפילו דער עיקר) שטודיעס איבערן מיטעלן מזרח, אַזוי אַרום אַז די אומקלאָרקײַט גופא האָט שוין פון לאַנג גורם געווען די אַרכעאיזירונג פונעם טערמין, אָדאָרטן, אַוואו דער סאַמע מיין איז גראָד דער עיקר}.
aside (n.) (in a play)
(דער) אַפּאַרט (ל″ר: -ן); (די) ווענדונג צום עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom];
{פראַזע:} (דער) בלויז⸗פאַר⸗משהן [móyshən], צפונדיק: [méyshən]; {ד.ה. נאָר פאַרן עולם, ניט די אַנדערע שפּילער};
{אַרכעאיש:} (די) פּאַבאָטשקע (ל″ר: -ס).
aside (n.): as an aside
אַלץ בײַ⸗באַמערקונג; אַלץ בײַזאַך; ני(ש)ט צום עיקר [íkər]; ני(ש)ט צום הויפּטפּונקט; אַ זײַטיקער פּונקט;
אגב [ágəv]; {לומדיש:} אגב אורחא [àgəv-úrkhə], דרומדיק: [àgəf-írkhə];
{לומדיש:} בתורת אגב אורחא [bətòyrəs|àgəv-úrkhə], דרומדיק: [bətòyrəs|àgəf-írkhə], צפונדיק: [bətèyrəs|àgəv-úrkhə].
aside (to one side, on the sidelines, out of consideration, away from the center)
אָן (\אין) אַ זײַט; בײַ דער זײַט.
aside from
אַחוץ [akhúts], דרומדיק: [akhíts]; חוץ; אויסער;
{טאָמער דווקא אין זין פון צוגאָב:} צו דעם וואָס; צודערצו וואָס;
{עמפאַטיש:} (שוין) אָפּגערעדט פון.
aside from all that
אַחוץ (\אויסער) דעם אַלעמען [akhùdz-dem-áləmən], דרומדיק: [akhìdz-deym-áləmən], {עמפאַטיש:}; [akhùdz-dém|áləmən], דרומדיק: [akhìdz-déym|áləmən];
{טאָמער דווקא אין זין פון צוגאָב:} צו דעם אַלעמען; דערצו נאָך; אין צוגאָב צו דעם אַלעמען.
aside from that
אַחוץ דעם [akhúdz-dèm], דרומדיק: [akhídz-dè(y)m], {עמפאַטיש:} [akhùdz-dém], דרומדיק: [akhìdz-déym]; אויסער דעם;
{טאָמער דווקא אין זין פון צוגאָב:} צו דעם; צודערצו; דערצו.
asinine
סתם נאַריש [stám]; נאַרישעוואַטע(ר); גלופּסקע(ר); טיפּשדיק [típəzh-dik];
לעכערלעך; שטותעוואַטע(ר) [(shtúsəvatə(r], דרומדיק: [(shtísəvatə(r].
ask (a question)
פרעגן;
❊
{אין אַ בערכדיקן סדר פון דער פּשוטסטער פראַגע ביז אויף אַן אינטעלעקטועל קאָמפּליצירטער צי לאָגיק⸗באַזירטער:}
{פּשוטע אינפאָרמאַציע צי אַ קלייניקײַט:}
אַ פרעג טאָן [afrék-ton], דרומדיק [afréyk-tí:(ə)n]; {זעלטענער:} אַ פרעג געבן [afrég-gèbm], דרומדיק: [afréyg-gèybm]; („טו אַ פרעג, וויפל אַזייגער זיי פאַרמאַכן זיך הײַנט?“).
{דער כוללדיקער סתם⸗ווערב:}
פרעגן; פרעגן אַ פראַגע; שטעלן אַ פראַגע;
{דער עיקר וועגן אַ פראַגע צי מ′מעג צי מ′טאָר ניט, קודם כל בײַ אַ רב; אויסגעברייטערטערהייט (צומאָל מיט אַ שמייכעלע) בײַ אַוועלכן⸗ניט⸗איז אויטאָריטעט:}
פרעגן אַ שאלה; קומען מיט אַ שאלה; ברענגען אַ שאלה [asháylə], דרומדיק: [ashá:lə] (ל″ר: שאלות);
{וועגן אַ העכערן ענין, אָפטמאָל מיט אַ שמץ, צי מער ווי אַ שמץ, פון פּרובירן מיט לאָגיק, חכמה, פּקחות צי וויסן אָפּפרעגן צי סותר זײַן יענעם:}
פרעגן אַ קשיא; קומען מיט אַ קשיא; ברענגען אַ קשיא [akáshə] (ל″ר: קשיות);
{טאָמער איז די געבראַכטע קשיא (צי אַפילו אַ פראַגע צי אַ שאלה) אַ נאַרישע:
פרעגן (\קומען מיט) אַ קלאָץ⸗קשיא [aklóts-kàshə];
{טאָמער וועגן אַזאַ וואָס האָט די טבע די גאַנצע צײַט צו קומען מיט קשיות:}
אַ מקשן זײַן [amákshn]; אַ בעל⸗מקשן זײַן [abàl-mákshn].
ask (request)
בעטן [bétn], דרומדיק: [béytn].
ask (demand, require, call for, assertively request)
פאָדערן; פאַרלאַנגען; מאָנען.
ask (set a price)
בעטן; פאַרלאַנגען; שטעלן אַ (\דעם) פּרײַז;
{לומדיש:} שטעלן אַ (\דעם) מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh].
ask a favor
בעטן אַ טובה [bètn|atóyvə], דרומדיק: [bèytn|atóyvə], צפונדיק: [bètn|atéyvə].
ask about a (/the) situation
אַ פרעג טאָן ווי ס′האַלט [afrék-tòn], דרומדיק: [afréyk-tì:(ə)n]; פרעגן וועגן דער סיטואַציע (\לאַגע \{אין מזרח; דיאַלעקטיש: פּאַלעזשעניע).
ask after
זיך נאָכפרעגן וועגן; אַ פרעג טאָן וועגן; אַ פרעג טאָן געוואָר (\געוואויר) ווערן וועגן; זיך אינטערעסירן וועגן.
ask for a lot
פאָדערן אַ סך [asákh]; פאָדערן ני(ש)ט ווייניק (\ווינציק).
ask for advice
פרעגן אַן עצה (בײַ) [anéytsə], דרומדיק: [anáytsə]; זיך אַן עצה האַלטן (מיט).
ask for it (look for trouble)
זיך אויסזוכן אַ צרה [atsórə], דרומדיק: [atsú:rə];
{נוסח אַמעריקע:] זוכן טראָבל.
Ask me something easier!
פרעג(ט) בײַ מיר (\פרעג(ט) מיר\מיך) עפּעס גרינגער (\לײַכטער)!.
ask out (on a date)
פאַרבעטן (\אײַנלאַדן) טרעפן זיך (אויף אַ ראַנדקע); פאַרבעטן אויף אַ ראַנדקע; פאַרבעטן אין רעסטאָראַן;
{באַזדונערס עלעגאַנטיש:} אין שטאָט פאַרבעטן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} פאַרבעטן אַרויסגיין.
ask to (invite)
אײַנלאַדן (אויף); פאַרבעטן (אויף).
ask to marry
פאָרלייגן (\פאָרשלאָגן) חתונה האָבן [khásənə-hòbm], דרומדיק: [khásənə-ùbm];
{אין יידישן לעבן:}
פאָרלייגן ({דיאַלעקטיש, מער אינטים:} \נאַרײַען) שטעלן אַ חופּה [akhúpə], דרומדיק: [akhípə]; פאָרלייגן (אינאיינעם) אונטער דער חופּה גיין;
פאָרלייגן חופּה וקדושין [khùpə-vəgdúshn], דרומדיק: [khìpə-vəgdí:shn], {מער פאָרמעל:} [khùpə-vəkidúshin], דרומדיק: [khìpə-vəkidí:shin].
ask: Don’t ask!
פרעג(ט) ני(ש)ט!; בעסער ני(ש)ט פרעגן!;
ask: I ask you!
איך בעט בײַ אײַך (\בײַ דיר)!; איך בעט אײַך (\דיר \דיך)!
{טאָמער אויף אויסדריקן ווידערווילן צי שאַרפע אומצופרידנקײַט:} (אָט) אַזוי האַנדלט מען?!; דאָס הייסט אַ פירעכץ?!; וואָס איז דאָס פאַראַ מעשה?! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə].
ask: if you ask me
טאָמער פרעגט איר (\פרעגסטו) בײַ מיר; וועט איר (\וועסטו) בײַ מיר פרעגן; טאָמער פרעגן בײַ מיר;
{פראַזעס:} פון מײַנ(ע)טוועגן; וואָס שייך מיר [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù(s)-shá:(y)əkh].
ask: you may well ask
ס′קען אײַך (\דיר) גרײַלעך אײַנפאַלן פרעגן.
ask: you only have to ask
איר דאַרפט (\דו דאַרפסט) מערניט פרעגן; איר דאַרפט (\דו דאַרפסט) נאָר אַ פרעג טאָן.
askew
קרום; פאַרקרימט; אָנגעקרימט; פאַרדרייט; ני(ש)ט גלײַך; ני(ש)ט גלאַטיק.
asking price
דער אָפיציעלער פּרײַז; דער געבעטענער פּרײַז (\{לומדיש:} מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]).
asking: for the asking
{פראַזעס:} מ′דאַרף נאָר בעטן; אַזוי גוט ווי געמאַכט.
asking: without a need for asking (/to ask /make explicit requests)
אָן קיין שום בעטענישן; אָן דעם מ′זאָל (דאַרפן) (גיין) בעטן.
asleep: be asleep
שלאָפן (ל″ע: איז \זײַנען\זענען געשלאָפן); „איצטער שלאָפט ער, קלינגט אָנעט, זײַט אַזוי גוט, אַ ביסל שפּעטער“;
{מיט הומאָר צי ביטול:} פּאָפן [pófm];
asleep: fall asleep
אײַנשלאָפן; אַנטשלאָפן ווערן; אײַנדרעמלען (\אײַנדרימלען);
{אַנגליציזם; צומאָל הומאָריסטיש אָנגעווענדט:} פאַלן שלאָפן.
asleep: be asleep at the wheel
אײַנשלאָפן בײַ די לייצעס; פּאָפן בײַם רודער.
(asleep: fall asleep (of hand or foot
אײַנשלאָפן <+ דאַטיוו> („איז מיר פּונקט דעמאָלט אײַנגעשלאָפן אַ פוס“).
asocial
אַסאָציאַל; אומסאָציאַל;
{אין זין פון ניט פרײַנטלעך:} אומפרײַנטלעך (\אומפרײַנדלעך); קאַלטלעך; ני(ש)ט שטאַרק חבריש [khávərish];
{אין זין פון אומהעפלעך צו אַנדערע:} אומהעפלעך; אומלײַטזעליק; אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik];
{לומדיש:} זײַן אַ שונא הבריאות [asòynə-(h)abríyəs], צפונדיק: [asèynə-(h)abríyəs].
asparagus
(די) ספּאַרזשע; (דער) שפּאַרגל; (דער) ספּאַרעגוס.
(aspect (n.) (feature, component, characteristic
(דער) פּרט (ניטאָ קיין ל″ר אין דעם גענויען זין {„פּרטים“ איז טײַטש: איינצלהײַטן});
(דער) אַספּעקט (ל″ר: -ן); (דער) קאָמפּאָנענט (ל″ר: -ן);
{בײַ אַ סך אַרכעאיש:} (דער) מאָמענט.
aspect (n.) (gram.)
(דער) אַספּעקט (פון ווערב).
aspect (n.) (view from home or window)
(דער) אַרויסקוק; (דער) אַרויסזע; (די) זע⸗ריכטונג; (דער) אַספּעקט.
aspect (particular part or feature): this aspect
אָט(אָ) דער שטריך; אָט(אָ) דער פּרט [prát]; אָט(אָ) די אייגנשאַפט; אָט(אָ) דער אַספּעקט.
aspect: in this aspect (in this respect)
אין (אָט) דעם פּרט [prát]; פון דעם שטאַנדפּונקט; אין דאָזיקן הינזיכט.
aspectual
אַספּעקטיש.
aspersion: cast aspersion(s)
אַרויפוואַרפן (אויף עמעצן) אַ חשד (\פאַרדאַכט \פאַרדעכטיקײַט) [akh-shád]; {אַרכעאיש:} נאַוולען;
{ברייטער:} באַרעדן; אָנרעדן אויף; באַשמוצן; רעדן (\טרײַבן) לשון⸗הרע אויף [lòshn-hórə], דרומדיק: [lù:shn-(h)ú:rə];
{לומדיש:} מוציא שם⸗רע זײַן (אויף) [mòytsə|shém-rà], צפונדיק: [mèytsə|shém-rà]; מוציא דיבה זײַן [mòytsə|díbə], צפונדיק: [mèytsə|díbə];
{פראַזע:} רעדן אסור לדבר אויף [òsər-lədábər], דרומדיק: [ù:sə(r)-lədábər] (′אָדאָס וואָס איז פאַרווערט צו רעדן′).
asphalt (n.)
(דער) אַספאַלט.
asphalt (v.)
אַספאַלטירן; באַדעקן מיט אַספאַלט.
asphalt (adj.)
אַספאַלטענע(ר); אַספאַלטירט; אַספאַלט⸗.
asphalt jungle
(דער) אַספאַלטענער דזשונגל.
asphyxia
(די) אַספיקציע.
asphyxiate (v. intrans.): be asphyxiated
אַספיקציאירט ווערן; דערשטיקט ווערן.
asphyxiate (v. trans.)
אַספיקציאירן; דערשטיקן.
asphyxiation
(די) אַספיקציאַציע; (די) אַספיציאירונג; (די) דערשטיקונג; (דאָס\דער) דערשטיקן.
aspirate (v.) (phon.)
אַספּירירן.
aspirated (phon.)
אַספּירירט.
aspiration
(די) אַספּיראַציע (ל″ר: -ס); (די) שטרעבונג (ל″ר: -ען); (די) אַמביציע (ל″ר: -ס).
aspire to
שטרעבן צו; פאַרמעסטן זיך אויף; צילן זיך אויף;
{עמאָטיוו; אינטענסיוו; אָפטמאָל ביטולדיק:} רײַסן זיך צו (\אויף); נאָכלויפן נאָך; זיך קוואַפּען אויף; זיך ראַדעווען אויף;
aspirin
(דער) אַספּירין.
aspiring
{פּרעדיקאַטיוו:} אין וועג; אין גאַנג פון אויפאַרבעטן זיך;
{אַטריבוטיוו:} אונטערוואַקסנדיק; אויסוואַקסנדיק; זיך⸗אויפאַרבעטנדיק; זיך⸗אַנטוויקלענדיק.
ass (human anat. slng.)
(דער) הינטערחלק [híntər-khèylək], דרומדיק: [híntə(r)-khàylək]; (דער) הינטן; (דער\דאָס) געזעס;
(דער) אחור [ókhər], דרומדיק: [(úkhə(r]; {מיט צוגעגעבענעם הומאָר:} (די) אחוריים [akhəráyəm] (ל″ר {בעצם דער אַמאָליקער לשון⸗קודשדיקער דואַל, עלעהיי אין „ידיים“, „רגליים“});
{וואולגאַריש:} (דער) תחת [tókhəs], דרומדיק: [túkhəs] (ל″ר: תחתער [tékhəsər], דרומדיק: [(téykhəsə(r]);
{סעקסועל צי אינטים צי לגבי אַ קליין קינד:} (דאָס\דער) תחתל [tékhəsl], דרומדיק: [téykhəsl] (ל″ר: -עך);
{אזהרה: בעת דער ענגלישער טערמין איז בײַ הײַנטיקן טאָג גלאַט סלענגיש, און אין אַ שלל מיט קאָנטעקסטן אַפילו סאַלאָן⸗פעאיק, איז בײַ אויפאַנאמת יידיש ריידנדיקע „דאָס ת′⸗וואָרט“ פאַרבליבן שוין איינמאָל וואולגאַריש, און איז צום נוצן נאָר און בלויז אין „איינמאָל אין אַ יובלדיקע“ מאָמענטן פון עקסטרעמען כעס און אויפרעגונג. די גוזמאדיקע אויסשפּרייטונג פון באַנוצונגען („דאָ תחת און דאָרטן תחת“) איז געוואָרן אַ סימן מובהק פון אונערגייענדיקן יידיש צי אונטערגעגאַנגענעם יידיש אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און אין ישראל, און אַ סברא אויך אַנדערשוואו. דער סאָציאָלינגוויסטישער פענאָמען איז באַקאַנט שוין פון לאַנג אין סביבות אַוואו אַן אינטים⸗אייגענע עטנישע שפּראַך איז פאַרבליבן מערניט אַלץ רעשטלעך דאָ און דאָרטן, און די סאַמע וואולגאַריזמען לעבן זיך ווײַטער מיטן כח אַרויסצורופן שיער ניט ווילדן געלעכטער. דאָס איז אַלצדינג אַ ווײַטער מהלך פון די סביבות אַוואו די שייכותדיקע שפּראַך לעבט זיך ווײַטער אַלץ לשון גופא}.
(.ass: Kiss my ass! (/Up your ass, etc) (vlgr
{וואולגאַריש:} קוש מיר אין תחת! [kúshmər|in-tókhəs], דרומדיק: [kí(:)shmə(r)|in-tú(:)khəs];
{פאַראיידלטערהייט און בשעת מעשה מיט הומאָר:}
ישקני! [yə)shòkéyni)], דרומדיק: [:yə)shùkáyni)] (< שיר השירים א′: ב′);
הפּרשדונה! [hà-parzh-dóyno], דרומדיק: [:h)à-parzh-dóynu)], צפונדיק: [hà-parzh-déyno] (< שופטים ג′: כ″ב);
וַיִּסְעוּ מִתָּחַת וַיַּחֲנוּ בְּתָרַח! [vayìsu-mi-tókhas|vayákh(a)nu-bəsórakh], דרומדיק: [vayìsi:-mi:-tú(:)khas|vayákh(a)ni:-bəsú:rakh] (< במדבר ל″ג: כ″ז);
{הערה: בײַ אַלע דרײַ „פאַראיידלטערהייטן“ וואַקסט דער הומאָר ניט נאָר פון דער „קרובהשאַפט“ (צי קלאַנגיק צי סעמאַנטיש) מיטן וואולגאַריזם (וואו⸗ניט⸗וואו צוגעפעפערט דורך דיאַלעקטישע קנייטשן), נאָר אויך פון די גאָר⸗גאָר נ י ט⸗נאָענטע טײַטשן פון די פּסוקים גופא (סײַדן דווקא אין מיטלדיקן, אַוואו קיין עטימאָלאָגישער צי קלאַנגיקע קרובהשאַפט איז גראָד — ניטאָ)}.
ass (animal) → donkey
ass (fool)→fool
assassin
(דער) אַטענטאַט⸗דורכפירער (\⸗אויספירער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אידעאָלאָגישער מערדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַסאַסין (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{לומדיש; צומאָל מיט אַן אָנצוהערעניש, אַז דער נרצח איז קיין צדיק אויך ניט געווען; מיט פאַרשיידענע נואַנסן געווענדט אין אָפּשאַצונג פון די אומשטענדן בײַ אַ פּרט⸗פאַל:}
(אַ\דער) אהוד בן גירא [èyhud-ben-géyro], דרומדיק: [:àyhit-ben-gáyru] (ע″פּ שופטים ג′: י″ב-ל′);
(אַ\דער) יהוא בו נמשי [yèyhu-ben-nímshiy], דרומדיק: [:yàyhi:-ben-nímshi] (ע″פּ מלכים ב′: ט′);
{טאָמער דווקא וועגן אַ פרוי:}
(אַ\די) יעל (אשת חבר הקיני) [(yóeyl(|èyshəs|khèvər-hakéyniy], דרומדיק: [(:yú:ayl(|àyshəs|khèyvə(r)-hakáyni] (′יעל, די ווײַב פון חבר הקיני′; ע″פּ שופטים ד′: י″ז-כ″ב);
{שטאַרק זעלטן:} יהודית (פון ספר המכבים) [y(əh)údəs|fun-sèyfər-ham(a)kábəm], דרומדיק: [y(əh)í:dəs|fin-sàyfə(r)-ham(a)kábəm].
assassinate
אַסאַסינירן; דורכפירן אַ געלונגענעם אַטענטאַט.
assassination
(די) אַסאַסינירונג (ל″ר: -ען); (דער) (אויסגעפירטער \דורכגעפירטער \געלונגענער) אַטענטאַט [àt(ə)n-tát] (ל″ר: -ן); (די) פּאָליטישע דערמאָרדונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַ הריגת מלכות [aharéygəs-màlkhəs], דרומדיק: [aharàygəs-màlkhəs]; אַ רציחת מפורסם [ar(ə)tsìykhəs-məfúrsəm], דרומדיק: [ar(ə)tsìykhəs-məfí:rsəm], אויך: [ar(ə)tsìykhəs-məfé:rsəm]; אַ רציחת מנהיגים [ar(ə)tsìykhəs-manhíygəm];
{הערה א: „אַטענטאַט“ פאַר⸗זיך קען זײַן צווייטײַטשיק; בײַ טייל איז דער פּשט ′אַ ניט⸗געלונגענער פּרואוו אויף אַסאַסינירן′ אַוועמען⸗ניט⸗איז; בײַ אַנדערע ווידער איז עס כולל אויך אַ פאַל פון אַן אַדורכגעפירטן פּאָליטישן מאָרד. בײַם באַנוצן זיך מיט „אַטענטאַט“, איז ממש נייטיק צוגעבן (אין פאַל פון ניט⸗דערגאַנגענקײַט): „געפּרואווט“ (צי „ניט⸗געלונגען“, „אומגעלונגען“ וכו′); אין פאַל פון אויסגעפירטן מאָרד — „דורכגעפירט“, „אויסגעפירט“, „געלונגען“ וכו′. אָט די רעקאָמענדאַציע קומט ניט אונטערשפּאַרן אַוועלכן⸗ניט⸗איז צד אין דער פראַגע וועגן „ריכטיקן“ (צי „אַמאָליקן“) זין פון „אַטענטאַט“. אַז אַ וואָרט קען פאַרשטאַנען ווערן אויף צווייערליי אופנים, אין אַ פאַל וואו ס′האַנדלט זיך ממש אין החיים והמות, אַ פראַגע פון לעבן און טויט, קען מען עס שוין ניט אָנווענדן אָן דער נייטיקער ספּעציפיצירונ. איז בלײַבט: „דער געפּרואווטער (\„ניט⸗געלונגענער) אַטענטאַט“ קעגנאיבער „דער געלונגענער אַטענטאַט“ וכדומה. דבר אחר: נוצן „אַסאַסינירונג“ צי „הריגת מלכות“ וכו′ (טאָמער אומגעלונגען: „פּרואוו אויף…“) און אַראָפּ פון מאַרק};
{הערה ב: אין חסידישן באַנוץ (און ניט נאָר אין חסידישן), הייסט „אַטענטאַט“ סתם אַן אויסגעפירטער מאָרד (ד.ה. ס′איז די אוממאַרקירטע פאָרמע), און מ′איז מוסיף אַ וואָרט דעמאָלט ווען ס′איז ניט געלונגען, אַשטייגער: „אַטענטאַט⸗פּרואוו“ (חסידיש אויך: „אַטענטאַם⸗פאַרזוך“)};
{הערה ג: אָדאָרטן וואו דער באַלדיקער ריכטיקער פאַרשטאַנד וועגן אַ מעשה שהיה איז ניט דער עיקר, למשל אין אַ דראַמאַטישער שילדערונג, אַוואו מ′ ו ו י ל אַזש לאָזן אָפן, אומבאַשיידט, צי דער פּרואוו אויף ממית זײַן אַ בשר ודם איז געלונגען צי ניט (און פאַרשיידענע מדרגות פאַרוואונדעט ווערן קענען אויכעט אַרײַן אין חשבון), קען גוט דינען דער כוללדיקער טערמין אויף די ביידע פאַלן: „אַטענטאַט“}.
assassination attempt
(דער) אומגעלונגענער אַטענטאַט (ל″ר: -ן); (דער) פּרובירטער אַטענטאַט (ל″ר: -ן);
(דער) אַטענטאַט⸗פאַרמעסט (ל″ר: -ן); (דער) אַטענטאַט⸗ּפּרואוו (ל″ר: -ן); {חסידיש, אויך:} (דער) אַטענטאַט⸗פאַרזוך (ל″ר: -ן).
(די) געפּרואווטע (\ני(ש)ט⸗געלונגענע) אַסאַסינירונג.
{הערה: זע די הערות בײַם פריערדיקן סימן}.
(.assault (n
(דער) אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) באַפאַלן;
{דער עיקר מיליטעריש:} (דער) אָנגריף (ל″ר: -ן); (דער) איבערפאַל (ל″ר: -ן).
(.assault (v
אָנפאַלן (אויף); אַטאַקירן; באַפאַלן;
{דער עיקר מיליטעריש:} אָנגרײַפן; איבערפאַלן (אויף);
{אומפאָרמעל צי סלענגיש:} דערלאַנגען; געבן איבערן קאָפּ; געבן אַ מכה [amákə].
assault rifle
(די\דער) אַרמיי⸗ביקס (ל″ר: -ן); (די\דער) מלחמה⸗ביקס (ל″ר: -ן); (די\דער) אָנפאַל⸗ביקס (ל″ר: -ן).
assault unit
(דער) אַטאַק⸗אָפּטייל (ל″ר: -ן); (דער) אָנפאַל⸗אָפּטייל (ל″ר: -ן).
assault weapons
(די\דאָס\דער) אָנפאַל⸗געווער (קאָלעקטיוו); (די\דאָס\דער) אַטאַק⸗געווער.
(.assemble (v. intrans
זיך פאַרזאַמלען; זיך אײַנזאַמלען; זיך אויפקלײַבן; זיך צונויפקלײַבן; זיך צוזאַמענקלײַבן.
(.assemble (v. trans
אײַנזאַמלען; צונויפזאַמלען; צונויפקלײַבן; צונויפרופן.
assembly
(די) פאַרזאַמלונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש; דער עיקר וועגן אונטערנעמונגען אין דער חרדישער וועלט:} (די) אסיפה [así(y)fə] (ל″ר: אסיפות); (די\דאָס) התועדות [həsvá(ə)dəs] (ל″ר: -ן).
(Assembly (U.S. legislative body
(דער\די) אַסעמבלי (ל″ר: -ס).
assembly hall
(דער) זאַל (ל″ר: -ן); (די) אוידיטאָריע (ל″ר: -ס).
assembly line
(די) אויסבוי⸗ליניע (ל″ר: -ס); (די) צונויפשטעל⸗ליניע (ל″ר: -ס).
assembly: right of assembly
(די\דאָס) רעכט זיך פאַרזאַמלען; (די\דאָס) רעכט זיך צונויפקלײַבן.
assemblyman (U.S. legislative body)
(דער) אַסעמבלי⸗מאַן (ל″ר: אַסעמבלי⸗לײַט); (דער) אַסעמבלי⸗מיטגליד (ל″ר: -ער).
assemblywoman (U.S. legislative body)
(די) אַסעמבלי⸗פרוי (ל″ר: אַסעמבלי⸗פרויען); (דער) אַסעמבלי⸗מיטגלידערין (ל″ר: -ס).
assent (n.)
(די) צושטימונג (ל″ר: -ען); (דער) צושטים (ל″ר: -ען); (די) אײַנשטימונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [h)askúmə)] (ל″ר: הסכמות).
assent (v.)
צושטימען; געבן אַ צושטימונג (\אײַנשטימונג);
{לומדיש:} געבן אַן הסכמה [ànaskómə], דרומדיק: [ànaskúmə]; אויך: …אַ הסכמה [ahaskómə], דרומדיק: [ahaskúmə].
assert
דערקלערן; מאַכן אַ דערקלערונג (אַז); זיך אַרויסזאָגן (אַז);
{מער פאָרמעל:} פעסטשטעלן; קאָנסטאַטירן (אויך: קאָנסטאַנטירן); {בײַ טייל אַרכעאיש:} באַהויפּטן;
{לומדיש, דער עיקר אַז ס′גייט אין מוסר מודעה זײַן פאַרן עולם:} פעסטשטעלן בפרהסיא [bəfrésyə].
assertion
(די) דערקלערונג (ל″ר: -ען); (די) אַרויסזאָגונג (ל″ר: -ען); (די) פעסטשטעלונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסטאַטירונג (ל″ר: -ען);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) באַהויפּטונג (ל″ר: -ען).
assertive
וואָס זאָגט זיך אַרויס; וואָס זאָגט אַרויס זײַן\איר מיינונג;
{פראַזע:} וואָס שעמט זיך ני(ש)ט (אויפ)עפענען דאָס (\אַ) מויל.
assertive: be assertive
(אויפ)עפענען דאָס (\אַ) מויל;
{פראַזע:} זײַן אַזאַ וואָס זאָגט אַרויס אַ דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə].
assertiveness
(די) אַסערטיווקײַט;
{פראַזע:} די טבע זיך אַרויסשטעלן אין דער דיסקוסיע; (דאָס\דער) ני(ש)ט שעמען זיך נעמען אַ וואָרט (\עפענען דאָס מויל).
assess
{אויף אַ פּינקטלעכן אופן:} אָפּשאַצן;
{מער אַלגעמיין:} באַטראַכטן; אַרומטראַכטן; אָפּוועגן;
{צום באַשטימען די שטײַערן:} אָפּשאַצן אויף שטײַער;
{און דעם היזק אויף סטראַַכאָווקע:} אָפּשאַצן דעם היזק [hézək].
assessment
{אויף אַ פּינקטלעכן אופן:} (די) אָפּשאַצונג;
{מער אַלגעמיין:} (די) באַטראַכטונג; (די) אַרומטראַכטונג;
{צום באַשטימען די שטײַערן:} (די) שטײַער⸗אָפּשאַצונג;
{און דעם היזק אויף סטראַַכאָווקע:} (די) שעדיקונגס⸗אָפּשאַצונג.
asset (a plus or advantage)
(דער) פּלוס (ל″ר: -ן); (די) מעלה [máylə], דרומדיק: [má:lə] (ל″ר: מעלות);
{לומדיש:} אַ יתרון [ayísrən] (ל″ר: יתרונות [yəsróynəs], צפונדיק: [yəsréynəs].
asset (possession of worth)
אַ רכוש [ar(ə)khúsh], דרומדיק: [ar(ə)khísh]; (די) ווערט⸗זאַך [vérd-zàkh]; (די) ווערטיקע זאַך (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) אייגנטום (ל″ר: -ען).
asset allocation
(די) צושרײַבונג (\אַלאָקירונג) פון די רכושים [di-r(ə)khúshəm], דרומדיק: [di-r(ə)khí(:)shəm].
asset management
(די) רכוש⸗פירונג [rəkhúsh], דרומדיק: [rəkhísh]; (די) געלטער⸗פאַרוואַלטונג.
assets
די רכושים [di-r(ə)khúshəm], דרומדיק: [di-r(ə)khí(:)shəm]; די נכסים [di-n(ə)khósəm], דרומדיק: [di-n(ə)khúsəm]; (די) פאַרמעגנס (ל″ר).
asshole (anat.) → anus
asshole (fig.) → nasty person
assiduous
פילבאַמיענדיק; פילבאַמיעוודיק; פלייסיק; אַרבעטזאַם;
{לומדיש:} התמדהדיק [hasmódə-dik], דרומדיק: [h)asmú:də-dik)].
assign (give job or responsibility, decide on person for same)
באַשטימען; צושרײַבן; דעזיגנירן.
assign (reading, homework, etc)
שטעלן (\געבן \דערלאַנגען \פאַרלאַנגען) אַלץ אויפגאַבע (\היימאַרבעט \קלאַסאַרבעט);
{דיאַלעקטיש אַרכעאיש:} פאַרגעבן;
{אזהרה: אַז דער באַנוץ פון „פאַרגעבן“ אין זין פון אָטאָ דעם סימן וואָלט סתם דיאַלעקטיש אַרכעאיש געווען, וואָלט אַזאַ מין באַנוץ פאָרט געקענט גילטן בײַ (לאָמיר אָנכאַפּן) לערער וועמען ס′פאַרגעדענקט זיך אַזאַ אָנווענדונג אין דער משפּחה צי אַ יוגנט⸗סביבה און היטן אויף אַ פאָרמע אין תחום פון אַ קאָנסטעלאַציע מיט פאָרמעס פון יענעם דיאַלעקט וואָס שטעלן מיט זיך פאָר אַן אויטענטישע גאַנצקײַט. איז דאָך אָבער די צרה אַז אין לעבעדיקן לשון האָט שוין „פאַרגעבן“ דעם זין פון „מוחל זײַן“ (מיט איידעלע קנייטשן פון דיפערנצירונג פודערפון, זע בײַ ← forgive)}.
assignment
{פון לערער:} (די) אויפגאַבע [ֹúvgàbə], דרומדיק: [ó:(u)v-gàbə] (ל″ר: -ס {דיפערענצירט זיך פון ל″ר: אויפגאַבן [úvgàbm] ′(העכערע) צילן′}; (די) היימאַרבעט; (די) קורס⸗אַרבעט;
{בכלל:} שליחות [shlíkhəs] (ל″ר: -ן); אַן אַרבעט אויף דורכצופירן; (די) אויפגאַבע (ל″ר: -ס); (די) קאָמאַנדע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) עובדא (אויך: עובדה) [úvdə], דרומדיק: [ívdə] (ל″ר: עובדות).
assignment book
(דאָס\דער) אויפגאַבע⸗ביכל (ל″ר: -עך); (די\דער) אויפגאַבע⸗העפט (ל″ר: -ן);
{אַז ס′גייט דווקא אין היימאַרבעט:} (דאָס\דער) היימאַרבעט⸗ביכל (ל″ר: -עך).
assimilate (v. intrans.)
זיך אַסימילירן; זיך אינטעגרירן; זיך אויסמישן;
{פראַזע:] בטל בששים ווערן [bòtl-b(ə)shí(y)shəm|vèrn], דרומדיק: [bù:tl-b(ə)shí:shəm|vèyrn].
assimilate (v. trans.)
אַסימילירן; אינטעגרירן; אַרײַנציען אין געמיש.
assimilation
(די) אַסימילאַציע;
{ריידנדיק מער ספּעציפיש וועגן אַ גרופּע, צײַט וכו′:}
(די) אַסימילירונג; („טייל האַלטן אַז די אַסימילירונג פון יענע יידן אין שיקאַגאָ איז טייל פון ברייטערן פּראָצעס פון דער אַמעריקאַנער אַסימילאַציע“}.
assimilate: become assimilated
אַסימילירט ווערן; זיך אַסימילירן;
{פראַזע, לומדיש:} ווערן בטל בששים [bòtl-bəshíshəm], דרומדיק: [bù:tl-bəshí:yshəm].
assimilationist (n.)
(דער) אַסימילאַטאָר [asìməlátər] (ל″ר: -ן [asìməlatórn]); (דער) אַסימילאַציאָניסט (ל″ר: -ן.
assimilationist (adj.)
אַסימילאַטאָריש⸗געשטימט; אַסימילאַטאָריש⸗גענייגט; אַסימילאַציע⸗שטיצנדיק; אַסימילאַציאָניסטיש.
assimilatory
אַסימילירנדיק; אינטעגרירנדיק.
assist
העלפן; צוהעלפן; אַרויסהעלפן; קומען צו הילף; באַהילפיק זײַן [bahílfik]; בײַהילפיק זײַן [báy-hìlfik];
{לומדיש:} מסייע זײַן [məsáyə-zayn];
{פראַזע:} צושטעלן אַ פּלייצע.
assistance
(די) הילף; (די) באַהילפיקײַט; (די) מיטהילף.
assistance: be of assistance
קומען צו הילף; באַהילפיק זײַן [bahílfik]; בײַהילפיק זײַן [báy-hìlfik];
{פראַזע:} צושטעלן אַ פּלייצע.
(.assistant (n
(דער) אַסיסטענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַסיסטענטין (ל″ר: -ס), {שויוויניסטיש סעקסואַליזירט, זע הערה:} (די) אַסיסטענטקע (ל″ר: -ס);
(דער\די) געהילף;
(דער) באַהעלפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַהעלפערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) באַהעלפערקע ל″ר: -ס);
{אזהרה: טאָמער איז בכלל דאָ שייך נוצן אַ גראַמאַטישן פעמינין פון „אַסיסטענט“ בײַ הײַנטיקן טאָג איז — „אַסיסטענטין“. די פאָרמע „אַסיסטענטקע“ איז ניט סתם עמאָטיוו, ס′איז טיף פאַרקראָכן דערצו אין מענעריש⸗סעקסיסטישן — און סעקסואַליזירטן — זין, ניט זעלטן גלאַט מיסאָגעניסטישערהייט. דער בוֹלטסטער סימן אַפדערוף איז די פּאָפּולערע פאַרדרייעניש פונדערפון, „אַסיסטרענערקע“ פון אַן אַמאָליקער שויוויניסטישער אַרבעטס⸗סביבה אַוואו דער סאַמעראָדנער באַלעבאָס האָט זיך געסטאַרעט אַרומגערינגלט צו זײַן מיט „אַסיסטענטקעס“. דערצו איז אַמאָל געווען אַ קרובהשער באַנוץ וואו אַ פרוי האָט זיך שפּאַסיק פאָרגעשטעלט אַלץ „אַסיסטענקטע“ (אַלץ לשון נקיה אויף „אַסיסטרענערקע“) פון איר געליבטן אין ענגערע קרײַזן חברים. אַזוי ווי אין אַלע שפּראַכן וואָס מאַכן אַדורך דעם פּראָגרעס פון גלײַכבאַווערטיקונג פון אַלע מענטשן, זײַנען די פּרטים טשיקאַווע (און גילטן נאָך הומאָריסטיש אין אַ ריי סיטואַציעס). צום הײַנטיקן באַנוץ אָבער טויגן ניט שפּראַך⸗פאָרמעס וואָס דערנידעריקן, צי בכוונה צי תמימותדיקערהייט, סעקטאָרן פון דער מענטשהײַט וואָס האָבן שוין דורכגעליטן איבערגענוג דיסקרימינאַציע}.
assistant (adj.)
אַסיסטענט⸗; געהילף⸗.
assistant dean
(דער) פּראָ⸗דעקאַן (ל″ר: -ען); (דער) אַסיסטענט⸗דעקאַן (ל″ר: -ען).
assistant director
דער) געהילף⸗דירעקטאָר (ל″ר: -ן); (דער) אַסיסטענט⸗דירעקטאָר (ל″ר: -ן);
{אין מזרח אויך:} דער שטעלפאַרטרעטער פונעם דירעקטאָר.
assistant principal
{אין אַ בילדונגס⸗אינסטיטוציע אויפן פאָלקשולישן צי גימנאַזישן ניוואָ:} (דער) געהילף⸗פּרינציפּאַל (ל″ר: -ן); (דער) אַסיסטענט⸗פּרינציפּאַל (ל″ר :-ן);
{אין מזרח אויך:} דער שטעלפאַרטרעטער פונעם דירעקטאָר.
assistant professor
(דער) אַסיסטענט⸗פּראָפעסאָר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַסיסטענט⸗פּראָפעסאָרשע (ל″ר: -ס).
assistant professorship
(די) אַסיסטענט⸗פּראָפעסור (ל″ר: -ן); (די) געהילף⸗פּראָפעסור (ל″ר: -ן).
assistant to traditional Jewish elementary school teacher
(דער) בעלפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס),
assistant: shop assistant
(דער) פאַרקויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרקויפערין (ל″ר: -ס), {היימיש:} (די) פאַרקויפערקע (ל″ר: -ס);
(דער) קראָם⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קראָם⸗אַרבעטערין (ל″ר: -ס).
assistant: teaching assistant (TA)
{אין אַ מאָדערנער אינסטיטוציע:} (דער) לערער⸗געהילף (ל″ר: -ן); (דער) געהילף לערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); דעם לערערס געהילף;
{אין אַ טראַדיציאָנעלן חדר:}
(דער) בעלפער; {זעלטן פאָרמעל:} (דער) באַהעלפער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{הערה: היות ווי דאָס איז געוויינטלעך אַ מאַנסביל, האָט „בעלפערקע“ צוגעוואונען דעם טײַטש: ′דעם בעלפערס ווײַב′).
assistant: virtual assistant
(דער) ווירטועלער אַסיסטענט (\געהילף) (ל″ר: -ן).
assistantship
(דער) אַסיסטענט⸗פּאָסטן (ל″ר: -ס); (די) אַסיסטענט⸗שטעלע (ל″ר: -ס);
(דער) געהילף⸗פּאָסטן (ל″ר: -ס); (די) געהילף⸗שטעלע (ל″ר: -ס).
assisted living
(די) מיטהילפיקע באַדינגונגען (ל″ר); (די) וואוינונגען מיט באַקוועמלעכקײַטן פאַר עלטערע (ל″ר).
assisted reproduction
(די) צוגעהאָלפענע קינדער⸗האָבונג;
{מיט אַ יידישלעכן טעם:} (די) צוגעהאָלפענע פּריה ורביה [pìryə-v(ə)rívyə].
assisted suicide
(דער) צוגעהאָלפענער זעלבסמאָרד.
assisted: AI (artificial intelligence) assisted
assisted: computer assisted
קאָמפּיוטער⸗געהאָלפענע(ר) (\⸗געהאָלפן).
asslicker (/asskisser) (fig.)
(דער) אונטערלעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אונטערלעקערין (ל″ר: -ס);
{וואולגאַריש:}
(דער) תחת⸗לעקער, [tókhəs-lèkər], דרומדיק: [tú(:)khəs-lèkər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) תחת⸗לעקערין (ל″ר: -ס); {מער ביטולדיק:} (די) תחת⸗לעקערקע (ל″ר: -ס);
{ווייניקער וואולגאַריש אָבער פאָרט:} (דער) צולעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) צולעקערין (ל″ר: -ס); {מער ביטולדיק:} (די) צולעקערקע (ל″ר: -ס).
{בכבודיקערהייט:}
(דער) חנפן [khánfm] (ל″ר: חנפנים [khanfónəm], דרומדיק: [khanfú:nəm]); די חנפנטע [khánf(ə)ntə] (ל″ר: -ס);
(דער) חונף [khóynəf] (ל″ר: חונפים [khóynfəm], צפונדיק: [khéynfəm]; אויך: חניפים [khanéyfəm], דרומדיק: [khanáyfəm]); ל″נ: (די) חונפטע [khóynəf-tə], צפונדיק: [khéynəf-tə]; אויך חניפתטע [khanéyfəs-tə], דרומדיק: [khanáyfəs-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) חניפהניק [kh(ə)nífənik], (די) חניפהניצע [kh(ə)nífinitsə];
{מיט מער ביטול:} (דער) חניפושניק [khànə-fúsh-nik], דרומדיק: [khànə-físh-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) חניפושניצע (ל″ר: -ס);
{אינעם ספּעציפישן זין פונעם אָפּהענטיקן ייד וואָס איז גרייט זינגען און שפּרינגען לויטן באַפעל פון אַ מאַכטפולן:}
(דער) מה⸗יפיתניק [mà-yófəs-nik], דרומדיק: [mà-yúfəs-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) מה⸗יפיתניצע [mà-yófəs-nitsə], דרומדיק: [mà-yúfəs-nitsə] (ל″ר: -ס);
{טיפער און שאַרפער:} אַ מה⸗יפית ייד [amà-yófəs-yìd], דרומדיק: [amà-yúfəs-yì:t] (ל″ר: -ן);
{הערה: די אַלע באַנוצונגען פון „מה⸗יפית“ שטאַמען פון אַ טיף⸗אָנגעווייטיקטן קאָלעקטיוון זכרון בײַם (דער עיקר) פּוילישן יידנטום פון אַ גאָר עקלדיקן גאַנג בײַ פּריצים יידן⸗האַסער וועלכע האָבן אַ יידן געצוואונגען זיך אָפּשטעלן און זיי אויסזינגען פון פאַרווײַלונג⸗וועגן „מה⸗יפית“ פון די שבתדיקע זמירות (די ווערטער שטאַמען פון שיר השירים ז′: ז′)}.
(associate (n.) (colleague
{אויף ביידע מינים:} (די\דער) קאָלעגע (ל″ר: ס; אויך: קאָלעגן);
{דיפערענצירט לויטן מין:} (דער) קאָלעג (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָלעגין (ל″ר: -ס);
(דער) מיטאַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש און פּוריסטיש אויך: -ס);
{אָפּלאַכעריש צי אינטים איראָניש:} (די) קאָלעגעלעך (ל″ר; ל″י: (דאָס, צי לויטן מין — די\דער) קאָלעגעלע).
associate professor
(דער) אַסאָציאירטער פּראָפעסאָר [profésər] (ל″ר: -ן [pròfəsórn]), ל″נ אויך: (די) אַסאָציאירטע פּראָפעסאָרשע (ל″ר: -ס); (דער) דאָצענט [dotsént] (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) דאָצענטין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) דאָצענטקע (ל″ר: -ס).
associate with
האָבן צו טאָן מיט; האָבן באַציאונגען מיט; האַלטן געזעלשאַפט מיט;
{מער בנוגע חברשאַפט:} זײַן חבר מיט [khávər]; זײַן אַ פרײַנט (\פרײַנד) מיט;
{מער לומדיש און בעת מעשה צומאָל אויך איראָניש, אָפטער באַנוצט נעגאַטיוו (אַשטייגער בײַ באַשולדיקונגען אין אוממאָראַלישע סעקסועלע באַציאונגען צי באַציאונגען מיט אונטערוועלטניקעס וכדומה); צומאָל פאַרדריסעריש לאחר המעשה:}
האָבן מחזקות מיט [makh-zókəs], דרומדיק: [makh-zúkəs]; האָבן עסקים מיט [asókəm], דרומדיק: [asú:kəm].
associated with: be associated with
האָבן אַ שייכות מיט [asháykhəs], דרומדיק: [ashá:(y)khəs]; האָבן צו טאָן מיט; האָבן פאַרבינדונגען מיט;
{טאָמער פאָרמעל פּראַָפעסיאָנעל:} זײַן פאַרבונדן מיט; זײַן אַסאָציאירט מיט.
association (connection, bond)
(די) פאַרבינדונג (ל″ר: -ען); (די\דאָס\דער) שייכות [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs] (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} {דער\דאָס\די) התקשרות [his-káshrəs] (ל″ר: -ן);
{טאָמער פּראָפעסיאָנעל:} (די) אַסאָציאירונג (ל″ר: -ען); (די) אַסאָציאַציע (ל″ר: -ס).
(association (organization
(דער) פאַראיין (ל″ר: -ען); (דער) פאַרבאַנד (ל″ר: -ן) (די) אָרגאַניזאַציע (ל″ר: -ס); (די) אַסאָציאַציע (ל″ר: -ס); (די) געזעלשאַפט (ל″ר: -ן);
{אין טראַדיציאָנעלע יידישע קהילות:} (די) חברה [khévrə] (ל″ר: חברות).
association: by association
ע″פּ אַסאָציאַציע (\ע″פּ באַציאונגען מיט אַנדערע) [álpə], אויך: [alpíy];
אומדירעקט (לויט די חברים) [khavéyrəm], דרומדיק: [khaváyrəm].
association: guilt by association
(די) שולדיקײַט ע″פּ אַסאָציאַציע (\ע″פּ באַציאונגען מיט אַנדערע) [álpə], אויך: [alpíy].
assorted
פאַרשיידענע (\פאַרשידענע); פאַרשיידנאַרטיקע; פאַרשיידענערלייאיקע (ל″ר).
assortment
אַן אָפּקלײַב (ל″ר: -ן); אַן אָפּקלײַבונג (ל″ר: -ען); אַ סעלעקציע [asəléktsyə] (ל″ר: -ס); אַן אויסוואַל (ל″ר: -ן).
assuage
(פאַר)לינדערן; פאַרלײַכטערן; פאַרגרינגערן; פאַרווייכערן; (פאַר)מילדערן; פאַרמינערן;
{גיכער וועגן מענטשלעכע געפילן און באַציאונגען:} פאַרגלעטן.
assuaging
(פאַר)לינדערנדיק; פאַרגלעטנדיק; פאַרווייכערנדיק; (פאַר)מילדערנדיק; פאַרמינערנדיק.
(assume (presume
(זיך) משער זײַן [məshá(y)ər-zayn], דרומדיק: [məshá:ə(r)-za:n]; אָננעמען; זיך פאָרשטעלן; זיך אויסמאָלן;
{מיט דאַטיוו רעפלעקסיוו:} דאַכטן (זיך); דוכטן (זיך); אויסווײַזן (זיך);
{לומדיש:} זיך מתדמה זײַן (אַז) [məzdámə-zayn].
assume control
ווערן באַלעבאָס; קומען צו דער מאַכט;
{לומדיש:} שליטה נעמען [shlí(y)tə];
{פראַזעס:} נעמען די לייצעס אין די הענט אַרײַן.
assume power
קומען צו דער מאַכט; איבערנעמען די מאַכט.
assume responsibility
אָננעמען די פאַראַנטוואָרלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt]; נעמען אויף זיך די אחריות [akhráyəs];
{לומדיש:} נעמען אויף זיך פאַר אַ חיוב [akhíyəv]; אָננעמען אַלץ התחייבות [həskháyvəs], דרומדיק: [h)əskhá:vəs)].
assumed (supposed, presumed)
פאָרגעשטעלט; אָנגענומען; אָנערקענט; ברייט פאַרשפּרייט;
פאַר⸗אמת⸗געהאַלטענע(ר) [èməs].
assumed culprit
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַר⸗שולדיק⸗געהאַלטענע(ר); (די\דער) אַלץ⸗שולדיק⸗באַטראַכטע(ר);
דער מענטש וועמען מ′האַלט (\מ′רעכנט) פאַרן שולדיקן (\פאַר שולדיק).
assumed name
(דער) פּסעוודאָנים (ל″ר: -ען); (דער) געמאַכטער נאָמען (ל″ר: …נעמען);
{נעגאַטיוו צי עמאָטיוו אָפּגעשאַצט:} (דער) פאַלשער נאָמען; (דער) אויסגעטראַכטער נאָמען; (דער) אויסגעקלערטער נאָמען;
{לומדיש:} (דער) כינוי [kínə], אויך: [kínuə] (ל″ר: כינויים [kinú(y)əm], דרומדיק: [kiní:əm]); {עמאָטיוו מיט נאָמינאַליזירונג:} (דער) המכונה [ham(ə)khúnə], דרומדיק: [h)am(ə)khínə)];
{פראַזעס; אָפטמאָל הומאָריסטיש צי ביטולדיק:} אַ נאָמען פון דער הפטורה [haftóyrə], צפונדיק: [haftéyrə]; אַ נאָמען פון דער הגדה [hagódə], דרומדיק: [h)agú:də)].
assumed: it was assumed
מ’האָט אָנגענומען; מ’האָט געהאַלטן; מ′איז געווען בײַ דער דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə];
{לומדיש:} מ′האָט זיך משער געווען [məsháər];
ס′איז געווען אָנגענומען; ס′איז אָנגענומען געווען;
ס′איז געווען אַ ברייט אָנגענומענע מיינונג.
(.Assumption (Chris
(דער) מאַריען⸗טאָג; (דער קריסטלעכער טאָג פון) מאַריאַס אויפנאַמע.
assumption
(די) הנחה [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)] (ל″ר: הנחות); די השערה [hashórə], דרומדיק: [h)ashú:rə)] (ל″ר: השערות);
די אָנגענומענע מיינונג; די (ברייט) פאַרשפּרייטע מיינונג;
{לומדיש:} (די) הווה⸗אמינא [hávəmìnə] (ל″ר: -ס).
assumption of power
(דאָס\דער) קומען צו דער מאַכט; (די) מאַכט⸗איבערנעמונג;
{לומדיש:} (דאָס\דער) עולה למלכות זײַן [òylə-ləmálkhəz-zayn], צפונדיק: [èylə-ləmálkhəz-zayn].
assumption of risk
(די) (באַוואוסטזיניקע) אָננעמונג פון אַ ריזיקע; (די) ריזיקע⸗אָננעמונג (ל″ר: -ען);
(די) אײַנגייאונג אויף ריזיקאַלישקײַט (\אײַנשטעלערישקײַט) (ל″ר: -ען);
{סוחריש און לעגאַליסטיש:} (די) אײַנשטעל⸗גרייטקײַט.
assumption: work on the assumption
אַרויסגיין פון דער הנחה [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)];
גיין מיט דער מיינונג (\אָנגענומענקײַט); אָננעמען פאַר אַן אויסגאַנג⸗פּונקט.
assurance
(די) פאַרזיכערונג (ל″ר: -ען); (די) צוזאָגונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרפליכטונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) הבטחה [haftókhə], דרומדיק: [h)aftúkhə)] (ל″ר: הבטחות).
assurances: provide assurances
געבן (\אַרויסלאָזן) די נייטיקע פאַרזיכערונגען (\פאַרפליכטונגען).
assurances: receive assurances
קריגן (\באַקומען) די נייטיקע פאַרזיכערונגען (\פאַרפליכטונגען).
assured: be assured
זײַן זיכער (מיט דעם, אַז); זיך שפּירן זיכער.
assured: self-assured
מיט זיך אַליין זיכער; מיט גלייבונג צו זיך אַליין; זעלבסט⸗זיכערדיק.
Assyria
אשור [áshər]; {לומדיש:} [áshur];
{מער אַקאַדעמיש און אוניווערסאַליסטיש:}
אַסיריע.
Assyrian (n.)
{פון תנ″כישע צײַטן:}
(דער) אשורי [ashúrə], דרומדיק: [ashí:rə] (ל″ר: אשורים [ashúrəm], דרומדיק: [ashí:rəm]);
{אין נאַראַטיוון סטיל:} (דער) בן אשור [bèn-áshər] (ל″ר: בני אשור [bnèy-áshər], דרומדיק: [(bnày-áshə(r]).
{וועגן דער הײַנטיקער אַסירישער קירך:}
(דער) אַסיריש⸗קירך נאָכפאָלגער (\מיטגליד \גלייביקער) (ל″ר: נאָכפאָלגער \מיטגלידער \גלייביקע).
Assyrian (adj.)
אשוריש [ashúrish], דרומדיק: [ashí:rish]; אַסיריש.
Assyrian Church of the East
די אשורישע (\אַסירישע) מזרח⸗קירך [mízrəkh].
(Assyrian Exile (from ±722 BCE
גלות אשור [gòləs-áshər], דרומדיק: [gù:ləs-áshər]; מער לומדיש: [gòlus-áshur], דרומדיק: [gù:lis-áshir].
(‘Assyrian script (‘square Hebrew characters
(דער) כתב אשורי [ksav-ashúri], דרומדיק: [ksaf-ashí:ri];
אותיות מרובעות [óysyəs-m(ə)rubóəs], דרומדיק: [óysyəs-m(ə)ri:bú:əs], צפונדיק: [éysyəz-m(ə)rubó(y)əs] (ל″ר).
asterisk (n.)
(דאָס\דער) שטערנדל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) סימנדל [síməndl] (ל″ר: סימנימלעך [simónəm-ləkh], דרומדיק: [simú:nəm-ləkh]); (דער) אַסטעריסק [ástərìsk] (ל″ר: -ן).
asterisk (v.)
שטעלן אַ שטערנדל (ל″ר: שטערנדלעך); שטעלן אַ סימנדל [asíməndl] (ל″ר: סימנימלעך [simónəm-ləkh], דרומדיק: [simú:nəm-ləkh]); שטעלן אַן אַסטעריסק.
asterisked
באַצייכנט מיט אַ שטערנדל;
באַשטערנדלט; באַאַסטעריסקט;
{אין נעגאַטיוון זין:} באַצייכנט מיט אַ פלעק⸗סימן [sìmən] (\אַ פּגם⸗סימן [abgám-sìmən]).
asteroid
(דער) אַסטעראָיד (ל″ר: -ן).
asthma
(די) אַסטמע.
asthmatic
אַסטמאַטיש.
astigmatic (adj.)
אַסטיגמאַטיש.
astigmatism
(דער) אַסטיגמאַטיזם.
astonish
דערשטוינען; פּלעפן; שרעקלעך פאַרחידושן [far-khídəshn].
astonished
דערשטוינט; געפּלעפט;
{לומדיש:} נשתומם בלײַבן (\ווערן) [nəshtóyməm], צפונדיק: [nəshtéyməm] (ל″ר: נשתומם געבליבן); {שטאַרקער:} נבהל ונשתומם בלײַבן (\ווערן) [nívl|v(ə)nəshtóyməm], צפונדיק: [nívl|v(ə)nəshtéyməm];
astonishing
דערשטוינענדיק; פאַרפּלעפנדיק;
{לומדיש:} פּליאהדיק [plíyə-dik]; הפלאהדיק [haflóə-dik], דרומדיק: [h)aflú:ə-dik)], צפונדיק: [hafló(y)ə-dik].
Astonishing!
ממש דערשטוינענדיק! [máməsh]; מ′בלײַבט געפּלעפט!; וואונדער⸗וואונדיירים!; נסים ונפלאות! [nìsəm-vəniflóəs], דרומדיק: [nì:səm-vəniflú:əs]; אויף נשתומם צו בלײַבן [nəshtóyməm], צפונדיק: [nəshtéyməm];
{פראַזעס:} טויזנט⸗איין נאַכט!; אַ קשיא אויף אַ מעשה! [akàshəf-amáysə], דרומדיק: [akàshəf-amá:(n)sə]; גיי ווייס!; ני(ש)ט צום גלייבן!; וואָס (ס′)קען נאָר זײַן (\טרעפן)!.
astonishment
(די) דערשטוינונג (ל″ר: -ען); (די) פּלעפונג (ל″ר: -ען); (די) שרעקלעכע פאַרחידושונג [far-khídəshung], דרומדיק: [far-khídəshink].
(Astraukh, Alexander (b. 1959
אַלעקסאַנדער (אויך: אלכסנדר) אַסטראַאוך [aləksándər|astra(v)úkh];
אַלעקסאַנדער אַסטראַוואוך.
astound
פאַרשטוינען; דערשטוינען; פּלעפן.
astounding
דערשטוינענדיק; פּלעפנדיק;
{לומדיש:} הפלאהדיק [haflóədik], דרומדיק: [h)aflú:ədik)]; פּלאימדיק [pló(y)əm-dik], דרומדיק: [plú:əm-dik]; {פאַרשטאַרקט:} פּלאי⸗פּלאימדיק [pìley-pló(y)əm-dik], דרומדיק: [pìlay-plú:əm-dik].
astray: go astray
פאַרבלאָנדזשעט ווערן; פאַרבלאָנדזשען; פאַרפאָרן; זיך לאָזן אויף אַ פאַלשן וועג; פאַרלירן דעם וועג;
{עמאָטיוו:} פאַרפאַלן ווערן; פאַרבלאָנקען; פאַרפאָרן אין בויבעריק (\האָצעפּלאָץ); פאַרפאָרן אין אלף הששי [èləf-(h)ashí(y)shə], דרומדיק: [èyləf-(h)ashí:shə];
{פיגוראַטיוו, דער עיקר וועגן אַראָפּגיין פון עכט⸗יידישן דרך:}
אַראָפּ(גיין) פון גלײַכן וועג; אַראָפּ(גיין) פונעם דרך הישר [dèrəkh-(h)ayóshər], דרומדיק: [(dè(y)rəkh-(h)ayú:shə(r].
astray: lead astray
פאַרפירן; פירן אין בויבעריק (\האָצעפּלאָץ); פאַרפירן אין אלף הששי אַרײַן [èləf-(h)ashí(y)shə], דרומדיק: [èyləf-(h)ashí:shə];
{פיגוראַטיוו, דער עיקר וועגן עמעצן אַראָפּפירן פון עכט⸗יידישן דרך:}
אַראָפּפירן פון גלײַכן וועג; פאַרפירן אויף פאַלשע וועגן; אַראָפּפירן פונעם דרך הישר [dèrəkh-(h)ayóshər], דרומדיק: [(dè(y)rəkh-(h)ayú:shə(r]; פאַרפירן מיטן שטן [sótn], דרומדיק: [su:tn];
{לומדיש:} מכשיל זײַן [mákhsh(ə)l-zayn].
astrological
אַסטראָלאָגיש.
astrologist (/astrologer)
(דער) אַסטראָלאָג (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַסטראָלאָגין (ל″ר: -ס);
{היימיש צי עמאָטיוו:} (דער) שטערנקוקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: שטערנקוקערין (ל″ר: -ס); (דער) שטערנזעער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שטערנזעערין (ל″ר: -ס); (דער) שטערנמײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שטערנמײַסטערין (ל″ר: -ס);
{ביי גלייביקע דערײַן:} בעל חכמת התכונה [bàl|khòkhməs-(h)atkhúnə], דרומדיק: [bàl|khòkhməs-(h)atkhínə];
{הערה: בײַ מאמינים אין אַסטראָלאָגיע איז „בעל חכמת התכונה“ אָנגעלייגט צוליבן אָנווענדן אַן אלטן, עלעגאַנטן טערמין וואָס גילט סײַ אויף אַסטראָנאָמיע, סײַ אויף אַסטראָלאָגיע. זע אויך די הערות צום קומעדיקן סימן}.
astrology
(די) אַסטראָלאָגיע;
{עמאָטיוו:} (די\דאָס) שטערנקוקערײַ, (די\דאָס) שטערנזעערײַ; (די\דאָס) שטערנמײַסטערײַ;
{לומדיש; אויך עמאָטיוו צי איראָניש:} חכמת התכונה [khòkhməs-(h)atkhúnə], דרומדיק: [khòkhməs-(h)atkhínə];
{הערה א: בײַ הײַנטיקן טאָג גילט „חכמת התכונה“ אַלץ אויסדרוק פון עמאָטיווקײַט, איראָניע, צי שפּאַסיקײַט (סײַ גוט⸗חבריש סײַ נעגאַטיוו). דערצו שטאַמט דער טערמין פון תקופות, אַווען די מחיצה צווישן אַסטראָנאָמיע און אַסטראָלאָגיע איז געווען אַ שוואַכע (ווען בכלל פאַראַן), און דאָס ווידער קען פירן צו היפּוכדיקע באַנוצונגען — בײַ אָפּלאַכער פון אַסטראָלאָגיע און פאַרקערט בײַ אַזעלכע וואָס האַלטן פונדערפון אַלץ קאָמפּאָנענט פון דער וויסנשאַפטלעכער אַסטראָנאָמיע};
{הערה ב: די טערמינען „שטערנקוקערײַ“, „שטערנזעערײַ“, „שטערנמײַסטערײַ“ קענען באַנוצט ווערן אויף ′אַסטראָלאָגיע′; פאַראַן אויך אַ צווייטער באַדײַט: דאָס אַמאַטאָרישע פאַרנעמען זיך מיט אַסטראָנאָמיע אין דער פרײַער צײַט גלאַט אַלץ האָבי}.
astronaut
(דער) אַסטראָנאָט [astronót] (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַסטראָנאָטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַסטראָנאָטקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אויף ספּעציפיצירן דווקא אַ סאָוועטישן אָדער רוסלענדישן אַסטראָנאָט:} קאָסמאָנאָט [kozmonót], אויך: [kasmanát] (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאָסמאָנאָטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאָסמאָנאָטקע (ל″ר: -ס).
astronomer
אַסטראָנאָם [astronóm] (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} בעל חכמת התכונה [bàl|khòkhməs-(h)atkhúnə], דרומדיק: [bàl|khòkhməs-(h)atkhínə];
{הערה: זע הערות בײַם סימן astrology}.
astronomic(al)(ly) (relating to astronomy)
אַסטראָנאָמיש; וואָס שייך (דער) אַסטראָנאָמיע; פון שטאַנדפּונקט פון דער אַסטראָנאָמיע; אַסטראָנאָמיש גערעדט.
astronomically (very much, greatly, exponentially)
אומגעהייער; אין אַן אומגעהייערער מאָס; פילפאַך; ג(ע)וואַלדיק; (אויף) גאָר אַ סך [asákh]; (אויף) מוראדיק אַ סך [móyrədik|asákh], צפונדיק: [méyrədik|asákh]; עקספּאָנענטאַל;
{לומדיש:} גוזמא⸗גוזמאותדיק [gùzmə-guzmóəz-dik], דרומדיק: [gìzmə-gizmú:əz-dik].
astronomy
(די) אַסטראָנאָמיע;
{לומדיש:} חכמת התכונה [khòkhməs-(h)atkhúnə], דרומדיק: [khòkhməs-(h)atkhí:nə].
astrophysicist
(דער) אַסטראָפיזיקער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך): (די) אַסטראָפיזיקערין (ל″ר: -ס).
astrophysics
(די) אַסטראָפיזיק.
astute
געשליפן (\געשליפענע(ר)); שאַרפזיניק; קלוגעדיק; שפּיציק; שאַרפשפּיציק; געשיקט;
שאַרף⸗שכלדיק [shàrf-séykhl-dik], דרומדיק: [shàrf-sáykhl-dik];
פּיקחותדיק [pík-khəz-dik];
חכמהדיק [khókhmə-dik]; ווי אַ חכם [akhókhəm], דרומדיק: [akhúkhəm]; חכם⸗מעסיק;
{טאָמער אין זין פון זײַן בשעת מעשה כיטרע:}
קלוג⸗כיטריש; קלוג⸗פיפיק; קלוג⸗דורכגעטריבן.
astuteness
(די) שאַרפזיניקײַט [shárf-zìnəkayt], אויך: [shàrf-zínəkayt]; (די) שאַרף⸗שכלדיקײַט [shàrf-séykhl-dəkàyt];
(די\דאָס) פּקחות (אויך: פּיקחות) [pík-khəs]; (די) פּ(י)קחותדיקײַט [pík-khəz-dəkàyt];
(די) חכמהדיקײַט [khókhmə-dəkàyt]; (די) חכם⸗מעסעדיקײַט [khòkhəm-(m)ésədikàyt], דרומדיק: [khùkhəm-(m)ésədikàyt];
(די) קלוגשאַפט; (די) שפּיציקײַט; (די) געשיקטקײַט; (די) קלוג⸗כיטרישקײַט.
asunder: tear asunder
פונאַנדעררײַסן; צערײַסן אויף פּיץ⸗פּיצלעך; צעפּיצלען;
{פיגוראַטיוו:} אַ תל מאַכן [atél-màkhn]; אַ באַרג אַש מאַכן.
asylum (institution for the mentally ill)
(דער) אַנשטאַלט (\דער שפּיטאָל \די אינסטיטוציע) פאַר גײַסטיק⸗קראַנקע (ל″ר: אַנשטאַלטן; שפּיטאָלן (אויך: שפּיטעלער);
(דאָס\די) גײַסטיק⸗קראַנקנהויז (ל″ר: ⸗קראַנקנהײַזער).
{אומדרך⸗ארצדיק לגבי די חולים (אויך פיגוראַטיוו אויף סתם אַ באַלאַגאַן):} (דאָס\די) משוגעים⸗הויז [məshugóy(ə)m-hòyz], דרומדיק: [məshigú:əm-hò:(u)(ə)s], אויך: [məshigóym-hò:(u)(ə)s] (ל″ר: ⸗הײַזער); (דאָס\די) דולהויז (ל″ר: ⸗הײַזער).
asylum (refugee status)
(די) פּליטים⸗רעכט [pléytəm-rekht], דרומדיק: [pláytəm-rekht]; (ל″ר);
(דער) מקום מקלט סטאַטוס [mòkəm-míklət], דרומדיק: [mùkəm-míklət].
asylum seeker
פּליטים⸗רעכט זוכער [pléytəm-rekht], דרומדיק: [pláytəm-rekht]; (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
(דער) מקום מקלט זוכער [mòkəm-míklət], דרומדיק: [mùkəm-míklət] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
asylum: grant asylum
געבן פּליטים⸗רעכט [pléytəm-rekht], דרומדיק: [pláytəm-rekht]; געבן מקום מקלט רעכט [mòkəm-míklət], דרומדיק: [mùkəm-míklət].
asylum: seek asylum
פאָדערן (\פאַרלאַנגען) פּליטים⸗רעכט [pléytəm-rekht], דרומדיק: [pláytəm-rekht]; פאָדערן (\פאַרלאַנגען) מקום מקלט רעכט [mòkəm-míklət], דרומדיק: [mùkəm-míklət].
at
{טאָמער אינעווייניק אין אַ בנין:}
אין; („מיר וועלן זיך זען אין קראָם אַ ביסל שפּעטער; מאָרגן וועט מען זיך טרעפן שוין אין אוניווערסיטעט“);
{טאָמער גייט מען צו אַ מענטשן:}
בײַ [ba] (\בײַם [bam]\בײַ דער [badər]); („מיר וועלן זיך זען אַ ביסל שפּעטער בײַ לייזערן“);
{טאָמער בײַ אַ פאָרקומעניש:}
אויף [af], דרומדיק: [of] (\אויפן [afn], דרומדיק: [ofn] \אויף דער [avdər], דרומדיק: [(avdə(r]); („מיר האָבן זיך דרײַ מאָל געזען אין לעצטן חודש — אויף אַ חתונה, אויף אַ בר⸗מצווה און אויף אַ קאָנפערענץ, איז זאָל אויף ווײַטער אויך נאָר אויף שמחות זײַן“);
{טאָמער וועגן דעם וויפל אַזייגער:}
ø; („איז לאָמיר זיך טרעפן נײַן אַזייגער, גוט?“);
{טאָמער עס גייט אין פאַרשיידענע קאָנסטרוקציעס וועגן צײַט:}
צו („צו זיבעצן יאָר איז זי שוין געווען אַ סטודענטקע אין אוניווערסיטעט“; „בײַ מיר קענט איר זיך צו יעדער צײַט אַרײַנכאַפּן“).
(at: @ (internet use
(די) מאַלפּע (ל″ר: -ס); עט; (דער\דאָס) שטרודל (ל″ר: עך).
at a glance
בײַם גיכן בליק (\קוק); בײַם גיכן אַ בליק (\קוק) טאָן.
at all
בכלל (ני(ש)ט) [bəkhlál]; גאָר (ני(ש)ט); אינגאַנצן (ני(ש)ט).
at all costs
צו יעדן פּרײַז; אַוויפ(י)ל (\אַוואָס) (ס′)זאָל ני(ש)ט קאָסטן.
at any rate
אין (\אויף) יעדן פאַל; יעדנפאַלס;
{אַ קאַפּ לומדיש:} על כל פּנים [àl-kol-pónəm], דרומדיק: [àl-kol-pú:nəm]; אויך: [alkól-pònəm], דרומדיק: [alkól-pù:nəm].
at cost
לויטן אַליין⸗באַצאָלטן פּרײַז; לויטן באַצאָלטן פּרײַז ({לומדיש: מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]).
at ease
רואיק [rú-(i)k], אויך: [rúyk]; דרומדיק: [rí:-ik], אויך: [ri:yk]; זיצנדיק רואיקערהייט [rùy(i)kər-héyt], דרומדיק: [rì:(ə)kə(r)-háyt]; זיצנדיק במנוחה [bəm(ə)núkhə], דרומדיק: [bəm(ə)ní:khə];
רעלאַקסירנדיק; רעלאַקסירטערהייט.
at first
צוערשט; בײַם אָנהייב; תחילת [tkhíləs];
{אַ קאַפּ לומדיש:} לכתחילה [ləkhatkhílə].
at hand
צו דער האַנט; נאָענט; אָטאָ דאָ פאַראַנ(ען).
at home
אינדערהיים (אויך: אין דער היים); בײַ זיך אין שטוב.
at issue
צו דער זאַך (דאָ); צום עיקר (דאָ) [íkər]; צום (הויפּט)פּונקט; צו דער פראַגע;
{מער פאָרמעל:} צום עצם ענין [tsum-étsəm|í(n)yən], דרומדיק [tsim-éytsəm|í(n)yən].
(at large (in a larger sense
אין גאַנצן גענומען; ברייט גענומען; אין ברייטערן זין; בכללעדיק [bəkhlálədik];
{לומדיש:} (גראָד) ני(ש)ט בזעיר אנפּין [bəzèy(ə)r-ámpən], אויך: [bəzèy(ə)r-ámpm], דרומדיק: [bəzày(ə)r-ámpən], אויך: [bəzày(ə)r-ámpm].
(at large (not captured
אומגעפאַנגען [ùm|gəfáng(ə)n]; (נאָך) ני(ש)ט געכאַפּט (דורך דער פּאָליציי); נאָך אויף דער פרײַ.
at last (/at long last)
סוף⸗כל⸗סוף [sófkl|sóf]; ענדלעך; בײַם סוף [bam-sóf];
{לומדיש:} לסוף [ləsóf].
at least
{אינמיטן זאַץ:} כאָטש; {דיאַלעקטיש:} כאָטשיק; כאָטשע; כאָטשבע; {לומדיש:} לכל הפּחות [l(ə)khol-(h)apókhəs], דרומדיק: [l(ə)khol-(h)apúkhəs];
{אויך אָנהייב זאַץ:} ווינציקסטנס; אַמווינציקסטן; צום ווייניקסטנ(ס).
at most
אַמערסטנס; העכסטנס; מאַקסימום;
{פראַזע:} ני(ש)ט מער ווי.
at once
{מיט איין מאָל:} מיטאַמאָל; אויפאַמאָל;
{תיכף:} גלײַך; גלײַך אויף אַן אָרט; שוין באַלד; תיכף [téykəf], דרומדיק: [táykəf], תיכפדיק [téykəv-dik], דרומדיק: [táykəv-dik].
at peace
בשלום [bəshóləm], דרומדיק: [bəshú:ləm];
{גיכער וועגן מלוכות, אויך:} אין שלום.
at risk
(שטיין \ זײַן —) אין אַ (\פאַר אַ) געפאַר; אין אַ (\פאַר אַ) סכנה [asakónə], דרומדיק: [asakú:nə];
האָבן (אַ) ריזיקע [rízikə].
at stake: be at stake
שטיין אין קאָן.
at the age of (of a person)
אין עלטער פון; צו זײַנע\אירע.
at the expense of
אויפן חשבון פון [afn-khézhbm-fun], דרומדיק: [ofn-khézhbm-fin].
at the helm
בײַם רודער; האַלטנדיק די לייצעס (אין די הענט); דרייען דאָס שטעקל; פירן די גרענדע;
{לומדיש:} שטיין בראש [b(ə)rósh].
at the (/this) moment
אָט איצטערט⸗אָ; פּונקט איצט(ער); בײַם איצטיקן מאָמענט; אין דעם מאָמענט;
{לומדיש:} ברגע זו [b(ə)règə|zú], דרומדיק: [:b(ə)rèygə|zí].
at times
ווען⸗ני(ש)ט⸗ווען; צומאָל; אַמאָל; בײַ פאַרשיידענע געלעגנהײַטן.
at will
ווען נאָר מ′וויל; בײַם בלויזן וועלן; לויטן ווילן;
{לומדיש:} ע″פּ רצון עצמו [àlpə-ròtsn|átsmoy], דרומדיק: [àlpə-rù:tsn|átsmoy], צפונדיק: [àlpə-ròtsn|átsmey]; ל″נ: ע″פּ רצון עצמה [àlpə-ròtsn|átsmo], דרומדיק: [àlpə-rù:tsn|átsmo], צפונדיק: [àlpə-ròtsn|átsmo].
at work
בײַ דער אַרבעט; בײַם אַרבעטן.
Atamuk, Solomon (Atamukas, Solomonas) (1918–2014)
שלמה אַטאַמוק
געבאָרן: קיעוו; געשטאָרבן: אשדוד.
atavism
(דער) אַטאַוויזם.
atavistic
אַטאַוויסטיש.
Ateres (N.Y.)
{אָן אַן אַרטיקל} עטרת [atérəs], דרומדיק: [atéyrəs].
atheism
{אוניווערסאַליסטיש:}
(דער) אַטעאיזם [atèy-ízm]; (די) אומגלייבונג;
❊
{וואָס שייך דער יידישער רעליגיע, בײַ אַ יידן:}
(די) כפירה [kfíyrə]; (דער\דאָס\די) אפּיקורסות [àp(ə)kórsəs].
atheist (cf. n. at Epicurus)
{אוניווערסאַליש:}
(דער) אַטעאיסט [atèy-íst] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַטעאיסטקע (ל″ר: -ס); {שטאַרק פאָרמעל:} (די) אַטעאיסטין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אומגלייביקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗גלייביקע(ר).
❊
{וואָס שייך דער יידישער רעליגיע, בײַ אַ יידן:}
(דער) אפּיקורס [àp(ə)kóyrəs], צפונדיק: [àp(ə)kéyrəs] (ל″ר: אפּיקורסים [àp(ə)kórsəm]), ל″נ: ל″נ: (די) אפּיקורסטע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) כופר בעיקר [kòyfər-b(ə)íkər], צפונדיק: [kèyfər-b(ə)íkər] (ל″ר: כופרים בעיקר [kòfrəm-b(ə)íkər]), ל″נ: (די) כופר⸗בעיקרטע (ל″ר: -ס);
{הערה: אין לעבעדיקן באַנוץ איז „אפּיקורס“ (פון אַראַמיש, און אין אַראַמיש פון גריכיש אַוואו ס’איז פונעם נאָמען פון פילאָסאָף עפּיקורוס) ניט נאָר ברייט פאַרשפּרייט; ס′ווערט אויך ברייטער באַנוצט, ניט נאָר אויף אַ סאַמע לייקענער ממש אין דער פאַראַנענקײַט פון גאָט, נאָר וועגן אַיעדן אינגאַנצן ניט⸗פרומען, ניט⸗גלייביקן, ניט קיין שומר⸗מצוותדיקן יידן (נאָר אַ ייד קען זײַן אַן אפּיקורס!); מ’קען אינכַּעסערהייט יענעם אויסזידלען: „דו, אפּיקורס!“. פאַרקערט, „כופר בעיקר“ איז אַ סך מער פילאָסאָפיש געשטימט, וועגן איינעם וואָס לייקנט אין גאָט ספּעציפיש אַלץ הויפּט⸗פראַגע פאַרזעך. הגם ס′גייט די רייד אַמערסטן וועגן אַ יידן, איז לאו דווקא}.
Athenian (n.)
(דער) אַטענער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַטענערין (ל″ר: -ס).
Athenian (adj.)
אַטעניש; {אומבייגעוודיק:} אַטענער.
Athens
{אָן אַן אַרטיקל} אַטען [atén]; אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: אַטענס [át(ə)nz].
atherosclerosis
(דער) אַטעראָ⸗סקלעראָז.
athlete
(דער) אַטלעט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַטלעטין (ל″ר: -ס).
athletic
אַטלעטיש.
athletic stature (/standing /condition)
(די) אַטלעטישקײַט; (דער) אַטלעטישער שטאַנד.
athletics
(די) אַטלעטיק.
atlas
(דער) אַטלאַס (ל″ר: -ן).
(ATM (cashpoint
(די) געלט⸗מאַשין (ל″ר: -ען);
{פון מזרח⸗אייראָפּעאישע לענדער נעמט זיך פאַרשפּרייטן:} (דער) באַנקאָמאַט [bànkomát].
{פראַזע:} גיין צו דער וואַנט („איך קום באַלד, איך דאַרף גיין צו דער וואַנט אָפּנעמען מזומן“);
ATM card
(דער\דאָס) באַנקאָמאַט⸗קאַרטל (ל″ר: -עך); (דער\דאָס) וואַנט⸗קאַרטל (ל″ר -עך).
atmosphere
{וועגן דער שטימונג צווישן מענטשן: (די) אַטמאָספערע (אויך: אַטמאָספער);
{אַלץ ויסנשאַפטלעכער טערמין: (די\דער) אַטמאָספער.
atmospheric
אַטמאָספעריש.
atmospheric pressure
(דער) אַטמאָספערישער דרוק.
atmospherics
(דער) אַטמאָספערישער אַרום; (די) אַטמאָספערישקײַטן (ל″ר).
atom
(דער) אַטאָם (ל″ר: -ען).
atom bomb
(די) אַטאָמישע באָמבע (ל″ר: -ס); (די) אַטאָם⸗באָמבע (ל″ר: -ס).
atom smasher
(דער) אַטאָם⸗צעפּיצלער (ל″ר: -ס); (דער) אַטאָם⸗צעשטיקלער (ל″ר: -ס); (דער) אַטאָם⸗צעשמעטערער (ל″ר: -ס).
atomic
אַטאָמיש; אַטאָם⸗; אַטאָמען⸗.
atomic age
(די) אַטאָמענע עפּאָכע; (די) אַטאָמישע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə]; (די) אַטאָמישע צײַטן (ל″ר).
atomic number
(דער\די) אַטאָמישע(ר) ציפער; (דער) אַטאָמישער נומער.
atomic nucleus
(דער) אַטאָם⸗קערן; (דער) אַטאָם⸗יאָדער.
atomic physics
(די) אַטאָם⸗פיזיק; (די) אַטאָמישע פיזיק.
atomic powered
אַטאָמיש; („דער אַטאָמישער סובמאַרין איז אינמיטן דערינען קאַליע געוואָרן“);
{טאָמער איז נייטיק מער בפרוטרוט:} אַטאָמיש געטריבן; אַטאָמיש באַקראַפטיקט.
atomic reactor
(דער) אַטאָמישער רעאַקטאָר [rəáktər] (ל″ר: אַטאָמישע רעאַקטאָרס).
atomic research
(די) אַטאָמישע פאָרשונג; (די) אַטאָם⸗פאָרשונג.
atomization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַטאָמיזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) אַטאָמיזאַציע.
atomism
(דער) אַטאָמיזם.
atomize
אַטאָמיזירן.
atomist
(דער) אַטאָמיסט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) אַטאָמיסטין (ל″ר: -ס), עמאָטיוו: (די) אַטאָמיסטקע (ל″ר: -ס).
atomistically
אַטאָמיסטיש גערעדט; אַטאָמיסטיש באַנומען; ווי באַזונדערע אַטאָמעלעך.
atone for
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
תשובה טאָן פאַר (\אויף) [tshúvə-tòn], דרומדיק: [tshí:və-tì:(ə)n];
{עמאָטיוו:} זיך קלאַפּן (\שלאָגן) על חטא [al-khét] (\אשמנו [oshámnu], דרומדיק: [:u:shámni]);
{לומדיש:} חוזר בתשובה זײַן פאַר (\אויף) [khòyzər-bətshúvə-zayn], דרומדיק: [khòyzə(r)-bətshí:və-za:n], צפונדיק: [khèyzər-bətshúvə-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} מהרהר בתשובה זײַן [məhàr(h)ər-bətshúvə-zayn], דרומדיק: [məhàr(h)ə(r)-bətshí:və-za:n];
{אָפּלאַכעריש צי סאַרקאַסטיש:} (זיך) שלאָגן כפּרות איבער (\פאַר \אויף) [kapórəs], דרומדיק: [kapú:rəs];
{אוניווערסאַליש:}
בעטן פאַרגעבונג פאַר די זינד; אָפּקומען (פאַר); חרטה האָבן איבער די זינד [kharótə-hòbm], דרומדיק: [kharú:tə-
h)ùbm)]; גוטמאַכן די זינד; דערקלערן זיך שולדיק און בעטן פאַרגעבונג;
{אָפּלאַכעריש:} זיך ספּאָוויעדעווען.
atonement
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
(די) תשובה [tshúvə], דרומדיק: [t(ə)shí:və]; (דאָס\דער) תשובה טאָן [tshúvə-tòn], דרומדיק: [tshí:və-tì:(ə)n];
{עמאָטיוו:} (די) על חטא קלאַפּעניש [al-khét]; (די) אשמנו קלאַפּעניש [oshámnu], דרומדיק: [:u:shámni];
{לומדיש:} (די) חזרה בתשובה [khazòrə-bətshúvə], דרומדיק: [khazù:rə-bətshí:və]; (דאָס\דער) חוזר בתשובה זײַן פאַר (\אויף) [khòyzər-bətshúvə-zayn], דרומדיק: [khòyzər-bətshí:və-za:n], צפונדיק: [khèyzər-bətshúvə-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} (דאָס\דער) מהרהר בתשובה זײַן [məhàr(h)ər-bətshúvə-zayn], דרומדיק: [məhàr(h)ə(r)-bətshí:və-za:n]; (דאָס\דער) הרהורי תשובה האָבן [hirhù:rey-tshúvə], דרומדיק: [h)ərhì:ray-tshí:və)];
{אָפּלאַכעריש צי סאַרקאַסטיש:} (דאָס\דער) שלאָגן (זיך) כפּרות איבער (\פאַר \אויף) [kapórəs], דרומדיק: [kapú:rəs];
{אוניווערסאַליש:}
(די) פאַרגעבונג⸗בעטונג פאַר די זינד; (דאָס\דער) אָפּקומען (פאַר); (די) אָפּקומעניש (פאַר); (די) חרטה איבער די זינד [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə]; (די) גוטמאַכונג פאַר די זינד; (דאָס\דער) דערקלערן זיך שולדיק און בעטן פאַרגעבונג.
atop
איבער; אויפן שפּיץ פון.
atrial fibrillation
(די) אַטריאַלע פיברילירונג.
atrium
(דער) אַטריום (ל″ר: -ס).
atrocious
גרויליק; גרויזאַם; שוידערהאַפט(יק); שוידערלעך.
atrocity
(דער) אכזריותדיקער פאַרברעכן [akhzór(y)əz-dik] (ל″ר: -ס); (דער) גרויזאַמער אַקט (ל″ר: -ן); (דער) שוידערלעכער אַקט (ל″ר: -ן).
atrophied
אַטראָפירט.
atrophy
(די) אַטראָפיע.
attach (v. trans.)
צוטשעפּ(ענ)ען; פאַרבינדן;
{מיט מער טראָפּ אויפן בפירושדיקן פיזישן פאַרבינדן:} צופעסטיקן.
attach: become attached (emotionally)
צוגעבונדן ווערן; זיך אײַבאַקן (בײַ יענעם) אין האַרצן;
{טאָמער נעגאַטיוו געשטימט צו דער חברשאַפט:} פאַרטשעפּעט ווערן (מיט).
attaché
(דער) אַטאַשע (ל″ר: -ען).
attaché case
(דער) פּאָרטפעל (ל″ר: -ן); (די) טעקע (ל″ר: -ס);
{אין מזרח:} (דער) דיפּלאָמאַט (ל″ר: -ן).
attachment (emotional)
(די) צוגעבונדנקײַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) התקשרות [hiskáshrəs] (ל″ר: -ן).
attachment (of document to an email or other communication)
{טאָָמער אַ דאָקומענט צוגעגעבן צו אַן אימייל אויף מיטשיקן עלעקטראָניש:}
(דער) צולאָג (צום אימייל) (ל″ר: -ן) (דער) אַטאַטשמענט (ל″ר: -ן);
{טאָמער אַ פּאַפּירענער דאָקומענט אַרײַנגעלייגט אין קאָנווערט אינאיינעם מיטן בריוו; פונדעסטוועגן בײַ טייל אויך וועגן אַן אימייל:}
(די) בײַלאַגע (ל″ר: -ס; אויך: בײַלאַגן); {בײַ טייל פּוריסטן:} (דער) בײַלייג (ל″ר: -ן).
(.attack (n
(דער) אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) באַפאַל (ל″ר: -ן);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) אָנגריף (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא פיזיש צי מיליטעריש, דער עיקר אומגעריכט:}
(דער) איבערפאַל (ל″ר: -ן).
attack: under attack
אַַטאַקירט ווערנדיק; אין גאַנג פון אַטאַקירט ווערן; בשעתן באַפאַלן ווערן [bəshásn], אויך: [pshásn].
(.attack (v
אָנפאַלן אויף; אַטאַקירן;
{טאָמער דווקא פיזיש צי מיליטעריש, דער עיקר אומגעריכט:} איבערפאַלן אויף.
attack: surprise attack
(דער) פּלוצעמדיקער איבערפאַל (ל″ר: -ן); (דער) פּלוצעמדיקער אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) פּלוצעמדיקע אַטאַקע (ל″ר: -ס);
{הערה: אין די אַלע פאַלן גילטן אויך אין דער ליטעראַרישער שפּראַך: „פּלוצלונגדיק(ע)(ר)“, „פּלוצלינגדיק(ע)(ר)“ (און זעלטענער אַ סך): „פּלוצטהאַלב(ע)(ר); אין חרדישע סביבות איז געבליבן פּאָפּולער אויף „פּלוצעם“ די עלטערע שרײַבונג: „פּלוצים“}.
attack: unexpected attack
(דער) אומגעריכטער (\אומדערוואַרטער) איבערפאַל (ל″ר: -ן); (דער) אומגעריכטער (\אומדערוואַרטער) אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) אומגעריכטע (\אומדערוואַרטע) אַטאַקע (ל″ר: -ס).
attain
דערגרייכן; זיך דעראַרבעטן צו; זיך דערשלאָגן צו.
attainable
צום דערגרייכן; דערגרייכלעך; דערגרייכבאַר; רעאַליסטיש; וואָס לאָזט זיך אויספירן (\רעאַליזירן).
attainment
(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (די) רעאַליזירונג (ל″ר: -ען).
(.attempt (n
(דער) פּרואוו (ל″ר: -ן); (די) פּרואוואונג (ל″ר: -ען); (די) פּרובירונג (ל″ר: -ען); {חסידיש, אויך:} (דער) פאַרזוך (ל″ר: -ן).
(.attempt (v
פּרואוון; פּרובירן; פאַרמעסטן זיך; מיען זיך; באַמיען זיך; סטאַרען זיך; {חסידיש, אויך:} פאַרזוכן;
{הערה: אין מזרח איז „סטאַרען זיך“ טאָגטעגלעך, פאַר דער מלחמה צומאָל אויסגעמיטן געוואָרן אַלץ סלאַוויזם; אין מערב דאַקעגן איז עס גאָר ליטעראַריש, וואָס קען סטיליסטיש מיט זיך פאָרשטעלן אַ מזרח⸗אייראָפּעאישע היימישקײַט};
{אין טאָגטעגלעכן לעבן; מאַכן אַן איינמאָליקן ספּעציפישן פּרואוו:} אַ פּרואוו טאָן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} טרײַען (אויך: טראַיען).
attend (be present at)
בײַזײַן בײַ (\אויף); קומען (אויף); זײַן אויף (\בײַ).
attend (an educational institution)
{אוניווערסאַל, אַרײַנגערעכנט יידישע און ניט⸗יידישע לערן⸗אינסטיטוציעס אויף אַלע מדרגות:}
(זיך) לערנען (אין);
{דער עיקר אין אַ סעקולערער פאָלקסשול:}
זײַן אַ שילער אין;
{אין אַ טראַדיציאָנעלן יידישן מוסד, בתוכם חדר און ישיבה:}
(זיך) לערנען (אין); זײַן אַ תלמיד אין [tálməd];
{אין אַ ישיבה אויך (מיט ל″ע):}
אָנקומען אין („ער איז אָנגעקומען אין וואַלאָזשין“);
{אין אַן אוניווערסיטעט:}
שטודירן אין; זײַן אַ סטודענט אין (ל″נ אויך: סטודענטקע); {מיט וואַרעמקײַט:} אָנקומען אין.
attend to
זיך אָפּגעבן מיט [zəkh-ób-gèbm], דרומדיק: [zəkh-úb-gèybm]; זיך פאַרנעמען מיט;
{לומדיש:} זיך מתעסק זײַן מיט [məsásəg-zayn].
attendance (those in attendance, participants)
(די) אָנטיילנעמערשאַפט; (דער) (געזאַמלטער) עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom];
(די) אָנטיילנעמער (ל″ר); (די) בײַזײַער (ל″ר); (די) געקומענע (ל″ר); (די) געזאַמלטע (ל″ר) (די) אָנוועזנדיקע;
{עמאָטיוו:} (די) געיאַוועטע (ל″ר).
attendance record
(דער) בײַזײַן⸗רעקאָרד (ל″ר: -ן); (דער) אָנטיילנעמער⸗רעקאָרד (ל″ר: -ן); (דער) באַזוכער⸗רעקאָרד (ל″ר: -ן).
attendance sheet
(דער) אָנטייל⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער); (דאָס\דער) אָנטייל⸗בלעטל (ל″ר: -עך);
(דער\דאָס) אָנטייל⸗צעטל (ל″ר: -עך);
די רשימה פאַראַנענע (\אָנטיילנעמער) [rəshí(y)mə].
attendance: have poor attendance
האָבן אַ שוואַכן רעקאָרד פון קומען (\בײַזײַן).
attendance: take the attendance
אויפשרײַבן די פאַראַנענע; אויסרופן די נעמען (\פאַמיליעס); פאַרצייכענען די באַטייליקטע.
attendant (n.)
(דער) געהילף (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) געהילפין (ל″ר: -ס); (דער) אַסיסטענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַסיסטענטין (ל″ר: -ס).
attendant (adj.)
באַגלייטנדיקע(ר); אויך⸗פאַראַנענע(ר); אויך⸗קענטלעכע(ר); זיך⸗אויך⸗באַווײַזנדיקע(ר).
attendee
(דער) אָנטיילנעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בײַזײַער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) באַזוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק: (די\דער) אָנטיילנעמענדיקע(ר); (די\דער) באַטייליקטע(ר); (די\דער) באַזוכנדיקע(ר); (די\דער) בײַזײַענדיקע(ר); (די\דער) אָנוועזנדיקע(ר).
attention
(די) אַכטלייגונג; (דאָס\דער) אַכטלייגן; (דאָס\דער) לייגן קאָפּ צו דער זאַך; (די) אויפמערקזאַמקײַט; (דער) אויפמערק.
attention deficit disorder
(דער) אויפמערקזאַמקײַט דעפיציט⸗סינדראָם (\⸗דיסאָרדער; (דער) אויפמערקלאָזיקײַט⸗סינדראָם (ל″ר: -ען).
Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)
(דער) אַ⸗דע⸗האַ⸗דע; (דער) עי⸗די⸗אייטש⸗די;
(דער) אויפמערקלאָז⸗היפּעראַקטיוו סינדראָם (\⸗דיסאָרדער).
attention grabbing (/seeking)
אויפמערקזאַמקײַט⸗כאַפּנדיק (\⸗ציענדיק); פּרסומדיק [píyrsəm-dik];
{טאָמער קריטיש וועגן כבוד⸗זוכערײַ:} אַליין⸗רעקלאַמירנדיק; אַליין⸗באַשרײַאיק; זיך⸗אַליין⸗צעפּויקנדיק.
!Attention please
זײַט אַזוי גוט!; איך בעט אײַער אויפמערקזאַמקײַט!; חברים און חברטעס! [!khavéyrəm|un-khávərtəs], דרומדיק: [!khaváyrəm|in-khávərtəs]; מײַנע פרײַנט (\פרײַנד)!;
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} מײַנע דאַמען און הערן!;
{אומפאָרמעל פּאניבראַטיש:} יאַטן און יאַטעכעס!;
{אין יידישלעכע סביבות:}
רבותי! [!rabóysay], צפונדיק: [!rabéysay]; {מיט גוטמוטיקן הומאָר:} [rabotáy];
{מער אינטימיש:} חברה! [khévrə];
attention span
(די) די מאָס אויפמערק(זאַמקײַט); (דער\דאָס\די) אויפמערק(זאַמקײַט)⸗געדויער; (די) קאָנצענטרירונגס⸗דויערונג; (דער) קאָנצענטריר⸗כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh] (ל″ר: ⸗כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]).
attention: pay attention
{מער וועגן צוהערונג:} צולייגן קאָפּ; זיך גוט (\ריכטיק) צוהערן (\אײַנהערן);
{גיכער אַז ס′גייט בשעת מעשה אויך אין פּאָטענציעלע מעשים:} אַכטלייגן; געבן אַכט; זײַן אויפמערקזאַם; אַרויסווײַזן אויפמערקזאַמקײַט.
attention: pay no attention
ני(ש)ט צולייגן קאָפּ; ני(ש)ט לייגן קיין אַכט; ני(ש)ט זײַן אויפמערקזאַם;
{פראַזעס:} הערן ווי דעם קאָטער; הערן ווי דעם פעטער טודרוס(ן) [(tódrəs(n]; הערן ווי די באָבע טאָלצע(ן) [(tóltsə(n]; {אין ווילנער געגנט:} הערן ווי אַ הונט בילט אין אייסישאָק.
attention: selective attention
(די) סעלעקטיווע אויפמערקזאַמקײַט; (די) סעלעקטיווקײַט בײַם אַכטלייגן אַפדערוף (\אויפדערויף).
attention: you (fam.) just want attention
ווילסט נאָר מ′זאָל זיך אויף דיר אומקוקן; דו זוכסט (\ווילסט) נאָר (די) אויפמערקזאַמקײַט;
{נוסח אַמעריקע:} דו ווילסט סתם אַטענשאָן [stàm|atén(t)shən].
attentive: be attentive
צולייגן קאָפּ; זיך גוט (\ריכטיק) אײַנהערן (\צוהערן);
(זײַן) אויפמערקזאַם; {חסידיש, אויך:} וואַכזאַם;
{מיטן טראָפּ אויף למעשה:} זאָרגן פאַרדערפאַר; דאגה(נע)ן פאַרדערפאַר [dáyg(ən)ən], דרומדיק: [dá:g(ən)ən].
attentively
מיט קאָפּ; מיט אַכטגעבונג; מיט אויפמערקזאַמקײַט.
attentiveness
אַ ריכטיקע אויפמערקזאַמקײַט (\אַַכטלייגונג \אַכטגעבונג).
attenuate
אָפּטעמפּן [óp-tèmpm], דרומדיק: [ֹúp-tèmpm]; אָפּשוואַכן; פאַרלינדערן.
attenuating circumstances
(די) לינדערנדיקע פאַקטאָרן (\אומשטענדן \אומשטאַנדן) (ל″ר); (די) פאַרמינערנדיקע פאַקטאָרן (\אומשטענדן\אומשטאַנדן).
attest (to)
אויפווײַזן; באַווײַזן; דערווײַזן; באַשטעטיקן; אַטעסטירן;
{מער פאָרמעל יורידיש:} עדות זאָגן [éydəz-zògn], דרומדיק: [áydəz-zùgn].
attestation
(די) אַטעסטירונג (ל″ר: -ען); (דער) באַשטעטיקונגס⸗דאָקומענט (ל″ר: -ן); {לומדיש:} (דער) כתב [ksáv], דרומדיק: [ksá(:)f];
(די) באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) וועריפיקאַציע (ל″ר: -ס).
attic
(דער) בוידעם (אויך: בוידים) (ל″ר: -ער; אויך: -ס); (דאָס\די) בוידעמשטיבל (ל″ר: -עך).
attire
(דער) הילוך [hiləkh]; (די) הלבשה [halbóshə], דרומדיק: [h)albú:shə)]; (די) (באַ)קליידונג; (די) בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: [b(ə)gu:dəm] (ל″ר);
{עמאָטיוו, דער עיקר ביטולדיק:} (די\דאָס) אָנטועכץ; (די\דאָס) אָנקליידעכץ; (די\דאָס) אויססטרויעכץ.
attitude
(דער) צוגאַנג (ל″ר: -ען); (די) באַציאונג (ל″ר: -ען); (מײַן\דײַן וכו′) אופן קוקן אויף דעם [òyfm|kúkn-avdèm], דרומדיק: [òyfm|kí(:)kn-ovdèym], צפונדיק: [èyfm|kúkn-avdèm];
{מער פאָרמעל, אויך בײַ קערפּערשאַפטן און אינסטיטוציעס:} (דער) קוק; (די) אײַנשטעלונג (ל″ר: -ען); (דער) אײַנשטעל (ל″ר: -ן);
{חסידיש:} (די\דאָס) התייחסות [həsyákhsəs].
attitude: have a (negative) attitude
לכתחילה נעגאַטיוו געשטימט זײַן [ləkhàt-khílə]; (זײַן) אַגרעסיוו(יש); באַציען זיך חוצפּהדיק [khútspə-dik], דרומדיק: [khítspə-dik].
attorney
(דער) אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַדוואָקאַטין, {אַרכעאיש, גוטמוטיק שפּאַסיק:} (די) אַדוואָקאַטעסע;
{נוסח אַמעריקע:} (דער) לאָיער (ל″ר: -ס), ל″נ: לאָיערקע;
{בריטאַניש:} (דע)ר סאָליסיטאָר {וואָס גרייט אַלצדינג צו}; (דער) באַריסטער {וואָס טוט ריידן עפנטלעך אויפן משפּט גופא};
{מער אוניווערסאַל, עסייאיסטיש:} מליץ יושר; (דער) פאַרטיידיקער; (דער) רעפּרעזענטאַנט; גוטזאָגער.
❊
{ביי יידן, אויף אַ דין תורה:}
(דער) מליץ [méyləts], דרומדיק: [máyləts] (ל″ר: [m(ə)lítsəm];
(דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər] (ל″ר: מליצי יושר [m(ə)lìtsey-yóyshər], דרומדיק: [(m(ə)lìtsay-yóyshə(r], צפונדיק: [m(ə)lìtsey-yéyshər];
{מער לומדיש:} סניגור [sanéygər], דרומדיק: [sanáygər] (ל″ר: סניגורים [sanəgóyrəm], צפונדיק: [sanəgéyrəm]);
{צווייטײַטשיק, אין טייל וואַריאַנטן איז דאָס אויך אַ ריכטער וואָס וועט אָפּפּסקענען:} בורר [bóyrər], צפונדיק: [béyrər] (ל″ר: בוררים [bórərim].
attorney general
(דער) אַדוואָקאַט⸗גענעראַל (ל″ר: -ן); (דער) אַמעריקאַנער יוסטיץ⸗דירעקטאָר [dirèktər] (ל″ר: ⸗ן [dìrektórn]).
attorney: criminal attorney
(דער) קרימינאַל⸗אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן).
attorney: personal attorney
(דער) פּריוואַטער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן); (דער) פּערזענלעכער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן); (דער) אייגענער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן).
attorney: power of attorney
(די) אַדוואָקאַטור⸗מאַכט; (די\דאָס) רעפּרעזענטירונגס⸗רעכט.
attract
צוציען (צו זיך); אויסרופן אַן אַטראַקציע (\אַ צוציאונג);
{טאָמער שטאַרק, צי ראָמאַנטיש:} באַצויבערן; באַכישופן [bakíshəfn]; מאַגנעטיזירן.
attract attention
צוציען (\דערוועקן) אויפמערקזאַמקײַט (\אויפמערק).
attracted to
צוגעצויגן צו (\נאָך); אַטראַקטירט צו;
{פראַזעס:} זיך ני(ש)ט קענען זאַט אָנקוקן;
{דאַטיוו רעפלעקסיוו:} ס′ציט אים (\איר\מיר וכו′) צו….
attraction (ability to attract)
(די) צוציעדיקײַט; (דער) צוציאונגס⸗כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh]; (דער) צוצי⸗כח; (די) צוציאונגס⸗קראַפט;
{לומדיש:} דער כח המושך [kòyəkh-(h)amóyshəkh], צפונדיק: [kèyəkh-(h)améyshəkh].
attraction of opposites
(די) צוציאונג פון היפּוכים [həpúkhəm], דרומדיק: [həpí:khəm];
{ליטעראַריש; לומדיש; פיגוראַטיוו וועגן ליבע:} אהבת היפּוכים [ahàvəs-həpúkhəm], דרומדיק: [ahàvəs-həpí:khəm].
attraction: coming attractions
פאָרשטעלונגען (\פּראָגראַמען \אויפפירונגען \פּרעזענטאַציעס) אונטערוועגנס (\אין דער נאָענטער צוקונפט \אויף להבא [af-ləhábə], דרומדיק: [of-ləhábə]).
attraction: sexual attraction
(די) סעקסועלע אַטראַקציע (\צוציאונג \צוציעדיקײַט).
attraction: tourist attraction
(די) טוריסטישע אַטראַקציע (ל″ר: -ס).
attractive
צוציענדיק; צוציאיק; אַטראַקטיוו; שיין.
attractive boy
אַ שיינ(ער) יינגל (ל″ר: -עך); אַ שיינער בחור [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r] {ל″ר: -ים [bókhərəm], דרומדיק: [búkhərəm]);
{אומפאָרמעל:} אַ שיינער יאַט (ל″ר: -ן);
{צאַרטלעך:} אַ שיין יינגעלע (ל″ר: -ך); {צפונדיק:} אַ שיינער יינגעלע [íngalə];
{טאָמער דווקא וועגן אַ ניט⸗יידן:}
אַ שיינער שייגעץ [shéygəts], דרומדיק: [sháygəts] (ל″ר: שקצים [shkótsəm], דרומדיק: [shkú:tsəm]).
attractive girl
אַ שיינ(ע) מיידל (ל″ר: -עך); אַ שיינע בחורטע [bókhər-tə], דרומדיק: [búkhə(r)-tə] {ל″ר: -ים [bókhər-təs], דרומדיק: [búkhə(r)-təs]);
{אומפאָרמעל:} אַ שיינע יאַטיכע;
{צאַרטלעך:} אַ שיין מיידעלע (ל″ר: -ך); {צפונדיק:} אַ שיינע מיידעלע;
{טאָמער דווקא וועגן אַ ניט⸗יידישע:}
אַ שיינע שיקסע [shíksə] (ל″ר: -ס; {לומדיש⸗שפּאַסיק:} שיקסאות [shik(t)só(y)əs], דרומדיק: [shik(t)sú:əs]).
attractive man
(דער) קראַסאַוויץ (ל″ר: -ן); (דער) שיינער מאַנסביל [mántsb(i)l];
{בייגעוודיק:} אַ שיינער;
{פראַזע:} אַ ייד אַ הדרת פּנים [ahàdrəs-pónəm], דרומדיק: [ahàdrəs-pú:nəm].
attractive woman
(די) קראַסאַוויצע (ל″ר: -ס); (די) שיינע פרוי;
{בייגעוודיק:} אַ שיינע;
{פראַזע:} אַ פרוי אַ יפת תואר [ay(ə)fàs-tóyər], צפונדיק: [ay(ə)fàs-téyər].
attributable
צושרײַבלעך;
{פּרעדיקאַטיוו:} וואָס מ′קען צורעכענען צו (\צושרײַבן צו \אַטריבוטירן).
attribute (n.)
(די) אייגנשאַפט (ל″ר: -ן); (די) אייגנטימלעכקײַט; (די) אייגנקײַט (ל″ר: -ן); (דער) שטריך (ל″ר: -ן); (דער) אַטריבוט (ל″ר: -ן);
{מער פאָרמעל; ליטעראַריש:} (דער) קענצייכן (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) סימן הדבר [sìmən-(h)adóvər], דרומדיק: [(sìmən-(h)adúvə(r].
attribute to (v.)
צושרײַבן (צו); צורעכענען (צו); אַטריבוטירן (צו).
attribution
(די) אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען); (די) צושרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) אַטריבוציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש; וועגן אַקרעדירן אַ מענטשן:} (דער) בשם אומרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].
attribution: not for attribution
ני(ש)ט צום ציטירן מיטן נאָמען (\מיט דער פאַמיליע);
{לומדיש:} ני(ש)ט איבערגעבן בשם אומרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].
attributive (n.)
(דער) אַטריבוטיוו (ל″ר: -ן).
attributive (adj.)
אַטריבוטיוו(יש).
attributive adjective
(דער) אַטריבוטיווער אַדיעקטיוו (ל″ר: -ן).
attrition
(דער) טראָט⸗נאָך⸗טראָטעדיקער אונטערגאַנג; (דער) פּראָצעס פון אײַנגעשרומפּן ווערן; (די) שטיקלעכווײַזע (\אויסגעצויגענע) פאַרמינערונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) בהדרגהדיקע פאַרמינערונג (\אָפּשוואַכונג) [bəhadrógə-dikə], דרומדיק: [bə(h)adrúgə-dikə] (ל″ר: -ען); (די) מדרגותווײַזע פאַרמינערונג (\אָפּשוואַכונג) [madréygəz-vàyzə], דרומדיק: [madráygəz-và:zə] (ל″ר: -ען).
attrition: war of attrition
אַ מלחמה פון אויסגעצויגענער אויסמאַטערונג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə] (ל″ר: מלחמות);
(די) אַטריציע⸗מלחמה (ל″ר: ⸗מלחמות);
{לומדיש:} (די) בהדרגהדיקע מלחמה [bəhadrógə-dikə], דרומדיק: [bə(h)adrúgə-dikə].
attuned: be attuned to
זײַן באַקאַנט (און באַקוועם) מיט; זיך אויסקענען אין; זײַן באַהאַוונט אין; זײַן צוגעוואוינט (\אײַנגעוואוינט) צו.
atypical
אומטיפּיש; ני(ש)ט⸗טיפּיש; אַטיפּיש.
atypically
ני(ש)ט ווי געוויינטלעך; אומגעוויינטלעכערהייט; ני(ש)ט לויטן געוויינטלעכן שטייגער; אומטיפּיש; ני(ש)ט ווי ס’איז כאַראַקטעריסטיש;
ני(ש)ט לויטן סקאַרבאָוונעם גאַנג; ני(ש)ט לויטן כלל [klál];
{לומדיש:} יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfn-dik], צפונדיק: [yòytsə-déyfn-dik]; ווי אַ יוצא מן הכלל [ayòytsə|mìna-klál], צפונדיק: [ayèytsə|mìna-klál].
auction (n.)
(די) ליציטאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אָקציאָן (ל″ר: -ען); (די) פאַרקויפונג מיטן העמערל;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אויספאַרקויף (ל″ר: -ן).
auction off (v.)
פאַרקויפן אין ליציטאַציע (\אויפן אָקציאָן);
(לאָזן) פאַרקויפן אונטערן העמערל.
audacious (bold, gutsy)
מוטיק; באַהאַרצט; בראַוו;
{לומדיש:} אומפּחדימדיק [ùm|pkhódəm-dik], דרומדיק: [ìm|pkhú:dəm-dik]; גיבורימדיק [gəbóyrəm-dik], צפונדיק: [gəbéyrəm-dik];
{פראַזע:] אָן מורא און אָן פּחד [òn-móyrə|un-òn-pákhəd], דרומדיק: [ù:n-móyrə|in-ù:n-pá(:)khət], צפונדיק: [òn-méyrə|un-òn-pákhəd].
audacious (impudent, disrespectful)
חוצפּהדיק [khútspə-dik], דרומדיק: [khítspə-dik]; העזהדיק [hózə-dik], דרומדיק: [hú:zə-dik];
מיט חוצפּה; מיט העזה.
audacity (boldness, gutsiness)
(די) מוטיקײַט; (די) באַהאַרצטקײַט; (די) בראַווקײַט;
{לומדיש:} (די) אומפּחדימדיקײַט [ùm|pkhódəm-dəkàyt], דרומדיק: [ìm|pkhú:dəm-dəkàyt]; (די) גיבורימדיקײַט [gəbóyrəm-dəkàyt], צפונדיק: [gəbéyrəm-dəkàyt].
audacity (impudence, disrespect)
(די) חוצפּהדיקײַט [khútspə-dəkàyt], דרומדיק: [khítspə-dəkàyt]; (די) העזהדיקײַט [hózədəkàyt], דרומדיק: [hú:zədəkàyt].
audibility
(די) הערעוודיקײַט; (די) הערבאַרקײַט; (די) שמיעהדיקײַט [shmíyə-dəkàyt]; (דאָס\דער) לאָזן זיך הערן.
audible
צום הערן; וואָס לאָזט זיך הערן; וואָס מ′קען הערן; הערעוודיק.
audience (spectators, listeners, consumers of performance, writing, speech)
{אַלעמערשטנס וועגן דעם עולם וואָס אין זאַל:} דער עולם [dər-óyləm], צפונדיק: [dər-éylom];
{אויך וועגן ברייטערן עולם אין דער געזעלשאַפט, בתוכם: לייענער, ראַדיאָ⸗צוהערער, אינטערנעט⸗באַנוצער וכו′:} (דער) פּובליקום;
{אין יידיש⸗טעאַטראַלישן סלענג, און אין ברייטערן באַנוץ הומאָריסטיש צי איראָניש:} משה [móyshə], צפונדיק: [méyshə].
audience (formal meeting with highly eminent personage)
(די\דער) אוידיענץ (ל″ר: -ן);
{טאָמער מיט אַ חסידישן רבין:}
אַ יחידות (מיטן רבין) [(ay(ə)khíydəs(|mitn-rébm].
audience share
(דער) פּראָצענט צוקוקער (\צוהערער).
audio (n.)
(דער) אַודיאָ (\אָדיאָ); (דער) קלאַנג; (די) קלאַנגיקײַט.
audio (adj.)
אַודיאָ⸗ (\אָדיאָ⸗); קלאַנגיק; קלאַנגיקײַט⸗.
audiotape
(די) אַודיאָ⸗טאַשמע (אויך: אָדיאָ⸗) (ל″ר: -ס); (די) קלאַנג⸗טאַשמע (ל″ר: -ס).
audiovisual
אַודיאָ⸗וויזועליש (אויך: אָדיאָ⸗וויזועליש).
audit (n.)
(דער) אַודיט (ל″ר: -ן); (די) רעוויזיע פון די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs]; (די) חשבונות⸗רעוויזיע (ל″ר: -ס).
audit (v.) (accountancy)
אַודיטירן; רעווידירן די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs].
audit the course
אַודיטירן דעם קורס; קומען אויפן קורס אַלץ פרײַער צוהערער.
audition (n.)
(די) פּראָבע (ל″ר: -ס); (די) מינדלעכע אויספּרואוואונג (ל″ר: -ען); (די) בעל⸗פּה פאַרהערונג [b(ə)àl-pé] (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) אָדישאָן (אויך: אַודישאָן) [odíshn].
audition (for a part) (v. intrans.)
גיין אויף דער פּראָבע; זיך מינדלעך אויספּרואוון; זיך לאָזן פאַרהערן בעל⸗פּה [b(ə)àl-pé];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} גיין אויף אָדישאָן (אויך: אַודישאָן) [odíshn].
auditor (accountancy)
(דער) מײַסטער⸗בוכהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַודיטאָר (ל″ר: -ן); דער רעוויזאָר פון די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs].
auditor (of a course)
(דער) אַודיטאָר (ל″ר: -ן); (דער) פרײַער צוהערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
auditorium
(דער) זאַל (ל″ר: -ן); (די) אוידיטאָריע (ל″ר: -ס).
auditory
אַודיטאָריש; שמיעה⸗ [shmíyə]; געהער⸗.
Auerbach, Ephrain (1892–1973)
אפרים אויערבאַך [efráyəm|óyər-bàkh], דרומדיק: [efrá:(y)əm|ó:(u)ər-bàkh];
געבאָרן: בעלז (בעסאַראַביע); געשטאָרבן: פּתח תקוה.
Auerbach (Oyerbakh), Rokhl (1903–1976)
רחל אויערבאַך [rókhl|óyər-bàkh], דרומדיק: [rúkhl|ó:(u)ər-bàkh];
געבאָרן: לאַנאָוויץ (וואָלין); געשטאָרבן: תל אביב.
aufruf (at synagogue on Sabbath preceding Jewish wedding)
(דער) אויפרוף [úf-ruf], דרומדיק: [ó:(u)f-rì:f], טייל ד″מ: [íf-rì(y)f]; שטאַרק פאַרשפּרייט (דער „אָרטאָגראַפישער סטאַנדאַרד“): [óyf-rùf];
(דאָס\דער) אויפרופנס [úf-rufnz], דרומדיק: [ó:(u)f-rì:fns], טייל ד″מ: [íf-rì(y)fnz].
aught
נול; זעראָ.
aughts: in the aughts (years from 2000 to 2009; first decade of the century)
אין די „נול⸗יאָרן“ פונעם יאָרהונדערט; אין די נולער יאָרן…;
ערגעץ צווישן 2000 און 2009; אין ערשטן יאָרצענדליק (\יאָרצענדלינג) פונעם יאָרהונדערט.
augment
פאַרגרעסערן; פאַרמערן.
augmentation
(די) פאַרגרעסערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרגרעסערן; (די) פאַרמערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרמערן.
augmented
פאַרגרעסערט; פאַרמערט;
{אין טעכנישן באַנוץ אויך:} אַוגמענטירט.
augmented reality (cf. virtual reality)
(אַ\די) צוגאָב⸗רעאַלקײַט; (די) באַאַרבעטע רעאַליטעט; אָגמענטירטע רעאַליטעט.
augur ill
זײַן אַ שלעכטער (\בייזער) סימן [símən]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) צום שלעכטן (\בייזן);
{אַ קאַפּ לומדיש:] זײַן אַ סימן לרעה [asìmən-ləróə], דרומדיק: [asìmən-lərú:ə]; זײַן אַ סימן רע [asímən|rá]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) לרעה.
augur well
זײַן אַ גוטער סימן [símən]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) צום גוטן;
{אַ קאַפּ לומדיש:] זײַן אַ סימן לטובה [asìmən-lətóyvə], צפונדיק: [asìmən-lətéyvə]; זײַן אַ סימן טוב [asímən|tóv]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) לטובה.
August
אויגוסט [óygust];
{אין די מזרחדיקע לענדער:} אַווגוסט;
{הערה: די צײַט צווישן תשעה באב און ראש חודש אלול (וואָס פאַלט אויס בדרך כלל מערסטנטייל צי אינגאַנצן אין חודש אויגוסט), וואָס איז בײַ טראַדיציאָנעלע יידן אַ צײַט פון וואַקאַציע, אָפּרוען זיך, פאָרן אָטכײַען זיך אין דער נאַטור וכדומה ווערט צומאָל אָנגערופן „יענע דרײַ וואָכן“; („לאָמיר זיך טרעפן איבעראַיאָר אין יענע דרײַ וואָכן דאָרטן אויף דאַטשע“).
august
גראַנדיעז(יש); דערהויבן (\דערהויבענע(ר)); מאַיעסטעטיש;
מלכותדיק [málkhəz-dik]; פּריציש; שררהדיק [srórə-dik], דרומדיק: [srú:rə-dik].
Auld Lang Syne
אָלד לאַנג סײַן; (דאָס\די) נײַ⸗יאָר ליד; (דאָס\די) סילוועסטער לידל; (דאָס\די) האַלבע נאַכט ליד (צום סילוועסטער);
aunt
(די) מומע (ל″ר: -ס);
{דיאַלעקטיש אויך:} (די) טאַנטע (ל″ר: -ס);
{אין אַמאָליקן מערבדיקן יידיש:} (די\דאָס) מעמעלע;
{הערה: פאַראַן דיאַלעקטן, אַוואו „טאַנטע“ קלינגט גלאַט דײַטשמעריש, און אַנדערע פאַרקערט, וואו ס′איז דער נייטראַלער טערמין, און דערצו נאָך אַזעלכע (זעלטענע), אַוואו ביידע זײַנען פאַראַן, צומאָל מיט אַ שטיקל דיפערענצירונג („די נאָענטע מומע און די ווײַטע טאַנטע“}.
aunt by marriage
(די) צוגעקומענע מומע (ל″ר: -ס); (די) מומע ע″פּ שידוך [àlpə-shídəkh] (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} די קאַלטע מומע (ל″ר: -ס).
Aunt Tilly
{פראַזעס:} די באָבע טאָלצע; די באָבע יאַכנע; די באָבע יענטע.
au pair (n.)
אַן אָ⸗פּער (ל″ר: -ן); אַ (שטוביקע) באַהעלפערין (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} אַן אָ⸗פּערעכע (ל″ר: -ס); אַ (שטוביקע) באַהעלפערקע.
Ausbausim
(דער) אויסבויאיזם;
{הערה: דאָס איז די טעאָריע אַז יידיש איז אַן „אויסבוי⸗שפּראַך“ (אַוואו נאָרמיטיוויסטישע לינגוויסטן מיט זעלבסט⸗פּראָקלאַמירטער מאַכט איבער דער שפּראַך, אירע לערנביכער און ווערטערביכער, באַשליסן וואָס אַרויסוואַרפן, איבערמאַכן און אַרײַנבראָקן, בכדי די שפּראַך מיט צוואַנג „דערווײַטערן“ פון עטימאָלאָגיש קרובהשע לשונות. די טעאָריע, וואָס מ′האָט אין שפּעטערדיקן צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, אין די בראָנקס, נ.י. אומקריטיש אָנגעצוואונגען אויפן ניו⸗אָרקער אַקאַדעמישן יידיש, האָט מען אומקריטיש איבערגענומען פון דײַטשישן לינגוויסט הײַנץ קלאָס, אַ וועטעראַן פון נאַציזם וואָס האָט בעת דער מלחמה געקליבן פאַרן היטלערן סטאַטסיסטיק וועגן צפון⸗אַמעריקאַנער יידנטום. צו דער פּרשה אויסבויאיזם אויף יידיש, זע די זז. 36–41 אינעם בעל⸗הווערטערבוכס „תקני תקנות“ (אָקספאָרד 1993).
Auschwitz (cf. Oświęcim)
{אָן אַן אַרטיקל} אוישוויץ.
auspices: under the auspices
אונטער דער אָנפירערשאַפט (\פאַרוואַלטונג \אַדמיניסטראַציע \אויטאָריטעט);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אונטערן דאַך;
{לומדיש:} אונטער דער הנהלה [hanhólə], דרומדיק: [h)anhú:lə)]; אונטער דער השגחה [hazh-gókhə],
דרומדיק: [h)azh-gúkhə)]; אין דער אכסניא [akh-sányə].
auspicious
גינציק; גוט⸗סימנדיק [símən-dik]; גוט⸗אָנזאָגנדיק;
{פראַזעס:} זײַן אַ גוטער סימן [símən]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) צום גוטן;
{אַ קאַפּ לומדיש:] זײַן אַ סימן לטובה [asìmən-lətóyvə], צפונדיק: [asìmən-lətéyvə]; זײַן אַ סימן טוב [asímən|tóv]; אָנווײַזן (\אָנדײַטן) לטובה.
austere (strict and distant in personal manner)
שטײַף; קאַלטלעך; אָפּגעווײַטערט; דיסטאַנצירט; צוריקהאַלטעריש;
{עמאָטיוו:} אָנגעקראָכמלט; אָנגעקראָכמאַליעט;
{פראַזעס:} קאַלט ווי אַ ליטוואַק; שטײַף ווי אַ ברעט.
austere (sparse, spartan, unadorned)
ני(ש)ט⸗באַפּוצט; אומבאַפּוצט; ני(ש)ט⸗דעקאָרירט;
{עמאָטיוו:} ני(ש)ט⸗אַרומגעצאַצקעט; ני(ש)ט⸗אַרומגעשמאָנצעט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (סאַמע) פּשטותדיק [páshtəz-dik]; פּשוט⸗מענטשיש [pòshət], דרומדיק: [pù:shət]; איינפאַכעדיק;
{לומדיש:} מותרות⸗לאָז [móysrəs], צפונדיק: [méysrəs]; אָן מותרות;
{פראַזעס:} ווי בײַם חפץ חיים אין שטוב [khòfəts-kháyəm], דרומדיק: [khùfəts-khá:(y)əm]; ווי די האַרטע בענקלעך בײַם חפץ חיים אין שטוב.
austerity (economic spending-restriction program)
(די) אײַנשפּאָרונגס⸗עקאָנאָמיק; (די) (עקאָנאָמישע) שפּאָרונגס⸗פּראָגראַם;
{לומדיש: (די) (עקאָנאָמישע) צמצום⸗פּראָגראַם [tsímtsəm]; (די) עקאָנאָמישע מצמצם⸗פּראָגראַם [mətsámtsəm];
{עמאָטיוו; קריטיש:} (די) קמצנות⸗פּאָליטיק [kamtsónəs], דרומדיק: [kamtsú:nəs]; (די) קאַרגשאַפט⸗פּראָגראַם;
{ביטולדיק:} (די) חזירדיקע עקאָנאָמיק [kházər-dikə]; (די) קאַרגוסטווע⸗פּאָליטיק.
austerity measures
(די) (אָפּ)שפּאָר⸗מיטלען; (די) אײַנשפּאָרונגס⸗מיטלען.
Australia
{אָן אַן אַרטיקל} אויסטראַליע;
{אין מזרח}: אַווסטראַליע.
Australian (n.)
(דער) אויסטראַליער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אויסטראַליערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אויסטראַליערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אויסטראַלישע(ר);
{חבריש אָפּלאַכעריש:} (די\דער) קאַנגערו (ל″ר: -ען); {מער אינטימיש; בייגעוודיק}: (די\דער) קאַנגערואישע(ר).
(.Australian (adj
אויסטראַליש; {אין מזרח:} אַווסטראַליש;
{גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע; אומבייגעוודיק:} אויסטראַליער; {אין מזרח:} אַווסטראַליער.
Austria
{אָן אַן אַרטיקל} עסטרײַך.
Austrian (n.)
(דער) עסטרײַכער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) עסטרײַכערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) עסטרײַכערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) עסטרײַכישע(ר).
Austrian (adj.)
עסטרײַכיש;
{גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע; אומבייגעוודיק:} עסטרײַכער.
Austro-Bavarian
עסטרײַך⸗באַוואַריש; עסטרײַכיש⸗בייעריש.
Austro-Hungarian Empire
די עסטרײַך⸗אונגאַרישע אימפּעריע;
{אומפאָרמעל, אָפטמאָל מיט וואַרעמקײַט, איראָניע צי נאָסטאַלגיע ביי יידן אַמאָליקע אַוואָס דאָרטן, און עד⸗היום בײַ טייל אָפּשטאַמיקע:}
פראַנץ יאָזעפס מדינה [frànts-yózəfs-m(ə)dínə]; פראַנץ יאָזעפס ממלכה [mamlókhə], דרומדיק: [mamlúkhə]}.
Austro-Hungary
{אָן אַן אַרטיקל:} עסטרײַך⸗אונגאַרן.
authentic
אויטענטיש; אמתדיק [éməz-dik]; עכט; ריכטיק; {דיאַלעקטיש:} וואָרעדיק;
{ליטעראַריש:} וואָרהאַפטיק;
{מער וועגן מענטשלעכע און קולטור⸗היסטאָרישע טיפּן:}
שורשדיק [shóyrəzh-dik], צפונדיק: [shéyrəzh-dik]; וואָרצלדיק; אײַנגעוואָרצלט; אײַנגעטיפט; קערנדיק; תמציתדיק [támtsəz-dik].
authentic type (of a person)
אַן אויטענטישער טיפּ (ל″ר: -ן); אַן עכטער טיפּ (ל″ר: -ן); אַ ריכטיקער טיפּ (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} אַן אויטענטישע(ר);
{מיט באַטאָנעדיקער אינטאָנאַציע:} אַ טיפּ!; אַ מענטש אַן עקזעמפּלאַר!.
authentically
בפירוש [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; (טאַקע) אויף אַן אמת [àf-anéməs], דרומדיק: [òf-anéməs]; אויטענטיש.
authenticate
באַשטעטיקן (\אויפווײַזן \דערווײַזן) אַלץ (\פאַר) אויטענטיש; אויטענטיזירן; וועריפיצירן; לעגיטימיזירן; קאָנפירמירן.
authentication
(די) אויטענטיזירונג (ל″ר: -ען); (די) אויטענטיפיקאַציע (ל″ר: -ס); (די) (אויטענטיזירנדיקע) באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) וועריפיצירונג (ל″ר: -ען); (די) וועריפיקאַציע (ל″ר: -ס).
authenticity
(די) אויטענטישקײַט; (די) אמתדיקײַט [éməz-dəkàyt]; (די) עכטקײַט; (די) ריכטיקײַט; {דיאַלעקטיש:} (די) נעוואָרעדיקײַט;
{ליטעראַריש:} (די) וואָרהאַפטיקײַט.
authenticity: certificate of authenticity
(דער) צערטיפיקאַט פון אויטענטישקײַט; (דער) באַשטעטיקונגס⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) שטר נאמנות [shtàr-nəmónəs], דרומדיק: [shtàr-nəmú:nəs];
{צומאָל איראָניש:} (דער) כתב אמת [ksàv-éməs].
(.author (n
(דער) מחבר [m(ə)khábər] (ל″ר: מחברים [m(ə)khábrəm]), ל″נ: (די) מחברטע [m(ə)khábər-tə] (ל″ר: -ס);
{מער פאָרמעל צי לומדיש:} (דער) בעל⸗מחבר [bàl-m(ə)khábər] (ל″ר שטאַרק זעלטן: בעלי⸗מחברים);
{דער עיקר אין מזרח, אויך:} (דער) אַווטאָר [áftor] צי [áftər] (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש, וואו⸗ניט⸗וואו אויפגעלעבט איראָניש:} (דער) פאַרפאַסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) פאַרפאַסערין (ל″ר: -ס); {אָפּלאַכעריש:} (די) פאַרפאַסערקע (ל″ר: -ס).
authors of that period
די שרײַבער (\מחברים [m(ə)khábrəm] \{אַרכעאיש:} שריפטשטעלער) פון יענעם פּעריאָד (\פון יענער תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə]).
author’s copy (gifted by author’s publisher)
אַ מחברס עקזאמפּלאַר [am(ə)khábərz]; אַן אַווטאָרס עקזעמפּלאַר (ל″ר: -ן).
author’s rights
(די) מחברים⸗רעכט [m(ə)khábrəm] (ל″ר); דעם מחברס רעכט [m(ə)khábərz] (ל″ר);
{דער עיקר אין מזרח:} דעם אַווטאָרס רעכט (ל″ר).
(.author (v
מחבר זײַן [məkhábər-zàyn];
{אַרכעאיש:} פאַרפאַסן;
{פראַזעס:} אָנשרײַבן (און אַרויסגעבן); זײַן דער מחבר (\אַווטאָר) פון.
authoritarian (n.)
(דער) אויטאָריטאַר (ל″ר: -ן); (דער) אויטאָריטאַריסט (ל″ר: -ן).
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אויטאָריטאַרישע(ר).
authoritarian (adj.)
אויטאָריטאַריש.
authoritarian ruler
(דער) אויטאָריטאַרישער הערשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
authoritative
אויטאָריטאַטיוו;
{לומדיש:} בר⸗סמכאדיק [bar-sámkhə-dik];
{אין ברייטערן זין פון קענען זיך פאַרלאָזן אויף אַוועמען אָדער אַוואָס⸗ניט⸗איז:} פאַרלאָזלעך; וואָס מ′קען זיך דערויף (אויף אים\איר) פאַרלאָזן ({לומדיש:} \סומך זײַן [sóyməgh-zayn], צפונדיק: [séyməgh-zayn]).
authoritatively
מיט אויטאָריטעט {אין מזרח אויך:} מיט אַווטאָריטעט;
{לומדיש:} בר⸗סמכאדיק [bàr-sámkhə-dik]; מיט בר⸗סמכאדיקײַט [mit-bàrsámkhə-dəkàyt].
authorities: the authorities
(די) מאַכט; (די) מאַכט⸗אָרגאַנען (ל″ר); (די) מלוכהשע אינסטאַנצן [mlúkhishə], דרומדיק: [mlí:khishə] (ל″ר); (די) רעגירונגס⸗אָפּטיילן (ל″ר);
{איראָניש צי אַָפּלאַכעריש:} (די) נאַטשאַלסטווע; {פון אַ שטאָט:} די פּני העיר [də-pnèy-ho-ír], דרומדיק: [(də-pnày-(h)u:-í:ə(r]; {פון לאַנד:} די פּני המדינה [də-pnèy-(h)am(ə)díynə], דרומדיק: [də-pnày-(h)am(ə)dí:nə].
(authority (agency, prestige, power
(די) אויטאָריטעט; {אין מזרח אויך:} (די) אַווטאָריטעט;
(די) מאַכט; (די) קראַפט;
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו, אין זין פון דער מיינונג וואָס גילט:} (האָבן) די דעה [də-déyə], דרומדיק: [də-dáyə];
{בײַ טייל אַרכעאיש אין אָט דעם זין:} (דער) רשות [rəshús], דרומדיק: [rəshís];
{לומדיש:} אַ בר⸗סמכאדיקער כח [abàr-sámkhə-dikər|kóyəkh], צפונדיק: [abàr-sámkhə-dikər|kéyəkh];(דער) כח שליטה [kòyəkh-shlítə], צפונדיק: [kèyəkh-shlítə]; {טאָמער דווקא פון דער מלוכה:} כח המלוכה [kòyəkh-(h)am(ə)lúkhə], דרומדיק: [kòyəkh-(h)am(ə)lí:khə], צפונדיק: [kèyəkh-(h)am(ə)lúkhə];
(authority (state agency
(די) מלוכהשע אָפּטיילונג [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (געשריבן אויך: מלוכישע); (ל″ר: -ען); (די) אינסטאַנץ (ל″ר: -ן); (די) שטאַט⸗אַגענטור (ל″ר: -ן).
(authority (permission, entitlement
אַ רשות [ar(ə)shús], דרומדיק: [ar(ə)shís];
{פאָרמעל, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) באַפולמעכטיקונג; (די) באַפולמעכטיקטקײַט.
(authority (person
אַן אויטאָריטעט (ל″ר: -ן); {אין מזרח אויך:} אַן אַווטאָריטעט (ל″ר: -ן);
אַ (גרויסער) עקספּערט (ל″ר: -ן); אַ (גרויסער) מומחה [múmkhə], דרומדיק: [mímkhə] (ל″ר: מומחים);
{לומדיש:} אַ בר⸗סמכא [abàr-sámkhə] (ל″ר: -ס);
{אָדאָרטן אַוואו ס′איז קלאָר אַז מ′רעדט וועגן אַ ספּעציפישן געביט:}
אַ בקי [bókə], דרומדיק: [búkə] (אין\אויף); (ל″ר: בקיאים [bəkíyəm] צי [pkíyəm]);
{מיט יראת הכבוד צי גאָר איראָניע:} אַ וועלט⸗חכם [avélt-khòkhəm], דרומדיק: [avélt-khùkhəm] (ל″ר: ⸗חכמים [khakhóməm], דרומדיק: [khakhúməm]);
authority: a higher authority
אַ העכערע אויטאָריטעט; {אין מזרח אויך:} …אַווטאָריטעט.
authority: a Higher Authority
דער פּוסק אחרון [pòysək-ákhrən], צפונדיק: [pèysək-ákhrən];
דער מלך המלכים [mèyləkh-(h)am(ə)lókhəm], דרומדיק: [màyləkh-(h)am(ə)lúkhəm] (′דער קעניג פון [אַלע] קעניגן′);
{בייגעוודיק:} דער אַלמעכטיקער;
{מער לומדיש: אבינו שבשמים [ovínu|shèp-shomáyəm], דרומדיק: [uvíni:|shèp-shumá(:)yəm] (′אונדזער פאָטער וואָס אין הימל′);
{נאָכמער לומדיש:} אבהתנא דבשמיא [av(ə)həsónə|dəp-shmáyo], דרומדיק: [:av(ə)həsú:nə|dəp-shmáyu] (′אונדזער פאָטער וואָס אין הימל′);
{פראַזע, צומאָל מיט אַ קאַפּ איראָניע:} דער וואָס זיצט אויבן און פּורקעט אונטן.
authority: highest authority (person) in a given field (/situation etc)
(די\דער) העכסטע(ר) (\הויפּט⸗) אויטאָריטעט; די\דער וואָס זאָגט (\האָט) לעצטע וואָרט;
{לומדיש:} (אַ\דער) פּוסק אחרון [pòysək-ákhrən], צפונדיק: [pèysək-ákhrən].
authorization
{גיכער אין אַן איינצלפאַל:} (די) אויטאָריזירונג (ל″ר: -ען); (די) אַווטאָריזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער באַטאָנענדיק די עצם דערלויבעניש:} (די) אויטאָריזאַציע (ל″ר: -ס); (די) אַווטאָריזאַציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער\די) כח הרשאה [kòyəkh-(h)arshóə], דרומדיק: [kòyəkh-(h)arshú:ə], צפונדיק: [kèyəkh-(h)arshó(y)ə].
authorize (a person or persons)
אויטאָריזירן; אַווטאָריזירן; געבן די (\אַ) באַשטעטיקונג; אַמט געבן;
{אין טייל קרײַזן אַרכעאיש:} באַפולמעכטיקן;
{לומדיש:} געבן (אַ) כח הרשאה [akòyəkh-(h)arshóə], דרומדיק: [akòyəkh-(h)arshú:ə], צפונדיק: [akèyəkh-(h)arshóə].
authorize (a practice or thing)
דערלויבן; אויטאָריזירן; באַשטעטיקן; גוטהייסן; אַפּראָבירן;
{לומדיש:} געבן רשות אויף [rəshús], דרומדיק: [rəshís]; מתיר זײַן [mátər-zayn]; געבן אַ(ן) הסכמה אויף [h)askómə)], דרומדיק: [h)askúmə)].
authorized person (/party)
{בייגעוודיק:} (די\דער) אויטאָריזירטע(ר); (די\דער) אָפיציעל⸗געשטעלטע(ר);
{חסידיש, אויך:} (די\דער) באַפולמעכטיקע(ר); (די\דער) באַאויפגעטראָגענע(ר);
{לומדיש:} (דער) מורשה [múrshə], דרומדיק: [mí:rshe] (ל″ר: מורשים); (דער) ממונה [məmúnə], דרומדיק: [məmínə] (ל″ר: ממונים).
Authorized Version (of the Bible)
(די) קינג דזשיימס ביבל; (די) אויטאָריזירטע קינג דזשיימס ביבל⸗איבערזעצונג; (די) ענגלישע (\אַנגליקאַנישע) אויטאָריזירטע ביבל.
authorship
(די) מחברשאַפט [məkhábər-shàft]; (די) אויטאָרשאַפט; (די) אַווטאָרשאַפט;
די אידענטיפיקאַציע (\אידענטיטעט) פונעם מחבר; דעם מחברס אידענטיטעט.
autism
(דער) אויטיזם (אויך: אָטיזם).
autism: high functioning autism
(דער) הויך⸗פונקציאָנירישער אויטיזם; (דער) גוט⸗פונקציאָנירישער אויטיזם.
autism: low functioning autism
(דער) נידעריק⸗פונקציאָנירישער אויטיזם; (דער) שוואַך⸗פונקציאָנירישער אויטיזם.
autism spectrum
(דער) אויטיזם⸗ (\אָטיזם⸗) ספּעקטרום.
autistic person
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אויטיסטישע(ר); (אַן\די\דער) אויטיזם⸗לײַדנדיקע(ר).
auto emissions
(די) אָטאָמאָביל⸗עמיסיעס (אויך: אויטאָמאָביל⸗; אויטאָ⸗) (ל″ר).
auto emissions test
(דער) עמיסיע⸗טעסט (ל″ר: -ן).
autobiographical
אויטאָביאָגראַפיש; {אין מזרח:} אַווטאָביאָגראַפיש.
autobiography
(די) אויטאָביאָגראַפיע (ל″ר: -ס); {אין מזרח:} (די) אַווטאָביאָגראַפיע (ל″ר: -ס).
autocracy
(די) אויטאָקראַטיע (ל″ר: -ס); {אין מזרח:} (די) אַווטאָקראַטיע; (די) זעלבסט⸗הערשאַפט (ל″ר: -ן).
autocrat
(דער) אויטאָקראַט (ל″ר: -ן); (דער) זעלבסט⸗הערשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{שילדעריש:} (דער) איינעראַליינעדיקער געוועלטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
auto-da-fe
(דער) אָטאָ⸗דאַ⸗פע (פון דער שפּאַנישער און פּאָרטוגעזישער אינקוויזיציע); (אויך: אויטאָ⸗דאַ⸗פע; אַווטאָ⸗דאַ⸗פע).
autodial
(דער) אָטאָ⸗דאַיל(ער) (אויך: ⸗דײַל(ער) (ל″ר: -ס); (דער) אַליין⸗דאַילער (ל″ר: -ס); (דער) נומער⸗טרעפער (ל″ר: -ס); (דער) נומער⸗קלאַפּער (ל″ר: -ס).
autodidact
(דער) אויטאָדידאַקט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אויטאָדידאַקטין (ל″ר: -ס);
{אָפטמאָל מיט סימפּאַטיע: (דער) אַליינלערנער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַליינלערנערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אויטאָדידאַקטישע(ר); אַליינגעבילדעטע(ר); זעלבסטגעבילדעטע(ר); אַליינגעלערנטע(ר); זעלבסטגעלערנטע(ר);
{קריטישע פראַזעס:} ני(ש)ט קיין (ריכטיקער) בעל⸗מלאכה [bàl-m(ə)lókhə]; ני(ש)ט קיין פאַכמאַן; ני(ש)ט קיין פּאָלנער קאַפּעלישמאַכער.
autodidactic
אויטאָדידאַקטיש; אַליינגעבילדעט; זעלבסטגעבילדעט; אַליינגעלערנט; זעלבסטגעלערנט;
{קריטיש שילדעריש:} אומפּראָפעסיאָנעל; אומפאַכמאַניש; ני(ש)ט⸗אויסגעשולט.
autoimmune
אויטאָ⸗אימוניש.
autoimmune disorder
(דער) אויטאָ⸗אימונישער דיסאָרדער (ל″ר: -ס); ⸗סינדראָם (ל″ר: -ען).
autograph (n.)
(די) אונטערשריפט (ל″ר: -ן); (די) אונטערחתמונג [úntər-khàsmung], דרומדיק: [íntə(r)-khàsmink]; אויך: [ùntər-khásmung], דרומדיק: [ìntə(r)-khásmink] (ל″ר: -ען); (דער) אויטאָגראַף (ל″ר: -ן);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) חתימה [khsí(y)mə] (ל″ר: חתימות).
autograph (v.)
אונטערחתנמענען [úntər-khàsmənən], דרומדיק: [íntə(r)-khàsmənən]; אויך: [ùntər-khásmənən],
דרומדיק: [ìntə(r)-khásmənən]; אונטערשרײַבן [úntər-shràybm], דרומדיק: [íntə(r)-shrà:bm]; שטעלן דעם אויטאָגראַף;
{פראַזע:} (אַוועק)שטעלן (\אַוועקלייגן) דעם טאַטן;
{הערה: די לעצטע פראַזע נעמט זיך פונעם יידישן (און אויך דעם רוסיש⸗אימפּערישן) גאַנג ברענגען אין אַ חתימה דעם טאַטנס נאָמען — מיט „בן“ צי „בת“ בײַ יידן, מיט דער פּאַטראָנימיק („אָטשעסטוואָ“) אויף רוסיש; אַזויאַרומעט איז „שטעל אַוועק דעם טאַטן!“ טײַטש: „חתמע אונטער!“}.
auto(-)hypnosis
(דער) זעלבסט⸗היפּנאָז; (דער) אָטאָהיפּנאָז.
automaker
(דער) אָטאָמאָביל⸗פּראָדוצירער (אויך: אויטאָמאָביל⸗) (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) אויטאָ⸗מאַכער; (דער) מאַשין⸗מאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעטיש אויך: -ס).
automakers’ union
(דער) אויטאָ⸗מאַכער יוניאָן (ל″ר: -ס); (דער) אויטאָ⸗מאַכער פאַראיין; {אין מזרח:} …פראָפ⸗פאַראיין.
automat (n.) (automated cafeteria in earlier N.Y. and elsewhere)
(דער) אָטאָמאַט [òto-mát], אויך: [óto-màt] (ל″ר: -ן).
automate
אויטאָמירן; אויטאָמאַטיזירן;
{הומאָריסטיש:} באַגולמען [ba-góyləmən], צפונדיק: ba-géyləmən].
automated
אויטאָמירט; אויטאָמאַטיזירט.
automated teller machine → ATM
automatic (n.) (car with automatic transmission)
(די) אויטאָמאַטישע מאַשין (ל″ר: -ען); (דער) אָטאָמאָביל מיט אויטאָמאַטישער טראַנסמיסיע
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אויטאָמאַטישע(ר).
automatic (adj.)
אויטאָמאַטיש; {אין מזרח:} אַווטאָמאַטיש.
auto(matic) pilot
(דער) אויטאָ⸗פּילאָט; (דער) אַליין⸗פליער (ל″ר: -ס); (דער) מעכאַנישער פּילאָט.
auto(matic) pilot: on auto pilot (fig.) (not with it, not alert)
אויפן גופס (\מחס [móyəkhs], צפונדיק: [méyəkhs]\מוילס \וכו′) אייגענער אחריות [akhráyəs];
ווײַטער אָנגיין ווי אַ גולם [agóyləm], צפונדיק: [agéylom]; ווי אויפן עראָפּלאַנס אויטאָ⸗פּילאָט;
טאָן און ני(ש)ט קלערן (\טראַכטן); ני(ש)ט קלערנדיק אַוואָס ס′טוט זיך.
automatic weapon (/rifle)
(די\דער) אויטאָמאַטישע(ר) ביקס (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אויטאָמאַט (ל″ר: -ן; {אין מזרח:} (דער) אַווטאָמאַט [àfta-mát] (ל″ר: -ן).
automatically
אויטאָמאַטיש; אויטאָמאַטישערהייט.
automobile
(די) מאַשין [mashín] (ל″ר: -ען); (דער) אָטאָמאָביל \ אויטאָמאָביל [o(y)təməbíl] (ל″ר: -ן); (דער) אויטאָ [óyto] (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער, וואָסאַמאָל מער:}
(דער\די) קאַַר (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
automobile insurance
(די) מאַשין⸗פאַרזיכערונג; {דער עיקר אין מזרח, אַנדערשוואו איראָניש:} (די) מאַשין⸗סטראַכאָווקע (\⸗פאַרסטראַכירונג) (ל″ר: -ס);
(די) אָטאָמאָביל⸗פאַרזיכערונג; {דער עיקר אין מזרח, אַנדערשוואו איראָניש:} (די) אָטאָמאָביל⸗סטראַכאָווקע (\⸗פאַרסטראַכירונג)(ל″ר: -ס).
automobile rental
{גיכער אין זין פון אַ ספּעציפישער פירמע:}
(די) מאַשין⸗דינגערײַ (ל″ר: -ען); (די) אָטאָמאָביל⸗דינגערײַ (ל″ר: -ען); {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער דער עיקר: קאַר⸗};
{גיכער אין זין פון אַזאַ מין מסחר צי געשעפט:}
(דאָס\דער) אויסדינגען מאַשינען (\אָטאָמאָבילן \אויסטאָס); (די) אָטאָמאָביל פאַרדינגונג; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער דער עיקר: „קאַר“ אָנשטאָט „מאַשין“ אָדער „אויטאָ(מאָביל)“}.
auto(mobile) repair shop
(די) מאַשין⸗רעמאָנטירונג (ל″ר: -ען); (די) אָטאָמאָביל⸗רעמאָנטירונג;
(דאָס\דער) אָטאָמאָביל⸗פאַרריכטן;
{נוסח אַמעריקע:} קאַר⸗ריפּער שאַפּ (ל″ר: -ס; {אַרכעאיש:} שעפּער).
auto(mobile) showroom (/store)
(די\דאָס) אָטאָמאָביל⸗געשעפט (ל″ר: -ן); (דער) אָטאָמאָביל פאַרקויף⸗זאַל (ל″ר: -ן).
auto(mobile) theft
(די) אָטאָמאָביל⸗גניבות [g(ə)néyvəs], דרומדיק: [g(ə)náyvəs] (ל″ר; ל″י: (די) ⸗גניבה).
autonomous
אויטאָנאָם; {אין מזרח:} אַווטאָנאָם.
autonomy
(די) אויטאָנאָמיע; {אין מזרח:} אַווטאָנאָמיע.
autopay
(די) אויטאָמאַטישע צאָלונג; באַשטימטע צאָלונג;
{מיט אַ קאַפּ הומאָר:} (דער) זעלבסט⸗צאָלער.
autopsy (n.)
(די) מעדיצינישע (\פאָרענסישע) אויטאָפּסיע (ל″ר: -ס).
autopsy (v.) (do an autopsy)
דורכפירן אַ (\די) מעדיצינישע (\פאָרענסישע) אויטאָפּסיע.
autumn (n.)
(דער) האַרבסט [harpst], דרומדיק אויך: [herpst] (צומאָל געשריבן טאַקע: הערבסט); (דער) אָסיען [ós-yən];
{הערה אין מזרח אייראָפּע איז „האַרבסט“ מער ליטעראַריש (אָדער אַפילו פּאָעטיש), „אָסיען“ מער טאָגטעגלעך; אין מערב — פּונקט פאַרקערט}.
autumn (adj.) (autumnal)
האַרבסטיק [hárpstik]; אָסיענדיק [ósyəndik];
{הערה: אין מזרח אייראָפּע איז „האַרבסט“ מער ליטעראַריש (אָדער אַפילו פּאָעטיש), „אָסיען“ מער טאָגטעגלעך — אין מערב פּונקט פאַרקערט};
{פּאָעטיש}: חשוונדיק [khéshv(ə)ndik].
autumn(al) equinox
(די) גלײַכנאַכט פון האַרבסט; (די) האַרבסטיקע גלײַכנאַכט.
(.autumn: early autumn (adj
פרי⸗האַרבסטיק [frí-hàrpstik]; פרי⸗אָסיענדיק [frí-òsyəndik];
{ליטעראַריש, פּאָעטיש:} תשרידיק [tíshrədik].
(.autumn: late autumn (adj
שפּעט⸗האַרבסטיק [shpét-hàrpstik]; שפּעט⸗אָסיענדיק [shpét-òsyən-dik];
{ליטעראַריש, פּאָעטיש:} חשוונדיק [khéshv(ə)ndik].
auxiliary (n.) (person)
(דער) אָקסילאַר (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב⸗מענטש (ל″ר: -ן); (דער) געהילף (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} (די\דער) צוגאָב⸗אַרבעטנדיקע(ר); (די\דער) צוגאָב⸗דינענדיקע(ר);
auxiliary (adj.)
אָקסילאַר⸗; אָקסילאַריש; צוגאָב⸗; געהילפס⸗.
auxiliary fireman
(דער) אָקסילאַרישער (\צוגאָב⸗) פײַערלעשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) אָקסילאַרישער פײַערמאַן (ל″ר: פײַערלײַט).
auxiliary forces (mil.)
(די) צוגאָב⸗חיילות [khayòləs], דרומדיק: [khayù:ləs] (ל″ר); (די) געהילפס⸗כוחות [kòykhəs], צפונדיק: [kèykhəs].
auxiliary police
(די) אָקסילאַרישע פּאָליציי; (די) צוגאָב⸗פּאָליציי; (די) געהילפס⸗פּאָליציי (ל″י ל″נ צי ל″ר; קאָלעקטיוו).
auxiliary policeman
(דער) אָקסילאַרישער (\צוגאָב⸗) פּאָליציאַנט (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) אָקסילאַרישער פּאָליציימאַן (אויך: פּאָליסמאַן) (ל″ר: פּאָליציילײַט; פּאָליסלײַט).
auxiliary verb
(דער) הילפסווערב (ל″ר: -ן); (דער) העלפיקער ווערב (ל″ר: -ן).
Av (Jewish month)
אב [ov], דרומדיק: [u:f]: דער עלפטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי), דער פינפטער חודש (פון תנ″כישן יאָר), געוויינטלעך אין יולי–אויגוסט, האָט דרײַסיק טעג; חודש פון טרויער⸗טאָג תשעה⸗באב [tíshəbov].
(av beth din (head of a rabbinical court
(דער) אב בית⸗דין [àv-bézd(i)n]; {עמפאַטיש:} [áv|bézd(i)n].
avail oneself of
זיך באַנוצן מיט; אויסנוצן (די מעגלעכקײַט פון); אָנווענדן.
avail: it’s to no avail
{פראַזעס:} ס′עט (אינגאַנצן) ני(ש)ט העלפן; ס′עט בכלל ני(ש)ט העלפן [bəkhlál]; ס′עט לחלוטין ני(ש)ט העלפן [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn];
{פראַזעס:} ס′איז אומזיסט און אומנישט; ס′עט העלפן ווי אַ טויטן באַנקעס.
availability (of a product, thing or service)
(די) פאַראַנ(ענ)קײַט; (דאָס\דער) פאַראַן⸗זײַן; (די) צוטריטלעכקײַט; (די) צוגענגלעכקײַט;
{לומדיש: (די) בנמצאדיקײַט [bənímtsə-dəkàyt]; (דאָס\דער) עצם בנמצא זײַן [étsəm|bənímtsə-zayn], דרומדיק: [éytsəm|bənímtsə-za:n].
availability (of a person)
(דאָס\דער) פרײַ זײַן; (דאָס\דער) האָבן די מעגלעכקײַט צו זײַן (\אויפנעמען \טרעפן זיך וכו′).
availability: subject to availability
געווענדט (\אָפּהענגיק) אין (\אָן) דער פאַראַנ(ענ)קײַט (\אין דעם וואָס לאָזט זיך (אַרײַנ)באַקומען).
available (of a product)
פאַראַן; פאַראַנען; צום באַקומען; צום קריגן;
{לומדיש:} בנמצא [bənímtsə]; במציאות [bəm(ə)tsíyəs].
available (of a product): it’s available
ס′איז צום באַקומען (\קריגן \באַשטעלן \קויפן).
available (of a person, e.g. for employment)
פרײַ (צודערצו \אויף אָנצונעמען די אַרבעט); בכח אָנצונעמען [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh].
available: three positions are available
דרײַ שטעלעס (\פּאָזיציעס \פּאָסטנס) זײַנען (\זענען) אָפן (\פרײַ).
available (of a person, e.g. at a certain time)
פרײַ;
{פראַזעס:} האָבן צײַט; האָבן אַ מעגלעכקײַט; קענען זײַן.
available (for a personal relationship; unattached; single)
פרײַ; ני(ש)ט⸗צוגעבונדן; צום האָבן; צום באַקומען;
{הומאָריסטיש:} ני(ש)ט⸗פאַרפּלאָנטערט; אומגעלקחנט [ùm-gəlákkh(ə)nt], דרומדיק: [ìm-gəlákkh(ə)nt], אויך: [ùm-gəlátkh(ə)nt], דרומדיק: [ìm-gəlátkh(ə)nt].
available (for marriage)
{אין יידישן לעבן:}
פרײַ צו דער חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə];
שטיין אין שידוכים [shədúkhəm], דרומדיק: [shədí:khəm];
{לומדיש:} ראוי לחופּה [rò(y)ə-ləkhúpə], דרומדיק: [rù:(y)ə-ləkhípə], אויך: [ròyə-ləkhípə];
{אוניווערסאַליש:}
ני(ש)ט חתונה געהאַט [khásənə]; ני(ש)ט פאַרהייראַט;
פרײַ אויף חתונה האָבן (\אויף הייראַטן).
avalanche
(דער) אַוואַלאַנש (ל″ר: -ן).
avant garde (n.)
(דער) אַוואַנגאַרד (ל″ר: -ן).
avant garde (adj.)
אַוואַנגאַרדיש; אַוואַנגאַרד⸗.
avarice
(די) געלט⸗ליבשאַפט; (די) געלט⸗אָבסעסיע (ל″ר: -ס); (די) גיריקײַט; (די) גײַציקײַט; (די) זשעדנעקײַט (אויף געלט);
(די\אַ) תאווה צו געלט (\רײַכקײַט) [táyvə], דרומדיק: [tá:və]; {עמאָטיוו:] אַ משוגעת פאַר געלט [am(ə)shugás], דרומדיק: [am(ə)shigás];
{לומדיש:} אַן אהבת ממון [an-ahàvəs-mómən], דרומדיק: [an-ahà:vəs-múmən]; אַ רדיפת ממון [ar(ə)dì(y)fəs-mómən], דרומדיק: [ar(ə)dì:fəs-múmən].
avaricious
געלט⸗ליבהאָבנדיק; געלט⸗אָבסעסירט; גיריק; גײַציק; זשעדנע (נאָך געלט);
מיט אַ תאווה צו געלט (\רײַכקײַט) [táyvə], דרומדיק: [tá:və]; {עמאָטיוו:] מיט אַ משוגעת פאַר געלט [am(ə)shugás], דרומדיק: [am(ə)shigás];
{לומדיש:} מיט אַן אהבת ממון [an-ahàvəs-mómən], דרומדיק: [an-ahà:vəs-múmən]; מיט אַ רדיפת ממון [ar(ə)dì(y)fəs-mómən], דרומדיק: [ar(ə)dì:fəs-múmən].
avaricious person
(דער) געלט⸗מענטש (ל″ר: -ן); (דער) געלט⸗ליבהאָבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) געלט⸗ליבהאָהנדיקע(ר); (די\דער) געלט⸗אָבסעסירטע(ר); (די\דער) גיריקע(ר); (די\דער) גײַציקע(ר); (די\דער) זשעדנע(ר) (נאָך געלט);
(דער) בעל⸗תאווה צו געלט [bàl-táyvə], דרומדיק: [bàl-tá:və] (ל″ר: -ס; אויך: בעלי⸗תאווה [bàlə-táyvə], דרומדיק: [bàlə-tá:və]);
{לומדיש:} (דער) אוהב ממון [òy(h)əv-mómən], דרומדיק: [òy(h)əf-múmən], צפונדיק: [èy(h)əv-mómən]; (דער) רודף ממון [ròydəf-mómən], דרומדיק: [ròydəf-múmən], צפונדיק: [rèydəf-mómən].
avatar
{בכלל:}
(דער) אַוואַטאַר [avətár]; סימבאָלישע פיגור וואָס רעפּרעזענטירט אַ ברייטערע אידיי; מענטש וואָס שטעלט מיט זיך פאָר אַ מוסטער פון אַ באַוועגונג, אידעאָלאָגע, תקופה אָדער אַנדער אַבסטראַקטן ברייטערן יש;
{אינעם הינדואיזם:}
אַ מענטש וואָס שטעלט מיט זיך פאָר דאָ אויף דער וועלט אַ מוסטער בזעיר אנפּין פון אַ העכערן געטלעכן וועזן; (דער) רעליגיעזער משולח [relig(y)ézər m(ə)shúlekh], ל″נ (די) אַוואַטאַריטע [avətáritə]; רעליגיעזע משולחתטע [relig(y)ézə m(ə)shulákhəstə].
{אויפן עקראַן פון קאָמפּיוטערס, מאָבילנע טעלעפאָנען און אַנדערע מכשירימלעך:}
(דאָס\דער) מענטשעלע; (דער) איקאָן; (דאָס\די) בילדעלע — וואָס שטעלט מיט זיך פאָר, אויף גיך⸗גיכער דערקענונג, אַ ספּעציפישן באַנוצער.
avenge
נקמה נעמען (פאַר) [nəkómə], דרומדיק: [nəkúmə];
{לומדיש:} זיך נוקם זײַן (פאַר) [nóykəm-zayn], צפונדיק: [néykəm-zayn]; {פאַרשטאַרקט:} (זיך) נוקם ונוטר זײַן [nòykəm-v(ə)nóytər-zayn], צפונדיק: [nèykəm-v(ə)néytər-zayn];
avenger
(דער) נקמה⸗נעמער [nəkómə-nèmər], דרומדיק: [(nəkúmə-nèmə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בעל⸗נקמה [bàl-nəkómə], דרומדיק: [bàlə-nəkómə] (ל″ר: בעלי⸗נקמה [bàlə-nəkómə], דרומדיק: [bàlə-nəkúmə]);
{לומדיש:} (דער) נוקם [nóykəm], צפונדיק: [néykəm] (ל″ר: נוקמים [nóykməm], צפונדיק: [néykməm]); {פאַרשטאַרקט: (דער) נוקם ונוטר [nòykəm-v(ə)nóytər], צפונדיק: [nèykəm-v(ə)néytər] (ל″ר: נוקמים ונוטרים [nòykməm-v(ə)nótrəm], צפונדיק: [nèykməm-v(ə)néytrəm]);
{נאָכמער לומדיש:} (דער) בעל⸗מנקם [bàl-mənákəm] (ל″ר: בעלי⸗מנקם [bàlə-mənákəm]).
avenue
(דער\די) עוועניו (ל″ר: -ס);
{הערה: בײַ טייל גייט „עוועניו“ אַרײַן אין דער קליינער סעריע וואו דער אַרטיקל איז „דער“ (ל″ז) אין נאָמינאַטיוו, און „דער“ נאָך אַ פּרעפּאָזיציע (דאַטיוו): „זי לעבט שוין לאַנג אויף דער פינפטער עוועניו, זי האַלט אַז דער פינפטער עוועניו איז פּראַכטפול“; פאַרגלײַכן — „מדבר“, „ייוואָ“}.
(.average (n
(דער) דורכשניט (ל″ר: -ן).
(.average out (v
מאַכן אַ דורכשניט; אויסרעכענען דעם דורכשניט.
(.average (adj
מיטלדיק; דורכשניטלעך;
{פראַזעס:} ני(ש)ט אַזוי אײַ⸗אײַ⸗אײַ; ני(ש)ט עפּעס אויסערגעוויינטלעך (\יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfn-dik], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dik]).
averse
געשטימט קעגן; גענייגט קעגן; מיט אַ דערווידער צו; מיט ווידערווילן צו;
{לומדיש:} מיט אַ נטיה אַקעגן [an(ə)tíyə]; נוטה אַקעגן [nóytə], צפונדיק: [néytə].
aversion
(דער) אומחשק [úm-khèyshək], דרומדיק: [ím-khàyshək]; (די) אומגערנדיקײַט; (דער) ווידערווילן; (דער) דערווידער.
avert
אויסמײַדן; פאַרהיטן (פון); ווײַכן פון.
avert: narrowly avert
קוים (\קאַם) (באַווײַזן) אויסמײַדן; קוים (\קאַם) מיט צרות אויסמײַדן [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
aviary
(דער) אַוואַריום; (דאָס\די) פייגל⸗שטוב (ל″ר: ⸗הײַזער).
aviation
(די) אַוויאַציע.
aviator
(דער) אַוויאַטאָר [àvyátər] (ל″ר: -ן [àvyatórn]; אויך: -ס).
avid
ענטוזיאַסטיש⸗איבערגעגעבענע(ר); פול⸗מיט⸗חשק אַקטיווע(ר) [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək];
באַגײַסטערט⸗אָנטיילנעמענדיקע(ר).
avocado
(דער) אַוואָקאַדאָ (ל″ר: -ס).
avoid
אויסמײַדן (ל″ע: אויסגעמיטן; {דרומדיק דיאַלעקטיש אויך:} אויסגעמײַדט);
פאַרמײַדן (ל″ע: פאַרמיטן); ווײַכן פון; זיך אויסהיטן פאַר (\פון).
avoidable
אויסמײַדלעך; מעגלעך אויס(צו)מײַדן; וואָס לאָזט זיך אויסמײַדן; וואָס מ′האָט געקענט אויסמײַדן;
וואָס מ′קען זיך (פונ)דערפון באַוואָרענען (\אָפּגעהיט זײַן);
{עמאָטיוו:} וואָס מ′קען זיך דערפון אַרויסדרייען.
avoidance
(די) אויסמײַדונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרמײַדונג (ל″ע: -ען); (די) אָפּהיטונג (פון); (דאָס\דער) באַוואָרענען זיך (פון);
{עמאָטיוו:} (דאָס\דער) אַרויסדרייען זיך; (די) אויסדרייאונג (פון) [óyz-drèyung], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-dràyink].
avoidance behavior
(די) אויסמײַד⸗פירונג (ל″ר: -ען); (די) אויסמײַדונגס⸗טבע [tévə], דרומדיק: [téyvə] (ל″ר: -ס);
די נטיה אויסמײַדן אַ שווערע סיטואַציע [n(ə)tíyə]; דער גאַנג (גלאַט) אויסמײַדן.
avoidance: for the avoidance of doubt
(ס′)זאָל קיין ספק דערוועגן ני(ש)ט זײַן [sófək], דרומדיק: [súfək].
(Avoth (Aboth, Avot, Pirkei Avot, Mishnah Avot
דער פּרק [dər-péyrək], דרומדיק: [dər-páyrək] („דאָס שטייט דאָך אין פּרק!“);
פּרקי אבות [pìrkə-óvəs], דרומדיק: [pìrkə-úvəs];
{הערה: דער פאָרמעלער נאָמען „פּרקי אבות“ בלײַבט שיער ניט אומבאַנוצט אין לעבעדיקן לשון, מען נוצט מערניט: „דער פּרק“; נאָכמער, געבויגענערהייט בלײַבט „פּרק“ אַמאָפטסטן גענוצט אָן אַן אַרטיקל מעשה נאָמען ממש: „ס′שטייט אין פּרק…“; „אין די פּירושים אויף פּרק…“ וכדומה}.
avow
פעסט דעקלאַרירן; אָפן דערקלערן; געבן די פולע פאַרזיכערונג; בפירוש קאָנסטאַטירן [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; עפנטלעך אַרויסהייבן;
{פראַזע:} קליפּ און קלאָר געבן צו פאַרשטיין; פאַרזיכערן מיט הענט און מיט פיס; דערקלערן קלאָר ווי דער טאָג.
avowed
אַליינדערקלערט; אויסגעשפּראָכן; אָפנבאַרלעך; פולמויליק;
{עמאָטיוו:} פאַרברענט;
{לומדיש, באַטאָנענדיק אַז דער מענטש לייקנט גאָרניט אָדאָס וואָס אַנדערע זײַנען נוטה לייקענען, נאָכמער יענער שרײַט עס אַרויסעט בפני כל עם ועדה:} מוסר⸗מודעהדיק [mòysər-mədó-ədik], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:-ədik]; צפונדיק: [mèysər-mədó(y)-ədik].
await
אַרויסקוקן אויף; אויסקוקן; זיך ריכטן אויף; וואַרטן אויף; דערוואַרטן.
awaiting
דערוואַרטנדיק; זיך ריכטנדיק אויף; אַרויסקוקנדיק אויף.
awaken (v. intrans.)
זיך אויפוואַכן; זיך אויפכאַפּן; זיך אויפוועקן.
(.awaken (v. trans
אויפוועקן; וועקן; אַ וועק טאָן.
(awake (not asleep
וואַך;
{בײַ טייל:} אויף.
awakening (fig.) (of a people, nation, movement)
(די) אויפוואַכונג; (די) אויפוועקונג; (די) אויפשטייאונג;
(די\דאָס) התעוררות [həsóyrərəs], צפונדיק: [həséyrərəs]; {מער פאָרמעל און דעקלאַמירנדיק: [hisóyrərus], דרומדיק: [hisóyrəris], צפונדיק: [hiséyrərus].
award (n.) (prize)
(די) פּרעמיע (ל″ר: -ס); (דער) פּריז (ל″ר: -ן); (די) אויסצייכענונג (ל″ר: -ען);
(די) פאַרערונג (ל″ר: -ען); (די) כבוד⸗אָפּגעבונג [kóvəd-òbgebung], דרומדיק: [kúvət-ùbgeybink] (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) פּרײַז (ל″ר: -ן).
award (n.) (by a court for damages etc)
(די) געריכט⸗באַשטימטע אויסצאָלונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) צוגעפּסקנטע סומע [tsú-gəpàskn-tə], דרומדיק: [tsí:-gəpàskn-tə].
award (v.) (honoring someone)
באַערן; אָפּגעבן כבוד [ób-gèbm|kóvəd], דרומדיק: [úb-gèybm|kúvət];
געבן (\דערלאַנגען \צוטיילן) אַ פּרעמיע (\אַ פּריז \אַן אויסצייכענונג).
award (v.) (a legal settlement)
{טאָמער פון איינעם פון די צדדים:} צוטיילן; אויסצאָלן; אָפּגעבן;
{טאָמער מצד דעם ריכטער אָדער געריכט:} צופּסקענען [tsú-pàskənən], דרומדיק: [tsí:-pàskənən].
award a grant
צוטיילן (\באַשטימען) אַ סובווענץ (\ספּאָנסאָר⸗סומע \סטיפּענדיע \גראַנט).
(aware (informed, cognizant that
{מיט רעפלעקסיוו⸗דאַטיוו:} באַקאַנט זײַן; („מיר איז באַקאַנט אַז…“); {אומרעפלעקסיוו:} באַקאַנט זײַן מיט דעם (אַז); („איך בין באַקאַנט מיט דעם, אַז…“);
אינפאָרמירט זײַן; באַוואוסטזיניק זײַן {בײַ טייל פּוריסטן אויך: וויסיק זײַן}.
(aware (wary, on alert
וואַכזאַם; אויף דער וואַך [àvdər-vákh], דרומדיק: [òvdə(r)-vákh]; וואַכיק.
aware: be aware of
וויסן וועגן (\פון); זײַן באַהאַוונט אין (דעם, אַז); געוואָר (\געוואויר, {דיאַלעקטיש}: געוואוירע) זײַן (אַז); באקאַנט זײַן מיט דעם אַז (\וואָס).
aware: be well aware of
וויסן זייער גוט וועגן; זײַן גוט באַהאַוונט אין (דעם, אַז); אויסקענען זיך אין די אַלע פּרטים פון [prótəm], דרומדיק: [prú:təm].
aware: be self-aware
זיך אַליין גוט קענען; זײַן זעלבסט⸗באַוואוסטזיניק; ממש דערשפּירן זיך אַליין (\זעלבסט) [máməsh];
awareness
(די) באַוואוסטזיניקײַט {בײַ טייל פּוריסטן אויך: וויסיקײַט); (מײַן\דײַן וכו′) וויסן זײַן (אַז); (די) אינפאָרמירטקײַט;
{לומדיש:} (דאָס\דער) זײַן ביודעין [b(ə)yóydin], צפונדיק: [b(ə)yéydin].
awareness campaign
(די) אינפאָרמאַציע קאַמפּאַניע (ל″ר: -ס); (די) אַקציע — באַוואוסטזיניקײַט (ל″ר: אַקציעס);
{פראַזע:} אַ קאַַמפּאַניע, דער עולם זאָל באַוואוסטזיניק זײַן (\ווערן) [óyləm], צפונדיק: [éylom].
awareness: body awareness
(די) באַוואוסטזיניקײַט אינעם (\פונעם) אייגענעם קערפּער (\גוף); (די) קערפּערדיקע באַוואוסטזיניקײַט; (דער) קערפּערדיקער באַוואוסטזײַן.
awareness: self-awareness
(די) זעלבסט⸗קענעוודיקײַט; (די) זעלבסט⸗באַוואוסטזיניקײַט; (די) אויסקענטעניש פון זיך אַליין; (די) שפּירונג פון אייגענעם איך;
{לומדיש:} (דער) „דע את עצמך“ [dá|es-átsməkhò], דרומדיק: [:dá|es-átsməkhù].
awash in (/with)
זיך באָדנדיק אין; זיך אײַנטונקענדיק אין.
away (absent, not here)
(אָט) דאָ ני(ש)טאָ; ני(ש)ט אויפן אָרט; איז\זײַנען (\זענען) (ערגעצוואו) אַוועק.
away game (/match)
(דער) דאָרטיקער מאַטש (ל″ר: -ן); (די\דאָס) דאָרטיקע שפּיל (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (די\דאָס) אַוועק⸗שפּיל (ל″ר: -ן).
Away we go!
געגאַנגען!; געפאָרן!; שוין!; אין וועג אַרײַן!;
{פון תנ″כישן באַנוץ גוטמוטיק אַדאָפּטירנדיק:}
{אַרויסגערעדט עמפאַטיש אויסגעצויגענערהייט:} ויקם (און ער′ט זיך אויפגעהויבן) — וילך (און ר′איז געגאַנגען)!; [vayókəm|vayéyləkh], דרומדיק: [vayúkəm|vayáyləkh]; {נאָכמער עמפאַטיש:} [vayókòm|vayéylèykh], דרומדיק: [vayúkòm|vayáylàykh];
{טאָמער אַן ערנסטע, לענגערע רײַזע:}
מ′זאָל אָנקומען בשלום [bəshóləm], דרומדיק: [bəshú:ləm]; {צוגעבנדיק, טאָמער איז דער פּלאַן בקרוב זיך אומקערן אַהיים:} און אַהיימקומען (\אויף צוריק קומען) בשלום;
זאָל אונדז דער אייבערשטער שענקען אַ גוטן ({צפונדיק:} \אַ גוטע) וועג!;
{ברענגענדיק פון תפילת הדרך:}
שתוליכנו לשלום! [shetoylikhéynu|ləshóləm], דרומדיק: [shetoylikháyni:|ləshú:ləm], צפונדיק: [sheteylikhéynu|ləshóləm]; {און טאָמער אז דער פּלאַן בקרוב זיך אומקערן אַהיים:} ותחזירנו לשלום! [vəsakhziréynu|ləshóləm], דרומדיק: [vəsakhzi:ráyni:|ləshú:ləm];
{פון פערד⸗לשון גענומען, אַז זיצנדיק אין וואָגן (צי אויפן פערד) הייסט מען דעם פערד גיין; גוטמוטיק אָנגעווענדט גם לבני אדם אָן אַ פערד:}
הײַדאַ! (\היידאַ!); נאָ!.
Away you go!
{אומפאָרמעל; חבריש; צו אַ קינד:}
געגאַנגען!; אַוועק! {צאַרטלעך:} אַוועקעט!; שוין!; פּאַשאָל!; וואָן!;
away: an hour away (from now) (time)
(ס′איז) נאָך דאָ אַ שעה [ashó], דרומדיק: [:ashú]; אין אַ שעה אַרום; ס′בלײַבט נאָך אַ שעה; מ′דאַרף נאָך וואַרטן (\צואוואַרטן) אַ שעה; אַ שעה נאָך.
away: an hour away from here (distance)
(ס′איז) אַ שעה (צו) פאָרן (\גיין) פון דאַנעט (\דאַנען) [ashó], דרומדיק: [:ashú]; פון דאַנעט אָנקומען (\דערגיין) אַהין איז אַ שעה פאָרן (\גיין צופוס);
(ס′איז) אַ מהלך אַ שעה צײַט פאָרן (\גיין) פון דאַנעט (\דאַנען) [am(ə)háləkh];
{הערה: אין אַ ריי קאָנסטרוקציעס, אַוואו אויף ענגליש ק ע ן מען נוצן away, איז עס פּשוט ניטאָ, אַשטייגער: „מיר לעבן עטלעכע קילאָמעטער (\מײַל \וויאָרסט וכו′) פון דאַנעט“; „ס′איז (צום פאָרן) אַ שעה אַכט פון דאַנעט“; אין אַזעלכע פאַלן איז אויף יידיש „אַוועק“ אַ קאַלקע פון ענגליש (וואָס טרעפט זיך טאַקע אַ סך אין ענגליש ריידנדיקע לענדער)}.
away: do away with
פּטור ווערן פון [pótər], דרומדיק: [(pú:tə(r]; מאַכן אַ סוף מיט [asóf]; מאַכן אַן עק (\ענד) מיט.
away: get away with (escape punishment)
אַרויס ריין (ווי אַ נײַגעבאָרן קינד \ווי אַ צדיק [atsádək], ל″נ: …ווי אַ צדיקתטע [atsadéykəs-tə], דרומדיק: [atsadáykəs-tə]); בלײַבן אומבאַשולדיקט; בלײַבן ני(ש)ט⸗פאַרדעכטיקט; בלײַבן גאַנץ;
{אין ל″ע, לאחר המעשה:} מ′האָט ני(ש)ט געכאַפּט; מ′האָט זיך ני(ש)ט געכאַפּט; מ′האָט ני(ש)ט באַשולדיקט; מ′האָט ני(ש)ט פאַרדעכטיקט (\חושד געווען [khóyshəd], צפונדיק: [khéyshəd].
away: far away
ווײַט; ווײַט פון דאַנעט (\דאַנען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} ווײַט אַוועק (פון דאַנעט) (\דאַנען);
{ליטעראַריש:} העט ווײַט;
{לומדיש:} אין מרחקים [in-merkhákəm];
{אנטענסיפיצירט; אַז ס′איז טאַקע באמת זייער ווײַט:}
זייער ווײַט פון דאַנעט (\דאַנען); (טאַקע) העט ווײַט; גאָר ווײַט;
אין ווײַטע מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs];
{לומדיש:} אין (ווײַטע) מרחקים [mərkhákəm];
{פראַזעס:} אין די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [hù:rə-khóyshəkh], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh]; וואו דער שוואַרצער פעפער וואַקסט;
אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən]; אין ארץ גושן [èrəts-góyshn], דרומדיק: [èyrəts-góyshn], צפונדיק: [èrəts-géyshn]; אין ארץ עוץ [èrəts-úts], דרומדיק: [èyrəts-íts];
אין פּשאַטש; אין בויבעריק; אין באַליבירישאָק;
אין טימבאָקטו; אין דאָנדי; אין האַקנסאַק.
אפוואו מען טרעפט די עשרת השבטים [asèrəs-(h)ashvótəm], דרומדיק: [asèyrəs-(h)ashvú:təm].
away: went away
איז\זײַנען (\זענען) אַוועק; {אינטים; היימיש; אומפאָרמעל:} …אַוועקעט
awe
(די) פאָרכטיקע באַוואונדערונג; (די) רעווערענץ; (די) טיפע הויכשאַצונג; (די) מוראהאַפטיקע פאַרערונג [móyrə-hàftikə], צפונדיק: [méyrə-hàftikə];
{ע″ט; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די) פאָרכצומקײַט;
{לומדיש:} (דער\די) יראת הרוממות [yì(y)rəs-(h)aróyməməs], צפונדיק: [yì(y)rəs-(h)aréyməməs]; {באַטאָנעדיק די מוראהאַפטיקײַט פאַר מלכים, פּרינצן, תקיפים:} (דער\די) יראת המלכות [yì(y)rəs-(h)amálkhəs];
{דער עיקר צו אַ מענטשן:}
(דער) יראת הכבוד [yì(y)rəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [yì:(y)rəs-(h)akúvət];
{דיאַלעקטיש:} (דער) אָפּשײַ;
{צום רבונו של עולם:}
(דער\די) יראת הבורא [yì(y)rəs-(h)abóyrə], צפונדיק: [yìrəs-(h)abéyrə]; (דער\די) יראת שמים [yì:(y)rəs-shəmáyəm].
Awesome! (interj.)
וואונדער⸗וואונדיירים!; פּלאי פּלאים! [píley|pló(y)əm], דרומדיק: [pílay|plú:əm]; טויזנט⸗איין נאַכט!;
או⸗וואַ!; וואַ! [va:a:a]; אָהאָ! אײַ אײַ אײַ! [á-yáy-yáy]; אָט (האָסטע) אַ מעשה! [ót (hostə) a màysə]; {מיט איבעריקן טראָפּ אויפן ערשטן קאָנסאָנאַנט און דיפטאָנג:} פײַנע נײַעס!;
{מיט גוזמאדיקײַט, אַז אַזאַ גרויסע זאַך איז שוין מסוכן:}
געפערלעך! סכנותדיק! [sakónəzdik]; אַ שרעק!
{חסידיש:}
מוראדיק! [móyrə-dik], צפונדיק: [méyrə-dik]; געוואַלדיק!;
{דווקא יידישלעך:}
נסים ונפלאות! [nìsəmvənifló(y)əs]; אַ נס מן השמים! [anés minashomáyəm];
אליהו הנביא! [eylyóhu|(h)anóvə], דרומדיק: [aylyú:(h)i:|(h)anúvə]; די אַנדערע טעג יום⸗טוב! [yóntəf];
{אין ישיבהשן לשון צומאָל:} ממש! [máməsh].
awesome (adj.)
נסים⸗ונפלאותדיק [nìsəm-vənifló(y)ə(s)dik]; אויסערגעוויינ(ט)לעך; פאַנטאַסטיש; וואונדערלעך; {פראַזע:} וואונדער איבער וואונדער.
awful
שרעקלעך; געפערלעך.
awful lot of
אָן אַ שיעור [ó|nashíyər], דרומדיק: [(ú:|nashí:yə(r]; (גאָר) אַ סך [asákh]; אַ גוזמא [agúzmə]; דרומדיק: [agízmə]; אַ ים מיט [yám];
{לומדיש:} אַ שלל מיט [ashlál].
awful: You look awful!
דו זעסט אויס(עט) (\איר זעט אויס(עט)) — שרעקלעך; שטאַרק ני(ש)ט גוט;
ווי אַן אָפּגעשלאָגענע הושענא [hoysháynə], דרומדיק: [hoyshá:nə], צפונדיק: [heysháynə]; ווי אַ צעבראָכענער לולב [lúləv], דרומדיק: [líləf]; ווי אַן אויסגעווייקטער הערינג; ווי דער שוואַרץ יאָר אַליין.
awfully (very very)
(זייער) שטאַרק; ממש שטאַרק [máməsh]; ביז גאָר; גאָר⸗גאָר;
געוואַלדיק; אומגעהייער;
אין אַ גוואַלדיק גרויסער מאָס; אָן אַ שיעור [ón-ashíy(ə)r], דרומדיק: [(ú:n-ashí:ə(r]; אָן אַ מאָס;
{עמאָטיוו:} סכנות(דיק) [(sakónəz(-dik], דרומדיק: [(sakú:nəz(-dik].
awhile (adv.) (for a while) (cf. while → a while)
(אויף) אַ ווײַלע (\ווײַל \ווײַלינקע); אַ געוויסע צײַט; אויף אַ געוויסער צײַט.
awkward (clumsy, embarrassing, inconvenient, maladroit)
אומגעלומפּערט [ùm-gəlúmpərt]; אויך: [úm-gəlùmpərt], דרומדיק: [ìm-gəlímpə(r)t]; אויך: [ím-gəlìmpə(r)t];
{אין מענטשלעכע באַציאונגען:} פּריקרע;
{אינעם לשון:} האַמעטנע;
{גיכער אין פיזישן זין:} לעפּיש; אומבאַהאָלפן (\אומבאַהאָלפענע(ר)); אומגעשיקט; ני(ש)ט⸗געשיקט; מיט צוויי לינקע הענט (\פיס);
{וועגן אַ זאַך אָדער מאַכאַרײַקע:} אומבאַקוועם אויף צו נוצן; ני(ש)ט⸗באַקוועמעדיק; שווער צו באַגיין זיך דערמיט; ני(ש)ט אָנגענעם (\אײַנגענאַם).
awkward (of difficult character or disposition)
{וועגן אַ מענטשן:} שווער; שווערלעך; ני(ש)ט לײַכט (\גרינג); ני(ש)ט פּשוט [póshət], דרומדיק: [pú:shət]; ני(ש)ט איינפאַך;
{פראַזעס:} (ס′איז) שווער (\נישט לײַכט \ני(ש)ט גרינג) מיט אים (\איר \זיי וכו′) אויס(צו)קומען (\דורכ(צו)קומען); מיט אים (\איר) איז גאָרני(ש)ט קיין פּשוטע זאַך (\מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]).
AWOL: went AWOL
אַוועק „אַוואָל“; אַוועק (פון מיליטער) אָן רשות [rəshús], דרומדיק: [rəshís] (\אָן דערלויבעניש);
פאַרשוואונדן (\נעלם געוואָרן [néləm], דרומדיק: [néyləm]) אָן רשות (\דערלויבעניש);
{אויסגעברייטערטערהייט, צומאָל מיט איראָניע צי הומאָר:}
אַוועק (גלאַט) אָן אַ זײַ⸗געזונט; פאַרשוואונדן (ווי) אין דער הוילער לופט אַרײַן; אויסגערונגען געוואָרן; פאַרפאַלן געוואָרן אונטער די הענט; אַוועקגיין מיטן רויך; אײַננגעזונקען ווי קורח געוואָרן [kóyrəkh], צפונדיק: [kéyrəkh] (< במדבר ט″ז: ל″ב);
awry (crooked, to one side)
קרום; פאַרקרימט; אויף איין זײַט (אַוועק); ני(ש)ט ריכטיק שטייענדיק.
awry: be (/go) awry
גיין (\זײַן) — ני(ש)ט כשורה [kəshúrə], דרומדיק: [kəshí:rə]; ני(ש)ט ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ני(ש)ט (אַזוי) ווי מ′האָט פאָראויסגעזען; ני(ש)ט לויטן פּלאַן; ני(שי)ט ווי אויסעמאָלט;
אַוועק קרום; אַוועק אויף געפּטרט (צו) ווערן [gə-pátərt]; אַוועק אַ תל ווערן [atél];
{פראַזעס:} (ס′איז) אַרויס דערפון (\ס′האָט זיך אויסגעלאָזן) אַ בוידעם; ס’איז אויסגעפאַלן באָקעם.
awry: look awry at
קוקן קרום (\קרומלעך) (אויף).
axe (n.)
(די) האַק (ל″ר: העק).
axe (v.)
אָפּהאַקן; אונטערהאַקן; אויסהאַקן;
{פיגוראַטיוו:} פאַרמינערן; פאַרקלערנערן; מינימיזירן;
אַרויסוואַרפן; באַזײַטיקן; עלימינירן; מאַכן אַ סוף (מיט) [asóf].
axe: have an axe to grind
האָבן דערײַן פּערזענלעכע אינטערעסן (\כוונות [kavónəs], דרומדיק: [kavú:nəs]; נגיעות [nəgíyəs]);
קומען צו דער זאַך מיט פריערדיקע ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm].
axiom
(דער) אַקסיאָם [aksyóm] (ל″ר: -ען); (דער) פּאָסטולאַט [pòstulát] (ל″ר: -ן); אַן אָנגענומענע אמתדיקײַט [éməz-dəkàyt];
{לומדיש:} (די\דער) הווה⸗אמינא [hàvə-mínə], אויך: [hávə-mìnə] (ל″ר: -ס);
axiomatic
אַקסיאָמאַטיש; זעלבסטפאַרשטענדלעך; אָנגענומען פאַר קלאָר (פון זיך אַליין); פּשוט⸗קלאָר פאַר⸗זיך;
{לומדיש:} אַפּשיטא (שוין) אַז [apshí(y)tə].
Axis powers
די אַקסיס⸗לענדער (ל″ר); (די) אַקס⸗לענדער (ל″ר); די מאַכטן אינעם היטלעריסטישן פאַרבאַנד.
axis of evil (fig.)
(דער) קרײַז (\די ליניע) פון שאַלקהאַפטיקײַט (\שלעכטסקײַט \רשעות [ríshəs]).
axle
(דער\די) אַקס (ל″ר: -ן).
ayatollah
(דער) אַיאַטאָלאַ (ל″ר: -ס).
Aye!
יאָ!; {צפונדיק אויך:} יע!; {דיאַלעקטיש זעלטן אויך:} יאַ;
טאַקע!; אַוודאי [avádə]!; וואָדען?!; זיכער!; געוויס!.
aye: the ayes have it
די יאָען האָבן געפּועלט [gəpóyəlt], צפונדיק: [gəpéyəlt]; די יאָען געווינען; די יאָען פירן דורך!;
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} הלכה כלשון יאָ [halókhə|k(ə)lòshn-yó], דרומדיק: [halúkhə|k(ə)lú:shn-yó].
ayin
ע: (עין, עַיִן) [áyən] — דער זעכצעטער אות פון יידישן אלף⸗בית וואָס צייכנט אָפּ דעם באַטאָנטן וואָקאַל [e] (טעכנישער פאָנעטישער סימבאָל [ε]) אין דער פאָנעטישער סיסטעם פון יידישן אויסלייג, למשל „עפּל“, „פרעגן“, „קופּע“ (זעלטן סוף וואָרט, אַז מ′זאָל טרעפן אַ באַטאָנטן עין). עין מאַכט זיבעציק (70) אין דער סיסטעם יידישע נומעראַציע.
אין די דרומדיקע דיאַלעקטן צעטיילט זיך אָבער דער באַטאָנטער עין אין צווייערליי קלאַנגען געווענדט אָנעם וואָרט און זײַן געשיכטע: דער קורצער [e] און דער לאַנגער, וואָס ווערט פאַקטיש פאַרוואַנדלט אינעם דיפטאָנג [ey], אַזויאַרומעט, אין דרום, אַז דער רבים פון אַ בעט (צום שלאָפן) איז: „בעטן“ [bétn], בשעת ווען מען גייט „בעטן“ [béytn] אַ טובה. בײַם צפונדיקן ליטוואַק איז דאָ מערניט איין קלאַנג. אין דרומדיקן יידיש, ווייס פּשוט דער וואָס רעדט נאַטירלעך אַוועלכן. דאָס איז אגב דאָס אייגענע בײַ אַלטע יידישע ווערטער פון סעמיטישן אָפּשטאַם אויך, כאָטש דאָרטן שרײַבן זיך די ווערטער היסטאָריש עטימאָלאָגיש, ניט פאָנעטיש. דער [e] קלאַנג אין דרום איז למשל קורץ אין „אמת“ און „היתר“, און פאַרקערט לאַנג אין „בגד“ און „חסד“. אין טייל פון אוקראַינישן יידיש, אין וואָלין איז געווען אַן אונטערדיאַלעקט פון יידיש אַוואו דער לאַנגער וואַריאַנט פונעם באַטאָנטן עין איז גאָר אַריבער אויף [i], למשל [klípm] אויף „קלעפּן“, [tívə] אויף „טבע“. פון אָט די „חיריק יידן“ (אָדער: „וואָס ריידן אויפן חיריק“), איז שיער ניט קיין שריד ופליט בײַ הײַנטיקן טאָג ניט פאַרבליבן.
ניט⸗באַטאָנטערהייט איז דער עין אַ צייכן אויף אַן אומבאַטאָנטן שווא⸗מעסיקן וואָקאַל, וואָס מען טראַנסקריבירט מיט אַ שווא (ə); פאַקטיש אָבער איז פאַראַן אַ גאַנצער גאַנג פון פאָנעטישע רעאַליזאַציעס, בתוכם אַזעלכע וואָס נייגן צו [i], למשל אין: „בוידעם“, „שלום“ אין טייל דיאַלעקטן, אָדער צו [a] וואו⸗ניט⸗וואו, למשל אין די לשון⸗רבימדיקע ענדונגען פון צווייטן דימינוטיוו, אַשטייגער: „פייגעלעך“, „שטעטעלעך“.
אין ווערטער פון סעמיטישן אָפּשטאַם, קען מען טרעפן געשריבענע עינס וואָס שטעלן מיט זיך פאָר גאָר פאַרשיידענע פאָנעטישע גלגולים, אַשטייגער: „עסק“ [éysək]; „כעס“ [ká(ə)s]; „בנעימות“ [bin(ə)íməs]; טענה [táynə] און נאָך וואָס האָבן ניט קיין שייכות מיטן אַרויסרייד פונעם עין פון דער פ אָ נ ע ט י ש ע ר סיסטעם וואָס גילט אומעטום אויסער בײַ דער לעקסיק וואָס שטאַמט פון לשון⸗קודש און אַראַמיש, וואָס אין דיאָ שפּראַכן איז דער עין גאָר געווען אַ סעמיטישער קאָנסאָנאַנט וואָס איז לאַנג פאַרפאַלן געוואָרן.
Azerbaijan
{אָן אַן אַרטיקל:} אַזערבײַדזשאַן.
Azerbaijani (n.)
(דער) אַזערבײַדזשאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַזערבײַדזשאַנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַזערבײַדזשאַנערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; אומפאָרמעל; מער אינטימיש:} (די\דער) אַזערבײַדזשאַנישע(ר).
Azerbaijani (adj.)
אַזערבײַדזשאַניש.
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַזערבײַדזשאַנער.
Azores
די אַזאָרן (ל″ר).
Azov Sea
(דער) אַזאָווער ים [ázəvər|yám]; (דער) אַזאָוו⸗ים [ázov-yàm];
{נאָך דער ערשטער אָנרופונג, אויך:} דער אַזאָוו.
Aztec (adj.)
אַזטעקיש.
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַזטעקער.
Aztecs
(די) אַזטעקער (ל″ר).
azure
אַזור⸗בלוי (אויך: אַזור⸗בלאָ); אַזוריש; לאַזוריש.
English-Yiddish Dictionary
B
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
B
(דער) בע (צווייטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [:bi].
Baal (biblical-era Canaanite diety)
דער בעל [dər-bá(ə)l], דרומדיק: [də(r)-bá:(ə)l] (ל″ר: די בעלים [bəóləm], דרומדיק: [bəú:ləm]);
{הערה: בשעת ווען „דער בעל“ באַציט זיך צום געץ אַלץ באַגריף (קעגנאיבער: „אַ בעל“ אין זין פון אַן איינציקער פּסל⸗סקולפּטור פונדערפון), באַציט זיך דער רבים „בעלים“ ניט אויף פאַרשיידענע קרובהשע געצן, אלא וואָדען אויף די פּסילים⸗סקולפּטורן פונעם בעל וואָס זײַנען געווען פאַרשפּרייט איבערן לאַנד; אַזויאַרומעט, למשל: „וַיְהִי יְיָ עִֹם-יְהוֹשָׁפָט כִּי הָלַךְ בְּדַרְכֵי דָּוִיד אָבִיו הָרִאשֹׁנִים וְלֹא דָרַשׁ לַבְּעָלִים“ (דברי הימים ב′: י″ז: ג′; ′און גאָט איז געווען מיט יהושפטן, ווײַלע ער איז געגאַנגען אין די לכתחילהדיקע וועגן פון זײַן אורפאָטער דודן, און איז ניט געגאַנגען אָנפרעגן בײַ די בעלים′)}.
(Baal Shem Tov (1700-1760
{היימיש:} דער בעל שם טוב [dər|bal-shém-tòv];
דער בעש″ט [dər|bésht];
{ווייניקער היימיש, מער אַקאַדעמיש:} ר′ ישראל (דער) בעל שם טוב [yisró(ə)l], דרומדיק: [yisrú:(ə)l], צפונדיק: [isró(ə)l];
{גיכער בײַ מתנגדים:} דער מעזש(י)בוזשער [mézh(ə)buzhər];
געבאָרן: אָקאָפּ; געשטאָרבן: מעזשיבוזש.
babble (v.)
פּלוידערן; פּלאַפּלען; באָלבען; ברײַען;
{דיאַלעקטיש:} באַטשקען; באַלאַבאָטשען; באַלאַבעטשען; באַלאַקען; באָלטײַען; בעלעמעקען; גאַווענדזען; דורען; טשאַדען; לעפּעטשען; מאָטלען; פּלוישן; פּליעטשען; קוואַטשען;
{פראַזעס:} האַקן אַ טשײַניק; ריידן (\רעדן) אונטער דער צונג; דולן אַ קאָפּ; ני(ש)ט ריידן (\רעדן) צו דער זאַך.
babbling (n.)
(די\דאָס) פּלאַפּלערײַ; (די\דאָס) פּלוידערײַ; (די\דאָס) באָלבערײַ; (די\דאָס) מעקערײַ; (די\דאָס) ברײַערײַ.
baby
(דאָס \ לויטן מין פון קינד: די\דער): עופעלע [óyfələ], צפונדיק: [éyfalə];
(דאָס) פּיצלס, (דאָס) קליינטשיקס;
{בייגעוודיק:} (די\דער) קליינטשיקע(ר);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} בעבי (\בעיבי \בייבי);
{הערה: אַ סברא אַז אין חרדישן לשון איז גובר די שרײַבונג „בעבי“; ווי ס′איז נאַטירלעך אין די דרומדיקע דיאַלעקטן, ווערט דער באַטאָנטער עין במילא אָפטמאָל אַרויסגערעדט [ey], עלעהיי אין „געבן“, „לעבן“ — צי אין „בגד“ און „חסד“. די דרומדיקע דיאַלעקטן היטן אויף דעם חילוק צווישן צוויי היסטאָרישע וואָקאַלן, דעם אוניווערסאַל קורצן [e] (בכתב הלינגוויסטן: [ε], בײַ יידישע פילאָלאָגן וואָקאַל 21), למשל אין „(אויס)בעטן (אַ בעט)“ קענגאיבער די איינסן פון האָבן אַדורכגעמאַכט די פריאיקע פאַרלענגערונג אין באַטאָנטע אָפענע טראַפן, אויף [:e] צי [ei]; וואָקאַל 25, למשל אין „בעטן (אַ טובה)“. דאָס קען צומאָל טשיקאַווע זײַן די וועלכע האָבן זיך אויסגעלערנט דעם אָפיציעלן כלל יידיש (אַוואו ס′איז אַלץ דער זעלביקער [ε]), און קענען ניט אַלץ תיכף תופס זײַן אין דער שפּרודלדיק⸗לעבעדיקער וועלט פון חרדישע פּובליקאַציעס. אָט דער ענין איז שייך צו אַ סעריע ווערטער, בתוכם למשל די וואַריאַציע „נעווי“ ∼ „נעיווי“ אויף ′ים⸗פלאָט′. אין סביבות וואו עס גילט ניט דער שרײַב⸗סימן „ײַ“ (פּתח צוויי יודן) מײַדט מען געוויינטלעך אויס צוויי יודן סתם אויף פרעמדווערטער; די צוויי יודן שטעלן מיט זיך פאָר אין די דרומדיקע דיאַלעקטן סײַ [ay] און סײַ [:a], עלעהיי „(איך) וויין“ [vayn] ∼ „אַ גלעזעלע וויין“ [va:n] (להיפּוך צום פּאַראַלעלן צפונדיקן קאָנטראַסט: „(איך) וויין“ [veyn] ∼ „אַ גלעזעלע וויין“ [vayn]. דערפאַר טאַקע זײַנען מיט העכער הונדערט יאָר צוריק געוואָרן פּאָפּולער די אוניווערסאליסטישע שרײַבונגען „עי“ און „אַי“ אָדאָרטן וואו דער אַרויסרייד איז היינו הך בײַם גאַנצן עולם און בײַ וועלכע מ′קען קיין טעות ניט האָבן. אַ סברא אַז די פאַרשיידנאַרטיקע אידיש⸗יידישע וועלטן וואָלטן זיך געקענט אַזוי צו זאָגן „דערריידן“ מכח דעם סײַ ניצלעכן סײַ פּאָפּולערן באַנוץ פון „עי“ און „אַי“ — בעיבי, לעידי, נעיווי; איסט סאַיד, ראַיקערס אַילענד…}.
(Baby! (endearing to a woman
מיידעלע!; מיידעלע מײַנס! [méydalə-màyns], דרומדיק: [máydalə-mà:ns]; צפונדיק: מיידעלע מײַנע!
מיידל מײַנס!, דרומדיק: [máydl-má:ns]; צפונדיק: מיידל מײַנע [méydl-máynə].
baby bottle
(דאָס\די) (זייג⸗)פלעשעלע (ל″ר: -ך).
baby girl naming ceremony
(דער) האָלעקרייש {מנהג פון עלטערן אשכנז, וואו⸗ניט⸗וואו אויפגעלעבט אין פאַרשיידענע קרײַזן}.
baby carriage
(דאָס\די) וועגעלע (ל″ר: -ך).
{אַוואו מ′דאַרף ווײַטער מפרט זײַן:} (דאָס\די) קינדער⸗וועגעלע (ל″ר: -עך).
baby blanket
(די) קינדישע קאָלדרע (ל″ר: -ס); (דאָס\די) קאָלדרעלע; (דער) קאָציק (ל″ר: -ס).
baby boom period
(די) בומער⸗תקופה [búmər-tkùfə], דרומדיק: [búmər-t(ə)kì:fə].
baby boomer
(דער) בומער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) בייבי⸗בומער;
{פראַזע:} פונעם „בייבי⸗בומער“ דור [dor].
baby boomer generation
(דער) בומער⸗דור; (דער) דור פון (די) בומער(ס).
baby clothes
(די) קינדישע מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר); (די) קינדישע קליידער (ל″ר).
baby food
(די) קינדישע מאכלים [ma(y)khóləm], דרומדיק: [ma:khú:ləm] (ל″ר; ל″י: אַ קינדישער מאכל).
baby shoes
(די) עופעלע⸗ (\בייבי⸗) שיכעלעך [óyfələ], צפונדיק: [éyfələ]; (די) עופעלע⸗ (\פּיצינקע \בייבידיקע) שיכעלעך (\טופליעס \פּאַנטאָפל \לאַטשן).
baby sitter → babysitter
(Babylon (/Babylonia
{סײַ וועגן שטאָט און וועגן לאַנד:} בבל [bóvl], דרומדיק: [búvl];
{דווקא וועגן לאַנד בבל, דער עיקר אין תנ″כישע צײַטן:} ארץ בבל [èrəts-bóvl], דרומדיק: [èyrəts-búvl]; {מער עמפאַטיש:} [érəts|bóvl], דרומדיק: [éyrəts|búvl];
{אַקאַדעמיש, אַז מען וויל דווקא ריידן אויך אויסער אַ טראַדיציאָנעל יידישער ראַם:} באַבילאָניע.
Babylon: Tower of Babylon (/Babel)
(דער) מגדל בבל [mìgdl-bóvl], דרומדיק: [mìgdl-búvl];
{אין סעקולעריסטישן סטיל:} דער טורעם פון בבל.
Bablyon: generation of the Tower of Babylon (/Babel) (/of the intermixing [of languages])
דער דור הפלגה [dòr-(h)aflógə], דרומדיק: [dòr-(h)aflúgə].
Babylonian (n.) (person)
{בייגעוודיק:} (די\דער) בבלישע(ר) [(bávlishə(r];
…פון בבל [fun-bóvl], דרומדיק: [fin-búvl].
Babylonian (adj.)
בבליש [bóvlish], דרומדיק: [búvlish].
Babylonian Talmud → Talmud
(דער) בבלי [bávli], אויך: [bávlə];
{מער פאָרמעל:} (דער) תלמוד בבלי [tàlmud-bávli], דרומדיק: [tàlmid-bávli];
{דווקא אַקאַדעמיש און ניט טראַדיציאָנעל יידישלעך:} (דער) באַבילאָנישער תלמוד.
babysitter
(דער) קינדער⸗היטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קינדער⸗היטערין (ל″ר: -ס), {מער היימיש:} (די) קינדער⸗היטערקע (ל″ר: -ס);
{מער היימיש, צומאָל מיט אַ קאַפּ ביטול:}
(דער) קינדער⸗קוקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קינדער⸗קוקערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קינדער⸗קוקערקע (ל″ר: -ס).
babysitting
{אַלץ פאַך:} (די) קינדער⸗היטונג;
{צי אַלץ פאַך צי אַלץ אַקטיוויטעט:} (די\דאָס) קינדער⸗היטערײַ;
{מער היימיש, צומאָל מיט אַ קאַפּ ביטול:}
(די) קינדער⸗קוקונג; {אומפאָרמעל, צומאָל מיט נאָכמער ביטול:} (די\דאָס) קינדער⸗קוקערײַ; {גיכער וועגן אַן איינצלפאַל; שפּאַסיק:} (די) קינדער⸗קוקעניש.
bachelor
(דער) בחור [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r] (ל″ר: בחורים), ל″נ: (די) בחורטע [bókhər-tə], דרומדיק: [búkhə(r)-tə] (ל″ר: -ס); (די\דאָס) מיידל (ל″ר: -עך); (די) מויד (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} אַ ני(ש)ט חתונה⸗געהאַטע(ר); {חסידיש, אויך:} פאַרהייראַטע(ר)
{מיטן באַדײַט אַז דער מענטש האָט ניט מצליח געווען חתונה האָבן און האָט אויף איין אופן צי אַן אַנדערן פאַרשפּילט:}
{בייגעוודיק:} אַ פאַרזעסענע(ר);
אַן אַלטער בחור; אַן אַלטער באָק, ל″נ: אַן אַלטע מויד; אַן אַלטע מאַד;
{הערה: אַ סברא, אַז למעשה זײַנען בלויז די מאָדערנע באַגריפן — גיכער „אַ ני(ש)ט חתונה⸗געהאַטע(ר)“ אין וועלטלעכע קרײַזן, גיכער „אַ נישט פאַרהייראַטע(ר)“ אין חסידישן לשון — מיט זייער בייגעוודיקן גראמאַטישן סטאַטוס אָנגעווענדט אויף ביידע מינים גלײַך, און זײַהכן בטבע טאַקע נייטראַליש. די אַלע לאַנגאָניקע ווערטער טראָגן מיט זיך עמאָטיווע אַסאָציאַציעס וואָס זײַנען עלול צו זײַן גאָר פאַרשיידנאַרטיק. בײַ אַ סך, למשל, איז אַ „בחורטע“ אַן ענערגישע, זריזותדיקע יינגערע פרוי; אַן „אַלטער בחור“ קען אויך זײַן אַ יונגערמאַנטשיק וואָס וויל פּשוט ניט חתונה האָבן. פונעם פאָלקלאָר איז דאָ נאָך אַ סך אַוואָס צו זאַמלען}.
bachelor degree
(דער) ערשטער (אוניווערסיטעטישער) דיפּלאָם (ל″ר: -ען); (דער) באַקאַלאָרעאַט (ל″ר: -ן); (דער) באַקאַלאַווער (ל″ר: -ס); (דער) בע⸗אַ; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) בי⸗איי (אויך: בי⸗עי).
bachelor of arts degree
(דער) ערשטער (הומאַניסטיק) דיפּלאָם (ל″ר: -ען); (דער) דיפּלאָם פון (אוניווערסיטעטישער) הומאַניסטיק; (דער) באַקאַלאָרעאַט (ל″ר: -ן); (דער) באַקאַלאַווער (ל″ר: -ס); (דער) בע⸗אַ; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) בי⸗איי (אויך: בי⸗עי).
bachelor of science degree
(דער) ערשטער (וויסנשאַפטס⸗) דיפּלאָם (ל″ר: -ען); (דער) דיפּלאָם פון (אוניווערסיטעטישע) וויסנשאַפטן; (דער) באַקאַלאָרעאַט פון וויסנשאַפט (ל″ר: -ן); (דער) באַקאַלאַווער פון וויסנשאַפטן (ל″ר: -ס); (דער) בע⸗עס.
bachelor life style: lead a bachelor life style
בחורן [bókhərn], דרומדיק: [búkhərn]; לעבן אַ בחורשן טאָג; בחוריש אויסלעבן די יאָרן [bókhərish], דרומדיק: [búkhərish].
bachelor party
(די) לעצטע (בחורשע) הוליאַנקע [bókhərshə], דרומדיק: [búkhərshə] (ל″ר: -ס);
{מיט גוטמוטיקן (כאָטש צומאָל בײַסנדיקן) הומאָר:} דעם חתנס לעצטע שמחה [dem-khósnz|létstə|símkhə], דרומדיק: [dem-khú:sns|létstə|símkhə];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (די) „באַטשלער פּאַרטי“ (ל″ר: -ס).
bachelor: an old bachelor
אַן אַלטער בחור [análtər|bókhər], דרומדיק: [(análtə(r)|búkhə(r] (ל″ר: אַלטע בחורים [àltə|bókhərəm], דרומדיק: [àltə|bókhərəm]; אויך: [àltə|bakhúrəm], דרומדיק: [àltə|bakhí:(y)rəm];
{לומדיש און בשעת מעשה וואַרעמדיק⸗היימיש:} אַן אַלטער פּלג⸗גוף [plà(g)-gúf];
ל″נ {זעלטן; צומאָל עמאָטיוו}: אַן אַלטע בחורטע [análtə|bókhər-tə], דרומדיק: [análtə|búkhə(r)-tə] (ל″ר: -ס).
{בייגעוודיק (ד.ה. צו ביידע מינים), טראַדיציאָנעל, בדרך כלל מיט רחמנות:} אַ פאַרזעסענע(ר).
bachelorette
(די) בחורטע [bókhər-tə], דרומדיק: [búkhər-tə] (ל″ר: -ס); (די) פרײַלין (ל″ר: -ס);
{ביגעוודיק:} (די) יונגע ני(ש)ט חתונה⸗געהאַטע [khásənə];
{טראַדיציאָנעלע באַגריפן:}
(די) כלה⸗מויד [kálə-mòyd], דרומדיק: [kálə-mò:(u)(ə)t] (ל″ר: -ן); {עמאָטיוו:} (די) כלה⸗מאַד (ל″ר: -ן);
אַ מיידל אין די יאָרן; אַ מאַד (\מויד \מיידל) אין די חופּה⸗יאָרן [khúpə], דרומדיק: [khípə];
{טראַדיציאָנעלע טערמינען אויף אַ בחורטע פון העכערן עלטער:}
אַן אַלטע מויד (\מאַד) (ל″ר: -ן); {פאַראיידלט:} אַן עלטערע בחורטע [bókhər-tə], דרומדיק: [búkhər-tə] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} אַ פאַרזעסענע.
bachelorhood
{מאָדערן אוניווערסאַליסטיש:}
(די) ני(ש)ט⸗חתונה⸗געהאַט⸗שאַפט [khásənə]; (דער) סטאַטוס אַלץ ני(ש)ט חתונה⸗געהאַטע(ר);
(די) בחורשאַפט [bókhər-shàft], דרומדיק: [búkhə(r)-shàft], ל″נ: (די) בחורטעשאַפט [bókhərtə-shàft], דרומדיק: [búkhərtə-shàft];
{גענייגט צו מער טראַדיציאָנעלע באַגריפן:}
{אָפטער וועגן אַ פרוי, אין טייל דיאַלעקטן בלויז וועגן אַ פרוי:} (די) פאַרזעסנקײַט; (די) פאַרזעסנשאַפט; (דאָס\דער) פאַרזיצן; (דאָס\דער) פאַרזעסן ווערן;
{וועגן אַ מאַנסביל:} (די) אַלטערבחורשאַפט [àltər-bókhər-shaft], דרומדיק: [àltə(r)-búkhə(r)-shaft];
{וועגן אַ פרוי:} (די) אַלטעמוידשאַפט (\אַלטעמאַדשאַפט).
(.back (n
(דער) רוקן (ל″ר: -ס);
{הערה: אין טייל דיאַלעקטן גילט „(די) פּלייצע“, וואָס איז אָבער ניט קלאָר מחמת אַנדערשוואו איז „פּלייצע“ טײַטש: „(דער) אַקסל“}.
back (adj. (rear)
הינטערשטע(ר); הינטער⸗.
(.back (adv
צוריק [tsərík];
{דיאַלעקטיש און אַרכעאיש, אָבער אויפגעלעבט דאָ און דאָרטן אויף שפּראַכיק⸗דיאַלעקטישער אויטענטישקײַט און אויף אַ ליטעראַרישער שטימונג:} קאַריק [karík], קעריק [kərík], קריק.
Back (keyboard command)
צוריק; אויף צוריק.
back alley
(דאָס\די) הינטערגעסל (ל″ר: -עך);
{דער עיקר אין מזרח⸗אייראָפּעאישע שטעט, אַנדערשוואו עמאָטיוו:} (דער) זאַוואוליק (ל″ר: זאַוואולקעס; אויך: -עס).
back and forth (extended conversation)
אַ פאַרלענגערטער שמועס (ל″ר: -ן); אַן אַקטיווער צווייזײַטיקער שמועס;
{פראַזע:} מ′האָט גערעדט און געהערט, גערעדט און געהערט.
back away (v.)
צוריקטרעטן; זיך אָפּטרעטן; זיך אָפּרוקן; זיך אַוועקרוקן (אויף הינטערווײַלעכץ);
{מער פיגוראַטיוו:} זיך צוריקציען; אָפּלאָזן; צורולאָזן.
Back away!
טשעפּע(ט) זיך אָפּ(עט)!; לאָז(ט) אָפּ(עט)!;
{מער עמאָטיוו:} טרייסל(ט) זיך אָפּ(עט)!.
back burner: put on the back burner
{באַטאָנענדיק די צווייטראַנגיקע וויכטיקײַט:}
האַלטן ני(ש)ט פאַר איבעריק(ס) דרינגענדיק; האַלטן פאַר אַ טפל [tófl], דרומדיק: [túfl]; שטעלן צווישן די ווייניקער ברענענדיקע זאַכן;
{באַטאָנענדיק די אָפּלייגונג גופא:}
אָפּלייגן (\אָפּשטופּן) (אויפן אלף הששי [afn-éləf|(h)ashíshə], דרומדיק: [ofn-éyləf|(h)ashíshə]);
{פאַרלינדערט:} פאַררוקן אויף להבא [af-ləhábə], דרומדיק: [of-ləhábə];
{נאָכמער פאַרלינדערט:} אַראָפּנעמען פון איצטיקן סדר היום [sèydər-(h)ayóm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)ayóm];
{לומדיש:} מדחה זײַן [mátkhə-zayn]; דוחה זײַן [dóykhə-zayn], צפונדיק: [déykhə-zayn].
back door
(די) הינטערשטע טיר (ל″ר: -ן);
{מיט הומאָר, וועגן דער צווייטער טיר (אַשטייגער פון קיך, אינעם תחום המושב) וואָס פירט אויף די טרעפּ אויפן הויף להיפּוך צו דער פּאַראַדנער טיר וואָס פירט צו די טרעפּ אין גאַס אַרײַן, אין קלאַסישע דירות אין פאַרשיידענע שטעט}: די שוואַרצע טיר; {טאָמער פיגוראַטיוו אויך:} די שוואַרצע טרעפּ (ל″ר).
back formation (ling.)
{וועגן פּראָצעס:} (די) צוריק⸗פורעמונג (ל″ר: -ען); (די) קריק⸗פורעמונג (ל″ר: -ען);
{וועגן אַ קאָנקרעטן איינס:} (די) צוריק⸗פאָרמע (ל″ר: -ס); (די) קריק⸗פאָרמע (ל″ר: -ס).
back home
אין דער אַלטער (\אַמאָליקער) היים; אין די אַמאָליקע יאָרן (בײַ זיך) אין דער היים;
{אַוואו ס′רעדט זיך מער וועגן צײַט איידער אָרט:} בײַ זיך (בײַ טאַטע⸗מאַמע).
back issue
אַ פריערדיקער נומער (ל″ר: -ן); אַן אַמאָליקער נומער (ל″ר: -ן).
back out (withdraw from)
זיך צוריקציען (ל″ע: צוריקגעצויגן; {דיאַלעקטיש:} צוריקגעציט); האָבן חרטה [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך איבערלייגן; {לומדיש:} זיך מיישב זײַן [myáshəv-zayn]; האָבן אַ ישוב הדעת [ayìshəv-(h)adá(ə)s].
back out (move vehicle backwards)
אַוועק אויף צוריק; אויף צוריק (פירן די מאַשין).
back order (n.)
(די) פאַרבליבענע באַשטעלונג (ל″ר: -ען).
back order (v.)
באַשטעלן אויף שפּעטער.
back out (v.)
זיך צוריקציען;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; עמאָטיוו:} האָבן חרטה [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə].
back seat
(די\דער) הינטער⸗באַנק (ל″ר: ⸗בענק); (דער\דאָס\די) הינטער⸗געזעס (ל″ר: -ן).
back-up (n.) (safety copy)
(די) מאַלע⸗וואָס קאָפּיע (ל″ר: -ס); (די) פאַרזיכערונג⸗קאָפּיע (ל″ר: -ס); (דער) בעק⸗אָפּ (ל″ר: -ס; אויך: -ן);
{עמאָטיוו:} (די) כלי שני [kèylə-shéyniy], דרומדיק: [:kàylə-sháyni].
back up (v.) (support, confirm)
באַשטעטיקן; (קומען) אונטערשטיצן; אונטערשפּאַרן.
back pay
(די) ני(ש)ט⸗דערצאָלטע שכירות [skhíyrəs].
back pocket
(די) הינטערשטע קעשענע (ל″ר: -ס);
{אזהרה: בשעת ווען אויף ענגליש זײַנען קאָנסטרוקציאָס מיט „תחת“ (אַלץ לײַ⸗וואָרט) צומאָל קיוטיש⸗חבריש, איז דער באַנוץ פונעם וואָרט אויף יידיש בפירוש וואולגאַריש, און פּאַסיק דעמאָלט אַז מ′איז טאַקע אויסן אויסדריקן וואולגאַרישקײַט, ווי ס′קען זיך מאַכן}.
back road
(דער\די) הינטערוועג (ל″ר: -ן).
back taxes
(די) שולדיק געבליבענע שטײַערן; (די) ני(ש)ט⸗דערצאָלטע שטײַערן.
back then
אין (\צו) יענע צײַטן (\יאָרן); דעמאָלט;
{דיאַלעקטיש, אַלע לעבהאַפטיק גענוצט אויף אַ היימיש⸗וואַרעמען סטיל:} דאַמאָלס(ט); דעמלט; דענסטמאָל (\דענצמאָל) יעמאָלט; יעמלט.
back to back (one after another)
איינער נאָכן אַנדערן (\צווייטן), ל″נ: איינע נאָך דער אַנדערער (\צווייטער), ט″ט: איינס נאָכן אַנדערן (\צווייטן);
אין אַ נאָכאַנאַנדיקער סעריע; נאָכאַנאַנד אָן איבעררײַסן.
back vowel (ling.)
(דער) הינטערשטער וואָקאַל (ל″ר: -ן); (דער) הינטער⸗וואָקאַל (ל″ר: -ן).
back: behind one’s back
הינטער די אויגן; גניבהדיק ני(ש)ט אויסזאָגנדיק [g(ə)néyvə-dik], דרומדיק: [g(ə)náyvə-dik].
back: bring back
אָפּטראָגן; אָפּטראָגן בחזרה [bəkhazórə], דרומדיק: [bəkhazú:rə]; צוריקטראָגן; צוריקברענגען; צוטראָגן אויף צוריק.
back: Come back soon!
קומ(ט) באַלד צוריק;
{טאָמער וועגן אַ (לענגערער) רײַזע ממש:} קומ(ט) צוריק בקרוב [bəkórəv], דרומדיק: [bəkúrəf] (\אינגיכן).
back: Get off my back!
לאָזט מיך (\מיר) צורו!; לאָז(ט) אָפּ(עט)!;
טשעפּע(ט) זיך אָפּ(עט)!; לאָז(ט) אָפּ(עט)!;
{מער עמאָטיוו:} טרייסל(ט) זיך אָפּ(עט)!;
{פראַזעס:} גענוג שוין!; אַוויפל קען מען?; גיי(ט) געזונטערהייט!.
back: I’ll be back soon
איך קום שוין (\באַלד) צוריק;
{טאָמער וועגן אַ (לענגערער) רײַזע ממש:} איך קום צוריק (\איכ′ל צוריקקומען) בקרוב [bəkórəv], דרומדיק: [bəkúrəf].
back: Let him go back where he belongs!
זאָל ער זיך אומקערן (\זאָל ער צוריק) אָדאָרטן (\אַהין) וואו ער געהערט (\וואו ער באַדאַרף צו זײַן)!
{שמועסשפּראַכיק עמאָטיוו:} נאַזאַט! (אויך: נאַזאַד) [nazát].
!back: Let’s go back
(לאָמיר גיין) אויף צוריק!; (דיאַלעקטיש:} אויף קאַריק!; אומקערן זיך!;
{שפּאַסיק:} השיבנו נאַזאַט! [hashivéynu|nazát], דרומדיק: [h)ashiváyni:-nazát)] {געשריבן אויך: …נאַזאַד}.
back: sit in the back
זיצן פון הינטן.
backache
(דער) רוקנווייטיק (אויך: רוקנווייטאָג) (ל″ר: -ן).
{הערה: היות ווי „פּלייצע“ איז אין טייל דיאַלעקטן טײַטש ′אַקסל′ (ניט ′רוקן′), איז כדאי זיך האַלטן בײַם איינטײַטשיקן „רוקנווייטיק“}.
backbeat
(דער) ווײַטער טאַקט (ל″ר: -ן); (דער) ווײַט⸗טאַקט (ל″ר: -ן).
be
backbiting
(די) רכילות מיט אינטריגעס [rəkhíləs] (ל″ר); (די) מאַכאַרײַקעס מיטן לשון הרע [lòshn-hórə], דרומדיק: [lù:shn-(h)ú:rə] (ל″ר); די אינריגעס מיט די דריידעלעך; די מאַכאַרײַקעס מיט די דריידעלעך.
backbone
(די) שדרה [shédrə] (ל″ר: שדרות); (דער) רוקנביין (ל″ר: -ער).
backbone: be the backbone (of entity, organization etc)
זײַן דער פונדאַמענט [fundámənt]; זײַן דער זײַל (\דער צענטראַלער אָנשפּאַר);
{לומדיש:} זײַן דער אבן יסוד [èvn-yəsód], דרומדיק: [èyvn-yəsót].
(.backbone: has no backbone (fig
פּחדניש [paghdónish], דרומדיק: [paghdú:nish]; פּחדנותדיק [paghdónəzdik], דרומדיק: [paghdú:nəzdik]; מוטלאָז; טרוסעוואַטע;
{אינטעליגענטיש (צומאָל מיט אַ הומאָריסטישן וואונק:} אָנשדרהדיק [ón|shédrə-dik]; {מיט אַ שאַרפערן קנייטש:} שדרהלאָז [shédrə-loz].
{סלענגיש וואולגאַריש:} האָט ניט קיין בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm].
backbreaking work
(דער\די) עבודת פּרך [avòydəs-pérəkh], דרומדיק: [avòydəs-péyrəkh], צפונדיק: [avèydəs-pérəkh].
backdate
צוריקדאַטירן; דאַטירן מיט אַ פריערדיקער דאַטע.
backdrop
(דער) הינטערגרונט (ל″ר: -ן); (די) הינטערשטע סצענע (ל″ר: -ס).
backer
(דער) (אונטער)שטיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוויזירט:} (דער) אונטערשפּאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) תומך [tóyməkh], צפונדיק: [téyməkh] (ל″ר: תומכים [tómkhəm]).
backfire (n.) (fig.)
(דער) פאַרקערטער אויסלאָז (\רעזולטאַט) (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} אַז דער סוף איז גאָר פאַרקערט [sóf]; אַז ס′האָט גאָר דעם פאַרקערטן פּועל⸗יוצא [pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [pèy(ə)l-yéytsə].
backfire (v.) (fig.)
זיך אויסלאָזן פּונקט פאַרקערט (\קאַפּויער); דורכפאַלן אינגאַנצן (און זיך אויסלאָזן פאַרקערט);
{לומדיש:} (דער)פירן צום היפּוך ממש [héypəkh|máməsh], דרומדיק: [háypəkh|máməsh].
background
(דער) הינטערגרונט;
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו, אויך:}
(דער) קאָנטעקסט;
{אין זין פון די פריערדיקע שטאַפּלען פון אַוואָס ניט⸗איז:}
די (פריערדיקע) געשיכטע; (די) פאָרגעשיכטע;
{אין זין פון דער פראַגע, פון וואַנעט שטאַמט אָפּעט אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
(דער) אָפּשטאַם; (דער) שורש (פון אַ זאַך\מענטשן) [shóyrəsh], צפונדיק: [shéyrəsh];
{לומדיש:} די שרשים [shəróshəm], דרומדיק: [shərú:shəm] (ל″ר).
background check
(די) פּערזענלעכע אונטערזוכונג; (די) פאַרגאַנגענהײַטס⸗נאָכקוקונג (ל″ר: -ען); (די) הינטערגרונט⸗קאָנטראָלירונג (ל″ר: -ען); (די) אויספאָרשונג פונעם הינטערגרונט;
{ווי אַן אַמעריקאַנער פּרט⸗באַגריף, צי מיט אַ קאַפּ הומאָר:} (דער) בעק(ג)ראַונד טשעק (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
background radiation
(די) הינטערגרונט⸗ראַדיאַציע; (די) הינטערגרונט⸗ראַדיאירונג (ל″ר: -ען).
background: people of every background
מענטשן פון יעטווידער (\יעטוועדער) אָפּשטאַם (\גרופּע \שבט \הינטערגרונט) [shéyvət], דרומדיק: [sháyvət];
{פראַזעס:} אַלערלייאיקע (\כלערליי \גאָר פאַרשיידנאַרטיקע) מענטשן (\לײַט \{מיט חשד צי איראָניע:} פּאַרשוינען); [kólərlèy], דרומדיק: [kólə(r)lày], {באָטאָנענדיק די פאַרשיידנאַרטיקײַט:} [kòlərléy], דרומדיק: [kòlə(r)láy].
backhanded compliment
(דער) לינקער קאָמפּלימענט (ל″ר: -ן); אַ שבח מיט אַ שטאָך [ashvákh]; אַ שטאָך מיט אַ שבח.
backing (support)
(די) אונטערשטיצונג; (די) שטיצע; (די) אונטערהאַלטונג;
{לומדיש:} (די) תמיכה [tmíkhə].
backing (material)
(דער) אונטערלאָג; (די) אונטערלייגעכץ; (דער) אונטערשלאַק.
backlash
(דער) קעגנקלאַפּ (ל″ר: קעגנקלעפּ); (דער) צוריקשלאָג (ל″ר: -ן); (דער) קעגנרוף (ל″ר: -ן);
(דער) שאַרף⸗רעאַקציע קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ).
backless (chair etc)
רוקנלאָז.
backlog
(אָדאָס) (אַלץ) וואָס האָט זיך אָנגעקליבן; (דאָס) אָנגעקליבענע; (די) אָנגעקליבענע (ל″ר).
{מיט פאַרדרוס צי ביטול:} (די\דאָס) אָנקלײַבעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די\דאָס) אָנזאַמלעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
backseat driver
אַ קאָמאַנדירנדיקער פּאַסאַזשיר (ל″ר: -ן), ל″נ: אַ קאָמאַנדירנדיקע פּאַסאַזשירקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} אַ פאָרנדיקע(ר) וואָס גיט (אַלע ווײַלע) עצות דעם פורמאַן (\שאָפער \טרײַבער \קאַפּיטאַן) [éytsəs], דרומדיק: [áytsəs].
backslide (v.)
צוריק צום שלעכטן; ווידער אַרײַנפאַלן אין ני(ש)ט⸗גוטס;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט}: געשרויכלט ווערן; {אַ קאַפּ לומדיש:} נכשל ווערן [níkhsh(ə)l].
Backspace (keyboard command)
צוריק; אויף צוריק.
backpack
(דער) רוקזאַק (ל″ר: רוקזעק); (דער) פּלייצע⸗זאַק (ל″ר: ⸗זעק).
backside (n.) (behind)
(דער) הינטערחלק [híntər-khèylək], דרומדיק: [híntə(r)-khàylik]; (דער) הינטן; (דער\דאָס) געזעס; (דער) אחור [ókhər], דרומדיק: [(úkhə(r];
{מיט אַ צוגעגעבענעם הומאָר:}
(די) אחוריים [akhəráyəm] (ל″ר {בעצם דער אַמאָליקער לשון⸗קודשדיקער דואַל, עלעהיי אין „ידיים“, „רגליים“});
{וואולגאַריש:}
(דער) תחת [tókhəs], דרומדיק: [túkhəs] (ל″ר: תחתער [tékhsər], דרומדיק: [(téykhəsə(r]);
{אייפעמיסטיש, בשעת מעשה הומאָריסטיש:}
(דער) פּרשדון [párzhd(ə)n] (ל″ר: פּרשדונים [parzhdóynəm], צפונדיק: [parzhdéynəm]) (< שופטים ג′: כ″ד);
{סלענגיש; אויך סעקסועל צי אינטים צי וועגן אַ קליין קינד:}
(דאָס\דער) תחתל [tékhəsl], דרומדיק: [téykhəsl] (ל″ר: -עך).
(.backstab (v
שטעכן אין רוקן אַרײַן; דערשטעכן מיטן מעסער אין רוקן (ל″ע: דערשטאָכן); אַרײַנרוקן הינטערווײַלעכץ דעם מעסער.
backstabber
(דער) רוקנשטעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) רוקנשטעכערין (ל″ר: -ס).
(.backstabbing (n
(די) גאָרגלשנײַדערײַ; (די) רוקן⸗שטעכערײַ.
backstage (adv.)
הינטער די קוליסן; נאָך די הינטערשטע טרעפּ; הינטער דער סצענע; (ני(ש)ט זעעוודיק) אין הינטערגרונט; אין די הינטערשטע חדרים [khadórəm], דרומדיק: [khadú:rəm];
{לומדיש:} מאחורי הפּרגוד [mey-akhóyrey-(h)párgəd], דרומדיק: [may-akhóyray-(h)párgət]; צפונדיק: [mey-akhóyrey-(h)párgəd].
backstop
{פיגוראַטיוו, אַז ס′גייט די רייד וועגן מאַכן אַ באַלדיקן סוף צו אַ⸗וואָס⸗ניט⸗איז:} (מאַכן אַן) עד⸗כאן [àt-kán]; {עמאָטיוו:} זאָגן דיינו [zògn|dayéynu], דרומדיק: [zùgn|dayáyni:] (′וואָלט אונדז גענוג געווען′ פונעם פּסחדיקן ליד פון דער הגדה);
{מעכאַניש:} (דער) אָפּהאַלטער (ל″ר: -ס);
{וועגן בריטישן „ברעקסיט“:} דער אָפּהאַלט⸗הסכם; (דער) „בעקסטאָפּ“.
backstroke (swimming)
(דער) רוקן⸗שווים (ל″ר: -ען).
backtrack (on views held)
זיך איבערלייגן (אויף פאַרקערט); בײַטן די מיינונג; האַלטן איצט(ער) פאַרקערט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; עמאָטיוו:} חרטה האָבן [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə];
{לומדיש:} זיך מיישב זײַן (אויף פאַרקערט) [məyáshəv-zayn].
(backward (primitive
אָפּגעשטאַנען; הינטערשטעליק; אומאַנטוויקלט; בלײַבנדיק פון הינטן;
{מיט ביטול:} צוריקגעשטאַנען.
(‘backward(s) (‘back to front
פאַרקערט; קאַפּויער; {בײַ טייל חרדים:} אויף הינטער; אַהינטער.
(.backward(s) (‘in backward direction’) (adv
אויף צוריק [aftsərík]; צוריקצוצו [tsərík|tsə-tsù], דרומדיק: [:tsərík|tsə-tsì]; {דיאַלעקטיש, אַרכעאיש, ליטעראַריש:} אויף קאַריק [af-karík];
{ליטעראַריש:} אויף הינטערווײַלעכץ;
{אין טייל חרדישע סביבות:} ריקווערטס;
{שפּאַסיק:} (מאַכנדיק\מאַכן) „אַ השיבנו נאַזאַט“ [hashivéynu|nazát], דרומדיק: [h)ashiváyni:-nazát)] {געשריבן אויך: „נאַזאַד“}.
backwards language (speaking or writing backwards)
(דאָס\דער) תשרק⸗לשון [tashrák-lòshn], דרומדיק: [tashrák-lù:shn] {< די לעצטע פיר אותיות פון א″ב פאַרקערטערהייט};
(דאָס\דער) קאַפּויער⸗לשון; (דאָס\דער) פאַרקערט⸗לשון; (דאָס\דער) ריידן (\רעדן) פאַרקערט.
backwater (n.)
אַ העק; ערגעץ אין די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [hù:rə-khóyshəkh], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh]; ערגעץ אין האָצעפּלאָץ; (ערגעץ) אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən].
bacteria
(די) באַקטעריעס (ל″ר).
bacteriology
(די) באַקטעריאָלאָגיע.
bad
שלעכט; ני(ש)ט גוט;
{דיאַלעקטיש דרומדיק:} שלים; {דיאַלעקטיש צפונדיק:) ניסט;
{אויף פאַרשטאַרקן:} (אַזוי) ריכטיק שלעכט; גוט שלעכט; טאַקע שלעכט; שטאַרק שלעכט; בפירוש שלעכט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
{אויף פאַרלינדערן (צומאָל כלומרשדיק):} ני(ש)ט⸗גוט; {ליטעראַריש:} אומגוט;
{טאָמער דווקא וועגן כאַראַקטער, אויך:} מיאוס [míy(ə)s]; {ע″ט; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} שאַלקהאַפטיק.
bad apple
אַ פאַרפוילטער עפּל; (די) מילכלאָזע קו; (דער) שלעכטער פון שאָף;
אַן איינאיינציקע(ר) וואָס טויג ני(ש)ט.
bad at (language, subject, verbal skill)
שטומפּיק אויף; ני(ש)ט טויגע(וו)דיק.
bad blood
(דאָס\די) בייזע בלוט; (די) שנאה (וואָס) צווישן זיי [sínə].
bad breath
{פראַזע:} ס′הערט זיך פון מויל; מיט אַ פויל⸗שמעקעדיקן מויל.
bad character
אַ שלעכטער כאַראַקטער; (די) כאַראַקטערלאָזיקײַט; (די) אָנכאַראַקטערדיקײַט;
(די) אומאָרנטלעכקײַט; (די) אומאויפריכטיקײַט; (די) אומסאָלידקײַט.
bad language (dirty words)
(דער\די) ניבול פּה [nìbl-pé], דרומדיק: [nìbl-péy]; געמיינע רייד (ל″ר); (די) וואולגאַרישע שפּראַך;
{פראַזע; אָן אַן אַרטיקל, ל″נ:} יוונישע תורה [yəvónishə|tóyrə], דרומדיק: [yəvú:nishə|tóyrə], צפונדיק: [yəvónishə|téyrə].
bad mannered
אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik]; אומהעפלעך; אומדערצויגן; גראָבלעך; ני(ש)ט⸗קולטורעל;
{אין מזרח אויך:} ני(ש)ט קולטורנע; אומקולטורנע.
bad name
אַ שם רע [ashém-rà]; אַ שלעכטער שם [shém]; אַ שלעכטער נאָמען.
bad name: give someone a bad name (defame)
באַשמוצן; באַשמירן; (די) דעפאַמאַמירן; {חסידיש, אויך:} פאַרלוימדן;
(עמעצן) אַ שם רע לאָזן (\מאַכן) [ashém-rà];
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; מוציא שם רע זײַן [mòytsə|shém-rà-zayn], צפונדיק: [mèytsə|shém-rà-zayn]; מוציא לעז זײַן [mòytsə|lá(a)z-zayn], צפונדיק: [mèytsə|lá(a)z-zayn].
bad news
שלעכטע נײַעס (ל″ר);
{לומדיש:} אַ בשורה רעה [apsùrə-róə], דרומדיק: [apsì:rə-rú:ə] (ל″ר: בשורות רבות [bəsùrəs-róəs], דרומדיק: [bəsì:rəs-rú:əs]); אַן איוב⸗בשורה [aníyəv-bəsùrə], דרומדיק: [aní:əv-bəsì:rə] (ל″ר איוב⸗בשורות).
bad people: They’re bad people!
{בייגעוודיק:} שלעכטע!; ני(ש)ט⸗(קיין⸗)אָנשטענדיקע!; ני(ש)ט⸗קיין גוטע!; נידערטרעכטיקטע!; {עמפאַטיש, בײַ טייל אומאיידל:} כאָלער(י)עדיקע!; פּאַסקודניאַקישע!;
{אין היימישע סביבות:} רשעים ארורים! [rəshóəm|arúrəm], דרומדיק: [rəshú:əm|arí:rəm], צפונדיק: [rəshó(y)əm|arúrəm];
שלעכטע מענטשן! {דיאַלעקטיש, אין מזרח פון צפון:} ניסטע מענטשן! {נוסח באַברויסק:} [nístə|méntsun]).
bad person
אַ שלעכטער מענטש (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} אַ שלעכטע(ר); ני(ש)ט קיין גוטע(ר); אַ ני(ש)ט⸗גוטינקע(ר); {דיאַלעקטיש צפונדיק; נוסח באַברויסק:} אַ ניסטע(ר);
{דיאַלעקטיש צפונדיק; נוסח באַברויסק:} אַ ניסטער מענטש (\מענץ).
bad press
נעגאַטיווע אָפּרופונג אין דער מעדיאַ; אַ מיאוסער פּרסום [amíy(ə)sər|pírsəm].
(bad things (bad or irksome events, setbacks
אָנשיקענישן (ל″ר; ל″י: אַן אָנשיקעניש [anón|shìkənish], דרומדיק: [anún|shìkənish]);
אָנקלעפּענישן (ל″ר; ל″י: אַן אָנקלעפּעניש); [anón|klèpənish], דרומדיק: [anún|klèpənish];
שלעק (ל″י: שלאַק);
פּעקלעך צרות [péklakh|tsórəs], דרומדיק: [péklakh|tsú:rəs] (ל″ר; ל″י: אַ פּעקל צרות);
{לומדיש:} משלחתן [məsh-lákhəsn] (ל″ר; ל″י: אַ משלחת);
{נאָכמער לומדיש:} מקרים רעים [mìkrəm-ró(y)əm], דרומדיק: [mìkrəm-rú:əm] (ל″ר).
bad ways: on bad (/evil) ways (of behavior, life)
אויף שלעכטע וועגן; אויף אַ שלעכטן וועג;
{לומדיש:} אויף תרבות רעה [af-tàrbəs-róə], דרומדיק: [of-tàrbəs-rú:ə].
bad weather
אַ שלעכטער וועטער; אַ שלעכטע פּאַגאָדע;
{פראַזע; עמאָטיוו:} אינדרויסן איז פּאַסקודנע.
bad: for bad (not for good)
אויף שלעכטס; צום שלעכטן;
{לומדיש:} לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə].
bad: go bad
קאַליע ווערן [kál(y)ə]; געפּטרט ווערן [gəpátərt]; אַ תל ווערן [atél]; צונישט ווערן.
bad: Too bad!
(טאַקע) אַ שאָד!; אַ קלאָג!; (ס′איז) צום באַדויערן!;
{דיאַלעקטיש:} ליידער!;
{עמאָטיוו:} אַן עבירה!; [anəvéyrə], דרומדיק: [anəváyrə]; זאָל גאָט העלפן!; אײַ אײַ אײַ!; מ′שטיינס געזאָגט!;
{טאָמער איראָניש, די פריערדיקע מיט איראָנישער אינטאָנאַציע, פּלוס}:
נעבעך!; (איז) דאַרף מען דערויף זאָגן קדיש [kádəsh]; איז (טאַקע) ני(ש)ט געפידלט!; איז לא פידלתי [lóy|fidólti], צפונדיק: [léy|fidólti]; איז פאַרפאַלן; איז דאַרף מען דערויף צוויי פאען שרײַבן! [féyən], דרומדיק: [fáyən] (=פאַרפאַלן); אוי אוי אוי!.
badass (n.)
אַ באָלוואַן (ל″ר: -עס); אַ גראָבער יונג (ל″ר: גראָבע יונגען);
{בייגעוודיק:} אַן אומאיידעלע(ר); אַ סטראַשנדיקע(ר); אַ דראָענדיקע(ר); אַ פּחד⸗אָנוואַרפנדיקע(ר) [pákhəd];
{פראַזע} אַ טיפּ וואָס קען דערלאַנגען (\וואָס מ′דאַרף פון אים אַ ביסל מורא האָבן [móyre], צפונדיק: [méyrə]).
badge
(דער) אַמט⸗צייכן (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַ מעטאַלענער, אויך:} (דער\דאָס) בלעכל (ל″ר: -עך).
badge of honor
אַ סימן פון כבוד [sìmən-fun|kóvəd], דרומדיק: [sìmən-fin|kúvət];
{טאָמער דווקא אַן אָפיציעלע אויסצייכענונג:} אַן אויסצייכענונג; אַן ערן⸗צייכן.
badge: badge of shame
אַ שאַנד⸗צייכן (ל″ר: -ס); אַ שאַנד⸗סימן [shánd-sìmən].
אַ קַיִן⸗צייכן [káy(ə)n-tsèykhn], דרומדיק: [ká:y(ə)n-tsàykhn] (< בראשית ד′: ט″ו);
{מער לומדיש:} אַן אות קין [anòs-káy(ə)n].
badge: show one’s (official) badge
(באַ)ווײַזן דעם הערב (ל″ע: געוויזן; באַוויזן); אַרויסנעמען דעם הערב (ל″ע: אַרויסגענומען).
badge: wear a badge signifying employee or official status
טראָגן אַ צייכן; גיין מיט אַ צייכן.
(.badger (v
דערגיין די יאָרן; פאַרנודיען (\פאַרנודזשען); אָנמוטשען; פּלאָגן;
{ארכעאיש:} דערקוטשען.
badly
שלעכט; אויף אַ שלעכטן אופן [óyfn], צפונדיק: [éyfn];
{אויף פאַרשטאַרקן:} (אַזוי) ריכטיק שלעכט; גוט שלעכט; טאַקע שלעכט; שטאַרק שלעכט; בפירוש שלעכט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
{אויף פאַרלינדערן (צומאָל כלומרשדיק):} ני(ש)ט⸗גוט; ני(ש)ט גוט; אויף אַ ני(ש)ט גוטן אופן; {ליטעראַריש:} אומגוט; אויף אַן אומגוטן אופן;
{טאָמער דווקא וועגן כאַראַקטער, אויך:} אויף אַ מיאוסן אופן [míy(ə)sn|óyfn]; צפונדיק: [míy(ə)sn|éyfn]; {ע″ט; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} שאַלקהאַפטיק(ערהייט).
badly off: be badly off
זײַן אויף (געהאַקטע) צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; זײַן אין יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm]; זײַן אין אַ שלעכטער לאַגע (\פּאַלאָזשעניע); זײַן אין אַ ני(ש)ט⸗גוטן שטאַנד;
{שמועסשפּראַכיק:} ליגן אין אַ בלאָטע; {מער עמאָטיוו:} ליגן (טיף) אין דר′ערד.
badmouth (v.)
באַרעדן (\באַריידן); פירן (\טרײַבן) פּל(י)אָטקעס וועגן; ריידן (\רעדן) לשון⸗הרע וועגן [lòshn-hórə], דרומדיק: [lù:shn-(h)ú:rə]; טרײַבן רכילות וועגן [rəkhíləs]; אָנריידן (\אָנרעדן) אויף; דערציילן מעשיות וועגן [máysəs], דרומדיק: [má:(n)səs];
{לומדיש; מיט הומאָר:} ריידן (\רעדן) אסור לדבר אויף [re(y)dn|òsər-lədábər-af], דרומדיק: [redn|ù:sə(r)-lədábə(r)-of] (′ריידן אויף עמעצן אָדאָס וואָס מ′טאָר ניט′ [ווייל לשון⸗הרע איז פאַרווערט פון דער תורה, אָבער אין אָט אַזאַ מין נויטפאַל…]);
{דיאַלעקטיש:} רכילותן [rəkhíləsn]; פּל(י)אָטקעווען; מאָטלען; פּיסקעווען; נאַוולען; פּראַווען גאַווענדעס.
baffle
(פאַר)בליפן; (פאַר)פּלעפן; לאָזן (\ברענגען) (אַ) אין פאַרמישונג;
{פראַזע:} שטעלן (שוין איינמאָל) אַ ריכטיקע קשיא [káshə].
baffled
פאַרפּלעפט; פאַרבליפט; ני(ש)ט וויסן וואָס צו ענטפערן (\טראַכטן \זאָגן);
{פיגוראַטיוו:} פאַרשטומט; בלײַבן שטום.
baffling problem
אַ האַרבער ענין [í(n)yən] (ל″ר: ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm]); אַ האַרבע קשיא [káshə] (ל″ר: קשיות [káshəs]);
אַ פאַרפּלעפנדיקע פּראָבלעם (ל″ר: -ען).
(.bag (n
(דאָס\דער) זעקל (ל″ר: -עך);
{אַ קליינינקער:} (דאָס\דער) זעקעלע (ל″ר: -ך)
{אַ גאָר גרויסער:} (דער) זאַק (ל″ר: זעק).
bag of tricks
אַ גאַנצע ריי שפּיצלעך (\פאָרטלען \שטיקלעך \תחבולות [taghbúləs], דרומדיק: [taghbí:ləs]).
bag: in the bag
אַזוי גוט ווי זיכער; זיכער ווי גאָלד; אַ זיכערע זאַך.
bag: left holding the bag
(אַליין) געבליבן מיטן גאַנצן קלאַפּאָט (\מיט דער גאַנצער צרה) [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə].
bagel
(דער\דאָס) בייגל (ל″ר: ø);
{צאַרטלעך, צי טאַקע וועגן אַ גאָר קליינינקן:} (דאָס\דער) בייגעלע (ל″ר: -ך);
{נוסח ניו⸗יאָרק:} [béygl]; {נוסח לאָנדאָן:} [báygl];
{הערה א: דאָס הייסט, אַז אין לאָנדאָנער לשון איז אַרײַן דער אַרויסרייד מיטן [ay] פונעם פּויליש⸗גאַליצישן יידיש, בשעת ווען אין ניו⸗יאָרק האָט גובר געווען דער [ey] אַרויסרייד וואָס בײַ צפונדיקע (ליטוואַקעס) און דרום⸗מזרחדיקע (פּאָדאָליער, וואָלינער, בעסאַראַבער וכו′);
{הערה ב:} אויף יידיש איז דער ל″ר פון בייגל ø — איין בייגל, צוויי בייגל, דרײַ בייגל; אינעם ענגליש פון יידן אין ניו⸗יאָרק, לאָנדאָן און אַנדערע שטעט, איז אין משך לאַנגע יאָרן צום דערקענען א חילוק צווישן באמת יידיש ריידנדיקע (בײַ וועמען די נול⸗ענדונג בײַם רבים האָט זיך אויפגעהיט אויף ענגליש), און די וואָס האָבן קיין יידיש ניט גערעדט, בײַ וועמען די פּלוראַליזירונג איז אַדורכן s, ד.ה. ניו⸗יאָרקער bagels און לאָנדאָנער beigels;
{הערה ג: די ערשטע דאַטירטע דערמאָנונג בכתב פון „בייגל“ איז פון די קראָקעווער תקנות פון אַרום 1610, וואָס איז אויפגעדעקט געוואָרן פון מאיר באַלאַבאַן}.
bagel and butter
אַ בייגל מיט פּוטער.
bagel and cream cheese
אַ בייגל מיט קרעמישע קעז (\קרעם⸗קעז \{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} קרים טשיז).
baggage
(דער) באַגאַזש;
{פראַזעס}: די פּעקלעך (ל″ר); די פּעקעלעך (ל″ר); די טשעמאָדאַנעס מיט די וואַליזקעס (ל″ר).
baggage (fig. re add-on irksome problems)
אַ (\דאָס\דער) פּעקל צרות [apèkl|tsórəs], דרומדיק: [apèkl|tsú:rəs];
(מיט) ני(ש)ט ווייניק פאַרפּלאָנטערנישן (\פאַרפּלאָנטערטקײַטן \פאַרוויקלטקײַטן \קאָמפּליקאַציעס).
baggage cart
(דאָס\די) פּעקל⸗וועגעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) באַגאַזש⸗וועגעלע (ל″ר: -ך).
baggage claim (/carousel)
(דער) באַגאַזש⸗באַנד; (די) טשעמאָדאַנען⸗סטאַנציע (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} אַוואו מ′נעמט אָפּ(עט) די טשעמאָדאַנעס (\וואַליזקעס).
baguette
(דער) באַגעט (ל″ר: -ן);
{רעגיאָנאַל:} (דאָס\די) איטאַליענישע ברויט; (דאָס\די) פראַנצייזישע ברויט.
Bahamas
(די) באַהאַמעס (ל″ר).
Bahamian
באַהאַמעסדיק; באַהאַמע⸗אינדזלדיק;
{הערה: צוליב דער אָפטער אומדרכארצדיקער שפּאַסיקײַט אַרום דער אַדיעקטיווישער קאָנסטרוקציע „בהמהש“ (אויך: „בהמיש“ [bəhéymish], דרומדיק: [bəháymish]), איז אַ סברא גלײַכער אויסמײַדן די נאָענט⸗קלינגענדיקע פאָרמע „באַהאַמיש“, וואָס קען פּוגע זײַן אינעם כבוד פון מענטשן אַפילו אומגעוואונטשענערהייט}.
(.Bahya ben Joseph ibn Pakudah (11th cent
רבינו בחיי [rabèynu-b(ə)kháy], דרומדיק: [(rabàyni:-b(ə)khá:(y];
דער חובות הלבבות [dər-khòyvəs-(h)al(ə)vóvəs], דרומדיק: [də(r)-khòyvəs-(h)al(ə)vúvəs], צפונדיק: [dər-khèyvəs-(h)al(ə)vóvəs] („האָסטו עס דען געפונען בײַם חובות הלבבות?“);
ר′ בחיי בן יוסף אבן פּקודה.
Bahrain
{אָן אַן אַרטיקל:} באַכריין (אויך: באַריין).
Bahraini
באַ(כ)רייניש.
(.bail (n
{פאָרמעל:} (די\דאָס) ערבות [órvəs]; {וועגן דער סומע גופא:} (דאָס\דער) ערבות⸗געלט; (דער) ערבות⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן);
{אומפאָרמעל:} די גאַראַנטיע⸗געלט פון טורמע (אַרויס); (דאָס\די) אויסקויף⸗פון⸗טורמע געלט;
{אַרכעאיש:} (די) קויציע.
bail (v. trans.)
פרײַלאָזן אויף ערבות [órvəs].
bail (out) (v. intrans.) (abandon a program or activity)
מאַכן אַן אַנטלויף; מאַכן אַ ויברח [avayívrəkh]; אַנטלויפן;
{לומדיש און סוחריש:} מאַכן אַן עד כאן [an|àt-kán].
bail out (v. intrans.) (of airplane)
פּאַראַשוטירן; אַרויסשפּרינגען (\אַרויספּאַראַשוטירן) פון עראָפּלאַן; {אין חרדישן לשון אויך:} …פון פליגער.
bail out (v. trans.) (rescue from awkward situation)
קומען (און) אָפּראַטעווען;
{פראַזעס:} אָפּראַטעווען פון אַ שוואַרצן סוף [sof]; אַרויסראַטעווען פון אַ (ריכטיקער) צרה [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə]; אַרויסשלעפּן פון אַ (ריכטיקער) בלאָטע.
(bail skipper (/jumper
{פאָרמעל:} (דער) בורח [bəréyəkh], דרומדיק: [bəráyəkh] (ל″ר: בורחים [bórkhəm]), ל″נ: בורחטע [bəréyəkh-tə], דרומדיק: [bəráyəkh-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) ערבות⸗שפּרינגער [órvəs] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ערבות⸗שפּרינגערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) ערבות⸗שפּרינגערקע (ל″ר: -ס);
{מיט איראָניע צי שפּאַסיקײַט אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) בעיל⸗שפּרינגער, ל″נ: (די) בעיל⸗שפּרינגערקע.
bail: out on bail
באַפרײַט אויף ערבות [frày-af-órvəs], דרומדיק: [frà:-of-órvəs];
באַפרײַט אויף גאַראַנטיע⸗געלט;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} פרײַ אויף (\אויפן) בעיל (⸗געלט) (אויך: בייל).
bail: post bail
שטעלן (\אײַנצאָלן) ערבות [órvəs] (\ ערבות⸗געלט [órvəz-gèlt]);
{אומפאָרמעל:} דערלאַנגען די גאַראַנטיע⸗געלט (דער באַשולדיקטער\ די באַשולדיקטע זאָל אויף דער פרײַ בלײַבן);
{אַרכעאיש:} צאָלן קויציע.
bailiff
(דער) געריכטס⸗שליח [shlíəkh] (ל″ר: …⸗שליחים [shlíkhəm]);
{בייגעוודיק:} (דער\די) געריכטס⸗באַאַמטע(ר);
{ארַכעאיש און ליטעראַריש:} (דער) קאָמאָרניק (ל″ר: -עס);
(אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן:}
(דער) שליח בית⸗דין [shlìyəgh-béz(d)m]; אויך: (דער) שב″ד [shabád] (ל″ר: שליחי בית⸗דין [shlìykhey-béz(d)m]; שב″דים [shabádəm]);
❊
{מער אין זין פון די באַאַמטע וואָס פירן אויס, ברייטער גערעדט, אין דער פּראַקטיק, אָדאָס וואָס ווערט יורידיש („העכער“) באשלאָסן, מיטן טראָפּ מער אויף מעשים איידער אויף דער שליחות גופא:}
(דער) יורודישער (\געריכטס⸗) אויספירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
(דער) יורודישער (\געריכטס⸗) עקזעקוטאָר [ègzəkútər] (ל″ר: ⸗עקזעקוטאָרן [ègzəkutórn]).
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:}
(דער) אויספירער; (דער) עקזעקוטאָר; {בייגעוודיק:} (דער) באַאַמטער; (דער) באַפולמעכטיקטער.
bailiff service
(די) געריכטס⸗שליח דינסט [gəríkhts-shlìyəgh|dìnst]; (די) געריכטס⸗שליחים אָפּטיילונג [shlíkhəm];
(אין טראַדיציאָנעלן יידישן לעבן:}
דעם בית⸗דינס שליחישאַפט [dem-bézd(i)ns|shlíkhə-shàft]; אויך: דעם בית⸗דינס שלוחימשאַפט [dem-bézd(i)ns|shlúkhəm-shàft], דרומדיק: [dem-bézd(i)ns|shlí:khəm-shàft];
❊
{מער אין זין פון די באַאַמטע וואָס פירן אויס, ברייטער גערעדט, אין דער פּראַקטיק, אָדאָס וואָס ווערט יורידיש („העכער“) באשלאָסן, מיטן טראָפּ מער אויף מעשים איידער אויף דער שליחות גופא:}
(די) יורודישע (\געריכטלעכע) אויספירונגס⸗דינסט; (די) אָפּטיילונג פאַרן דורכפירן יורידישע (\געריכטס⸗) באַשלוסן;
(די) יורודישע (\געריכטלעכע) עקזעקוטאָרן⸗דינסט.
bailout (rescue package)
(די) רעטונגס⸗אַקציע (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש:} (די) ראַטירונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש, אויך צומאָל איראָניש צי הומאָריסטיש:} (די) הצלה⸗אַקציע [hatsólə], דרומדיק: [h)atsú:lə)] (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער, דער עיקר וועגן גרעסערע סומעס:} (דער) בעילאַוט (אויך: ביילאַוט; בעילויט);
{פראַזע, איראָניש:} די אויסראַטעוואונג פון אַ שוואַרצן סוף [sof].
(.bait (n
(דאָס\דער) רייץ⸗ווערעמל (אויך: ⸗ווערימל); (די) אַרײַננאַרעכץ; (דער) אַרײַננאַר⸗שפּײַז.
(bait (harass/degrade
זיך טשעפּענען (צו); העצן; צאַפּן די (\דאָס) בלוט (בײַ).
bake
באַקן (ל″ע: געבאַקט, אויך: געבאַקן);
{טאָמער טראַנזיטיוו וועגן אַ געבעקס וואָס איז דערפירט געוואָרן צו אַ גמר:} אָפּבאַקן [ób(b)àkn]; („באַקן קען ער דאָך, אָקערשט האָט ער אָפּגעבאַקט אָט די צען בייגל“).
baked potato
(די) געבאַקטע (\געבאַקענע) בולבע (ל″ר: -ס); (דער\דאָס) געבאַקטע (\געבאַקענע) קאַרטאָפל (ø; אויך: -עך; -עס);
בולבעס (\קאַרטאָפל) מיט די שאָלן (\שאָלעכצער).
baker
(דער) בעקער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בעקערין (ל″ר: -ס).
(Baker, Shane (b. 1970
שיין בייקער [shéyn|béykər];
געבאָרן: קענזעס סיטי.
bakery
(די) בעקערײַ [bekəráy]; {אין מזרח, אויך אַרכעאיש און דיאַלעקטיש אַנדערשוואו:} (די) פּעקאַרניע [pəkárnyə].
(.baking (n
(דאָס\דער) באַקן.
baking oven
(דער) באַק⸗אויוון (ל″ר: -ס);
{הערה: די ראַדיקאַלע שרײַבונג „באַקאויוון“ איז סײַ שטאַרק שווער צו פאַרשטיין אויפן ערשטן בליק, סײַ אויסטערליש פאַרן אויג פון יידישן לייענער, ס′וואַקסט פון דער דורכגעפאַלענער שיטה פון ציילן טראַפן אויף צו באַשטימען. אַגב, אין חרדישע קהילות היט זיך אויף די טראַדיציע פון דור דורות — שרײַבן באַזונדער}.
baksheesh
(דער) כאַבאַר [khabár]; (דער) באַקשיש [bakshísh]; (דאָס\די) אָנשמיר⸗געלט; אַ שטיקעלע שוחד [shóykhəd], צפונדיק: [shéykhəd];
{סלענגיש:} (די\דאָס) שמירעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן).
Bal Harbour
באַל האַרבאָר (אויך: באַל⸗האַרבאָר).
(.Balaam (bibl
בלעם [bíləm], מער פאָרמעל: [bílom].
(.Balak (bibl
בלק [bólək], דרומדיק: [bú:lik];
{ווערטל:} לערנען (מיט עמעצן) בלק (′אַזוי ריכטיק אַרײַנזאָגן′).
balance (n.)
(דער) באַלאַנץ (אויך: באַלאַנס); (די) גלײַכוואָג;
{אַ קאַפּ מער אין אַלגעמיין:} (די\דאָס\דער) גלײַכגעוויכט; (די) גלײַכוואָגיקײַט;
{אַרכעאיש; אין עקאָנאָמיע:} (דער) בילאַנץ.
balance (v.)
באַלאַנצירן (אויך: באַלאַנסירן);
{פּערפעקטיוו:} אויסבאַלאַנצירן (אויך: אויסבאַלאַנסירן);
{פיגוראַטיוו:} געבן (\ברענגען) גלײַכוואָגיקײַט (\גלײַכגעוויכט).
balance each other out
אַקעגנזײַן איינער דעם אַנדערן (\איינס דאָס אַנדערע); זיך אויסבאַלאַנצירן (אויך: זיך אויסבאַלאַנסירן);
זיך צווישנאַנאַנד אויסגלײַכן; קומען איינער דעם אַנדערן (\איינס דאָס אַנדערע) אויסגלײַכן.
balance of forces agreement (mil.)
(דער) מיליטערישער גלײַכגעוויכט⸗הסכם [héskəm] (ל”ר: -ס, אָפטמאָל: [héskəmz]; {שטאַרק לומדיש אויך:} הסכמים [heskéyməm], דרומדיק: [heskáyməm]).
balance of power
(דער) באַלאַנץ (אויך: באַלאַנס) פון די כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];
(דער) מאַכט⸗באַלאַנץ; (די\דער) קראַפטן⸗געוויכט;
{לומדיש:} (דער) משקל הכוחות [mìshkl-(h)akóykhəs], צפונדיק: [mìshkl-(h)akéykhəs].
balance of trade
(די\דער) האַנדלס⸗געוויכט; (די) (אינטערנאַציאָנאַלע) האַנדלס⸗אויסגלײַכעניש; (דער) (אינטערנאַציאָנאַלער) האַנדלס⸗באַלאַנץ (אויך: ⸗באַלאַנס);
{לומדיש:} (דער\די) מידת חילופים [mìdəs-khilúfəm], דרומדיק: [mìdəs-khilí:fəm].
balance out
אויסבאַלאַנצירן (אויך: אויסבאַלאַנסירן);
מאַכן (אַ) גלײַכוואָג (\גלײַכוואָגיקײַט).
balance the books
אויסגלײַכן די חשבונות [khezh-bóynəs], צפונדיק: [khezh-béynəs].
balance the budget
אויסבאַלאַנצירן (אויך: אויסבאַלאַנסירן) דעם בודזשעט; פאַראײַנשטימיקן דעם בודזשעט;
{פראַזע}: אויסגלײַכן די הוצאות מיט די הכנסות [hoytsóəs|mid(d)ə-(h)akhnósəs], דרומדיק: [hoytsú:əs|mid(d)ə-(h)akhnú:səs], צפונדיק: [heytsó(y)əs|mid(d)ə-h)akhnósəs)].
balance sheet
(דער) חשבון⸗בלאַט [khézhbm-blàt] (ל″ר: ⸗בלעטער); (בער) באַלאַנץ⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער);
(דער) הוצאה⸗הכנסה בלאַט [hətsòə-hakhnósə|blàt], דרומדיק: [hətsù:ə-(h)akhnú:sə|blàt] (ל″ר: ⸗בלעטער);
{פראַזע:} (די) רשימה הוצאות און הכנסות [rəshí(y)mə|hətsòəs-un-hakhnósəs], דרומדיק: [rəshí:mə|hətsù:əs-in-(h)akhnú:səs].
balance: hang in the balance
הוידען (\הענגען [héyng(ə)n]) אויף משקולת [mishkóyləs], צפונדיק: [mishkéyləs];
{אַוואו מ′וויל אויסדריקן אַז ס′האַלט שמאָל:} האַלטן זיך אויף משקולת.
balance: lose one’s balance
פאַרלירן (\אָנווערן) די (\דאָס) גלײַכגעוויכט (\באַלאַנץ, אויך: באַלאַנס).
balance: out of balance
אָן דער געהעריקער גלײַכגעוויכט; אָנעם נייטיקן באַלאַנץ (אויך: באַלאַנס);
אומבאַלאַנצירט (אויך: אומבאַלאַנסירט); ני(ש)ט אין גלײַכוואָג; אויסער דער גלײַכוואָגיקײַט.
balanced
(אויס)באַלאַנצירט (אויך: …באַלאַנסירט); אין גלײַכגעוויכט; אין אַ גלײַכגעוויכטיקײַט.
balancing act
(דער) באַלאַנצירונגס⸗אַקט (אויך: באַלאַנצירונגס…); אַ באַלאַנץ⸗קונץ (אויך: באַלאַנס…);
אַ קונציקע אויסבאַלאַנצירונג (אויך: אויסבאַלאַנסירונג).
balcony
(דער) באַלקאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (די) וועראַנדע (ל″ר: -ס).
bald(ing) (hairless or suffering hairloss)
פּליכעוואַטע(ר); ליסע(ר);
{פראַזע:} וואָס ס′קריכט בײַ אים אַרויס(עט) די האָר; וואָס בײַ אים איז אַרויסגעקראָכן די האָר.
bald(ing) man
{בייגעוודיק:} (דער) פּליכעוואַטער;
{פראַזע:} וואָס ס′קריכן בײַ אים אַרויס די האָר [ba-ém], דרומדיק: [ba-éym], אויך: [ba-í:m].
bald eagle
(דער) אמעריקאַנער אָדלער (ל″ר: -ס).
bald faced liar
אַ ריינער (\דורכאויסיקער \פולשטענדיקער) ליגנער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: אַ ריינע (\דורכאויסיקע \פולשטענדיקע) ליגנערין (ל″ר: -ס).
bald faced lie
אַ ריינער ליגן (ל″ר: -ס); דורכאויס אַ ליגן; דורכאונדורך (\דורך⸗און⸗דורך) אַ ליגן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ כזב ושקר [akòzəv-(v)əshékər], דרומדיק: [(akùzəv-(v)əshéykə(r].
bald tire
(דער\די) אויסגעריבענע(ר) רייף (ל″ר: -ן).
bald truth
דער ריינער (\הוילער \דורכאויסיקער \פולשטענדיקער) אמת [éməs].
baldness (condition)
(די) האָרלאָזיקײַט; (די) הוילקעפּיקײַט;
{עמאָטיוו:} (די) פּליכעוואַטע(די)קײַט; (די) ליסעוואַטע(די)קײַט.
Balkan (adj.)
באַלקאַניש; באַלקאַנען⸗.
Balkanization
{גיכער וועגן דעם פּראָצעס בכלל:} (די) באַלקאַניזאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) באַלקאַניזירונג (ל″ר: -ען).
Balkanize
באַלקאַניזירן.
Balkans
(די) באַלקאַנעס; (די) באַלקאַנען.
ball (of string, cord, etc)
(דער) קנויל (ל″ר: -ן).
ball (round object for games)
(דער) באָל (ל″ר: -ס; אויך: -ן); (דער) באַל (ל″ר: -ן); (דער) באַלעם (ל″ר: -ס; (די) פּילקע (ל″ר: -ס).
(ball (social event
(דער) באַל (ל″ר: בעלער).
ball of string
(דער) קנויל (ל″ר: -ן).
ball: be on the ball
וויסן ווי אַזוי צו האַנדלען; וויסן וואָס מ′דאַרף טאָן (\{דרומדיק:} טון [tí:(ə)n]); זײַן אַ געניטע(ר); זײַן אַ (געשיקטע) בריה [béryə].
ball: get the ball rolling
לאָזן (די זאַך) אין וועג אַרײַן; אין וועג אַרײַן לאָזן; מאַכן אַ (ריכטיקן \אמתן [éməsn]) אָנהייב.
ballad
(די) באַלאַדע (ל″ר: -ס).
ballerina
(די) באַלערינע (ל″ר: -ס).
ballet
(דער) באַלעט (ל″ר: -ן); (דער) באַלע [(balé(y] (ל″ר: -ען).
ballet dancer
(דער) באַלע(ט)⸗טענצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַלע(ט)⸗טענצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) באַלע(ט)⸗טענצערקע (ל″ר: -ס).
ballfield
(דאָס\דע)\דער) שפּיל⸗פעלד (ל″ר: -ער); באַל⸗פעלד (ל″ר: -ער); מאַטש⸗פעלד (ל″ר: -ער).
ballgame
(די) באַל⸗שפּיל (ל″ר: -ן); (דער) באַל⸗מאַטש (ל″ר: -ן);
{אין אַמעריקע אָפטמאָל:} (דער) באָלגעים (\באָלגיים).
ballgame: That’s a different ballgame!
(אָ)דאָס איז שוין גאָר אַן אַנדער(ע) מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; (אָ)דאָס איז אינגאַנצן עפּעס אַנדערש!.
ballistic
באַליסטיש.
ballistic missile
(דער) באַליסטישער ראַקעט (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (דער) באַליסטישער מיסיל (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
ballistic: go ballistic (fig.)
ווערן ווילד אין כעס [in-ká(y)(ə)s]; ווערן שרעקלעך בייז;
{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פון די כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm]; זיך אָנרוגזן, אַ שרעק [ón-ròygəzn], דרומדיק: [ú:(ə)n-ròygəzn], צפונדיק: [ón-rèygəzn].
ballistics
(די) באַליסטישע וויסנשאַפט; (די) באַליסטיק.
balloon (n.)
(דער) באַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{טאאָמער אַ גרויסער, אַשטייגער מיט פּאַסאַזשירן): (דער) לופט⸗באַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
balloon (v.)
זיך אויפבלאָזן; אויפגעבלאָזן ווערן;
{מער אַלגעמיין:} זיך גיך פאַרגרעסערן אויף אַ גרויסאַרטיקן פאַרנעם;
{דער עיקר נעגאַטיוו, צי וועגן אַ בויך צי אַ בודזשעט:} (שטאַרק) געשוואָלן ווערן; (שיער ני(ש)ט) עקספּלאָדירן; זיך צעבלאָזן; זיך פונאַנדערבלאָזן.
balloonist
(דער) באַלאָניסט (ל″ר: -ן); (דער) באַלאָן⸗פליער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) באַלאָן⸗פליערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) באַלאָן⸗פליערקע (ל″ר: -ס).
(.ballot (n
{אין אַלעמיינעם זין} (די) אָפּשטימונג (ל″ר: -ען); (די) וואַלן (ל″ר);
[אין ספּעציפישן זין פון אַן איינציקער אויפגעהיטער שטימע, דעיר עיקר אַז ס′איז אַ שטיקל פּאַפּיר:} (דער\די\דאָס) שטים⸗פּאַפּיר (ל″ר: -ן); (דער)\דאָס) שטים⸗צעטל (ל″ר: -עך); (דער) אויסווייל⸗בלאַנק (ל″ר: -ען); (דער) וואַל⸗בלאַנק (ל″ר: -ען).
ballot (v.)
אָרגאַניזירן מ′זאָל שטימען; פרעגן ביים עולם דורכן אָפּשטימען [óyləm], צפונדיק: [éylom]; פונאַנדערשיקן שטים⸗פּאַפּירן (\שטים⸗בלאַנקען); באַלאָטירן.
ballot booth
(די) שטים⸗בודקע (ל″ר: -ס).
ballot box
(דאָס\דער) שטים⸗קעסטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) וואַל⸗קעסטל (ל″ר: -עך);
{טראַדיציאָנעלער טערמין, למשל אויף גבאי צי פּרנס אין שול, צומאָל אויסגעברייטערט:} (די) קלפי [kálfə] (ל″ר: -ס; אויך: קלפיות [kálfəs]); אויך: קלפּי [kálpə] (ל″ר: -ס; אויך: קלפּיות [kálpəs]).
ballot: in the first and second ballots
צו דער ערשטער און צווייטער אָפּשטימונג;
צו די ערשטע און צווייטע אָפּשטימונגען.
ballpark figure
אַ ממש בערכדיקע אָפּשאַצונג [amàməsh-bəérəgh-dikə|óp-shàtsung], דרומדיק: [amàməsh-bəéyrəgh-dikə|úp-shàtsink] (ל″ר: -ען);
אַ ני(ש)ט⸗פּינקטלעכע(ר) פאַראַלגעמיינערטע(ר) ציפער (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} אַ ציפער ני(ש)ט אויף פּינקטלעכקײַט, נאָר אויף (צו) האָבן אַן אַנונג (\אַן השגה [ànasógə], דרומדיק: [ànasúgə] \אַ השגה [ahasógə], דרומדיק: [ahasúgə]).
ballpoint pen
(די) מאָדערנע פּען (\פּענע) (ל″ר: פּענעס; אויך: פּענען); (די) ביליקע פּען (ל″ר: פּענעס; אויך: פּענען);
(די) באָלפּאָינט⸗פּען; (די) פאַבריק⸗פּען; (די) ביק⸗פּען; (דער) ביק (ל″ר: -עס).
balls (testicles, slng.)
(די) אייער (ל″ר); (די) בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm];
{הערה: „איי“ און „אייער“ ווערן אויך סלענגיש גענוצט אויף מענערשע בצים, דער עיקר אין אַ ריי ניט אינגאַנצן אָנשטענדיקע אויסדרוקן וואָס ווערן גענוצט צומאָל הומאָריסטיש און צומאָל מיט באַליידיקונג און בייזקײַט; „געלט וויל ער? די שווייס פון די אייער וועל איך אים געבן“; „זי האָט געבראַכט דעם נײַעם חבר, ער זעט אויס ווי אַ לינקע איי“, וכדומה. פון דער אַנדערער זײַט, קען מען איראָניש חבריש, אָנרופן אייער צום עסן גלאַט: „בצים“; אַ סברא אַז אָט דער באַנוץ באַגרענעצט זיך בײַ אַ סך צום רבים}.
balls (courage, slng.)
{ניט⸗פאָרמעל, טיילמאָל שפּאַסיק, בײַ טייל פאַררעכנט פאַר וואולגאַריש:} {אָן אַן אַרטיקל} בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm];
{סטיליסטיש נייטראַלע וואַריאַנטן:} מוט, באַהאַרצטקײַט, קוראַזש, בראַווקײַט.
balm
(דער) באַלזאַם (ל″ר: -ען); (דער) זאַלב (ל″ר: -ן);
{גײַסטיק; פּסיכאָלאָגיש:} זאַלב (באַלזאַם \טרייסט) צו דער נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə].
(Bal-Makhshoves / Isidor Eliashev (1873–1924
בעל⸗מחשבות [bál-makh|shóvəs], דרומדיק: [bál-məkh|shúvis];
ד″ר איסידאָר (ישראל) הן שלמה זאַלקינד עליאַשעוו (\אלישוב);
געבאָרן און געשטאָרבן: קאָוונע.
אַ פאַלשע מעשה! [afálshə-máysə]; אַ ליגן די מעשה!; אַ באָבע⸗מעשה [bóbə-màyse], דרומדיק: [búbə-má:nsə]; כזב ושקר! [kózəv|(v)əshékər], דרומדיק: [(kú:zəf|(v)əshé(y)kə(r]; שקר וכזב [shékər|(v)əkózəv], דרומדיק: [shéykə(r)|(v)əkú:zəf]; אַ ליגן די מעשה!; ס′הייבט זיך ניט אָנעט! [s-héybdzakh-nitónit], דרומדיק: [s-háyptsakh-nishtúnit];
{פראַזעס:} אַ נעכטיקער טאָג!; דעם קאָפּ געדרייט! ליטוויש: די קאָפּ געדרייט!; ני(ש)ט געשטויגן ני(ש)ט געפלויגן [ni(sh)t-gishtóyn ni(sh)t-giflóygn], ליטוויש: [nìgishtéygn-nìgifléygn]; אין תמוז גייט אַ שניי! [intáməz geyt-ashnéy]; באָבקעס!.
{לומדיש:) דברים בטלים! [dvórəm|bətéyləm], דרומדיק: [dvú:rəm|bətáyləm]; לא דובים ולא יער [loy-dúbəm vloy-yáər], דרומדיק: [loy-dí:bm vloy yá:r] (′ניט ס′איז דאָ בערן, ניט ס′איז דאָ אַ וואַלד′); להד″ם! [l-hódəm] ,[lahadám] = לא היו דברים מעולם [loy-hóyu dvórəm meyóyləm], דרומדיק: [loy-húyə dvú:rəm mayóyləm].
Baltic (adj.)
באַלטיש.
Baltics
די באַלטישע לענדער;
{אין מזרח:} {אָן אַן אַרטיקל} פּרעבאַלטיקע.
balustrade
(די) באַלוסטראַדע (ל″ר: -ס); (דער) פּאַרענטש [paréntsh] (ל″ר: -ן).
(.ban (n
{מער וועגן אַקט:} (די) פאַרווערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרבאָטונג (ל″ר: -ען);
{מער וועגן רעזולטאַט:} (דער) פאַרווער (ל″ר: -ן); (דער) פאַרבאָט (ל″ר: -ן);
{מער היימיש:} (די) פאַרווערעניש (ל″ר: -ן); (די) פאַרבאָטעניש (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן יידישן דין, צי בפירוש, צי פיגוראַטיוו וועגן אַוועלכן ניט פאַל:}
(דער) איסור [í(y)sər] (ל″ר: איסורים [isúrəm], דרומדיק: [isí:rəm]).
{דער עיקר לגבי אַ יידיש⸗רעליגיעזער רבנישער פאַרווערונג, קען אָבער באַנוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט מיט איראָניע:}
(דער) איסור [ísər] (ל″ר: איסורים [isúrəm], דרומדיק: [isí:rəm]);
{אין זין פון אַן איזאָלירנדיקן עדיקט אַקעגן אַ מענטש אָדער גרופּע, דער עיקר מצד רבנים, קען אָבער באַנוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט:}
(דער) חרם [khéyrəm], דרומדיק: [kháyrəm] (ל″ר: חרמס [khéyrəms], דרומדיק: [kháyrəms]) {≠ „חרמות“ וואָס איז טײַטש ′קללות′).
(.ban (v
פאַרווערן; פאַרבאָטן;
{לומדיש:} אסרן [ásərn];
{וועגן רבנישן איסור אויף האָבן צו טאָן מיט אַ געוויסן מענטשן אָדער גרופּע; קען באַנוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט וועגן ניט⸗רעליגיעזע און ניט⸗יידישע פאַלן:} לייגן (\שטעלן) אין חרם [in-khéyrəm], דרומדיק: [in-kháyrəm].
banal
באַנאַל; אויסגעדראָשן; איבערגעדראָשן; אַלטגעדראָשן; סקאַרבאָווע; קאַזיאָנע(ר); טומפּיק; אָפּגעטעמפּט.
banality
(די) באַנאַל(יש)קײַט (ל″ר: -ן); (די\דער) באַנאַליטעט (ל″ר: -ן).
banana
(די) באַנאַנע (ל″ר: -ס).
banana republic
(די) באַנאַנסקע רעפּובליק (ל″ר: -ן); (די) באַנאַנישע רעפּובליק (ל″ר: -ן).
banana tree
(דער) באַנאַנבוים [banán-bòym] (ל″ר: באַנאַנביימער).
band (strip)
(די\דער) באַנד (ל″ר: בענדער; אויך: בענדלעך.
(band (n.) (group of people, referred to disrespectfully
(די) באַנדע (ל″ר: -ס); (די) כאַליאַסטרע (ל″ר: -ס); (די) כאָפּטע (ל″ר: -ס).
(band (n.) (musical
{אַ קלענערע:} (די) קלעזמאָרים (\כלי⸗זמרים) (ל″ר);
{אַ מיטלדיקע:} (דער) אַנסאַמבל (ל″ר: -ען); (די) קאַפּעליע (ל″ר: -ס);
{אַ גרעסערע:} (דער) אָרקעסטער (ל″ר: -ס).
band of thieves
אַ באַנדע גנבים [abándə|ganóv(ə)m], דרומדיק: [abándə|ganúv(ə)m]; אַ כאָפּטע גזלנים [gazlónəm], דרומדיק: [gazlú:nəm].
band leader
(דער) קאַפּעלמײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אומפאָרמעל:} (דער) ראש הקלעזמאָרים (אויך: כלי⸗זמרים) [ròsh-(h)aklèzmórəm].
band together
זיך צונויפקלײַבן אַרבעטן צוזאַמען; זיך צונויפרופן.
(.bandage (n
(דער) באַנדאַזש (ל″ר: -ן).
(.bandage (v. trans
באַנדאַזשירן; פאַרבאַנדאַזשירן; איבערבינדן (אַ וואונד \ ראַנע).
bandaid
(דאָס\דער) פּלאַסטערל (ל″ר: -עך); אַ באַנדאַזשעלע (ל″ר: -ך)
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) בענדעיד (אויך: בענדייד) (ל″ר: -ן; אויף: -ס).
bandit
(דער) רויבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס); (דער) קרימינאַל (ל″ר: -ן); (דער) גענגסטער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
banditry
(די\דאָס) רויבערײַ; (די) פאַרברעכערישקײַט; (די\דער) קרימינאַליטעט; (די\דאָס) גענגסטערײַ.
bandleader
(דער) קאַפּעלמײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bandwidth
(די\דער) באַנדוויט; (די) אינטערנעטישע קראַפט; (די) מעגאַבײַט פּער סעקונדע; (די) (פּראַקטישע) אינטערנעטישע גיכקײַט.
bandy about an idea
זיך אַרומוואַרפן (\שפּילן) מיט אַן אײַנפאַל (\אַ געדאַנק).
bang (n.)
(דער) קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ); (דער) בראַזג (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (דער) קנאַק (ל″ר: -ן).
bang (v.) (make loud noise)
טראַסקען; בראַזגען; טומלען; קלאַפּן; האַקן.
bang (v.) (have sex with, slng., vlgr.) (→make love)
אָפּקלאַפּן; אָפּהאַקן; אָפּוואַשן;
{מער וואולגאַריש:} אָפּשטופּן; אָפּיענצן; אָפּפיקן.
bang on the door (aggressively)
באַראַבאַנעווען (\פּויקן \אַ סך אָנקלאַפּן [asákh]) אין טיר.
Bangladesh
{אָן אַן אַרטיקל:} באַנגלאַדעש.
Bangladeshi (n.)
(דער) באַנגלאַדעשער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) באַנגלאַדעשערין (ל″ר: -ס).
Bangladeshi (adj)
{אומבייגעוודיק:} באַנגלאַדעשער.
banish
פאַרשיקן (אין גלות אַרײַן) [góləs], דרומדיק: [gú:ləs];
אַרויסטרײַבן; פאַרטרײַבן;
{לומדיש:} מגרש זײַן [məgárəzh-zayn].
banishment
(די) פאַרטרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) אַרויסטרײַבונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) מגרשמגרש זײַן [məgárəzh-zayn].
banister, railing
(דער) פּאַרענטש [paréntsh] (ל″ר: -עס \ -ן); (דער) אָנהאַלט (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (די) פּאַרענציע (ל″ר: -ס).
(bank (of a river
(דער) ברעג (טײַך).
bank (n.) (financial institution)
(די\דער) באַנק (ל″ר: בענק [béynk]).
bank (v. trans.)
אַרײַנלייגן (\אַרײַנשטעלן) אין באַנק (אַרײַן).
bank account
(די\דער) קאָנטאָ (אין באַנק) (אויך: קאָנטע).
(bank at (certain bank
נוצן אַלץ באַנק; פירן די באַנק⸗געשעפטן בײַ.
bank draft
(דער) באַנק⸗טשעק (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
Bank of England
דער ענגלענדער באַנק [éyngləndər]; דער באַנק ענגלאַנד [éyngland].
bank on
פאַרלאָזן זיך אויף;
{לומדיש:} זיך סומך זײַן אויף [sóyməkh-zayn], צפונדיק: [séyməkh-zayn];.
bank regulations
(די) באַנק⸗רעגולאַציעס (ל″ר).
bank regulator
(דער) באַנק⸗רעגולאַטאָר [règulátər] (ל″ר: -ן [règulatórn]).
bank run
(דער) באַנקראָן [bànk-rón] (ל″ר: -ען); (די) באַנק⸗צעלויפונג (ל″ר: -ען); (די) געלטער⸗צעכאַפּונג אין די בענק.
bank statement
(דער) באַנק⸗חשבון [khézhbm] (ל″ר: ⸗חשבונות [khezh-bóynəs], צפונדיק: [khezh-béynəs]).
bank: You can bank on it!
קענסט זיך (\איר קענט זיך) אויף דעם (\דערויף) פאַרלאָזן!; מעגסט (\איר מעגט) זײַן (דערמיט) זיכער!.
banker
(דער) באַנקירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(.banking (n
באַנק⸗געשעפטן (ל″ר);
{אָפטמאָל אָפּלאַכעריש:} (די) באַנקערײַ;
{אָפּלאַכעריש:} באַנקערײַ שמאַַנקערײַ.
banking hours
(די) באַנק⸗שעהן [bánk-shòən], דרומדיק: [bánk-shù:ən].
banknote
(דער) באַנקנאָט [banknót] (ל″ר: -ן);
{סלענגיש, דער עיקר ל″ר:} די פּאַּפּירלעך; (די\דאָס) פּאַפּירענע געלט.
bankrupt (n.) (person who has gone bankrupt)
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַנקראָטירטע(ר); (די\דער) פּליטה⸗געגאַנגענע(ר) [pléytə], דרומדיק: [pláytə];
(דער) באַנקראָט (ל″ר: -ן); (דער) אָנזעצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס), ל″נ (אויך): (די) אָנזעצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אָנזעצערקע (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} (דער) באַנקראָטשיק (ל″ר: -עס); (דער) באַנקרטאָטניק (ל″ר: -עס), ל″ר: (די) באַנקראָטניצע (ל″ר: -ס); (דער) פּליטהניק [pléytə-nik], דרומדיק: [pláytə-nik], (די) פּליטהניצע [pléytə-nitsə], דרומדיק: [pláytə-nitsə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; פאָרמעל לעגאַליסטיש צי איראָניש:} (דער) בורח [bəréyəkh], דרומדיק: [bəráyəkh] (ל″ר: בורחים [bórkhəm]).
bankrupt (adj.)
באַנקראָט; באַנקראָטירט; אָנגעזעצט;
{עמאָטיוו:} מכולה [məkhúlə], דרומדיק: [məkhílə].
bankrupt: go bankrupt
באַנקראָטירן; ווערן (\גיין) באַנקראָט; אָנזעצן; קראַכן;
{לומדיש:} פּושט רגל זײַן [pòyshət-régl-zayn], דרומדיק: [pòyshət-réygl-za:n], צפונדיק: [pèyshət-régl-zayn] (ל″ע: האָט\האָבן פּושט רגל געווען);
{עמאָטיוו:} מכולה ווערן [məkhúlə-vèrn], דרומדיק: [məkhílə-vèyrn]; פּליטה מאַכן [pléytə], דרומדיק: [pláytə];
{דיאַלעקטיש:} זאָגן (\זיך שטעלן) קוממיות [koyməmíyəs], צפונדיק: [keyməmíyəs];
{הערה: בײַ אַ ט י י ל באַדײַט „פּליטה מאַכן“ ניט סתם באַנקראָטירן, נאָר דווקא ′אַנטלאָפן ווערן מיט די געלטער′. צודערצו איז יעדן באַקאַנט דער זין פון ′(סתם) אַנטלויפן′, אַזויאַרומעם אַז די באַנוצונג פונעם וואָרט אויף ′באַנקראָט′ איז שטאַרק עמאָטיוו און טראָגט מיט זיך צוגאָבלעכע אָנצוהערענישן און רמזימלעך. „מכולה“ באַדײַט אויך ′בלײַבן גלאַט אָן געלט′ (ענגליש: broke) און איז שטאַרק פּאָפּולער געוואָרן אין לאָנדאָנער יידיש. בײַ „קוממיות“ איז בוֹלט דער הילפסווערב. „שטיין קוממיות“ באַציט זיך גאָר אויף אַ שטאָלצן הויכן אופן שטיין (זיך אויפשטעלן אין דער פולער הייך); „זיך שטעלן קוממיות“ איז אַ הומאָריסטיש אויף אַ פערדטס שטעלן זיך דיבאָם אין צוגאָב צום באַדײַט ′באַנקראָט′}.
bankrupt: morally bankrupt
מאָראַליש באַנקראָטירט; מאָראַליש קאָרופּטירט.
bankruptcy
(דער) באַנקראָט; (די) באַנקראָטקײַט; (דער) אָנזעץ.
bankruptcy court
(דער\די\דאָס) באַנקראָט⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער\די\דאָס) אָנזעץ⸗געריכט (ל″ר: -ן);
banner
(די) פאָן (ל″ר: פענער; אויך: -ען);
{טאָמער אין טיפּאָגראַפיע, זשורנאַליזם, אינטערנעטישע זײַטלעך וכו′:}
(דער\די) קאָפּ (ל″ר: קעפּ); (דאָס\דער\די) קעפּל (ל″ר: -עך); (דער) באַנער (ל″ר: -ס); (דער) אויבנאָן (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא אינטערנעטיש:}
(דער) באַנער (ל″ר: -ס).
banner headline (esp. on page one of newspaper)
(דער) הויפּט⸗קאָפּ פון בלאַט (\פון דער צײַטונג).
bannister → banister
banquet
(דער) באַנקעט [bankét] (ל″ר: -ן); (די) סעודה [s(ə)údə], דרומדיק: [s(ə)í:də].
(.banter (n
סתם⸗רייד [stám-rèyd], דרומדיק: [stám-ràyt]; (דער\דאָס) געפּלאַפּל; (דער\דאָס) געפּילדער; (דער\דאָס) געפּלוידער;
{פראַזעס:} סתם אין דער וועלט אַרײַן גערעדט; זיך אַרומגעקיבעצט; גלאַט געפּלאַפּלט.
banter (v.)
סתם (גוטמוטיק \חבריש [khávərish]) שמועסן (\פּלוידערן \ריידן אין דער וועלט אַרײַן) [stam];
אַזוי אַ שמועס כאַפּן; פרײַנדלעך (\פרײַנטלעך) האַקן אַ טשײַניק;
{לומדיש:} ריידן (\רעדן) דברים קלים סתם [dvòrəm-káləm|stám], דרומדיק: [dvù:rəm-káləm|stám].
baptism
(די) טויפונג (ל″ר: -ען); (די) קריסטלעכע אײַנטונקונג (ל″ר: -ען); (די) קריסטלעכע טבילה [t(ə)ví(y)lə] (ל″ר: טבילות);
{ביטולדיק, וועגן אַ ייד וואָס מאַכט אַּדורך די אײַנטונקונגס⸗צערעמאָניע אויף צו ווערן אַ קריסט:} (די\דער) שמד [shmád]; (דאָס\דער) טויפן זיך; (דאָס\דער) טובלען זיך [tóyvlən], צפונדיק: [téyvlən]; (די) גויאישקע טבילה [góyishkə|t(ə)ví(y)lə].
Baptism
(דער) באַפּטיזם.
baptismal
טויפונגס⸗; טויף⸗; פאַרקריסטנדיק; קריסטנדיק.
baptismal water
(דאָס\די) טויפונגס⸗וואַסער; (דאָס\די) פאַרקריסטנדיקע וואַסער.
(.Baptist (n
(דער) באַפּטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) באַפּטיסטין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) באַפּטיסטקע (ל″ר: -ס).
(.Baptist (adj
באַפּטיסטיש; באַפּטיסטן⸗.
baptize (v. trans.)
טויפן; (די) מאַכן (עמעצן) די קריסטלעכע אײַנטונקונג (\טבילה [tvílə]);
{ביטולדיק, וועגן אַ ייד וואָס מאַכט אַּדורך די אײַנטונקונגס⸗צערעמאָניע אויף צו ווערן אַ קריסט:}
אָפּשמדן [óp-shmàdn], דרומדיק: [úp-shmàdn].
baptize: get baptized
זיך טויפן; זיך מאַכן די קריסטלעכע אײַנטונקונג (\טבילה [tvílə]);
{ביטולדיק, וועגן אַ ייד וואָס מאַכט אַּדורך די אײַנטונקונגס⸗צערעמאָניע אויף צו ווערן אַ קריסט:}
זיך לאָזן (אָפּ)טויפן; זיך אָפּשמדן [óp-shmàdn], דרומדיק: [úp-shmàdn].
bar (n.) (metal)
(די) קראַטע (ל″ר: -ס); (די) גראַטע (ל″ר: -ס).
(bar (n.) (place to buy drinks
(דער) באַר (ל″ר: -ן, אויך: -ס); (די) שענק [shéynk] (ל″ר: -ען [shéynk(ə)n]); {אַרכעאיש:} (די) קנײַפּע (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן אַמאָליקע צײַטן, ווען ס′האָט אָפטמאָל באַדײַט אַן אָרט וואו סײַ מ′קען איבערנעכטיקן סײַ מ′קען אַרײַן און כאַפּן אַ טרונק), צי עמאָטיוו (צומאָל מיט וואַרעמקײַט) וועגן אַ הײַנטצײַטיקן:} (די) קרעטשמע (ל″ר: -ס).
bar (n.) (of chocolate etc)
(דאָס\די) טעוועלע (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) באַרל (ל″ר: -עך); (דער) באַר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) קלעצל (ל″ר: -עך);
{טאָמער דווקא שאָָקאָלאַד אויך:} אַ שאָקאָלאַדל; אַ שאָקאָלאַדעלע (ל″ר: -ך).
bar (n.) (of soap)
אַ שטיקל זייף.
bar (n.) (prohibition)
{מער וועגן אַקט:} (די) פאַרווערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרבאָטונג (ל″ר: -ען);
{מער וועגן רעזולטאַט:} (דער) פאַרווער (ל″ר: -ן); (דער) פאַרבאָט (ל″ר: -ן);
{מער היימיש:} (די) פאַרווערעניש (ל″ר: -ן); (די) פאַרבאָטעניש (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן יידישן דין, צי בפירוש, צי פיגוראַטיוו וועגן אַוועלכן ניט פאַל:}
(דער) איסור [í(y)sər] (ל″ר: איסורים [isúrəm], דרומדיק: [isí:rəm]).
(.bar (v
אויסשליסן; פאַרווערן; בלאָקירן; ני(ש)ט צולאָזן;
{טאָמער דווקא וועגן פיזיש ניט אַרײַנלאָזן:} פאַרשפּאַרן דעם וועג (צפונדיק: די וועג}; ני(ש)ט אַרײַנלאָזן.
bar song
(דאָס\די) קרעטשמע⸗ליד (ל″ר: ער); (דאָס\די) טרינק⸗ליד (ל″ר: -ער);
{פראַזע:} אַ ליד צו די לחיימס [ləkháyəmz].
bar: (be) behind bars
(זײַן) פון הינטער די (טורמעדיקע) גראַטעס;
(זײַן) אין טורמע; (זײַן) אין תפיסה [tfí(y)sə].
bar: put behind bars
אַרײַנזעצן (\שטעלן \פאַרשיקן) הינטער די (טורמעדיקע) גראַטעס;
אַרײַנזעצן (\שטעלן \פאַרשיקן) אין טורמע; (\אין תפיסה [tfí(y)sə]).
bar graph
(די) באַר⸗דיאַגראַמע (ל″ר: -ס); (די) סלופּן⸗טאַבעלע (ל″ר: -ס).
barbarian
(דער) באַרבאַר (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק, צומאָל איראָניש:} (די\דער) באַרבאַרישע(ר);
{אזהרה: בײַ הײַנטיקן טאָג פאַרבלײַבן ניט נאָר אַרכעאיש נאָר בפירוש ראַסיסטיש און אַנטי⸗הומאַניסטיש די פאַרשיידענע עטניש צי פעלקעריש באַזירטע אַמאָליקע עפּיטעטן, בתוכם: „אַזיאַט“}.
barbaric
באַרבאַריש; פּרימיטיוו⸗אכזריותדיק [agh-zóryəz-dik].
barbarically
באַרבאַרמעסיק; אויף אַ באַרבאַרישן אופן [óyfn], צפונדיק: [éyfn];
אויף אַ פּרימיטיוו⸗אכזריותדיקן אופן [agh-zóryəz-dikn|óyfn], צפונדיק: [agh-zóryəz-dikn|éyfn].
barbarity
(די) באַרבאַרישקײַט; (די\דער) באַרבאַריטעט;
(די) פּרימיטיוו⸗אכזריותדיקײַט [agh-zóryəz-dəkàyt],
barbecue (n.)
(דער) באַרבעקיו [bárb(ə)kyu] (ל″ר: -ס).
barbecue (v.)
מאַכן אַ (\דעם) באַרבעקיו [bárb(ə)kyu]; („נו, מ′עט מאַכן אַ באַרבעקיו?“).
{דער עיקר פאַר מענער, אויף אַ מער פּשטותדיקן בעל⸗מלאכה, וועמענס הויפּט⸗אויפגאַבע איז טאַקע אָפּשערן:}
(דער) שערער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: שערערקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאַריקמאַכער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס); {אַרכעאיש:} (דער) צירולניק (ל″ר: -עס);
{דער עיקר פאַר פרויען, וואָסאַמאָל מער פאר אַלעמען, וואָס איז כולל אויסצוואָגן, פאַרבן וכו′:}
(דער) פריזירער [frizírər] (ל″ר: ø, אויך: -ס); ל″נ: פריזירערקע\פריזירערין (ל″ר: -ס); (דער) פריזער [frizér] (ל″ר: -ן).
barber: go to the barber(‘s)
{בכלל:} (גיין) מאַכן די האָר;
{דווקא אויף אָפּשערן זיך:} (גיין) זיך אָפּשערן;
{דווקא אויף קאָליר:} (גיין) זיך (אָפּ)פאַרבן די האָר.
barber’s trade
(די) אָפּשער⸗מלאכה [m(ə)lókhə], דרומדיק: [m(ə)lúkhə]; (די\דאָס) שערערײַ.
barbershop
(די\דאָס\דער) שערער⸗געשעפט (ל″ר: -ן); (דער) (מענערשער) סאַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{אין טייל דיאַלעקטן נייטראַל; בײַ טייל עמאָטיוו:} (די) שערערײַ (ל″ר: -ען).
barbershop: at the barbershop
בײַם שערער;
{דיאַלעקטיש:} בײַם צירולניק;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} בײַם פּאַריקמאַכער.
Barcelona
{אָן אַן אַרטיקל, ל″נ) באַרצעלאָנע (אויך: באַרצעלאָנאַ).
barcode
(דער) באַרקאָד (ל″ר: -ן; אויך: -ס); (דער) אָפּסקאַן⸗קאָד (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
bard
(דער) פאָלקס⸗פּאָעט (ל″ר: -ן); (דער) פאָלקסשילדערישער פּאָעט (ל″ר: -ן);
{לומדיש; דער עיקר אין דער יידישער געשיכטע, קען אָבער אויסגעברייטערט ווערן:}
(דער) פּייטן [páytn], דרומדיק: [pá:(y)tn] (ל″ר: פּייטנים [paytónəm], דרומדיק: [pa:(y)tú:nəm]).
bare (v.)
אַנטבלויזן; אויפדעקן; אַנטפּלעקן.
bare (naked, uncovered)
הויל; נאַקעט; אַנטבלויזט; אַנטפּלעקט.
barebreasted
מיט אַנטבלויזטע (\הוילע) בריסט(ן).
barechested
העמדלאָז; אָן אַ העמד.
barefaced (shameless)
בושהלאָז [búshə-lòz], דרומדיק: [bí:shə-los]; חרפּהלאָז [khárpə-lòz];
אומפאַרשעמט.
bareheaded
היטללאָז; מיט אַן אויפגעדעקטן (\בלויזן \הוילן) קאָפּ;
{טאָמער דווקא אין יידישן רעליגיעזן זין:}
בגלוי ראש [bəgìlə-rósh]; אָן אַ יאַרמ(ו)לקע; אָן אַ קאַפּל.
barelegged
זאָקנלאָז; מיט אַנטבלויזטע (\אַנטפּלעקטע \הוילע) פיס; {קיוטיש:} …פיסלעך.
(Bar-El, Joseph (1930–2003
בר⸗אל [barél]
יוסף בר⸗אל [yó(y)səf-barél];
פּראָפעסאָר יוסף (גאָטעסמאַן) בר⸗אל.
barefoot (adj.)
באָרוועס (אויך: באָרוויס);
barefoot (adv.)
באָרוועס; באָרוועסערהייט (אויך: באָרוויס, באָרוויסערהייט).
Bar Kokhba (Bar-Kochba), Simon (?—135 AD)
בר⸗כוכבא [bàr-kóghbə];
שמעון בר כוכבא.
barefoot
באָרוועס (אויך: באָרוויס).
barely
קאַם; עלטערע שרײַבונג: קוים; קאַם⸗קאַם (\קוים⸗קוים) [kám|kám], דרומדיק: [kó:m|ko:m];
קאַם מיט צרות [kám|mit-tsórəs], דרומדיק: [kám|mit-tsórəs];
מיט כמה צרות [mit-kámə|tsórəs], דרומדיק: [mit-kámə|tsú:rəs];
{הערה: אומגעפער אַנאַלאָגיש מיט דער פּרעפּאָזיציע „אויף“, איז די רעאַליזירונג [koym] אינעם רוב פאַלן אויפגעקומען אַלץ אויסלייג⸗אַרויסרייד, און איז אַזוי שטאַרק פאַרשפּרייט געוואָרן אין פריערדיקן צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, ווען ס′האָט פאַראיינוועגס געדינט ווי אַ קאָמפּאָנענט פון אַ געוואונטשענעם פולשטענדיק⸗איינהייטלעכן סטאַנדאַרדן אַרויסרייד. אין צפון איז עס [kam], אין דרום [ko:(u)m] , ד″מ (ערטערווײַז) [kom]}.
bargain (n.) (an agreement)
אַן אָפּרייד; אַן אָפּגערעדטע זאַך; אַן אָפּמאַך;
{לומדיש:} אַ מדובר [amdúbər], דרומדיק: [(amdíbə(r]; אַ הסכם [ahéskəm].
bargain (n.) (some purchase or other thing achieved at low price)
(די) מציאה [mətsíyə] (ל″ר: מציאות).
bargain (n.): a bad (/false / mistaken) bargain
אַ פאַלשע מציאה [mətsíyə] (ל″ר: מציאות);
{פראַזע:} (ס′איז) אויכמער (\אויך מיר) אַ מציאה;
{לומדיש:} (ס′איז) אַ מקח טעות [amèkəkh-tóəs], דרומדיק: [amèykəkh-tú:əs].
!bargain: What a bargain
{ערנסט⸗באַוואונדערנדיק צי אָפּלאַכעריש⸗סאַרקאַסטיש געווענדט אין דער אינטאָנאַציע:} אָט אַ מציאה! [mətsíyə]; אַזא מציאה!; וואָס פאראַ מציאה!;
{אָפּלאַכעריש און ביטולדיק:} יענע מציאה!; אויך מיר אַ מציאה! [óykh-mir-am(ə)tsìyə], צפונדיק: [éykh-mir-am(ə)tsìyə].
(.bargain (v
זיך דינגען; האַנדלען; פאַרהאַנדלען;
{סלענגיש:} שאַכערן.
bargain basement (low-cost and low-quality)
ביליקע סחורה [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə]; ביליקע באַוול⸗סחורה;
{מער ביטולדיק:} שמאַטעס מיט שמאָנצעס.
bargain down
אַראָפּדינגען; אַראָפּסחרענען [aróp-sàkhrənən], דרומדיק: [arúp-sàkhrənən]; אַראָפּהאַקן (דעם פּרײַז);
{סוחריש; בײַ טייל אַרכעאיש:} אַראָפּשלאָגן.
(bargain for (expect
זיך ריכטן אויף; אַרויסקוקן אויף; דערוואַרטן; זײַן גרייט אויף.
bargain in good faith
פאַרהאַנדלען ווי אַ סוחר [asóykhər], צפונדיק: [aséykhər].
bargain: drive a hard bargain
האַרט פאַרהאַנדלען; אויספירן אַ האַרטן משא (ו)מתן [màsə-mátn];
{פראַזע:} פאַרהאַנדלען ווי לבן הארמי [lòvn-ho-arámə], דרומדיק: [lùvn-(h)u:-arámə] (< בראשית כ″ט: ט″ו—ל″ה).
bargaining (n.)
(דער) משא (ו)מתן [màsə-mátn]; (די) פאַרהאַנדלונגען (ל″ר);
{לומדיש:} (די) שקלא וטריא [shàklə-ftáryə].
bargaining chip
אַ האַנדלס⸗קאָרט (ל″ר: -ן); אַ האַנדלס⸗משכונדל [máshk(ə)ndl] (ל″ר: -עך [máshk(ə)ndləkh]);
{מיט ביטול:} אַ האַנדלס⸗צאַצקע (ל″ר: -ס); אַ האַנדלס⸗שפּיל(ע)כל (ל″ר: -עך).
bargaining table
(דער) פאַרהאַנדלונגס⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) פאַרהאַנדל⸗טיש (ל″ר: -ן).
barge
(די) באַרזשע (ל″ר: -ס); (די) באַרקע (ל″ר: -ס); (דער\די) פּליט (ל″ר: -ן).
(bark (n.) (of tree
(די) קאָרע.
(bark (n.) (of dog
(די) האַווקע [háfkə] (ל″ר: -ס); (דער) ביל (ל″ר: -ן); (דער) ביל⸗טאָן.
(.bark (v
בילן; האַווקען [háfkən].
(.barking (n
(די) בילערײַ (ל″ר: -ען); (די) האַווקערײַ (ל″ר: -ען).
barley (n.)
גערשטן (ל″ר); פּערלגרויפּן (ל″ר).
barley (adj.)
גערשטענע(ר); פּערלגרויּענע(ר).
barmaid
(די) באַר⸗מויד (ל″ר: -ן); (די) משקאות⸗קעלנערין [mash-kóəs], דרומדיק: [mash-kú:əs] (ל″ר: -ס);
{מיט אַ קאַפּ הומאָר:}
(די) שענקערין [shéynkər(i)n] (ל″ר: -ס) {עמאָטיוו:} (די) שענקערקע (ל″ר: -ס);
(די) בעל⸗משקאותטע [bàl-mash-kóəs-tə], דרומדיק: [bàl-mash-kú:əs-tə] (ל″ר: -ס).
(bar-mitzvah (celebration of a boy’s reaching the age of 13
(די) בר⸗מצווה [bar-mítsvə]; (די) בעל⸗מצווה [bal-mítsvə];
{פראַזעס:} ווערן בר⸗מצווה \ בעל⸗מצווה; בר⸗מצווה \ בעל⸗מצווה געוואָרן.
{הערה: וואָס מער מען האָט אין שפּעטערדיקן צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אָנגעפרעגט בײַ זקנים פון גאָר פאַרשיידענע יידישע דיאַלעקטן, סײַ דרומדיקע סײַ צפונדיקע, וועגן דעם וואַריאַנט פון ז י י ע ר יוגנט, און נאָכמער וועגן דעם ווי אַזוי זייערע טאַטע⸗מאַמע און באָבע⸗זיידע האָבן עס אָנגערופן, אַלץ מער איז קלאָר געוואָרן, אַז דער הויפּט נוסח אויף יידיש איז גראָד געווען: „בעל⸗מצווה“, און די פאָרם איז שיער ניט „אומבאַוואוסטזיניקערהייט“ פאַרביטן געוואָרן דורך דער סטאַנדאַרדער העברעאישער פאָרמע, בפרט אין די אַלע אימיגראַציע לענדער פון יידיש ריידנדיקן פאָלק. צי מען וויל פּרובירן אויפלעבן די ספּעציפיש יידישע פאָרמע צי ניט, קען ניט שאַטן דעם קולטור⸗היסטאָרישן מהלך צו פאַרגעדענקען}.
barn
(דער) שײַער (ל″ר: -ן); (דער) bargשפּײַכלער (ל″ר: -ס).
barometer
(דער) באַראָמעטער (ל″ר: -ס).
baron
(דער) באַראָן (ל″ר: -ען).
baroness
(די) באַראָנעסע [baronésə] (ל″ר: -ס).
baroque (n.)
(דער) באַראָק.
baroque (adj.)
באַראָקיש.
barracks
(די) באַראַקן; (אויך:) באַראַקעס (ל″ר);
{בײַ טייל בלויז אויף אַ היסטאָרישן באַנוץ:} (די) קאַזאַרמע (ל″ר: -ס).
barrel
(דער) פאַס (ל″ר: פעסער).
barrel (of gun)
(דער) ביקסן⸗רער (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) רער (ל″ר: -ן).
barren
וויסט; פּוסט; ליידיק;
{פראַזע:} וויסט און לער; וויסט און ליידיק.
barren land
(דאָס\די) פּוסטלאַנד; (דאָס\די) פּוסטע לאַנד;
{לומדיש:} אומזריעהדיקע קרקע [ùm-zríyədikə|kárkə], דרומדיק: [ìm-zrí:yədikə|kárkə].
barren man
(דער) עקר [ókər], דרומדיק: [(úkə(r] (ל″ר: -ים [akórəm], דרומדיק: [akú:rəm]).
{בייגעוודיק:} (אַן\דער) אומפרוכפּערדיקער;
{לומדיש, בייגעוודיק:} (אַן\דער) אומזרעדיקער [ùm-zérədikər], דרומדיק: [(ìm-zéyrədikə(r].
barren woman
(די) עקרה [akórə] דרומדיק: [akú:rə] (ל″ר: עקרות);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) אומטראַכטערין (ל″ר: -ס).
barrenness
(די) וויסט⸗און⸗לערקײַט; (די) פּוסטקײַט; (די) ליידיקײַט.
barricade (n.)
(די) באַריקאַדע (ל″ר: -ס).
barricade (v.)
שטעלן (לייגן) אַ באַריקאַדע; (פאַר)באַריקאַדירן.
barrier (n.)
{פיזיש צי פיגוראַטיוו:} (דער) באַריער (ל″ר: -ן); (די) בלאָקאַדע (ל″ר: -ס); (די) אָפּשטעל⸗וואַנט (ל″ר: ⸗ווענט);
{אין מענטשלעכן זין פון אַן אָפּשטעל לגבי אַ דערגרייכונג:} אַ מניעה [am(ə)níyə] (ל″ר: מניעות); (דער) שטרויכלשטיין (ל″ר: -ער); (דער) מכשול [míkhsh(ə)l] (ל″ר: מכשולים [mikh-shóyləm], צפונדיק: [mikh-shéyləm]);
barrier (/barricade) tape
(די) אָפּצאַם⸗לענטע; (דער) אָפּצאַם⸗באַנד; (די) באַריער⸗לענטע.
barring (excluding)
אויסשליסנדיק; אַרויסנעמענדיק פונעם חשבון [khézhbm]; אויסער; אַחוץ [akhúts], דרומדיק: [akhíts].
barring something totally unexpected (as certain as I can be)
בלי נדר [b(ə)lìy-néydər], דרומדיק: [(b(ə)lì:-náydə(r], {עמפאַטיש:} [b(ə)líy|néydər], דרומדיק: [(b(ə)lí:|náydə(r].
barrister
(דער) באַריסטער⸗אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן); (דער) משפּט⸗אַדוואָקאַט [míshpət] (ל″ר: -ן); (דער) געריכטס⸗אַדוואָקאַט;
{הערה: דאָ גייט די רייד וועגן דער בריטאַנישער סיסטעם און אַנדערע וואו דער אַדוואָקאַט וואָס קומט אַרגומענטירן אין געריכט בעל⸗פּה און בפרהסיא, איז אַן אַנדערער פון דעם וואָס גרייט צו אַלצדינג אַפריער}.
barrister’s chambers
(די) באַריסטער⸗קאַמערן (ל″ר).
bartender
(דער) באַר⸗מאַן (ל″ר: באַרלײַט); (דער) משקאות⸗קעלנער [mash-kóəs], דרומדיק: [mash-kú:əs] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מיט אַ קאַפּ הומאָר:}
(דער) שענקער [shéynkər] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס)
(דער) בעל⸗משקאות [bàl-mash-kóəs-tə] (ל″ר: -ס).
barter (n.)
(דער) אויסבײַט⸗מסחר [mískhər]; (דער) אויסטויש⸗מסחר; (דער) חילוף⸗מסחר [khíləf-mìskhər];
{אין לשון פון עקאָנאָמיסטן אויך:} (דער) באַרטער.
barter (v.)
אויסבײַטן סחורות [skhóyrəs], צפונדיק: [skhéyrəs]; אויסבײַטן חפצים [kh(ə)féytsəm], דרומדיק: [kh(ə)fáytsəm];
{אין לשון פון עקאָנאָמיסטן אויך:} באַרטערן.
bas mitzvah → bat mitzvah
bas relief
(דער) באַרעל(י)עף (ל″ר: -ן).
(.base (n
{טאָמער דווקא אַ געבוי, אַ פיזישער יש, צי מיליטעריש צי ניט:}
(די) באַזע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין זין פון אַ פיזישן יש סאַמע אונטן אויף וועלכן ס′שפּאַרט זיך אָן אָדאָס וואָס איבער דעם, אויך:}
(דער) פונדאַמענט [fundámənt] (ל″ר: -ן);
{טאָמער פיגוראַטיוו אָדער אין אינטעלעקטועלן זין, אויך:}
(דער) יסוד [yəsód] (ל″ר: יסודות [yəsóydəs], צפונדיק: [yəséydəs]).
base (uncouth, common)
געמיין; פּראָסטאַקיש; אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik].
(.base (on) (v. trans
באַזירן אויף; באַגרינדעט אויף; זיך שטיצן אויף; זיך אָנשפּאַרן אָן (\אויף); בויען אויף;
{ליטעראַריש:} זיך גרונטפעסטיקן אויף;
{לומדיש) זיך סומך זײַן אויף [sóyməkh-zayn], צפונדיק: [séyməkh-zayn].
base camp
(דער) הויפּט⸗קעמפּ (ל″ר: -ן; אויך: -ס); (דער) הויפּט⸗לאַגער (ל″ר: -ן).
base of operations
(די) אויפגאַבן⸗באַזע (ל″ר: -ס); (די) אַרבעטס⸗באַזע (ל″ר: -ס); (די) פּראָיעקטן⸗באַזע (ל″ר: -ס).
base: be way off base
זײַן (זייער) ווײַט פונעם אמת [éməs]; ני(ש)ט טרעפן אויף אַ וויאָרסט (\קילאָמעטער \מײַל);
האָבן אַ (זייער) גרויסן טעות [tóəs], דרומדיק: [tú:əs];
{לומדיש:} זיך (זייער) שטאַרק טועה זײַן [tóyə-zayn], צפונדיק: [téyə-zayn].
baseball
(דער) בייסבאָל (אויך: בעיסבאָל) [béyz-bòl], אויך: [béyz-b)ə(l];
{פראַזע:} (דער\די) (אַמעריקאַנער) מיאַטשיק.
baseball: play baseball
שפּילן (אין) בייסבאָל (אויך: בעיסבאָל) [béyz-bòl];
{צומאָל שפּאַסיק צי איראָניש:} שפּילן אין (אַמעריקאַנער) מיאַטשיק.
based in
באַזירט אין; מיטן הויפּט⸗אַמט (\⸗ביוראָ) אין; וואוינענדיק (דער עיקר [dəríkər]) אין.
based on
באַזירט אויף; געבויט אויף; באַגרינדעט אויף;
{ליטעראַריש:} געגרונטפעסטיקט אויף.
baseless
גרונטלאָז; אָן אַ יסוד [yəsód]; אומבאַגרינדעט; אָן קיין שום אָנשפּאַר;
{פראַזעס:} סתם (אין דער וועלט אַרײַן) [stám] גלאַט אַזוי; {עמאָטיוו:} אַרויסגעזויגן פון פינגער; אַרויסגעשאָקלט פון אַרבל.
baseless hatred
(דער) אומזיסטער האַס; (די) גרונטלאָזע שנאה [sínə]; (די) פײַנטשאַפט אָן אַ פאַרוואָס (אויך: פײַנדשאַפט);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די\דער) שנאת חינם [sìnəs-khínəm];
baseline (n.) (in argumentation)
(דער) אויסגאַנגפּונקט; (די) גרונט⸗פּאָזיציע (ל″ר: -ס); (די) תחילתדיקע ליניע [tkhíləz-dikə];
{ליטעראַריש, אַלץ קאָנטראַסט מיט: „די אונטערשטע שורה“:} די אייבערשטע שורה [shúrə], דרומדיק: [shí:rə].
baseline (adj.) (in argumentation)
תחילתדיק [tkhíləz-dik]; ערשטיק;
{לומדיש:} התחלהדיק [haskhólə-dik], דרומדיק: [haskhúlə-dik].
baseman (sports)
(דער) בייסמאַן (ל″ר: בייסמענער; אויך {עמאָטיוו:} בייסלײַט); (אויך: בעיסמאַן וכו′).
basement
(דער) קעלער (ל″ר: -ס);
{אין מזרח:} (דער) פּאָדוואַל (ל″ר: -ן)
{טאָמער דווקא אַן אויסגעפּוצטער, אויך:} (דער) בייסמענט (ל″ר: -ס).
(bash (n.) (loud celebration
(די) הוליאַנקע (ל″ר: -ס); (די) גרויסע מסיבה [məsíbə] (ל″ר: מסיבות).
(bash (v.) (attack with words
אַראָפּרײַסן (ל″ע: אַראָפּגעריסן); אַרײַנזאָגן; אַטאַקירן; {אַרכעאיש:} אָנגרײַפן;
{פראַזעס:} דערלאַנגען איבערן קאָפּ; מאַכן פּיפּקע (פון עמעצן); מאַכן אַ תל [tél] (פון עמעצן);
{ליטעראַריש:} מכבד זײַן מיט שמיץ [məkhábəd-zayn].
bashful
שעמעוודיק;
{לומדיש:} ביישנותדיק [bayshónəz-dik], דרומדיק: [ba:shú:nəz-dik].
bashful person
{בייגעוודיק:} אַ שעמעוודיקע(ר); אַ ביישנותדיקע(ר) [(abayshónəz-dikə(r], דרומדיק: [(aba:shú:nəz-dikə(r]; אַ בושת⸗פּנימדיקע(ר) [(abòyshəs-pónəm-dikə(r], דרומדיק: [(abòyshəs-pú:nəm-dikə(r], צפונדיק: [(abèyshəs-pónəm-dikə(r];
אַ ביישן [abáyshn], דרומדיק: [abá:shn] (ל″ר: ביישנים [bayshónəm], דרומדיק: [ba:shú:nəm]), ל″נ: אַ ביישנטע [abáyshn-tə], דרומדיק: [abá:shn-tə] (ל″ר: -ס);
{ווערטל:} ולא הביישן למד [vlòy-(h)abáyshn|lóməd], דרומדיק: [vlòy-(h)abáyshn|lúməd], צפונדיק: [vlèy-(h)abáyshn|lóməd] (′אַז אָטאָ דער וואָס האָט זיך געשעמט האָט דאָך ניט געלערנט′ < פּרק, ב′: ה′);
bashfully
מיט שעמעוודיקײַט; שעמע(וו)דיקערהייט;
bashfulness
(די) שעמע(וו)דיקײַט; (די\דאָס) ביישנות [bayshónəs], דרומדיק: [ba:shú:nəs].
basic
פונדאַמענטאַל; יסודותדיק [yəsóydəz-dik], צפונדיק: [yəséydəz-dik].
basic services
(די) גרונט⸗באַדינונגען (ל″ר).
basic training
(די) גרונט⸗אויסשולונג; (די) גרונט⸗לערנונג; (די) גרונט⸗צוגרייטונג; (די\דער) גרונט⸗טריינינג (\טרעינינג);
{אזהרה: צוליב דער נאָענטקײַט (און בײַ טייל — פאַרבײַטלעכקײַט ממש) מיטן סלענגישן שטאַרק⸗פאַרשפּרייטן סעקסועלן טערמין „טרענען“ (און זײַנע מקורבים „טרענעכץ“, „טרענונג“, „(אָפּ)טרענירונג“ וכו′) איז קלאָר אַז דער באַנוץ דאָ פון „טרענירונג“ איז ניט צוגעפּאַסט אין הײַנטצײַטיקן און דערהײַנטיקטן לשון}.
basic truths
די יסודותדיקע אמתן [yəsóydəz-dikə|éməsn], צפונדיק: [yəséydəz-dikə|éməsn] (ל″ר);
די גרונט⸗אמתן;
{מער פילאָסאָפיש:} די יסודותדיקע אָנגענומענקײַטן (\אַקסיאָמען).
basic vowel
(דער) גרונט⸗וואָקאַל (ל″ר: -ן); (דער) יסודותדיקער וואָקאַל [yəsóydəz-dikər], צפונדיק: [yəséydəz-dikər].
basically
אין גרונט גענומען; ריידנדיק צו דער זאַך גופא [gúfə], דרומדיק: [gífə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} בעצם [b(ə)étsəm] דרומדיק: [b(ə)éytsəm]; אין תוך אַרײַן [tókh];
{נאָכמער לומדיש:} ביסודו של דבר [biy(ə)sòydoy-shəl-dóvər], דרומדיק: [(biy(ə)sòydoy-shəl-dúvə(r], צפונדיק: [biy(ə)sèydey-shəl-dóvər].
basin
{אַ קליינינקער אין שטוב:} (דער) בעקן (ל″ר: -ס);
{אַ גרעסערער, אינדרויסן:} (דער) באַסיין (ל″ר: -ען);
{אין דער נאַטור, אַשטייגער בײַ אַ טײַך:} (דער) טײַך⸗טאָל (ל″ר: -ן); (די\דער) טײַך⸗לאַנד.
basics
יסודותדיקע זאַכן [yəsóydəzdikə zákhn]; יסודותדיקײַטן [yəsóydékáytn]; וואָס ס′איז אַ יסוד [y(ə)sód]; פונדאַמענטאַלקײַטן [fundamèntálkaytn]; דער פונדאַמענט [fundamént] ,[fundámənt].
!basics: Back to basics
צוריק צום עיקר! [íkər]; לאָמיר בעסער ריידן וועגן דעם עיקר!; וואָס איז אָבער דער יסוד? [yəsód].
(basil (n.) (spice
(די) באַזיליע.
(basis (back-up for the argument
(דער) סמך [smákh]; (דער) אָנשפּאַר; (די) ראיה [ráyə];
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) באַגרינדונג.
(basis (conceptual foundation
(דער) גרונט; (דער) יסוד [yəsód]; (דער) פונדאַמענט [fundáment]; (דער) באַזיס.
bask in the glow of
אַרויסשטראַלן מיט; אַרויסגליען מיט; זיך אָנקוועלן פון.
basket
(דער) קאָשיק (ל″ר: -עס); (דער) קאָרב (ל″ר: קערב; אויך: קערבלעך); (דער) קויבער (ל″ר: -ס; אויך: -לעך).
basket case (of a person)
{בייגעוודיק:} (די\דער) האָפענונגס⸗לאָזע(ר); (די\דער) פאַרלאָרענע(ר); אויך: פאַרלוירענע(ר);
אַ מענטש פאַר וועמען מ′קען שוין קיין זאַך ני(ש)ט מאַכן (\טאָן).
basketball
(דער) קוישבאַל; (דער) באַסקעטבאָל.
basketball player
(דער) קוישבאַליסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קוישבאַליסטקע (ל″ר: -ס);
(דער) באַסקעטבאָליסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) באַסקעטבאָליסטקע (ל″ר: -ס);
(דער) קוישבאָל שפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) באַסקעטבאָל שפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
Basque (n.) (person)
(דער) באַסק (ל″ר: -ער).
Basque (adj.)
באַסקיש; באַסק⸗.
{אומבייגעוודיק:} באַסקער.
Basque independence movement
(די) באַסקער אומאָפּהענגיקײַט (\זעלבשטענדיקײַט) באַוועגונג.
bass (n.) (musical instrument)
(דער) באַס (ל″ר: בעסער).
bass (n.) (of voice and/or person with such voice)
(דער) באַס (ל″ר: בעסער);
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַסאָווע(ר).
bastard
{פאָרמעל נייטראַל:} אַן אומגעזעצלעכ(ע)(ר) קינד (ל″ר: -ער);
{צומאָל איראָניש צי סימפּאַטיש, דער עיקר בײַ יידן:} אַ ני(ש)ט⸗כשרע(ר) [(anì(sh)t-kóshərə(r], דרומדיק: [(anìsh(t)-kú:shərə(r];
{היסטאָריש ביטולדיק, קען אָבער נייטראַליזירט ווערן מיטן צוגאָב פון „נעבעך“, „פאַר קיינעם ניט געדאַכט“ וכדומה:} (דער) ממזר [mámzər] (ל″ר: ממזרים [mamzéyrəm], דרומדיק: [mamzáyrəm]), ל″נ: ממזרטע [mámzərtə] (ל″ר: -ס); ל″נ אויך: ממזרת(טע) [(mamzérəs(tə], דרומדיק: [(mamzéyrəs(tə] (ל″ר: ממזרתטעס [mamzérəstəs], דרומדיק: [mamzéyrəstəs]; מער לומדישער ל″ר: ממזרות [mamzéyrəs], דרומדיק: [mamzáyrəs]);
{דווקא אַלץ באַליידיקונג, בײַ פאַרשיידענע וואולגאַריש:}
אַ הורן⸗זון (ל″ר: הורן⸗זין; הורן⸗קינדער);
{פראַזע:} אַ ממזר בן הנידה [amàmzər-ben-(h)anídə] (ל″ר: ממזרים בני נידה [mamzèyrəm-bney-nídə], דרומדיק: [mamzàyrəm-bnay-nídə]);
{הערה: „אַ ממזר בן הנידה“ ווערט אַמאָפטסטן באַנוצט אין זין פון ′אַן אמת נידערטרעכטיקער, מיאוסער מענטש וואָס איז לחלוטין ניט קיין לעגיטימער חברהמאַן′, באַציענדיק זיך בדרך כלל אויף זײַן איצטיקער מאָראַלישער אויפפירונג, נאָר פאַררופנדיק זיך, אָפטמאָל שפּאַסיק, אויף אַ כלומרשטער צווייפאַכיקער ניט⸗לעגיטימקײַט: אַז ער איז סײַ אַ ממזר (אַ געבאָרענער בײַ ניט⸗ריכטיק⸗חתונה געהאַטע עלטערן), און סײַ אַ בן⸗נידה (אַ געבאָרענער בײַ אַ פרוי וואָס האָט זיך אײַנגעשוואַנגערט אין די טעג ווען זײַן מיט אַ מאַן איז איר אסור געווען מן התורה}.
!bastard: What a bastard
ס′אַ נידערטרעכטיקער יונג!; ס′אַ מיאוסער מענטש (\טיפּ) [míyəsər];
ס′אַ פּאַסקודניאַק! (ל″ר: -עס); ל″נ: ס′אַ פּאַסקודניצע (ל″ר: -ס); אויף ביידע מינים אויך: ס′אַ (שטיק) פּאַסקודסטווע [paskútsvə];
ס′אַ כאָלער(י)ע;
ס′אַ מנוול [m(ə)núvl], דרומדיק: [m(ə)nívl] (ל″ר: מנוולים [m(ə)nuvóləm], דרומדיק: [m(ə)nivú:ləm], ל″נ: מנוולטע [m(ə)núvl-tə], דרומדיק: [m(ə)nívl-tə], אויך: מנוולת(טע) [(m(ə)nuvéləs(tə], דרומדיק: [(m(ə)nivéyləs(tə];
ס′אַ אויסוואָרף! (אויך: אויסוואורף); ס′אַ סוואָליטש (ל″ר: -עס);
ס′אַ ממזר בן הנידה [amàmzər-ben-(h)anídə] (ל″ר: ממזרים בני נידה [mamzèyrəm-bney-nídə], דרומדיק: [mamzàyrəm-bnay-nídə]).
bastard: What bastards!
סאַראַ כאָלעריעס!; אַזעלכע כאָלעריעס!; אַזעלכע פּאַסקודניאַקעס!; אַזעלכע פּאַסקוטסוועס!;
{לומדיש און צומאָל איראָניש און מיט אַ מאָס גוטמוטיקײַט בײַ זיך:} רשעים ערורים! [rəshó(y)əm-arúrəm]; דרומדיק: [rəshú:əm-arí:rəm].
bastardization
(די) באַסטאַרדיזירונג; (די) פאַרדאַרבונג; (די) (פאַר)קאָרופּטירונג; (די) פאַרביליקערונג; (די) וואָדעוויליזירונג.
bastardize
באַסטאַרדיזירן; פאַרדאַרבן; (פאַר)קאָרופּטירן; פאַרביליקערן; וואָדעוויליזירן.
Bastille: Storming of the Bastille
דער איבערפאַל אויפן באַסטיל.
Bastille Day
(דער) באַסטיל⸗טאָג; דער פערצעטער יולי (אויך: פערצנטער).
bastion
(די) פעסטונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנפעסטיקונג (ל″ר: -ען); (דער) באַסטיאָן (ל″ר: -ען).
(bat (bird
(די) פלעדערמויז (ל″ר: פלעדערמײַז);
{ע″ט:} (די) נאַכטשוואַלב (ל″ר: -ן);
{לומדיש, דער עיקר פיגוראַטיוו, אַשטייגער אין וויכוחים איבער דער ראָלע פון ראיה אין דער פילאָסאָפיע:}
(דער) עטלף [átləf] (ל″ר: עטלפים [atléyfəm], דרומדיק: [atláyfəm]).
(bat (for baseball
(די) דובינקע [dubínkə] (ל″ר: -ס); דער שטאָק (ל″ר: -ן); (די) הילקע (ל″ר: -ס); (דער) שלאָגער (ל″ר: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) באַט (ל″ר: -ס).
(bat mitzvah (celebration of a girl’s reaching the age of 12
(די) בת⸗מצווה [bas-mítsvə];
{פראַזעס:} ווערן בת⸗מצווה (ל″ע: בת⸗מצווה געוואָרן);
{הערה: צומאָל טרעפט מען גראַדע בײַ חרדים, בײַ וועמען בת⸗מצווה ווערט ניט געפּראַוועט, די אָפּלאַכערישע פאָרמעס [bat-mítsvə], צי [bat-mítsva], צי אַפילו [bat-mitsvá], וואָס קומען באַווײַזן דעם צוגאַנג, אַז דאָס איז אַ גאַנג בײַ מאָדערניסטישע, ציונים, וכו′}.
batch
אַ בינטל (ל″ר: -עך; אַ פּאַרטיע (ל″ר: -ס); אַ קאָמפּלעט (ל″ר: -ן); אַ פּעקל (ל″ר: -עך).
(bath(tub
(די) וואַנע (ל″ר: -ס).
bath: take a bath
מאַכן אַ וואַנע; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} נעמען אַ וואַנע;
{ווען ס′איז קלאָר אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ שטוביקער וואַנע:} זיך אויסוואַשן; זיך אַרומוואַשן; זיך אויסבאָדן; זיך אָפּבאָדן;
{פראַזע:} דעם וואָס קומט פון באָדן זיך באַגריסט מען מיט:} צו רפואה! [tsu-rəfúə], דרומדיק: [tsi:-rəfí:ə].
bath house
(די) באָד (ל″ר: בעדער); (די) עפנטלעכע וואַנע (ל″ר: -ס);
{איידעלער:} (דער) מרחץ [mérkhəts], דרומדיק אויך: [márkhəts]; (ל″ר: מרחצאות [mèrkhətsóəs], דרומדיק: [mèrkhətsú:əs]; אויך: מרחצן [mérkhətsn]);
{הערה: אויך אינעם מאָדערנערם וועלטלעכן לשון איז פאַרבליבן אַ שמץ, צי מער ווי אַ שמץ, פון אומאיידלקײַט אינעם וואָרט „באָד“, צומאָל פאַרוואַנדלט אין סתם אַ שמייכעלע צי אַן אָנוואונק אויף „אַמאָליקער“ אומאיידלקײַט — אַכלל, פאָרט ניט⸗נייטראַל}.
(bath house: go to (bathe in) a bath house (or sauna
גיין אין באָד {≠ „גיין אין באָד אַרײַן“ וואָס איז באַליידיקנדיק};
{ווען ס′איז קלאָר אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ באָד ממש:} זיך אויסבאָדן;
{פראַזעס: דעם וואָס קומט פון באָדן זיך באַגריסט מען מיט:} צו רפואה! [tsu-rəfú(y)ə], דרומדיק: [tsə-rəfíyə].
bath house attendant
(דער) מרחץ⸗באַדינער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{עמאָטיוו, צי ביטולדיק צי סתם מיט הומאָר:}
(דער) בעדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) באָד⸗באַדינער (ל (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{הערה: בײַ הײַנטיקן טאָג ווערט „באָד⸗יונג“ באַנוצט בלויז אין אַ באַליידיקנדיקן טאָן, וועגן אַ גראָביאַנסקן, קולטורלאָזן טיפּ}.
bathe (v. intrans.)
זיך באָדן; זיך אויסבאָדן;
bathe (v. trans.)
מאַכן אַ באָד (פאַר); אָפּבאָדן; אויסבאָדן.
bathing cap
(דאָס\די) קאָפּ⸗היטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
bathing suit
(דער) באָד⸗קאָסטיום (ל″ר: -ען); (דער) שווים⸗קאָסטיום (ל″ר: -ען);
{אָפּלאַכעריש, איראָניש:} (דער) באַדע⸗קאָסטיום (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא הייזלעך:} (די) באָד⸗הייזלעך (ל″ר); (די) שווים⸗הייזלעך (ל″ר);
{אזהרה: די המצאה „שווימקעס“ קען אויסקומען סײַ לעכערלעך, סײַ אומפאַרשטענדלעך, בײַ די וואָס ריידן אויף דער שפּראַך נאַטירלעך, הגם ס′פּאַסט זיך אַ סברא אַרײַנעט אינעם „קיוט⸗יידיש פאַרן קלוב“ — להיפּוך צו אַ לשון גופא}.
bathrobe
(דער) כאַלאַט (ל″ר: -ן); (דער) שלאָפראָק (ל″ר: שלאָפרעק).
bathroom
(דער) וואַשצימער [vásh-tsìmər] (ל″ר: -ן);
{טאָמער וויל מען באַטאָנען אַז מ′איז אויסן דאָרטן וואו מ′טוט אַ מענטשלעכן געברויך:}
(דער) קלאָזעט (ל″ר: -ן); (דער) טואַלעט [twalét] (ל″ר: -ן); (דער) בית⸗כסא [bèys-kísə], דרומדיק: [bàys-kí:sə] (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} אַוואו דער קיסר גייט אַליין [kéysər], דרומדיק: [káysər];
{טאָמער איז מען דווקא אויסן דעם צימער מיט אַ וואַנע:}
(דער) וואַנע⸗צימער (ל″ר: -ן).
(.Bathsheba (bibl
בת⸗שבע [ba(s)-shévə], דרומדיק: [ba(s)-shéyvə];
{אַלץ מאָדערנער נאָמען צומאָל פאַרקירצט אויף:} [shévə], דרומדיק: [shéyvə].
Bath-Tovim, Sarah
שרה בת⸗טובים [sòrə-bas-tóyvəm], דרומדיק: [sù:rə-bas-tóyvəm], צפונדיק: [sòrə-bas-téyv(ə)m];
שרה בת מרדכי?; שרה בת יצחק?; שרה בת יעקב?.
bathtub
(די) וואַנע (ל″ר: -ס).
baton: pass the baton
איבערגעבן די מלוכה [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə];
איבערגעבן דאָס (\דעם) שטעקן; איבערגעבן די לייצעס.
battalion
(דער) באַטאַליאָן (ל″ר: -ען).
batter (n.) (dough)
(די\דאָס\דער) טייג.
batter (v.)
{טאָמער דווקא פיזיש:} צעשלאָגן; צעממיתן [tsəméyməsn], דרומדיק: [tsəmáyməsn]; אַזוי ריכטיק דערלאַנגען;
{מער פיגוראַטיוו:} אַ תל מאַכן [atél-màkhn]; אַטאַקירן שטאַרק (\פון אַלע זײַטן);
battery
(די) באַטערייקע [batəréykə] (ל″ר: -ס); (די) באַטעריע (ל″ר: -ס).
battery life
(דער\דאָס\די) באַטעריע⸗געדויער.
battery operated
באַטערייאיש; אויף באַטעריע(ס).
battery power
(די) באַטעריע⸗קראַפט.
battle (n.)
{אין גאַנג פון מלחמה:} (דער) שלאַכט (ל″ר: -ן);
{אויך ברייטער:} (דער) קאַמף (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) געראַנגל (ל″ר: -ען).
battle (v.)
גיין אין מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; גיין אין קאַמף; גיין אין שלאַכט; קעמפן.
battle cry
(דער\דאָס\די) קאַמפס⸗געשריי (ל″ר: -ען); (דער) קאַמפס⸗רוף (ל″ר: -ן).
battle fatigue
(די) מלחמה⸗מידקײַט [m(ə)lkhómə], דרומדיק: [m(ə)lkhúmə]; (די) אויסגעשעפּטקײַט פון קאַמף;
(די) קעמפערישע אויסגעמאַטערטקײַט.
battle front
(דער) (קאַמפס⸗)פראָנט (ל″ר: -ן).
battle hardened person
{בייגעוודיק:} אַ דורכגעטריבענע(ר); אַ דורכגעמלחמהוועטע(ר) [(adú(r)kh-gəm(ə)(l)khòməvətə(r], דרומדיק: [(adór(ə)kh-gəm(ə)(l)khùməvətə(r];
אַן אַלטער קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: אַן אַלטע קעמפערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} …קעמפערקע (ל″ר: -ס).
battle of the giants
אַ מלחמה פון (די) ריזן (\גיגאַנטן) [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə];
אַ מלחמה פון גוג ומגוג [góg-məgòg]; אויך: [gòg-(v)əmógəg], דרומדיק: [gòg-(v)əmúgik].
battle of the sexes
דער מאַן⸗און⸗פרוי קאַמף;
{לומדיש; אָן אַן אַרטיקל:} מלחמת איש ואשה [məlkhèməs|ìsh-v(ə)íyshə], דרומדיק: [məlkhèyməs|ì:sh-v(ə)í:yshə].
battlefield
(דער\דאָס\די) שלאַכטפעלד (ל″ר: -ער).
battleground
(דער) קאַמפס⸗שטח [kámfs-shètəkh], דרומדיק: [kámfs-shètəkh] (ל″ר: [kámfs-shtókhəm], דרומדיק: [kámfs-shtùkhəm]); (דאָס\דער) שלאַכטס⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
battleground states (in U.S. elections)
די (אַמעריקאַנער) באַשליסנדיקע שטאַטן (ל″ר); די „גורלדיקע“ שטאַטן [góyrl-dikə], צפונדיק: [géyrl-dikə];
{לומדיש:} די מכריעדיקע שטאַטן [makh-ríyədikə].
battleship
(די) קריג(ס)⸗שיף (ל″ר: -ן).
(.bay (n
(דער) ים⸗צווײַג [yám-tsvàyg] (ל″ר: -ן); (דער) ים⸗טײַך [yám-tàykh] (ל″ר: -ן);
{מער טעכניש:} (דער) ים⸗אײַנגאָס (ל″ר: -ן).
bay window
window: bay window
(דער\דאָס) ערקער⸗פענצטער (ל″ר: ø); (דער\דאָס) אַרויסשטאַרצנדיקע(ר) פענצטער (ל″ר: ø).
(.bayonet (n
(דער) באַיאָנעט (ל″ר: -ן).
(.bayonet (v
שטעכן מיטן באַיאָנעט (ל″ע: געשטאָכן).
bazaar
(דער) באַזאַר (ל″ר: -ן);
(דער) שוק (ל″ר: -ן; {לומדיש:} שווקים [shvókəm], דרומדיק: [shvúkəm]).
BC
פאַר קריסטוסן (= פ.ק); פאַרן איצטיקן קאַלענדאַר; פאַר דער אַלגעמיינער צײַט⸗רעכענונג;
{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}
לפני מספּרם [lìfney|mispórom], דרומדיק: [lìfnay|mispú:rom]; אויך: [lìfney|misp(ə)róm];
{לומדיש:} לפני מנין הנוצרים [lìfney|mìnyən-(h)anóytsrəm], דרומדיק: [lìfnay|mìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [lìfney|mìnyən-(h)anéytsrəm].
BCE
פאַרן איצטיקן קאַלענדאַר; פאַר דער אַלגעמיינער צײַט⸗רעכענונג;
{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}
לפני מספּרם [lìfney|mispórom], דרומדיק: [lìfnay|mispú:rom]; אויך: [lìfney|misp(ə)róm];
{לומדיש:} לפני מנין הנוצרים [lìfney|mìnyən-(h)anóytsrəm], דרומדיק: [lìfnay|mìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [lìfney|mìnyən-(h)anéytsrəm].
{הערה: בײַ טייל נוצט מען דאָ פאַר קריסטוסן (= פ.ק.), ניט קוקנדיק וואָס דאָס איז פאַקטיש די איבערזעצונג פון AD}.
BDS (Boycott, Divestment, Sanctions)
(די) בע⸗דע⸗עס (\בי⸗די⸗עס) באַוועגונג; (די) (אַנטי⸗ישראל) באָיקאָט, דיסאינוועסט און סאַנקציע באַוועגונג [yəsró(ə)l], דרמודיק: [yəsrú:(ə)l], צפונדיק: [isró(y)(ə)l].
(be (present tense
זײַן:
איך בין (כ′בין);
דו ביסט (צפונדיק דיאַלעקטיש: בינסט);
ער איז (ר′איז);
זי איז (זי′ז);
מ′איז \ מען איז \ [באַליבט אין ד″מ:] מע איז;
ס′איז \ עס איז \ [באַליבט אין ד″מ:] סע איז;
צפונדיק: מיר זײַנען; דרומדיק: מיר זענען (דרומדיק דיאַלעקטיש: אונדז זע′מיר [(ìnz(z)émə(r]);
צפונדיק: איר זײַט; דרומדיק: איר זענט (דרומדיק דיאַלעקטיש: עץ זענט; צפונדיק דיאַלעקטיש: איר זײַנט);
צפונדיק: זיי זײַנען; דרומדיק: זיי זענען [zay-zènən].
❊
(be (past tense
זײַן:
איך בין געווען (כ′בין געווען);
דו ביסט געווען (צפונדיק דיאַלעקטיש: בינסט געווען);
ער איז געווען (ר′איז געווען);
זי איז געווען (זי′ז געווען);
מ′איז (\ מען איז \ [באַליבט אין ד″מ:] מע איז) געווען;
ס′איז (\ עס איז \ [באַליבט אין ד″מ:] סע איז) געווען;
צפונדיק: מיר זײַנען געווען; דרומדיק: מיר זענען געווען [zènə(n)-g(ə)véyn]; דרומדיק דיאַלעקטיש: אונדז זע′מיר געווען [ìnzémə-g(ə)véyn];
צפונדיק: איר זײַט געווען; דרומדיק: איר זענט געווען (דרומדיק דיאַלעקטיש: עץ זענט געווען).
צפונדיק: זיי זײַנען געווען; דרומדיק: זיי זענען געווען.
❊
(be (future tense
זײַן:
איך וועל זײַן (איכ′ל זײַן; כ′ל זײַן);
דו וועסט זײַן (דו′סט זײַן; דו′עסט זײַן; ס′ט זײַן);
ער וועט זײַן (ער′ט זײַן; ר′ט זײַן);
זי וועט זײַן (זי′ט זײַן; זי′עט זײַן);
מ′וועט זײַן (מען וועט \ [באַליבט אין ד″מ:] מע וועט) זײַן; (מ′עט זײַן);
ס′וועט (עס וועט \ [באַליבט אין ד″מ:] סע וועט) זײַן; (מ′עט זײַן);
מיר וועלן זײַן (מיר′ן זײַן; צפונדיק דיאַלעקטיש: מיל′ן זײַן);
איר וועט זײַן (איר′ט זײַן; איר′עט זײַן);
זיי וועלן (זיי′לן זײַן; זיי′עלן זײַן).
beach (n.)
(די) פּלאַזשע; (דער) ברעג; (דער) ברעג וואַסער;
{טאָמער בײַם ים:} (דער) ברעג ים [brèg|yám], דרומדיק: [brèyk|yám];
{טאָמער בײַ אַ טײַך:} (דער) ברעג טײַך.
beach: at the beach
בײַם (ברעג) ים [yam]; אויף דער פּלאַזשע.
beach: go to the beach
גיין צום ים [yam].
beachhead
(דאָס\די) ערשטע געווינס אויף ווײַטערגיין; (דער) געוואונענער אויסגאַנג⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (די) אײַנגענומענע בריק (אויף…); (דער) פאָרשריט וואָס איז אַ באַזע אויף ווײַטער.
beacon of light (fig.)
אַ ליכט⸗טורעם; אַ ליכט⸗געבער; אַן אַרויסשטראַלנדיק(ע) ליכט.
beadle (in synagogue)
(דער) שמש [sháməs] (ל″ר: שמשים [shamós(h)əm], דרומדיק: [shamú:s(h)əm]).
beadle (in non-Jewish institution)
(דער) באַדינער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַדינערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) באַדינערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעשטעלטע(ר);
{לומדיש:} (דער) משמש [məsháməsh] (ל″ר: משמשים [məshámshəm]).
beak
(דער) שנאָבל (ל″ר: -ען).
(.beam (n
(דער) באַלקן (ל″ר: -ס); (די) באַלקע (ל″ר: -ס); (די) בערווענע (ל″ר: -ס); (דער) קלאָץ (ל″ר: קלעצער).
(beam (v.) (shine
שטראַלן; שײַנען.
(beam (v.) (with pride/joy
קוועלן.
beam down
אַראָפּבליצן.
beam up
אַרויפבליצן.
beaming (radiant face)
גלאַנציק; גלאַנצנדיק; שטראַלנדיק; שפּיגלדיק; שפּיגלענדיק; בלישטשענדיק;
{טאָמער מיט אַ יידישער הייליקײַט, למשל בײַם לערנען תורה:}
שטראַלנדיק מיטן גלאַנץ פונעם תלמיד חכם [tàlməd-khókhəm], דרומדיק: [tàlməd-khúkhəm];
{לומדיש:} שטראַלנדיק (גלאַנצנדיק, וכו′) מזיו השכינה [məzìv-(h)ashkhí(y)nə].
beans
בעבלעך, באָנדלעך; באָבעס, פאַסאָליעס.
(.bear (n
(דער) בער (ל″ר: -ן), ל″נ אויך {עמאָטיוו; גוטמוטיק}: (די) בעריכע (ל″ר: -ס);
{וועגן אַ קליינינקן:} (דאָס\דער) בערעלע (ל″ר: -ך);
{הערה: פאַרשטייט זיך אַז מ′קען נוצן אויך דעם ערשטן דימינוטיוו, „בערל“ אויף אַ קלענערן אָדער מיטלוואוקסיקן בער; אַ סברא זייער זעלטן צוליב דער אָפטקײַט פונעם יידישן מאַנסבילשן נאָמען „בערל“ (< דב⸗בער).
(bear (v.) (carry
טראָגן; האַלטן בײַ זיך.
(bear (v.) (put up with
אויסהאַלטן; אויסשטיין; פאַרלײַדן;
{לומדיש:} סובל זײַן [sóyvl-zayn], צפונדיק: [séyvl-zayn].
bear arms
טראָגן געווער; גיין מיט געווער.
bear a grudge
טראָגן אַ האַרץ (אויף); טראָגן אַמאָליקע קריוודעס; אויפהיטן דעם (אַמאָליקן) פאַראיבל; פאַרגעדענקען זיך די (אַמאָליקע) טענות ומענות [tàynəz-umáynəs], דרומדיק: [tà:nəs-imá:nəs].
bear children
געבאָרן (\געבוירן); געווינען; האָבן.
bear fruit
{וועגן אַ פרוכטבוים:} געבן (\ברענגען) פרוכט;
{ע″ט און ליטעראַריש; אויך וועגן דעם מענטשנס געבאָרן קינדער:} פרוכפּערן; זײַן פרוכפּער(ד)יק;
{טאָמער פיגוראַטיוו:}
זײַן פּראָדוקטיוו; ברענגען גוטע (\געוואונטשענע) רעזולטאַטן.
bear in silence
שטילערהייט אויסשטיין (\דורכלײַדן);
{לומדיש:} אויסשטיין בשתיקה [bəshtíkə];
{פראַזע:} אויסשטיין ווי באָנטשע שווײַג.
bear responsibility
אָננעמען (אויף זיך) די (פולע) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfər(t)ləkh-kayt] (\אחריות [akhráyəs]).
bear scrutiny
אויסהאַלטן דעם (\אַן) עקזאַמען; (קענען) אויסשטיין אַ בדיקה [b(ə)díkə].
bear witness
זאָגן עדות [zògn-éydəs], דרומדיק: [zùgn-áydəs]; זײַן אַן עדות דערויף (אַז);
bearable
צום פאַרטראָגן; צום אויסהאַלטן;
אויף צו פאַרטראָגן; אויף אויסצוהאַלטן;
{פראַזע:} קוים מיט רחמים אויסהאַלטן (\פאַרטראָגן) [rákhməm].
beard
{אויף אַ ריכטיקער לאַנגער באָרד:} (די) באָרד (ל″ר: בערד);
{טאָמער אַ קורצלעכע:} (דאָס\די) בערדל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אַ גאָר קורצע:} (דאָס\די) בערדעלע (ל″ר: -ך);
{טאָמער געשאָרן אין דער פאָרמע פון אַ קמץ:} (דאָס\די) קמץ⸗בערדל (ל″ר: -עך);
{טאָמער ווי בײַ אַ ציג:} (דאָס\די) ציגן⸗בערדל (ל″ר: -עך).
beard: sprouting of (young man’s) beard
(די) שפּראָצונג פון דער באָרד; (די) באָרד⸗שפּראָצונג;
{לומדיש:} (די\דאָס) חתימת זקן [kh(ə)sì(y)məs-zókn], דרומדיק: [kh(ə)sì:məs-zúkn].
bearded
באַבערדלט;
{טאָמער דווקא אַ ממש לאַנגע באָרד:} באַבאָרדיקט.
bearded man
{בייגעוודיק:} (אַ\דער) באַבערדלטער; {טאָמער דווקא אַ ממש לאַנגע באָרד:} (אַ\דער) באַבאָרדיקטער;
{פראַזע; וועגן אַ טראַדיציאָנעלן יידן:} אַ ייד מיט אַ באָרד.
beardless man (/clean shaven man)
{בייגעוודיק:} (אַ\דער) באָרדלאָזער; (אַ\דער) אָפּגעגאָלטער; (אַ\דער) אָפּראַזירטער;
{לומדיש:} (אַ\דער) גלוח [g(ə)lúəkh], דרומדיק: [g(ə)lí:əkh] (ל″ר: גלוחים [g(ə)lúkhəm], דרומדיק: [g(ə)lí:khəm]);
{ווערטל:} בעסער אַ ייד אָן אַ באָרד ווי (\איידער) אַ באָרד אָן אַ ייד.
bearing (relevance): have (a) bearing on
האָבן אַ שייכות מיט (\צו) [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; זײַן רעלעוואַנט; האָבן אַ רעלעוואַנץ מיט (\צו);
{אַ קאַפּ לומדיש:} זײַן שייך [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh].
(beast (wild animal
(די) ווילדע חיה [kháyə] (ל″ר: …חיות [kháyəs]); (די) בעסטיע (ל″ר: -ס);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) חיה רעה [khàyə-róə], דרומדיק: [khàyə-rú:ə] (ל″ר: חיות רעות [khàyes-róəs], דרומדיק: [khàyəs-rú:əs]).
beast of prey
אַ רויב⸗חיה [aróyp-khàyə].
beastly
חיהש [kháyish]; ווי אַ חיה [vì-akháyə]; גרויזאַם.
(beat (hit
דערלאַנגען קלעפּ; שלאָגן;
{טאָמער מיט אַ סך און גאָר שטאַרקע קלעפּ:} צעהרגענען [tsə-hárgənən]; צעשלאָגן; צעממיתן [tsə-méyməsn], דרומדיק: [tsə-máyməsn].
(beat (defeat
באַזיגן; בײַקומען;
{לומדיש און בדרך כלל גראַדע ניט וועגן ספּאָרט נאָר וואָדען, לעבנס⸗ענינים, אַרײַנגערעכנט אינעווייניקסטע פּסיכאָלאָגישע אויפטוען:} גובר זײַן (איבער) [góyvər-zayn], צפונדיק: [géyvər-zayn];
{לומדיש, אַמאָפטסטן וועגן מיליטערישע און אַנדערע וויכטיקע ענינים:} מנצח זײַן <+דירעקטער אָביעקט>; [m(ə)natséyəkh-zayn], דרומדיק: [m(ə)natsáyəkh-za:n].
(beat around the bush (prevaricate
פּלאָנטערן מיט דער צונג; טאַלאַפּעטשען; ניט ריידן צו דער זאַך.
beat into someone’s head
אַרײַנהאַקן בײַ… אין קאָפּ אַרײַן.
beat the system
זײַן קליגער פאַר פאָניע(ן); זײַן קליגער פאַר (\איידער) פאָניע גנב [gánəv];
{פראַזע:} אַ מענטש קעגן אַ גולם איז פאָרט אַ מענטש [góyləm], צפונדיק: [géylom].
(beat up (physically
צעהרגענען [tsə-hárgənən]; צעשלאָגן; צעממיתן [tsə-méyməsn], דרומדיק: [tsə-máyməsn];
{לומדיש:} צענהרגן [tsə-nérəgn], דרומדיק: [tsə-néyrəgn].
(beat up on (with words
אַראָפּרײַסן; אַרונטעררײַסן; אַרײַנזאָגן; אַטאַקירן; באַפאַלן; טאַדלען; אויסזידלען;
{מיט מער קאָלאָריט:} מאַכן פּיפּקע (פון); אויספײַפן;
beat your head against a wall
זיך שלאָגן מיטן קאָפּ אין וואַנט (אַרײַן).
beatification
{אין דער קאֲַטוילישער רעליגיע:} בעאַטיפיקאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} בעאַטיפיצירונג.
beatify
{אין דער קאֲַטוילישער רעליגיע:} בעאַטיפיצירן.
beating
(די) צעשלאָגונג (ל″ר: -ען);
{פראַזעס:} עמעצן (גוט \ אַזוי ריכטיק) צעשלאָגן; עמעצן (אַזוי ריכטיק) דערלאַנגען קלעפּ (\מכות [mákəs]).
Beatles
די ביטלס [də-bíytlz] (ל″ר).
beatnik
(דער) ביטניק (ל″ר: -עס), ל″נ: {מער עמאָטיוו; אויך:} (די) ביטניצע (ל″ר: -ס).
Beats me!
פון וואַנעט (\וואַנען) זאָל איך וויסן?; זאָל איך אַזוי וויסן פון צרות! [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs];
זאָל איך אַזוי וויסן פון אַ בייזן וואָלף!; ווי קום איף צו וויסן?;
{אַ קאַפּ מער עלעגאַנט:} פרעג(ט) מיך (\מיר) בחרם! [bəkhéyrəm], דרומדיק: [bəkháyrəm].
beautician
(די\דער) קאָסמעטיק (ל″ר: -עס);
(דער) קאָסמעטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קאָסמעטיקערין (ל″ר: -ס);
{אָפּלאַכעריש:} (דער) שמאָסמעטיקער (וכו′).
beautification
(די) פאַרשענערונג (ל″ר: -ען).
beautiful
שיין; פּראַכטפול; פּרעכטיק; הערלעך;
{לומדיש:} מהודרדיק [m(ə)húdər-dik], דרומדיק: [m(ə)hídə(r)-dik]; תפארתדיק [təférəz-dik], דרומדיק: [təféyrəz-dik];
{פראַזעס, אַ סברא איבערגענוצט:} שיין ווי די וועלט; שיין ווי די לבנה [ləvónə], דרומדיק: [ləvú:nə];
{מער יידישלעך:} שיין ווי אסתר המלכה [èstər-(h)amálkə]; שיין ווי די מוטער רחל [rókhl], דרומדיק: [rúkhl]; שיין ווי אַ יאַנאָווער אתרוג [ésrəg]; שיין ווי אַ בערשאַדער טלית [táləs];
{פראַזעס; זעלטענער; מער ליטעראַריש:} שיין ווי די מלכה שבא [dəmálkə|shvó]; שיין ווי די זון אין תמוז [táməz]; שיין ווי געמאָלן און געטאָקט;
{בײַ טייל דרומדיקע:} שיין ווי אין זאַקאָפּאַנע;
{בײַ טייל צפונדיקע:} שיין ווי סאַלאָקער לבנה [ləvónə], דרומדיק: [ləvú:nə].
beautiful man → handsome man
beautiful woman → beauty
beautify
פאַרשענערן; שענער מאַכן;
{עמאָטיוו:} פאַרפּוצן;
{פראַזע:} באַשיינען און באַקריינען.
beauty
(די) שיינקײַט; (די\דער) פּראַכט; (די) פּראַכטפולקײַט; (די) פּרעכטיקײַט; (די) הערלעכקײַט;
{לומדיש:} (די) מהודרדיקײַט [m(ə)húdər-dəkàyt], דרומדיק: [m(ə)hídə(r)-dəkàyt]; (די) תפארתדיקײַט [təférəz-dəkàyt], דרומדיק: [təféyrəz-dəkàyt]; (די\דאָס) הדרות [hádrəs]; (דער) הדר [hódər], דרומדיק: [h)ú:də(r))];
{קאַבאַליסטיש:} הוד [hód];
{ווערטל:} שיינקײַט פאַרגייט, חכמה באַשטייט [khókhmə].
(beauty (beautiful woman
אַ קראַסאַוויצע (ל″ר: -ס); אַ שיינהײַט (ל″ר: -ן); אַ יפהפיה [yəféyf(i)yə], דרומדיק: [yəfáyf(i)yə] (ל″ר: יפהפיות); אַן אמתע שולמית [anéməsə|shuláməs], דרומדיק: [anéməsə|shiláməs];
{לומדיש:} אַ יפת תואר [ay(ə)fàs-tóyər], צפונדיק: [ay(ə)fàs-téyər] (ל″ר: -ס); אַ יפת מראה [ay(ə)fàs-márə] (ל″ר: -ס);
{אָפטמאָל סאַטיריש:} אַ פּאַרשיין [parshéyn]; אַ צורקע (ל″ר: -ס); אַ מיס⸗אַמעריקע (ל″ר: -ס)`
!(beaut(y) (ridiculous assertion/error): That’s a beaut(y
אָט האָט איר (\האָסטו) אַ פּערל! (\אַ שיינדל!).
beauty contest
(דער) שיינקײַט⸗קאָנקורס (ל″ר: -ן); (דער) שיינקײַט⸗פאַרמעסט (ל″ר: -ן).
beauty mark
(דאָס\דער) חן⸗פּינטעלע (ל″ר: -ך).
beauty parlour
(דער) סאַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
beauty products
(די) קאָסמעטישע פּראָדוקטן (ל″ר).
beaver
(דער) ביבער (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} (דער) באָבער (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} וויינען ווי אַ ביבער; שוויצן ווי אַ ביבער; אַנטלאָפן ווערן ווי אַ ביבער.
because
ווײַל; {מער שמועסשפּראַכיק:} ווײַלע;
צוליב דעם וואָס; מחמת [mákhməs] דעם וואָס; איבער דעם וואָס;
{אַ קאַפּ לומדיש אָדער גענייגט גענוצט ווערט איבער א ערנסטן ענין:} אַלמאי [àləmáy], דרומדיק: [(àləmá:(y];
{ע″ט, דיאַלעקטיש, אין פאַרשיידענע ליטעראַרישע סטילן:} וואָרעם [vórəm]; וואָרן.
because of
{אין אַלע פאַלן: +דאַטיוו:} צוליב; מחמת [mákhməs]; אַדאַנק; איבער;
{ליטעראַריש:} פון וועגן.
become
ווערן (ל″ע: איז געוואָרן \ זײַנען [\זענען] געוואָרן).
become: became
איז (\זײַנען \זענען) געוואָרן;
{פראַזע:} איז אַוועק…; („די געשעפטן זײַנען בײַ זיי אַוועק שלעכט“).
become: What became of her/him?
וואָס איז פון איר (\אים) געוואָרן?; וואו(אַ)הין איז זי (\ער) פאַרשוואונדן (\נעלם) געוואָרן? [néləm], דרומדיק: [néyləm].
becoming (proper, appropriate)
פּאַסיק; פּאַסנדיק;
{פראַזע:} ס′פּאַסט {+דאַטיוו רעפלעקסיוו}.
(.bed (n
(די\דאָס) בעט (ל″ר: -ן); (דער) געלעגער (ל″ר: -ן אויך: -ס);
{הערה: בײַ טייל היט זיך אויף דער חילוק פון (אַשטייגער) „אינדערפרי בין איך אַראָפּ פון געלעגער, און זיך דערמאָנט אַז איך דאַרף זיך שוין קויפן אַ נײַע בעט!“ — דער ערשטער בײַשפּיל איז דער אָרט אַוואו מען שלאָפט, דער צווייטער איז דער פיזישער מעבל גופא}.
(.bed (v
{מיט אַ סעקסועלן פּשט:} באַשלאָפן; שלאָפן מיט; גיין שלאָפן מיט.
bed of flowers
(דער) בייט (מיט בלומען \קווייטן) (ל″ר: -ן).
bed sheet
(דער) לײַלעך (ל″ר: -ער).
bed: double bed
(די\דאָס) טאָפּלטע בעט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) צווייאיקע בעט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) פּאָרל⸗בעט (ל″ר: -ן).
bed: four poster bed
(די\דאָס) הימל⸗בעט (ל″ר -ן);
{עמאָטיוו, אָפטמאָל אַָפּלאַכעריש:} אַ בעט ווי אַ חופּה [akhúpə], דרומדיק: [akhípə];
{ביטולדיק ממש:} אַ בעט אויף פיר קוליעס.
bed: get someone into bed (for sex)
פאַרפירן; פאַרריידן (פאַרנאַרן \אַרײַנריידן) אין בעט אַרײַן;
{לומדיש:} מפתה זײַן [məfátə-zayn].
bed: go to bed
זיך לייגן שלאָפן; זיך לייגן אין בעט (אַרײַן).
bed: king size bed
(די\דאָס) מלכמעסיקע בעט [méləkh-mèsikə], דרומדיק: [méyləkh-mèsikə] (ל″ר: -ן); (די\דאָס) קיניגלעכע (\קעניגלעכע [kéynigləkhə]) בעט (ל″ר: -ן);
bed: queen size bed
(די\דאָס) מלכהמעסיקע בעט [málkə-mèsikə] (ל″ר: -ן); (די\דאָס) קיניגין⸗בעט (\קעניגין⸗בעט [kéynəgn]) (ל″ר: -ן).
bed: single bed
(די\דאָס) איינצל⸗בעט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) איינצלנע בעט (ל″ר: -ן);
{פראַזע, הומאָריסטיש:} אַ בעט פאַר זיך אַליין און ווײַטער קיינעם.
bedding (bedclothes)
(די\דאָס) בעטגעוואַנט;
{לומדיש:} די כרים מיט די כסתות [kórəm], דרומדיק: [kú:rəm]; [ksósəs], דרומדיק: [ksú:səs]; {נאָכמער לומדיש:} (די) כרים וכסתות [kòrəm-uksósoys], דרומדיק: [kù:rəm-iksú:soys], צפונדיק: [kòrəm-uksóseys].
(Bedersi, Jedaiah ben Abraham (±1270 – ±1340
דער בחינת עולם [dər-pkhìnəs-óyləm], אויך: [dər-bəkhìnəs-óyləm]; צפונדיק: [dər-pkhìnəs-éylom], אויך: [dər-bəkhìnəs-éylom];
ידעיה הפּניני (בן אברהם) הבדרש″י.
bedbug
(דער) וואַנץ (ל″ר: וואַנצן; אויך: ווענץ; {שפּאַסיק און גענייגט גענוצט ווערן אויף באַליידיקן פיגוראַטיוו מענטשן:} ווענץ).
bedevil
באַדיבוקן [badíbəkn]; פאַרטײַוולען; באַווירקן ווי אַ שד [shéd]; פאַרשטערן מעשה שד [màyse-shéd];
{פראַזע:} עלעהיי ס′וואָלט אים אַ שד גענומען פאַרדרייען אַ קאָפּ; ווי ס′וואָלט אים אַ כאַפּ געטאָן דער שטן אַליין [sótn], דרומדיק: [sú:tn]; ווי ס′וואָלט אין אים אַרײַן אַ דיבוק [díbək].
bedfellow: politics makes strange bedfellows
צוליב פּאָליטיק לייגן זיך אין בעט אַרײַן גאָר פאַרשיידנאַרטיקע; אין דער פּאָליטיק טרעפט מען אומגעריכטע געליבטע.
bedlam
{אָפטמאָל (און שטאַרקער) אָן אַן אַרטיקל:}
כאַאָס; תהו ובוהו [tòyə-vóyə], צפונדיק: [tèyə-véyə]; הוילע איבערקערעניש; בהלהניש [bəhólənish], דרומדיק: [bəhú:lənish]; מהומהניש [məhúmənish], דרומדיק: [məhí:mənish]; ווירוואַר;
{מיט אַן אַרטיקל (אומבאַשטימט, סײַדן דעמאָנסטראַטיוו):}
אַ סומאַטאָכע; אַ בהלה [ab(ə)hólə], דרומדיק: [ab(ə)hú:lə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ ויתרוצצו [avàyisróytsətsù], דרומדיק: :[avàyisróytsətsì], צפונדיק: [avàyisréytsətsù]; אַ ויצעקו [avàyitsákù], דרומדיק: [:avàyitsákì].
Bedouin
(דער) בעדואינער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בעדואינערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) בעדואינערקע (ל″ר: -ס).
bedpan
(דער) חולאים⸗כלי [khoylóəm-kèylə], דרומדיק: [khoylú:əm-kàylə], צפונדיק: [kheyló(y)əm-kèylə] (ל″ר: ⸗כלים [kèyləm], דרומדיק: [kàyləm];
{שמועסשפּראַכיק, בײַ טייל וואולגאַריש:} (דער) פּיש⸗טאָפּ (ל″ר: פּיש⸗טעפּ).
bedrock
(דער) גרונדלאָג (ל″ר: -ן); (דער) שטיינערנער אונטערלאָג (ל″ר: -ן); (דער\דאָס\די) גרונט⸗געשטיין.
נקישה{לומדיש:} (די) אבני יסוד [àvney-y(ə)sód], דרומדיק: [àvnay-y(ə)sót] (ל″ר).
bedroom
(דער) שלאָפצימער (ל″ר: -ן); (די) שלאָפשטוב (ל″ר: שלאָפשטיבער).
bedroom furniture
(די) שלאָפצימער מעבל.
bedroom: two bedroom flat (/apartment)
אַ צוויי⸗שלאָפצימער דירה [díyre] (ל″ר: דירות [díyrəs]).
bedsheet
(דער) לײַלעך (ל″ר: -ער).
bedsores
(די) ליג⸗וואונדן (ל″ר); (די) בעט⸗וואונדן (ל″ר).
bedspread
(דער) צודעק (ל″ר: -ן); (דער) איבערדעק (ל″ר: -ס).
bedtime story
(די) בײַנאַכטיקע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:sə]; די מעשה צום לייגן זיך שלאָפן; (די) שלאָף⸗מעשה.
bedwetting (n.)
(די) נאַכטיקע באַנעצונג (ל″ר: -ען).
bee
(די) בין (ל″ר: -ען).
(.beef (n
(דאָס\די) רינדפלייש; (דאָס\די) רינדע(ר)נע פלייש; (דאָס\די) רינדערנס.
beef up
פאַרשטאַרקן; שטאַרקער מאַכן; פאַרפעסטיקן; מערן.
beehive
(דער) בינשטאָק (ל″ר: -ן).
beekeeper
(דער) בינענציער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
been: has been
איז געווען; איז געוועזן.
been: have been
{דרומדיק:} זענען געווען (\געוועזן); {צפונדיק:} זײַנען געווען (\געוועזן);
{הערה: וועגן „זײַנען“ ∼ „זענען“ זע אויבן}.
beer
(די\דאָס\דער) ביר.
(Beersheba (Be’er Sheva
באר⸗שבע [bərshévə], דרומדיק: [bərshéyvə].
beeswax
(דער) בינענוואַקס;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אָדער אָדאָרטן וואו ס′רעדט זיך וועגן קאָנטראַסט מיט חלבנע וואַקס:} (דער) וואַקס.
beet
(דער) בוריק (ל″ר: -עס).
beetle
(דער) זשוק (ל″ר: -עס).
befitting: for whom it is befitting
וועמען ס′פּאַסט; וועמען ס′איז פּאַסיק;
{אַוואו ס′גייט די רייד אויך וועגן כבוד פונעם בעל⸗דבר:} וועמען ס′שטייט אָן (\אָנעט).
(.before (adv
{נאָכן אַדווערב דרייט מען איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט:} פריער; אַפריער [a)fríyər)], טייל צפונדיק אויך: [a)fréyər)]; פריער צו.
(.before (conj
{נאָך דער קאָניונקציע דרייט מען ניט איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט:} פאַר דעם ווי; איידער;
{חסידיש, אויך:} בעפאָר.
(.before (prep
פאַר; {חסידיש, אויך:} בעפאָר.
before anything else
צום אַלעמערשטן; צום סאַמע ערשטן; ראשית כל [réyshəs-kòl], דרומדיק: [ráyshəs-kòl]; קודם כל [kóydəm-kòl], צפונדיק: [kéydəm-kòl];
{פראַזע; עמאָטיוו:} ראשית חכמה [réyshəs|khókhmə], דרומדיק: [ráyshəs|khókhmə];
{לומדיש:} ראשית [réyshəs], דרומדיק: [ráyshəs]; ראשית דבר [rèyshəz-dóvər], דרומדיק: [(ràyshəz-dúvə(r].
before you know it
{אַדווערביאַל:} איידער⸗וואָס⸗ווען; איידער מ′קוקט זיך אַרומ(עט); איידער מ′טוט זיך אַ קער.
(before: just before (adv.) (a little while ago
מיט אַ ווײַלע (\ווײַלינקע) צוריק; דאָ ניט לאַנג.
(before: just before (prep.) (just prior to / on the eve of
האַרט פאַר; פּונקט פאַר;
{ליטעראַריש:} ערב [érəv], דרומדיק: [éyrif].
beforehand
אַפריער (נאָך); נאָך פאַר דעם; פריער צו צו;
{לומדיש:} קודם המעשה [kòydəm-(h)amáysə], דרומדיק: [kòydəm-amá:(n)sə], צפונדיק: [kèydəm-(h)amáysə]; קודם למעשה [kòydəm-ləmáysə], דרומדיק: [kòydəm-ləmá:(n)sə], צפונדיק: [kèydəm-ləmáysə].
befriend
ווערן חבר מיט []; זיך באַפרײַנדן מיט; מאַכן פאַר אַ חבר (\פרײַנד \פרײַנט);
{שמועסדיק:} ווערן פּאַניבראַט מיט; ווערן אַ (גאַנצע) שמיקאַלקע מיט;
{לומדיש:} זיך מתחבר זײַן מיט [məskhábər-zayn].
beg
{ַאַלץ מלאכה פון אַ בעטלער, בעטנדיק דער עיקר מטבעות אָדער געלט:} בעטלען; שנאָרען; גיין איבער די הײַזער; גיין מיט דער טאָרבע;
{בכלל גענומען, שטאַרק און אונטערטעניק בעטן אַוואָס⸗ניט⸗איז:} זיך בעטן (להיפּוך צו „בעטן“ סתם).
beg: I beg your pardon
זײַ(ט) מוחל [móykhl], צפונדיק: [méykhl]; האָב (\האָט) ני(ש)ט קיין פאַראיבל;
איך בעט איבער דײַן (\אײַער) כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].
began
האָט אָנגעהויבן (ל″י); האָבן אָנגעהויבן (ל″ר);
האָט גענומען (ל″י); האָבן גענומען (ל″ר); {דרומדיק אויך:} גענעמען;
{אַרכעאיש אין מערסטע סביבות, ווײַטער גענוצט בײַ טייל חרדים:} (האָט\האָבן) אָנגעפאַנגען;
{לומדיש:} (האָט\האָבן) געמאַכט אַן אתחלא [as-khólə], דרומדיק: [as-khú:lə].
beggar
(דער) בעטלער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש: -ס);
{וואָס קומט צו דער טיר:}
(אַ\דער) הײַזער⸗גייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (אַזאַ\דער) וואָס גייט איבער די הײַזער;
{לומדיש:} אַן עני בפּתח [anòniy-bapésəkh], דרומדיק: [anù:ni:-bapéysəkh]; {נאָכמער לומדיש:} אַ חוזר על הפּתחים [akhòyzər-al-hapsókhəm], דרומדיק: [akhòyzər-al-h)apsú:khəm)], צפונדיק: [akhèyzər-al-hapsókhəm];
{וואָס לעבט אין אַן אַנשטאַלט פאַר אָרעמעלײַט:}
(אַ\דער) הקדשניק [hégdəsh-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ\די) הקדשניצע (ל″ר: -ס);
{וואָס גייט אָדער פאָרט אַרומעט איבער ווײַטערע מקומות:}
(אַ\דער) מדינה⸗גייער [mədí(y)nə] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש: -ס); (אַ\דער) מדינה⸗ייד (ל″ר: -ן);
{הערה א: אין מערב יידיש, און אין עלטערן יידיש בכלל, האָט „מדינה“ געהאַט דעם פּשט ′פּראָווינצ(ן)′, ′די פּראָווינציעלע מקומות′. אין די לעצטע דורות איז דאָס באַקאַנט אַדאַנק האַרטאָך ביימס וואונדערלעכן לעקסיקאָן פון אַמאָליקן האָלענדישן יידיש, „העט מקום און די מדינה“ (′די שטאָט און די פּראָווינץ′). ער איז אַליין געווען דער לעצטער וואָס האָט געקענט אויפן דיאַלעקט ריידן). ווי ס′איז אַן אָפטער גאַנג אין הלכות לשון, קען אַ שפּראַכיקער יש נעלם ווערן, בשעת מעשה איבערלאָזנדיק שפּורן. אין דעם פאַל, לעבט (זשיפּעט?) ווײַטער דער אַמאָליקער יידישער זין פון ′מדינה′ אין אָטאָ די פראַזעס};
{הערה ב: טייל וואָלטן אפשר שטעלן דאָ אויך „שנאָרער“; בדרך כלל קען שנאָרערײַ זײַן אַ טבע בײַ אַלערלייאיקע מענטשן מיט פאַרשיידענע מלאכות; אַזויאַרומעט באַקומט זיך, אַז „שנאָרער“ איז אַ גנאי⸗וואָרט דער עיקר אויף אַזאַ איינעם וואָס איז לויט דער מלאכה לחלוטין ניט קיין בעטלער}.
begging: go begging
גיין בעטלען; גיין איבער די הײַזער.
begin
אָנהייבן (עלטערע שרײַבונג: אָנהויבן) (ל″ע: אָנגעהויבן); נעמען (ל″ע: גענומען, דרומדיק אויך: גענעמען);
{מיט אָנצוהערעניש אויפן מאָמענט פון אָנהייבן אַוואָס⸗ניט⸗איז:} זיך אַ נעם טאָן צו;
{אַרכעאיש אין טייל סביבות, ווײַטער גענוצט בײַ טייל חרדים:} אָנפאַנגען;
{לומדיש:} מאַכן אַן אתחלא [as-khólə], דרומדיק: [as-khú:lə].
(Begin, Menachem (1913–1992
בעגין [béygin];
מנחם בעגין [mənákhəm|béygin];
געבאָרן: בריסק; געשטאָרבן: תל אביב.
beginner (elementary student)
(דער) אָנהייבער [ónhèybər], דרומדיק: [ún(h)àybər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנהייבערין (ל″ר: -ס);
{עלטערע שרײַבונג, אויך חסידיש:} אָנהויבער;
{אויך:} (דער) עלעמענטאַרער סטודענט (ל″ר: -ן); (דער) עלעמענטאַר⸗סטודענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) סטודענטקע (ל″ר: -ס);
{שפּאַסיק אין טייל יידישע שפּראַך קורסן:} אַ ←דרדקי שילער [dárdəkə];
{חסידיש אויך:} אָנפאַנגער;
{אָפּלאַכעריש:} די אלף⸗בית נודניקעס [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàyz].
(.beginning (n
(דער) אָנהייב [ón-hèyb], דרומדיק: [ún-(h)àyp] (ל″ר: -ן); (אויך: אָנהויב);
{וועגן אַן ערנסטן ענין} (די) אתחלא [as-khólə], דרומדיק: [as-khú:lə] (ל″ר: אתחלות); (אויך: די התחלה; ל″ר: התחלות);
{חסידיש אויך:} (דער) אָנפאַנג (ל″ר: -ען);
{עמאָטיווע סלאַוויזמען באַליבט אין טייל מזרחדיקע סביבות:} (דער) פּאָטשאַטיק (ל″ר: -עס); (דער) פּאָטשאָנטיק (ל″ר: -עס);
{ווערטל:} כל אתחלות קשות (געשריבן אויך: …התחלות…) [kòl-as-khóləs|kóshəs], דרומדיק: [kòl-as-khú:ləs|kú:shəs] (′אלע אָנהייבן זײַנען שווער′);
{הערה: בײַ צפונדיקע איז עס [ey], בײַ דרומדיקע: [ay], איז לויטן דין דאַרף זיך טאַקע שרײַבן „אָנהייב“ (ווי אין „ברייט“, „גיין“, „ריין“). נאָר וואָס? שוין אין נײַנצעטן יאָרהונדערט האָבן סעקולער⸗וועלטלעכע רעדאַקטאָרן, ליטוואַקעס, וואָס האָבן געוויינטלעך מורא געהאַט פאַרן אַרײַנהאַקן „יענעם ליטווישן [ey]“ אויפן אָרט פון סטאַנדאַרדן [oy], ע″פּ היפּערקאָרעצקיע אַרײַנגעפירט די שרײַבונג „אָנהויב“. און אָט אַזוי⸗אָ איז פאַרבליבן אין דער וועלטלעכער פּעריאָדיק און אין אַ גרויסער מאָס אויך אין דער בעלעטריסטיק, ניט קוקנדיק וואָס די נײַע יידישע פילאָלאָגיע האָט כדבעי פאַרריכט (צוריקגעשטעלט) אויף: „אָנהייב“ וואָס איז חל אין אַקאַדעמישע קרײַזן. און ווי געוויינטלעך, שטאַמט דער הײַנטיקער חסידישער באַנוץ גראַדע פונעם פּאָפּולערן באַנוץ פון דער יידישער פּעריאָדיק און פּרעסע אין גרעסטן טייל פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט. איז ווי בלײַבט די זאַך? אין די אַקאַדעמישע קרײַזן בלײַבט די מתוקנדיקע (אין דעם פאַל דווקא ניט מסוכנדיקע) שרײַבונג „אָנהייב“, בשעת ווען אין חסידישן באַנוץ איז געבליבן גילטיק די פאָרמע פון אַמאָליקע ראַדיקאַלע ליטווישע רעדאַקטאָרן. גיי ווייס}.
(.beginning of the redemption (kabb
די אתחלתא דגאולה [dəàs-kháltə|dəg(ə)úlə], דרומדיק: [dəàs-kháltə|dəg(ə)í:lə].
beginning: at the beginning
לכתחילה [ləkhat-khílə]; צום ערשטן; צום ערשטנס; בײַם אָנהייב;
{הערה וועגן „לכתחיחה“: ווען ס′איז אַ לאָגישער פּרעדיקאַט צו דעם וואָס וועט דערנאָכדעם קומען, ניט סתם אַ רשימה איינסן; („לכתחילה דאַרף מען צו דעם צוגיין אָפּטימיסטיש, נאָר מען דאַרף זיך פאָרט היטן“); דער אָפטסטער באַנוץ פון „לכתחילה“ איז פונדעסטוועגן ל″ע, ווען מען גרייט צו אויף אַ קאָנטראַסט: „לכתחילה איז דאָס געווען אַ געלונגענער שידוך, ערשט שפּעטער האָבן זיך גענומען אין וועג אַרײַן די צרות“}.
beginning: from beginning to end
פון אָנהייב ביזן סוף [funónheyb|bìzn-sóf], דרומדיק: [finú:nhayb|bìzn-sóf];
פון א′ ביז ת′ [funáləf|bìs-tóf], דרומדיק: [fináləf|bìs-túf];
{לומדיש:} פון בראשית ביז וזאת הברכה [fun-bréyshəs-biz|v(ə)zòys-(h)abrókhə], דרומדיק: [fin-bráyshəs-biz|v(ə)zòys-(h)abrúkhə], צפונדיק: [fun-bréyshəs-biz|v(ə)zèys-(h)abrókhə] (′פון דער ערשטער פּרשב פון דער תורה, בראשית, ביז דער לעצטער — דברי הימים′);
{נאָכמער לומדיש:} מהחל ועד כלה [mey-hókheyl|v(ə)àt-kólo], דרומדיק: [:may-húkhayl|v(ə)àt-kú:lu].
beginning: from the beginning
פון (סאַמע) אָנהייב; פון אָנהייב אָן (\אָנעט).
beginning: start from the beginning
אָנהייבן פון אָנהייב; אָנהייבן פון א′ (\אלף) [áləf]; אָנהייבן פון בראשית [bréyshəs], דרומדיק: [bráyshəs]; {חסידיש, אויך:} אָנפאַנגען פון אָנפאַנג.
ני(ש)ט פאַרגינען (ל″ע: …פאַרגונען; אויך: …פאַרגינט); ני(ש)ט זשאַלעווען;
{הערה א: „ני(ש)ט פאַרגינען“, צי לגבי זיך אַליין צי (אין מערסטע פאַלן) אַן אַנדערן, בלײַבט צווישן די סאַמע עמאָטיווסטע אויסדרוקן אינעם לשון עד היום הזה. ס′נעמט אַרײַנעט דאָס גובר זײַן דעם יצר הקנאה צו יענעם (דער עיקר ווען יענעם טרעפט אַוואָס⸗ניט⸗איז גוטס), און פון אַוועלכער ניט איז מאָס אומפאַרגינונג לגבי זיך אַליין (אַז אַ מענטשן קומט אָן שווער זיך ניט שפּירן שולדיק איבער אַ הנאה, איבער אַוועלכע⸗ניט⸗איז גוטיקײַטן אינעם לעבן). אַז מ′קומט אָנוואָרענען אַ חבר וועגן זינד פון יענעם ניט⸗פאַרגינען, איז נהוג, אַז דער חבר טוט זיך אַ לאַנגן טראַכט און טוט אַ זאָג, אַשטייגער: „איך פאַרגין אים!“ [fargínèm], שיער ניט אַלץ זעלבסט⸗טעראַפּיע אַלץ סגולה צו דער צרה};
{הערה ב: פון יידיש איז דער וואָרט⸗שורש מיט דער עמאָטיווקײַט צום טייל אַריבער אין איווריט (דער ווערב „לפרגן“ [ləfargén], דער שם⸗דבר „פירגון“ [firgún]) און פאַרשיידענע נוסחאות פון ענגליש (און אַנדערע לשונות), צי אַהינצוצו פון יידיש, צי שוין שני⸗בשלישי פון איווריט}.
begrudge: person who begrudges others
(דער) ני(ש)ט⸗פאַרגינער; {מער ליטעראַריש:} (דער) אומפאַרגינער; (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) …⸗פאַרגינערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) …⸗פאַרגינערקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) צר⸗עין [tsàr-áyən] (ל″ר: -ס).
begrudging (n.)
(די\דאָס) ני(ש)ט⸗פאַרגינערײַ (ל″ר: -ען); (די\דאָס) אומפאַרגינערײַ (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) ני(ש)ט⸗פאַרגינען; (די) ני(ש)ט⸗פאַרגינונג; (די) אומפאַרגינונג;
(דאָס\דער) ני(ש)ט⸗זשאַלעווען; (די) ני(ש)ט⸗זשאַלעוואונג; (די) אומזשאַלעוואונג.
begrudgingly
ני(ש)ט⸗פאַרגינענדיק; אומפאַרגינעריש; זשאַלעווענדיק.
behalf: on behalf of (in someone’s name)
אין נאָמען פון; פון …ס וועגן.
behalf: on behalf of (for the advantage of)
לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]; פון …ס וועגן.
behave
זיך אויפפירן [zəkh-úf-fìrn], דרומדיק: [zəkh-ó:(u)(ə)f-fìrn], טייל ד″מ: [zəkh-íf-fìrn]; האַנדלען.
Behave yourself!
זײַ(ט) אַ מענטש!; פיר(ט) זיך אויף ווי אַ מענטש!; פיר(ט) זיך אויף (\האַלט זיך) לײַטיש!.
behaved badly
זיך שלעכט אויפגעפירט; שלעכט געהאַנדלט;
behaved very unkindly (/badly)
זיך מיאוס אויפגעפירט [míyəs]; (האָט\האָבן זיך) מיאוס געהאַנדלט.
behaved poorly
זיך שלעכט אויפגעפירט.
behavior
(די) אויפפירונג (ל″ר: -ען);
{מער פאָרמעל, אַקאַדעמיש:} (דער) אויפפיר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) הנהגה [h)anhógə)], דרומדיק: [h)an(h)ú:gə)];
{לומדיש, דער עיקר בנוגע יסודותדיק⸗וויכטיקע אַספּעקטן פון מענטשלעכן לעבן; וועגן אַזאַ גאַנג (ניט איינמאָליק):} (די\דאָס) התנהגות [həsnágəs].
behavior: bad behavior
(די) אומלײַטישע אויפפירונג (\אויפפירעכץ);
(די) ני(ש)ט⸗אָנשטענדיקע האַנדלונג;
{לומדיש:] (די) הנהגה רעה [hanhògə-róə], דרומדיק: [h)an(h)ùgə-rú:ə)].
behavior: good behavior
(די) גוטע (\לײַטישע) אויפפירונג; (דער) גוטער (\לײַטישער) אויפפיר;
{לומדיש:] (די) הנהגה טובה [hanhògə-tóyvə], דרומדיק: [h)an(h)ùgə-tóyvə)], צפונדיק: [h)anhògə-téyvə)].
behavioral
אויפפירע(וו)דיק; אויפפירונגס⸗.
{לומדיש:} הנהגהדיק [hanhógədik], דרומדיק: [h)an(h)úgədik)].
behavioral pattern
(דער) געוויינטלעכער אויפפירונגס⸗שטייגער; (דער) אויפפירונגס⸗גאַנג (\⸗שטייגער);
{לומדיש:} (דער) דרך הנהגה [dèr(ə)kh-(h)anhógə], דרומדיק: [dèyr(ə)kh-(h)anhúgə] (ל″ר: דרכי⸗ [dàrkey], דרומדיק: [dàrkay]).
behavioral sciences
די הנהגהדיקע וויסנשאַפטן [hanhógə-dikə], דרומדיק: [h)an(h)úgə-dikə)].
behead
אָפּהאַקן דעם קאָפּ; {צפונדיק:} אָפּהאַקן די קאָפּ; קעפּן [képm]; דעקאַפּיטירן;
{שמועסשפּראַכיק:} אַראָפּנעמען דעם (\{צפונדיק:} די) קאָפּ.
beheading
(די) קעפּונג (ל″ר: -ען); (די) קאָפּ⸗אָפּהאַקונג (ל″ר: -ען); (די) דעקאַפּיטירונג (ל″ר: -ען).
behest: at the behest of
לויטן (\אויפן) פאַרלאַנג (\באַפעל) פון.
(דער) הינטערחלק [híntər-khèylək], דרומדיק: [híntə(r)-khàylik]; (דער) הינטן; (דער\דאָס) געזעס; (דער) אחור [ókhər], דרומדיק: [(úkhə(r];
{מיט אַ צוגעגעבענעם הומאָר:}
(די) אחוריים [akhəráyəm] (ל″ר {בעצם דער אַמאָליקער לשון⸗קודשדיקער דואַל, עלעהיי אין „ידיים“, „רגליים“});
{וואולגאַריש:}
(דער) תחת [tókhəs], דרומדיק: [túkhəs] (ל″ר: תחתער [tékhsər], דרומדיק: [(téykhəsə(r]);
{אייפעמיסטיש, בשעת מעשה הומאָריסטיש:}
(דער) פּרשדון [párzhd(ə)n] (ל″ר: פּרשדונים [parzhdóynəm], צפונדיק: [parzhdéynəm]) (< שופטים ג′: כ″ד);
{סלענגיש; אויך סעקסועל צי אינטים צי וועגן אַ קליין קינד:}
(דאָס\דער) תחתל [tékhəsl], דרומדיק: [téykhəsl] (ל″ר: -עך); (דאָס\די) געזעסל (ל″ר: -עך).
(.behind (prep
הינטער.
behind closed doors
הינטער פאַרמאַכטע טירן; אינעם פאַרשלאָסענעם קאַמער;
{פראַזע:} הינטער זיבן שלעסער.
behind enemy lines
פון הינטערן פראָנט; פון יענער זײַט פראָנט; (אַ)הינטער דער ליניע;
behind it (quietly pulling the strings)
(איז) שטילערהייט דער אמתער באַלעבאָס [éməsər]; (איז) דער פאַקטישער בעל⸗דעה [bàl-déyə], דרומדיק: [bàl-dáyə]; (איז) די\דער וואָס באַשליסט.
behind somebody’s back
הינטעראויגיק; היטער די אויגן; הינטער די פּלייצעס;
באַהאַלטענערהייט; זיך באַהאַלטנדיק.
behind the curve
(געבליבן) ני(ש)ט אין קורס; הינטערשטעליק; ני(ש)ט מיטהאַלטנדיק מיט די (אַלע) נײַאיקײַטן; אַ קאַפּ אין דער פאַרגאַנגענהײַט.
behind the scenes
פון הינטער די קוליסן; אָדאָרטן, קיינער זאָל ני(ש)ט זען; אָדאָרטן, וואו קיינער זעט ני(ש)ט.
behind the times
געבליבן הינטערשטעליק; שטיין געבליבן אין דער פאַרגאַנגענהײַט;
{ליטעראַריש:} אומדערהײַנטיקט; ני(ש)ט⸗דערהײַנטיקט.
(behind: be behind (in a task
אונטערהינקען; זײַן הינטערשטעליק; הינקען אין דער אַרבעט; זיך נאָכשלעפּן אין דער אַרבעט.
behind: come from behind
קומען פון הינטן; קומען פון יענער זײַט.
beige (color)
בעזש; בעזשעווע(ר).
beigel → bagel
(Beinfeld, Solon (b. 1934
שלום ביינפעלד [shóləm|béynfeld], דרומדיק: [shú:ləm|báynfelt], ד″מ: [shúləm|béynfeld];
ביינפעלד פון ווערטערבוך;
געבאָרן: בראָנקס, ניו⸗יאָרק.
(Beinfeld & Bochner’s Yiddish-English Dictionary (2013
ביינפעלד⸗באָכנערס ווערטערבוך;
{פון קיצור וועגן:} ביינפעלד⸗באָכנער.
(being (n.) (existence
(דאָס\דער) זײַן; (די) פאַראַנענקײַט; (דאָס\דער) פאַראַן זײַן; (דער) עקסיסטענץ (אויך: עקזיסטענץ); (דער) קיום [kíyəm];
{לומדיש:} (דאָס\דער) בנמצא זײַן [bənímtsə-zayn]; (דאָס\דער) במציאות זײַן [bəmtsíyəa].
(being (n.) (life form
(די) בריאה [bríyə] (ל″ר: ברואים [brú(y)əm], דרומדיק: [brí:(y)əm]; אויך: בריות [bríyəs]); (די) באַשעפעניש (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא ניט קיין מענטש:} (דער) בעל⸗חי [bàl-kháy] (ל″ר: בעלי⸗חיים [bàlə-kháyəm]);
{טאָמער באַלעבט צי ניט:} (דער) וועזן (ל″ר: -ס).
being (n.) (essence, thing existing)
אַ יש [ayésh] (ל″ר: -ן); אַ וועזן (ל″ר: -ס); אַ פאַראַנענקײַט (ל″ר: -ן).
(being (v. present participle
זײַענדיק.
being that
נעמענדיק אין באַטראַכט, אַז; היות ווי ס′איז דער פאַל, אַז [heyóys], צפונדיק: [heyéys].
being: come into being
ווערן; אויפקומען; אַ יש ווערן [ayésh]; אַ תמצית באַקומען [atámtsəs]; בנמצא ווערן [bənímtsə].
Beirut
{אָן אַן אַרטיקל} ביירוט (אויך: בעירוט).
רײַסן, ווײַסרוסלאַנד, בעלאַרוס
(א) פאַראַן אַ שיטה, אַז פּונקט אַזוי ווי בײַ אַ סך מלוכות, לענדער און קולטורן, זאָל מען דעם הײַנטיקן אָפיציעלן און אויך ברייט⸗באַנוצטן נאָמען פונעם לאַנד, בעלאַרוס [belarús] אויסשפּרייטן רעטראָספּעקטיוו אין דער דור⸗דורותדיקער פאַרגאַנגענהײַט אַרײַן.
(ב) פאַראַן אויך אַ צווייטע מיינונג, אַז דער נאָמען בעלאַרוס פּאַסט זיך אַמבעסטנס צו דער איצטיקער, נאָכסאָוועטישער תקופה, פון אָפיציעלער אומאָפּהענגיקײַט, פון 1991טן יאָר און ווײַטער, בעת ווען אין דער סאָוועטישער תקופה איז מער שייך די בעלאַרוסישע (אָדער: בעלאָרוסישע) רעפּובליק, אָדער פון קיצור וועגן: בעלאַרוסיע (אָדער: בעלאָרוסיע) [belarúsyə]. אונטערשפּאַרנדיק אָט די פּאָזיציע, ווײַזט מען אָנעט, אַז די (אויף⸗אַ⸗סך גרעסערע) גרענעצן פון הײַנטיקן בעלאַרוס וואַקסן פון דעם כיבוש און ליקווידירונג מצד דער סאָוועטישער מאַכט פון דער צווישנמלחמהדיקער פּוילישער רעפּובליק אין סעפּטעמבער 1939. ביז דעמאָלט איז די „קלאַסישע“ בעלאַרוסישע רעפּובליק באַשטאַנען בלויז פון מזרחדיקן סעקטאָר מיט דער הויפּטשטאָט מינסק שיער ניט בײַ דער מערבדיקער גרענעץ. דאָס איז געווען די רעפּובליק פון די שטעט וויטעבסק, מאָלעוו (מאָהילעוו), האָמלע (גאָמעל), באַברויסק, פּאָלאָצק וכו′ וואָס איז באַקאַנט געווען איבער דער וועלט ווי די ווײַסרוסישע (אָדער בעלאַרוסישע) רעפּובליק פון סאָוועטנפאַרבאַנד (אין פאַרשיידענע לשונות האָט מען אָדער גענומען דעם סלאַווישן שורש און אַדאַפּטירט, אָדער מען האָט לויטן פּשט („ווײַסער רוסלאַנד“) פאַרטײַטשט. ערשט נאָכן כיבוש פּוילן, האָט די סאָוועטישע מאַכט אַנעקסירט און אַרײַנגענומען אין אָט דער רעפּובליק די שטעט אויף צו מערב: פּינסק, בריסק (ברעסט), גראָדנע, סלאָנים, באַראַנאָוויטש, נאַוואַרעדאָק (נאָוואָגרודעק) און אַ גרויסע צאָל שטעטלעך צווישן מינסק און ווילנע, ביז ווײַטער אויף צפון, וואָס היסטאָריש איז „זייער שטאָט געווען ווילנע“ און אַזוי אויך אין צווישנמלחמהדיקן פּוילן; — ווילנע, וואָס די סאָוועטן האָבן אָקטאָבער 1939 אַוועקגעגעבן דער ליטווישער רעפּובליק אַ טראָיאַנישע מתנה. לויט אָטאָ דער שיטה באַקומט זיך, אַז די צוויי תקופות פון דער בעלאַרוסישער רעפּובליק ווי טייל פון סאָוועטנפאַרבאַנד געהערן דער געשיכטע פון דער „בעלאַרוסישער (ווײַס⸗רוסישער) רעפּובליק“ — פון קיצור וועגן: ווײַסרוסלאַנד —
בעת ווען די פאַקטישע געשיכטע פון „בעלאַרוס“ נעמט זיך אין וועג אַרײַן ערשט אין 1991 מיטן צונויפפאַל פון סאָוועטנפאַרבאַנד און די דעקלאַרירונג פון אומאָפּהענגיקײַט. טיילמאָל הערט מען די טענה, אַז ס′איז שווער צו געפינען אין דער גאַנצער געשיכטע ביז דער ערשטער וועלט מלחמה אַ תקופה מיט אַ מלוכה וואָס זאָל הייסן אין אַוועלכן ניט איז גלגול דער ווײַסער רוסלאַנד. אָבער ווידער פאַרקערט: עטנאָגראַפן און פילאָלאָגן ווײַזן אָבער אָן אויף די אַלע הונדערטער יאָרן פון אַ בעלאַרוסישער שפּראַך און ליטעראַטור און קולטור, ניט שייך וואָס עס איז ניט געווען קיין פּאָליטישע זעלבשטענדיקײַט; מה⸗דאָך יידיש איז פאַר⸗זיך אַ זעלטענער מוסטער פון די אויפטוען און כוחות פון די מלוכהלאָזע לשונות און קולטורן וואָס אויף דער וועלט.
(ג) בײַ אַמאָליקע יידן, אויף יידיש, אין אָט דער גאַנצער טעריטאָריע פון צפון⸗מזרחדיקן יידיש, האָט מען די טעריטאָריעס גערופן: רײַסן (אין גאָר אַמאָליקן אויסלייג אָפטמאָל: רייסין), טאַקע ווי אין משה קולבאַקס באַוואוסטער פּאָעמע רײַסן. דעם נאָמען טרעפט מען אין די מקורות שוין הונדערטער יאָרן, און ער איז לעבעדיק געווען אין מויל פון אַ סך יידן ביזן חורבן, און בײַ דער שארית הפּליטה שיער ניט ביז איצטער אויב אַפילו אין זכרון פון באָבע⸗זיידעס באַנוץ איידער אין אייגענעם באַנוץ. אין אַמאָליקע ווילנער אויסגאַבעס פון סליחות און אַנדערע ספרים האָט מען אָנגעגעבן דעם נוסח בזה הלשון: ליטא, זאמיט, רייסין, ווי די דרײַ שטחים פון די צפונדיקע יידן וואָס זײַנען אין ברייטערן קולטור⸗היסטאָרישן און דיאַלעקטאָלאָגישן זין אַלע ליטוואַקעס און זייערע לענדער, די לענדער וואָס שטאַמען אָפּעט אין אַַ גרויסער מאָס פון געוויסע גאָראַמאָלעדיקע גרענעצן פון ליטווישן גרויס⸗פירשטנטום.
(ד) אין די יאָרן צווישן די צוויי וועלט מלחמות, ווען די בעלאַרוסישע רעפּובליק איז באַשטאַנען בלויז פון מזרחדיקן סעקטאָר, מיט מינסק (כמעט האַרט בײַ זײַן מערבדיקער גרענעץ) אַלץ הויפּטשטאָט, איז יענע רעפּובליק געווען אַ זייער וויכטיקער צענטער פון יידיש, און פון יידישער שפּראַך און ליטעראַטור, נאַטירלעך לויטן סאָוועטישן שטייגער. אין אָט דער צײַט, בתוכה די אַלע יאָרן ווען יידיש איז געווען איינע פון די אָפיציעלע שפּראַכן, און עס זײַנען אַרויס אַ סך זשורנאַלן, ביכער, דאָקומענטן אויף יידיש, איז דער יידישער נאָמען פון לאַנד נאָר און בלויז געווען: ווײַסרוסלאַנד [váys-rùsland]. אין אַ סך פּובליקאַציעס זעט זיך אויך דער אַדיעקטיוו פונדערפון: ווײַסרוסלענדיש; פאַר יידישע לינגוויסטן און ליטעראַטור היסטאָריקער, למשל, וועלן אייביק וויכטיק בלײַבן פאַרשיידענע וויסנשאַפטלעכע בענד אויף יידיש, בתוכם דער „מינסקער צײַטשריפט“, וואו מען זעט בולט אַז זיי זײַנען בכלל אויף דער וועלט געקומען אַדאַנק — „דער יידישער אָפּטיילונג בײַם אינסטיטוט פאַר ווײַסרוסלענדישע קולטור“. „ווײַסרוסלאַנד“ איז געווען בשעת מעשה דער יידישער נאָמען פון לאַנד אין מויל פון זײַן אָנזעעוודיקער יידישער באַפעלקערונג, אַ נאָמען וואָס איז געבליבן פעסט בײַ די וואָס שטאַמען פון אָט די שטחים איבער גאָר דער וועלט און נוצן נאָך יידיש, אַזוי ווי בײַ יידיש ריידנדיקע אין אָטאָ די מקומות גופא. דאָס הייסט, אַז סײַ אָפיציעל אין אַ לאַנד וואו יידיש האָט געהאַט אַ ממשותדיקן מלוכהשן סטאַטוס מיט אָן אַ שיעור לעבעדיקן באַנוץ (ניט סתם סימבאָליק), און במילא אַ שלל מיט פּובליקאַציעס און אינסטיטוציעס, איז דער איינציקער נאָמען פון דער צווישנמלחמהדיקער רעפּובליק אויף דער יידישער שפּראַך געווען: ווײַסרוסלאַנד. פאַראַן מיינונגען, אַז פּונקט ווי „בעלאַרוס“ בײַ בעלאַרוסן, קען „ווײַסרוסלאַנד“ אויף יידיש אויסגעשפּרייט ווערן, סײַ רעטראָספּעקטיוו (בדיעבד) סײַ פּראָספּעקטיוו (אויף להבא).
(ה) פונדעסטוועגן בלײַבט אַן אויסנאַם און אַ פּאָטענציעלע מניעה. אינעם לשון פון יידן פון יענע טיילן פון צווישנמלחמהדיקן צפון⸗מזרחדיקן פּוילן וואָס זײַנען אַרײַן אין דער בעלאַרוסישער רעפּובליק ערשט פון 1939 (פּינסק, בריסק, גראָדנע, סלאָנים, באַראַנאָוויטש, נאַוואַרעדאָק, און די אַלע שטעטלעך אין צפון⸗מערבדיקן בעלאַרוס פּאַזע דער ליטווישער און לעטישער גרענעץ) האָט דער טערמין ווײַסרוסלאַנד זיך גראַדע ניט אײַנגעפונדעוועט אויף יידיש. ספּעציעל בײַ יידן פון אַ מער טראַדיציאָנעלער אָריענטירונג, האָט זיך דער נאָמען „ווײַסרוסלאַנד“ ניט געפּאָרט נאַטירלעך מיט די היסטאָרישע (און ביזן חורבן) ישיבהשע שטעט מיר, קלעצק, וואַלאָזשין, באַראַנאָוויטש, סלאָנים. אַז די „ליטווישע ישיבה שטעט“ זאָלן זײַן „אין פּוילן“ איז שוין איינמאָל געווען אַ שפּראַכיקע און פּסיכאָלאָגישע איבערקערעניש; און איצט ווידער — ווײַסרוסלאַנד? אין גאַנג פון אונדזערע עקספּעדיציעס אויף אויסזוכן די לעצטע יידיש ריידנדיקע זקנים אין יענע מקומות, האָבן מיר אַ סך מאָל פאַרצייכנט בײַ זקנים, אינעם לעצטן יאָרצענדליק פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, אָט אַן ערך אַזאַ מין פאָרמולירונג: „פון אַמאָל⸗אַמאָל זײַנען מיר דאָך ליטוואַקעס, די געגנטן ט′מען אַמאָל גערופן רײַסן, נאָר פאַר דער מלחמה זײַנען מיר געווען פּוילישע בירגער און אונדזער וויכטיקסטע שטאָט איז געווען ווילנע וואָס איז דאָך אויך געווען אין פּוילן. יע, אין 1939טן יאָר האָט מען אונדז דאָ אַרײַנגענומען אין ווײַסרוסלאַנד, נאָר אויף יידיש האָט מען זיך ניט גערופן אַזוי. פאַרקערט, אַז דאָ לעבט איצטער אַ ייד וואָס איז אַרײַנגעפאָרן פון אַ שטעטל ערגעץ ניט ווײַט פון באַברויסק, זאָגן מיר אויף אים: ער איז פון יענע ווײַסרוסלאַנד [yénə|vàys-rúsland]. נאָך היטלערן, אַז ס′זײַנען דאָ געבליבן אַזוי ווייניק יידן, זײַנען מיר געווען סאָוועטישע בירגער, אויף וואָס איז ווײַטער געווען צו טראַכטן. אַהאַ, און איצטער זײַנען מיר בירגער פון בעלאַרוס. איז וואָס נאָך ווילט איר וויסן?“ {אגב איז דאָס בדרך כלל בײַ אָטאָ די יידן געווען אַרויסגערעדט דווקא [vàys-rúsland]; ניט [váys-rùsland] — דער נוסח וואָס אָפטער בײַ יידן פון מזרחדיקן ווײַסרוסלאַנד\בעלאַרוס גופא, אין וועלכן ס′ווערט גראַדע באַטאָנט, ניט קוקנדיק אויף דער קלענערער דיסטאַנץ ביז רוסלאַנד געאָגראַפיש גערעדט: „מער ווײַס“ און „ווייניקער רוסלאַנד“…}.
(ו) אויפן פאָרשערישן געביט פון דער יידישער פילאָלאָגיע און קולטור געשיכטע שטעלן מיט זיך פאָר אָט די מקומות די היסטאָריש⸗גערעדט מזרחדיקע שטחים פון צפון⸗מזרח יידיש און במילא פון די צפון⸗מזרחדיקע אשכזנים. פאָלקלאָריסטיש און אין דער טראַדיציאָנעלער טערמינאָלאָגיע זײַנען דאָס אַלץ די מזרחדיקע ליטוואַקעס און די ערטער די מזרחדיקע טיילן פון ליטע אין ברייטערן קולטור⸗היסטאָרישן זין, וואָס האָט ניט קיין דווקאדיקן שייכות מיט די אַלע פּאָליטישע איבערקערענישן אין גאַנג פון דור⸗דורות, און בפרט אין צוואַנציקסטן יאָרהונדערט.
belated
פאַרשפּעטיקט;
{לומדיש; פּרעדיקאַטיוו:} (ס′איז) לאחר הזמן [l(ə)àkhər-(h)azmán].
belatedly
פאַרשפּעטיקטערהייט; מיט אַ פאַרשפּעטיקונג;
{לומדיש:} שוין לאחר הזמן [l(ə)àkhər-(h)azmán].
belch (v.)
געבן אַ גרעפּץ; אָפּגרעפּצן.
Belfast
{אָן אַן אַרטיקל:} בעלפאַסט.
belfry
(דער) גלעקל⸗טורעם (ל″ר: -ס);
{באַטאָנענדיק די קריסטלעכקײַט פונדערפון:} (דער) קלויסטער⸗גלאָק (ל″ר: ⸗גלעקער).
(.Belgian (adj
בעלגיש.
Belgian person
(דער) בעלגיער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בעלגיערין (ל″ר: -ס);
{מער אינטים; בייגעוודיק:} (די\דער) בעלגישע(ר).
Belgium
(אָן אַן אַרטיקל) בעלגיע [bélgyə].
belie (fail to match up with expectation)
זײַן בסתירה מיט [bəstíyrə]; זײַן אַ ווידערשפּרוך מיט; ני(ש)ט שטימען מיט;
{לומדיש}: סותר זײַן [sóysər-zayn], צפונדיק: [séysər-zayn].
belies (gives an incorrect impression)
גיט אַ פאַלשן (\ני(ש)ט⸗ריכטיקן) אײַנדרוק; שטעלט מיט זיך פאָר אַ ני(ש)ט⸗אַקוראַטן אָנווײַז.
belief
{אוניווערסאַל, אויך אוניווערסאַל רעליגיעז:}
(דער\דאָס) גלויבן [gloybm], צפונדיק: [gleybm];
{בדרך כלל בנוגע וואָס⸗ניט⸗איז וויכטיק דעם מענטשן אויסערן תחום פון רעליגיע:}
(די) איבערצײַגונג; (די) גלייביקײַט;
{אין תחום פון דער טראַדיציאָנעלער יידישער רעליגיע:}
(די) אמונה [əmúnə], דרומדיק: [əmínə]; יראת שמים [yìrəs-sh(ə)máyəm] (′אַ מורא האָבן פאַר [גאָט אין] הימל′); {עמפאַטיש:) (די) אמונה שלימה [əmùnə-shléymə], דרומדיק: [əmìnə-shláymə] (′פולשטענדיקער גלויבן′);
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן טראַכטן איז ניט אָפּצוטיילן די אמונה פון דער אָפּטימיסטישער אײַנגעגלייבטקײַט אַז דער רבונו של עולם וועט ווירקן לטובה, וואָס רופט זיך:}
(דער) בטחון [bətókhn], דרומדיק: [bətúkhn].
belief: in the belief that
האַלטנדיק, אַז; גלייבנדיק, אַז; זײַענדיק בײַ דער מיינונג, אַז.
believability
(די) גלייבעדיקײַט; (די) גלייבלעכקײַט; {אַרכעאיש:} (די) גלייבווערדיקײַט.
{פראַזעס:} די פראַגע צי מען קען דערײַן גלייבן (\צי מען קען זיך דערויף סומך זײַן [sóyməkh-zayn], צפונדיק: [séyməkh-zayn]).
believable
(וואָס) לאָזט זיך גלייבן; (וואָס) ס′גלייבט זיך [zgléybdzakh], דרומדיק: [zgláyptsəkh]; (וואָס) לייגט זיך אויפן שכל [lèygdzakh|afn-séykhl], דרומדיק: [làyktsəkh|o(u)(ə)fn-sáykhl]; (וואָס) מ′קען גלייבן; (וואָס) מ′קען זיך פאָרשטעלן; גלייבלעך.
believe
גלייבן [gleybm], דרומדיק: [glaybm];
{די עלטערע אָרטאָגראַפישע פאָרם, אין גײַסט פון ליטעראַרישער יידישער אינטערדיאַלעקטישקײַט און בבת אחת אונטער דער דעמאָלטיקער דײַטשמערישער השפּעה, וואָס שטעלט מיט זיך פאָר אַן איינאיינציקן אַרויסרייד (גלײַך אין אַלע דיאַלעקטן) וואָס איז געבליבן אויך אין לעבעדיקן באַנוץ אין טייל קרײַזן:}
גלויבן [gloybm];
{אין זין פון ′האָבן די מיינונג′ (ַאַז…), אויך:}
מיינען; האַלטן; טראַכטן; בײַ מיר (\דיר וכו′) קומט אויס(עט); {חסידיש, אויך:} דענקען;
{הערה: אין דער ליטעראַרישער שפּראַך איז „דענקען“ באַגרענעצט אויפן זין פון אַ טיפן פילאָסאָפירנדיקן טראַכטן; „וואָס מיינסטו, דו האַלטסט אַז אויך אַ טיפער דענקער דאַרף דאָך טראַכטן אויך וועגן טעגלעכע קליינעיקײַטן?“};
{אין זין פון אַוועלכער ניט איז טיפער, ערנסטער גלייבונג:}
גלייבן בלב ונפש [gléybm|blèvənéfəsh], דרומדיק: [gláybm|blèvənéyfəsh]; גלייבן מיטן גאַנצן האַרצן.
{אין זין פון אַ טיפערער יידישער רעליגיעזער איבערצײַגונג:}
האָבן אמונה [əmúnə], דרומדיק: [əmínə]; האָבן יראת שמים [yìrəs-sh(ə)máyəm]; {אין טראַדיציאָנעלן יידישן טראַכטן איז ניט אָפּצוטיילן די אמונה פון דער אָפּטימיסטישער אײַנגעגלייבטקײַט, אַז דער רבונו של עולם וועט ווירקן לטובה, וואָס רופט זיך: האָבן בטחון [hòbm-bətókhn], דרומדיק: [h)ùbm-bətúkhn)].
believe in (have faith or confidence in something or someone)
האַלטן פון; האָבן (אַ) צוטרוי צו.
believe in (religiously)
גלייבן אין.
believe it or not
צי מ′גלייבט צי ניט; גלייב(ט) יאָ אָדער גלייבט ני(ש)ט;
{פראַזעס:} אַ קשיא אויף אַ מעשה [akáshəf|amáysə], דרומדיק: [akáshəf|amá:(n)sə]; מאַלע וואָס ס′לייגט זיך אויפן שכל [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].
!Believe (you) me
אויף מײַן ערן וואָרט! [af-màyn|érn-vórt], {מער עמפאַטיש:} [af-máyn|èrn-vòrt];
מעגסט (\איר מעגט) מיר גלייבן! {דיאַלעקטיש, אַרכעאיש: מיך};
קענסט זיך (\איר קענט זיך) אויף מיר פאַרלאָזן (אַז).
believe: make believe
מאַכן זיך; מאַכן אַן (\דעם) אָנשטעל;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} מאַכן גלייבן.
believer
{בײַ יידן, רעליגיעז; בייגעוודיק:} (דער) גלייביקער, ל″נ: גלייביקע (ל″ר בײַ ביידע: גלייביקע);
{לומדיש:} דער בעל⸗אמונה [bal-əmúnə], דרומדיק: [bal-əmínə] (ל″ר: בעלי אמונה [bàlə-əmúnə]); (דער) בעל מאמין [bal-máymən], דרומדיק: [bal-má:mən] (ל″ר: -ס); (דער) מאמין [máymən], ל″נ מאמינטע [máyməntə], ל″ר מאמינים [mamínəm] {נאָכמער לומדיש:} [maymínim];
{אוניווערסאַל, רעליגיעז:} גלייבער אין גאָט (ל″ר: ø), ל″נ: גלייבערין אין גאָט (ל″ר: -ס); וואָס \ זיי גלייבן אין גאָט;
{וועגן גלייבן אין אַ זאַך סתם, שטאַרק האַלטן פון אַוואָס⸗ניט⸗איז צי אַוועמען⸗ניט⸗איז:} (דער) גלייבער (ל″ר: ø), ל.נ. (די) גלייבערין (ל″ר: -ס), {אָפטמאָל מיט אַ קאַפּ איראָניע:} (די) גלייבערקע (ל″ר: -ס); {פראַזעס:} (אַ מענטש) וואָס האַלט פעסט (פון\אַז); (דער) נאָכפאָלגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) נאָגפאָלגערין (ל″ר: -ס); {אַ קאַפּ פיגוראַטיוו:} אַ חסיד (פון) [khósəd], דרומדיק: [khú:sət].
belittle
מאַכן צו גאָרני(ש)ט; מאַכן צו קליינגעלט; מאַכן מיט דער ערד (צו)גלײַך;
{סלענגיש, עמאָטיוו:} מאַכן פּיפּקע פון; מאַכן אַש און בלאָטע פון; אָפּהאַקן דעם קאָפּ (צפונדיק: די קאָפּ);
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn];
{לומדיש; עמפאַטיש פאַרשטאַרקט:} מאַכן כעפרא דארעא [k(ə)áfrə|d(ə)árə]; (′צוגלײַך מיטן שבויב וואָס אויף דער ערד′).
bell
{קלענער, למשל צו אַ דירה:} (דאָס\דער) גלעקל (ל″ר: -עך);
{גרעסער, למשל אין אַ קלויסטער אָדער שטאָט⸗זייגער:} (דער) גלאָק (ל″ר: גלעקער).
bellboy
(דער\דאָס) האָטעל⸗יינגל (ל″ר: -עך).
belles lettres
(די) בעלעטריסטיק; די שיינע ליטעראַטור.
bellicose
קריגעריש געשטימט; מלחמהדיק [mə(l)khómə-dik], דרומדיק: [mə(l)khúmə-dik].
belligerence
(די) קריגמעסיקע אַגרעסיווקײַט; (די) נייגונג צו פירן מלחמות [mə(l)khóməs], דרומדיק: [mə(l)khúməs].
belligerent
קריגעריש געשטימט; גענייגט צו מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə].
bellow
רעווען.
belly
(דער) בויך (ל″ר: בײַכער);
{צאַרטלעך, אויך איראָניש וועגן אַ בויך וואָס איז צו גרויס:} (דער\דאָס) בײַכל (ל″ר: -עך).
belly: a big belly
אַ גרויסער (\ריזיקער \מעכטיקער) בויך;
{מיט הומאָר:} אַ בויך ני(ש)ט צו(ם) פאַרזינדיקן;
{פראַזעס:} אַ בויך ווי (בײַ) אַ פּרנס [apárnəs];
{ביטולדיק:} אַ בויך ווי (בײַ) עגלון מלך מואב [églən|mèyləkh-móyəv], דרומדיק: [églən|màyləkh-móyəf], צפונדיק: [églən|mèyləkh-méyəv] (< שופטים ג′: ט″ו–ל″ט, בפרט פּסוק י″ז);
{וואולגאַריש:} אַ בויך ווי (בײַ) אַ חזיר [akházər].
belly button
(דער) נאָפּל (ל″ר: -ען); (דער) בויך⸗נאָפּל (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו; בײַ טייל סלענגיש צי שפּאַסיק:} (דער) פּופּיק (ל″ר: -עס).
belly dance (v.)
בויך⸗טאַנצן;
{עמאָטיוו:} טאַנצן מיטן בײַכל.
belly dancer (f.)
(די) בײַכל⸗טענצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) בײַכל⸗טענצערקע (ל″ר: -ס);
(די) עגיפּטישע טענצערין (ל″ר: -ס).
belly dancing
(דאָס\דער) בויך⸗טאַנצן; (די) בויך⸗טענץ (ל″ר); (דאָס\דער) עגיפּטישע(ר) טאַנצן;
{עמאָטיוו:} (די\דאָס) בויך⸗טאַנצערײַ (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) בײַכלדיקע(ר) טאַנצן;
(דאָס\דער) עגיפּטישע(ר) טאַנצן.
bellyache
(דער) בויכווייטיק (אויך: בויכווייטאָג).
belong
{מיט דאַטיוו:} געהערן;
באַלאַנגען (צו).
belonging: sense of belonging
אַן אײַנגעהיימישטקײַט; אַ געפיל אַז מ′פּאַסט זיך אַרײַנעט; אַ געפיל פון אָנגעהעריקײַט.
beloved
באַליבט; וואָס געפינט בײַ לײַט חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn];
{ליטעראַריש:} לײַטזעליק.
beloved of God
באַליבט בײַ גאָט;
{ליטעראַריש:} גאָטזעליק (אויך: גאָטזעליג).
beloved: my beloved
{בייגעוודיק:} מײַן געליבטע(ר);
{אינטים:} מײַן סערצע; מײַן סערצעניו;
{טאָמער פּלאַטאָניש; בייגעוודיק:} מײַן באַליבטע(ר).
below (adv.)
אונטן; אַראָפּצוצו.
below (prep.)
אונטער;
{לומדיש הומאָריסטיש:} מתחת (ל…) [mitákhəs], מער פאָרמעל: [mitákhas].
below the belt
אונטערן פּאַסיקל (\רימען \גאַרטל); {הומאָריסטיש:} אונטערן פּופּיק;
{פיגוראַטיוו:} ממש ני(ש)ט אָנשטענדיק [máməsh]; איבער דער מאָס דערלאַנגט.
below: from below
פון אונטן.
belt (n.)
(דער\דאָס) פּאַסיקל; (דער) פּאַסיק; (דער) רימען;
{בײַ טייל סתם, בײַ טייל נאָר וועגן אַ ספּעציעלן פּאַסיקל, אַמאָפטסטן פון ווייכן שטאָף, וואָס אַ חסידישער מאַנסביל טוט זיך אָנעט צום דאַוונען:)
(דער\דאָס) גאַרטל (ל″ר: -ען, -עך).
belt (v.)
אַ שלאָג טאָן (עמעצן); אַ קלאַפּ געבן (עמעצן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} דערלאַנגען.
Belt and Road Initiative
{כינעס} גאַרטל⸗און⸗וועג איניציאַטיוו; (דער) (כינעזישער) גאַרטל⸗און⸗וועג פּראָיעקט;
{ביטולדיק:} די כינעזישע גאַרטל⸗מאַכאַרײַקע.
belt: safety belt
(דער) פּאַס (ל″ר: -ן); (דער) מאַשין⸗פּאַס {אין אַן אויטאָמאָביל, אויטאָבוס, עראָפּלאַן, כו′} (ל″ר: -ן); (דער) שוץ⸗פּאַס [shúts-pàs] (ל″ר: -ן).
Belz (Hasidic community, court, dynasty)
בעלז;
{די קלאַסישע שרײַבונג:} בעלזא.
Belz (adj.)
{אומבייגעוודיק:} בעלזער.
Belz hasid (/khósid)
(אַ\דער) בעלזער (ל″ר: ø); (אַ\דער) בעלזער חסיד [khósəd], דרומדיק: [khú:sət] (ל″ר: חסידים [kh(a)sí(y)dəm]).
Belz hasidism
(די\דאָס) בעלזער חסידות [khsí(y)dəs].
bemused
געפּלעפט; געבליפט; פאַרחידושט [far-khídəsht].
(bench (for sitting
(די) באַנק (ל″ר: בענק [béynk]).
(bench (position in the judiciary
(די) ריכטער⸗באַנק; (די) שופטים⸗באַנק [shóftəm];
דעם ריכטערס טיש; דער ריכטערשער טיש.
benchmark
(דער) סטאַנדאַרד (ל″ר: -ן); (דער) גרונט⸗פּונקט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} דער בר⸗סמכאדיקער פּונקט [bar-sámkhə-dikər] (ל″ר: -ן).
(.bend (n
(דער) אויסבייג (ל″ר: -ן); (דער) דריי (ל″ר: -ען).
bend (v. trans.)
אײַנבייגן (אויך: אײַנבויגן);
bend down
זיך אײַנבייגן (אויך: אײַנבויגן); (ל″ע: אײַנגעבויגן).
bend over backwards
קערן וועלטן; טאָן אַלצדינג אויף דער וועלט; זיך לייגן אין דער לענג און אין דער ברייט.
beneath
אונטער; פון אונטער;
{לומדיש הומאָריסטיש:} מתחת (ל…) [mitákhəs], מער פאָרמעל: [mitákhas].
beneath: It’s beneath my dignity
ס′איז אונטער מײַן ווערדע (\כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvit]); ס′פּאַסט מיר ני(ש)ט.
benediction
{אין דער קאַטוילישער רעליגיע:}
(די) בענעדיקציע (ל″ר: -ס); (די) קאַטוילישע בענטשונג (ל″ר: -ען);
{אוניווערסאַל:}
(די) בענטשונג; (די\דאָס\דער) בענטשונגס⸗געבעט (ל″ר: -ן);
{הערה: בײַ אידעאָלאָגישע סעקולאַריסטן טרעפט מען אויך „ברכה“ דאָ, אויסגעברייטערט אויף אוניווערסאַלן באַנוץ; איז מהכא תיתי, נאָר וואָס, דעם תלמיד דאַרף מען געבן צו פאַרשטיין אַז אינעם טראַדיציאָנעלן באַנוץ שטעלט מיט זיך פאָר „ברכה“ אַ ספּעציפישן יידישן הלכהשן טעקסט; פאַרקערט אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ מענטשנס אַ פּריוואַטער אָנווינטשונג אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז, קען גילטן „ברכה“ אוניווערסאַליסטיש („דער אַלטער זיידע האָט געגעבן זײַנע אייניקלעך אַ ברכה, זיי זאָלן מצליח זײַן“}.
benefaction
{דער עיקר אין זין פון פינאַנציעלער הילף אויף ערנסטע פּראָיעקטן און אינסטיטוציעס:}
(די\דער) סובווענץ (ל″ר: -ן); (די) סובסידיע (ל″ר: -ס); (די) בײַשטײַערונג (ל″ר: -ען); (דער) בײַשטײַער (ל″ר: -ן); (די) אונטערשטיצונגס⸗מתנה [matónə], דרומדיק: [matú:nə] (ל″ר: ⸗מתנות);
{אין טראַדיציאָנעלע סביבות; אַנדערשוואו צומאָל מיט איראָניע:}
(די) נדבה [nədóvə], דרומדיק: [nədúvə] (ל″ר: נדבות);
{דער עיקר אויף הילף פאַר אָרעמעלײַט און נויטבאַדערפטיקע אַלץ חסד און מיט רחמנות:}
(די) צדקה [dzdókə], דרומדיק: [dzdúkə]; אויך: [tsədókə], דרומדיק: [tsədúkə]; (די) נדבה [nədóvə], דרומדיק: [nədúvə] (ל″ר: נדבות);
{לומדיש:} (די\דער) מתנת חסד [màtnas-khésəd], דרומדיק: [màtnas-khéysət]; (די\דער) מעשה חסד [màysə-khésəd], דרומדיק: [mà:sə-khéysət].
benefactor
{דער עיקר אין זין פון פינאַנציעלער הילף אויף ערנסטע פּראָיעקטן און אינסטיטוציעס:}
(דער) מעצענאַט [metsə-nát] (ל″ר: -ן), ל″ר אויך: (די) מעצענאַטקע (ל″ר: -ס);
{אין טראַדיציאָנעלע סביבות; אַנדערשוואו צומאָל מיט איראָניע:}
(דער) נדבן [nádvən] (ל″ר: נדבנים [nadvónəm], דרומדיק: [nadvú:nəm]), ל″נ: (די) נדבנטע [nádvən-tə] (ל″ר: -ס);
{דער עיקר אויף הילף פאַר יחידים, אָרעמעלײַט און נויטבאַדערפטיקע אַלץ חסד און מיט רחמנות:}
(דער) בעל⸗חסד [bal-khésəd], דרומדיק: [bal-khéysət] (ל″ר {לומדיש:} בעלי⸗חסדים [bàlə-khsódəm], דרומדיק: [bàlə-khsú:dəm]);
{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} (דער) בעל⸗טובה [bal-tóyvə], צפונדיק: [bal-téyvə] (ל″ר: -ס; אויך: בעלי⸗טובה [bàlə-tóyvə], צפונדיק: [bàlə-téyvə]), ל″נ (אויך) בעל⸗טובהטע (ל″ר: -ס);
{מער עמאָטיוו, צי איראָניש:} (דער) בעל⸗טובהניק [bàl-tóyvə-nik], צפונדיק: [bàl-téyvə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: בעל⸗טובהניצע (ל″ר: -ס).
beneficiary
{בכלל גענומען:}
(דער) געניסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) געניסערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַגנעדיקטע(ר);
{אַז ס′האַנדלט זיך אין אַ צוואה:}
(דער) ירשן [yárshən] (ל″ר: ירשנים [yarshónəm], דרומדיק: [yarshú:nəm]; (דער) ירשענער [yárshənər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער וועגן אַ הויפּט, עיקרדיקן צי ממש ממשותדיקן ירשן, אויך מער נוטה צו פיגוראַטיווער אויסשפּרייטונג:} (דער) יורש [yóyrəsh], צפונדיק: [yéyrəsh] (ל″ר: יורשים [yórshəm]).
(benefit (n.) (advantage
(די) מעלה [máylə], דרומדיק: [má:lə];
{לומדיש:} (דער\די) תועלת [toyéləs], דרומדיק: [toyéyləs], צפונדיק: [teyéləs];
{לומדיש, אַרגומענטאַטיוו:} (די) רבותא [rəvúsə], דרומדיק: [reví:sə].
(benefit(s) (n.) (government/employer’s grants
(דער\די) מלוכה⸗גאָב [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə]; (דער\די) אַרבעטס⸗גאָב (ל″ר: -ן);
די בענעפיטן [bènəfítn] (ל″ר; ל″י: דער בענעפיט).
benefit (v. intrans.)
געניסן (פון) (ל″ע: גענאָסן); האָבן (פונ)דערפון;
{לומדיש:} האָבן (אַ) תועלת (פונ)דערפון [təéləs], דרומדיק: [təéyləs].
benefit (v. trans.)
{מיט דאַטיוו:} קומען צו הילף; קומען צו ניץ; קומען לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə].
benefit the public
דעם עולם (\פּובליקום) ברענגען גוטס (\נוציקײַט \וואוילטעטיקײַט) [óyləm], צפונדיק: [éylom]);
{לומדיש:} תועלת ברענגען דעם עולם (\כלל) [toyéləs], דרומדיק: [toyéyləs], צפונדיק: [teyéləs]; [klál];
{פראַזע; לומדיש:} מזכה את הרבים זײַן [məzàkə-es-horáb(i)m-zayn], דרומדיק: [məzàkə-es-(h)u:ráb(i)m-za:n].
benefit: in benefit of (/for the benefit of)
לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs].
benefit: give (someone) the benefit of the doubt
בעסער (\גיכער) באַטראַכטן צום גוטן; משפּטן צום גוטן [míshpətn];
{אַ קאַפּ לומדיש:} דן זײַן לכף זכות [dán-zayn|ləkàf-skhús], דרומדיק: [dán-za:n|ləkàf-skhís]; {מער לומדיש:} […ləkhìf…];
{דעמאָלט אַז ס′גייט שוין אַ דיסקוסיע:} מלמד זכות זײַן אויף… [m(ə)làməd-zghúz-zayn|af], דרומדיק: [m(ə)làməd-zghíz-za:n|of].
benevolent
גוטהאַרציק; גוטוויליק; חסדימדיק [khsódəm-dik], דרומדיק: [khsú:dəm-dik];
{טאָמער מיט אַן אָנצוהערעניש אויך אויף פינאַנציעלער הילף:} ברייטהאַרציק; באַהילפיק; אונטערשטיצעריש;
{טאָמער אויפן געזעלשאַטלעכן ניוואָ, דער עיקר מכח אָרגאַניזאַציעס:}
וואוילטעטיק; וואוילמעשימדיק [vòyl-máysəm-dik], דרומדיק: [vòyl-má:səm-dik], צפונדיק: [vèyl-máysəm-dik].
Bengal
{אָן אַן אַרטיקל} בענגאַל.
Bengali (n.)
(דער) בענגאַלער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך) (די) בענגאַלערין;
{בייגעוודיק:} (די\דער) בענגאַלישע(ר).
Bengali (adj.)
בענגאַליש;
{אומבייגעוודיק:} בענגאַלער.
(Ben-Gurion, David (1886–1973
בן⸗גוריון [bèn-gúryin], אויך: [ben-gùryón];
דוד בן⸗גוריון [dóvid|ben-gúryon], אויך: [dóvid|ben-guryón]; דרומדיק: [dúvid|ben-gúryon]; אויך: [dúvid|ben-guryón];
{בײַ קעגנער:} דער דודל גרין פון פּלאָנסק [dóvidl|grín], דרומדיק: [dúvidl|grí:n];
געבאָרן: פּלאָנסק; געשטאָרבן: רמת גן.
(Ben-Yehuda, Eliezer (1858–1922
בן⸗יהודה [bèn|yəhúdə]; {חוזקדיק:} [bèn-yəhudá];
אליעזר בן⸗יהודה [eləézər-|ben-yehúdə], דרומדיק: [eləéyzər-|ben-yehí:də];
לייזער⸗איציק (\לייזער⸗איצע) פּערלמאַן; אליעזר⸗יצחק פּערלמאַן; לייזערקע פּערלמאַן;
געבאָרן: לוזשיק (לוזשקע), ווילנער גובערניע; געשטאָרבן: ירושלים.
benign (med.)
ני(ש)ט⸗ראַקיק; אומראַקיק;
ני(ש)ט⸗געפערלעך; אומגעפערלעך; געפאַרלאָז;
{אַ קאפּ פאַראיידלט און מער דיפּלאָמאַטיש:} אומפאַרדעכטיק; ני(ש)ט⸗פאַרדעכטיק.
benign
גוטאַרטיק; גוטמוטיק; גוט⸗מאָטיווירט; פּאָזיטיוו געשטימט.
benign neglect
(די) אומנעגאַטיווע אומאַכטונג (\פאַרנאַכלעסיקונג); (די) אומבייזוויליקע פאַרנאַכלעסיקונג;
{לומדיש:} (דער) ני(ש)ט⸗פאַראַכטנדיקער היסח דעת [hèsəgh-dáəs];
{מרמז זײַענדיק אויף אַמעריקאַנער פּאָליטישער געשיכטע:} (די) ניקסאָנישע פאַרנאַכלעסיקונג.
Benjamin (/Binyamin) (one of the twelve tribes of Israel)
(דער) שבט בנימין [shèyvət|bənyómən], דרומדיק: [shàyvət|bənyúmən]; {מער פאָרמעל:} [shèyvet|benyómin], דרומדיק: [shàyvet|benyú:min].
bent
געבויגן; אײַנגעבויגן; פאַרבויגן.
bequest
(די) ירושה⸗מתנה [yərúshə-matònə], דרומדיק: [yərí(:)shə-matùnə] (ל″ר: ⸗מתנות);
(די) עולמות⸗מתנה [óyləməs-matònə], דרומדיק: [óyləməs-matù:nə], צפונדיק: [éyləməs-matònə];
(די) אָפּשרײַבונג (ל″ר: -ען).
bequeath
{אין אַ פּערזענלעכער צוואה, פאַר די יורשים:}
אָפּשרײַבן (עמעצן) אין דער צוואה [tsavóə], דרומדיק: [tsavú:ə], צפונדיק: [tsavó(y)ə];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} איבערלאָזן (עמעצן) אין דער צוואה;
{פאַר אַ מוסד, אינסטיטוציע, וואוילטעטיקן צוועק:}
אָפּשרייבן (\שענקען) אויף עולמות [óyləməs], צפונדיק: [éyləməs].
berate (verbally)
אַראָפּרײַסן; צוני(ש)טמאַכן; (שאַרף) אַרײַנזאָגן;
{פראַזעס:} דערלאַנגען אין דער זיבעטער ריפּ; מאַכן פּיפּקע (פון); מאַכן אַש און בלאָטע (פון).
Berbers (Berber peoples, Berber-Amazighs, Imazighens)
די בערבער (ל″ר); די בערבערישע פעלקער; די אַמעזיגן; די אאימאַזיגענער.
Berdichev
{אָן אַן אַרטיקל} בערדיטשעוו;
{עלטערע, לאָקאַלע פאָרמע, אויפגעלעבט ליטעראַריש צי הומאָריסטיש:} באַרדיטשעוו.
bereaved
פאַראבלט [faróvlt], דרומדיק: [farúvlt]; באַטרויערט;
{פּרעדיקאַטיוו:} אין אבילות [avéyləs], דרומדיק: [aváyləs]; אין טרויער.
bereaved person (in mourning)
(דער) אבל (ל″ר: אבילים [avéyləm], דרומדיק: [aváyləm]), ל″נ: (די) אבלטע [óvltə], דרומדיק: [úvltə] (ל″ר: -ס), אויך: (די) אבילתטע [avéyləstə], דרומדיק: [aváyləstə] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאראבלטע(ר) [(faróvltə(r]; (די\דער) טרויערנדיקע(ר).
bereavement
(די\דאָס\דער) אבילות (אויך: אבלות) [avéyləs], דרומדיק: [aváyləs];
(די) טרויער⸗צײַט.
bereavement group
(די) אבילות⸗גרופּע (אויך: אבלות⸗) [avéyləs], דרומדיק: [aváyləs];
(די) טרויער⸗גרופּע (ל″ר: -ס);
{צומאָל מיט אַ מין שוואַרצן הומאָר:} (דער) טרויער⸗קלוב (ל″ר: -ן).
bereft of
אינגאַנצן (\לחלוטין) אָן [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; אָן אַ שמץ [ashéməts], דרומדיק: [ashéyməts].
(Bergelson, Dovid (1884–1952
בערגלסאָן [bérgl-son];
דוד בערגלסאָן [dòvəd-bérgl-son], דרומדיק: [dùvit-bérgl-zon];
דוד בן רפאל בערגעלסאָן;
געבאָרן: אָגרימאָווע, קיעווער גובערניע; אומגעקומען: לוביאַנקער טורמע, מאָסקווע.
Berger, Lily (1916–1996)
לילי בערגער [líliy|bérgər]; [lìli-bérgər];
געבאָרן: מאַלקין, ביאַליסטאָקער געגנט; געשטאָרבן: פּאַריז.
(Berinsky, Lev (b. 1939
בערינסקי [bərínski];
לעוו בערינסקי;
געבאָרן: קושאַן.
Berlin (n.)
{אָן אַן אַרטיקל} בערלין.
Berlin (adj.)
{אומבייגעוודיק:} בערלינער;
{בייגעוודיק, מער אין זין פון ′אויפן בערלינגער שטייגער′} בערליניש.
Berlin, Naftoli Tsvi Yehuda (1816–1893)
דער נצי″ב [der-n(ə)tsív];
דער נצי″ב פון וואַלאָזשין;
ר′ נפתלי צבי יהודה בן יעקב בערלין;
געבאָרן: מיר (מינסקער גובערניע); געשטאָרבן: וואַרשע.
Bermuda
בערמודאַ; (אויך) בערמודע.
Bermudan (person)
(דער) בערמודער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בערמודערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) בערמודערקע (ל″ר: -ס).
Bermudan (adj.)
בערמודיש.
{אומבייגעוודיק:} בערמודער.
Bernstein, Rachel (Rokhl) (1869–?)
יהודית [yəhúdis], אויך: [yúdis]; דרומדיק: [yehí:dəs], אויך: [yí:dəs];
רחל בערנשטיין;
געבאָרן: מינסק; געשטאָרבן [אומגעקומען?]: ?.
berry
(די) יאַגעדע (אויך: יאַגדע) (ל″ר: -ס).
beseech
זיך אײַנבעטן (בײַ).
(beside (near
לעבן [lèbm], דרומדיק: [lèybm]; בײַ; {דיאַלעקטיש:} נעבן;
(beside oneself (with anger
אויסער זיך [óysər-zəkh]; {מער עמפאַטיש:} [òysər-zíkh].
beside the point
ני(ש)ט צום ענין [í(n)yən]; ני(ש)ט צו דער זאַך;
{אַ קאַפּ שטאַרקער אין זין פון אַפילו ניט צו דער טעמע:} ני(ש)ט שייך [nì(sh)t-sháyəkh], דרומדיק: [nìsh(t)-shá:(y)əkh].
(besides (in addition to that
אַחוץ דעם [akhúts|dém], אויך: [akhùdz-dém]; דרומדיק: [akhíts|déym], אויך: [akhìdz-déym]; אויסער דעם; אין צוגאָב צודערצו; דערצו (נאָך);
{לומדיש:} חוץ לזה [khùts-lozé], דרומדיק: [khìts-lu:zéy].
besides all that
אַחוץ דעם אַלעמען [akhúts|dèm-áləmən], אויך: [akhùdz-dèm-áləmən]; דרומדיק: [akhíts|dèym-áləmən], אויך: [akhìdz-dèym-áləmən];
איבעריקנס.
besiege
באַלאַגערן; אַרומלאַגערן; אַרומרינגלעך און פאַרשליסן.
besmirch
באַשמוצן; פאַרשמוצן; באַשמירן; באַפלעקן.
besotted
אַנטציקט און אַנטבאָקט; פאַרכאַפּט און פאַרליאַפּעט; תמעוואַטע פאַרכישופט [taməvátə|far-kíshəft];
{סלענגיש וואוגלאַריש:} תמעוואַטע פאַרפּישופט [taməvátə|far-píshəft].
bespectacled
באַברילט; ברילן⸗טראָגעדיק; מיט ברילן.
best
{בייגעוודיק:} בעסטע(ר).
best man (at wedding)
(דער) „בעסטער מאַן“ (אויף אַ חתונה) [akhásənə].
best of all
אַמסאַמע בעסטן; צום בעסטן; אַמבעסטן; בעסער פון אַלצדינג; דאָס סאַמע בעסטע;
{מער אויף עמאָטיוו אינטענציפיצירן איידער וועגן קוואַליטעט:} צו דעם אַלעמען; מער פון דעם אַלעמען;
{לומדיש:} ועל כולם [v(ə)al-kúləm], דרומדיק: [v(ə)al-kíləm].
Best of luck!
זאָל זײַן מיט מזל! [mázl]; מיטן רעכטן פוס!;
{בײַ מער טראַדיציאָנעלע אויך:} זײַ(ט) געבענטשט!; זאָל דער אייבערשטער זײַן מיט דיר (\אײַך)!.
best of the best
די בעסטע פון די בעסטע; דאָס (\די) בעסטע וואָס ס′קען נאָר זײַן;
{לומדיש:} שופרא דשופרא [shúfrə|dəshúfrə], דרומדיק: [shífrə|dəshífrə];
{וועגן סחורה:} מובחר מן המובחר [múfkhər|mìn-(h)amúfkhər], דרומדיק: [(mífkhə(r)|mìn-(h)amífkhə(r].
best: at best
אין (סאַמע) בעסטן פאַל.
from (among) the (very) best
פון די בעסטע שבבעסטע [she-bəbéstə]; פון די סאַמע בעסטע;
{לומדיש; וועגן סחורה:} מן המובחר [mìn-(h)amúfkhər], דרומדיק: [(mìn-(h)amífkhə(r].
best: Give them (/her/him) my best!
מײַנע בעסטע גרוסן!; מײַנע בעסטע וואונטשן!;
גיב (\גיט) איבער פון מײַנ(ע)טוועגן דעם בעסטן גרוס!.
best: I did the best I could!
(אַלץ) וואָס כ′האָב געקענט האָב איך געמאַכט (\געטאָן)!.
best: I’ll do the best I can!
איכ′ל זיך סטאַרען, אַמבעסטן וואָס איך קען! [stár(ə)n]; וואָס מ′קען, ′עט מען מאַכן (\טאָן)!;
בעסער קען איך ני(ש)ט!; אַלצדינג וואָס מ′קען ′עט מען מאַכן (\טאָן)!.
best: (even) in the best of times
אַפילו אין די בעסטע צײַטן [afílə]; אויך אין די סאַמע בעסטע יאָרן.
best: It’s all for the best! (said upon a setback)
גם זו לטובה! [gam-zù|l(ə)tóyvə], דרומדיק: [gam-zì:|l(ə)tóyvə], צפונדיק: [gam-zù|l(ə)téyvə];
(נו,) זאָל עס זײַן (\אַרויס) צום גוטן!.
best: May the best person/man/woman win (wishing all participants well)!
מיט הצלחה! [hatslókhə], דרומדיק: [h)atslúkhə)]; מיטן רעכטן פוס!; מיט מזל! [mit-mázl];
זאָל דער בעסטער (\די בעסטע) מצליח זײַן! [matslíyəgh-zayn] (\געווינען!).
best: make the best of it
זיך באַנוגענען דערמיט; מאַכן דאָס בעסטע פונדערפון;
{פראַזע:} זיך אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm].
best: The best is yet to come!
דאָס בעסטע איז נאָך אויף להבא [af-l(ə)hábə], דרומדיק: [of-l(ə)hábə];
{פראַזע:} (און) דאָס איז נאָך גאָרני(ש)ט!.
best: to the best of my ability
לויט מײַנע (בעסטע) כוחות (און מעגלעכקײַטן) [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];
best: to the best of my knowledge
אויף וויפל איך ווייס; אויף וויפל מיר איז באַקאַנט;
{פראַזע; מיט הומאָר:} אויף וויפל איך פאַרשטיי מעדיצין; אויף וויפל איך בין דערויף אַ מבין [améyvn], דרומדיק: [amáyvn].
best: to the best of my memory (/recollection)
אויף וויפל איך געדענק [gədéynk]; אויף וויפל ס′דינט מיר דער זכרון [zikórn], דרומדיק: [zikú:rn].
best: with the best of intentions
מיט די בעסטע כוונות [kavónəs], דרומדיק: [kavúnəs]; מיטן גאַנצן גוטן ווילן; מיטן בעסטן ווילן.
(bestiality (animal like behavior
(די) חיהשקײַט [kháyəsh-kàyt]; (די) ווילדע⸗חיהשקײַט;
{לומדיש:} די חיה⸗רעהדיקײַט [khàye-róə-dəkàyt], דרומדיק: [khàye-rú:ə-dəkàyt]; (די) בהמיות [bahám(i)yəs].
(bestiality (sexual
(די) זאָאָפיליע; (די) שוכב⸗עם⸗בהמה קרענק [shóykhəv-im-b(ə)héymə], דרומדיק: [shóykhəv-im-b(ə)háymə], צפונדיק [shéykhəv-im-b(ə)héymə];
{לומדיש:} (די) בהמיות [bahám(i)yəs];
{דער מענטש וואָס טוט דאָס:} אַ שוכב עם בהמה [ashòykhəv-im-bəhéymə], דרומדיק: [ashòykhəv-im-bəháymə], צפונדיק: [ashèykhəv-im-bəhéymə].
bestow
רעכט געבן; איבעררשענקען; באַפולמעכטיקן; באַקרעפטיקן.
bestseller
(דער) בעסטסעלער (ל″ר: -ס).
(.bet (n
(דער\די\דאָס) געוועט [gəvét]; {דיאַלעקטיש:} (די) שפּאַרעניש.
(.bet (v
גיין אין געוועט [géyn|in-gəvét]: „איך גיי מיט דיר אין געוועט אויף אַ פלאַש משקה!“ [máshkə]; וועטן זיך.
bet: I’ll bet you a tenner!
לאָמיר גיין אין געוועט (\לאָמיר זיך וועטן) אויף אַ צענערל!.
!bet: You bet
אַ שאלה! [sháylə], דרומדיק: [shá:lə]; אַלץ הייסט!; אַוודאי! [avádə]; פאַרשטייט זיך! [farshtéydzəkh] אָדער [farshéytsakh];
{אַביסל מער לומדיש:] פאַרוואָר!; אַפּשיטא! [apshítə]; לחלוטין! [lakhlútn].
bet: all bets are off
אַז מ′קען קיין זאַך ני(ש)ט וויסן!; ווער ווייס(ט) דען וואָס ′עט זײַן?;
beta blocker
(דער) בעטאַבלאָקער (ל″ר: -ס).
beta particle
(דער) בעטאַפּאַרטיקל (ל″ר: -עך).
(.beta test (n
(דער) בעטאַ⸗טעסט (ל″ר: -ן).
(.beta test (v
מאַכן אַ (\דעם) בעטאַ⸗טעסט.
Betar (Beitar, Bethar)
{וועגן שטעטל אין ארץ ישראל, אין תלמוד און אין דער יידישער געשיכטע, צומאָל אַלץ סימבאָל:}
ביתר [bétər], אויך: [bétar];
{וועגן דער מאָדערנער ציוניסטיער באַוועגונג:}
ביתר [beytár];
{הערה: ס′קומט דעם מחבר פון „לעקסיקאָן פון ליטווישן אידיש“, יונתן פעלענדלערן, אַ יישר כח פאַרן דערגרונטעווען זיך צום טראַדיציאָנעלן יידישן אַרויסרייד פונעם נאָמען פון אוראַלטן שטעטל אין ארץ ישראל}.
(beth din (rabbinic court
(דער) בית⸗דין [bézdn], {דיאַלעקטיש אויך:} [bézn]; {לומדיש:} [béz-dìn]; {נאָכמער לומדיש:} [béyz|dìn], דרומדיק: [báyz|dìn];
{סײַ די אינסטיטוציע סײַ אַ סטאַבילער בנין אָדער צימער געווידמעט דעם צוועק}; ל″ר: בתי⸗דין [bòtə-dín], אויך: בית⸗דינס [bézd(i)nz];
(דער\די) דין⸗תורה [dìn-tóyrə], צפונדיק: [dìn-téyrə], ל″ר: דין⸗תורהס; {ענג גערעדט איז דער „דין תורה“ דער אָדער אַן אַנדער פּראָצעס, אָדער משפּט, וואָס ס′קומט פאָר אינעם בית⸗דין; אויף דער וואָר אָבער נוצט מען די פראַזע „רופן אויף אַ דין תורה“ אָנשטאָט „רופן אין בית⸗דין“ און אין פאַל פון קומען צו גיין אויף אַ געוויסן משפּט אָדער פאַרהער אינעם בית⸗דין, איז גלײַכער צו נוצן די קאָנסטרוקציעס מיט „דין תורה“, אַשטייגער: „מיר וועלן זיך זען אויף דער דין⸗תורה“}.
{לומדיש, ליטעראַריש:} דער בית⸗דין של מעלה [dər-bèzdn|shəl-máylə] אין זין פון הימלישן געריכט וואָס שטייט העכער איבער די מענטשלעכע, צי איצטער צי לויט דער יידישער טראַדיציע בײַ גאָטס אָפּמשפּטן אַ מענטשן וואָס שטאַרבט אַוועקעט און קומט אָנעט אויף יענער וועלט}.
beth midrash
(דער) בית⸗מדרש [bəs-médrəsh] (ל″ר: בתי⸗מדרשים [bòtə-mədróshəm], דרומדיק: [bù:tə-mədrú:shəm];
{דער עיקר דרומדיק:} (דאָס\די) שטיבל (ל″ר: שטיבלעך);
{דער עיקר צפונדיק:} (די\דער) קלויז (ל″ר: -ן);
{הערה: פאַראַן א סך וואַריאַציע אינעם באַנוץ; למשל אין טייל שטעטלעך איז אַ „שטיבל“ (דער עיקר אין דרום), צי אַ „קלויז“ (דער עיקר איו צפון), געווען קלענער (און צומאָל בלויז אַ טייל פון אַ הויז) איידער אַ „בית⸗מדרש“ וואָס איז אַמאָפטסן אַ באַזונדערער בנין, וואָס איז פונדעסטוועגן אַ סך קלענער ווי אַ „שול“. אין אַ סך מקומות איז די „(גרויסע) שול“ געווען צום דאַוונען אין די וואַרעמע חדשים, פון פּסח ביז שמחת תורה, בעת ווען אַ בית⸗מדרש איז געווען ניט נאָר צום דאַוונען נאָר אויכעט צום לערנען, אַלע טעג פון אַ גאַנץ יאָר, און במילא דאַרף עס אין די קאַלטע חדשים געהייצט ווערן (להיפּוך צו דער „קאַלטער שול“)}.
Bethlehem
{אָן אַן אַרטיקל:} בית לחם [bèys-lékhəm], דרומדיק: [bàys-léykhəm].
betray
פאַרראַטן [farátn]; בוגד זײַן (אין) [bóygəd]; {דיאַלעקטיש, צומאָל אַרכעאיש אין אָט דעם זין:} פאַרנאַרן;
{הערה: אַז ס′גייט אין אומגעטרײַשאַפט צו אַ מלוכה אָדער אַן אַנדער מאַכט גילטן ביידע עיקרדיקע ווערטער אויפן באַגריף — „פאַרראַטן“ (מער עמאָציע) און „בוגד זײַן“ (מער אַ פאָרמעלע אָדער לעגאַליסטישע בגידה); אַז ס′דייט אין טיף⸗פּערזענלכע ענינים, אַשטייגער בנוגע דער ווײַב אָדער דעם מאַן, איז אויפן אָרט: „פאַרראַטין“};
{אין ספּעציישן זין פון גורם זײַן די כאַפּונג צי אַרעסטירן פון אַ יחיד:} אַרויסגעבן;
{ע″ט, דיאַלעקטיש, ליטעראַריש:} פעלשן (אין\אָן).
betrayal
(דער) פאַרראַט [farát];
{בפרט אין אַן אידעאַל, וועזן, גלויבן אָדער אין אַ מלך אָדער אַנדער הערשער:} (די) בגידה (אין) [b(ə)gídə];
{ע″ט, דיאַלעקטיש, ליטעראַריש:} (די) פעלשונג (אין\אָן);
{אין ספּעציפישן זין פון איבערגעבונג פון שלעכטס⸗גורמדיקע אינפאָרמאַציע וועגן עמעצן צו דער מאַכט:} (די) פאַרמסרונג [far-másərung]; (די) מסירה [məsírə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) איבערגעבונג; (די) אַרויסגעבונג; (דאָס\[דער) אַרויסגעבן.
betrayal of one’s homeland (/country)
(דער) מלוכה⸗פאַרראַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש און מיט היסטאָרישע אַסאָציאַציעס:} (די) בגידה במלכות [b(ə)gì(y)də-b(ə)málkhəs]; {נאָכמער לומדיש:} [b(ə)gì(y)də-b(ə)málkhus], דרומדיק: [b(ə)gì:də-b(ə)málkhis].
betrayer
(דער) פאַררעטער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) פאַררעטערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) פאַררעטערקע (ל″ר: -ס);
{דער עיקר אַזאַ וואָס אינפאָרמירט צו דער מלוכה:} (דער) מסור [mósər], דרומדיק: [(músə(r], (ל″ר: מוסרים [mósrəm]);
{לומדיש, אין זין פון אַ פּאָליטישן פאַררערטער פון אייגענעם לאַנד:} (דער) בוגד [bóygəd], צפונדיק: [béygəd] (ל″ר: בוגדים [bógdəm]), ל″נ (אויך): (די) בוגדת [boygédəs], דרומדיק: [boygéydəs], צפונדיק: [beygédəs].
betrothal
{לויט יידישע טראַדיציעס:}
(די) פאַרקנסונג [far-knásung] (ל″ר: -ען); די תנאים [də-tnóyəm] (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} געמאַכט אַ וואָרט;
{איניווערסאַל (אויך בײַ יידן):}
(דאָס\דער) ווערן חתן⸗כלה [vèrn|khòsn-kálə], דרומדיק: [vè(y)rn|khù:sn-kálə];
{ליטעראַריש, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אַנטשפּויזונג (ל″ר: -ען);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) פאַרלאָבונג (ל″ר: -ען).
betrothed to (be engaged to)
{לויט יידישע טראַדיציעס:}
(זײַן) פאַרקנסט מיט (\פאַר) [farknást];
{פראַזעס:} מ′האָט געמאַכט אַ וואָרט; מ′האָט געשריבן תנאים [tnóyəm];
{איניווערסאַל (אויך בײַ יידן):}
זײַן חתן⸗כלה [khòsn-kálə], דרומדיק: [khù:sn-kálə];
{ליטעראַריש, בײַ טייל אַרכעאיש:} אַנטשפּויזט זײַן;
פאַרלאָבט (מיט); {לומדיש:} זיך מתחייב געווען אויף חתונה האָבן [zəkh-məskháyəv-gəvèn|khásənə-hòbm], דרומדיק: [zəkh-məskhá:(y)əv-gəvèy(z)n|khásənə-(h)ùbm].
better
{קאָניונקציעס, נאָך וועלכע מען בלײַבט אין נאָמינאַטיוו:}
בעסער ווי; בעסער איידער; („איר ערשטער ראָמאַן איז דאַכט זיך בעסער ווי דער צווייטער“);
{פּרעפּאָזיציעס, נאָך וועלכע מ′איז אינעם דאַטיוו:}
בעסער פון; בעסער פאַר; („איר ערשטער ראָמאַן איז דאַכט זיך בעסער פון דעם צווייטן“).
better late(r) than never
בעסער שפּעטער איידער קיינמאָל ני(ש)ט; שפּעטלעך איז בעסער ווי אינגאַנצן ני(ש)ט.
better now than later
בעסער איצטער איידער שפּעטער.
better to know beforehand
בעסער וויסן אַפריער.
better: be better at
זיך בעסער אויסטויגן אויף.
better: be better off
לעבן אין בעסערע אומשטענדן; האָבן שוין אַ בעסערן לעבן.
better: be better off without
ספּראַווען זיך בעסער אָן; זיך בעסער באַגיין אָן; וואָלט בעסער זײַן אָן.
better: for better
צום גוטן; פון טובה וועגן [tóyvə], צפונדיק: [téyvə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə].
better: for better or for worse
{טאָמער וועגן דווקא ממש ערנסטע זאַַכן:}
אויף בעסערס צי אויף ערגערס; אין פריידן און אין לײַדן; {אַ קאַפּ לומדיש:} לטובה צי לרעה [lətóyvə|tsì-l(ə)róə], דרומדיק: [lətóyvə|tsì:-l(ə)rú:ə], צפונדיק: [lətéyvə|tsu-l(ə)ró(y)ə];
{טאָמער אין טאָגטעגלעכע ענינים:}
ווי ס’זאָל ני(ש)ט זײַן; ווי ס’זאָל ני(ש)ט אויסקומען; ווי ס’זאָל ני(ש)ט באַשערט זײַן; צי באַשערט צום מצליח זײַן צי ני(ש)ט [matslíyəkh-zayn].
(better: get better (recover health
קומען צו זיך; געזונט ווערן; שפּירן זיך בעסער; גענעזן ווערן.
!better: Get better soon
אַ רפואה שלימה! [ar(ə)fùə-shléymə], דרומדיק: [ar(ə)fì:yə-shláymə].
!better: The sooner the better
וואָס פריער אַלץ בעסער!.
!better: You better know what you’re doing
איך האָף אַז איר ווייסט וואָס איר טוט! (\…אַז דו ווייסט וואָס דו טוסט!).
!better: You better not
איר זאָלט ני(ש)ט וואַגן! (\דו זאָלסט ני(ש)ט וואַגן!);
איר זאָלט זיך ניט דערוועגן! (\דו זאָלסט זיך ני(ש)ט דערוועגן!);
בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt].
betterment
(די) פאַרבעסערונג (ל″ר: -ען); (די) אויסבעסערונג (ל″ר: -ען).
betting (n.)
(דאָס\דער) וועטן זיך; (דאָס\דער) גיין אין געוועט; (די\דאָס) געוועטערײַ.
between
צווישן;
{דיאַלעקיש דרומדיק:} צישן; צעווישן;
{דיאַלעקטיש צפונדיק:} צואווישן.
between heaven and earth
צווישן הימל און ערד.
between you, me and the lamp post
צווישן אונדז און דעם קאָטער.
beverage
(די\דאָס\דער) געטראַנק (ל″ר: -ען).
bewilder
צעפּלעפן; פאַרוואונדערן; שאַפן פאַרוואונדערונג; ברענגען צעטומלונג; צעמישן; איבערלאָזן אין אַ ני(ש)ט⸗קלאָרקײַט.
bewildered: be bewildered
פאַרבלײַבן צעמישט; מבוהל ווערן [məvúəl], דרומדיק: [məvíy(ə)l]; צעחושט.
bewildering
פּלעפנדיק; צעמישנדיק; צעזינענדיק; צעחושנדיק.
beyond (prep.)
ווײַטער פון; אויף יענער זײַט;
{לומדיש:} מעבר (פון) [məéyvər], דרומדיק: [(məáyvə(r].
beyond comprehension
ני(ש)ט צום באַנעמען (\באַגרײַפן);
{לומדיש:} ני(ש)ט צום תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-zayn]; למעלה פונעם שכל [ləmáylə|fùnəm-séykhl], דרומדיק: [ləmá:lə|fìnəm-sáykhl].
beyond repair
וואָס מ′קען (שוין) ני(ש)ט פאַרריכטן; וואָס לאָזט זיך ניט פאַרריכטן (\צורעכטמאַכן);
beyond the pale
שוין איבער אַיעדן גבול [gvúl], דרומדיק: [gvíl]; אינגאַנצן איבער דער מאָס; שוין ני(ש)ט צום דערלײַדן.
beyz (beys, beis, bais, bet, beth, etc.)
ב: (בית, בֵּית) [beyz] (געשריבן אויך: בּ) — דער צווייטער אות פון יידישן אלף⸗בית וואָס צייכנט אָפּ דעם קאָנסאָנאַנט [b]; = צוויי (2) אין דער יידישער סיסטעם נומעראַציע.
ווערט אָבער אָנגערופן [véyz], און טיילמאָל געשריבן בֿ, ווען ער שטעלט מיט זיך פאָר אַ [v] קלאַנג אין סעמיטיש⸗שטאַמיקע ווערטער.
אין דער פאָנעטישער סיסטעם אַלעמאָל [b], למשל „בוים“, „אָבער“, „טויב“; אין ווערטער פון סעמיטישן קאָמפּאָנענט קען זײַן [b] (בדרך כלל אָנהייב וואָרט און טראַף), אָדער [v] (אַמאָפטסטן נאָך אַ וואָקאַל): בהמה [b(ə)héymə], קרבן [kórbm] ∼ אבר(ה)ם [avróm], חוב [khóyv].
ווען ס′איז אַ סימן אויף אַ [v] הייסט דער אות: [veyz]. פונדעסטוועגן רעכנט זיך עס מערסטנטייל ווי אַ היסטאָרישער וואַריאַנט פון בית, אַשטייגער בײַם אויסרעכענען די אותיות: א, ב, ג, ד. אין טייל יידישיסטישע שולן און קורסן אין צוואַנציקסטן יאָרהונדערט האָט מען דווקא געפאָדערט די סעקווענץ: אַלף, בּית, בית, גימל וכו′.
שרײַבונג: אין מערסטע יידישע טעקסטן דיפערענצירט מען ניט אָרטאָגראַפיש מחמת דעם [v] טרעפט מען דאָך נאָר אין סעמיטיש⸗שטאַמיקע ווערטער, וואו מען דאַרף במילא וויסן דעם אַרויסרייד פון וואָרט. פונדעסטוועגן זײַנען פאַראַן צוויי אַלע טראַדיציעס מבחין זיין: פון אַלטן לשון⸗קודש און אַראַמיש ממש: בּ מיטן היסטאָרישן דגש (אָדער: אַ פּינטל) אַקעגן ב; פון אַלט יידיש און ווײַטער מיט אַ רפה (אָדער: דעכעלע) איבערן ספּיראַנטיזירטן בֿ: בּ (אָדער סתם) ב אַקעגן בֿ.
ניט שייך צי מען נוצט אַ פּינטעלע (דגש) אין ב = b צי ניט; צי מען נוצט אַ דעכעלע (רפה) אין ב = v, איז מען מבחין אינעם לשון, בײַם ריידן אָדער שרײַבן וועגן דעם ענין, מיטן אָנרופן דעם b קלאַנג אַמפּשוטסטן [beyz], אָדער, אַז מ′וויל דווקא מפרט זײַן [bèyz mit a píntl], אָדער [bèyz mit a dógəsh]; דעם v קלאַנג ווידער רופט מען אָנעט אַמפּשוטסטן [veyz], נאָר (זעלטענער) איז מען ווײַטער מפרט: [vèyz mit a dékhalə] אָדער [vèyz mit a rófə].
(Biadula, Źmitrok (1886-1941
זמיטראָק ביאַדולע;
שמואל⸗נחום פּלאַווניק;
געבאָרן: פּאָסאָצק (מינסקער גובערניע); אומגעקומען: אוקראַינע.
(Bialik, Chaim Nachman (1873–1934
ביאַליק [byálik];
חיים נחמן ביאַליק [khàyəm|nàkhmən|byálik];
געבאָרן: ראַדי (וואָלין); געשטאָרבן: ווין (צו קבורה געבראַכט: תל אביב).
Białobrzegi (Poland)
{אָן אַן אַרטיקל} ביאַלעבזעק; ביאַלאָבזעק; ביאַלעבז(ש)עג; {פּויליש⸗שטאַמיקע שרײַבונג:} ביאליברזיק.
bialy
(די) ביאַלע (אויך: ביאַלי); אַמעריקאַנער פּלעצל (אויפן נאָמען פון ביאַליסטאָק).
biannual (every two years)
אַלע צוויי יאָר; צוויי⸗יאָריק.
bias (n.)
(דער) פאָראורטייל (ל″ר: -ן); (די) נעגאַטיווע אײַנגעשטעלטקײַט; (די) נעגאַטיווע נייגונג (ל″ר: -ען); (די) פאַראַנענע סתם⸗שנאה [stám-sìnə]; (די) נטיה אַקעגן [nətíyə];
{אין חרדישן לשון אויך:} די נגיעות [nəgíyəs] (ל″ר).
bias (v.)
אַרײַנגעבן (צוטראָגן \ ברענגען) פאָראורטייל; שאַפן אַ פאָראורטייל; אײַנפלאַנצן (\אַרײַנגעבן) אַ נעגאַטיווקײַט); פירן צו אַ דיסקרימינירונג.
bias crime
אַ שנאה⸗פאַרברעכן (ל″ר: -ס); אַ פאָראורטייל⸗פאַרברעכן (ל″ר: -ס);
biased (prejudiced)
פאָראורטיילט; פון פריער (שוין) צום שלעכטן געשטימט; מיט אַ נעגאַטיוון פּסק פון פאָראויס.
biased (due to personal interests)
פּניותדיק [pníyəz-dik]; נגיעותדיק [nəgíyəz-dik];
מיט אייגענע אינטערעסן; מיט נגיעות [nəgíyəs];
{לומדיש:} זײַענדיק אַ נוגע בדבר [anəgéyə-b(ə)dóvər], דרומדיק: [(anəgáyə-b(ə)dúvə(r].
bib (n.)
(דאָס\דער) קינדער⸗פאַרטעכל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) עס⸗טיכל;
{אין מזרח:} (דער) נאַגרודניק (ל″ר: -עס).
Bible (Jewish)
{אין דער טראַדיציאָנעלער יידישער סביבה:}
תנ″ך [tanákh] מאַכט: תורה [tóyrə], נביאים [n(e)ví(y)əm], כתובים [ksúvəm];
אויך: עשרים וארבע [èsrəm-v(ə)árbə]; {אַרכאיש:} [svárbə]; {די פיר⸗און⸗צוואַנציק ספרים פונען תנ″ך, כדלהלן:}
תורה; {אין געדרוקטע אויסגאַבעס מיט ניקוד און טראָפּ:} דער חומש [khúməsh], די פינף חומשים [khumóshəm]: בראשית [bréyshəs], שמות [shmóys], ויקרא [vayíkrə], במדבר [bamídbor], דברים [dvórəm].
נביאים [nevíyəm]: די נביאים ראשונים [nevìyəm rishóynəm] — יהושע [yəhəshúə], שופטים [shó(y)ftəm], שמואל א′ [shmúəl áləf] און שמואל ב′ [shmúəl béyz], מלכים א′ [mlókhəm áləf] און מלכים ב′ [mlókhəm béyz]; נביאים אחרונים [nevìyəm akhróynəm] — ישעיה [yəsháyə], ירמיהו [yirmiyóhu], יחזקאל [yəkhézkl], תרי עשר [trèyósər] (די צוועלף נביאים): הושע [həshéyə], יואל [yóy(ə)l], עמוס [óməs], עובדיה [oyvádyə], יונה [yóynə], מיכה [míkhə], נחום [nókhəm], חבקוק [khavəkuk], צפניה [tsfányə], חגי [khágay], זכריה [zəkháryə] \ [skháryə], מלאכי [malákhi] צי [malákhə]).
כתובים {דווקא אָן דעם באַשטימטן אַרטיקל:}: תהלים [tíləm], משלי [míshlə], איוב [íyəv]. די פינף מגילות: שיר השירים [shìrashírəm], רות [rus], איכה [éykhə] , קהלת [kehéləs], אסתר [éstər]. דניאל [d(e)níy(ə)l], עזרא [ézrə], נחמיה [n(ə)khémyə], דברי הימים א′ [dìvreyayóməm áləf] און דברי הימים ב′ [dìvreyayóməm béyz].
Bible (nondenominational, interdenominational)
(די) ביבל: דער תנ″ך [tanákh] (דער אַלטער טעסטאַמענט) {פּלוס} דער נײַער טעסטאַמענט (די קריסטלעכע ביבל \ דער ברית חדשה [brìs-khadóshə]).
(Bible (Christian / New Testament
דער נײַער טעסטאַמענט; די עוואַנגעליע; דער ברית חדשה [bris khadóshə], דרומדיק: [brìs-khadú:shə].
{הערה: בײַ טייל מאָדערניסטן און סעקולאַריסטן איז דער טערמין „ברית חדשה“ געוואָרן נייטראַל, אָן קיין שום קריסטאָלאָגישע צי מיסיאָנערישע כוונות; בײַ אַנדערע ווידער שמעקט עס פאָרט מיט ריח פון מיסיאָנערן און מען נוצט דעם מער נייטראַלן: „דער נײַער טעסטאַמענט“. בײַ טראַדיציאָנעל געשטימטע יידיש ריידנדיקע זעען זיך אָן פאַרשיידנאַרטיקײַטן אינעם באַנוץ. בײַ טייל איז כשר וישר „דער נײַער טעסטאַמענט“ און אין פּאָלעמישן באַנוץ „די אַזוי אָנגערופענע ברית חדשה“; בײַ אַנדערע ווידער איז עס אויך: „דער אַזוי אָנגערופענער נײַער טעסטאַמענט“ און מען באַנוגנט זיך מיט צונויפהעפטן מיטן וואָרט „גויאיש“, עלעהיי: די גויאיש(ק)ע ביבל; (צומאָל מיט הומאָר צי איראָניע:} דער גויאיש(ק)ער תנ″ך; און מיט פאַרשיידענע (ס′רוב אַמאָליקע) בפירושדיקע זלזולים, צווישן זיי: די עוון⸗געליע (פון לשון „עוון“ = ′זינד′); דער עוון⸗גליון; יעזוסעס מעשיות; שאול התרסיס שטותים, און אַנדערע}.
biblical
{וועגן יידישן תנ″ך:}
תנ″כיש [tanákhish]; {בײַ טייל באַנוצער אין אַקאַדעמישע, סעקולערע און ליטעראַרישע קרײַזן, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} ביבליש („אַזוי איז געווען אין די ביבלישע צײַטן, בײַ שלמה⸗המלכן“);
{וועגן דער קריסטלעכער ביבל, ד.ה. וועגן אַלטן פּלוס דעם נײַעם טעסטאַמענט:}
ביבליש;
{אין אַקאַדעמישן באַנוץ, אַז מ′איז מבחין:}
{אויפן תנ″ך:} תנ″כיש; אַלט⸗טעסטאַמענטיש;
{אויפן נײַעם טעסטאַמענט:} נײַ⸗טעסטאַמענטיש; {בײַ טייל, פאַרשיידנאַרטיק נואַנסירט:} ברית⸗חדשהדיק [brìs-khadóshə-dik], דרומדיק: [brìs-khadú:shə-dik].
Biblical Aramaic
דער תנ″כישער אַראַמיש [tanákhishər|arámish]; דאָס תנ″כישע אַראַמיש;
{לומדיש:} (דאָס\דער) לשון ארמי שבתנ″ך: [lòshn-arámi|sheb(ə)|tanákh], דרומדיק: [lù:shn-arámi|sheb(ə)|tanákh].
Biblical commentary (/exegesis) → exegesis
Biblical Hebrew
דער תנ″כישער העברעאיש [tanákhishər|həbréyish]; דאָס תנ″כישע העברעאיש;
{היימישער:} (דער\דאָס) תנ″כישע(ר) לשון קודש; (דער\דאָס) לשון קודש פונ(עם) תנ″ך;
{לומדיש:} (דער\דאָס) לשון המקרא [lòshn-(h)amíkro], דרומדיק: [:lù:shn-(h)amíkru].
bibliographer
(דער) ביבליאָגראַף (ל″ר: -ן).
bibliographical
ביבליאָגראַפיש.
bibliography
ביבליאָגראַפיע.
bicycle
{חסידיש:} (דער\די) בײַזיק; (דאָס) בײַזיקל (ל″ר: -עך);
{אין דער יידישער קולטור פון 20טן יאָרהונדערט:}
(דער) וועליסאָפּעד (צי: וועלאָסיפּעד) [vəlisòpéd] צי [vəlòsipéd] (ל″ר: -ן); {בײַ טייל פאַרקירצטערהייט:} וועלאָ;
{דער עיקר בײַ אָפּשטאַמיקע פון צווישנמלחמהדיקן פּוילן, בתוכם די ליטוויש⸗יידישע געביטן:}
(דער) ראָווער (ל″ר: -ס);
{אין מערב:}
(דער) בײַסיקל (ל″ר: בײַסיקלעך צי בײַסיקלס [báysəklz]);
{בײַ טייל נאָרמאַטיוויסטן אין קלובן און קלאַסן:}
(דער) ביציקל [bítsikl] (ל″ר: -ען); (דער\די) ביציקלעט [bitsiklét] (ל″ר: -ן).
bicycle lane
(דער) בײַזיקל⸗וועג; (דער) וועלאָ⸗וועג; (דער) ראָווער⸗וועג;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) בײַסיקל⸗ליין (אויך: לעין).
bicycle pouch
(דער) בײַזיק(ל)⸗בײַטל (ל″ר: -עך); (דער) וועלאָ⸗זעקל (ל″ר: -עך); (דער) ראָווער⸗זעקל (ל″ר: -עך).
bid (n.)
(דער) אָנבאָט (ל″ר: -ן).
bid (v.)
אַן אָנבאָט געבן; אַרײַנגעבן אַן אָנבאָט.
bidder
(דער) אָנבאָטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bidding (n.)
(די) אָנגעבונגען אויף דער לעציטאַציע (\אויפן אָקציאָן) (ל″ר); (די) אָנבאָטן (ל″ר); די פאַרהעכערנדיקע סומעס (ל″ר).
bidding: do someone else’s bidding
אויספירן יענעמס אַ שליחות [ashlíkhəs]; טאָן דאָס וואָס אַ צווייטער האָט געהייסן; אויספאָלגן אַ צווייטנס אַ בקשה [abakóshə], דרומדיק: [abakú:shə].
bide one’s time
זיך ני(ש)ט אײַלן; נעמען זיך צײַט;
צואוואַרטן ביז צו דער אָנגעמאָסטענער (\אויסגערעכנטער) צײַט; באַרעכנטערהייט צואוואַרטן.
bidialectal
צוויי⸗דיאַלעקטיש; בי⸗דיאַלעקטיש.
bidialectism
(די) צוויי⸗דיאַלעקטישקײַט; (די) בי⸗דיאַלעקטישקײַט.
Bieliauskiene, Roza (1946-2023)
ראָזאַ ביעלאַוסקיענע [ròze-byeláusk(y)ənə]
ראָזע (\רייזל) ביעלאַוסקיענע;
געבאָרן: ווילנע; געשטאָרבן: ווילנע.
biennial
אַלע צוויי יאָר; צוויי⸗יאָריק; צוויי⸗יעריק.
bifurcation
(די) צעצווײַגונג (ל″ר: -ען); (די) צעגאָפּלונג (ל″ר: -ען); (די) צעצווייאונג (ל″ר: -ען).
big
{וועגן דער מאָס גופא} גרויס;
{טאָמער גאַנץ גרויס, ניט זייער גרויס:} גרויסלעך;
{טאָמער אין פיגוראַטיוון זין פון מענטשלעכן באַנעם:} גרויסאַרטיק;
{אין זין פון אַן אויסגעוואַקסענעם מענטשן:} דערוואַקסן; {לומדיש:} בגרותדיק [bágrəz-dik];
{אין זין פון פאַרנעמען אַ גרויסן אָרט אין דער חשיבות:} וויכטיק; אָנגעזען; גרויסאַרטיק; וואַזשנע; צענטראַל.
big bang
דער גרויסער בראַזג.
Big Bang theory of the universe
די טעאָריע פון „גרויסן בום“; די „ביג באַנג“ טעאָריע (פון קאָסמאָס).
Big Brother
דער „גרויסער ברודער“; דער „ביג⸗ברודער“.
big bucks
(די\דאָס) ערנסטע (\סעריאָזנע) געלט;
(די) ערנסטע (\סעריאָזנע) ממתקים [mamtákəm].
big business
(דער) גרויסביזנעס [gróyz-bìznəs], צפונדיק: [gréyz-bìznəs]; (די) „גרויסע ביזנעס“ (ל″י און ל″ר); (דער) גרויסהאַנדל.
big deal (major thing, important matter)
אַ וויכטיקער ענין [í(n)yən] (ל″ר: ענינים [ənyónəm], דרומדיק: [ənyú:nəm]); אַ גרויסע זאַך; אַ גרויסאַרטיקע זאַך;
{לומדיש:} אַ דבר גדול [adòvər-gódl], דרומדיק: [adùvə(r)-gú:dl] (ל″ר: דברים גדולים [dvórəm|g(ə)dóyləm], דרומדיק: [dvú:rəm|g(ə)dóyləm], צפונדיק: [dvórəm|g(ə)déyləm];
{פראַזע:} ני(ש)ט קיין קלייניקײַט.
(big deal: It’s a big deal! (seriously so
{מיט איראָנישער אָדער פרעגערישער אינטאָנאַציע:} אַ קלייניקײַט! איין קלייניקײַט!;
{ש″ש:} או⸗אַ!.
big deal: make a big deal out of something
מאַכן אַ (גאַנצן\גרויסן) — טראַסק; וועזן; צימעס; טאַראַראַם.
(?Big deal! (sarc., What’s the big deal
ס′איז גאָרני(ש)ט מיט גאָרני(ש)ט!; גאָרנישט מיט נישט!; איז מה רעש? [má|rá(ə)sh];
{מיט סאַרקאַסטישער אינטאָנאַציע:} אַ גרויסע מעשה!; אַנטדעקט אַמעריקע!;
{ש″ש:} טאָ איז וואָס?!; אַך!.
big deal: What’s the big deal?
איז וואָס?; נו, וואָסי?; וואָס איז דאָ די גרויסע מעשה? [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{לומדיש:} (איז) מה רעש? [ma-rá(ə)sh] (′וואָס איז דער טומל?′); (איז) מה בכך? [má-bəkàkh].
Big Dipper
דער גרויסער בער (וואָס אין\אויפן הימל);
{לומדיש:} הדוב הגדול [hadòyv-(h)agódl], דרומדיק: [hadòyv-(h)agú:dl], צפונדיק: [hadèyv-(h)agódl].
big gun (major/top player in one’s field, slng.)
אַ גאַנצער קנאַקער (\מאַכער) (אויפן געביט); אַ גרויסע שישקע.
(big name (well-known person
אַ שם⸗דבר [ashèm-dóvər], אויך: [ashém-dòvər] דרומדיק: [(ashèm-dúvə(r], אויך: [(ashém-dùvə(r] (ל″ר: -ס);
אַזאַ מיט אַ גרויסן שם [shém];
{בייגעוודיק:} אַן אמת באַוואוסטע(ר) [anéməs]; אַן אמת באַרימטע(ר).
big shot
אַ גאַנצער קנאַקער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ גאַנצער מאַכער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ סאַמע ראש וראשון [ròsh-vəríshn];
{טאָמער דעם אויספײַנער אַוועמען מען זאָגט אַרײַנעט מאַכט זיך פאַר אַ (שטיקל) געלערנטן:} אַ גאַנצער תנא קמא [tàne-kámə]; אַ גאַנצער תנא ברא [tànə-bárə];
אַ פײַנע בריה [béryə] (ל″ר: -ס);
{אַ סברא אַרכעאיש:} אַ כל⸗ולך [akólv(ə)lòkh] (ל″ר: -ס, אויך: -עס); אַ העכט; אַ יאַ⸗טיביע⸗דאַם (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ גאַנצער מר בר רב אשי [már|b(ə)rèbáshə].
big: think big
טראַכטן גרויסאַרטיק; האָבן אַ ברייטערע השגה [hasógə], דרומדיק: [h)asúgə)];
האָבן אַ גרויסאַרטיקן באַנעם; האָבן אַ רחבותדיקן קוק [arághvəz-dikn].
bigamist
(דער) ביגאַמיסט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) רבוי⸗נשימניק [rìbə-nóshəm-nik], דרומדיק: [rìbə-nú:shəm-nik] (ל″ר: עס).
bigamy
(די) ביגאַמיע;
{לומדיש:} (דער) רבוי נשים [rìbə-nóshəm], דרומדיק: [rìbə-nú:shəm].
bigly
גרויסאַרטיק; גרויספאַרנעמיק; אויף אַ גרויסן פאַרנעם; אומגעהייער.
bigmouth
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַריידנדיקע(ר) (\באַרעדנדיקע(ר));
אַזאַ וואָס דערציילט אַלצדינג!; אַזאַ וואָס ווייס(ט) ני(ש)ט, ווען מ′דאַרף האַלטן דאָס (\די) מויל;
{אומאיידל, און מיטן טראָפּ מער אויף ניבול פּה איידער רכילות:} אַ פּיסק!; {בייגעוודיק:} אַ פּיסקעוואַטע(ר).
bigness
(די) גרויסאַרטיקײַט; די גרויסמאָסיקײַט;
{טאָמער וועגן מענטשלעכן כאַראַקטער:}
(די) ברייטהאַרציקײַט; (די) גרויסהאַרציקײַט.
bigot
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאָראורטיילטע(ר); (די\דער) האַסנדיקע(ר); {אַ קאַפּ לומדיש:} (די\דער) בעל⸗שנאהדיקע(ר) [(bàl-sínədikə(r]; {מער לומדיש:} (די\דער) מלא⸗שנאהדיקע(ר) [(mòlə-sínədikə(r], דרומדיק: [(mù:lə-sínədikə(r];
(דער) ביגאָט (ל″ר: -ן); (דער) מענטשן⸗עקסטרעמיסט (ל″ר: -ן).
bigotry
(די) פאָראורטיילטקײַט; (דער) (פאַרשפּרייטער \פאַראַלגעמיינערטער) פאָראורטייל;
(די) ביגאָטישע שנאה [sínə].
bikini
(די\דער) ביקיני (ל″ר: -ס); (אויך): ביקינע [bikínə] (ל″ר: -ס);
{(כלומרשט) פאָרמאַליזירט:} (דער) ביקיני⸗קאָסטיום (צום ים [yám]).
bikini bottom (slng.)
(די) אונטערשטע ביקינע (\ביקיני) (ל″ר: -ס); (די) ביקינישע הייזעלעך (ל″ר);
bikini top (slng.)
(די) אייבערשטע ביקינע (\ביקיני) (ל″ר: -ס); (דער) ביקינישער סטאַניק (ל″ר: -עס).
bilabial (phon.)
בילאַביאַל; צוויי⸗ליפּעדיק; ביידע⸗ליפּנדיק.
bilateral (interpersonal, social, political affairs)
ביידע⸗צדדימדיק [bèydə-zdódəm-dik], דרומדיק: [bàydə-zdú:dəm-dik]; צוויי⸗צדדימדיק [tsvèy-zdódəm-dik], דרומדיק: [tsvày-zdú:dəm-dik];
מיט די ביידע צדדים [dzdódəm], דרומדיק: [dzdú:dəm].
bile
(די) גאַל.
bile: full of bile
פאַרביסן; פאַרביטערט; פאַרכעסט [far-ká(ə)st]; מיט גאַל אָנגעפילט;
{אַ קאַפּ לומדיש:} מלא כעס [mòlə-ká(ə)s], דרומדיק: [mù:lə-ká:(ə)s]; מלא רוגזא [mòlə-rúgzə], דרומדיק: [mù:lə-rígzə]; מלא שנאה [mòlə-sínə], דרומדיק: [mù:lə-sínə];
{מער לומדיש:} מלא חמה [mòlə-khéymə], דרומדיק: [mù:lə-kháymə].
bill (n.) (document demanding payment)
(דער) חשבון [khézhbm]; ל″ר: חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs]; (דער) אָפּצאָל⸗צעטל; (די) מאָנונג, דרומדיק: [mú:nink].
bill (n.) (legislative proposal or text)
(דער) געזעץ⸗ביל (ל″ר: -ן); (דער) געזעץ⸗באַשלוס (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) שטר דין [shtàr-dín] (ל″ר: שטרי דין [shtàrə-dín]);
{טאָמער דווקא אין זין פון אַ דערווײַלע ניט⸗אָנגענומענעם געזעץ⸗טעקסט:}
(דער) פאָרגעלייגטער (\פאָרגעשלאָגענער) געזעץ (ל″ר: -ן);
(דער) געזעץ⸗פאָרשלאַג (ל″ר: -ן); (דער) געזעץ⸗פאָרלייג (ל″ר: -ן).
bill (piece of paper currency)
(דער) באַנקנאָט (ל″ר: -ן).
bill (v.)
אַרײַנשיקן דעם חשבון [khézhbm]; דערלאַנגען דעם חשבון; מאָנען.
bill of exchange
(דער\דאָס) וועקסל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).
bill of rights
(דער\דאָס) צעטל פון מענטשרעכט.
bill of sale
(דער\די) שטר מכירה [shtàr-m(ə)khíyrə] (ל″ר: -ס); (דער) פאַרקויפונגס⸗דאָקומענט (ל″ר).
bill: pay the bills
זיך צעצאָלן מיט די חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs]; זיך אַרומצאָלן.
billboard
(דער) בילבאָרד (ל″ר: -ן; אויך: -ס); (די\דער) פּלאַקאַקטן⸗ברעט (ל″ר: -ער; אויך: -לעך).
billfold (wallet)
(דער) טײַסטער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) טײַסטערל (ל″ר: -עך).
billing
(די) חשבון⸗שיקונג [khézhbm] (ל″ר: -ען); (די) חשבונות⸗שיקונג [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs];
{אין אינטערנעטישע קרײַזן און ווײַטער:} (דער\די) בילינג.
billion
(דער) ביליאָן (ל″ר: -ען); {אין מזרח אויך:} (דער) מיליאַרד (ל″ר: -ן).
billionaire
(דער) ביליאָנער (ל″ר: -ן); {אין מזרח:} (דער) מיליאַרדער (ל″ר: -ן).
bimbo (slng., pej. or ‘male banter lang.’)
אַ פּוסטע שיינע כלי [kéylə], דרומדיק: [káylə]; אַ תמעוואַטע יפת תואר [atàməvátə|yəfàs-tóyər], צפונדיק: [atàməvátə|yəfàs-téyər]; אַ הייסע, נאַרישע נקבה [nəkéyvə], דרומדיק: [nəkáyvə]; אַ רייצנדיקע פּוסטאַטשקע; אַ בימבאָ ממש [máməsh];
{בייגעוודיק:} אַ בימבאָדיקע; אַ סעקסועלע (און) ני(ש)ט⸗איבערגעשפּיצטע.
bimonthly (n.) (that appears every two months)
(דער) צוויי⸗חודשניק [khóydəsh-nik], צפונדיק: [khéydəsh-nik] (ל″ר: -עס); (דער) צוויי⸗חדשימדיקער זשורנאַל [tsvèy-khadóshəm-dikər], דרומדיק: [(tsvày-khadú:shəm-dikə(r]; (די) צוויי⸗חודשלעכטע אויסגאַבע (ל″ר: -ס);
(דער) צוויי⸗מאָנאַטלעכער זשורנאַל; (די) צוויי⸗מאָנאַטלעכע אויסגאַבע (ל″ר: -ס).
bimonthly (adj.) (that appears every two months)
צוויי⸗חדשימדיק [tsvèy-khadóshəm-dik], דרומדיק: [tsvày-khadú:shəm-dik]; צוויי⸗מאָנאַטלעך.
bimonthly (n.) (that appears twice a month)
(דער) צוויימאָל⸗אַ⸗חודש זשורנאַל [akhóydəsh], צפונדיק: [akhéydəsh] (ל″ר: -ן); (די) צוויימאָל⸗אַ⸗חודש אויסגאַבע (ל″ר: -ס).
bimonthly (adj.) (that appears twice a month)
(דער) צוויימאָל⸗אַ⸗חודש [akhóydəsh], צפונדיק: [akhéydəsh].
(bin (for rubbish
(דער) מיסטקאַסטן (ל″ר: -ס);
{טאָמער דווקא אַ גרעסערער וואָס אינדרויסן:} (דער) דרויסנדיקער מיסטקאַסטן.
bin man
(דער) מיסט⸗קלײַבער (ל″ר: ø; אויך: -ס); ל″נ: (די) מיסט⸗קלײַבערין (ל″ר: -ס);
binary
צווייעדיק; צווייאיק; בינאַריש.
(binary (one or the other with no transitional nuancing
{פראַזעס:} אַהין אָדער אַהער; אָדער יאָ אָדער ניין; אַזוי צי אַזוי;
{ענטפער אויף דעם וואָס זוכט מדרגות אין אַ פאַל פון יאָ צי ניין:} אַ קליין ביסעלע טראָגעדיק!; אַ קאַפּ מעוברת [m(ə)ubérəs], דרומדיק: [m(ə)ibéyrəs].
binational
צוויינאַציאָנאַל; צוויינאַציאָנאַלעדיק; בינאַציאָנאַל.
(bind (v.) (publications
{די אַרבעט גופא:} אײַנבינדן;
{וועגן באַשטעלן די אַרבעט:} לאָזן אײַנבינדן.
(bind (v.) (obligate
פאַרפליכטן; אָבליגירן;
{לומדיש; סוחריש:} מחייב זײַן [m(ə)kháyəv-zayn].
bind: in a bind
אין אַ (שטיקל) קלעם (\קלעמעניש \פאַרלעגנהײַט).
binding (be binding)
זײַן מחייב [məkháyəv]; זײַן פאַרפליכטנדיק; האָבן לעגאַלע קראַפט (\גילטיקײַט).
binding agent
(דער\דאָס) בינד⸗מיטל (ל″ר: -ען).
(binding agreement (/contract
אַ פאַרפליכטנדיקער (\מחייבדיקער [m(ə)kháyəv-dikər]) דאָקומענט (\קאָנטראַקט);
{לומדיש; סוחריש:} אַ שטר המחייב [ashtàr-(h)am(ə)kháy(ə)v].
binding commitment
אַ פאַרפליכטנדיקע התחייבות [həskháyvəs], דרומדיק: [h)əskhá:vəs)] (ל″ר: -ן).
Binding of Isaac
{אָן אַן אַרטיקל} עקידת יצחק [akèydəs-yítskhək], דרומדיק: [akàydəs-yítskhək], {מער פאָרמעל:} [akèydas-yítskhok], דרומדיק: [akàydas-yítskhok].
binge (v.) (eating and drinking)
זיך אָנפרעסן; פרעסן ווי אַ חזיר [akházər]; פרעסן און זויפן; אָנפרעסן און אָנזשל(י)אָקען זיך;
{לומדיש:} זולל וסובא זײַן [zòyləl-v(ə)sóyvə-zayn], צפונדיק: [zèyləl-v(ə)séyvə-zayn].
binge (v.) (eating, shopping, gambling etc)
קאָמפּולסעווען; אָבסעסעווען; זיך אָנזעטיקן קאָמפּולסיוו (\אָבסעסיוו \אָן אויפהער \משוגענערווײַז); [məshúgənər-vàyz], דרומדיק: [məshí(:)gənə(r)-và:s];
{וואָסאַמאָל מער אינטערנאַציאָנאַליש:} בינ(ד)זשן.
binging (n.)
(די\דאָס) (אָנ)פרעסעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); (די) (אָנ)פרעסערײַ (ל″ר: -ען);
(די\דאָס) (אָנ)פרעסעכץ און (אָנ)טרינקעכץ (\אָנזשל(י)אָקעכץ); (די) פרעסערײַ⸗טרינקערײַ (ל″ר: -ען).
bingo
(דער\די) בינגאָ.
Bingo!
אָט אַזוי!; טאַקע!; טאַקע אַזוי!; פּונקט אַזוי!; געטראָפן!; אמת! [éməs]; אויף דער וואָר!;
{לומדיש:} אמת ויציב! [èməs-v(ə)yátsəv]; אמת ויציב ונכון! [èməs-v(ə)yàtsəv|v(ə)nókhn], דרומדיק: [èməs-v(ə)yàtsəv|v(ə)núkhn]; כן דברת! [kéyn|dibárto], דרומדיק: [:káyn|dibártu].
Bin-Nun, Jechiel (1911–1983)
יחיאל פישער [yəkhíy(ə)l|físhər];
יחיאל בן⸗נון [yəkhíy(ə)l|bin-nún];
געבאָרן: ראָהאַטין (גאַליציע); געשטאָרבן: ירושלים.
binoculars
(דער) בינאָקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) שפּאַקטיוו (ל″ר: -ן).
bio thief (biography plagiarist / copycat)
(דער) לעבנס⸗גנב [lébms-gànəv], ל″ר: לעבנס⸗גנבים [lébms-ganòvəm]; ביאָגראַפישער אָפּקאָפּירער; נאָך⸗מאַלפּעווער [nókh-màlpəvər].
biochemical
ביאָכעמיש.
biochemistry
(די) ביאָכעמיע.
biodegradability
(די) ביאָ⸗צעפּיצלדיקײַט; (די) ביאָ⸗צעקרישלדיקײַט.
biodegradable
ביאָ⸗צעפּיצלדיק; ביאָ⸗צעקרישלדיק.
biodiversity
(די\דער) ביאָ⸗דיווערסיטעט; (די) ביאָ⸗פאַרשיידנאַרטיקײַט.
biographer
(דער) ביאָגראַף (ל″ר: -ן);
{לומדיש מיט איראָניע צי הומאָר:} (דער) מספּר תולדות אדם [məsàpər|tòldəs-ódəm], דרומדיק: [məsàpər|tòldəs-ú:dəm].
biographical
ביאָגראַפיש.
biography
(די) ביאָגראַפיע [byográfyə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) תולדות אדם [tòldəs-ódəm], דרומדיק: [tòldəs-ú:dəm].
biographical
ביאָגראַפיש.
biohazard
(די) ביאָ⸗געפאַר (ל″ר: -ן); (די) ביאָ⸗געפאַריקײַט.
biological
ביאָלאָגיש [byológish].
biological father
{מער פאָרמעל:} (דער) ביאָלאָגישער פאָטער (ל″ר: -ס);
{מער היימיש:} (דער) לײַבלעכער טאַטע (\פאָטער) (ל″ר: -ס).
biological mother
{מער פאָרמעל:} (די) ביאָלאָגישע מוטער (ל″ר: -ס).
{מער היימיש:} (די) לײַבלעכע מאַמע (\מוטער) (ל″ר: -ס).
biological warfare
(די) ביאָלאָגישע מלחמה⸗פירונג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; (די) ביאָלאָגישע קריגס⸗פירונג;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) ביאָ⸗מלחמה.
biology
ביאָלאָגיע [byológyə].
biomass
(די) ביאָ⸗מאַַסע.
biometric(al)
ביאָמעטריש.
biopsy
(די) ביאָפּסיע [byópsyə].
bioterrorism
(דער) ביאָ⸗טעראָריזם.
bioterrorist
(דער) ביאָ⸗טעראָריסט (ל″ר: -ן).
biowarfare
(די) ביאָלאָגישע מלחמה⸗פירונג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; (די) ביאָלאָגישע קריגס⸗פירונג;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) ביאָ⸗מלחמה.
bipartisan
איבערפּאַרטייאיש; מולטיפּאַרטייאיש; אייבערפּאָליטיש;
{טאָמער דווקא באַטאָנענדיק די צווייאיקײַט:} צווייפּאַרטייאיש; ביפּאַרטייאיש.
bipartisanship
(די) איבערפּאַרטייאישקײַט; (די) מולטיפּאַרטייאישקײַט; (די) אייבערפּאָליטישקײַט;
{טאָמער דווקא באַטאָנענדיק די צווייאיקײַט:} (די) צווייפּאַרטייאישקײַט; (די) ביפּאַרטייאישקײַט.
bipolar
ביפּאָלאַריש; צווייפּאָלאַריש;
מאַניש⸗דעפּרעסיוו.
bipolar disorder
(דער) ביפּאָלאַר;
(דער) ביפּאָלאַרישער (\צווייפּאָלאַרישער) סינדראָם (\דיסאָרדער);
(דער) מאַניש⸗דעפּרעסיווער סינדראָם (\דיסאָרדער).
birch tree
(די) בער(י)אָזע (ל″ר: -ס);
(דימינוטיוו, אויך צאַרטלעך:} (די ) בער(י)אָזקע (ל″ר: ס);
(צווייטער דימינוטיוו, נאָכמער צאַרטלעך:} (די) בער(י)אָזקעלע (ל″ר: -ך).
bird
(דער) פויגל (ל″ר: פייגל; אויך: פייגלעך; פייגלען);
{אַ קליינינקער:} (דאָס\דער) פייגעלע (ל″ר: -ך);
{ווערטל:} „פייגל פליען אין טשערעדעס, דער אָדלער פליט אַליין“ (—אברהם⸗משה דילאָן).
{הערה א: בשעת ווען אין ל″י איז מאָרפאָלאָגיש אידענטיש די גרונט⸗פאָרמע מיטן ערשטן דימינוטיוו, איז דער חילוק פאַרבליבן, געווענדט אין דעם צי דער וואָרטאויסיקער ל′ ווערט באַטראַכט ווי טייל פון שורש (היסטאָריש) צי איז ער אויך ניט בשעת מעשה אַ דימינוטיוו פּסיכאלאָגיש); והראיה, בײַם רבים, בײַ אַ ט י י ל, איז פאַרליבן דער חילוק פון „פייגל“ (ערטערווײַז „פייגלען“) אַלץ גרונט⸗פאָרמע קעגנאיבער „פייגלעך“ אַלץ ערשטער דימינוטיוו}.
{הערה ב: דער באַנוץ פון „פייגעלע“ אין זין פון אַ האָמאָסעקסועלן מאַנבסיל (סלענגיש עמאָטיוו, צומאָל פּאָזיטיוו, צומאָל נעגאַטיוו), שטערט גאָרנישט דעם ווײַטערדיקן באַנוץ פון „פייגעלע“ אין זין פון אַ פויגל (צי וועגן דער קליינקײַט צי סתם צאַרטלעך}.
bird droppings
(דער) פויגלשער אָפּפאַל.
bird of prey
(דער) רויבפויגל (ל″ר: רויבפייגל; אויך: רויפפייגלעך).
bird: kosher birds
(די) כשרע עופות (\פייגל) [kóshərə|óyfəs], דרומדיק: [kú:shərə|óyfəs], צפונדיק: [kóshərə|éyfəs] (ל″ר);
{לומדיש:} עופות טהורים [óyfəs|t(ə)hóyrəm], צפונדיק: [éyfəs|t(ə)héyrəm].
bird: unkosher birds
(די) ני(ש)ט⸗כשרע (\אומכשרע \אומריינע \טריפהנע) עופות (\פייגל) [ùm-kóshərə], דרומדיק: [ìm-kú:shərə]; [tréyfənə], דרומדיק: [tráyfənə]; [óyfəs], צפונדיק: [éyfəs];
{לומדיש:} עופות טמאים [óyfəs|t(ə)méyəm], דרומדיק: [óyfəs|t(ə)máyəm], צפונדיק: [éyfəs|t(ə)méyəm].
birdbrain: be a birdbrain
האָבן אַ הינער(י)שן שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; האָבן אַ מח פונעם קאָטער [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh].
birdwatcher
(דער) פייגל⸗קוקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
(דער) פייגל⸗אָבזערוואַטער (ל″ר: אָבזערוואַטאָרן).
birdwatching
(די\דאָס) פייגל⸗קוקערײַ; (די) פייגל⸗אָבזערווירונג; (דאָס\דער) אָבזערווירן די פייגל.
Birkat Hamazon
(דאָס\דער) בענטשן; ברכת המזון [bìrkes-(h)amózn], דרומדיק: [bìrkəs-(h)amú:zn].
Birkat Hamazon booklet
(דער) בענטשער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) בענטשערל (ל″ר: -על).
Birkat Hamazon: Let’s do Birkat Hamazon!
נו, לאָמיר בענטשן!; מ′עט (אָפּ)בענטשן?; רבותי, לאָמיר בענטשן? [rabóysay], צפונדיק: [rabéysay];
{הערה: בײַ טייל זײַנען אָט די פראַזעס דווקא אַנדערש איידער דאָס טראַדיציאָנעל⸗יידישע הדקמה⸗וואָרט צום בענטשן גופא: „רבותי מיר וועלן בענטשן“}.
Birkenau
{אָן אַן אַרטיקל:} בירקענאַו;
{עלטערע שרײַבונג:} בירקענוי.
(Birnbaum, Nathan (1864–1937
נתן בירנבוים [nósn|bírnboym]; דרומדיק: [nú:sn|bí:r(ə)nbo:(u)m];
מתתיהו אחר [mátyəs|ákhər];
געבאָרן: ווין; געשטאָרבן: וואַסענאַר (בײַם האַג, האָלאַנד).
(Birnbaum, Solomom A. (1891–1989
בירנבוים;
שלמה בירנבוים [shlóymə|bírnboym]; דרומדיק: [shlóymə|bí:r(ə)nbo:(u)m];
פּראָפעסאָר שלמה אשר בירנבוים;
געבאָרן: ווין; געשטאָרבן: טאָראָנטאָ.
Birobidjan (Birobidzhan)
{אָן אַן אַרטיקל} ביראָבידזשאַן.
Birobidjan born person
(דער) ביראָבידזשאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) ביראָבידזשאַנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) ביראָבידזשאַנערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; בשעת מעשה מיט מער וואַרעמקײַט צי אינטימקײַט:} (די\דער) ביראָבידזשאַנישע(ר).
Birobidjan (adj.)
ביראָבידזשאַניש;
{אומבייגעוודיק; דער עיקר וועגן מענטשן, קולטור, וכדומה:} ביראָבידזשאַנער.
birth
(די\דאָס) געבורט [gəbúrt]; (דאָס\דער) געבאָרן (\געבוירן) ווערן.
birth announcement
(די) געבורטס⸗מודעה [mədóə], דרומדיק: [mədú:ə] (ל″ר: ⸗מודעות); (דער) געבורטס⸗אַנאָנס (ל″ר: -ן).
birth certificate
(דער) געבאָרנשאַפט⸗דאָקומענט (ל″ר: -ן); (דער) געבאָרן⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער\די) כתב לידה [ksàv-léydə], דרומדיק: [ksà:f-láydə];
{אין מזרח:} (די) מעטריקע (ל″ר: -ס); (דער\די) געבורט⸗שײַן (ל″ר: -ען);
{אין מערב:} (דער) געבורט⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן).
birth control
(דער) געבורט⸗קאָנטראָל; (די) גובורט(ס)⸗פאַרהיטונג; (די) קאָנטראַ⸗שוואַנגערשאַפט מיטלען (ל″ר); (די) מיטלען קעגן שוואַנגערן (ל″ר).
birth control pill
„דער פּיל“; (דער) געבורט⸗קאָנטראָל פּיל (ל″ר: -ן); (דער) אַנטי⸗שוואַנגער פּיל (ל″ר: -ן).
birth defect
(דער) געבורטס⸗מום [mum], דרומדיק: [mim] (ל″ר: -ען; אויך: מומים [múməm], דרומדיק: [mí(:)məm]);
(דער) געבורטס⸗פּגם [bgam], אויך: [pəgám] (ל″ר: -ען; אויך: פּגמים [pgóməm], דרומדיק: [pgúməm]);
(דער) געבורטס⸗פעלער (ל″ר: -ען; אויך: ø);
{לומדיש:} אַ פּגימת הלידה [abgìməs-(h)aléydə], דרומדיק: [abgì:məs-(h)aláydə] (ל″ר: פּגימות הלידה [pəgìmoys-(h)aléydə], דרומדיק: [pəgìmoys-(h)aláydə], צפונדיק: [pəgìmeys-(h)aléydə]).
birth of a Jewish baby girl
(די) בריתיצע [brísətsə].
birth pangs
(די) חבלי לידה [khàvlə-léydə], דרומדיק: [khàvlə-láydə] (ל″ר);
(די) געבורט⸗ווייען (ל″ר); דער געווינערינס ווייען.
(Birth Pangs of Messiah (/of the messianic era
(די) חבלי משיח [khàvlə-məshíəkh] (ל″ר).
birth: date of birth
(די) געבורט(ס)⸗דאַטע (ל″ר: -ס); די דאַטע פון געבאָרן (\געבוירן) ווערן;
{לומדיש:} (דער) יום הלידה [yòm-(h)aléydə], דרומדיק: [yòm-(h)aláydə].
birth: give birth
געבאָרן (\געבוירן), {דיאַלעקטיש:} געבערן; האָבן (ל″ר: געהאַט);
{עמאָטיוו, דער עיקר פּאָזיטיוו און אין טראַדיציאָנעלן גײַסט:} געווינען (ל″ע: געוואונען);
{אַרכעאיש אין איינצלפאַלן, באַנוצט מער וועגן בכלל אָדער אַ צאָל קינדער אין משך פון יאָרן:} קינדלען.
birth: woman giving birth
(די) קימפּעטאָרין (ל″ר: -ס); (די) יולדת [yóldəs] (ל″ר: -ן; {לומדיש:} יולדות [yóldoys], צפונדיק: [yóldeys]).
birth: woman who experiences (repeated) difficulties giving birth
(אַ\די) שווערע געווינערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (אַ\די) מקשה לילד [màksho-léyləd], דרומדיק: [màkshu:-láylət] (ל″ר: מקשות לילד [màkshoys-léyləd], דרומדיק: [màkshoys-láylət, צפונדיק: [màksheys-léyləd).
birthday
(דער) געבאָרנטאָג {צפונדיק גענייגט}; געבוירנטאָג; (דער) געבורטסטאָג;
{דרומדיק דיאַלעקטיש; פראַזע:} (דאָס) יערן זיך;
{אַרכעאיש:} די אימענינעס; די מענינע;
{הערה: צו די פאַרHהעלטענישן בנוגע געבאָרנטאָג ∼ געבוירנטאָג זע אונטן בײַם סימן Happy Birthday; זע אויך הערה ב′ בײַם סימן lose וועגן דער ברייטערער סעריע}.
birthday: (adult) person whose birthday (or anniversary) it is
(דער) בעל⸗יובל [bal-yóyvl], צפונדיק: [bal-yéyvl] (ל″ר: -ס; אויך: בעלי⸗יובל); (דער) יובילאַר (ל″ר: -ן);
(די) בעל⸗יובלטע [bal-yóyvltə], צפונדיק: [bal-yéyvltə] (ל″ר: -ס); (די) יובילאַרין (ל″ר: -ס).
birthday boy
(דער\דאָס) יינגל דער בעל⸗יובל [bàl-yóyvl], צפונדיק: [bàl-yéyvl].
birthday card
(דער\דאָס) געבאָרנטאָג⸗קאַרטל (ל″ר: -עך); (דער\דאָס) געבורטסטאָג⸗קאַרטל (ל″ר: -עך).
birthday girl
(די\דאָס) מיידל די בעל⸗יובלטע [bàl-yóvl-tə], צפונדיק: [bàl-yéyvl-tə].
birthday party
(די) געבאָרנטאָג הוליאַנקע; (די) געבאָרנטאָג שמחה [símkhə];
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) געבורטסטאָג פײַערונג.
!birthday: Happy birthday
מזל⸗טוב, ביז הונדערט⸗צוואַנציק [mázltof|biz-hùndərt-tsvántsik]; דרומדיק: [mázltof|bis-hìndə(r)t-tsvóntsik];
אַ פריילעכן (\ליכטיקן \גליקלעכן) געבאָרנטאָג! (\געבוירנטאָג \געבורטסטאָג);
{דיאַלעקטיש; אויפגעלעבט אין טייל סעקולערע קרײַזןקרײַזן:} מיט מזל זיך געיערט!;
{הערה א: די עכטע יידישע באַגריסונג „מיט מזל זיך געיערט“ (מיט וואַריאַציעס אַרום דעם באַנוץ פון „יערן זיך“) איז געווען ענג דיאַלעקטיש און אומבאַקאַנט בײַם ווײַט גרעסטן רוב יידיש ריידנדיקע (בײַ וועמען „יערן זיך“ איז לחלוטין אומבאַקאַנט). אויפלעבן הײַנט איז מהיכא תיתי; דער תלמיד דאַרף אָבער אינפאָרמירט ווערן בשעת מעשה (א) אַז ס′איז אומבאַקאַנט דעם רוב וואָס רעדט אויף דער שפּראַך נאַטירלעך; (ב) אַז ס′איז בײַ ה ײַ נ ט י ק ן טאָג באַקאַנט אַלץ איינער פון די סימני היריד פון די פּוריסטישע, נאָרמאַטיוויסטישע, אויסבויאיסטישע קרײַזן פאַר וועמען „אַ פריילעכן געבאָרנטאָג“ (\…געבוירנטאָג \…געבורטסאָג) איז רחמנא לצלן טרייף⸗פּסול „דײַטשמעריש“; און אחרון אחרון: (ג), דער עיקר, אַז ביי אַלע יידיש ריידנדיקע פון אַלע קרײַזן אויסער דעם פּוריסטישן הערט מען נאָר און בלויז (מיט די אָנגעוויזענע וואַריאַציעס אין נוסח): אַ פריילעכן געבאָרנטאָג!};
{הערה ב: ווי ס′מאַכט זיך ניט זעלטן אין דער שפּרודלדיק⸗רײַכער קולטור געשיכטע פון יידיש, שטעלן מיט זיך פאָר אויך חילופי נוסחאות פון די לעצטע (לאָמיר אָנכאַפּן) צוויי הונדערט יאָר ניט ווייניק אייגנס און זאַפטיקס. צי מ′ווינטשט עמעצן אַ „פריילעכן“, צי אַ „ליכטיקן“ צי אַ „גליקלעכן“ (אַנדערע ווערטער אויך פאַראַן) געבאָרנטאָג קען קומען אָנווײַזן אויף די גענויע געפילן און מענטשלעכע באַציאונגען צווישן דעם אָנווינטשער און דעם בעל היובל. אַנדערש איז אָבער מיט די וואַריאַנטן פונעם באַגריף ′געבאָרנטאָג′. איז ערשטנס גייט אין אָנווײַזן (מיט שטאָלץ, פרייד און גוטמוטיקײַט) אויפן אייגענעם שורש: בשעת ווען „געבאָרנטאָג“ איז משמע: צפונדיק און אַ היפּשן חלק דרום⸗מזרח (מיט די רגילותדיקע אַרויסריידן: צפונדיק [gəbórn-tòg] און (טייל) דרום⸗מזרחדיק [gəbúrn-tùg]), איז דערקעגן „געבוירנטאָג“ אַן אָנווײַז אויפן גרויסן דרומדיקן בלאָק (ווי אויך טייל דרום⸗מזרח). איז וואָס איז משמע „געבורטסטאָג“? אָט דער יינגערער וואַריאַנט האָט דעם טעם און ריח פון דער מאָדערנער וועלטלעכער יידישער קולטור און ליטעראַטור וועלט (פאַראיינען, פאַרזאַמלונגען, פּרעסע, שולן וכו′). אַנדערש געזאָגט געוואָרן: עס שטעקן ניט ווייניק נואַנסירטע קנייטשעלעך און אַסאָציאַצעס בײַ אַלע דרײַ גוטע יידישע ווערטער — „געבאָרנטאָג“, „געבוירנטאָג“, „געבורטסטאָג“. וועגן דער ברייטערער סעריע געבאָרן ∼ געבוירן, פאַרלאָרן ∼ פאַרלוירן וכו′ זע הערה ב בײַמ סימן lose}.
birther
געבורט לייקענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (′דער וואָס טענהט אַז אַ צווייטנס געבוירנשאַפט פּרטים זײַנען געפעלשט′, פּאָפּולאַריזירט אין די יאָרן פון אַמעריקאַנער פּרעזידענט באַראַק אָבאַמאַן).
birthmark
(דער) געבורט⸗צייכן (ל″ר: -ס); (דער) מוטער⸗צייכן (ל″ר: -ס).
birthplace
(דאָס\דער) געבאָרן⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער) געבורטס⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);
{לומדיש:} (דער) מקום לידה [mòkəm-léydə], דרומדיק: [mùkəm-láydə].
birthrate
(דער) פּראָצענט געבורטיקײַט; דער פּראָצענט נײַ⸗געבאָרענע (\נײַ⸗געבוירענע).
birthright
(די) ירושה⸗רעכט [yərúshə-rèkht], דרומדיק: [yəríshə-rèkht] (ל″ר);
{בײַ יידן בפרט, אָבער קען גענוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט צו די רעכט פונעם עלטסטן קינד פון געזינד:}
(די) בכורה⸗רעכט [pkhóyrə-rèkht], צפונדיק: [pkhéyrə-rèkht] (ל″ר);
{אין ספּעציפיש יידישן זין וועגן דעם מעמד פון עלטסטן זון פון געזינד:}
די בכורה [dəpkhóyrə], צפונדיק: [dəpkhéyrə].
bisexual
ביסעקסועל.
bisexual person
{בייגעוודיק:} (די\דער) ביסעקסועלע(ר);
{סלענגיש; צומאָל שפּאַסיק; צי וואַרעם צי שלעכט געשטימט געווענדט אינעם באַנוצער:} (דער) ביסעקסועלניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) ביסעקסועלניצע (ל″ר: -ס).
(.bishop (Chris
(דער) ביסקופּ (ל″ר: -ן); (דער) בישאָף (ל″ר: -ן); (דער) אייבער⸗גלח [éybər-gàləkh], דרומדיק: [áybə(r)-gàləkh] (ל″ר: ⸗גלחים [galòkhəm], דרומדיק: [galúkhəm]);
{היסטאָריש לומדיש; אויך: עמאָטיוו — צי סימפּאַטיש צי הומאָריסטיש צי נעגאַטיוו:} (דער) הגמון [hégmən] (ל″ר: הגמונים [hegmóynəm], צפונדיק: [hegméynəm]).
(bishop (chess
(דער) לאַפער (ל″ר: -ס); (דער) לויפער (ל″ר: -ס); (דער) הגמון [hégmən] (ל″ר: [hegmóynəm], צפונדיק: [hegméynəm]).
bison
(דער) ביזאָן [bizón] (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
bit (n.)
אַ ביסל; אַ קאַַפּ;
(לומדיש:} אַ כל⸗שהוא [akól-sh(əh)ù], דרומדיק: [:akól-sh(əh)ì] (ל″ר: -ס);
{אין פאַל פון צעטיילעוודיקע ממשותדיקע זאַכן, למשל טאָרט:} אַ שטיקל (ל″ר: -עך); אַ ברעקל (ל″ר: -עך).
(bit (n.) (for a drill
(דאָס\דער) אײַזנדל (ל″ר: -עך).
bit (n.) (data unit)
(דער) ביט (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
bit by bit
צו ביסלעך; ביסלעכווײַז; איינע(ר) אויפאַמאָל [àfamól], דרומדיק: [òfamú:l].
bit of a
אַ שטיקל; אַביסל אַ.
bit part
אַ פּיצינקע ראָלע; אַ (גאָר) קליינינקער אָנטייל.
bit: a (little) bit
אַ קליין ביסל; אַ קליין ביסעלע; אַ קאַפּ; אַ קאפּיטשקע; אַ פּיצעלע.
bit: a bit of alright
אַן אַטראַקטיווע(ר) פּאַרשוין (ל″ר: ען); אַ שיינע(ר) און אַ ריייצנדיקע(ר);
אַ יצר⸗הרע וועקעדיקע(ר) [ayèytsər-hórə], דרומדיק: [ayàytsər-(h)ú:rə].
bit: a bit player
{וועגן אַ מענטשנס ראָלע צי חשיבות פון דער ראָלע:} אַ קליינינקער בײַטראָגער; אַ קנאַפּער אָנטיילנעמער; אַן אומוויכטיקע כלי [kéylə], דרומדיק: [káylə].
bit: bits and pieces
שטיקלעך און ברעקלעך; פּיצלעך און שטיקלעך;
{לומדיש: בשעת מעשה אָפטמאָל הומאָריסטיש אין אָט דעם זין:} שברי כלים [shívrey|kéyləm], דרומדיק: [shívray|káyləm].
bit: do one’s bit
(אַ)דורכפירן דעם אייגענעם טייל.
bit: every bit as
פּונקט אַזויפל ווי; אויף קיין האָר ני(ש)ט ווייניקער (\ווינציקער) ווי.
bit: I’ll be back in a bit!
אַ רגע, איך קום באַלד! [arégə], דרומדיק: [aréygə]; איך קום באַלד צוריק!; איכ′ל באַלד זײַן צוריק.
bit: not a bit
בכלל ני(ש)ט [bəkhlál]; אינגאַנצן ני(ש)ט; גאָרנישניט; קיין ביסעלע אויך ני(ש)ט.
bit: not in the least bit
אויף קיין האָר אויך ני(ש)ט; אויפן קלענסטן הערעלע אויך ני(ש)ט;
{לומדיש:} אויף קיין כל שהוא אויך ני(ש)ט [àfkən|kól-shəhù], דרומדיק: [:òfkən|kól-shəhì]; אויף קיין בטל בששים אויך ני(ש)ט [bótl|bəshíshəm], דרומדיק: [bú:tl|bəshíyshəm].
bit: to bits
דורך און דורך; אינגאַנצן; דורכאויס; אָן אַ שיעור [ón|ashí(y)ər], דרומדיק: [(ún|ashí:(y)ə(r].
bitch (n.) (female dog)
(די) הינטיכע (ל″ר: -ס); (די) צויג (ל″ר: -ן; אויך: -עס; {דיאַלעקטיש אויך:} צײַג).
bitch (n.) (fig., emot.) (evil woman)
(די) כלבטע (אויך: כלבתא; קלאַפטע) [kláftə] (ל″ר: -ס; {כלומרשט לומדיש פון הומאָר אָדער פאַרשטאַרקונג וועגן:} כלבתאות [klaftóəs], דרומדיק: [klaftú:əs], צפונדיק: [klaftó(y)əs]);
{שטאַרקער:} (די) פּאַסקודניצע (ל″ר: -ס);
{נאָך שטאַרקער, בײַ טייל אַפילו וואולגאַריש:} (די) פּאַסקודסטווע [paskútsvə] (ל″ר: -ס); (די) כאָלער(י)ע (ל″ר: -ס); אַ שטיק טינוף [tínəf];
{ווייניקער עמאָטיוו; מער (כלומרשט) ערנסט:} (די) מרשעת [marshá(ə)s]; (די) מנוולטע [mənúvltə], דרומדיק: [mənívltə] (ל″ר: -ס).
bitch (v.) (complain bitterly) (slng.)
פאַרביסענערהייט באַקלאָגן זיך; אַרויסלאָזן בייזע טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs] (\תרעומות [tarúməs], דרומדיק: [tarí:məs]);
{פראַזעס:} באַקלאָגן זיך אויף וואָס די וועלט שטייט; שרײַען מיט טענות און מענות [táynəs|un-máynəs], דרומדיק: [tá:nəs|in-má:nəs].
bitcher (incessant complainer)
אַן אייביקער באַקלאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: …באַקלאָגערין (ל″ר: -ס) {מיט צומאָל לינדערנדיקער (צי אינטימער) עמאָטיווקײַט:} …באַקלאָגערקע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} רק [rak] ער (\זי) האָט טענות און מענות [táynəs|un-máynəs], דרומדיק: [tá:nəs|in-má:nəs].
bitcoin (→ crypto-currency)
(דער) ביטקאָין (אויך: ביטקוין); „אינוועסטירן אין ביטקאָין“; (די\דאָס) אינטערנעטישע געלט;
{סקעפּטיש:} (די\דאָס) לופט⸗געלט;
{ביטולדיק:} ביטקאָין⸗שמיטקאָין.
(bite (n.) (act of biting
(דער) ביס (ל″ר: -ן); (דער) אײַנביס (ל″ר: -ן).
(bite (n.) (bit of food
(דער) ביסן; (דאָס\דער) ביסל עסן;
{פראַזע:} עפּעס (אַ)וואָס איבער(צו)כאַפּן; עפּעס (אַ)וואָס אַרײַנלייגן אין מויל (אַרײַן).
(.bite (v
בײַסן (ל″ע: געביסן); אײַנבײַסן (ל″ע: אײַנגעביסן).
bite off
אָפּבײַסן [ób-bàysn], דרומדיק: [úb-bà:sn].
!Bite your tongue
בײַס(ט) זיך אָפּ(עט) די צונג!; שפּײַ(ט) אויס(עט)!.
bite: get a bite of food
עפּעס איבערכאַפּן [íbər-khàpm]; עפּעס נעמען אין מויל אַרײַן; כאַפּן אַ נאַש.
(.biting (n
(דאָס\דער) בײַסן; (די) בײַסעניש.
(biting (adj.) (painful, sharp
בײַסעדיק; בײַסיק; שאַרף; ביטער.
bitmap
(דער) ביטמאַפּ (ל″ר: -ן); (דאָס\די) פּינטל⸗בילד (ל″ר: -ער); (דער) פּינטל⸗מאַטריץ.
bitmap printer
(דער) פּינטל⸗דרוקער (ל″ר: -ס).
bitter
ביטער;
{פיגוראַטיוו אויך:} גאַליק;
{פראַזעס:} ביטער ווי דער טויט; ביטער ווי גאַל; {לומדיש:} מר ממות [már|məmóvəs], דרומדיק: [már|məmúvəs] (′נאָך ביטערער פונעם טויט′);
bitter cold
ביטער קאַלט; קאַלט, אַ שרעק;
{פראַזעס:} קאַלט ווי (אין) סיביר; קאַלט ווי אַלאַסקע.
bitter end: to the bitter end
ביזן לעצטן סוף; [sóf] ביזן (סאַמע) ביטערן סוף;
{לומדיש, פראַזע:} ביז ס′איז כלו כל הקיצין [kòlu|kòlakítsn], דרומדיק: [kù:li:|kòlakítsn].
bitter person
{בייגעוודיק:} אַ פאַרביסענע(ר); אַ פאַרביטערטע(ר); אַן אײַנגעביטערטע(ר);
{לומדיש:} אַ מר נפש [amàr-néfəsh], דרומדיק: [amàr-néyfəsh].
bitter truth
(דער) ביטערער אמת [éməs];
{ליטעראַריש:} די האַרבע וואָר.
bitterness
(די) פאַרביסנקײַט; (די) פאַרביטערטקײַט.
Bitterroot
{אָן אַן אַרטיקל:} ביטערוט (זשורנאַל).
bittersweet
ביטער⸗זיס.
biweekly (n.)
(דער) צווייוואָכיקער זשורנאַל (ל″ר: -ן); (די) צוויי⸗וואָכן שריפט (ל″ר: -ן).
biweekly (adj.)
אַלע צוויי וואָכן; איינמאָל אין צוויי וואָכן; צווייוואָכעדיק; צווייוואָכיק.
bizarre
אויסטערליש; מאָדנע⸗אויסעראָרדנטלעך; גאָר מאָדנע; שטאַרק מאָדנע; משונהדיק [məshúnədik], דרומדיק: [məshínədik]; מאָדנע⸗משונהדיק; ווילד⸗אַנדערשדיק; מאָדנע יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfndik], צפונדיק: [yèytsə-déyfndik]; ביזאַר(יש);
{דיאַלעקטיש, ליטעראַריש, אַרכעאיש:} טשודנע; טשודאַקיש.
bizarre nature (/character) of something
(די) אויסטערלישקײַט; (די) מאָדנע⸗אויסעראָרדנטלעכקײַט; (די) שטאַרק⸗מאָדנעקײַט; (די) משונהדיקײַט [məshúnə-dəkàyt], דרומדיק: [məshínə-dəkàyt]; (די) מאָדנע⸗משונהדיקײַט; (די) ווילד⸗אַנדערש(די)קײַט; (די) מאָדנע יוצא⸗דופנדיקײַט [yòytsə-dóyfn-dəkàyt], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dəkàyt]; (די) ביזאַר(יש)קײַט;
{דיאַלעקטיש, ליטעראַריש, אַרכעאיש:} (די) טשודנעקײַט; (די) טשודאַקישקײַט.
blabber out
אַרויספּלוידערן; אַרויספּלאַפּלען; אויסבאָלבען;
{מער עמאָטיוו:} אַרויסדברענען [aróys-dàbrənən]; אַרויסלאמרן [aróys-lèymərn], דרומדיק: [aró:(u)(ə)s-làymərn].
blabbermouth
אַ פּלוידערזאַק (ל″ר: ⸗זעק); אַ פּלאַפּלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: פּלאַפּלערקע (ל″ר: -ס); אַ באָלבעטון (ל″ר: -עס); אַ גראַמאָפאָן (ל″ר: -עס; {אַז ס′גייט אָבער אינעם מכשיר איז דער ל″ר געוויינטלעך אויף: -ען});
{פראַזע:} אַ מאַרק⸗יידענע (ל″ר: -ס).
black
שוואַרץ;
{פראַזעס:} שוואַרץ ווי די נאַכט; שוואַרץ ווי קוילן;
{אין סודותדיקן לשון:} (זײַן) שחור [shókhər], דרומדיק: [(shúkhə(r].
(.Black (n
(דער) אַפראָ⸗ {+נאָמען פון לאַנד נאָמינאַליזירט:}, אַשטייגער: אַפראָאַמעריקאַנער, אַפראָבריטאַניער, אַפראָקאַנאַדער וכו′);
{בייגעוודיק:} (דער) שוואַרצהויטיקער, (די) שוואַרצהויטיקע (ל″ר בײַ די ביידע: שוואַרצהויטיקע);
{אַרכעאיש:} (דער) נעגער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: נעגערין; {מער עמאָטיוו:} (די) נעגערטע (ל″ר: -ס);
{הערה: היות ווי בײַ ט י י ל ווערן „אַ שוואַרצער“, „די שוואַרצע“, „אַ נעגער“ בײַ הײַנטיקן טאָג אָנגעווענדט ראַסיסטיש נעגאַטיוו איז כדאי זיי אויסמײַסן א י נ ג אַ נ צ ן}.
(.Black (adj
אַפריקאַניש; אַפראָ {+נאָמען פון לאַנד אַדיעקטיוויזירט, אַשטייגער: אַפראָאַמעריקאַניש, אַפראָבריטאַניש, אַפראָקאַנאַדיש וכו′; ס′גילטן אויך די אומבייגעוודיקע וואַריאַנטן: אַפראָאַמעריקאַנער, אַפראָבריטאַניער, אַפראָקאַנאַדער וכו′).
Black (American) culture
(די) אַפראָאַמעריקאַנישע קולטור; (די) אַפראָאַמעריקאַנער קולטור;
{הערה: ווי ס′איז דער שטייגער, איז „אַפראָאַמעריקאַניש“ בייגעוודיק; „אַפראָאַמעריקאַנער“ — אומבייגעוודיק}.
black and blue mark
(דער) סיניאַק (ל″ר: -עס); (דער) בלויער (\בלאָער) וואונד (ל″ר: -ן).
black and white movie
(דער) שוואַרץ⸗ווײַסער פילם.
black block (adj.)
אינשוואַרצן⸗פאַרשטעלט; אינשוואַרצן⸗גיעקליידט.
black box
דאָס שוואַרצע קעסטל \ דער שוואַרצער קעסטל; (דאָס\דער) עראָפּלאַן⸗קעסטל;
(די) אָפּפלי⸗רעקאָרדירונג (ל″ר: -ען).
Black Death
די שוואַרצע מגיפה [magéyfə], דרומדיק: [magáyfə]; דער שוואַרצער טויט;
{ווי אַ יידישער היסטאָרישער באַגריף:} גזירות ק″ח וק″ט (5108–5109 \ 1348–1349) [gzèyrəs|kàkh-vəkát], דרומדיק: [gzàyrəs|kàkh-vəkát].
Black Earth (of Ukraine)
די שוואַרצע (אוקראַינישע) ערד; די גוט⸗שוואַרצע ערד.
(Black Hundred (in early 20th century Russia
די שוואַרצע מאה [méyə], דרומדיק: [máyə].
(Black Hundred: member (/supporter
(דער) שוואַרצעמאהניק [shvàrtsə-méyə-nik], דרומדיק: [shvàrtsə-máyə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) שוואַרצעמאהניצע [shvàrtsə-méyə-nitsə], דרומדיק: [shvàrtsə-máyə-nitsə] (ל″ר: -עס).
(Black Lives Matter (movement
די „בלעק לײַווס מאַטער“ באַוועגונג; די שוואַרצע⸗לעבנס באַוועגונג.
black magic
די מכשפהשע שטיק [makhashéyfishə], דרומדיק: [makhasháyfishə]; דער שוואַרצער כישוף [kíshəf].
black market: on the black market
אויפן שוואַרצן מאַרק;
{פראַזעס:} אויף שוואַרץ; אויף בלאַט [àv-blát], דרומדיק: [òv-blát]; מיטן לינקן משא⸗מתן [màsə-mátn].
black out (v.) (faint)
חלשן [kháləshn]; אַוועקחלשן [avék-khàləshn];
(אַוועק)פאַלן אין חלשות [khalóshəs], דרומדיק: [khalú:shəs].
Black Sea
דער שוואַרצער ים [yam].
black tie (dress code)
שוואַרצשניפּסישע אָנטועכץ.
(.blackball (v
פאַרחרמען [far-khéyrəmən], דרומדיק: [far-kháyrəmən]. פאַרגאַלקעווען [fargálkəv(ə)n]; אסרן [ásərn].
(.blackballing (n
(דאָס\דער) פאַרגאַלקעווען [fargálkəv(ə)n]; (דאָס\דער) אסרן [ásərn];
{מער פאָרמעל:} (די) פאַרגאַלקונג; (די) אסרונג [ásərung].
blackboard
(דער) טאָוול (ל″ר: -ען).
(blacken (reputation
פאַרשוואַרצן; פאַרשמוצן; פאַרפלעקן; פאַרפינצטערן דעם נאָמען; באַשמוצן דעם שם [shém];
{פראַזעס:} (עמעצן) מאַכן צו קויט און צו בלאָטע; אויסמישן מיט דער בלאָטע; מאַכן צו דער ערד גלײַך; אָפּגיסן מיט אַ פּאָמויניצע.
(.blacklist (n
די שוואַרצע ליסטע (ל″ר: -ס); דער שוואַרצער צעטל (ל″ר: -עך);
{מער פאָרמעל:} די רשימה פאַרחרמטע [də-r(ə)shímə|far-khéyrəmtə], דרומדיק: [də-r(ə)shímə|far-kháyrəmtə].
(.blacklist (v
(אַרויפ)שטעלן אויף דער שוואַרצער ליסטע (\אויפן שוואַרצן צעטל);
{לומדיש, צומאָל הומאָריסטיש:} אַרײַנגעבן אין אַ רשימה מוחרמים [ar(ə)shímə|mukhróməm], דרומדיק: [ar(ə)shí:mə|mikhrúməm].
blacklisted
(זײַן) אויף דער שוואַרצער ליסטע; אויפן שוואַרצן צעטל;
{לומדיש, צומאָל הומאָריסטיש:} אויף דער רשימה מוחרמים [àv-dər-r(ə)shímə|mukhróməm], דרומדיק: [òv-də(r)-r(ə)shí:mə|mikhrúməm].
(.blackmail(ing) (n
(דער) שאַנטאַזש [shantázh];
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) שאַנטאַזשירונג (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; סלענגיש; מיט אַ קאַפּ איראָניע:}
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אויספּרעסונג;
{גיכער וועגן דעם גאַנג בכלל:} (די) אויספּרעסערײַ.
(.blackmail (v
שאַנטאַזשירן [shantazhírn];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; סלענגיש, מיט אַ קאַפּ איראָניע:} אויספּרעסן.
blackmailer
(דער) שאַנטאַזשיסט [shantazhíst] (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: שאַנטאַזשיסטקע (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; מיט אַ קאַפּ איראָניע:} (דער) אויספּרעסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אויספּרעסערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אויספּרעסערקע (ל″ר: -ס).
blackness
(די) פינצטערניש; (די) טונקלקײַט; (די) שוואַרצקײַט.
(blackout (electrical
(די) פאַרטונקלונג; (די) עלעקטרישע אויסלעשונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּפינצטערונג (ל″ר: -ען).
(blackout (media
(די) פּרעסע בלאָקאַדע (ל″ר: -ס).
(blackout (medical
(דאָס\דער) חלשן [kháləshn]; (די) חלשונג [kháləsh-ung], דרומדיק: [kháləsh-ink] (ל″ר: -ען);
{פראַזע:} פאַלן אין חלשות [khalóshəs], דרומדיק: [khalú:shəs].
blacksmith
(דער) שמיד (ל″ר: -ן); (דער) קאָוו(ע)ל [kóv(ə)l] (ל″ר: קאָוואַלעס [kováləs]).
bladder
(דער) פּענכער (ל″ר: -ס); (דער) אורין⸗זאַק (ל″ר: -ן).
blade (of knife)
(די) שאַרף (ל″ר: -ן); (דאָס\דער\די) קלינגל (ל″ר: -עך).
blah blah blah: all the (/this) blah blah blah
(די\דאָס) גאַנצע פּלוידערײַ (פּלאַפּלערײַ \געפּילדערײַ);
(די\דאָס) גאַנצע גערעדעכץ (\געדַבּרעכץ [gədábrəkhts]);
די אַלע אָנגערעדטע מעשיות [máysəs], דרומדיק: [má:səs] (ל″ר);
(דאָס\דער) פּלאַפּלען; פּלוידערן; באַלעבעטשען; אַ טשײַניק האַקן;
{אומפאָרמעל:} דער גאַנצער בע⸗בע⸗בע (\בלאַ⸗בלאַ⸗בלאַ);
{אַ קאַפּ לומדיש:} די אַלע דברים בטלים סתם [dvòrəm-bətéyləm|stám], דרומדיק: [dvù:rəm-bətáyləm|stám].
blame (n.)
(די) שולד; (די) שולדיקײַט.
blame (v.)
באַשולדיקן; האַלטן פאַר שולדיק; אויפוואַרפן; אַרויפוואַרפן די שולד.
blame: be to blame
זײַן שולדיק;
{בייגעוודיק:} זײַן די\דער שולדיקע(ר).
blame: play the blame game
{פראַזעס:} נעמען זוכן ווער איז שולדיק; געפינען אַ שולדיקן;
{מער קריטיש:} אַבי געפינען אַ קרבן [akórbm].
blameless
אינגאַנצן אומשולדיק; לחלוטין שולדלאָז [lakhlútn].
blameworthy
טראָגן אַ מאָס שולדיקײַט; טראָגן אחרblog
יות [akhráyəs]; זײַן אויסגעשטעלט אויף באַשולדיקט צו ווערן;
{אַטריבוטיוו:} שולד⸗טראָגנדיק; שולד⸗פאַרדינענדיק.
bland
פלאַך; טעמלאָז [támloz]; חנלאָז [khéynloz], דרומדיק: [kháynloz];
{פראַזע} אומגעזאַלצן און אומגעפעפערט; אָן אַ טעם [atám] און אָן אַ ריח [aréyəkh], דרומדיק: [aráyəkh].
(.blank (n
(דער) בלויז (ל″ר: -ן).
(.blank (adj
פּוסט; ליידיק; בלויז.
blank check
(דער) בלאַנקער טשעק (ל″ר: -ן).
blank round
(די) ליידיקע קוילן (ל″ר).
blank slate (fig.)
אַ פּוסטער טאָוול; אַ ליידיקער בלאַט; אַ נײַ זײַטל.
(.blanket (n
(די) קאָלדרע (ל″ר: -ס); (די) דעקע (ל″ר: -ס); (דער) קאָץ (ל″ר: -ן); (דער) צודעק (ל″ר: -ן).
(.blanket (v
באַדעקן; צודעקן; איבערדעקן; איבערציען (איבער) (ל″ע: איבערגעצויגן).
(.blanket (adj
פולשטענדיק; דורכאויסיק; דורך⸗און⸗דורכ(עד)יק; אַרומנעמיק.
blasé
ני(ש)ט שטאַרק איבערגענומען (\באַגײַסטערט; באַאײַנדרוקט; נתפּעל [nəspó(ə)l], דרומדיק: [nəspú:(ə)l], צפונדיק: [nəspó(y)(ə)l]);
(בלײַבן) אומבאַגײַסטערט; אומבאַאײַנדרוקט; אומנײַגעריק; גלײַכגילטיק; ני(ש)ט זײַן געלעגן;
{פראַזעס:} ני(ש)ט מאַכן זיך פון; ני(ש)ט מאַכן קיין וועזן; ני(ש)ט געבן אַפילו אַ פּינטל מיט אַן אויג;
{פּלוס דאַטיוו רעפלעקסיוו:} ליגן אין דער לינקער פּאה [péyə], דרומדיק: [páyə]; {דער עיקר בײַ מתנגדים:} ליגן אין דער לינקער פּיאַטע [pyátə]; אַרן ווי דער פאַראַיאָריקער שניי; אַרן ווי די וואַנט; אַרן ווי די קאַץ.
blaspheme
{אין דער יידישער רעליגיע:}
מחלל ה′ זײַן [məkhàləl-(h)ashém-zayn];
{לומדיש:} מחרף ומגדף זײַן [məkhàrəf-um(ə)gádəv-zayn]; מחלל זײַן שם שמים בפרהסיא [məkhàləl-zayn|shèm-shəmáyəm|bəfrésyə]; מקלל ה′ זײַן [məkàləl-(h)ashém-zayn];
{אוניווערסאַליסטיש:}
לעסטערן; פאַרשוועכן; פּראָפאַנירן.
blasphemer
{אין דער יידישער רעליגיע:}
(דער) מחלל ה′ [məkhàləl-(h)ashém];
{לומדיש:} (דער) מחרף ומגדף [məkhàrəf-um(ə)gádəf]; (דער) מחלל שם שמים בפרהסיא [məkhàləl|shèm-shəmáyəm|bəfrésyə]; (דער) מקלל ה′ [məkàləl-(h)ashém];
{אוניווערסאַליסטיש:}
(דער) לעסטערער; (דער) פאַרשוועכער; (דער) פּראָפאַנירער.
blasphemy
{אין דער יידישער רעליגיע:}
(דאָס\דער) מחלל ה′ זײַן [məkhàləl-(h)ashém-zayn];
{לומדיש:} (דאָס\דער) מחרף ומגדף זײַן [məkhàrəf-um(ə)gádəv-zayn]; (דאָס\דער) מחלל שם שמים זײַן בפרהסיא [məkhàləl|shèm-shəmáyəm-zayn|bəfrésyə]; (דאָס\דער) מקלל ה′ זײַן [məkàləl-(h)ashém-zayn];
{אוניווערסאַליסטיש:}
(די) לעסטערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשוועכונג (ל″ר: -ען); (די) פּראָפאַנירונג (ל″ר: -ען); (די) פּראָפאַנאַציע (ל″ר: -ס).
(blast (explosion
(דער) אויפרײַס (ל″ר: -ן);
{בַטאָנענדיק אַן איינצלפאַל:} (די) אויפרײַסונג (ל″ר: -ען).
blast of (swift, forceful manifestation)
(דער) אויסשאָס פון (\מיט); (דער) שאָס פון (\מיט).
(blast (v.) (to attack with words
אַרײַנזאָגן (אַזוי ריכטיק); מאַכן אַש און בלאָטע (פון); מאַכן אַ שוואַרצן סוף [sóf]; דערלאַנגען (איבערן קאָפּ).
blast from the past
אַ גרוס פון (ווײַטן) אַמאָל.
blasted (darned)
באַדויערלעך; אומגעוואונטשענע(ר); אינגאַנצן ני(ש)ט נייטיקע(ר).
blatant
בוֹלט [bóylət], צפונדיק: [béylət]; בוֹלט⸗קלאָר;
{טאָמער דווקא וועגן רייד צי לשון:} אויסגעשפּראָכענע(ר); ממש שרײַע(נ)דיק [máməsh].
(.blaze (n
(די) שריפה [sréyfə], דרומדיק: [sráyfə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פײַער (ל″ר: -ס).
(.blaze (v
ברענען; פלאַמען; פלאַקערן; שרפענען [sárfənən]; שרפען [sárf(ə)n].
blazer
(דאָס\דער) רעקל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) ספּאָרט⸗רעקל (ל″ר: עך); (דאָס\דער) נאָכמיטיק⸗רעקל (ל″ר: -עך).
(.bleach (n
(די) כלאָרקע; (די\דאָס) בלייכעכץ.
(.bleach (v
בלייכן; בליאַקעווען;
{פּערפעקטיוו:} אויסבלייכן; אויסבליאַקעווען.
(bleachers (stacked seating stands
(די) אָנגעמויערטע בענקלעך (ל″ר); (די) בליטשער בענקלעך (ל″ר).
(די) ספּאָרט⸗בענקלעך (ל″ר); (די) געטרעפּלטע בענקלעך (ל″ר).
{מצד קעגנער:}
(די) מלאך⸗המות בענקלעך [màləkh-(h)amóvəs], דרומדיק: [màləkh-(h)amúvəs] (ל″ר).
bleak
שיער ני(ש)ט האָפענונגסלאָז [shíyər]; מיט אַ קנאַפּן אויסזיכט; שיער ני(ש)ט אויסזיכטלאָז; אומגינציק;
פינצטער און וויסט; טונקל און וויסט.
bleakness
(די) וויסטקײַט; (די) גרויקײַט; (די) אומגינציקײַט; (די) האָפענונגסלאָזיקײַט.
bleary eyed
מיט מידע (\פאַרמאַטערטע) און וואַסערדיקע אויגן;
מיד⸗אויגיק; וואַסער⸗אויגעדיק.
bleat (n.)
(דער\די) מעקע; (דער\די) בעקע.
bleat (v.)
מעקען; בעקען;
{איינמאָליק:} אַ מעקע טאָן; אַ בעקע טאָן.
bleating (n.)
(די\דאָס) מעקעניש (ל″ר: -ן); (די\דאָס) מעקערײַ (ל″ר: -ען).
bleed
בלוטיקן; גיסן מיט בלוט.
bleeding: there’s heavy bleading
ס′גיסט זיך מיט בלוט; ס′בלוטיקט (זיך) אומעטום.
bleeding heart liberal
אַ וויינענדיקער ליבעראַל (ל″ר: -ן); אַ קלאָגעדיקער ליבעראַל (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} אַ תמעוואַטער בעל⸗רחמים [atàməvátər|bàl-rákhməm].
bleep bleep
הוזש⸗הוזש; פּיפּ⸗פּיפּ; בליף⸗בליף.
bleep out
{וועגן אַודיאָ:} פאַרדעקן מיט אַ הוזשע (\פּיפּ \בליף).
blemish (n.)
(דער) פּגם [bgám], אויך: [pəgám] (ל″ר: פּגמים [bgóməm], דרומדיק: [bgúməm], אויך: [pəgóməm], דרומדיק: [pəgúməm]);
(די) פּגימה [bgímə], אויך: [pəgímə] (ל″ר: פּגימות [bgíməs], דרומדיק: [pəgíməs]);
[טיילמאָל וועגן אַ מענטשן, למשל אין אַ משפּחה:} (אַ\דער) פּסול [psúl], דרומדיק: [psíl] (ל″ר: -ן);
{טאָמער מאָראַליש גערעדט, אויך:} (דער) פלעק (ל″ר: -ן).
blemish (v.)
(אָנ)מאַכן אַ פּגם [abgám], אויך: [apəgám]; (אָנ)מאַכן אַ פּגימה [abgímə], אויך: [apəgímə];
{טאָמער מאָראַליש גערעדט, אויך:} באַפלעקן.
blend (n.)
אַ צוזאַמענשטעל (ל″ר: -ן); אַ צונויפשמעלץ (ל″ר: -ן);
{צומאָל מיט אַ קאַפּ ביטול:} אַ צונויפמיש (ל″ר: -ן); אַ מישונג (ל″ר: -ן); אַן אויסמישונג (ל″ר: -ן);
{מיט אַ בפירושדיקן ביטול:} אַ צונויפמישעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
blend (v. trans.)
צוזאַמענשטעלן; צונויפשמעלצן;
{צומאָל מיט אַ קאַפּ ביטול:} צונויפמישן; מאַכן אַ מישונג; אויסמישן;
{מיט אַ בפירושדיקן ביטול:} מאַכן אַ צונויפמישעכץ.
blend in with
זיך אַרײַנפּאַסן מיט; זיך אײַנגלידערן מיט; זיך צונויפגלידערן מיט;
אַרײַנגעגלידערט ווערן אין; צונויפגעדלידערט ווערן אין.
blender (kitchen device)
(דער) מישער (ל″ר: -ס); (דער) אויסמישער (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) בלענדער (ל″ר: -ס); (דער) מיקסער (ל″ר: -ס).
bless
בענטשן; אָנבענטשן;
{בײַ יידן, מער פּערזענלעך:}
געבן אַ ברכה [gébm|abrókhə], דרומדיק: [géybm|abrúkhə];
{אוניווערסאַליסטיש:}
געבן (\מאַכן) אַ בענטשונג.
(Bless you! (upon sneezing
צו געזונט! [!tsú|gəzúnt], דרומדיק: [!tsí:|gəzínt], אויך: צום געזונט [!tsím|gəzínt]; אסותא! [!asúsə], דרומדיק: [!asísə]; אתו! [!ósə], דרומדיק: [!ú:sə];
{אין אַמעריקאַנער יידיש, אויך אַנדערשוואו:} געזונטהײַט!.
!bless: God bless you
{יידישלעך:}
זאָל אײַך (\דיר\דיך) דער אייבערשטער (\גאָט) בענטשן!;
זײַ(ט) געבענטשט!;
דער רבונו של עולם זאָל אײַך בענטשן! [rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [rəbèynə-shəléylom];
{אוניווערסאַליסטיש:}
זאָל אײַך (\דיר) גאָט בענטשן!.
blessed: of blessed memory → memory
blessing
{בײַ יידן:}
(די) ברכה [brókhə], דרומדיק: [brúkhə] (ל″ר: ברכות);
{אוניווערסאַליסטיש:}
(די) בענטשונג (ל″ר: -ען); (די) בענטשעניש (ל″ר: -ן).
blessing: make the traditional blessing on bread (or before any meal that includes the Jewish legal minimum of bread)
מאַכן המוציא [mákhn|(h)amóytsə], צפונדיק: [mákhn|(h)améytsə];
{אויך ברייטער, טאָמער גייט אין אַ באַזונדערער ברכה פאַר אַשטייגער בלויז פּירות, ווײַן וכו′ מיט דער כוונה אויף דער שייכותדיקער ברכה:}
מאַכן די ברכה; זאָגן די ברכה.
blessing: make the traditional blessing on fruit
מאַכן אַ בורא פּרי העץ [abóyrə|prìy-ho-éyts], דרומדיק: [abóyrə|prì:y-(h)u:-éyts], צפונדיק: [abéyrə|prìy-ho-éyts].
blessing: make the traditional blessing on an inspiring event of renewal
מאַכן אַ שהחינו [ash(əh)èkh(i)yónu], דרומדיק: [:ash(əh)èkh(i)yú:ni].
blessing: make the traditional blessing on miscellaneous grains and wheat products (other than bread)
מאַכן אַ (בורא מיני) מזונות [bòyrə-mínə-)m(ə)zóynəs)], צפונדיק: [[bèyrə-mínə-)m(ə)zéynəs)]].
blessing: make the traditional blessing after rescue from some peril
בענטשן גומל [góyml], צפונדיק: [géyml];
{אומפאָרמעל:} בענטשן ג′ (\גימל) [gíml].
blessing: make the traditional blessing on vegetables
מאַכן אַ בורא פּרי האדמה [abóyrə|prìy-ho-àdómə], דרומדיק: [abóyrə|prìy-(h)u:-àdúmə], צפונדיק: [abéyrə|prìy-ho-àdómə].
blessing: make the traditional blessing on wine
מאַכן אַ בורא פּרי הגפן [abóyrə|prìy-ha-góf(e)n], דרומדיק: [abóyrə|prìy-(h)a-gúf(e)n], צפונדיק: [abéyrə|prìy-ha-góf(e)n].
blessing: make the traditional blessing on miscellaneous foods (that do not come from the earth) and beverages (other than wine)
מאַכן אַ שהכל [ash(əh)ákl];
{לומדיש:} זאָגן די ברכה שהכל [shehakóyl], צפונדיק: [shehakéyl].
blind
בלינד;
{לומדיש:} סגי⸗נהורדיק [sàgə-nó(h)ər-dik], דרומדיק: [sàgə-nú:(h)ə(r)-dik];
{הערה: זע די הערה בײַם סימן antiphrasis}.
blind alley
(דאָס\די) פאַרמאַכטע געסל (ל″ר: -עך);
(דער) קול⸗דע⸗זאַק (ל″ר: -ן); (דאָס\די) זאַקישע געסל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) ענד⸗געסל (ל″ר: -עך).
blind copy (bcc)
(די) בלינדע קאָפּיע (ל″ר: -ס); (דער) בע⸗צע⸗צע (\בי⸗סי⸗סי).
blind date
(די) מיסטעריעזע ראַנדקע (ל″ר: -ס); (דער) בלינדער ראַנדעוואו (ל″ר: -ען) (דער) בלינדער דייט (אויך: …דעיט).
blind luck
(ממש) סתם אַ מזל [màməsh|stám-amàzl]; (ממש) גלאַט אַ מזל;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} יענער מזל; {טאָמער דווקא צום גוטן:} אַ גויאישקער מזל.
blind person
{בייגעוודיק:} (די\דער) בלינדע(ר);
{געלינדערט:} אַ ני(ש)ט⸗זעעוודיקע(ר); אַ ני(ש)ט⸗זעענדיקע(ר); …וואָס זעט ני(ש)ט;
{לומדיש:} (אַ\דער) סגי נהור [sàgə-nó(h)ər], דרומדיק: [(sàgə-nú:(h)ə(r] (ל″ר: -ס), ל″נ: (די) סגי⸗נהורטע [sàgə-nó(h)ərt-tə], דרומדיק: [sàgə-nú:(h)ə(r)-tə].
{הערה: זע די הערה בײַם סימן antiphrasis}.
blind spot (visibility)
(דער) בלינדער פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) אומגעזעענער פּונקט (ל″ר: -ן).
blind spot (morality)
אַ (פּערזענלעכע) שוואַכקײַט; (דער) פּערזענלעכער בלינד⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
blind: like a blind man
בלינדערהייט; ווי אַ בלינדער; אין דער פינצטער;
{לומדיש:} כסומא בארובה [k(ə)súmə| b(o)-arúbə], דרומדיק: [k(ə)sí:mə| b(u)-aríbə] (′ווי אַ בלינדער טאַפּט אין פענצטער′).
blind: turn a blind eye
זיך מאַכן ני(ש)ט⸗וויסנדיק; זיך מאַכן אַז מ′ווייס(ט) ני(ש)ט;
{לומדיש:} זיך מאַכן כלא ידע [k(ə)lòy-yódə], דרומדיק: [k(ə)lòy-yú:də], צפונדיק: [k(ə)lèy-yódə];
{סלענגיש; בײַ טייל אַ קאַפּ וואולגאַריש:} זיך מאַכן געפּגרט [gəpéygərt], דרומדיק: [gəpáygərt].
blindly
בלינדערהייט.
blindfold
(דער) אויגן⸗בונד (ל″ר: -ן);
blindfolded
מיט (אַן) אויגנבונד.
blinding light
(דאָס\די) (פאַר)בלענדנדיקע ליכט;
{פּאָעטיש:} (דאָס\די) בלענד⸗ליכט.
blinding snow
(דער) (פאַר)בלענדנדיקער שניי (ל″ר: -ען);
{פּאָעטיש:} (דער) בלענד⸗שניי (ל″ר: -ען).
blindness
(די) בלינדקײַט;
{לומדיש:} (די) סגי⸗נהורדיקײַט [sàgə-nóhər-dəkàyt], דרומדיק: [sàgə-nú:hə(r)-dəkàyt];
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) בלינדיקײַט.
(blinds (n.) (for window
(די) רולעטן (ל″ר); (די) שטאָרעס (ל″ר).
blindside (v. trans.)
באַפאַלן מיט אַן אומגעריכטער אומאָנגענעמקײַט;
פאַרחידושן צום שלעכטן [far-khídəshn]; אַנטוישן (\פאַרראַטן) אינגאַנצן אומגעריכטערהייט;
אָנפאַלן ווי מ′פאַלט אָן אויף אַ בלינדן.
blindsided
לחלוטין אומגעריכט(ערהייט) באַפאַלן ווערן דערמיט [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn];
כאַפּן אַן אומגעריכטן (\אומדערוואַרטן) קלאַפּ.
bling
{שפּאַסיק אָבער אָפטמאָל גוטמוטיק, אָפּלאַכעריש אָבער לאו דווקא מיט ביטול צום מענטשן וואָס גייט אַרומעט מיט צופיל צירונג:} שמאָנצעס; בלעכוואַַרג; בלינג;
{פראַזע:} ס′הענגט [s-héynkt] פון אים\איר מיט בלעך;
{פון אַמאָליקן גנבים לשון:} טשוועקעס.
blink (v.)
פּינטלען (מיט די אויגן);
{ליטעראַריש:} זשמורען (מיט די אויגן).
blink: in the blink of an eye
;אין אַן אויגנבליק
{לומדיש:} אין אַ הרף עין [ina-hèrəf-áyən], דרומדיק: [ina-hèyrəf-á:yən];
{נאָכמער לומדיש:} אין אַ כל⸗שהוא פון אַ רגע [ina-kól-shehù|funa-régə], דרומדיק: [ina-kól-she(h)i:|fina-réygə].
blintzes
(די) בלינצעס (אויך: בלינטשעס; בלינטשיקעס) (ל″ר).
blip
סתם אַן אויסנאַם [stám-anòysnam] (ל″ר: סתם אויסנאַמען); אַ זעלטענער אויסנאַם (ל″ר: -ען).
bliss
{אָן אַ אַרטיקל} פרייד ממש [máməsh]; ממש פרייד;
אַן אמתע גליקלעכקײַט (\צופרידנקײַט) [anéməsə].
blissful
ממש פול מיט פרייד [máməsh]; פול מיט אמתער פרייד [éməsər].
blister
(דער) בלאָטער (ל″ר: -ס); (די\דער) בלאָז (ל″ר: -ן). (דער) פּוכיר [pukhír] (ל″ר: -עס); (דער) פּענכער (ל″ר: -ס); (דער) פּענכיר [penkhír] (ל″ר: -עס).
Blitz: The London (/U.K.) Blitz (1940-1941)
(דער) (לאָנדאָנער) בליץ; (דער) דײַטשישער (\נאַצישער) בליץ איבער ענגלאַנד.
blitzkrieg
(די\דער) בליצקריג.
blizzard
(די) זאַווערוכע (ל″ר: -ס).
bloated
אויפגעבלאָזן [úv-gəblòzn], דרומדיק: [úv-gəblù:zn], טייל ד″מ: [ív-gəblùzn];
אָנגעבלאָזן.
bloating (n.)
(די) אָנגעבלאָזנקײַט.
(block (of wood
אַ קלאָץ (ל″ר: קלעצער).
(block (mental
אַן עיכוב אין מח (אויך: מוח) [aníkəv|in-móyəkh], צפונדיק: [aníkəv|in-méyəkh].
(.block (v. trans
אָפּהאַלטן; אָפּשטעלן; פאַרשטעלן דעם וועג (צפונדיק: …די וועג);
{לומדיש:} מעכב זײַן [məákəv-zayn].
block lettering
{וועגן יידישן אלף⸗בית:}
געכתיבהטע אותיות [gə-ksí(y)vətə|óysyəz], צפונדיק: [gə-ksí(y)vətə|éysyəs]; כתיבה [ksí(y)və].
{אוניווערסאַליש:}
(די) גרויסהאַנטיקע שריפט; (די) בלאָק⸗שריפט.
block letters: write in block letters
{וועגן יידישן אלף⸗בית:}
אויסכתיבהן [óys-ksì(y)v(ə)n], אויך: אויסכתיבענען [óys-ksì(y)v(ə)nən].
{אוניווערסאַליש:}
שרײַבן מיט גרויסהאַנטיקע(ר) שריפט; שרײַבן מיט בלאָק⸗שריפט.
block out (of memory)
רעפּרעסירן (\פאַרבראַקירן \אויסבלאָקירן) (פונעם זכרון) [zəkórn], דרומדיק: [zəkú:rn].
block vote
(דער) שטים⸗בלאָק; דער עולם וואָס שטימט אַלץ בלאָק [óyləm], צפונדיק: [éylom];
(די) בלאָק⸗שטימענדיקע גרופּע; אַן אינאיינעם שטימענדיקער עולם.
(.blockade (n
(די) בלאָקאַדע (ל″ר: -ס).
(.blockade (v
מאַכן אַ בלאָקאַדע; בלאָקאַדעווען; בלאָקירן.
blockage
(די) אָפּהאַלטונג (ל″ר: -ען); (די) בלאָקירונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער מעדיציניש:} (די) פאַרשטאָפּונג (ל″ר: -ען).
blockbuster
(דער) בלאַקבאָסטער (ל″ר: -ס).
blocked
פאַרשטעלט; אָפּגעהאַלטן; בלאָקירט;
{טאָמער מעדיציניש:} פאַרשטאָפּט.
blockhead → fool
blog (n.)
(דער) בלאָג, ל″ר: בלאָגס [blógz].
blog (v.)
שרײַבן אויפן בלאָג; לאָזן וויסן אויפן בלאָג;
{עמאָטיוו צי איראָניש:} בלאָגן; בלאָגעווען; בלאָגירן;
{קריטיש וועגן בלאָגן צופיל אָדער ניט צו דער זאַך:} אָנבלאָגעווען; האַקן (\קלאַפּן) אויפן בלאָג.
blogger
(דער) בלאָגער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ בלאָגערין (ל″ר: -ס), {איראָניש צי בייזוויליק:} בלאָגערקע (ל″ר: -ס).
blogosphere
(די) בלאָגאָספערע; (די) בלאָגן⸗וועלט;
{לומדיש מיט איראָניע צי הומאָר:} דער עולם הבלאָגים [òyləm-(h)ablógəm], צפונדיק: [èylom-(h)ablógəm].
bloke (guy)
(דער) יאַט (ל″ר: -ן);
{בלויז ל″ר:} חברה [khévrə].
blond
בלאָנד.
blond person
{בייגעוודיק:} (די\דער) בלאָנדע(ר).
blond woman
(די) בלאָנדינקע (ל″ר: -ס).
blood
(דאָס\די) בלוט.
blood bank
(די) בלוט⸗באַנק (ל″ר: ⸗בענק [beynk]).
blood cell
(די\דער) בלוט⸗צעל (ל″ר: -ן).
blood clot
(דער) בלוט⸗טראָמב (ל″ר: -ן); (דער) בלוט⸗קלומפּ (ל″ר: -ן); (דער) בלוט⸗קלאָט (ל″ר: -ן);
blood count
(די) בלוט⸗צאָל (ל″ר: -ן); (די) העמאָ⸗צאָל (ל″ר: -ן).
blood donor
(דער) בלוט⸗שענקער [blút-shèynkər], דרומדיק: [(blít-shèynkə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בלוט⸗געבער [blút-gèbər], דרומדיק: [(blít-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
blood drive
(דער) בלוט קאַמפּיין (ל″ר: -ען).
blood libel
{אין דער יידישער געשיכטע:}
(די\דער) עלילת דם [alìləz-dám] (ל″ר {מער לומדיש:} עלילות דם [alìloyz-dám], צפונדיק: [alìleyz-dám];
{אויך אוניווערסאַליסטיש:}
(דער) בלוט⸗בלבול [blúd-bìlbl], דרומדיק: [blíd-bìlbl] (ל″ר: בלוט בלבולים [blúd-bəlbùləm], דרומדיק: [blíd-bəlbì(:)ləm]);
{לומדיש:} (דער) בלבול דם [bìlbl-dám] (ל″ר: בלבולי דם [bəlbùley-dám], דרומדיק: [bəlbì:ley-dám]).
blood pressure
(דער) בלוטדרוק;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) דאַוולעניע.
blood pressure: measure one’s blood pressure
מעסטן דעם בלוטדרוק;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} אָפּמעסטן דעם בלוטדרוק.
blood pressure: high blood pressure
(דער) הויכער בלוטדרוק.
blood pressure: high blood pressure medicine
(די) מעדיצין צום הויכן בלוטדרוק; (די) בלוטדרוק מעדיצין.
blood relative
אַ ריכטיקער (\לײַבלעכער) קרוב [kórəv], דרומדיק: [kú:rəf] (ל″ר: קרובים [króyvəm], צפונדיק: [kréyvəm]), ל″ר: קרובה [króyvə], צפונדיק: [kréyvə] (ל″ר: קרובות) צי קרובטע [kórəf-tə], דרומדיק: [kú:rəf-tə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ שאר בשר [ashèyr-bósər], דרומדיק: [(ashàyr-bú:sə(r];
{טיילמאָל מיט איראָנישע נואַנסן:} אַ בשר מבשרי [abòsər-mipsórə], דרומדיק: [abù:sə(r)-mipsú:rə] (ל″ר: -ס).
blood sample
(די) בלוט⸗פּראָבע (ל″ר: -ס).
blood sugar (level)
(דער) בלוט⸗צוקער.
blood test
(דער) בלוט⸗אַנאַליז [análiz], אויך: [analíz] (ל″ר: -ן).
blood test: take a blood test
מאַכן אַן אַנאַליז פון בלוט [análiz].
blood transfusion
(די) בלוט⸗טראַנספוזיע (ל″ר: -ס).
blood sugar (level)
(דער) בלוט⸗צוקער.
blood sugar meter
(דער) בלוט⸗צוקער מעסטער (ל″ר: -ס).
(blood type (/group
(די) בלוט⸗גרופּע (ל″ר: -ס); (דער) בלוט⸗טיפּ (ל″ר: -ן).
blood vessel
(דער) אָדער [ódər, דרומדיק: [(ú:də(r] (ל″ר: -ן).
bloodbath
(די) בלוט⸗באָד (ל″ר: ⸗בעדער).
bloodhound
(דער) בלוט⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט); (דער) שפּירונגס⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט).
bloodless revolution
(די) בלוטלאָזע רעוואָלוציע (ל″ר: -ס); (די) שלאַכטלאָזע רעוואָלוציע (ל″ר: -ס); (די) רעוואָלוציע אָן בלוט⸗פאַרגיסונג.
bloodlust
(די) בלוטדאָרשטיקײַט (אויך: בלוטדורשטיקײַט);
bloodlust: person with bloodlust
(דער) בלוטדאָרשטיקער מענטש (אויך: בלוטדורשטיקער);
{בייגעוודיק:} (די\דער) בלוטדאָרשטיקע(ר) (אויך: בלוטדורשטיקע(ר));
bloodshed
(די) בלוטפאַרגיסונג; (די) פאַרגיסונג פון בלוט;
{לומדיש:} אַ שפיכת דמים [shfìykhəz-dóməm], דרומדיק: [shfì:(y)khəz-dúməm].
bloodshot eyes
(די) פאַראָדערטע אויגן (ל″ר); (די) בלוט⸗אונטערלאָפענע אויגן (ל″ר); (די) רויט
ע אויגן (ל″ר); (די) פאַררויטלטע אויגן (ל″ר).
bloodstained
פאַרבלוטיקט; באַבלוטיקט; באַפלעקט מיט בלוט.
(.bloodsucker (fig
(דער) בלוט⸗זויגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בלוט⸗זויגערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) בלוט⸗זויגערקע (ל″ר: -ס);
(דער) בלוט⸗צאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בלוט⸗צאַפּערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) בלוט⸗צאַפּערקע (ל″ר: -ס);
אַ פּיאַווקע (אויך: פּיאַפקע) [pyáfkə] (ל″ר: -ס); אַ פּאַראַזיט (ל″ר: -ס).
bloodthirsty
בלוטדורשטיק (אויך: בלוטדאָרשטיק).
bloody (v. trans.)
צעבלוטיקן; צעדמען [tsədámən];
bloody (v.): get bloodied
{טאָמער דורך אַ סיבה אָדער אָוואַריע:} זיך צעבלוטיקן; זיך צעדמען [tsədámən];
{טאָמער דורך קלעפּ וכדומה:} צעבלוטיקט ווערן; צעדמט ווערן [tsədámt];
{טאָמער פיגוראַטיוו, למשל אין אַ וויכוח:}
bloody (Brit. darned, damned)
דורכגעטריבענע(ר); גאָט⸗געשאָלטענע(ר); פינצטערע(ר);
{מער עמאָטיוו:} מיאוסע(ר) [(míy(ə)sə(r]; פּאַסקודנע(ר); כאָלער(י)עדיקע(ר);
{שפּאַסיק אין לאָנדאָנער יידיש:} בלוטיק.
Bloody hell! (Brit.)
אַ כאָלער(י)ע!; אוי אַ בראָך!; אַ קלאָג צו די יאָרן!; אוי אַ שוואַרץ יאָר!;
אוי אוי אוי!; וויי וויי וויי!; אָך און וויי!;
רבונו של עולם! [rəbóynə|shəlóyləm], צפונדיק: [rəbéynə|shəléylom]; {פאַרשפּאַסיקט:} ר′ יונה של עולם! [rèb-yóynə|shəlóyləm], צפונדיק: [rèb-yéynə|shəléyləm];
{שפּאַסיק אין לאָנדאָנער יידיש:} בלוטיקער גיהנום! [blútikər|g(əh)énəm], דרומדיק: [blítikə(r)|g(əh)énəm].
bloody (characterized by much spilled blood)
בלוטיק; מיט בלוט פאַרגאָסן;
{כאַראַקטעריזירונגען:} גרויזאַם; גרויזאַם⸗בלוטיק.
bloody (characterized by (for living being) wounds or (for materials) blood stains)
צעבלוטיקט; פאַרבלוטיקט; אַרומגעבלוטיקט.
bloody chapter
אַ בלוטיקער קאַפּיטל; אַ בלוטיקע פּרשה [párshə].
(.bloom (n
(דער) צוויט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) בליעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
(.bloom (v
בליען [blíyən].
(Bloomgarden, Solomon (1872 [1871?]–1927
יהואש [yəhóyəsh], צפונדיק: [yəhéyəsh];
יהואש⸗שלמה בלומגאָרטן (\בלומגאַרטען);
געבאָרן: ווערזשבעלאָווע (ווירבאַלן, ליטע); געשטאָרבן: בראָנקס (נ.י.);
{הערה: אַז מ′רעדט אַשטייגער וועגן „אַ קוק טאָן בײַ יהואשן“ איז די כוונה בדרך כלל זײַן איבערזעצונג פון גאנץ תנ″ך אויף יידיש; וויל מען בקיצור אָנרופן דעם ווערטערבוך פון העברעאישע און אַראַמישע עלעמענטן אין יידיש בשותפות מיט ד″ר חיים ספּיוואַק, איז דער נוסח: „יהואש⸗ספּיוואַק“, צומאָל אויך „יהואשעס העברעאיזמען ווערטערבוך“}.
(.blossom (n
(דער) צוויט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) בליעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (דער) בליט (ל″ר: -ן)
{פאַרענגערונגען פון ברייטערן זין פון ′בלום′ בכלל:} (די) בלום (ל″ר: -ען); (דער) קווייט (ל″ר: -ן).
(.blossom (v
בליען [blíyən]; אויפבליען [úv-blìyən], דרומדיק: [óv-blìyən].
(.blossoming (n
{דער עיקר פיגוראַטיוו צי מעטאַפאָריש:} (די) אויפבליאונג; (דער) אויפבלי.
blot (moral or perceptual stain)
(דער) פלעק (ל″ר: -ן); (דער) פּגם [bgám] צי [pəgám] (ל″ר: פּגמים [bgóməm], דרומדיק: [bgúməm] צי [pəgóməm], דרומדיק: [pəgúməm]).
blotter (ink)
(דער) קלעקער (ל″ר: -ס); (דאָס\די) קלעק⸗פּאַפּיר (ל″ר: -ן).
blouse
{די) בלוזקע (ל″ר: -ס); (די) בלוזע ל″ר: -ס).
bloviation
(די) אָנגעבלאָזענע אָנבאַרעניש (ל″ר: -ן); (די) גאווהדיקע טשײַניק⸗האַקעניש [gáyvə-dikə], דרומדיק: [gá:və-dikə] (ל″ר: -ן); (די) הויך⸗געלערנטע אָנבאָלבעניש (ל″ר: -ן); אַ לאַנגע, הויכע און נודנע אָנדרשעניש [ón-dàrshənish], דרומדיק: [ú:n-dàrshənish].
bloviate
אָנבאַרען אָנגעבלאָזענערהייט; גאווהדיק אָנבאָלבען [gáyvə-dik], דרומדיק: [gá:və-dik]; באריכות האַקן אַ טשײַניק [b(ə)aríykhəs];
אָנריידן (\אָנרעדן) באָמבאַסטיש (פאַר פײַער און פאַר וואַסער); פאַרדרשענען לאַנג און ליידיק [far-dárshənən].
bloviator
אַ מײַסטער⸗אָנבאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס); אַ סופלוזער פּלאַפּלער [asóf-lòzər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס);
{בעל פּה:} אַ נודניק אַ דרשן [adárshn]; {בכתב:} אַ נודניק אַ טינטגיסער;
{לומדיש:} אַ מאריך בדברים בטלים [amáyrəgh|bədvòrəm-bətéyləm], דרומדיק: [amá:rəgh|bədvù:rəm-bətáyləm].
blow (n.) (physical punch, strike)
אַ קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ); אַ טראַסק (ל″ר: -ן; אויך: טרעסק); אַ זעץ;
{עמאָטיוו:} אַ כמאַליע (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} אַזאַ כמאַליע, וואָס מ′דערזעט אַזש קראָקע מיט לעמבערג (\לעמבעריק); {לומדיש:} …וואָס מ′דערזעט שוין פּיתום מיט רעמסס [pìsəm-mit-rámsəs] (< שמות א′: י″א).
blow to the head
אַ זעץ איבערן קאָפּ; אַ קלאַפּ אין קאָפּ (אַרײַן).
(.blow (v
בלאָזן.
blow in
אַרײַנבלאָזן.
blow a chance
פאַרשפּילן (\פּטרן [pátərn]) אַ שאַנס (\געלעגנהײַט).
blow a fuse (erupt in anger)
אַרויס פון די כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm]; אַרײַן אין אַ צעקאָכעניש; אַרײַן אין אַ ציהיצעניש; אַרײַן אין אַ כעס [aká(ə)s].
blow a fuse (electrical)
איבערברענען די (\דעם) זיכער⸗דראָט; אויפרײַסן אַ פיוז.
blow off steam
זיך לאָזן צעהיצן און באַרואיקט ווערן; זיך אויפהיצן און באַרואיקן.
blow one’s own horn
זיך באַרימען; זיך גרייסן; לויבן זיך אַליין; מאַכן זיך רעקלאַמע; אויסרעכענען די אייגענע שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm]; זיך גדלענען [gádlənən];
{ווערטל (תנ″כישער ציטאַט):}
יְהַלֶּלְךָ זָר וְלֹא פִּיךָ [yəhalèlkho-zór|v(ə)lòy-píkho], דרומדיק: [:yəhalèlkhu:-zór|v(ə)lòy-píkhu], צפונדיק: [yəhalèlkho-zór|v(ə)lèy-píkho] (< משלי כ″ז: א′);
{מיטן באַדײַט, פאַרקערט, אַז טאָמער לויבט דיך ניט יענער איז דעמאָלט דאַרף מען בפירוש אויסרעכענען די אייגענע מעלות:}
יְהַלֶּלְךָ זָר, וְלֹא — פִּיךָ [yəhalèlkho-zór|v(ə)lóy||píkho], דרומדיק: [:yəhalèlkhu:-zór|v(ə)lóy||píkhu], צפונדיק: [yəhalèlkho-zór|v(ə)léy||píkho]
blow one’s nose
(זיך) אויסשנײַצן די נאָז (ל″ע: אויסגעשניצן; דיאַלעקטיש אויך: אויסגעשנײַצט).
(.blow job (slng., vlgr
{נייטראַל:} (דער) אָראַלער סעקס; {לומדיש און בעת מעשה הומאָריסטיש:} (דער) תשמיש הפּה [tàshməsh-(h)apé];
{סלענגיש, שפּאַסיק, בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ מויל⸗טרען; {פראַזע:} מיט שלינגען צי מיט אויסשפּײַען;
{מיט ביטול:} אַ מויל⸗טרענעכץ.
blow one’s own horn
זיך בלאָזן; (לאָזן) בלאָזן פון זיך; זיך אויספײַנען; זיך (אַליין) באַרימען;
blow out of (all) proportion
צעבלאָזן איבער אַוועלכער⸗ניט⸗איז מאָס; צענפאַכיק פאַרגערעסערן; איבערטרײַבן אויף וואָס די וועלט שטייט [íbər-tràybm], דרומדיק: [íbər-trà:bm];
{פראַזעס:} מאַכן פון אַ וואָרט אַ קוואָרט; מאַכן פון אַ מילב (\פליג) אַ העלפאַנט; מאַכן פון אַ האָר אַ גאָר.
blow over
איבערגיין; פאַרגעסן ווערן.
blow the whistle (reveal)
אויסזאָגן פאַר אַלעמען;
{פראַזעס:} אַ בענקעלע פאַרן רבין שטעלן [rébm]; אַ בענקלשטעלער זײַן; אַרויסלאָזן די קאַץ פון זאַק;
{לומדיש:} מגלה נסתרות זײַן [məgàlə-nistórəz-zayn], דרומדיק: [məgàlə-nistú:rəz-za:n].
(blow up (into a big deal
אויפבלאָזן; צעבלאָזן;
{פראַזע:} מאַכן (דערפון) אַ גאַנצן טראַסק (\וועזן \עסק [éysək], דרומדיק: [áysik]).
(blow up (v. intrans.) (explode
זיך אויפרײַסן (ל″ע: זיך אויפגעריסן); עקספּלאָדרין.
(blow up (v. trans.) (blow something up with explosives
אויפרײַסן (ל″ע אויפגעריסן); אויפעקספּלאָדירן.
(blow up (in anger
זיך (גוט) אויפקאָכן; ווערן גוט אין כעס [ká(j)(ə)s]; ווערן אַזוי ריכטיק אין כעס; אַרײַנפאַלן אין אַ כעס (\אַ רוגזא [arúgzə], דרומדיק: [arígzə]);
{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פון די כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm]; אַרויס(גיין) פון די האַלאָבליעס [h)alóbl(y)əs)].
blow: a low blow
אַ קלאַפּ אונטערן גאַרטל; אַן אומעטישער קלאַפּ;
{פיגוראַטיוו אויך:} אַ נידערטרעכטיקע אַטאַקע.
blow: come to blows
קומען צו קלעפּ; דערגיין (אַזש) ביז קלעפּ.
blow: mighty blows (powerful punches)
מוראדיקע (\שרעקלעכע) קלעפּ [móyrə-dikə], צפונדיק: [méyrə-dikə] (ל″ר);
{לומדיש:} מכות רצח [màkoys-rétsəkh], דרומדיק: [màkoys-réytsəkh], צפונדיק: [màkeys-rétsəkh] (ל″ר); מכות אכזריות [màkoys-aghzór(ə)yəs], דרומדיק: [màkoys-aghzú:r(ə)yəs], צפונדיק: [màkeys-aghzór(ə)yəs] (ל″ר).
blow: with one blow
מיט איין קלאַפּ (\קנאַק \טראַסק); מיט איין מאָל; מיטאַמאָל; אויפאַמאָל [àfamól], דרומדיק: [òfamú:(ə)l].
blowhard
(אַ\דער) זעלבסט⸗בלאָזער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס), ל″נ: (אַ\די) זעלבסט⸗בלאָזערקע (ל″ר: -ס); (אַ\דער) גאַנצער קנאַקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס), ל″נ: (אַ\די) גאַנצע קנאַקערין (ל″ר: -ס); אַ ווייס(ט)⸗אַלצ(דינג) באַרימער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס), ל″נ: (אַ\די) ווייס(ט)⸗אַלצ(דינג) באַרימערקע (ל″ר: -ס);
אַ גאַנצער תנא קמא [tànə-kámə] (ל″ר: -ס); אַ גאַנצער תנא ברא [tànə-bárə] (ל″ר: -ס); אַ גאַנצער מר בר רב אשי [már|bar-ràv-áshə] (ל″ר: -ס).
blue
בלאָ [bló], דרומדיק: [blú]; בלוי [blóy], דרומדיק: [(bló:(u];
{דיאַלעקטיש:} בלאָוו [blóv], דרומדיק: [blúv];
{צאַרטלעך:} בלאָאינק (\בלויאינק).
blue chip
פון די סאַמע בעסטע פירמעס (\אינוועסטיציעס \פינאַנציעלע אינסטאַנצן); „בליו טשיפּ“.
blue collar
בלוי⸗קאָלנערדיק; „בליו קאַלער“.
blue jeans
(די) בלויע (\בלאָע) דזשינסן (ל″ר).
blue: out of the blue
ווי פון הימל אַראָפּגעפאַלן; פון דער העלער הויט (אַרויס); ווי פונדערלופטן; אינמיטן דערינען; אין מיצקע דערינען; אינמיטן פּלוצעם;
{פראַזע:} אָט האָסטע דיר די אַנדערע צוויי טעג יום⸗טוב [yóntəf]; גיי ווייס!; וואָט טיביע יוצר המאורות [vót-tìbye|yòytsər-(h)am(ə)óyrəs], צפונדיק: [vót-tìbye|yèytsər-(h)am(ə)éyrəs].
blueberry
(די) בלויע (\בלאָע) יאַגעדע (ל″ר: -ס).
blueberry muffin
(דער) בלוי⸗יאַגעדיקער קוכן (ל″ר: -ס).
blueness
(די) בלאָקײַט; (די) בלויקײַט;
{אַ קאַפּ מער אַבסטראַקטיש צי פּאָעטיש:} (די) בלאָאיקײַט; (די) בלויאיקײַט.
blueprint
(דער) בוי⸗פּלאַן (ל″ר: בוי⸗פּלענער)
(blues (music
(די) בליוז (מוזיק).
(blues (mood
אַ געדריקטע שטימונג; געדריקטע שטימונגען;
אַ שטיקל מרה⸗שחורה [mòrəsh-khóyrə], דרומדיק: [mù:rəsh-khóyrə], צפונדיק: [mòrəsh-khéyrə];
{פראַזעס:} עפּעס אַ ביסל טרויעריק; עפּעס ני(ש)ט מיט אַלעמען; ני(ש)ט דער זעלב(יק)ער (\די זעלב(יק)ע) ווי אַלעמאָל.
bluff (n.) (deception)
(דער) בלאָף (ל″ר: -ן); אַן אָפּנאַרערײַ (ל″ר: -ען); אַ פאַלשע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{טאָמער וועגן אַ קלענערן ענין:} אַ פאַרדרייעלע (ל″ר: -ך);
שטיקלעך און דריידלעך; קרומע שטיק (ל″ר);
(.bluff (v
אָפּבלאָפן; אָפּנאַרן; אָפּטאָן אַ שטיקל (\שפּיצל);
{פראַזעס:} אָנדערציילן אַ באָבע⸗מעשה [abóbə-màysə], דרומדיק: [abúbə-mà:(n)sə], אויך: [abábə-mà:(n)sə]; אָפּטאָן אויף טערקיש.
bluffer
(דער) בלאָפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בלאָפערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) בלאָפערקע (ל″ר: -ס);
(דער) אָפּנאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָפּנאַרערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) אָפּנאַרערקע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} ער (\זי) רעדט סתם! [stám]); ער (\זי) האַקט אַ טשײַניק!; ס′איז ני(ש)ט ווערט קיין שמעק טאַביק!.
bluffing (n.)
(די) בלאָפערײַ; (די) אָפּנאַרערײַ;
{פראַזע, טאָמער דער בלאָפער סטראַשעט:} ער (\זי) סטראַשעט די גענדז!.
bluish
בלאָלעך; בלוילעך;
{דיאַלעקטיש:} בלאָוולעך.
(.blunder (n
אַ מיאוסער (\גראָבער) טעות [amíyəsər|tó(y)əs], דרומדיק: [amí:yəsər|tú:əs], טייל ד″מ: [túvəs]; אַ מיאוסער (\גראָבער) פעלער;
{עמפאַטיש:} י ע נ ע ר טעות!.
(.blunder (v
(טיף) אַרײַנפאַלן; האָבן (\מאַכן) אַ גרויסן טעות (\פעלער) [tóəs], דרומדיק: [tú:əs]; נכשל ווערן [níkhshl];
{לומדיש:} זיך בפירוש טועה זײַן [bəféyrəsh|tóyə-zayn], דרומדיק: [bəfáyrəsh|tóyə-za:n], צפונדיק: [bəféyrəsh|téyə-zayn].
blunt (v.)
אָפּשוואַכן; אָפּטעמפּן; פאַרשטערן; פאַרווייכערן; אָפּווייכערן; מינימיזירן;
{ליטעראַריש:} לינדערן.
blunt (adj.) (non-sharp)
ני(ש)ט⸗שאַרף; טעמפּ; אומשפּיציק.
blunt (adj.) (direct, unvarnished)
קלאָר⸗און⸗שאַרף; ני(ש)ט⸗באַפּוצט; אומגעצירט; ני(ש)ט⸗געבלימלט; דירעקט אין פּנים אַרײַן [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm];
{פראַזעס:} מיט אַ פולן, ני(ש)ט מיט קיין האַלבן מויל.
bluntness (unmitigated directness)
(די) אומבאַפּוצטע דירעקטקײַט; (די) ני(ש)ט⸗באַבלימלטע אָפנקײַט; (די) אומגעלינדערטע דירעקטקײַט (\אָפנקײַט).
blur (n.): a blur
אַ (מין) פאַרנעפּלטקײַט; אַ (מין) אומקלאָרקײַט; אַ (מין) צעשוואומענקײַט;
אַ מטושטש(די)קײַט [am(ə)túshtəzh-dəkàyt], דרומדיק: [am(ə)tíshtəzh-dəkàyt].
blur (v.) (make unclear)
אומקלאָר מאַכן; אומדײַטלעך מאַכן; מאַכן פאַר אומבאַשטימט; פאַרנעפּלען; פאַרטומאַנעווען;
blur (v.) (an image)
פאַררײַבן; פאַרווישן; פאַראומקלאָרעווען.
blurb
(דאָס\דער) שבח⸗וואָרט [shvákh] (ל″ר: ⸗ווערטער); (די) קורצע ענדאָרסירונג (ל″ר: -ען);
{סימפּאַטיש עמאָטיוו, זיך פאַררופנדיק אויף טראַדיציאָנעלע (לענגערע) הסכמות:}
(דאָס\דער) הסכמה⸗וואָרט [h)askómə)], דרומדיק: [h)askúmə)] (ל″ר: ⸗ווערטער);
{בײַ טייל צו קיוטיש און מיט אָנצוהערעניש אויף אַ האַלב⸗מויליקן שבח:} (אַ(ן)\דאָס\די) הסכמהלע [h)askómələ)], דרומדיק: [h)askúmələ)] (ל″ר: -עך).
blurriness
(די) פאַרנעפּלטקײַט; (די) צענעפּלטקײַט; (די) צעשוואומענקײַט; (די) אומדײַטלעכקײַט; (די) מטושטש(די)קײַט [m(ə)túshtəzh-dəkàyt], דרומדיק: [m(ə)tíshtəzh-dəkàyt].
blurry (/blurred)
פאַרנעפּלט; צענעפּלט; צעשוואומען; אומדײַטלעך.
blurt out (carelessly disclose)
אויספּלאַפּלען; אויספּלוידערן; אויסבאָלבענ(ען);
{פראַזע:} אַרויסלאָזן די קאַץ פון זאַק.
blush (n.) make-up
(די) רייטלעניש; (דער) רוזש; (די) שמינקע.
(.blush (v
זיך רויטלען (\רייטלען).
bluster (n.) (bombast)
(די\דאָס) גרויסהאַלטערײַ; (די\דאָס) בלאָזערײַ;
(די\דאָס\דער) גדלנות [gadlónəs], דרומדיק: [gadlú:nəs]; (די) גדלנותקײַט [gadlónəs-kayt], דרומדיק: [gadlú:nəs-kayt];
(דאָס\דער) בלאָזן מיט זעלבסט⸗חשיבות [zélpst-kh(ə)shìvəs].
blustering rain
אַ פּליוך רעגן; אַ פּליוכנדיקער רעגן; אַ גוס (\גאָס) רעגן; אַ שלאַקס רעגן; אַ פאַרמבולדיקער רעגן [far-mábl-dik].
blustering wind
אַ בושעווענדיקער ווינט; אַ וואָיענדיקער ווינט.
BM → bowel movement
BMI → body mass index
Bnai Brith
(די) בני ברית אָרגאַניזאַציע [b(ə)nèy-brís].
boar (/wild boar)
(דער) קאַבאַן [kabán] (ל″ר: -עס); (דער) ווילדער חזיר [kházər] (ל″ר: חזירים [khazéyrəm], דרומדיק: [khazáyrəm]).
(board (n.) (wooden
(די\דאָס) ברעט (ל″ר: -ער); (דאָס\די) ברעטל (ל″ר: -עך).
(board (n.) (committee
(די) קאָמיסיע (ל″ר: -ס); (דער) קאָמיטעט (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן אַ וויכטיקן, גרעסערן; בײַ יידן:} (דער) ועד [vá(ə)d].
(board (v.) (bus, ship, plane
אַרויף אויף [arúf|áf], דרומדיק: [aró:(u)(ə)f|óf]; אַרויפגיין אויף; אַרויפזעצן זיך אין; אַרויפשטײַגן אין.
board of directors
(דער) דירעקטאָראַט (ל″ר: -ן); (די) קאָמיסיע דירעקטאָרן; (די) דירעקטאָרן⸗קאָמיסיע (ל″ר: -ס).
board of education
(דער\די) בילדונגס⸗באָרד; (דער) בילדונגס⸗אַמט; (דער\די) עדיוקאַציע⸗באָרד; (די) דערציאונגס⸗אָפּטיילונג;
{אַלץ קולטור⸗באַגריף:} (דער) „באָרד אָוו עדיוקיישאָן“.
board of elections
(דער) וואַלן⸗אַמט; (דער) וואַלן⸗באָרד.
boarded up
פאַרקלאַפּט (מיט ברעטער).
boarder
(דער) באָרדער (ל″ר: ø; אויך: -ס), ל″נ: (די) באָרדערקע (ל″ר: -ס); (דער) קעסטניק (ל″ר: -עס); (דער) צימער⸗דינגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
boarding pass
(דער) אַרײַנגיי⸗קאַרטל (ל″ר: -עך); (דער) באָרדינג פּאַס (⸗פּעסער; אויך: ⸗פּאַסן).
boardwalk
(די) פּראָמינאַדע (ל″ר: -ס); (דער) באָרדוואָק (ל″ר: -ס).
(.boast (n
(סתם) אַ (שטיק) באַרימערײַ [stám]; אַ בלאָז פון זיך;
{מיט מער ביטול:} אַ שטיק באַרימערײַ!; אַ הוילע בלאָזעכץ (פון זיך).
(.boast (v
זיך אויספײַנען; זיך באַרימען; בלאָזן פון זיך.
boaster
(דער) גרויסהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) גרויסהאַלטערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:}} (די) גרויסהאַלטערקע (ל″ר: -ס);
(דער) בלאָזער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בלאָזערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:}} (די) בלאָזערקע (ל″ר: -ס); אַזאַ וואָס גרייסט זיך מיט זיך (אַליין).
boastful
באַרימעריש; אויספײַנעריש; זיך⸗אויספײַנענדיק; מיט⸗זיך בלאָזנדיק.
boat
(די) שיף (ל″ר: -ן); (דאָס\די) שיפל (ל″ר: -עך); (די) לאָדקע [lótkə] (ל″ר: -ס).
boat: be in the same boat
(זײַן) אין זעלביקן טינטער; אויפן אייגענעם טראַמווײַ (\ עראָפּלאַן \ וואָגן \ וכו′)
{לומדיש:} (זײַן) אחים לצרה [ákhəm|lətsórə], דרומדיק: [ákhəm|lətsú:rə].
boat people
(די) שיף⸗פּליטים [shíf-plèytəm], דרומדיק: [shíf-plàytəm].
(.Boaz (bibl
בועז [bóyəz], צפונדיק: [béyəz].
Bobov (Hasidic community, court, dynasty)
באָבאָוו;
{די קלאַסישע שרײַבונג:} באבוב.
Bobov (adj.)
{אומבייגעוודיק:} באָבאָווער (\באָבעווער \באבובער).
Bobov hasid (/khósid)
(אַ\דער) באָבעווער (ל″ר: ø); (אַ\דער) באָבעווער חסיד [khósəd], דרומדיק: [khú:sət] (ל″ר: חסידים [kh(a)sí(y)dəm]).
Bobov hasidism
(די\דאָס) באָבאָווער חסידות [khsí(y)dəs].
bode ill
זײַן אַ שלעכטער (\בייזער) סימן [símən]; {פאַרלינדערט:} זײַן אַ ני(ש)ט⸗גוטער סימן;
{לומדיש:} זײַן אַ סימן לרעה [asìmən-ləróə], דרומדיק: [asìmən-lərú:ə]; זײַן אַ סימן רע [asìmən-rá].
bode well
זײַן אַ גוטער (\גינציקער) סימן [símən];
{לומדיש:} זײַן אַ סימן לטובה [asìmən-lətóyvə], צפונדיק: [asìmən-lətéyvəə]; זײַן אַ סימן טוב [asìmən-tóv].
bodily
קערפּערלעך; קערפּערדיק; פון (\צום) גוף;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} פיזיש.
bodily fluid
(די) קערפּער⸗פליסיקײַט; אַ מענטשלעכע פליסיקײַט.
body
(דער) קערפּער (ל″ר: -ס); (דער) גוף [gúf], דרומדיק: [gíf] (ל″ר: גופים [gúfəm], דרומדיק: [gífəm];
body and soul
גוף און נשמה [gúf|(u)n-nəshómə], דרומדיק: [gíf|(i)n-nəshúmə].
body bag
(דער) באַרמין⸗זאַק; (דער) מתים⸗זאַק [méysəm-zàk], דרומדיק: [máysəm-zàk] (ל″ר: ⸗זעק).
body count
די צאָל מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm]; די צאָל באַרמענעס [bármənəs].
body heat
(די) קערפּערדיקע וואַרעמקײַט.
body image
(דער) קערפּער⸗אימאַזש (ל″ר: -ן);
(דער) אימאַזש פון אייגענעם קערפּער (\גוף [gúf], דרומדיק: [gíf]).
body language
{פראַזעס:} די מינעס מיט די העוויות [haváyəs]; די שפּראַך פון די קערפּערלעכע מינעס;
(דאָס\דער) לשון הגוף [lòshn-(h)agúf], דרומדיק: [lù:shn-(h)agíf].
body mass index (BMI)
(דער) קערפּער⸗מאַסע ציפער (\אינדעקס).
body part
(דער) קערפּער⸗טייל (ל″ר: -ן); (דער) אבר [éyvər], דרומדיק: [áyvər] (ל″ר: אברים [éyvrəm], דרומדיק: [áyvrəm]).
body of knowledge
(דער\אַ) סכום וויסן [skhúm], דרומדיק: [skhím]; אַ כוללדיקער וויסן [kóyləl-dikər], צפונדיק: [kéyləl-dikər].
body politic
(דער) פּאָליטישער ציבור [tsíbər]; (די) כלל⸗פּאָליטיק [klál-polətìk]; דער עולם אַלץ פּאָליטישע גאַנצקײַט [óyləm], צפונדיק: [éylom].
body search
(די) קערפּער⸗זוכונג (ל″ר: -ען).
body shaming
(די) קערפּער⸗פאַרשעמונג (ל″ר: -ען); (דער) קערפּער⸗חוזק [khóyzək], צפונדיק: [khéyzək].
body wash
(דער) וואַש⸗זשעל (ל″ר: -ן); (דער) דוש⸗זשעל (ל″ר: -ן).
body weight
(די) וואָג פונעם קערפּער.
body worship
(די) קערפּער⸗פאַרגעטערונג.
body: dead body
(דער) בר⸗מינן (ל″ר: -ס); (דער) באַרמען (ל″ר: -ס); (דער\די) באַרמענע (ל″ר -ס);
{אַ קאַּפּ איידעלער אין ל″י}: (דער) מת [més] (ל″ר {בדרך כלל מיט אַ ברייטערן מיין, אַשטייגער די געשטאָרבענע פון אַגעוויסער געשעעניש, אָדער בכלל}: מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויטע(ר);
{פאַראיידלט; בייגעוודיק:} (די\דער) געשטאָרבענע(ר);
{ניט גרויס ביטול, אָנווענדנדיק דעם טערמין וועגן אַ חיה:} (די) נבילה [nəvéylə], דרומדיק: [nəváylə] (ל″ר: נבילות).
body: dead body: over my dead body
{פראַזעס:} לא מיט אַן אלף! [lóy|mitanáləf], צפונדיק: [léy|mitanáləf]; פאַר קיין שום פאַל ני(ש)ט!;
ני(ש)ט בײַ מאָטיען!; ל″נ: ני(ש)ט בײַ מירעלע אפרתן! [mírələ|éfrəsn];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} איבער מײַן טויטן קערפּער!.
bodybuilder
(דער) קערפּערבויער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bodycam
(דער) קערפּער⸗קאַם (ל″ר: -ען); (די) קערפּער⸗קאַמעראַ (ל″ר: -ס).
bodyguard
(דער) לײַבוועכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) לײַבהיטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש הומאָריסטיש:} (דער) שומר המלך [shòymər-(h)améləkh], דרומדיק: [shòymə(r)-(h)améyləkh], צפונדיק: [shèymər-(h)améləkh] (ל″ר: שומרי המלך [shòmrey-(h)améləkh], דרומדיק: [shòmray-(h)améyləkh]).
bodyguards (bodyguard unit)
(די) לײַבוואַך;
{לומדיש הומאָריסטיש:} (די\דער) שמירת המלך [shmìyrəs-(h)améləkh], דרומדיק: [shmìyrəs-(h)améyləkh].
bodywork (vehicle)
(די) רומפּ⸗ווערק; (די) קאַראָסעריע; (די) ראַמעריע.
bogeyman
(דער) שרעק⸗מאַן (ל″ר: שרעק⸗לײַט); (דער) סטראַשענוק (ל″ר: -עס); (דער) אָנשרעק⸗שד [shéd] (ל″ר: שדים [shéydəm], דרומדיק: [sháydəm]).
bogged down
פאַרשטעקט בלײַבן; בלײַבן שטעקן; בלײַבן פאַרזונקען (\אײַנגעזונקען).
boggles the mind
{פראַזעס:} אַז דער מח הייבט עס ני(ש)ט אָנ(עט) צו באַנעמען [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh]; אַז מ′קען ני(ש)ט אַרײַנקריכן, ווער רעדט נאָך אַרויסקריכן; נו, גיי פאַרשטיי!; ס′קען אַזש דעם קאָפּ אַ שפּאַלט טאָן.
Bohemia
{אָן אַן אַרטיקל} באָהעמיע;
{היסטאָריש; וועגן אַמאָליקן לאַנד; אָן אַן אַרטיקל:} ביימען (אויך: בעהמען);
{אַרכעאיש:} {אָן אַן אַרטיקל} ביים; פּיים.
Bohemian
באָהעמיש;
{היסטאָריש; וועגן אַמאָליקן לאַנד:} ביימיש (אויך: בעהמיש);
{אַרכעאיש:} ביימיש; פּיימיש.
bohemian (n.)
(דער) באָהעם (ל″ר: -ער; -ען; -עס), ל″נ (אויך): (די) באָהעמעכע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) באָהעמיאַנישע(ר); (די\דער) באָהעמישע(ר); (די\דער) באָהעמישמעסיקע(ר);
(די\דער) אַרטיסטיש⸗אומקאָנווענציאָנעלישע(ר); (די\דער) אַרטיסטיש⸗אָריגינעלע(ר); (די\דער) אייגנאַרטיק אָריגינעלע(ר).
bohemian (adj.)
באָהעמיאַניש; באָהעמיש; באָהעמישמעסיק;
אַרטיסטיש⸗אומקאָנווענציאָנעליש; אַרטיסטיש⸗אָריגינעל; אייגנאַרטיק אָריגינעל.
(.boil (n
(די\דאָס) געשוויר (ל″ר: -ן); (דער) בלאָטער (ל″ר: -ס).
boil (v. trans.)
קאָכן; בריען; זידן (ל″ע: געזאָטן; אויך: געזידט);
{אַז ס′גייט אין אַ ספּעציפישער טואונג אָדער פאַל:} אויפקאָכן; אויפבריען; אויפזידן.
boil (v. intrans.)
זיך אויפקאָכן; זיך אויפבריען; זיך אויפזידן.
boiler
(דער) טאַנק אויף הייסע (\הייסן) וואַסער; (ל″ר: -ען); וואַסער⸗הייצער (ל″ר: -ס); (דער) קעסל (ל″ר: -ע);
{טאָמער אויפן דאַך:} (דער) דאַך⸗קעסל (ל″ר: -ען); {ַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) דאַך⸗טאַנק (ל″ר: -ען).
(boilerman (/boilermaker
(דער) קעסלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער, וועגן דעם וואָס פאַרריכט:} (דער) באָילערמאַן (ל″ר: באָילערלײַט).
boilerplate (n.) (standardized text)
(דער) סטאַנדאַרד⸗טעקסט (ל″ר: -ן); (דער) מוסטער⸗טעקסט (ל″ר: -ן)
boilerplate (adj.) (unimaginative)
ני(ש)ט⸗אָריגינעל; אומאָריגינעל; שאַבלאָניש; אויסגעדראָשן; כסדר איבערגעחזרט [k(ə)sèydər|íbər-gəkhàzərt], דרומדיק: [k(ə)sàydə(r)|íbə(r)-gəkhàzərt].
(.boiling (adj
קאָכעדיק; זודיק
boiling point
(דער) זיד⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) קאָך⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
boiling water
(די\דאָס) זודיקע (\קאָכעדיקע) וואַסער (קאָל.).
boisterous
אומבאַצאַמט⸗טומלדיק; שרײַאיק⸗רעשדיק [rá(ə)zh-dik]; ני(ש)ט⸗אײַנגעהאַלטן ליאַרעמדיק.
bold
געוואַגט; דרייסט; שרעקלאָז; באַהאַרצט; בראַוו; מוטיק.
(bold face type (/bold lettering
שוואַרצע (\פעטע\געדיכטע) אותיות [óysyəs], צפונדיק: [éysyəz].
boldness
(די) געוואַגטקײַט; (די) דרייסטקײַט; (די) שרעקלאָזיקײַט; (דער) קוראַזש; (די) באַהאַרצטקײַט.
bolo (/BOLO) (n.) (‘be on the lookout’ request)
(דער) וואַכקײַט⸗רוף (ל″ר: -ן); (דער) „קוק אַרויס(עט)!“ (דער) קוק⸗און⸗זוך (ל″ר: -ן);
{אין די שייכותדיקע ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) באָלאָ (ל″ר: -ס).
Bolshevik (n.)
(דער) באָלשעוויק [bòlshəvík] (ל″ר: -עס), ל″נ (זעלטן): (די) באָלשעוויטשקע (ל″ר: -ס).
Bolshevik (adj.)
באָלשעוויסטיש.
Bolshevism
(דער) באָלשעוויזם.
bolster
אונטערשפּאַרן; אונטערהאַלטן; העלפן אויפהאַלטן.
(bolt (n.) (of door
(דער) ריגל (ל″ר: -ען); (דער) פאַררוקער (ל″ר: -ס).
bolt (n.) (threaded fastener)
(דער) באָלט (ל″ר: -ן); (דער) שרויפטשוואָק (ל″ר: שרויפטשוועקעס);
{אוואו ס′איז קלאָר אָדער דער חילוק איז ניט שייך:} (דער\די) שרויף (ל″ר: -ן).
(bolt (n.) (of lightning
אַ בליץ (ל″ר: -ן).
(bolt (v.) (fasten with a bolt
פאַרריגלען.
(.bomb (n
(די) באָמבע (ל″ר: -ס).
(.bomb (v
באָמבאַרדירן; פאַרוואַרפן מיט באָמבעס.
bomb into oblivion
באָמבאַרדיקן טיף אין דער ערד אַרײַן;
{כלומרשט פאַרלינדערט:} באָמבאַרדירן אין הימל אַוועק.
(bomb (v.) (flop
אײַננעמען (\האָבן) אַ מפּלה [amapólə], דרומדיק: [amapú:lə]; אַזוי ריכטיק דורכפאַלן;
{אין די פאַרווײַלונגס⸗אינדוסטריעס אויך:} פלאָפּן.
bomb detector
(דער) באָמבע⸗דעטעקטאָר (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) דעטעקטאָר (ל″ר: -ס).
bomb disposal
(די) באָמבע⸗באַזײַטיקונג (ל″ר: -ען); (די) באַזײַטיקונג (פון באָמבעס).
bomb search
(די) באָמבע⸗זוכונג (ל″ר: -ען).
bomb shelter
(דער) (דער) מקלט [míklət] (ל″ר: מקלטים [miklótəm], דרומדיק: [miklú:təm]);
(די) מלחמה באַהעלטעניש [mi(l)khómə-bahèltə-nish], דרומדיק: [mi(l)khúmə-bahèltə-nish] (ל″ר: -ן).
bomb squad
(די) באָמבע⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).
bombard
באָמבאַרדירן;
{בײַ טייל איראָניש, גיכער אין זין פון קומעדיקן סימן:} באָמבירן.
bombard with communications (letters, emails etc)
באָמבירן (\באָמבאַרדירן) מיט בריוולעך און קוויטלעך; פאַרוואַרפן מיט בריוולעך ווי שטיינער;
ני(ש)ט אָפּלאָזן; ני(ש)ט צורולאָזן.
bombard with questions
פאַרוואַרפן מיט פראַגעס און קשיות [káshəz]; (…) מיט שאלות און קשיות [sháyləs|un-káshəs], דרומדיק: [shá:ləs|in-káshəs].
bombard with stupid questions
פאַרוואַרפן מיט קלאָץ⸗קשיות [klóts-kàshəs].
bombardier (person)
(דער) באָמבירער (\באָמבאַרדירער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bombardment
(די) באָמבאַרדירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) באָמבאַרדירן;
(די) באָמבירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) באָמבירן.
bombast
(די) באָמבאַסטישקײַט;
אַ שרײַאיקע גוזמאשקײַט [gúzmish-kàyt], דרומדיק: [gízmish-kàyt]; אַ גאווהדיקע גוזמאשקײַט [agáyvə-dikə|gúzmish-kàyt], דרומדיק: [agá:və-dikə|gízmish-kàyt];
{לומדיש:} (די) הפלגה [h)aflógə)], דרומדיק: [h)aflúgə)]; (די) הגזמה [h)agzómə)], דרומדיק: [h)agzúmə)].
bombastic
באָמבאַסטיש;
הויך⸗קלינגע(נ)דיק; גוזמאדיק⸗שרײַאיק [gúzmə-dik], דרומדיק: [gízmə-dik]; זעלבסט⸗בלאָזנדיק מיט מליצות [m(ə)lítsəs]; פּרעטענציעז אויפגעבלאָזן;
פּיעטעטיש דערקלערט אויף דערהייבונג פון חשיבות [kh(ə)shí(y)vəs].
bombed out
אויסגעבאָמבאַרדירט; צעבאָמבעוועט; פאַרבאָמבעוועט.
bomber (aircraft)
(דער) באָמבאַרדירער (ל″ר: -ס); (דער) באָמבירער (ל″ר: -ס); (דער) באָמביר⸗עראָפּלאַן (ל″ר: -ען).
bomber (person)
{וואָס לייגט אונטער באָמבעס:} (דער) באָמבע⸗שטעלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{וואָס וואַרפט באָמבעס:} (דער) באָמבע⸗וואַרפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{פון אַן עראָפּלאַן:} (דער) באָמביר⸗פליער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) באָמבאַרדירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bombproof
באָמבע⸗געזיכערט; באָמבע⸗באַשיצט.
bombshell
(די) באָמבע (ל″ר: -ס); (די) סענסאַציע (ל″ר: -ס); (די) בליץ⸗און⸗דונער ידיעה [yədíyə] (ל″ר: ידיעות); אַ קנאַקער (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ הפלא ופלא [aháflə|vofélə], דרומדיק: [aháflə|vuféylə].
אַ גוטן וועג!; אַ גוטע וועג!; אַ גוטע רײַזע!; אַ גוטע נסיעה! [n(ə)síyə]; באָן וואָיאַזש!;
{מיט אַ ספּעציפיש יידישער ווינטשונג:}
זאָל דער אייבערשטער אײַך (\דיר) בענטשן די (\דעם) וועג!;
{טראַדיציאָנעל, היימיש, וואו⸗ניט⸗וואו לומדיש:}
{צו אַ יחיד, ל″ז:} ה′ יצליח דרכך! [hashèm-yatslíəkh|darkékho], דרומדיק: [:hashèm-yatslíəkh|darkéykhu] (זאָל דער אייבערשטער דיר (\אײַך) אין וועג ברענגען הצלחה);
{צו אַ יחיד, ל″נ:} ה′ יצליח דרכך! [hashèm-yatslíəkh|darkéykh], דרומדיק: [hashèm-yatslíəkh|darkáykh];
{ל″ר:} ה′ יצליח דרככם! [hashèm-yatslíəkh|darkéykhəm], דרומדיק: [hashèm-yatslíəkh|darkáykhəm];
{ל″ר, ל″נ:} ה′ יצליח דרככן! [hashèm-yatslíəkh|darkéykhən], דרומדיק: [hashèm-yatslíəkh|darkáykhən];
❊
{אין דריטער פּערזאָן:}
{וועגן אַ יחיד, ל″ז:} ה′ יצליח דרכו! [hashèm-yatslíəkh|dárkoy], צפונדיק: [hashèm-yatslíəkh|dárkey];
{וועגן אַ יחיד, ל″נ:} ה′ יצליח דרכה! (hashèm-yatslíəkh|dárko);
{ל″ר:} ה′ יצליח דרכם! [hashèm-yatslíəkh|dárkom];
{ל″ר, ל″נ:} ה′ יצליח דרכן! [hashèm-yatslíəkh|dárkon].
bona fide
אויטענטיש; אמתדיק [éməz-dik]; ריכטיק;
{ליטעראַריש:} וואָרהאַפטיק;
{לומדיש; פּרעדיקאַטיוו:} אמת וקים [èməs-v(ə)káyəm]; אמת וישר [èməs-v(ə)yóshər], דרומדיק: [(èməs-v(ə)yú:shə(r].
bona fides
{טאָמער דאָקומענטן:} (די) קרעדענצן (ל″ר); (די) קרעדענציאַלן (ל″ר); (די) ריכטיקע דאָקומענטן (ל″ר); (די) באַשטעטיקונגען (ל″ר);
{טאָמער וועגן כוונות:} (די) אויפריכטיקע כוונות [kavónəs], דרומדיק: [kavú:nəs] (ל″ר); (דער) גוטער ווילן.
bonanza
(די) באָנאַנזע (ל″ר: -ס); (די) שמאַלצגרוב (ל″ר: שמאַלצגריבער); (דער) גאָלדענער הייל (ל″ר: -ן); (דער) גאָלדזאַק (ל″ר: גאָלדזעק);
{אין טייל דיאַלעקטן לומדיש:} אַן אפּותיקי [ànapóytəkə], צפונדיק: [ànapéytəkə];
{פראַזע:} אַן אומגעריכטער (\אומדערוואַרטער) אוצר [óytsər], צפונדיק: [éytsər] (ל″ר: אוצרות [óytsrəs], צפונדיק: [éytsrəs]).
bond (n.)
(דער) צונויפבונד (ל″ר: -ן); (די) צונויפבינדונג (ל″ר: -ען).
bond (n.) (emotional, between persons)
(די) צונויפגעבונדנקײַט; (די) צוגעבונדנקײַט;
{לומדיש:} (די\דער) התקשרות [hiskáshrəs] (ל″ר: -ן); (דער) נפשו קשורה בנפשו [náfshoy|kshùrə-bənáfshoy], דרומדיק: [náfshoy|kshì:rə-bənáfshoy], צפונדיק: [náfshey|kshùrə-bənáfshey] (‘די נשמה פון ערשטן איז צוגעפעסטיקט צו דער נשמה פון צווייטן’ < בראשית מ″ד: ל′).
bond (n.) (financial product or certificate of investment)
(דער) באָנד (ל″ר: -ס; אויך: -ן); (די) אָבליגאַציע [òbləgátsyə] (ל″ר: -ס).
bond (n.) (financial guarantee)
(די\דאָס\דער) ערבות [órvəs].
bond (v.)
זיך צובינדן; זיך פאַרבינדן;
{אַז ס′גייט אין קלעפּיקײַט:} זיך קלעפּן [klépm];
{עמאָטיוו צי אינטימיש:} זיך פאַרטשעפּען [fartshépm], אויך: [fartshépən], אויך: זיך פאַרטשעפּענען [fartshépənnə].
bonding (n.)
(דער) פּראָצעס פון (פאַר)בינדן זיך; (די) צובינדעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די\דער) התאחדות [həsághdəs] (ל″ר: -ן).
bonding (adj.)
בינד⸗; קלעפּ⸗; צוקלעפּעדיק; קלעפּ⸗פעאיק.
bondsman (bond/bail payer)
(דער) ערב [órəv], דרומדיק: [ú:rəf] (ל″ר: ערבים [aréyvəm], דרומדיק: [aráyvəm]);
(דער) גאַראַנטאָר (ל″ר: -ן); (דער) זשיראַנט (ל″ר: -ן).
(.bone (n
(דער) ביין (ל″ר: -ער);
{טאָמער אַ קלענערער:} (דאָס\דער) ביינדל (ל″ר: -עך).
bone density
(די) ביינער⸗געדיכטקײַט; (די) געדיכטקײַט פון די ביינער.
bone dry
שטאַרק טרוקן;
{פאַרגלײַכן:} טרוקן ווי ביינער; טרוקן ווי יחזקאלס ביינער [yəkhésklz] (< יחזקאל ל″ז);
טרוקן ווי אין (דער) מדבר [mídbər]; טרוקן ווי לוטס ווײַב [lódz|váyb], דרומדיק: [lódz|vá:p] (< בראשית י″ט: כ″ו);
{בײַ טייל אַרכעאיש צי ליטעראַריש:} טרוקן ווי קינעלעך; טרוקן ווי קופּעס שטרוי אין תמוז [táməz].
bone marrow
(דער) מאַרך; (דער) ביין⸗מאַרך.
bone of contention
{אינעם זין פון דערגיין דעם ג ע נ ו י ע ן פּונקט איבער וועלכן מען אַמפּערט זיך:}
דער (גענויער) פּונקט איבער וועלכן מ′אַמפּערט זיך;
{לומדיש:} די נקודה פונעם מחלוקת [nəkúdə|funəm-makhlóykəs], דרומדיק: [nəkí:də|finəm-makhlóykəs], צפונדיק: [nəkúdə|funəm-makhléykəs];
(דער) סלע המחלוקת [sèlə-hamàkhlóykəs], דרומדיק: [sèylə-hamàkhlóykəs], צפונדיק: [sèlə-hamàkhléykəs];
{אינעם זין פון פ אַ ר אַ נ ע נ ק ײַ ט פון אַזאַ מין מחלוקת אַוואו⸗ניט⸗איז:}
דער ענין (וואָס) צווישן זיי [í(n)yən]; די מחלוקה גופא [di-makhlòykə|gúfə], דרומדיק: [makhlòykə|gí(:)fə], צפונדיק: [makhlèykə|gúfə].
bone: breaking of (one’s bones)
(דאָס\דער) צעברעכן די ביינער;
{פראַזע; לומדיש:} (דער) ריסוק אברים [rì(y)sək-éyvrəm], דרומדיק: [rì(:)sək-áyvrəm].
bone: (someone’s) set of bones
(דער\דאָס) געביין; די ביינער (זײַנע\אירע וכו′).
bone: have a bone to pick
האָבן אַ שטיקל טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə]; וועלן זיך אויסריידן וועגן אַ (שטיקל) קריוודע.
bone: a mound of bones (of person who looks awful)
(אַ\דער) הויפן מיט ביינער;
{ליטעראַריש:} (אַ\דער) גל עצמות [gàl-atsóməs], דרומדיק: [gàl-atsúməs].
(.bone: Valley of the Dry Bones (bibl
יחזקאל הנביאס טאָל פון די טרוקענע ביינער [yəkhéskl|(h)anóvəz], דרומדיק: [yəkhéskl|(h)anúvəs];
{ליטעראַריש:} (דער) טאָל פון די עצמות יבשים [atsòməs-yəvéyshəm], דרומדיק: [atsùməs-yəváyshəm] (′טרוקענע ביינער′ < יחזקאל ל″ז).
!boner (mistake): What a boner
אַזוי נאַריש פאַרשפּילט!; אַזאַ תמעוואַטער טעות [azá|tàməvátər|tó(y)əs]; דרומדיק: [azá|tàməvátə(r)|tú:əs].
(.boner (n.) (slng
{מיט הומאָר:} אַן אויפשטאַנד (פונעם אבר) [éyvər], דרומדיק: [(áyvə(r];
{פראַזע:} אַז ס′שטייט דער קליינער.
bonfire
(דער) שײַטער (ל″ר: -ס).
bonus
(דער) באָנוס (ל″ר: -ן); (די) צוגאָב⸗צאָלונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש; מיט הומאָר:} (די) מתנה יתירה [matònə-yəséyrə], דרומדיק: [matù:nə-yəsáyrə] (ל″ר: מתנות יתירות).
bony
ביינערדיק.
Boo!
בע!; עך!; אָך!; מע!; פע!; אַראָפּ!.
boobs (n. pl.) (slng., vlgr.)
(די) ציצקעס (ל″ר); (די) צאָצן (ל″ר).
booby trap
(די) בובי⸗פּאַסטקע (ל″ר: -ס); (די) שפּרינג⸗פּאַסטקע (ל″ר: -ס); (די) נ(ל″ר: -ס); (די) סורפּריז⸗פּאַסטקע (ל″ר: -ס); (די) אונטערגעלייגטע באָמבע (ל″ר: -ס).
book (n.)
{בײַ הייליק יידישע, למשל אַ סידור, חומש, גמרא וכד′:} (דער) ספר [séyfər], ל″ר: ספרים [sfórəm]; אין דרומדיקע דיאַלעקטן: [s(ə)fú:rəm] ,[sáyfər].
{אויסער הייליק יידישע ביכער:} (דער\דאָס) בוך [bukh], אין די דרומדיקע דיאַלעקטן [bi:kh], ל″ר: ביכער.
{ערשטער דימינוטיוו:} (דאָס\דער) ביכל ′פּאַמפלעט′, ′זייער קורצער בוך′ {אָדער באַליידיקנדיק, ביטולדיק:} ′אַ שלעכטער \ נאַרישער בוך’, וואָס איז דערצו דווקא קורצלעך′.
{צווייטער דימינוטיוו:} (דאָס\דער) ביכעלע ′פּאַמפלעטל′, ′זייער אַ קליינער ביכל′ {אָפטמאָל מיט צאַרטקײַט, ליבשאַפט, אינטימקײַט}.
{אזהרה: דער גאַנג בײַ טייל פּוריסטן צו פּסלען „בוך“, אָנווענדניק דערויף „ביכל“ — אַפילו לאָמיר אָנכאַפּן וועגן אַ ממש וויכטיקן צי אַ ממש פילזײַטיקן באַנד — ברענגט מיט מיט זיך אַ ריי פּראָבלעמען, בתוכם: בײַ מערסטע וואָס ריידן יידיש נאַטירלעך, נוצט מען „ביכל“ אויף יענעמס אַ בוך אַז מ′איז אויסן באַליידיקן די חשיבות (צי דעם פאַרנעם צי די קורצקײַט) פונעם ווערק; בײַם רוב וואָס רעדט יידיש, בלײַבט לעולם „ביכל“ אַ דימינוטיוו וואָס גיט צו וויסן אַז מען רעדט וועגן אַ ווערק וואָס איז אָדער קליין אין איכות, קליין אין כמות, צי די ביידע זאַכן. ס′זײַנען פונדעסטוועגן פאַראַן צו דעם אַלעמען צוויי אויסנאַמען:
איין אויסנאַם איז דער באַנוץ פון „ביכלעך“ אויפן אַמאָליקן זשאַנער מעשה⸗ביכלעך אין מזרח אייראָפּע אַלץ היסטאָרישע קאַטעגאָריע אין דער געשיכטע פון דער יידישער ליטעראַטור.
אַ צווייטן אויסנאַם טרעפט מען אין געוויסע (דרומדיקע) יידישע דיאַלעקטן, אַוואו „ביכל“ איז בפירוש אַמאָל געווען דער נייטראַלער טערמין, אַפילו וועגן אַ דיקן באַנד; צוליבן שלעכט פאַרשטאַנען ווערן אין דער נײַער צײַט איז דער באַנוץ אַרכעאיש ממש שוין פון לאַנג, אויסער אין ענגע קרײַזן בײַ וועמען ס′גייט אין אַן עקסטרעמען פּוריזם און אין אויסמײַדן „בוך“ וואָס שרעקט זיי מיט דער נאָענטקײַט צום וואָרט אין אַ געוויסן פרעמדן, ניט⸗יידישן לשון…}.
book club
(דער) ביכער⸗קלוב (לר: -ן).
book collector
(דער) ביכער⸗זאַמלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ביכער⸗זאַמלערין (ל″ר: -ס); (דער) ביכער⸗קאָלעקציאָנער (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) ביכער⸗קאָלעקציאָנערין (ל″ר: ס);
{לומדיש, אויך עמאָטיוו:} א מאסף ספרים [am(ə)àsəf-sfórəm], דרומדיק: [am(ə)àsəf-sfú:rəm]
book cover
(דער) טאָוול (ל″ר: -ען);
{מיטן טראָפּ אויפן אויסזען אָדער דיזײַן פון פאָדערשטן טאָוול:} (די) הילע (ל″ר: -ס).
book design
{וועגן אַ ספּעציפישן בוך: (דער) בוך⸗דיזײַן;
{וועגן פאַך:} (דער) ביכער⸗דיזײַן;
{מער אַרומנעמיק:} (די) ביכער⸗קונסט.
book designer
(דער) ביכער⸗דיזײַנער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) ביכער⸗דיזײַנערין (ל″ר: -ס); {אַ קאַפּ עמאָטיוו:} ביכער⸗דיזײַנערקע (ל″ר: -ס).
book fair
(דער) ביכער⸗יריד [bíkhər-yərìd] (ל″ר: [yərídəm]).
book jacket
(די) פּאַפירענע הילע(ס).
(book launch (event
אַ לחיים פאַרן נײַעם בוך [ləkháyəm]; (דער) בוך⸗אָוונט;
{לומדיש:} (דער) חנוכת הספר [khanùkəs-(h)aséyfər], דרומדיק: [khanìkəs-(h)asáyfər].
Book of Life (in Jewish tradition)
דער ספר החיים [sèyfər-(h)akháyəm], דרומדיק: [sàyfə(r)-(h)akhá:(y)əm].
book of memories
(אַ\דאָס\דער) בוך זכרונות (\מעמואַרן) [zəkhróynəs], צפונדיק: [zəkhréynəs];
{לומדיש:} (אַ\דער) ספר הזכרונות [sèyfər-zəkhróynəs], דרומדיק: [sàyfə(r)-zəkhróynəs], צפונדיק: [sèyfər-zəkhréynəs].
book peddler
{וועגן פאַרצײַטישער מלאכה בײַ יידן:}
(דער) פּאַקנטרעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אוניווערסאַליש:}
בוכהענדלער (\ביכערהענדלער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
book report
(דער) בוך⸗באַריכט (ל″ר: -ן); (דער) באַריכט איבערן (\וועגן) בוך.
book review
(די) רעצענזיע (איבערן בוך).
book signing (event)
(דער) בוך⸗חתמע אָוונט [khásmə] (ל″ר: -ן); דעם מחברס [məkhábərs] בוך⸗חתמענונג [khásmə-nung];
(דער) בוך⸗אָוונט מיטן מחברס חתמענען [khásmənən].
book: by the book
לויטן געזעץ; לויטן דין; לויט די אָנגענומענע כללים [klóləm], דרומדיק: [klú:ləm];
{מער אַלגעמיין:} ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ווי ס′פירט זיך.
book: in my book
(לויט) ווי איך קוק אויף דעם; (לויט) ווי איך זע (די זאַך); לויט מײַן אײַנזען; לויט מײַן מיינונג;
{לומדיש:} לפי דעתי [ləfì-dátə];
{לומדיש, מיט (כלומרשדיקער) עניוות:} לפי עניוות דעתי [ləfì|anìvəz-dátə] (′לויט מײַן באַשיידענער מיינונג′).
book: off the books
אומאָפיציעל; ני(ש)ט⸗פאַרצייכנט; ני(ש)ט⸗רעקאָרדירט;
{טאָמער אומלעגאַלקײַט ממש:} בלאַט; אונטערן טיש; אויף שוואַרץ; אויף לינקס.
book: on the books
אָפיציעל; פאַרצייכנט; רעקאָרדירט; אַרײַן אין די חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs];
{טאָמער אָנווײַזנדיק אויף פולער לעגאַלקײַט:} מיט אַלע פּיטשעווקעס; אינגאַנצן לויטן דין; כשר וישר [kóshər|v(ə)yóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r)|v(ə)yú:shə(r]; כדין וכדת [kədín|ukədás]; כהלכה [kəhalókhə], דרומדיק: [kəhalúkhə];
{לומדיש:} כהלכתה [kəhil-khóso], דרומדיק: [kəhil-khú:so].
book: People of the Book
{אינעם זין פון די פעלקער (דער עיקר יידן, קריסטן און מוסלמענער) וואָס האַלטן פון דער ביבל:}
די ביבל⸗פעקלער; די (מוסלמעניש אָנערקענטע) פעלקער פון דער ביבל;
{אינעם זין פון יידן:}
דער עם הספר [àm-(h)aséyfər], דרומדיק: [(àm-(h)asáyfə(r]; דאָס פאָלק פון תנ″ך [tanákh];
{אויסגעברייטערט:} (דער) עם סגולה [àm-zgúlə], דרומדיק: [àm-zgí(:)lə]; גאָטס פאָלק.
book: read a good book
לייענען אַ גוט(ן) בוך.
book: throw the book at
דערלאַנגען (עמעצן) די גאַנצע תוכחה [tóykhəkhə], צפונדיק: [téykhəkhə]; דערלאַנגען די האַבסטע אָנקלאָגן (\קלאַגן) און שטראָפן;
{עמפאַטיש און עמאָטיוו:} מכבד זײַן מיט דער גאַנצער תוכחה (\מיט די האַרבסטע אָנקלאָגן און שטראָפן) [məkhábəd-zayn].
bookbinder
(דער) אײַנבינדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bookcase
(דער) ביכער⸗אַלמער (ל″ר: -ס); (די\דער) ביכערשאַנק (ל″ר: ⸗שענק); (די\דער) ביכער⸗שראַנק (ל″ר: ⸗שרענק);
{אָפטער וועגן ארײַנגעמויערטע אין וואַנט, אָבער לאו דווקא:} (די) פּאָליצעס [pólətsəs] (ל″ר);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) ביכער⸗שאַפע (ל″ר: -ס);
{הערה א: אין טראַדיציאָנעלע סביבות, אַוואו ס′רעדט זיך דער עיקר אָדער אינגאַנצן וועגן ספרים, גילטן: „ספרים⸗אַלמער“; „ספרים⸗שראַנק“; „ספרים⸗שאַנק“};
{הערה ב: אָדאָרטן אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, גילטן די קירצערע וואַריאַנטן: „אַלמער“; „שאַנק“; „שראַנק“}.
bookie
(דער) געוועט⸗מעקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bookish
אַרײַנגעטאָן (\פאַרטיפט) אין ביכער און לייענען;
{טאָמער קריטיש:} פאַרזונקען (\אײַנגעזונקען) אין ביכער און לייענען;
{מכח סטיל:} פאָרמעל ביכערדיק (\ביכערמעסיק).
bookshelf
(די) (ביכער⸗)פּאָליצע (ל″ר: -ס).
bookends
(די) ביכער⸗ווענטלעך (ל″ר).
booking
(די) באַשטעלונג (ל″ר: -ען).
bookkeeper
(דער) בוכהאַלטער [búkh-(h)àltər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בוכהאַלטערשע [bùkh-(h)áltərshə] (ל″ר: -ס); אויך: (די) בוכהאַלטערקע [bùkh-(h)áltərkə] (ל″ר: -ס).
bookkeeping
(די) בוכהאַלטעריע [búkh-(h)altéryə]; (די) בוכהאַלטערײַ;
(די) חשבון⸗פירונג [khézhbm].
(.bookmark (n
אַ סימן אין ספר [asìmən-in-séyfər], דרומדיק: [(asìmən-in-sáyfə(r]; אַ זײַטל⸗סימן (ל″ר: ⸗סימנים [simónəm], דרומדיק: [simú:nəm]).
(דער) לייען⸗צייכן (ל″ר: -ס); (דער) זײַטל⸗האַלטער (ל″ר: -ס);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) זאַקלאַדקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין עקראַן, אויף אַן אינטערנעטישן זײַטל:}
(דער) זוך⸗צייכן (ל″ר: -ס); (דער) געפין⸗צייכן (ל″ר: -ס).
bookmaker
(דער) געוועטניק (ל″ר: -עס); (דער) געוועט⸗מעקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bookmobile
(דער) בוכמאָביל (ל″ר: -ן); (די) ביבליאטעק אויף רעדלעך (ל″ר: -ן); (די) פאָרנדיקע ביבליאָטעק (ל″ר: -ן).
bookseller
(דער) ביכערהענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) בוכהענדלערין (ל″ר: -ס);
{טאָמער פון טראַדיציאָנעלע ספרים, אויך פיגוראַטיוו אויסגעברייטערטערהייט:}
(דער) מוכר ספרים [mòykhər-sfórəm], דרומדיק: [mòykher-sfú:rəm], צפונדיק: [mèykhər-sfórəm]; אויך: מוכר⸗ספרימניק (ל″ר: מוכר⸗ספימניקעס; {לומדיש אויך:} מוכרי ספרים [mòkhrə-sfórəm], דרומדיק: [mòkhrə-sfú:rəm].
bookstore
(די) ביכערקראָם (ל″ר: -ען); (די) בוכקראָם (ל″ר: -ען); (די\דאָס) ביכערגעשעפט (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די\דער) ביכערקלייט (ל″ר: -ן).
boolean (/Boolean)
בולעאַניש.
Boom!
בום⸗בום⸗בום!; ראַ⸗טאַ⸗טאַ!; ראַ⸗טאַ⸗פּלאַ!;
קנאַק!; טראַך!; קראַך!; זענג!; בענג!; בעך!; בוך!.
boom (n.) (loud noise)
(דער) בום⸗בום⸗בום (ל″ר: -ען); (דער) ראַ⸗טאַ⸗טאַ (ל″ר: -ען); (דער) ראַ⸗טאַ⸗פּלאַ (ל″ר: -ען);
(דער) קנאַק (ל″ר: -ן); (די\דאָס) קנאַקעניש (ל″ר: -ן); (דער) קראַך (ל″ר: -ן); (די\דאָס) קראַכעניש (ל″ר: -ן).
boom (n.) (econ.)
(דער) בלי⸗ציקל (ל″ר: ען); (די) בום⸗צײַט (ל″ר: -ן); (די) וואוקס⸗צײַט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) בום (ל″ר: -ען; אויך: -ס).
boom and bust
(דער) שפּרינג⸗און⸗פאַל (ל″ר: -ן); (דער) אַרויף⸗און⸗אַראָפּ [arúf|un-aróp], דרומדיק: [aró:(u)(ə)f-in-arúp], טייל ד″מ: [aríf|in-aróp] (ל″ר: -ן); (דער) בום⸗און⸗באָסט (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
boom town
(די) בליענדיקע שטאָט (ל″ר: …שטעט); (די) עשירותדיקע שטאָט [ashíyrəz-dikə] (ל″ר: …שטעט);
אַ שטאָט וואָס לעבט זיך אויף; אַ שטאָט וואָס בליט אויף.
boomerang
(דער) בומעראַנג (ל″ר: -ען).
boomerang effect
(די) בומעראַנג⸗ווירקונג (ל″ר: -ען); (דער) בומעראַנג⸗עפעקט (ל″ר: -ן).
boondoggle (n.)
אַ קעסטלעכער שטות⸗פּראָיעקט [shtus], דרומדיק: [shtis] (ל″ר: -ן); אַ מיליאָנען⸗פאַר⸗גאָרני(ש)ט מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ גוואַלדאָוונע געלט⸗אַרויסוואַרפעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); (דער) „בונדאָגל“ (ל″ר: -ען).
boondoggling
מאַכן קעסטלעכע שטות⸗פּראָיעקטן [shtus], דרומדיק: [shtis]; צעטרענצלען מיליאָנען פאַר נאַרישעוואַטע פּראָיעקטלעך; געלט⸗וואַרפעכץ אויף נאַרישקײַטן; (די\דאָס) „בונדאָגלעניש“ (ל″ר: -ן); (די) „בונדאָגלערײַ“ (ל″ר: -ען).
(boor (lout
(דער) פּראָסטאַק (ל″ר: -עס); (דער) כאַם (אויך: חם) (ל″ר: -עס); (דער) זשלאָב (ל″ר: -עס); (דער) גראָביאַן (ל″ר: -עס);
{בייגעוודיק; אַ קאַפּ פאַרלינדערט:} (די\דער) פּראָסטאַקישע(ר); (די\דער) פּראָסטעוואַטע(ר); (די\דער) גראָביאַנישע(ר); (דער) בורדזשוק (ל″ר: -עס).
boorish
פּראָסטאַקיש; פּראָסטעוואַטע; גראָביאַנסק(יש); כאַמעוואַטע;
{טאָמער דווקא באַמערקנדיק מכח אַ דאָרפישן, לאַנדווירטשאַפטלעכן אורשפּרונג פונעם אָביעקט): פּויעריש.
boost (n.)
(דער) אונטערשפּאַר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) קומען צו הילף;
(די) פאַרהעכערונג (ל″ר: -ען).
boost (v.)
פאַרגרעסערן; פאַרשטאַרקן; קומען צו הילף.
boost: give a boost
קומען צו הילף; קומען אונטערשפּאַרן; קומען אונטערהעלפן;
{טאָמער פיזיש:} אַ הייב אונטער געבן [ahèyb-úntər|gèbm], דרומדיק: [ahàyb-íntə(r)|gèybm].
booster (n.) (shot / vaccination)
(דער) בוסטער (ל″ר: -ס); (די) צוגאָב⸗אײַנשפּריצונג (ל″ר: -ען).
booster cable
(דער) בוסטער קאַבל (ל″ר: -ען).
booster rocket
(דער) בוסטער ראַקעט (ל″ר: -ן).
boot (n.)
(דער) שטיוול (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ען).
boot camp
דער ערשטער קעמפּ (ל″ר: -ן; אויך: -ס); דער אָנהייב⸗קעמפּ (ל″ר: -ן; אויך: -ס);
{עמאָטיוו:} (דער) אָנמוטשע⸗קעמפּ (ל″ר: -ן; אויך: -ס); (דער) שטיוול⸗קעמפּ (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
boot up
אָנשטעלן; אָנצינדן; אויפעפענען.
boot: to boot
צו דעם אַלעמען; נאָך דערצו; דערצו נאָך;
{פראַזעס:} און טאָמער קלעקט דאָס ני(ש)ט; און טאָמער איז דאָס ווייניק.
bootleg
{טאָמער היסטאָריש וועגן דער אַמעריקאַנער פּראָהיביציע תקופה:} (דער) בוטלעג;
{טאָמער בכלל:} אומלעגאַלע (\פאַרווערטע \פאַרבאָטענע \געשמוגלטע \שוואַרצע) סחורות [skhóyrəs], צפונדיק: [skhéyrəs]; (דער) קאָנטראַבאַנד.
bootlegger
{טאָמער היסטאָריש וועגן דער אַמעריקאַנער פּראָהיביציע תקופה אָדער פאַררופנדיק זיך דערויף וועגן אַנדערע פאַלן:} (דער) בוטלעגער (ל″ר: ø; אויך: -ס);
{טאָמער בכלל:} (דער) קאָנטראַבאַנדיסט (ל″ר: -ן); (דער) שמוגל⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
bootlicker
(דער) אונטערלעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) סיקאָפאַנט (ל″ר: -ן);
(דער) חניפהניק [kh(a)nífə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) חניפהניצע [kh(a)nífə-nitsə] (ל″ר: -ס); {מער עמאָטיוו:} (דער) חניפושניק [khanifúsh-nik], דרומדיק: [khanifísh-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) חניפושניצע [khanifúsh-nitsə], דרומדיק: [khanifísh-nitsə] (ל″ר: -ס);
{וואולגאַריש:} (דער) תחת⸗לעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) תחת⸗לעקערין (ל″ר: -ס), {נאָכמער עמאָטיוו:} (די) תחת⸗לעקערקע (ל″ר: -ס).
bootstraps: by one’s own bootstraps
אויף (\מיט) אייגענער פּראַצע; מיט דער אייגענער מי; זיך פאַרלאָזנדיק אויף אייגענער מי;
{פראַזע:} זיך פאַרלאָזנדיק אויף זיך אַליין און ווײַטער קיינעם ני(ש)ט.
booth
(די) בודקע (ל″ר: -ס); (דאָס\די\דער) בײַדל (ל″ר: -עך);
boots
(די) שטיוול (ל″ר; ל″י: שטיוול).
booze (n.) (coll./slng. for strong alcoholic drink)
{ווען אַן איינצלנעם פאַל פון אָנטרינקען זיך:} (די) כוסה (אויך: כוסע) [kóysə], צפונדיק: [kéysə] (ל″ר: כוסות [kóysəs], צפונדיק: [kéysəs])
{וועגן דעם געטראַנק גופא:} (דער) י″ש (אויך: יַש; יאַש) [yash]; דער ביטערער טראָפּן.
booze it up
זיך אָנזשל(י)אָקען [ón-zhl(y)ók(ə)n], דרומדיק: [ú:n-zhl(y)ók(ə)n]; זיך (גוט) אָנטרינקען; זיך (אַ קאַפּ) אָנשיכורן [ón-shìkərn], דרומדיק: [ú:n-shìkərn]; מאַכן אַ (ריכטיקע) כוסה (אויך: כוסע) [kóysə], צפונדיק: [kéysə]; אַרײַנכאַפּן יענעם לחיים [ləkháyəm].
(Boraisha, Menachem (1888-1949
באָריישאָ [boréysho] צי [boráysho], אויך: [bəréyshə] צי [bəráyshə];
מנחם [m(ə)nákhəm];
מנחם בן נח גאָלדבערג;
געבאָרן: בריסק; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
bordello
(דער) באָרדעל [bordél] (ל″ר: -ן); {מיט אַ מאָס הומאָר:} (דער) באַרדאַק [bardák] (ל″ר: עס; אויך: -ן);
(דאָס\די) שאַנדהויז (ל″ר: שאַנדהײַזער); (דאָס\די) שאַנדהײַזל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) בלאַטהויז (ל″ר: בלאַטהײַזער);
{בלשון נקיה:} אַ פריילעכ(ע) הײַזל (ל″ר: -עך);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (דער) בית זונות [bèyz-zóynəs], דרומדיק: [bàyz-zóynəs], צפונדיק: [bèyz-zéynəs] (ל″ר {נאָכמער לומדיש}: בתי זונות [bòtey-zóynəs], דרומדיק: [bù:tay-zóynəs], צפונדיק: [bòtey-zéynəs]; {שטאַרקער, בײַ טייל וואולגאַריש:} בית נפקאות [bèys-nafkóəs], דרומדיק: [bàys-nafkú:əs] (ל″ר: {נאָכמער לומדיש}: בתי נפקאות [bòtey-nafkóəs], דרומדיק: [bù:tay-nafkú:əs]); אויך: בית נפקות [náfkəs] (ל″ר: נפקות).
(.border (n
(די\דער) גרענעץ {די עלטערע שרײַבונג „גרעניץ“ טרעפט זיך נאָך} (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) גבול [gvúl], דרומדיק: [gvíl] (ל″ר: -ן; {מער לומדיש:} גבולות [gvúləs], דרומדיק: [gví:ləs]);
{ע″ט; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די\דער\דאָס) געמאַרק (ל″ר: -ן).
border: cross the border
אַריבער די גרענעץ; אַריבערגיין (\אַריבערפאָרן \אַריבערפליען) די גרענעץ.
border: escape (/sneak) across the border
גנבענען די גרענעץ [gánvənən]; שוואַרצן די גרענעץ;
{מיט איראָניע:} אָפּנאַרן די גרענעץ;
{לומדיש:} עוקר מדינה זײַן [òykər-mədí(y)nə-zayn], צפונדיק: [èykər-mədí(y)nə-zayn].
border guard
(דער) גרענעץ⸗וועכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש; הומאָריסטיש; אויך פיגוראַטיוו:} (דער) שומר הגבולות [shòymər-(h)agvúləs], דרומדיק: [shòymər-(h)agví(:)ləs], צפונדיק: [shèymər-(h)agvúləs].
border marker
(דער) גרענעץ⸗צייכן (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן אַן אַלטערטימלעכן שטיין:} (דער) גרענעץ⸗שטיין (ל″ר: -ער);
{לומדיש:} (דער) סימן הגבול [sìmən-(h)agvúl], דרומדיק: [sìmən-(h)agvíl] (ל″ר: סימני הגבול [simòney-(h)agvúl], דרומדיק: [simù:nay-(h)agvíl]);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (דער) געמאַרק⸗שטיין (ל″ר: -ער).
bordering
זיך גרענעצנדיק (מיט).
borderlands
(די) גרענעץ⸗שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm].
borderless
אָן גרענעצן; מיט אָפענע גרענעצן;
{הערה: „גרענעצלאָז“ קען ווען⸗ניט⸗ווען אָנגעווענדט ווערן; פונדעסטוועגן דאַרף מען האַלטן פאַרן אויג אַז „גרענעצלאָז“ ווערט דער עיקר גענוצט פיגוראַטיוו אין תחום פון מענטשלעכע באַציאונגען, למשל: „גרענעצלאָזע ליבשאַפט“, „גרענעצלאָזע געטרײַשאַפט“ וכדומה}.
borderline
גרענעץ⸗; גרענעצדיק [grénədz-dik], דרומדיק: [gréynədz-dik].
borderline case
אַ גרענעץ⸗פאַל;
{פראַזעס:} אַ פאַל וואָס קען געהערן דאָ אָדער דאָרטן; אַ פאַל וואָס מ′קען צורעכענען אַהער אָדער אַהין.
borders on
גרענעצט זיך מיט; איז אויפן גבול מיט [gvúl], דרומדיק: [gvíl]; איז בײַם געמאַרק פון.
(.bore (n
{שטאַרק באַליידיקנדיק:} (דער) נודניק (ל″ר: -עס); ל″נ: (די) נודניצע (ל″ר: -ס); {פאַרשפּרייטע פּאַראָדיע:} פודניק (נודניק מיט אַ דאָקטאָראַט);
{מער נייטראַל:} אַן אומאינטערעסאַנטער מענטש;
{לומדיש:} אַ מאריך [amáyrəkh], דרומדיק: [amá:rəkh] (ל″ר: מאריכים [màyríkhəm], דרומדיק: [mà:ríkhəm]); ל″נ: מאריכטע [máyrəkhtə], דרומדיק: [má:rəkhtə] (ל″ר: -ס).
bored
פאַרנודזשעט (\פאַרנודיעט);
נמאס [níməs] <+ זײַן\ווערן + דאַטיוו⸗רעפלעקסיוו>; („מיר איז נמאס די לעקציע; וויפל קען מען אויסהאַלטן?“; „ס′ווערט מיר שוין נמאס די מעשה“);
לאַנגווײַליק <+ זײַן + דאַטיוו>.
boredom
(די) נודנעקײַט; (די) לאַנגווײַליקײַט; {מער לעטעראַריש:} (דער) לאַנגווײַל.
boring
נודנע; לאַנגווײַליק;
boring person
{שטאַרק באַליידיקנדיק:} (דער) נודניק (ל″ר: -עס); ל″נ: (די) נודניצע (ל″ר: -ס);
{מער נייטראַל:} אַן אומאינטערעסאַנטער מענטש;
{לומדיש:} אַ מאריך [amáyrəkh], דרומדיק: [amá:rəkh] (ל″ר: מאריכים [màyríkhəm], דרומדיק: [mà:ríkhəm]); ל″נ: מאריכטע [máyrəkhtə], דרומדיק: [má:rəkhtə] (ל″ר: -ס).
!boring: It’s really boring
{פראַזעס:} ס′נודזשעט (\ס′נודיעט); מ′קען שטאַרבן!; מ′קען אויסגיין!; (אַ)וויפל קען מען?;
מ′האַקט אַ טשײַניק!; מ′דרייט אַ קאָפּ!; מ′פּויקט אין די פּערעפּאָנקעס!.
boring: something boring
(די) נודאַדסטווע; (די) נודזשעטאַ;
{פראַזעס:} אַ נודנע מעשה; {מיט כעס:} אַ נודנע כאָלעריע.
born: be born
געבאָרן ווערן (ל″ע: איז געבאָרן געוואָרן); געבוירן ווערן (ל″ע: איז געבוירן געוואָרן);
{לומדיש; פיגוראַטיוו, עלעהיי וועגן אַ געדאַנק:} נולד ווערן [nóyləd], צפונדיק: [néyləd];
{הערה א: „געבאָרן“ איז דער עיקר צפונדיק, „געבוירן“ דער עיקר דרומדיק, עלעהיי „זײַנען“ און „זענען“; אויך אין דעם פאַל זײַנען די ביידע פאָרמעס פולשטענדיק גלײַכבאַרעכטיקט אין דער ליטעראַרישער שפּראַך, נאָר וואָס, ס′איז אָנגענומען אַז מ′זאָל זײַן אויסגעהאַלטן בײַ דערײַן לפּחות אין אַן איינאיינציקן אַרטיקל אָדער ווערק; זע אויך אין הערה ב′ בײַם סימן lose};
{הערה ב: אין קלאַסישן לשון האָבן ט י י ל זיך געהיט נוצן „געבאָרן“ (צי „געבוירן“) בלויז בנוגע מענטשן; אַ קעצעלע איז אויף דער וועלט געקומען דעמאָלט אַז די קאַץ האָט זיך געקעצלט, אַ ציגעלע דעמאָלט אַז די ציג האָט זיך געציקלט, וכו′}.
born and bred
מבטן ולידה [mibètn-v(ə)léydə], דרומדיק: [mibèytn-v(ə)láydə]; („זי אי מבטן ולידה אַ ווילנערין“); {אַ קאַפּ מער פאָרמעל: (מ)בטן⸗ולידהדיק; („זי איז אַ (מ)בטן⸗ולידהדיקע ווילנערין“)
פון געבאָרן (\געבוירן) און ווײַטער;
{טאָמער וועגן טיפער צוגעבונדנקײַט צו אַ שטאָט אָדער לאַנד:}
אומבייגעוודיקער ⸗ער פאָרמע; („אָט האָסטו ריכטיקע אַמעריקאַנער!“);
האָדעוואַניק (ל″ר: האָדעוואַנקעס); („געבליבן שוין ווייניק ווילנער האָדעוואַנקעס“).
born again Christian
(דער) ווידערגעבאָרענער (\ווידערגעבוירענער) קריסט (ל″ר: -ן).
born: be born again
{אין קריסטלעכן גלויבן, דער עיקר בײַ די פּראָטעסטאַנטישע עוואַנגעליקער:} ווידערגעבאָרן ווערן;
{פיגוראַטיוו, לאו דווקא קריסטלעך עוואַנגעליש:} אויפסנײַ געבאָרן ווערן.
Boro Park (n.)
באָראָ פּאַרק (אויך: באָראָ⸗פּאַרק; באָראָפּאַרק; ב″פּ) [bórə-pàrk];
{ווערטל:} באָראָ⸗פּאַרק איז ני(ש)ט כפּרה⸗פּאַרק.
Boro Park (Jewish) person
(דער) באָראָ⸗פּאַרקער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך:) באָראָ⸗פּאַרקערין (ל″ר: -ס).
Boro Park (adj.)
{אומבייגעוודיק:} באָראָ⸗פּאַרקער.
(Borodulin, Nikolai (Kolya) (b. 1961
קאָליאַ באָראָדולין [kòl(y)ə-borodúlin];
ניקאָלאַי באָראָדולין;
געבאָרן: ביראָבידזשאַן.
(Borokhov (/Borochov), Ber (1881–1917
באָראָכאָוו [bórə-khòv];
בער באָראָכאָוו [bér|bórəkhòv];
דער פּאָלטאַווער גאון [dər-poltávər|gó(y)ən], דרומדיק: [dər-poltávə(r)|gú:ən];
דב⸗בער ברוכאָוו;
געבאָרן: זאָלאָטאָנאָשע (בײַ פּאָלטאַווע); געשטאָרבן: קיעוו.
(borrow (from
{בכלל:} לײַען (בײַ\פון) (ל″ע: געליען); באָרגן (בײַ\פון);
{בפרט:} אויסלײַען (בײַ\פון); אַנטלײַען; אויסבאָרגן (בײַ\פון).
borrower
(דער) (אויס)באָרגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אויסלײַער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) לווה [lóyvə], צפונדיק: [léyvə] (ל″ר: לווים).
borrower: Neither a borrower nor a lender be
בעסער ני(ש)ט זײַן ני(ש)ט קיין מלווה [málvə] און ני(ש)ט קיין לווה [lóyvə], צפונדיק: [léyvə].
borrowing (ling.) (loan word)
(דאָס\דער) לײַ⸗וואָרט (ל″ר: לײַ⸗ווערטער); (די) אַנטלײַאונג (ל″ר: -ען).
borscht
(דער\דאָס) באָרשט (ל″ר: -ן).
Bosnia
{אָן אַן אַרטיקל} באָסניע.
Bosnian person
(דער) באָסניער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) באָסניערין (ל″ר: -ס);
{מער אינטים און חבריש:} {בייגעוודיק:} (די\דער) באָסנישע(ר);
{טאָמער דווקא אַ ייד:} (דער) באָסנישער ייד (ל″ר: -ן); (דער) ייד פון באָסניע.
Bosnia–Herzegovina
{אָן אַן אַרטיקל} באָסניע⸗הערצעגאָווינע.
bosom
(דער) בוזעם (אויך: בוזים) (ל″ר: -ס).
boss
(דער) באַלעבאָס (ל″ר: באַלעבאַטים), ל″נ: (די) באַלעבאָסטע (ל″ר: -ס); אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: (דער) באָס (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) באָסעכע (ל″ר: -ס);
{הערה א: אַ סך זײַנען מבחין צווישן דער שרײַבונג „באַלעבאָס“ [baləbós], דרומדיק: [bal(ə)bú:əs], אין זין פון: ′דער וואָס האָט די מאַכט אָנפירן מיט אַוואָס⸗ניט⸗איז′, ′דירעקטאָר (באָס) בײַ דער אַרבעט′ צי ′אָט דער, וועמען אַוואָס⸗ניט⸗איז געהערט′) און — „בעל⸗הבית“ [bal-(h)abáyəs], אין זין פון ′דער אָנפירער פון (אַ יידישן) הויזגעזינד′. די אָרטאָגראַפישע צעצווייאונג איז חל אויך בײַם רבים („באַלעבאַטים“ קעגנאיבער „בעלי⸗בתים“), כאָטש בײַם רבים איז קיין פאָנעטישער חילוק ניטאָ. להיפּוך צו דער אומגעלומפּערטקײַט פון לייענען „בעל⸗הבית“ [baləbós], דרומדיק: [bal(ə)bú:əs], איז דער אַרויסרייד פון „באַלעבאַטים“ און „בעלי⸗בתים“ דער זעלביקער. נמצא, אַז די שרײַבונג פון רבים „באַלעבאַטים“ קלעפּט זיך נאַטירלעך צום יחיד „באַלעבאָס“, אַז זיי שטייען ביידע סעמאַנטיש דיפערענצירט פון „בעל⸗הבית“ און „בעלי⸗הבתים“.
בנוגע ל″נ: „באַלעבאָסטע“ [baləbóstə], דרומדיק: [baləbú:stə] גילט אין די ביידע זינען (′דירעקטאָרשע′, ′אָנפירערין′ און אויך — די ′הויפּטין פון אַ (יידישן) הויזגעזינד′). ניטאָ קיין „בעל⸗הביתע“ מיטן אַרויסרייד [bal-habáyəs-tə]. הייסט דאָס אז דער בוֹלטער פאָנעטישער חילוק איז נאָר ביים ל″י פונעם ל″ז;
איז געבליבן אַ באַקוועמע צעצווייאונג: „באַלעבאָס“, „באַלעבאַטים“, „באַלעבאָסטע“, „באַלעבאָסטעס“ אין אין איין זין, דעם מער אוניווערסאַלישן, קאגנאיבער: „בעל⸗הבית“, „בעלי⸗בתים“; „באַלעבאָסטע“, „באַלעבאָסטעס“ (אַוואו נאָר די לעצטע צוויי דיפערענצירן זיך ניט בכתב).
פונדעסטוועגן, טרעפט מען אין טייל חרדישע קרײַזן אַ ווידערווילן צו אָט די די פאָנעטיזירטע שרײַבונגען, און מ′האַלט זיך בײַ „בעל⸗הבית“, „בעל⸗הביתטע“ (ל″ר: „בעלי⸗בתים“ און „בעלי⸗ביתטעס“) און שוין. אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַ ציבור בפירוש יידיש ריידנדיקע, „מבטן ולידה“ ווי ס′זאָגט זיך, איז אַ סך ווייניקער שייך אַ דיסאָנאַנץ צווישן שבכתב און שבעל⸗פּה, איידער אין אַ סביבה פון קלאַסן און קורסן, וואו דיפערענצירטע שריפט⸗בילדער זײַנען באַהילפיק צי גאָר בפירוש נייטיק};
{הערה ב: דער עצם אויפקום פונעם יידישן „אָ“ (צפונדיק [o], דרומדיק: [:u] צי [u], ד.ה. בײַ יידישע לינגוויסטן — וואָקאַל 12), ענטפערנדיק דעם קדמון⸗סעקווענץ באַטאָנטער פּתח + חיריק איז אַ קאַפּ יוצא⸗דופנדיק. אָט דער סעקווענץ יאַוועט זיך רעגלמעסיק אויף יידיש טאַקע אַלץ [áy], דרומדיק: [(á:(y] (אַשטייגער: „כזית“, „ירושלים“, „לחיים“, „מים חיים“, „קין“, (אדם הראשונס זון), „שיריים“ וכו′). פאַר⸗זיך יאַוועט זיך דער באַטאָנטער אָפנטראַפיקער פּתח אַלץ [á], דרומדיק (טיילווײַז) [:á] (אַשטייגער: „לחש“, „נחת“, „פּחד“); און דער ג ע ו ו אָ ר ע נ ע ר אָפנטראַפיקער פּתח (דורכן איבעררוק פונעם טראָפּ און אָנווער פון טאָפּלדיקע קאָנסאָנאַנטן) באַווײַזט זיך דער אוניווערסאַלישער [a] (אַשטייגער: „גנב“, „חזן“, „כלה“). נעמענדיק אין באַרטראַכט אַז טייל ווילן דערקלערן דעם באַטאָנטן וואָקאַל אין (במחילה) „תחת“ אַלץ פּועל יוצא פון דער סוף⸗פּסוקדיקער פאָרמע אין חומש (און אַז צו אַנדערע פאַלן ברענגט מען פאַרשיידענערליי תירוצים), בלײַבט „באַלעבאָס“ אַ זעלטענער און בוֹלטער פאַל אין דער שוואַך רעפּרעזענטירטער גרופּע פון סעמיטיזמען מיט וואָקאַל 13 (וואָס שטעלט מיט זיך פאָר ע″פּ עצם דעפיניציע אַ פאַרלענגערונג פון לכתחילהדיקן וואָראַל 11). וועגן דעם פענאָמען זען אינעם בעל⸗הווערטערבוכס „דער סעמיטישער חלק אין יידיש: אַ ירושה פון קדמונים“ וואָס אין „אָקספאָרדער יידיש“ (באַנד 2, 1991, זז. 17–95, דאָרטן גופא 65–62); וועגן די גאָר אַלטע אויפווײַזן פון „בית“ [bó:s], אין ראָטוועלש פון פאַרן יאָר 1500, אַלץ קענטיק לײַ⸗וואָרט פון יידיש (צי פון אשכנזישן לשון קודש) זע אין דער אַרבעט „יידיש און ראָטוועלש“ וואָס אין דער (אָקספאָרדער) „פּען“ (נומער 27, אָקטאָבער 1996, זז. 23–36, דאָרטן גופא 26–29).
דבר אחר: מ′האָט דאָ צו טאָן מערניט מיט אַ צוריקפורעמונג פונעם ל″ר „בתים“ [bátim] אויפן שטייגער פון אַ היפּאָטעזירטן אויפקום פון אַ ל″י „בָּתֿ“, אויפן משקל פון ל″ר „חתַנים“ ∼ „חָתן“, און אַוואו אַזאַ „בָּת“ (בכתב טראַנסקיבירטערהייט אַטעסטירט אין ראָטוועלש, כדלעיל), ניט זײַענדיק קיין קאַנדידאַט אויף פאַריידישונג ע″פּ הקטנת התנועה אין פאַרמאַכטן טראַף (ווי אַשטייגער „פּגם“ ∼ „פּגמים“), צי צוליבן שפּעטן אויפקום, צי צוליבן פון⸗אייביק פאַראַנענעם „בַּת“ (′טאָכטער (פון)′). איז פאַרבליבן אַ כמו⸗לשון⸗קודשדיקער „בָּתֿ“ וואָס איז געלייענט געוואָרן אויפן שטייגער פון למשל (דעם חודש) „אָב“ מיט וואָקאַל 12: [óv], דרומדיק: [ú:f]. און אויב שוין אַזאַ „בָּתֿ“, איז עס גאָרניט קיין ווײַטער מהלך ביז: „בעל⸗הבָּתֿ“, אַ קעגן⸗טראַדיציאָנעלע שרײַבונג וואָס האָט מדעיקרא קיין תקומה ניט געקענט האָבן. עד כאן דבר אחר.
אַ צד השווה בײַ די ביידע הווה⸗אמינאס (צי זיי ווערן באַנומען איינציקווײַז צי גאָר אינאיינעם, זיי זײַנען לאו דווקא בסתירהדיק): אַז דאָ גייט אין אַ גאָר אַלטן פענאָמען פון די קדמון⸗יידישע צײַטן, אַ ראיה לערנט מען דאָך אָפּעט פונדערפון, אַז די אָרטיקע ענטפערערס פון וואָקאַל 12 טרעפט מען איבער גאַנץ יידיש, אַזוי איז דער דין אין די מערבדיקע דיאַלעקטן און אַזוי איז דער דין אין די מזרחדיקע}.
(.boss around (v. trans
זײַן באַלעבאָס איבער; באַלעבאַטעווען איבער; שאַפן זיך איבער (\מיט); קאָמאַנדעווען מיט [komándəv(ə)n].
boss everyone around
קאָמאַנדעווען; באַלעבאַטעווען (עלטערע שרײַבונג: בעל⸗הבתעווען).
bossy
{פראַזעס:} געפעלן ווערן (עמעצן) קאָמאַנדעווען (איבער); געפעלן ווערן (עמעצן) זײַן באַלעבאָס (איבער).
(.bot (n
(דער) באָט, ל″ר: באָטן; (דער) פאַלשער באַנוצער (ל″ר ø) {געמיינט אין אינטערנעטישן באַנוץ אַ פֹונקציע וואָס איז אויסן געבן דעם פאַלשן אײַנדרוק אַז דאָס דריקט אויס אַ מענטש בעת ווען ס′איז מערניט אַ טואונג פון אַ מעכאַניזירטער פּראָגראַם}.
(remedy) (.botanical (n
(די) גראָזן⸗רפואה [rəfúə], דרומדיק: [rəfí:yə], טייל צפונדיק: [rəfúyə]
(.botanical (adj
באָטאַניש.
botanical gardens
(דער) באָטאַנישער גאָרטן (ל″ר: -ס).
botany
(די) באָטאַניק.
botch (v.)
מאַכן אַ פּאַרטאַטשנע אַרבעט; פּאַרטאַטשעווען; מאַכן (אַ) טאַנדייטנע (\טאַנדעטנע) [tandéytnə] אַרבעט;
מאַכן אַ תל [atél].
botched job
אַ פּאַרטאַטשנע אַרבעט; אַ שטיק פּאַרטאַטש; טאַנדייטנע (\טאַנדעטנע) אַרבעט;
מאַכן אַ תל [atél].
botcher
(דער) פּאַרטאַטשניק (ל″ר: -עס); (דער) לאַטוטניק (ל″ר: -עס); (דער) שנײַדערוק (ל″ר: -עס).
(both (of them
{בייגעוודיק:} ביידע; („זיי זײַנען ביידע געשטאַנען אינדרויסן; נאָכדעם האָבן מיר זיי ביידן געזען אינעווייניק“).
both this one and that one
סײַ דער (און) סײַ דער (\יענער); ל″ר: סײַ די (און) סײַ די (\יענע);
{אַלטמאָדיש:} אי דער אי דער (\יענער); ל″ר: אי די אי די (\יענע);
{שטאַרק לומדיש פאָרמעל:} הן דער הן דער (\יענער); ל″ר: הן די הן די (\יענע) [hèn].
both ways: you can’t have it both ways (either one or the other)
{אַלץ הקדמה צו צוויי ברירות, און וואָס ס′קען דער פּועל יוצא זײַן אין איטלעכן פאַל:} ממה נפשך [mónəshəkh], דרומדיק: [mú:nəshəkh]; [məmó-nefshəkh], דרומדיק: [məmú:-nefshəkh]; {מער פאָרמעל:} [mó-nàfshəkh], דרומדיק: [mú:-nàfshəkh].
(.bother (n
(די) טירחא [tírkhə], דרומדיק אויך: [térkhə]; (ל″ר: טירחות); (די) באַלעסטיקונג; (די) (אָנגעמאַכטע) באַשוועריקונג; (די) קאָפּדרייעניש (ל″ר: -ן); (דער) קלאַפּאָט [klapót].
bother (v. trans.) (harass, annoy)
טשעפּענען [tshépənən], אויך: טשעפּען [tshépm]; שטערן;
{אַמעריקאַניש אַרכעאיש, ווערט אָבער ווײַטער גענוצט שפּאַסיק און איראָניש:} באַדערן;
{פראַזעס, מיט דאַטיוו:} דערגיין די יאָרן [dagéyn]; (פאַר)דרייען אַ קאָפּ; האַקן אַ טשײַניק; {שפּאַסיק, ש″ש, וואולגאַריש:} דרייען די אייער.
bother (v. refl.) (be disturbed or concerned): It doesn’t bother me!
מיר (\מיך) אַרט דאָס ני(ש)ט!; מיר גייט דאָס ני(ש)ט אָן!; {דיאַלעקטיש:} מיר קערט עס ני(ש)ט אָן!;
{פראַזעס; עמפאַטיש:} ס′אַרט מיר (\מיך) (\ס′גייט מיר אָן) ווי דער פאַראַיאָריקער שניי!; …ווי דער נעכטיקער טאָג!; …ווי די קאַץ פון מיטוואָך!;
!bother: Stop bothering me
לאָז(ט) מיך (\מיר) צורו!; דריי(ט) מיר ני(ש)ט קיין קאָפּ!; גע
נוג מיר געדרייט אַ קאָפּ!; טשעפּע(ט) זיך אָפּ(עט)!;
{דרומדיק דיאַלעקטיש:} לאָזט מיך (\מיר) געמאַך!.
bothered: I can’t be bothered
ס′גייט מיר איצט(ער) ני(ש)ט אָן; איך קען זיך איצט(ער) ני(ש)ט מטריח זײַן [matríyəgh-zayn]; איך קען זיך איצ(טער) ני(ש)ט פאַרנעמען מיט דעם;
{פראַזעס:} איך האָב ני(ש)ט קיין כח! [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh]; ווער האָט עס כח דערצו?.
(.bottle (n
(דאָס\די) פלעשל (ל″ר: -עך);
{טאָמער גרעסער ווי געוויינטלעך:} (די) פלאַש (ל″ר: פלעשער);
{טאָמער קלענער ווי געוויינטלעך; אויף פּאַרפום, בשמים אָדער וואָס⸗ניט⸗איז וואו פּיצינקע פלעשעלעך זײַנען גלאַט סטאַנדאַרד; מיט צאַרטקײַט, איראָנישקײַט אָדער אַנדערע מיני עמאָציאָנעלקײַט וואָס זײַנען שייך צום צ″ד:} (דאָס\די) פלעשעלע, ל″ר: פלעשעלעך;
{אויף גאָר גרויסע פלעשער, אָפטמאָל מיט שמאָלע העלדזער און קאָרקעס, אַשטייגער אױף הײמישע פרוכט⸗װײַנען:} (דער) בוטל, (די) בוטלען.
bottle (v.)
אַרײַנשטעלן אין פלעשלעך.
bottle up (repress)
רעפּרעסירן; פאַרשטויסן (אין זיך); פאַרבאַהאַלטן אין זיך; פאַרשטעקן (אין דער אונטערבאַוואוסטזיניקײַט).
(.bottom (n
(דער) אונטערשטער טייל; דער אונטן; (דער) דנאָ; (דער) גרונט.
bottom (n.) (backside) → behind
(.bottom (adj
אונטערשטע(ר).
bottom: get to the bottom of
זיך דערגרונטעווען צו; דערגיין ביזן סוף וועגן; טאַקע ממש געוואָר (\געוואויר) ווערן וועגן [máməsh];
{פראַזע:} דערגיין די זאַך; דערגיין דעם טאָלק.
bottom: the bottom line
די אונטערשטע שורה [di-ùntərshtə|shúrə], דרומדיק: [di:-ìntərshtə|shí:rə].
bottom: the bottom line (accountancy, economics)
(דער) לעצטער סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען); (די) ענד⸗סומע (ל″ר: -ס).
bottomless
אָן אַ דנאָ; דנאָלאָז;
{אַ קאַפּ אויסגעברייטערט:} סופלאָז [sóf-lòz], ענדלאָז;
{פּאָעטיש:} אָנסופיק [òn-sófik].
Botwinik, David (1920-2022)
דוד באָטוויניק [dóvəd|botvínik];
באָטוויניק פון ווילנע; באָטוויניק פון מאָנטרעאַל;
געבאָרן: ווילנע; געשטאָרבן: מאָנטרעאַל.
bought
געקויפט; אָפּגעקויפט; אײַנגעהאַנדלט.
(bought (past tense of → buy
boulder
(דער) ריזנשטיין (ל″ר: -ער); (דער) גרויסשטיין (ל″ר: -ער); (דער) פעלדזנשטיין; (די) סקאַלע (ל″ר: -ס).
boulevard
(דער) בולוואַר (ל″ר: -ן).
(bounce (n.) (psychological, political etc
אַ שפּרונג אינעם מוט; אַ לעבהאַפטיקײַט; אַ זוואַוועדיקײַט; אַ שוואונג; אַן אויפשוואונג.
(bounce (v.) (a ball
(וואַרפן) אַ שפּרינג⸗באַל; לאָזן שפּרינגען אַ באַל).
bounce: the check bounced
דער טשעק — איז צוריקגעשפּרונגען; …האָט זיך אומגעקערט; …איז ני(ש)ט אָנגענומען;
דעם טשעק האָט מען אָפּגעוואָרפן (\צוריקגעוויזן \אָפּגעשיקט);
{פראַזעס:} …איז ני(ש)ט ווערט די (\דאָס) פּאַפּיר (\קיין שמעק טאַבעק).
bounce back (after illness or setback)
קומען צו זיך; ווידער אַ מענטש ווערן.
(bouncer (at a cluv, bar, event
; (דער) באַונסער (ל″ר: ø בײַ טייל אויך: -ס); (דער) פאַרטרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרטרײַב⸗סטאָראָז;
{סלענגיש:} (דער) באָלוואַן \בולוואַן) (ל″ר: -עס).
bouncy (lively)
לעבהאַפטיק; לעבעדיק; שפּרודלדיק; זשוואַווע.
bound by
פאַרפליכטעט דורך; געבונדן דורך;
{לומדיש:} מחויב ע″פּ [məkhúyəv-àlpə], דרומדיק: [məkhí:yəv-àlpə].
bound for
אונטערוועגנס קיין; אויפן וועגן קיין (\אין).
bound up with
צונויפגעבונדן מיט.
bound: it was bound to happen
אַזוי איז געווען באַשערט; אַנדערש האָט ני(ש)ט געקענט זײַן; אַנדערש וואָלט זיך ני(ש)ט געלאָזן אויפן שכל [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].
(.boundary (n
(די\דער) גרענעץ (אויך: גרעניץ) (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) גבול [gvúl], דרומדיק: [gvíl] (ל″ר: גבולות; אויך: גבולן);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (דער) געמאַרק (ל″ר: -ן).
{פיגוראַטיוו און סימבאָליש; לומדיש:}
(דער) גדר [gédər], דרומדיק: [(géydə(r] (ל″ר: [g(ə)dórəm], דרומדיק: [g(ə)dú:rəm]);
(דער) סיג [s(i)yág] (ל″ר: סיגים [s(i)yágəm]; אויך: -ן).
boundary buster (of a person)
(דער) גרענעץ⸗ברעכער (\נאָרמע⸗ברעכער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ⸗ברעכערין (ל″ר: ס), {עמאָטיוו:} (די ⸗ברעכערקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש, דער עיקר וועגן רעליגיעזע צי מאָראַליש⸗עטישע נאָרמעס:} (אַן דער) עובר על הגבולין [òyvər-al-(h)agvúlin], דרומדיק: [òyvə(r-)al-(h)agví:lin],
צפונדיק: [èyvər-al-(h)agvúlin] (ל″ר: עוברים על הגבולין [òvrəm-al-(h)agvúlin], דרומדיק: [òvrəm-al-(h)agv:lin]; (אַ\דער) פּורץ גדר [pòyrəts-gédər], דרומדיק: [(pòyrəts-géydə(r], צפונדיק: [pèyrəts-gédər] (ל″ר: פּורצי גדר [pòrtsey-gédər], דרומדיק: [(pòrtsay-géydə(r]).
boundary busting
(די\דאָס) גרענעץ⸗ברעכערײַ (ל″ר: -ען); (די\דאָס) גבול⸗ברעכערײַ (ל″ר: -ען);
(די\דאָס\דער) פּריצת גדר [prì(y)tsəs-gédər], דרומדיק: [(prì:tsəs-géydə(r].
boundary: set boundaries (/limitations)
אַוועקשטעלן אַ גדר [agédər], דרומדיק: [(agéydə(r]; שטעלן (\מאַכן) אַ גבול [agvúl], דרומדיק: [ag(ə)ví(:)l];
שטעלן אַן (\דעם) עד כאן [atkán]; דערקלערן די באַגרענעצונגען.
boundless
אומבאַגרענעצט; גרענעצלאָז; אָן אַ שיעור [shíyər]; סופלאָז [sóf-lòz]; ענדלאָז;
{פּאָעטיש:} אָנסופיק [òn-sófik], דרומדיק: [ù:n-sófik]; אָנברעגיק;
{לומדיש; קאַבאַליסטיש; פּאָעטיש:} אין⸗סופיק [èyn-sófik], דרומדיק: [àyn-sófik];
{פראַזעס:} אָן אַ שיעור און אָן אַן עק; אָן אַ ברעג און אָן אַן עק.
bountiful
שפעדיק [shéfə-dik], דרומדיק: [shéyfə-dik];
פול (\אָנגעפילט) מיט אַלדאָסגוטס (\מיט כל טוב [kòl-túv], דרומדיק: [kòl-tíf]).
bounty (on a person)
(דאָס\די) יעגער⸗געלט; (דאָס\די) קאָפּ⸗געלט; (דאָס\די) כאַפּ⸗געלט;
{לומדיש:} (דער) שכר רודפים [skhàr-rótfəm]; שכר הרודף [skhàr-(h)aróydəf], צפונדיק: [skhàr-(h)aréydəf].
bounty hunter
(דער) קאָפּ⸗יעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מענטשן⸗יעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש און קריטיש מכח דער מלאכה:} אַ רודף נרדפים [aròydəf-nirdófəm], דרומדיק: [aròydəf-nirdúfəm], צפונדיק: [arèydəf-nirdófəm] (ל″ר: רודפי… [ròdfey], דרומדיק: [ròdfay]).
bouquet (of flowers)
(דער) בוקעט (מיט בלומען) (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) בינטל בלומען (ל″ר: בינטלעך);
{וועגן אַ קרײַז אָבער צומאָל באַנוצט ברייטער:} (דער) קראַנץ (ל″ר: קרענץ).
bourgeois (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) בורזשואַזנע(ר); (די\דער) בורזשואַזעדיקע(ר); {דער עיקר קריטיש:} (די\דער) (קליינ)בירגערלעכע(ר);
(דער) בורזשואַ (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{מיט כאַראַקטעריזירונג:} (דער) בירגער טיפּ (ל″ר: -ן);
{ביטולדיק:} (דער) בורזשוי (ל″ר: -עס; אויך: -ען).
bourgeois (adj.)
בורזשואַזנע; בורזשואַזעדיק.
bourgeoisie
(די) בורזשואַזיע.
bout
אַן עפּיזאָד; אַ טרעפעניש; אַן אָנפאַל.
boutique
(די) בוטיק [butík] (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
bow (of ship)
(די) פאָדערשיף; (די) פאָדערבאָרט.
bow and arrow
פײַל און בויגן.
bow down
זיך בוקן; זיך אונטערבוקן;
{טאָמער נאָר מיטן קאָפּ און האַלדז:}
זיך נייגן; זיך פאַרנייגן;
{טאָמער אַזש ביזן אַראָפּ מיטן קני ביז צו דער ערד:}
זיך אַנידערקניען;
{פיגוראַטיוו, וועגן עמעצנס צו⸗גרויסער אונטערטעניקײַט:}
פאַלן כורעים (פאַר) [kóyrəm], צפונדיק: [kéyrəm] {לויט דער אַסאָציאַציע מיטן יום⸗כיפּורדיקן דאַוונען, אָדאָרטן אַוואו מען לייגט זיך אַראָפּ אויף דר′ערד בעטנדיק מחילה בײַם רבונו של עולם און אויסדריקנדיק פאַרן אייבערשטן אונטערטעניקײַט}.
bow out
זיך צוריקציען (ל″ע: צוריקגעצויגן).
bow saw
(דער) בויגן⸗זעג (ל″ר: -ן).
bowdlerization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) באָדלעריזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל גענומען:} (די) באָדלעריזאַציע (ל″ר: -ס);
(די) רעדאַקטאָרשע אָפּרייניקונג (פונעם טעקסט); (די) צענזורישע אָפּרייניקונג (פונעם טעקסט);
{מער קריטיש:}
(די) כניאָקיסטישע רעדאַקציע פונעם טעקסט; (די) כלומרשדיקע „רייניקונג“ פונעם טעקסט [klóymərsh-dikə], צפונדיקע: [kléymərsh-dikə];
(די) פּוריסטישע רעדאַקציע; (די) אויסשנײַדונג פון „טרייף⸗פּסול(ס)“ [trèyf-pósl], דרומדיק: [tràyf-pú:sl];
(דער) „פאַרקירצט⸗און⸗פאַרבעסערטער“ טעקסט (ל″ר: -ן).
bowdlerize
באָדלעריזירן; רעדאַקטאָריש אָפּרייניקן; צענזוריש אָפּרייניקן;
{מער קריטיש:} כניאָקיסטיש רעדאַגירן; כלומרשט „אָפּרייניקן“ דעם טעקסט; פּוריסטיש רעדאַגירן; אַרויסשנײַדן דעם טרייף⸗פּסול [trèyf-pósl], דרומדיק: [tràyf-pú:sl]; מאַכן אַ „פאַרקירצט⸗און⸗פאַרבעסערטן“ טעקסט.
bowel
(די) קישקע (ל″ר: -ס); די געדערים [di-g(ə)déyrəm] (ל″ר).
bowel movement
(דאָס\דער) האָבן דעם מאָגן;
{מער פאָרמעל:} (דער) שטולגאַנג;
{לשון נקיה:} (אַ\דער) צורך [tsóyrəkh], צפונדיק: [tséyrəkh]; (אַ\דער) מענטשלעכער געברויך;
{לשון נקיה, דער עיקר מיט קינדער:} גדולים [g(ə)dóyləm], צפונדיק: [g(ə)déyləm]; נומער צוויי;
{סלענגיש; אומאיידל, דער עיקר ווען ניט אויפן ריטיקן אָרט:} (דאָס\דער) אָנמאַכן;
{וואולגאַריש:} (דאָס\דער) אויסקאַקן זיך.
bowel movement: have a bowel movement
האָבן דעם מאָגן; האָבן אַ שטולגאַנג.
{פאַראיידלט:} טאָן אַ מענטשלעכ(ן) געברויך; גיין אויף אשר יצר [àshər-yótsər], דרומדיק: [(àshər-yú:tsə(r];
{ווייניקער איידל, סײַדן בײַ עלטערן וועגן קליינע קינדער, דער עיקר ווען ניט אויפן אָרט:} אָנמאַכן;
{וואולגאַריש:} זיך אויסקאַקן.
(.bowl (n
(די) שיסל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).
bowl: go bowling
גיין באָלינג; שפּילן אין באָלינג.
bowled over
בלײַבן ממש פאַרוואונדערט [máməsh]; געפּלעפט ווערן; שטאַרק נתפּעל ווערן [nəspó(ə)l-vèrn], דרומדיק: [nəspú:(ə)l-vèyrn], צפונדיק: [nəspó(y)(ə)l-vèrn].
bowlegged: be bowlegged
גיין מיט קדמא ואזלא פיס [kàdmə-v(ə)ázlə]; גיין מיט פאַרצויגענע קני.
(.bowling (n
(דער) באָלינג.
bowling alley
(דער) באָלינג⸗זאַל (ל″ר: -ן).
bowstring
(די) בויגן⸗שנור (ל″ר: -ן); (די) שפּאַן⸗שנור (ל″ר: -ן); (די) בויגן⸗סטרונע (ל″ר: -ס).
bowtie
(דער) בינדער⸗שניפּס (ל″ר: -ן); (דער) האַלדז⸗קראַוואַט (ל″ר: -ן)
{ַאַרכעאיש:} (די) מושקע (ל″ר: -ס).
(.box (n
(דאָס\דער) קעסטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שאַכטל (ל″ר: -עך);
{אַ (זעלטן) גרויסער:} (דער) קאַסטן (ל″ר: -ס);
{אַ קליינינקער, צומאָל מיט צאַרטקײַט:} (דאָס\דער) קעסטעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) שאַכטעלע (ל″ר: -ך).
(box (v.) (put into boxes
אַרײַנלייגן אין קעסטלעך;
{טאָמער וועגן קליינינקע קעסטעלעך:} אײַנקעסטלען; אַרײַנלייגן אין קליינ(ינק)ע קעסטעלעך;
{טאָמער וועגן אַן איינציקן:} אַרײַנלייגן אין אַ קעסטל.
(box (v.) (participate in boxing
באָקסן; שפּילן אין באָקס; באָקסעווען;
{אָפּלאַכעריש, מיט אַן אויסגעצויגענעם צווייטן טראַף:} באָקסירן.
box cutter
(דער) קעסטל⸗שנײַדער (ל″ר: -ס).
box office
(די) קאַסע (ל″ר: -ס).
box office receipts
(די) קאַסע⸗געלט(ער); (די) קאַסע⸗הכנסה [kásə-(h)akhnòsə], דרומדיק: [kásə-(h)akhnù:sə].
boxed in
אײַנגעקלאַמערט; אײַנגעקלעמט; אַרײַנגעקוועטשט;
{ליטעראַריש:} אײַנגעקעסטלט.
boxer
(דער) באָקסער (ל″ר: ø, אויך: -ס); ל″נ: (די) באָקסערקע (ל″ר: -ס).
boxer shorts
(די) לויזע (אונטער)הייזלעך (ל″ר); (די) באָקסערשע (אונטער)הייזלעך.
boxing
{בדרך כלל אָן אַן אַרטיקל} באָקס; (די\דער) באָקסינג; (דער) באָקס⸗ספּאָרט.
boxing gloves
(די) באָקסינג⸗הענטשקעס (ל″ר); (די) באָקס⸗הענטשקעס.
boxing match
(דער) באָקסינג⸗מאַטש; (דער) באָקס⸗מאַטש.
boxing ring
(דער) באָקסינג⸗רינג (ל″ר: -ען); (די) באָקסינג⸗אַרענע (ל″ר: -ס).
boy
(דער) יינגל (ל″ר: -עך);
{מיט צאַרטקײַט, צי וועגן אַ גאָר קליינינקן:}
(דער\דאָס) יינגעלע (ל″ר: -ך);
{הערה: ביי חרדים שרײַבט זיך: „אינגל“, „אינגלעך“, „אינגעלע“; פאָנעטיש גערעדט (ד.ה. בײַם עצם אַרויסריידן), פעלט דער [y] בײַם אָנהייב פון אַ וואָרט דווקא אין די צ פ ו נ ד י ק ע דיאַלעקטן; דאָ גייט אינעם אויסגעוואַקסענעם סימבאָליזם פונעם אויסלייג: די אַמאָל ראַדיקאַלע שרײַבונג פון סעקולאַריסטישע רעוואָלוציאָנערן סוף נײַנצעטן אָנהייב צוואַנציקסטן יאָרהונדערט („איד“, „אידיש“) איז מגולגל געוואָרן נאָכדעם ווי די וועלטלעכע יידישיסטן זײַנען אַליין אַריבער אויף די נײַ⸗מאָדערניסישע צוויי יודן אָנהייב וואָרט („ייד“, „יידיש“) נאָך דער ערשטער וועלט מלחמה אין — פּונקט פאַרקערט! — אַ סימבאָל פון טראַדיציאָנעל⸗רעליגיעזן יידנטום (אידנטום). בײַ חרדים וואו מ′רעדט דרומדיק טרעפט מען אויך „יונגל“ וכו′ אויפן [yi], אָבער די פעסטע טראַדיציע בײַ „אידן“ און „אידיש“ האַלט זיך; זעט איצט אויס אַז די חרדישע (לכתחילה סעקולאַריסטישע!) שרײַבונגען „איד“ און „אידיש“ זײַנען דאָס במילא דער נוסח פון מאָרגן; בײַ „יינגל“ (צי „אינגל“ צי „יונגל“ צי אפשר אַמאָל אויף להבא „יינגל“) איז שווערער זאָגן נביאות צוליב צוויי טעמים: (א) די פאָנעטישע אוניווערסאַלקײַט פון וואָוו = [i] אָדער [:i] אין אַ ל ט ע ווערטער איז גורם, אַז די פּאַראַדיגמאַטישע שייכות מיט „(דער) יונג“ פּאָרט זיך גראַדע גאַנץ פײַן מיט אַזעלכע (אוניווערסאיסטישע) שרײַבונגען ווי „פוס“\„פיסל“, „גוט“\„גיטל“, „שוך“, „שיכל“ וכו′; און ב), בײַם בחור „הַיינגל“ (צי „הַאינגל“ צי „הַיונגל“) איז פּשוט ניטאָ די עמאָציאָנעלע און קולטור⸗אידעאָלאָגישע צוגעבונדנקײַט ווי בײַ די נעמען פונעם עצם פאָלק, זײַנע יחידים און זײַן לשון…};
{טאָמער וועגן די בחורשע יאָרן:} (דער) בחור [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r] (ל″ר: בחורים [bókhərim], דרומדיק: [búkhərim]);
{מיט צאַרטקײַט, צי וועגן א קליינינקן:} (דער\דאָס) בחורל [bókhərl], דרומדיק: [búkhərl] (ל″ר: בחורימלעך [bəkhúrəm-ləkh], דרומדיק: [bəkhí:rəm-ləkh];
{גוטמוטיק וועגן אַ בחור (אויך אַ דערוואַקסענעם גוטן⸗מענטשן): (דער) יאַט;
{מיט צאַרטקײַט, דער עיקר אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) באָיטשיק (ל″ר: -עס);
{אָפטמאָל ביטולדיק וועגן אַ ניט⸗איידעלן, קען אָבער זײַן איראָניש עמאָטיוו און דווקא פּאָזיטיוו מכח אַ יינגלשן אויפטו:} (דער) יונג (ל″ר: -ען); (דער) יונגאַטש (ל″ר: -ן), (דער) בחורעץ [bòkhəréts].
boy: Oh boy!
או⸗וואַ!; וואַ!; אָהאָ!; ממש! [máməsh];
{טאָמער אומגעריכטקײַט:} טויזנט⸗איין נאַכט!; גיי טרעף!; אָט האָסטע דיר די אַנדערע טעג יום⸗טוב! [yóntəf].
boycott (n.)
(דער) באָיקאָט (ל″ר: -ן).
boycott (v.)
באָיקאָטירן; מאַכן אַ באָיקאָט.
boyfriend
{ווען די נאָענטשאַפט איז קלאָר פונעם באַשטימטן אַרטיקלך; אַנדערש איז נייטיק דער פּאָסעסיווער פּראָנאָם:} דער חבר [khávər] (ל″ר: חברים [khavéyrəm], דרומדיק: [khaváyrəboym]; דער בחור [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r]; (ל″ר: בחורים [bókhərəm], דרומדיק: [búkhərəm]; אויך: [bakhúrəm], דרומדיק: [bakhí:rəm];
{בפרט אין פאַלן וואו די ליבע איז אַ נײַע, אַ חידושדיקע, צי גאָר אַ לינקע ליבע:} (דער) ליובאָווניק [l(y)ubóvnik] (ל″ר: -עס); (דער) ליבהאָבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) געליבטער [gelíptər] (ל″ר: געליבטע);
{סלענגיש; פּאַניבראַטיש; בײַ טייל וואולגאַריש צוליבן אַרויסקומען פון אַ סלענגישן ווערב:} (דער) טרענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
Boymvol, Rokhl (Baumwoll, Rachel) (1914–2000)
רחל בוימוואָל [rókhl|bóymvol], דרומדיק: [rúkhl|bóymvol];
געבאָרן: אָדעס; געשטאָרבן: ירושלים.
bra → brassiere
(.brace (n
(דער) קלאַמער (ל″ר: -ן);
[אין טייל מעדיצינישע פאַלן:} (דער) אָנשפּאַרער (ל″ר: -ס).
(braces (UK usage for men’s suspenders
(די) שלייקעס (ל″ר).
(braces (for teeth
(די) צאָן⸗דרעטלעך (ל″ר).
brackets (in writing)
קלאַמערן (ל″ר);
{טאָמער דווקא רונדע:} האַלבע לבנות [ləvónəs], דרומדיק: [ləvú:nəs] (ל″ר); רונדע (\קײַלעכדיקע) קלאַמערן (ל″ר);
{טאָמער דווקא קאַנטיקע:} קאַנטיקע קלאַמערן (ל″ר); קעסטלדיקע קלאַמערן (ל″ר).
brackets: in brackets (/bracketed)
אײַנגעקלאַמערט;
{טאָמער דווקא רונדע:} אין האַלבע לבנות [ləvónəs], דרומדיק: [ləvú:nəs]; אין רונדע (\קײַלעכדיקע) קלאַמערן;
{טאָמער דווקא קאַנטיקע:} אין קאַנטיקע קלאַמערן; אין קעסטלדיקע קלאַמערן.
brag
זיך אויספײַנען; זיך באַרימען; זיך גרייסן; זיך גרויס מאַכן; לאַבערן; בראַמענען;
{מיטן יחוס און אויסגעברייטערטערהייט אויך סתם:} זיך יחסנען [yákhsənən]; זיך יחוסן [yí(y)khəsn];
{אַ קאַפּ סלענגיש, ערטערווײַז אַרכעאיש:} אַ לאַבער טאָן.
brag: it’s nothing to brag about
ני(ש)טאָ מיט וואָס צו באַרימען זיך; ני(ש)טאָ וואָס אויסצופײַנען זיך.
braggart (/boaster)
(דער) באַרימער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַרימערין; {מער עמאָטיוו:} (די) באַרימערקע (ל″ר: -ס);
(דער) גדלן [gádlən] (ל″ר: גדלנים [gadlónəm], דרומדיק: [gadlú:nəm]) ל″נ אויך {עמאָטיוו:}: (די) גדלנטע [gádləntə] (ל″ר: -ס); אויך: (די) גדלנית [gadlónəs], דרומדיק: [gadlú:nəs] (ל″ר: גדלניתטעס);
{אין ארץ ישראל און צומאָל פאַרשפּרייט אויך אַנדערשוואו:} (דער) שוויצער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: (די) שוויצערקע (ל″ר: -ס);
(דער) מאַרק⸗שרײַער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) מאַרק⸗שרײַערקע (ל″ר: -ס);
(דער) מויל⸗העלד (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) מויל⸗העלדין (ל″ר: -ס);
{לומדיש, מיט אַ באַנוץ בדרך כלל וואָס איז באַגרענעצט אויפן אינטעלעקטועלן, געלערנט או עפנטלעכן לעבן, למשל וועגן אַ מחבר, אַ רעדנער, אַן אָנפירער:} (דער) מתרברב [məsrávrəv] (ל″ר: מתרברבים [məsrávrəvim]);
{ווערטל:} אַ באַרימער בלײַבט שטיין אין בלאָטע;
{וועגן גדלן און זײַן אייגענעם מעגלעכן ענטפער:} יהללך זר ולא פּיך [yəhalèlkho-zór|v(ə)lòy-píkho], דרומדיק: [:yəhalèlkhu:-zór|v(ə)lòy-píkhu], צפונדיק: [yəhalèlkho-zór|v(ə)lèy-píkho] (′זאָל דיר בעסער אַ פרעמדער לויבן, ניט די אייגענע מויל′); פאַראַן אָבער אויף יידיש אַן אַנדער פאָלקס⸗עצה וואָס נעמט זיך פון אַרויסברענגען די ווערטער פון משלי (כ“ז: ב′) אַנדערש: [yəhalèlkho-zór|v(ə)lóy|||píkho], דרומדיק: [:yəhalèlkhu:-zór|v(ə)lóy|||píkhu], צפונדיק: [yəhalèlkho-zór|v(ə)léy|||píkho]; (′זאָל דיר אַ צווייטער לויבן, און טאָמער ניט — איז דײַן אייגענע מויל!).
(.bragging (n
(די) באַרימערײַ; (די) אויספײַנערײַ; {אין ארץ ישראל אויך:} (די) שוויצערײַ.
brain
(דער) מח (אויך: מוח) [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh] (ל″ר: מוחות [móykhəs], צפונדיק: [méykhəs]); (די) געהירן (ל″ר).
brain cancer
(דער) געהירן⸗ראַק; (דער) ראַק פונעם (\אינעם) מח [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh].
brain damage
(די) מח⸗שעדיקונג [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh] (ל″ר: -ען).
brain death
(די) מח⸗אָפּשטאַרבונג [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh].
brain drain
(דאָס\דער) פאַרלירן (די) גוטע קעפּ;
(די) מוחות⸗פּליטה [móykhəs-plèytə], דרומדיק: [móykhəs-plàytə], צפונדיק: [méykhəs-plèytə];
(די) אויסוואַנדערונג פון טאלאַנטירטע מענטשן.
brain games
(די) קאָפּ⸗שפּילערײַען (ל″ר); (די) קאָפּ⸗מאַכאַרײַקעס;
(דאָס\דער) צאַצקען זיך מיט יענעמס קאָפּ.
brain teaser
אַ רעטעניש פאַרן מח [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh].
brain trust (/brains trust)
{מער אין אַמעריקאַנער זין:}
(די) גרופּע מומחים עצה⸗געבער [mùmkhəm|éytsə-gèbər], דרומדיק: [(mímkhəm|áytsə-gèybə(r];
(די) עקספּערטן קאָנסולטאַנטן (ל″ר);
{מער אין בריטאַנישן זין:}
(די) מומחים⸗גרופּע [múmkhəm-grùpə], דרומדיק: [mímkhəm-grùpə]; (די) קאָלעגיע פון קענער;
(די) עקספּערטן דיסקוטאַנטן (ל″ר).
brain: on the brain
אויפן זינען (און ווײַטער גאָרני(ש)ט);
{פראַזעס:} נאָר דאָס ליגט (עמעצן) אויפן קאָפּ; מער אויף וואָס צו טראַכטן האָט ער (\זי) ני(ש)ט.
brain: pick someone’s brain
זיך אַן עצה האַלטן מיט [anéytsə], דרומדיק: [anáytsə]; אַ פרעג טאָן וואָס (עמעצער) האַלט; געוואָר (\געוואויר) ווערן (\אַ טאַפּ טאָן) בײַ (עמעצן).
brain: rack one’s brain(s)
זיך ברעכן דעם קאָפּ; {דיאַלעקטיש צפונדיק:} זיך ברעכן די קאָפּ;
זיך (ריכטיק) אָנשטרענגען מיטן קאָפּ (\מיטן מח [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh]).
brain: Where is your brain? (/Why don’t you use your brains?)
(איז) וואו (\אַוואו) איז דער פּשוטער שכל? [póshətər|séykhl], דרומדיק: [pú:shətə(r)|sáykhl].
brainless (ill-considered, not thought out)
ני(ש)ט⸗דורכגעטראַכט; אומבאַטראַכט;
{מער עמאָטיוו:} נאַרישעוואַטע; פאַרטיפּשט [far-típəsht]; פּויערקעפּיק.
brainless (stupid)
נאַרישעוואַטע; טיפּשעוואַטע [tìpəshəvátə]; שטותעוואַטע [shtùsəvátə], דרומדיק: [shtìsəvátə].
(brains (native intelligence
(דער) שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; אַ קאָפּ;
(דער) כח המח [kòyəkh-(h)amóyəkh], צפונדיק: [kèyəkh-(h)améyəkh];
{מער פאָרמעל:} (די) אײַנגעבאָרענע חכמה [khókhmə].
brains behind…
דער קאָפּ וואָס שטעקט שטילערהייט דערײַן; די באַהאַלטענע האַנט; דער אמתער כח [éməsər|kóyəkh], צפונדיק: [éməsər|kéyəkh]; דער פאַקטישער באַלעבאָס.
brains vs. brawn
מח אַקעגן כח [móyəkh|akègn-kóyəkh], דרומדיק: [móyəkh|akèygn-kóyəkh], צפונדיק: [méyəkh|akègn-kéyəkh];
{לומדיש:} מח כנגד כח [kənégəd], דרומדיק: [kənéygət].
brains: beat his brains out
אים אַזוי ריכטיק צעשלאָגן (\צעהרגענען [tsə-hárgənən] \צעממיתן [tsə-méyməsn], דרומדיק: [tsə-máyməsn]).
brainstem
(דער) מח⸗שטאַם [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh] (ל″ר: -ען); (דער) געהירן⸗שטאַם (ל″ר: -ען).
brainstorm
אַ פּלוצעמדיקער אײַנפאַל (ל″ר: -ן); אַ (פּלוצעמדיקער) כאַפּ (ל″ר: -ן).
brainstorm: a brilliant brainstorm
ממש אַ כאַפּ [màməsh|akháp]; אַ געניאַלער אײַנפאַל (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַן הפלאהדיקע המצאה [anàflóə-dikə|(h)amtsóə], דרומדיק: [anàflóú:ə-dikə|(h)amtsú:ə], צפונדיק: [anàfló(y)ə-dikə|(h)amtsó(y)ə].
brainwaves
(די) מחדיקע וועלן (\כוואַליעס) [móyəgh-dikə], צפונדיק: [méyəgh-dikə] (ל″ר).
brainy
מיט אַ גוטן מח [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh]; מיט אַ גוטן קאָפּ; {דיאַלעקטיש צפונדיק:} מיט אַ גוטע קאָפּ;
קליגעריש (ממש) [máməsh]; מיט אַ געזונטער אינטעליגענץ.
brake(s) (n.) (pedal to slow or stop vehicle)
(דער) אָפּשטעלער (ל″ר: -ס); (דער) סטאָפּער (ל″ר: -ס); (דער) האַלטער (ל″ר: -ס); (דער) צאַם (ל″ר: -ען);
{אומפאָרמעל:} (דער) „סטאָפּ“; (דער) צאַם;
{אַרכעאיש אין מערב:} (דער) טאָרמאַז (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש, סײַדן וועגן אַ פערד⸗און⸗וואָגן (אָבער עלול פאַרברייטערט צו ווערן):} (דער) צאַם⸗אײַזן (ל″ר: -ס).
brake (v.)
אָפּצאַמען; אָפּשטעלן; קוועטשן „סטאָפּ“; קוועטשן דעם האַלטער;
{אַרכעאיש:} טאָרמאַזירן.
braless
אָן אַ סטאַניק; {עמאָטיוו:} סטאַניקלאָז;
אָן אַ ביוסטהאַלטער; (עמאָטיוו:} ביוסטהאַלטערלאָז.
(branch (of tree
(דער\דאָס) צווײַגל, ל″ר: צווײַגלעך;
{אַ גרויסער:} (דער\די) צווײַג [tsváyg], דרומדיק: [tsvá:k]; ל″ר: צווײַגן;
{אַ קליינינקער:} (דאָס\דער) צווײַגעלע, ל″ר: צווײַגעלעך [tsváygalakh];
{ליטעראַריש, סלאַוויש סטיליזירט:} (די) וועטקע (ל″ר: -ס).
(branch (of organization
(דער) צווײַג (ל″ר: -ן); (דער) פיליאַל [filyál] (ל″ר: -ן); (דער) אָפּצווײַג;
(טאָמער וועגן אַ טראַדיציאָנעל⸗פרומער אָרגאַניזאַציע: (דער) סניף [snif] (ל″ר: סניפים);
{איראָניש, אָפּלאַכעריש:} (דער\דאָס) צווײַגל; (די) וועטקע.
(branch (out
צעצווײַגן זיך;
{טאָמער אין אַ גרעסערער צאָל אָפּצווײַגונגען:} פונאַנדערצווײַגן זיך;
{איראָניש, שפּאַסיק, אָדער האַלטנדיק, אַז די צעצווײַגונג איז לאו דווקא אַ געלונגענע:} צעוועטקען זיך; צעגאָפּלען זיך; {טאָמער אינגאַנצן אַ דורכפאַל:} צעגאָפּלען און צעלעפלען זיך.
(brand (n.) (identifying name for person, company, etc
{וועגן אַ יחיד:} <פּאָסעסיוו +> „פירמע“; („דאָס איז שוין איר פירמע!“);
{וועגן אַ פירמע:} (דער) פירמע⸗נאָמען (ל″ר: ⸗נעמען); (די) פירמע⸗מאַרקע (ל″ר: -ס); (דער) שם הפירמע [shèm-(h)afiírmə].
(brand (v.) (cattle, etc
בראַנדן.
brand name (known company)
אַ באַקאַנטע פירמע (ל″ר: -ס); אַ באַוואוסטע פירמע (ל″ר: -ס);
brand new
שפּאָגל נײַ.
(branding (naming of firm, product, etc
(די) באַנאָמענונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשטעמפּלונג (ל″ר: -ען).
brandish
פאָכען מיט [fókh(ə)n].
brandy
(דער) קאָניאַק (ל″ר: -ן).
brash
האַסטיק; האַסטיק⸗ראַשיק;
brassiere
(דער) סטאַניק (ל″ר: -עס); (דער) ביוסטהאַלטער (ל″ר: -ס); (דער\די) בראַ (ל″ר: -ס).
brat (disobedient youngster, spoiled brat)
{בייגעוודיק:} (די\דער) צעבאַלעוועטע(ר); (די\דער) צעלאָזענע(ר);
{מער קיוטיש, מיט איראָניע צי סתם ליבע:} (דער) באַנדיט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) באַנדיטקע (ל″ר: -ס); (דער) תכשיט [tákh-shət] (ל″ר: תכשיטים [takh-shí(y)təm]); (דער) וויעווריק [v(y)évrik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) וויעווערקע [v(y)évərkə] (ל″ר: -ס).
Bratislava
{הײַנטיקע קרוינשטאָט פון סלאָוואַקיע:} בראַטיסלאַווע;
{אין דער יידישער געשיכטע אייביק לויטן נאָמען אין דער עסטרײַכיש⸗אונגאַרישער אימפּעריע:} פּרעשבורג {מיט אַ ריי פאָלקישע וואַריאַנטן, בתוכם}: פּרעשבערג, פּרעשבאָרג, פּרעשבאָריק.
(Bratslav (Ukraine
ברעסלעוו (\ברעסלאָוו \ ברעסלוב \ בראַצלאַוו וכו′).
Bratsav (/Breslev) (Hasidic court, community, environment)
{בײַ זיי גופא שרײַבט זיך דער עיקר:} ברסלב; (אויך): ברעסלאַוו;
{אין סעקולערע קרײַזן דאָמינירן די שרײַבונגען:} ברעסלעוו; בראַצלאַוו;
די ברעסלעווער [brésləvər];
{בײַ ניט⸗קיין⸗בקעסלעווער:}
„די טויטע חסידים“ {צוליב דעם וואָס דער רבי איז עד היום געבליבן ר′ נחמן ברעסלעווער, וואָס איז נאָך זײַן הסתלקות קיינמאָל ניט פאַרביטן געוואָרן, בלײַבנדיק דער איינאונאיינציקער רבי}.
brave (v.)
אויסשטיין; אויסהאַלטן; זיך באַהאַרצן אַקעגן;
{פראַזע:} פירן מלחמה מיט [məlkhómə], דרומדיק: [məlkhúmə].
brave
בראַוו; מוטיק; באַהאַרצט; העלדיש;
{לומדיש:} מיט גבורת הלב [g(ə)vùrəs-(h)alév], דרומדיק: [g(ə)vì:rəs-(h)aléf];
{נאָכמער לומדיש:} אומפּחדימדיק [ùm|p(ə)khódəm-dik], דרומדיק: [ìm|p(ə)khú:dəm-dik]; אומאימהדיק [ùm|éymə-dik], דרומדיק: [ìm|áymə-dik];
{פראַזעס:} מיט (אַ) גבורה אין האַרצן [g(ə)vúrə], דרומדיק: [g(ə)ví:yrə]; אָן קיין שום מורא (פאַר קיינעם ני(ש)ט) [móyrə], צפונדיק: [méyrə]; גרייט אויף קידוש השם (גיין) [kìdəsh-(h)ashém].
brave person
{בייגעוודיק:} אַ בראַווע(ר); אַ מוטיקע(ר); אַ באַהאַרצטע(ר); אַ העלדישע(ר);
אַ העלד (ל″ר: -ן); אַ בעל⸗גבורה אין האַרצן [abàl-g(ə)vúrə], דרומדיק: [abàl-g(ə)vírə] (ל″ר: בעלי⸗גבורה [bàlə-g(ə)vúrə], דרומדיק: [bàlə-g(ə)ví:rə]).
brave guys (/people)
אנשי חיל [ànshey-kháy(ə)l], דרומדיק: [ànshey-khá:(y)(ə)l]; בראַווע (\באַהאַרצטע) מענטשן.
bravery
(די) בראַווקײַט; (די) מוטיקײַט; (די) העלדישקײַט; (די) באַהאַרצטקײַט; (די) גײַסטיקע גבורהשאַפט [g(ə)vúrə-shàft], דרומדיק: [g(ə)vúrə-shàft];
{לומדיש:} (דער\די) גבורת הלב [g(ə)vùrəs-(h)alév], דרומדיק: [g(ə)vì:rəs-(h)aléf].
Bravo!
ש′כח! [shkóyəkh], צפונדיק: [shkéyəkh]; יישר כח! [yìshər-kóyəkh], אויך: [yàshər-kóyəkh], צפונדיק: [yìshər-kéyəkh], אויך: [yàshər-kéyəkh];
בראַוואָ! [brávo], {מער עמפאַטיש:} [brà-vó];
{לומדיש, דער עיקר וועגן אַ ממשותדיקן אינטעלעקטועלן, גײַסטיקן אָדער וואוילטוערישן אויפטו:} אַ יישר⸗כח דאורייתא [ayìshər-kóyəkh|d(ə)oráyse], צפונדיק: [ayìshər-kéyəekh|d(ə)oráyse];
{נאָך אַ רעדע אׁדער פּרעזענטאַציע בעל⸗פּה קען מען גוטמוטיק אַ זאָג טאָן אויך:} גוט געדרש(ע)נט! [gút|gədársh(ə)nt], דרומדיק: [gít|gədársh(ə)nt];
{דעם „בראַוואָ“ קען מען אויך אויסדריקן מיטן אָנרופן דעם בעל⸗הבראַוואָ גופא:} אַ מאַלאַדיעץ! [malad(y)éts] (אין זין פון: „אײַ האָסטו זיך פאַרדינט שוין איינמאָל אַ בראַוואָ“).
brazen
בושהלאָז [búshə-lòz], דרומדיק: [bí:shə-lòz]; עזותדיק [ázəs-kàyt]; אומפאַרשעמט.
brazier
(דער) פײַער⸗טאָפּ (ל″ר: ⸗טעפּ).
Brazil
{אָן אַן אַרטיקל} בראַזיל.
Brazilian
בראַזיליאַניש;
{אומבייגעוודיק, גיכער וועגן מענטשן און קולטור:} בראַזיליער.
Brazil nut
(דער) בראַזיל⸗נוס (ל″ר: ⸗ניס);
(דאָס\דער) בראַזיל⸗ניסל (ל″ר: -עך).
(.breach (n
(די) ברעכונג (ל″ר: -ען); (דער) אײַנבראָך (ל″ר: -ן);
(.breach (v
אײַנברעכן; איבערברעכן; אײַנרײַסן;
{לעגאַליסטיש:} עובר זײַן [óyvər-zayn], צפונדיק: [éyvər-zayn].
breach of contract
(די) קאָנטראַקט⸗ברעכונג (ל″ר: -ען).
breach of trust
אַ פאַרשוועכונג פון אַן ערן וואָרט; אַ פאַרראַטונג פון גערטרויען; אַ וואָרט⸗ברעכונג.
bread
(דאָס\די) ברויט;
{איראָניש, אויך אין ס″ל:} (די) לחמא [lákhmə]; (דער) לחם [lékhəm], דרומדיק: [léykhəm].
(bread (slng.) (money
ממתקים [mamtákəm] (ל″ר); גרינע (ל″ר); מעות [mó(y)əs], דרומדיק: [mú:əs] (ל″ר); קלינגערס (ל″ר);
{כלומרשט לומדיש, פאַקטיש הומאָריסטיש:} מעות חטין [mò(y)əs-khítn], דרומדיק: [mù:əs-khítn]; כסף צרוף [kèsəf-tsórəf], דרומדיק: [kèysəf-tsú:rif]; כספּא [káspə].
bread and butter
ברויט מיט פּוטער.
(bread maker (home applicance
(די) ברויט⸗מאַשינקע (ל″ר: -ס).
bread: a loaf of bread
(אַ\דער) לאַבן ברויט;
{לומדיש, דער עיקר נוצנדיק דעם טערמין אַלץ סימבאָל, ניט וועגן אַ קאָנקרעטן לאַבן:} (אַ\דער\די\דאָס) פּת לחם [pàs-lékhəm], דרומדיק: [pàs-léykhəm];
{וועגן אַ ניט⸗כשרן:}
(אַ\דער\די\דאָס) פּת עכום [pàs-ákəm], {מער פאָרמעל:} [pàs-ákum], דרומדיק: [pàs-ákim] (ל″ר: -ס).
bread: a slice of bread
אַ שטיקעלע ברויט; אַן המוציא ברויט [anamóytsə], צפונדיק: [anaméytsə];
{ערטערווײַז דימוניטיוויזירט:} אַ מויצקע [amóytskə], צפונדיק: [améytskə];
{אזהרה: בשעת ווען ס′קען בײַ טייל דאָ גילטן „אַ רעפטל“ (צי „אַן אָקרײַציק(ל)“ בײַ צפונדיקע) איז בײַם רוב „רעפטל“ (צי „אָקרײַציק“ טײַטש דער געשמאַקער סוף⸗שטעקעלע פון אַ לאַבן, זע אין קומעדיקן סימן}.
bread: crusty (& delicious) end of a loaf
(דאָס\דער) רעפטל [réftl], דרומדיק: [réyftl] (ל″ר: -עך);
{דער עיקר צפונדיק:} (דער) אָקרײַציק(ל) (ל″ר: אָקרײַציקעס; אָקרײַציקלעך).
bread: One doesn’t live by bread alone
לא על הלחם לבדו! [lòy-al(h)alékhəm|ləvádoy], דרומדיק: [lòy-al(h)aléykhəm|ləvádoy], צפונדיק: [lèy-al(h)alékhəm|ləvádey];
{הערה: מער פאָרמעל איז ציטירן אינגאַנצן: „לא על הלחם לבדו יחיה האדם“ (< דברים ח′: ג′, „ניט פון ברויט אַליין לעבט דאָך דער מענטש“) אָבער אויף יידיש קלעקט דער פאַרקירצטער נוסח}.
breadbasket (fig.)
(די) ברויט⸗געבערין (ל″ר: -ס); (דער) ברויט⸗ברענגער (ל″ר: -ס).
breadwinner
(דער) פּרנסה⸗געבער [parnósə-gèbər], דרומדיק: [(parnú:sə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פּרנסה⸗געבערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) מפרנס [məfárnəs].
(.break (n
(דער) בראָך (ל″ר: -ן); (דער) איבערבראָך (ל″ר: -ן).
(break (n.) (recess, rest period
אַן הפסקה [anafsókə], דרומדיק: [anafsúkə] (ל″ר: הפסקות); אַן איבעררײַס (ל″ר: -ן); אַ פּויזע (ל″ר: -ס).
(.break (v
צעברעכן (ל″ע: צעבראָכן); {צפונדיק אויך:} צוברעכן (ל″ע: צובראָכן).
break bread
אָפּעסן אינאיינעם.
break off (v.) (relationship)
מאַכן אַ סוף [asóf]; איבעררײַסן (די באַציאונגען);
{פראַזע:} מאַכן אַן עד⸗כאן [anàt-kán].
break out (v.) (show dramatic progress)
אַ שאָס טאָן פאָראויס; זיך אַוועקרײַסן פון דער באַנדע.
break out (v.) (conflict)
אויסברעכן.
break the law
ברעכן די געזעצן;
{לומדיש:} עובר זײַן אויפן געזעץ (\דין) [óyvər-zayn], צפונדיק: [éyvər-zayn].
break the news
זײַן די (\דער) וואָס גיט איבער די נײַעס;
{לומדיש:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mədóə-zayn], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə-za:n], צפונדיק: [mèysər-mədó(y)ə-zayn].
break the rules
ברעכן די כללים [klóləm], דרומדיק: [klú:ləm];
{לומדיש:} עובר זײַן אויף די כללים [óyvər-zayn], צפונדיק: [éyvər-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} עובר זײַן אויף די תקנות [takónəs], דרומדיק: [takú:nəs].
(break up (romantically
זיך צעשיידן; זיך פונאַנדערגיין;
{פראַזע; פאַראיידלט}: ס′האָבן זיך געביטן (\געענדערט) די באַציאונגען.
breakable
וואָס קען צעבראָכן ווערן; וואָס קען זיך צעברעכן;
ברעכעדיק.
breakables
צעברעכלעכע זאַכן (\חפצים [kh(a)féytsəm], דרומדיק: [kh(a)fáytsəm]).
breakaway (adj.)
אָפּזונדערנדיק; זיך⸗אָפּרײַסנדיק; רעוואָלטירנדיק.
(.breakfast (n
(דער) פרישטיק;
{דיאַלעקטיש:} (דער\דאָס) אָנבײַסן (ל″ר: -ס);
{אזהרה: „אָנבײַסן“ נוצט מען ווײַטער אין סביבות וואו דער פּשט איז קלאָר, צי פונעם דיאַלעקט צי פונעם קאָנטעקסט. בעת אין טייל (משמעות צפונדיקע) מקומות איז דער טײַטש טאַקע ′דער פרימאָרגנדיקער מאָלצײַט′, קען עס אַנדערשוואו הייסן גלאַט אַ מאָלצײַט, און אין טייל (משמעות דרומדיקע) מקומות דווקא: ′דער מאָלצײַט אינמיטן טאָג′, ′מיטיק′; אַזויאַרומעט, אַז פאַרן אַלגעמיינעם באַנוץ אַוואו די קלאָרקײַט איז דוחה, איז דער דין: „פרישטיק“ (אינדערפרי); „מיטיק“ (אינמיטן טאָג); „וועטשערע“ צי „אָוונט⸗ברויט“ (אין אָוונט)}.
break-in
(די) אַרײַנברעכונג (ל″ר: -ען); (דער) אַרײַנדרונג (ל″ר: -ען).
breaking news
די מינוט…; אין דער רגע [régə], דרומדיק: [réygə]; אָט ערשט אַרײַן; נײַעס פאַר אונדזערע אויגן; אָט ערשט זיך דערוואוסט.
breakneck: at breakneck speed
גיך⸗געשווינד; בליץ⸗אײַלעדיק; ביסטרע⸗לויפיק;
{פראַזעס:} גיך (\געשווינד \שנעל) ווי אַ וויעווריק [v(y)évrik]; …ווי אַ הירש אין וואַלד; …ווי אַן אײַזנבאַן; …ווי קוועקזילבער ממש [máməsh].
breakout (escape)
(די) אַרויסברעכונג (ל″ר: -ען); (די) פּליטה⸗מאַכונג (ל″ר: -ען) [pléytə-màkhung], דרומדיק: [pláytə-màkhung].
breakthrough
(דער) דורכברוך (ל″ר: -ן); (דער) דורכבראָך (ל″ר: -ן).
breakup (romantic or of partnership)
(די) פונאַנדערגייאונג (ל″ר: -ען); (די) צעגייאונג (ל″ר: -ען); (די) צעשיידונג (ל″ר: -ען).
breast
(די) ברוסט (ל″ר: די בריסטן, אויך: בריסט);
{וואולגאַר, אינטים, סלענג, דער עיקר ל″ר:) די ציצקעס (ל″י: ציצקע);
{ווייניקער מגושם; בײַ טייל לשון נקיה; ליטעראַריש, געזאָגט געוואָרן אויף די ביידע בריסטן:} (דער) בוזעם;
{לשון נקיה, פיגוראַטיוו, שפּאַסיק, אין אומפאָרמעלן מענער⸗לשון:} די אויגן (ל″ר).
breast augmentation
(די) ברוסט⸗פאַרגרעסערונג.
breast cancer
(דער) ברוסט⸗ראַק; (דער) ראַק אין די בריסטן (\אַ ברוסט).
Breast Cancer Awareness Month
ברוסט⸗ראַק באַוואוסטזיניקײַט חודש [khóydəsh], צפונדיק: [khéydədh].
breast fixation
(די) בריסטן⸗פיקסאַציע (ל″ר: -ס); (די) בריסטן⸗מאַניע (ל″ר: -ס); (די) בריסטן⸗תאווה [táyvə], דרומדיק: [tá:və] (ל″ר: תאוות);
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ תאווה צו די ציצקעס.
breast implant
(דער) ברוסט⸗אײַנפלאַנץ (ל″ר: -ן).
breast man (slng.)
אַ בריסטנמאַן (ל″ר: בריסטנמענער); אַן אייבערמאַן (ל″ר: אייבערמענער);
{כלומרשט לומדיש; סלענגיש איראָניש:} אַן אוהב ציצקעס [anòy(h)əf-tsítskəs], צפונדיק: [anèy(h)əf-tsítskəs] (ל″ר {נאָכמער לומדיש און איראָניש:} אוהבי ציצקעס [əhàvə], מער פאָרמעל [òy(h)avey], דרומדיק: [òy(h)avay], צפונדיק: [èy(h)avey]).
breast milk
(די) מאַמע⸗מילך; (די) זייג⸗מילך; (די) בריסטן⸗מילך;
{מער פאָרמעל:} (די) מוטער⸗מילך;
breast pocket
(די) בוזעם⸗קעשענע (ל″ר: -ס).
breast pump
(דער) אָפּצי⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן); (דער) אָפּציער (ל″ר: -ס).
breast reduction
(די) ברוסט⸗פאַרקלענערונג; (די) ברוסט⸗רעדוצירונג.
breasted: big breasted
מיט אַ הויכן ברוסט; הויכברוסטיק; גרויסברוסטיק;
{ליטעראַריש; בײַ טייל לשון נקיה:} מיט אַ הויכן בוזעם.
breasted: small breasted
מיט אַ קליינעם ברוסט; נידערברוסטיק; קליינברוסטיק.
(.breastfeed (v
(געבן) זייגן; געבן די ברוסט.
breastfeeding (n.)
(דאָס\דער) קינד⸗זייגן; (דאָס\דער) געבן צו זייגן; (דאָס\דער) געבן די ברוסט;
(די) הנקה [hanókə], דרומדיק: [h)anúkə)].
breastfeeding (adj.)
זייג⸗; זייגונגס⸗;
ברוסט⸗זייגונג(ס);
{לומדיש:} הנקה⸗ [hanókə], דרומדיק: [h)anúkə)].
breastfeeding counselor
(די) זייגונגס⸗לערערקע (ל″ר: -ס); (די) זייגונגס⸗מדריכה [madrì(y)khə] (ל″ר: מדריכות).
breastplate
(דער) ברוסטפּאַנצער (ל″ר: -ס); (דער) ברוסטבלעך (ל″ר: -ן).
(breastplate (of the biblical high priest; of a Scroll of the Torah
(דער) חושן [khóyshn], צפונדיק: [khéyshn] (ל″ר: -ס); (די) אורים ותומים [ùrəm-vətúməm], דרומדיק: [ì:rəm-vətí(:)məm] (ל″ר).
breasts
(די) בריסטן (אויך: בריסט); (ל″י: די ברוסט);
{וואולגאַר, אינטים, סלענג:)
די ציצקעס (ל″י: ציצקע);
{לשון נקיה, פיגוראַטיוו, שפּאַסיק, אין אומפאָרמעלן מענער⸗לשון:}
די אויגן (ל″ר);
{לומדיש, איראָניש, שפּאַסיק:}
די משה⸗ואהרנדלעך (ל″ר) [mòyshe-v(ə)árndləkh], צפונדיק: [mèyshe-v(ə)árndləkh] (< רש″י אויף שיר השירים ד′: ה′).
breaststroke (swimming)
(דער) ברוסט⸗שווים (ל″ר: -ען).
(.breath (n
(דער) אָטעם;
{לומדיש:} (די) נשימה [nəshímə] (ל″ר: נשימות).
breath of fresh air
{טאָמער וועגן פרישער לופט גופא:}
אַ ביסל פרישע לופט;
{פראַזעס:} (קענען) אָפּאָטעמען אינדרויסן; קענען אַן אָטעם טאָן אויף דער פרישער (\פרײַער) לופט;
{טאָמער פיגוראַטיוו וועגן אַ דערפרישנדיקן חידוש:}
אַן אָנגעלייגטע נײַאיקײַט; אַ דערפרישונג ממש [máməsh]; אַ קאַפּ פרישע לופט; אַ פריש ווינטל; אַן אויסגעבענקטע אַרײַנבלאָזונג פון אַ ביסל פרישע(ר) לופט;
{פראַזע:} פרישע ים⸗לופט אינמיטן דערשטיקעניש [yám-lùft], דרומדיק: [yám-lìft]; אַ ריכטיקער דורכברעכונג; אַ לאַנג⸗נייטיק פריש ווינטל.
breath test (/breathalyzer / breathalyser)
(דער\אַן) אָטעם⸗טעסט (ל″ר: -ן); (דער\אַן) טרינקען⸗טעסט (ל″ר: -ן);
(דער) אָטעם⸗אַנאַליז (ל″ר: -ן); (דער) ניכטערקײַט⸗אַנאַליז (ל″ר: -ן).
breath test (/breathalyzer / breathalyser): submit to a breath test
זיך לאָזן מאַכן אַן (\דעם) אָטעם⸗טעסט (ל″ר: -ן).
breath test (/breathalyzer / breathalyser): refuse a breath test
זיך אַנטזאַגן פון (\ני(ש)ט⸗דערלאָזן) דעם אָטעם⸗טעסט.
breath: bad breath
אַן אומגעשאַוושן (\אומגעוואַשענע) מויל;
{פראַזע מיט דאַטיוו:} ס′הערט זיך (עמעצן) פון מויל; (אויך} ס′שפּירט זיך…; ס′פילט זיך… .
breath: be out of breath
(זײַן\בלײַבן) אָן אָטעם; (בלײַבן) פאַרסאָפּעט;
{פראַזע:} סאָפּעט ווי אַ גאַנדז.
breath: catch one’s breath
אָפּאָטעמען [óp-òtəmən], דרומדיק: [úp-ù:təmən]; אָפּכאַפּן דעם אָטעם.
breath: in the same breath
נאָך בשעתן ריידן (\רעדן) [bəshásn] צי [pshásn]; שוין בײַם ריידן (\רעדן); נאָך אין האַלטן אין ריידן;
{לומדיש:} תוך כדי דיבור [tókh|gdèy-díbər], דרומדיק: [tókh|gdày-díbər].
breath: not to be mentioned in the same breath
להבדיל [ləhávdl];
{פאַרשטאַרקטערהייט, צווישן אַ בפירושדיקן גוטס און אַ בפירושדיקן שלעכטס:} להבדיל אלף הבדלות [ləhávdl|èləf-havdóləs], דרומדיק: [ləhávdl|èyləf-(h)avdú:ləs] (′אויף אונטערצושיידן מיט טויזנט אונטערשיידונגען′).
breath: someone who is out of breath
{בייגעוודיק:} אַ פאַרסאָפּעטע(ר).
breathe
אָטעמען;
{שטאַרק פאַרשפּרייט דיאַלעקטיש, סײַ דרומדיק סײַ צפונדיק} עטעמען; [étəmən], דרומדיק: [éytəmən]
{טאָגטעגלעך אין מזרח, אין מערב סטיליזירט:} דישען [dísh(ə)n]; דעכען [dékh(ə)n].
breathe heavily
שווער אָטעמען; סאָפּען.
breath: breathe one’s last
אויסהויכן דעם לעצטן אָטעם; אויסהויכן די נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə].
breathalyzer (device)
(דער) אַלקאָהאָל⸗מעסטער (ל″ר: -ס); (דער) אָטעם⸗פּרואווער (ל″ר: -ס).
breather
אַ שטיקל הפסקה [hafsókə], דרומדיק: [hafsú:kə]; אַ ביסל אַן איבעררײַס.
breathing (n.)
(דאָס\דער) אָטעמען;
{דיאַלעקטיש:} עטעמען; דישען.
breathing exercises
(די) אָטעמען⸗פּראַקטיק; (די) אָטעמען⸗איבונגען (ל″ר); (די) אָטעמען⸗געניטונגען.
breathing space
אַ געלעגנהײַט אָפּ(צו)אָטעמען; אַ מעכלעכקײַט אָפּ(צו)כאַפּן דעם אָטעם;
אַ ביסל צײַט אָפּאָטעמען (\קומען צו זיך \רואיקערהייט באַטראַכטן).
breathless
ני(ש)ט קענענדיק אָפּכאַפּן דעם אָטעם; אָנעם אָטעם; אָטעמלאָז; פאַרסאָפּעט.
breathlessness
(די) אָטעמלאָזיקײַט; (די) פאַרסאָפּעטקײַט.
breed (v. intrans.)
זיך מערן; זיך קינדלען;
{מער ליטעראַריש:} זיך פרוכפּערן;
{אָפטמאָל מיט אַ שמץ איראָניע, קריטיק צי אומצופרידנקײַט:} זיך ווידמענען; זיך פּלאָדיען; זיך פּלאָדזשען; זיך פישלען; זיך קעצלען;
{הומאָריסטיש ווען באַנוצט בנוגע חיות און ניט מענטשן:} מקיים זײַן פּריה ורביה [məkáyəm-zayn|píryə|v(ə)rívyə];
{לומדיש:} נתרבה ווערן [nəsrábə]; מוציא פּירות זײַן [mòytsə-péyrəz-zayn], דרומדיק: [mòytsə-páyrəz-zayn], צפונדיק: [mèytsə-péyrəz-zayn];
{ספּעציפיצירט לויטן זגאַל:}
{וועגן ציגן:} ציגלען זיך; {וועגן קעץ:} קעצלען זיך; {וועגן הינט:} הינטלען זיך; {וועגן קי:} קעלבן זיך; וכו′ וכו′.
breed (v. trans.)
אויפהאָדעווען; אויפציען.
breed like rabbits
זיך ווידמענען ווי די היישעריקן; זיך קינדלען ווי די קראָליקעס; זיך קעצלען ווי די קעצלעך.
breeding ground (fig.)
אַן אויסהאָדעוואונגס⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); אַ שאַפונגס⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);
{לומדיש און בשעת מעשה איראָניש:} אַ מקום לידה [amòkəm-léydə], דרומדיק: [amùkəm-láydə].
breeze (n.)
(דאָס\דער) ווינטל (ל″ר: -עך);
{ווייכער אָדער מיט אַ פּאָזיטיוו⸗סענטינענאַלטן קנייטש:} (דאָס\דער) ווינטעלע (ל″ר: -ך).
breeze through
גרינג (\לײַכט) אַדורכמאַכן.
(Breitbard, Zishe (Sische / Sigmund) (1893 – 1925
זישע ברייטבאַרד [zìshə-bráytbàrd], דרומדיק: [zí:shə|bráytbàr(ə)t];
זישע (זושא \ זיגמונד) ברייטבאַרד (געבאָרן: סטריקאָוו, בײַ לאָדזש; געשטאָרבן: בערלין).
(Breslov (Breslev, Bratslav in Ukraine
ברעסלעוו (\ברעסלאָוו \ ברעסלוב \ בראַצלאַוו וכו′).
Breslov (Breslev, Bratslav) Hasidim
די ברעסלעווער [brésləvər];
„די טויטע חסידים“ {צוליב דעם וואָס דער רבי איז עד היום געבליבן ר′ נחמן ברעסלעווער, וואָס איז נאָך זײַן הסתלקות קיינמאָל ניט פאַרביטן געוואָרן, בלײַבנדיק דער איינאונאיינציקער רבי בײַ די ברעסלעווער}.
brethren (fig.)
די אייגענע (ל″ר); די אייגענע חברה [khévrə] (ל″ר); די גוטע⸗ברידער (ל″ר);
{אומפאָרמעל:} די פּאַניבראַטישע (ל″ר).
brew (n.) (type of beer etc.)
אַ (גענויער) געטראַנק⸗רעצעפּט (ל″ר: -ן).
brew (v.)
ברײַען.
brewer’s yeast
הייוון.
brewery
(די) ברויערײַ (ל″ר: -ען); (די) ברײַערײַ (ל″ר: -ען).
Brexit
(דער) ברעקסיט [bréksit]; אויך: [brégzit].
bribe (n.)
(דער) שוחד [shóykhəd], דרומדיק אויך: [shóykhit], צפונדיק: [shéykhəd];
{ניט⸗פאָרמעל און אָפטמאָל שפּאַסיק:} (דער) כאַבאַר [khabár]; (די\דער) מתנת יד [màtnəs-yád].
bribe (n.): someone who can’t be bribed (/who won’t take a bribe /who detests bribery)
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) ני(ש)ט⸗אונטערקויפלעכע(ר); (אַן\די\דער) אומאונטערקויפלעכע(ר);
אַזאַ⸗אָ, וואָס מ′קען אים (\איר) ני(ש)ט אונטערקויפן (מיט כאַבאַר) [khabár];
{באַטאָנענדיק די ריינע הענט:} (דער) נקי⸗כפּיימניק [nəkìy-kapáyəm-nik], דרומדיק: [nəkì:-kapá:(y)əm-nik] (ל″ר: -עס);
(דער) שונא שוחד [sòynə-shóykhəd], צפונדיק: [sèynə-shéykhəd] (ל″ר: שונאי שוחד [sòney-shóykhəd], דרומדיק: [sònay-shóykhət], צפונדיק: [sòney-shéykhəd]);
{לומדיש:} (אַ\דער) שונא בצע [sòynə-bétsə], דרומדיק: [sòynə-béytsə], צפונדיק: [sèynə-bétsə] (ל″ר: שונאי בצע [sòney-bétsə], דרומדיק: [sònay-béytsə]).
bribe (v.)
געבן שוחד [shóykhəd]; אָפּחורשן [óp-khòyrəshn], דרומדיק: [úp-khòyrəshn], צפונדיק: [óp-khèyrəshn];
{אומפאָרמעליש; עמאָטיוו:} געבן כאַבאַר [khabár]; אונטערצאָלן; אונטערקויפן; אונטערשמירן; {נוסח אַמעריקע:} שמירן;
{מיט אַ קאַפּ הומאָר:} אַרײַנרוקן (אין קעשענע (\האַנט) אַרײַן); געבן אין האַנט אַרײַן; דערלאַנגען [dərláng(ə)n], אויך: [daláng(ə)n].
bribed person (/bribe taker)
(דער) משוחד [məshúkhəd], דרומדיק: [məshí:khət] (ל″ר: משוחדים [məshukhódəm], דרומדיק: [m(ə)shi:khú:dəm]), ל″נ: משוחדת(טע), [(məshukhédəs(tə], דרומדיק: [(məshukhéydəs(tə] (ל″ר: משוחדתטעס);
(דער) כאַבאַרניק [khabárnik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) כאַבאַרניצע (ל″ר: -ס).
bribery
(דער) שוחד [shóykhəd], צפונדיק: [shéykhəd];
(די\דאָס) אונטערקויפערײַ.
bric-a-brac
פאַרשיידענע שמאָנצעס (ל″ר); שמאָנצעס און שמאָכטעס (ל″ר);
שאר ירקות [shàr-yərókəs], דרומדיק: [shàr-yərúkəs].
brick (n.)
(דער) ציגל (ל″ר: ø);
brick (adj.)
ציגלנע(ר);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} קירפּיטשנע(ר).
brick(s) and mortar (building materials)
ליים מיט ציגל; ציגל מיט ליים.
brick(s) and mortar (physical, not online)
פיזיש (און ניט אינטערנעטיש); ציגל⸗האָלציש (און ניט אינטערנעטיש); מאַטעריעליש;
{מיט אַ קאַַפּ הומאָר:} אָנטאַפּלעך; אָנטאַפּעדיק;
{לומדיש:} גשמיותדיק [gáshm(i)yəz-dik]; חומרדיק [khóymər-dik], צפונדיק: [khéymərdik].
brick(s) and mortar store (/shop)
אַ פיזישע געשעפט (ל″ר: -ן); אַ ציגלנע⸗הילצערנע געשעפט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ גשמיותדיקע געשעפט [agáshm(i)yəz-dikə] (ל″ר: -ן); אַ חומרדיקע געשעפט [akhóymər-dikə], צפונדיק: [akhéymərdikə] (ל″ר: -ן).
bricklayer (mason)
(דער) מוליער [múl(ə)r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מויערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
brickyard (brickworks)
(די) ציגעלניע (ל″ר: -ס).
bride
(די) כלה [kálə] (ל″ר: כלות [káləs]).
bride and groom
(די) חתן⸗כלה [khòsn-kálə], דרומדיק: [khù:sn-kálə] (ל″ר).
bridegroom
(דער) חתן [khósn], דרומדיק: [khú:sn] (ל″ר: [kh(a)sánəm].
bridge (n.) (game)
(דער) ברידזש (ל″ר: ברידזש⸗שפּילן).
bridge (n.)
(די\דער) בריק (ל″ר: -ן).
bridge (v.)
שאַפן (\מאַכן) אַ בריק;
{פיגוראַטיוו:} אַ בריק איבערן תהום שטעלן [t(əh)óm]; צונויפברענגען (\צונויפפירן) די צדדים [zdódəm], דרומדיק: [zdú:dəm]; איבערשפּרײַזן דעם מהלך [məháləkh].
bridge the gap (fig.)
צונויפפירן די צדדים [zdódəm], דרומדיק: [zdú:dəm]; געפינען ווי אַזוי פאַראייניקן די ביידע; בײַקומען די חילוקי דעות [khilùkə-déyəs], דרומדיק: [khilìkə-dáyəs].
cross a/the bridge
{צופוס:} אַריבערגיין די בריק; (אַ)דורכגיין די בריק; {עמפאַטיש:} אַריבערשפּרײַזן די בריק;
{מיט אַ מאַשין:} (אַ)דורכפאָרן די בריק; איבערפאָרן (\אַריבערפאָרן) די בריק;
{עליפּטיש:} אַדורך די בריק; אַריבער די בריק.
bridge: We’ll cross that bridge when we come to it
וועגן דעם (\דערײַן) ט′מען דאגהן אַז מ’עט דערצו צוקומען [dáyg(ə)n], דרומדיק: [dá:g(ə)n]; וועגן דעם וועט נאָך קומען די צײַט אויף צו דאגהן;
יענע בריק וועט מען אַריבער אַז מ′וועט דערצו צוקומען.
bridgehead
(דאָס\די) ערשטע געווינס אויף ווײַטערגיין; (דער) געוואונענער אויסגאַנג⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (די) אײַנגענומענע בריק (אויף…); (דער) פאָרשריט וואָס איז אַ באַזע אויף ווײַטער.
bridging loan
אַן איבערגאַנג⸗הלוואה [h)alvóə)], דרומדיק: [h)alvú:ə)], צפונדיק: [h)alvó(y)ə)].
brief (n.) (law)
(די) יורידישע אינסטרוקציע (ל″ר: -ס); (דער) אַרגומענט שבכתב [shebəksáv] (ל″ר: אַרגומענטן…); (דער) אינסטרוקציע⸗דאָקומענט (ל″ר: -ן).
brief (v.) (prepare with information or instructions)
צוגרייטן (\אינפאָרמירן) מיט פאַקטן (\מאַטעריאַל); געבן צו וויסן די אינסטרוקציעס.
brief (adj.)
קורץ; בקיצורדיק [bəkítsər-dik].
brief: in brief
בקיצור [bəkítsər]; אין קורצן;
{אָנהייב פראַזע אויך:} אַקיצור [akítsər].
brief: to be brief
מאַכן בקיצור [bəkítsər];
{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn].
briefcase
(די) טעקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאָרטפעל (ל″ר: -ן);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) דיפּלאָמאַט (ל″ר: -ן);
{אין ענגלישע ריידנדיקע לענדער אויך: (דער) בריפקייס (אויך: בריפקעיס) (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
briefing
(די) צו⸗וויסן געבונג (ל″ר: -ען); (די) אינפאָרמירונג⸗ (אינפאָרמאַציע⸗)סעסיע (ל″ר: -ס); (דער\דינו) בריפינג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די\דער) מוסר⸗מודעה [mòysər-mədóə], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə], צפונדיק: [mèysər-mədó(y)ə].
briefly
בקיצור [bəkítsər]; אין קורצן.
briefly: very briefly
ממש בקיצור [máməsh|bəkítsər]; בקיצור ממש [bəkítsər|máməsh]; אין קורצן ממש;
{לומדיש:} בתכלית הקיצור [bətàkhləs-(h)akítsər].
brigade
(די) בריגאַדע (ל″ר: -ס).
bright (luminous)
ליכטיק, דרומדיק דער עיקר: [lékhtik] {חסידישע שרײַבונג:} לעכטיג;
העל⸗ליכטיק; שאַרף⸗ליכטיק;
{פיגוראַטיוו:} שפּרודלדיק⸗ליכטיק.
bright (shiny)
גלאַנציק; גלאַנצעדיק.
(bright (intelligent
קלוג; באַשכלט [ba-séykhlt], דרומדיק: [ba-sáykhlt]; {פראַזעס:} האָט אַ גוטן (\גוטע) קאָפּ; האָט אַ גוטן מח [móyəkh], צפונדיק: [méyəkh].
bright side: help someone see the bright side
(יענעם) איבערגעבן, אַז פאַראַן דערבײַ אויך אַ מעלה! [amáylə], דרומדיק: [amá:lə];
(יענעם) אַ זאָג טאָן, אַז מ′דאַרף דאָך אַלעמאָל טײַטשן לטובה! [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə]; …אַז גם זו לטובה! [gàm-zú|l(ə)tóyvə], דרומדיק: [gàm-zí:|l(ə)tóyvə], צפונדיק: [gàm-zú|l(ə)téyvə];
{לומדיש; אויסגעברייטערט פיגוראַטיוו פון אייגנטלעכן טײַטש וועגן אַ בייזן חלום פאַרלינדערן:} (יענעם) מטיב חלום זײַן [mèytəf-khóləm-zayn], דרומדיק: [màytəf-khú:ləm-za:n].
bright side: Look at the bright side!
פאַראַן דערבײַ אויך אַ מעלה! [amáylə], דרומדיק: [amá:lə];
מ′דאַרף דאָך אַלעמאָל טײַטשן לטובה! [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə];
{פראַזע:} גם זו לטובה! [gàm-zú|l(ə)tóyvə], דרומדיק: [gàm-zí:|l(ə)tóyvə], צפונדיק: [gàm-zú|l(ə)téyvə].
brighten (v. intrans.)
ליכטיקער ווערן; העלער ווערן.
brighten (v. trans.)
ליכטיקער מאַכן; העלער מאַכן.
brights (brighter lights of vehicle)
(די) הויכע ליכט (ל″ר); די אויפווײַטע ליכט (ל″ר).
brilliance
(די) געניאַלקײַט; (די) גאונותדיקײַט [gəóynəz-dəkàyt], צפונדיק: [gəéynəz-dəkàyt];
(די\דאָס\דער) גאונות [gəóynəs], צפונדיק: [gəéynəs].
brilliant (visually)
גלאַנצנדיק; גלאַנצעדיק; גלאַנציק.
brilliant (of extraordinary mental capacity)
געניאַל [gənyál]; גאוניש [g(ə)óynish], צפונדיק: [g(ə)éynish]; עילוימדיק [əlúyəm-dik], דרומדיק: [əlí:yəm-dik];
{פראַזעס} מיט אַ מהרש″א קאָפּ [am(ə)(h)arshó-kòp], דרומדיק: [am(ə)(h)arshú:-kòp]; מיט אַ גאונישן קאָפּ [g(ə)óynishn], צפונדיק: [g(ə)éynishn].
brilliant idea: what a brilliant idea!
שוין איינמאָל אַן אײַנפאַל!; אָט אַן המצאה! [ànamtsó(y)ə], דרומדיק: [ànamtsú:ə]; אַ גאָלדענער געדאַנק!.
brilliant person
{סײַ אין זין פון תורה לערנען, סײַ אויסגעברייטערטערהייט:}
אַ גאון [agóən], דרומדיק: [agú:ən], צפונדיק: [agó(y)ən]; (ל″ר: גאונים [g(ə)óynəm], צפונדיק: [g(ə)éynəm]), ל″נ אויך: אַ גאונטע [agóəntə], דרומדיק: [agú:əntə], צפונדיק: [agó(y)əntə] (ל″ר: -ס);
{דער עיקר אין אַקאַדעמישן זין, אַמערסטנס וועגן דער תורה וועלט, קען אָבער אויסגעברייטערט ווערן:}
אַ מופלג [amúfləg], דרומדיק: [amíflik] (ל″ר: מופלגים [muflógəm], דרומדיק: [miflúgəm]);
{בדרך כלל פון דער אַלגעמיינער וועלט:}
אַ געניע (ל″ר: -ס); אַ זשעני (ל″ר: -ען);
{וועגן אַ קינד צי אַ יונגן מענטשן, צומאָל וועגן אַן עלטערן וואָס האָט זיך שוין יונגערהייט אַרויסגעוויזן פאַר אַ גאון:}
אַן עילוי [anílə] (ל″ר: עילויים [ilú(y)əm], דרומדיק: [ilí:(y)əm]; אַ וואונדערקינד (ל″ר: -ער);
{פראַזעס, דער עיקר אין תורה לערנען, צומאָל ווען סתם איז אויך מעגלעך מיט אַ געוויסער איראָניע:}
אַ מהרש″א קאָפּ [amàrshó-kòp], דרומדיק: [amàrshú:-kòp] (ל″ר: -קעפּ).
brimstone
(דער) שוועבל.
brine
(דער) ראָסל; (דאָס\די\דער) זאַלץ⸗וואַסער; (דאָס\די\דער) זאַלציקע(ר) וואַסער.
ברענגען [bréyng(ə)n] (ל″ע: געבראַכט; {דרומדיק, במילא חסידיש:} געברענגט [gə-bréynkt]);
צוטראָגן; אַריבערטראָגן; געבן אין האַנט אַרײַן.
bring (a person from another place for job, etc)
אַראָפּברענגען [arób-brèyng(ə)n], דרומדיק: [arúb-brèyng(ə)n].
bring about
דערפירן צודערצו;
{לומדיש:} גורם זײַן [góyrəm-zayn], צפונדיק: [géyrəm-zayn].
bring along
מיטברענגען מיט זיך [míd-brèyng(ə)n]; צוטראָגן מיט זיך.
bring back
ברענגען אויף צוריק; אומקערן.
bring down (a person from her/his position)
אַראָפּנעמען.
bring in
אַרײַנברענגען; אַרײַנטראָגן;
{טאָמער דווקא אַ מענטשן:} אַרײַנפירן.
bring out (elicit, make visible)
אַרויסהייבן; קלאָר מאַכן; באַשײַמפּערלעך מאַכן.
bring to someone’s attention
(עמעצן) אויפמערקזאַם מאַכן; ציען (עמעצנס) אויפמערקזאַמקײַט.
bring together
צונויפפירן; צוזאַמענברענגען.
bring up (raise, serve as parent)
אויסהאָדעווען; אויפהאָדעווען.
brinkmanship
(די) ברינקמאַן⸗שפּילערײַ (\פּאָליטיק); (די) ברינקמאַנעריע;
{פראַזעס:} (דאָס\דער) דערגיין אַזש ביז צום ברעג פעלדז; (די) אײַנשטעלונג ביז צום סאַמע לעצטן פּונקט; (די) ריזיקאַלישסטע אונטערהאַנדלונגען (ל″ר).
brisk (busy, lively, active)
שפּרודלדיק; לעבהאַפטיק; לעבעדיק [lébədik], דרומדיק: [léybədik];
{אַרכעאיש; ליטעראַריש אויפגעלעבט:} זשוואַווע.
briskly
מיט אימפּעט; אימפּעטיק; ענערגיש; מיט גיכקײַט.
bristly
באַרשטיק; בערשטיק.
Brit Milah (Berith Milah, etc)
{וועגן דער צערעמאָניע \ שמחה:}
(דער\אַ) ברית [ל″ר: -ן; לומדיש: בריתים];
{וועגן דעם פענאָמען און באַגריף אין יידישן רעליגיעזן דענקען:}
(דער\די) ברית מילה [brìs-mílə] (ל″ר: -ס);
{וועגן דער עצם פּראָצעדורע:}
(דאָס\דער) מל זײַן [mál-zayn]; מלעווען [máləv(ə)n];
{פּערפעקטיוו:} אָפּמל(ע)ן [óp-màl(ə)n], דרומדיק: [úp-màl(ə)n]; אָפּמאַלעווען [óp-màləv(ə)n], דרומדיק: [úp-màləv(ə)n];
{עלעגאַנט און דערהייבן:}
יידישן (\אידישן).
Britain
בריטאַניע [brətányə];
{אַלטמאָדיש:} גרויס⸗בריטאַניע;
{פאָלקיש:} ענגלאַנד [éynglànd].
British
בריטיש;
{אַלטמאָדיש:} גרויס⸗בריטאַניש;
{פאָלקיש; אומבייגעוודיק:} ענגלענדער [éyngləndər].
British Jew
(דער) בריטישער ייד (\איד) (ל″ר: -ן); (דער) ייד (\איד) פון בריטאַניע (ל″ר: יידן \ אידן);
{פּאָפּולער כאָטש ניט פּינקטלעך:} (דער) ענגלישער ייד (\איד) (ל″ר: -ן);
{סלענגיש צי הומאָריסטיש צי אָפּלאַכעריש, ביי מזרח⸗אייראָפּעאישע יידן וועגן די מער אַסימילירטע יידן אין בריטאַניע:} אַן ענגלישע חיה [anéynglishə|kháyə] (ל″ר: …חיות); אַ יהודי [] (ל″ר: יהודים []) {אָט די לעצטע פאָרמע קען זי באַציען אויך אויף אַנדערע מערב⸗אייראָפּעאישע יידן);
{אזהרה: דער אײַנפאַל, אַז די פאָרמעס „אַ בריטישע“ (ל″נ) און „אַ בריטישער“ (ל″ז) באַציען זיך דווקא אויף יידן איז לחלוטין אַומבאַגרינדעט}.
British Mandate Palestine
(די) (בריטיש⸗)מאַנדאַטישע פּאַלעסטינע; (דער) (בריטיש⸗)מאַנדאַטישער ארץ ישראל [èr(ə)ts-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [è(y)r(ə)ts-(y)isrú:(ə)l];
ארץ ישראל (\פּאַלעסטינע) אין דער (בריטיש⸗)מאַנדאַטישער תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə].
British Mandate Palestine times
(די) מאַנדאַטישע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מאַנדאַטישע צײַטן (ל″ר); (די) ענגלענדער תקופה.
British person (Briton)
{בייגעוודיק:} (די\דער) בריטישע(ר); (די\דער) בריטאַנישע(ר);
(דער) בריטאַניער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בריטאַנערין.
{מאָדערן סלענגיש:} אַ בריט (ל″ר: -ן); ל″נ: אַ בריטיכע (ל″ר: -ס);
{פאָלקיש:} (דער) ענגלענדער [éyngləndər] (ל″ר: ø); ל″נ: (די) ענגלענדערין [éyngləndər(i)n] (ל″ר: -ס).
brittle
וואָס לאָזט זיך לײַכט צעברעכן; וואָס איז גענייגט צעבראָכן ווערן; צעברעכלעך; ברעכעוודיק.
bro
(דער) חבר⸗אָ [khàveró]; פּאַני⸗בראַט; גוטער⸗ברודער; דער ר′ ייד [reb(y)íd] {אין דריטער פּערזאָן}.
{וואָקאַטיוו:} העי, חבר! אָ⸗חבר! {צו אַ יידן:} ר′ ייד [reb(y)íd].
broach
אָנרירן (\אויפהייבן) (אַ דעליקאַטן) ענין [í(n)yən].
(.broad (adj
ברייט.
broad based
ברייט⸗פאַרנעמיק; ברייט⸗אַרײַננעמ(ענד)יק; ברייט⸗צונויפגענומענע(ר).
Broad Street
ברייטע גאַס.
broadband
בראָדבאַנד.
broadcast (n.)
(די) טראַנסמיסיע (ל″ר: -ס);
{אין ענגערן זין פון אַ ספּעציפישער פּראָגראַם:} (די) אוידיציע (ל″ר: -ס).
broadcast (v.)
איבערגעבן אַ טראַנסמיסיע; טראַנסמיטירן; לאָזן איבערגעבן (אין ראַדיאָ) (\טעלעוויזיע).
broadcaster
{אין זין פון אַ פירמע:} (דער) בראָדקאַסטער (ל″ר: -ס); (די) ראַדיאָ⸗ (\טעלעוויזיע⸗) פירמע (ל″ר: -ס);
{אין זין פון אַ יחיד:} (דער) נײַעס⸗איבערגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) דיקטער (\דיקטאָר) (ל″ר: דיקטאָרן).
broadening of horizons (/knowledge / understanding / education)
(די) אויסברייטערונג פונעם וויסן;
{לומדיש}: (די\דער) הרחבת הדעת [harkhóvəs-(h)adáəs], דרומדיק: [harkhúvəs-(h)adáəs].
broadly speaking
בכלל גענומען [bikhlál]; אין גרונט גענומען; ריידנדיק (\רעדנדיק) מער אין אַלגעמיין; אויב ריידן (\רעדן) אין אַ ברייטערן פאַרנעם;
{שטאַרק לומדיש:} אויב ריידן (\רעדן) באיגרא רמא [bəígrə|rómə], דרומדיק: [bəígrə|rómə].
broadminded
טאָלעראַנטיש געשטימט; מיט אַ ברייטערן פאַרנעם (\קוק); מיט אַ גײַסטיקער ברייטהאַרציקײַט; מיט אַ מענטשלעכער אָפנקײַט (אויך צו יענעם);
{לומדיש:} מיט אַ רחבות דמוחין [aràghvəs-dəmóykh(i)n], צפונדיק: [aràghvəs-dəméykh(i)n].
broadsheet (n.)
(דער) צײַטונגס⸗פאָרמאַט (פּובליקאַציע) (ל″ר: -ן); אַ גרויספאָרמאַטישע צײַטונג (ל″ר: -ען).
broadsheet: in/as broadsheet
אין (\אויף) גרויספאָרמאַט; גרויספאָרמאַטיש.
broadside (n.) (polemic attack)
אַ שאַרפע אַטאַקע (ל″ר: -ס); אַ ריכטיקע אַראָפּרײַסונג (ל″ר: -ען); אַ בולטע פּאָלעמיק [abóylətə], צפונדיק: [abéylətə];
{לומדיש:} אַ מלא⸗חימהדיקער קול קורא [amòlə-khéymədikər|kòl-kóyrə], דרומדיק: [amù:lə-kháymədikə(r)|kòl-kóyrə], צפונדיק: [amòlə-khéymədikər|kòl-kéyrə].
Broches, Rachel (Brokhes, Rokhl) (1880–1942)
רחל ברכות (בראָכעס) [rókhl|brókhəs], [ròkhl-brókhəs];
געבאָרן: מינסק; אומגעקומען אין מינסקער געטאָ.
brochure
(די) בראָשורקע (ל″ר: -ס); (דער) רעקלאַמע⸗פּאַמפלעט (ל″ר: -ן).
(broke (without money
גראָשנלאָז; אָן געלט; אָן מיטלען; אָן רעסורסן;
{חסידיש:} אויסגעזעקלט; אויסגעליידיקט;
{עמאָטיוו:} מכולה [məkhúlə], דרומדיק: [məkhílə] {← די הערה בײַ go bankrupt}; ממתקימלאָז [mamtákəm-lòz];
{פראַזעס:} אינגאַנצן פאַרקבצנט [fàr-kábts(ə)nt]; געבליבן אָן אַ גראָשן; געבליבן אָן גאָרני(ש)ט.
broke: If it ain’t broke don’t fix it
אַז ס′איז ני(ש)ט קאַליע, צו וואָס פאַרריכטן?; אַז ס′אַרבעט דאָך איז לאָז געמאַך!; אַז ס′גייט גוט דאַרף מען דאָך לאָזן צורו; אַוואָס איז ני(ש)ט צעבראָכן דאַרך מען ני(ש)ט פאַרריכטן.
broken
צעבראָכן; קאַליעדיק [kál(y)ədik]; קאַפּוט [kapút];
broken heart
אַ צעבראָכן האַרץ; {צפונדיק:} אַ צעבראָכענע (\צובראָכענע) האַרץ.
broken person
{בייגעוודיק:} אַ צעבראָכענע(ר);
אַ צעבראָכענער מענטש (ל″ר: -ן); אַ (שטאַרק) צעשעדיקטער מענטש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ שברי כלי [ashìvrə-kéylə], דרומדיק: [ashìvrə-káylə] (ל″ר: -ס).
broken record (/repetitive person or narrative)
{פראַזעס:} אַן אָנגעדרייטע קאַטערינקע (ל″ר: -ס); אַן אָנגעלערנטער פּאָפּוגײַ (ל″ר: -ען); אַ קאַליעדיקע פּלאַסטינקע (ל″ר: -ס).
brokenheartedness
(דאָס\די) צעבראָכענע האַרץ;
{לומדיש:} (די\דאָס) שברת הלב [shìvrəs-(h)alév]; (די) שברי לב [shìvrə-lév] (ל″ר).
broker (n.)
(דער) מעקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַגענט (ל″ר: -ן);
{לומדיש און סוחריש:} (דער) סרסר [sársər] (ל″ר: סרסרים [sarsórəm], דרומדיק: [sarsú:rəm]);
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט הומאָריסטיש און סאַרקאַסטיש:} (דער) פאַקטער (ל″ר: פאַקטוירים).
broker a deal
פאַרמיטלען צום הסכם [héskəm]; פאַרהאַנדלען צווישן די ביידע צדדים [zdódəm], דרומדיק: [zdú:dəm], אויך: [tsədú:dəm];
{פראַזע:} זיך אַרײַנלייגן אן אַ שלום [ashóləm], דרומדיק: [ashú:ləm] (\אין אַן אויסגלײַך);
{לומדיש:} אָנפירן מיט (אַ) בוררות [bórərəs]; אויסבוררן א הסכם [óyz-bòyrərn], דרומדיק: [ó(u)(ə)z-bòyrərn], צפונדיק: [óyz-bèyrərn].
brokerage
(די) מעקלער⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) מעקלער⸗אַגענטור; (די\דאָס) מעקלערײַ (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) בראָקעראַזש (ל″ר: -ן).
brokerage fee
(דאָס\די) מעקלער⸗געלט; (דער) מעקלער⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).
bronchial
בראָנכיאַליש.
bronchitis
(דער) בראָנכיט.
Bronx
(די) בראָנקס.
Bronx Yiddish
{באַנוצט קריטיש, וועגן עקסטרעם פּוריסטיש⸗נאָרמאַטיוויסטישן יידיש:} (דער\דאָס) בראָנקסער יידיש.
Bronxite
(דער) בראָנקסער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בראָנקסערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) בראָנקסערקע
(ל″ר: -ס).
bronze (n.)
(דער\דאָס) בראָנדז; (אויך:) בראָנז.
bronze (adj.)
בראָנדזענע(ר); (אויך:) בראָנזענע(ר).
Bronze Age
(די) בראָנ(ד)זענע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə]; (די) בראָנ(ד)ז⸗תקופה.
brooch
(די) בראָש (ל″ר: -ן).
brood (v.)
אַרומגיין פאַרמרהשחורהט [far-mòrə-shkhóyrət], דרומדיק: [far-mù:rə-shkhóyrət], צפונדיק: [far-mòrə-shkhéyrət] (\פאַרטרויעריקט); אײַנגעזונקען זײַן מיט אַ שלעכטער שטימונג.
brook
(דאָס\דער) טײַכעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער\די) וואַסערל (ל″ר: -עך).
Brooklyn
{אָן אַן אַרטיקל} ברוקלין.
Brooklyn Yiddish
{באַנוצט קריטיש וועגן חרדישן יידיש:} (דער\דאָס) ברוקלינער יידיש.
Brooklynite
(דער) ברוקלינער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) ברוקלינערין (ל″ר: -ס).
broom
(דער) בעזעם [bézəm], דרומדיק: [béyzəm] (ל″ר: -ער).
broth
(די\דער) יויך (ל″ר: -ן); (דאָס\די\דער) יאַיכל (ל″ר: -עך).
brothel
(דער) באַרדאַק [bardák]; (דאָס\די) שאַנד⸗הויז; (דאָס) הײַזל;
{ניט פאָרמעל, שפּאַסיק, וואולגאַריש:} (דאָס\די) קורווע⸗הויז; נפקא⸗הויז [nafkə-hoyz];
(לומדיש⸗שפּאַסיק און פאָרט וואולגאַריש:} בית⸗הנפקאות [beys-anafkó(y)əs], דרומדיק [bays-anafkú:əs];
{לומדיש, לײַטיש און שפּאַסיק:} בורא נפשות קלײַזל [bòyrə-n(ə)fóshəs|klàyzl], דרומדיק: [bòyrə-n(ə)fú:shəs|klà:zl], צפונדיק: [bèyrə-n(ə)fóshəs|klàyzl]; {אַ קלײַזל, הייסט דאָס, ניט וואו מ′דאַוונט ווי געוויינטלעך, נאָר וואָדען אָט אַזאַאָ, אַוואו מען זאָגט מערניט די ברכה „בורא נפשות“, וואָס מ′זאָגט איר געוויינטלעך נאָך אַ לײַכטן איבערבײַסן}.
brother
(דער) ברודער (ל″ר: ברידער);
{הערה: אין די דרומדיקע דיאַלעקטן, וואו דער אַרויסרייד איז היינו הך בײַם יחיד און בײַם רבים, איז דער ל″ר אָפטמאָל: [brí:də(r)s]; בײַ הײַנטיקן טאָג קען מען אין חרדישע סביבות טרעפן די שרײַבונגען דערויף: „ברידער“; „ברודערס“; ברידערס“}.
(Brother! (pal, buddy
ברודערקע! [brúdərkə], דרומדיק: [brí:dərkə]; גוטער⸗ברודער!; ברודער (מײַנער)!;
{בײַ פרומערע:} ר′ ייד! [rèb-yí:d]; בײַ סעקולעריסטן: (העי) חבר! [hèy-khávər].
brother in law
(דער) שוואָגער (ל″ר: -ס).
?brother: Am I my brother’s keeper
השומר אחי אנכי? [?hashòymər-ókhi|onóykhə], דרומדיק: [?hashòymər-úkhi:|u:nóykhə], צפונדיק: [?hashèymər-ókhi|onéykhə] (′צי בין איך דען מײַן ברודערס אָפּהיטער?′ < בראשית ד′: ט′).
!brother: I am my brother’s keeper
שומר אח אנכי! [!shòymər-ókhi|onóykhə], דרומדיק: [!shòymər-úkhi:|u:nóykhə], צפונדיק: [!shèymər-ókhi|onéykhə].
brotherhood
(די) ברודערשאַפט; (די) ברידערלעכקײַט;
{לומדיש:} אהבת אחים [ahàvəs-ákhəm], אויך: [àvəs-ákhəm];
{פראַזע:} מה טוב ומה נעים שבת אחים גם יחד [ma-tòyv-uma-nóəm|shèvəs-ákhəm|gam-yákhəd], דרומדיק: [ma-tòyv-ima-nú:əm|shèyvəs-á(:)khəm|gam-yákhət], צפונדיק: [ma-tèyv-uma-nó(y)əm|shèvəs-ákhəm|gam-yákhəd] (‘אָט ווי שיין און ווי אָנגענעם, אַז ברידער זיצן זיך אינאיינעם’ < תהלים קל″ג: א′).
brotherly
ברודעריש; ברודערדיק; ברידערלעך.
brother-in-law
(דער) שוואָגער (ל″ר: -ס).
brought → bring
brown
ברוין;
{ווען קאָליר פון די האָר:} שאַטען [shatén].
brown bread
שוואַרצע ברויט.
brown haired
שאַטען; ברוין⸗האָריק.
brown haired man
(דער) שאַטענער; (דער) ברוין⸗האָריקער.
brown haired woman
(די) שאַטענקע (ל″ר: -ס); (די) ברוין⸗האָריקע.
brownie points
(די) קרעדיטנע פּונקטן (ל″ר); (די) געטרײַ⸗פּונקטן (ל″ר); (די) אויפטו⸗פּונקטן (ל″ר);
{טאָמער רעכענענדיק אַז ס′גייט גראָד די רייד אין חניפה:} (די) חניפה⸗פּונקטן [kh(an)ní(y)fə] (ל″ר); (די) חנפנות⸗קרעדיטן [khanfónəs], דרומדיק: [khanfú:nəs] (ל″ר); (די) אונטערחנפונגס⸗קרעדיקן [úntər-khànfungs], דרומדיק: [íntər-khànfinks] (ל″ר);
{שיער נישט וואולגאַריש:} די קרעדיטן (\פּונקטן) פאַר אונטערלעקעכץ (\אונטערלעקונג);
{וואולגאַריש ממש:} די קרעדיטן (\פּונקטן) פאַר תחת⸗לעקערײַ [tókhəs], דרומדיק: [tú(:)khəs] (ל″ר).
brownish
ברוינלעך.
brownstone house
(דאָס\די) בראַונסטאָון⸗הויז (ל″ר: ⸗הײַזער); (דער) בראַונסטאָון⸗מויער (ל″ר: -ן).
browse (n.): have a browse
אַרומקוקן; אַ קוק כאַפּן דאָ און דאָרט(ן).
(.browse (v
אַרומקוקן;
{טאָמער אין אַ בוך אָדער אין אינטערנעט:} בלעטערן.
browse (v.) (a book)
(אַ)דורכבלעטערן; דורכקוקן; דאָ און דאָרט(ן) אַ קוק טאָן.
browse (the internet / the web / online)
בלעטערן אין אינטערנעט; בלעטערן אָנלײַן.
(browser (software application
(דער) בראַוזער (ל″ר: -ס); (דער) נעט⸗זוכער (ל″ר: -ס); (דער) וועב⸗זוכער (ל″ר: -ס);
{נוצנדיק די הויפּט⸗פונקציע אַלץ שילדערונג פונעם מכשיר גאַנצערהייט:} (די) זוך⸗מאַשין (ל″ר: -עס).
(.bruise (n
(דער) קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ); (דער) בײַל (ל″ר: -ן);
(.bruise (v
צעקלאַפּן [tsəklápm], צפונדיק אויך: [tsuklápm]; צעכמאַליען.
bruised ego
(די) געטראָפנקײַט; (די) באַליידיקטקײַט;
{מער אַקאַדעמיש:} (דער) געטראָפענער עגאָ; (דער) פאַרוואונדיקטער עגאָ.
brunch
(דער) בראָנטש (ל″ר: -ן; -עס); (דער) שפּעטער פרישטיק (ל″ר: -) (\אָנבײַסן) (ל″ר: -ס); (דער) פריער מיטיק (ל″ר: -ן).
(.brunette (n
{בייגעוודיק, אויף אַ מאַן צי אַ פרוי, פּאָזיטיוו געשטימט:} אַ שוואַרצחנעוודיקע(ר) [(ashvàrts-khénəv-dikə(r];
{אויף אַ פרוי מיט טונקעלע האָר:} אַ שאַטענקע [shaténkə]; אַ ברונעטקע;
{אויף אַ מאַן:} אַ שאַטען; אַ ברונעט;
(.brunette (adj
טונקלהאָריק; שאַטענענע(ר);
{פּאָזיטיוו געשטימט:} שוואַרצחנעוודיק [shvàrts-khénəv-dik].
(.brush (n
(דאָס\די) בערשטל (ל″ר: -עך);
{אַ קליינינקע:} (דאָס\די) בערשטעלע (ל″ר: -ך);
{אַ גרויסע, בדרך כלל צו גרויס צו די האָר, נאָר (למשל) צום רייניקן אין שטוב אָדער איבער די גאַסן:} (די) באַרשט (ל″ר: -ך).
brush (n.) (artist’s)
(דאָס\דער) פּענדזל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
brush (n.) (brief and survived encounter)
אַ לײַכטע דערפאַרונג (ל″ר: -ען); אַ שטיקל אָנטרעפעניש (ל″ר: -ן); שיער ני(ש)ט קיין צונויפשטויס (ל″ר: -ן).
(.brush (v
באַרשטן; {דיאַלעקטיש אויך:} באָרשטן; בערשטן;
זיך (צו)קאַמען מיט אַ בערשטל.
brush aside (brush off, dismiss)
אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; מאַכן קליינגעלט (פון); מאַכן פאַר אַ קלייניקײַט; מאַכן פאַר גאָרני(ש)ט; אַוועקפּטרן [avék-pàtərn];
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; מאַכן דערפון כעפרא דעלמא [kəáfrə|dəálmə].
brushoff
(די) אַוועקמאַכונג מיט דער האַנט; (די) אָפּפּטרונג [óp-pàtərung], דרומדיק: [úp-pàtərink] (ל″ר: -ען).
brushstroke
(דער\די) פּענדזל⸗שטריך (ל″ר: -ן).
brusque
שאַרפלעך; גיך⸗קאַלט; איינסאונצווייאיק; גיך⸗אָפּפּטרנדיק [gìkh-óp|pàtərn-dik], דרומדיק:
[gèkh-óp|pàtərn-dik].
Brussels
{אָן אַן אַרטיקל} בריסל.
brutal
ברוטאַל; ברוטאַליש; אָנרחמנותדיק [ón|rakhmónəz-dik], דרומדיק: [ú:(ə)n|rakhmú:nəz-dik];
{וועגן דער ערנסט⸗גשמיותדיקער ברוטאַלקײַט פון מלוכות און אַנדערע באַקרעפטיקטע מהותן:} אכזריותדיק [akh-zóryəz-dik], גרויזאַם; גרויליק.
brutal person
{בייגעוודיק:} אַן אומברחמנותדיקע(ר) [(anùmb(ə)rakh-mónəz-dikə(r], דרומדיק: [(anìmb(ə)rakh-mú:nəz-dikə(r]; אַ ברוטאַלע(ר);
אַן אכזר [anághzər] (ל″ר: -ים [aghzórəm], דרומדיק: [aghzú:rəm]), ל″נ: אַן אכזרטע [anághzər-tə] (ל″ר: -ס).
brutality
(די) ברוטאַלקײַט; (די) ברוטאַליטעט; (די) גרויזאַמקײַט;
{לומדיש:} (די) אכזריותדיקײַט [aghzór(y)ə(z)-dəkàyt]; (די) חיה⸗רעהדיקײַט [khàyə-róə-dəkàyt], דרומדיק: [khàyə-rú:ə-dəkàyt].
(.brute (n
(דער) גאַסן⸗יונג (ל″ר: -ען); (דער) שלעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טיילאָל מיט אַ קאַפּ באַוואָרענדיקן הומאָר:} (דער) מה⸗יעשהניק [mayáysə-nik], דרומדיק: [mayá:sə-nik] (′אַזאַ⸗אָ וואָס דער ווער ווייס(ט) וואָס אָפּטאָן′).
brute force
(דער) הוילער כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh]; די בלויזע מאַכט.
(Bryks, Rachmil (1912–1974
בריקס;
ירחמיאל בריקס [rakh-míy(ə)l|bríks];
געבאָרן: סקאַרזשיסק (פּוילן); געשטאָרקבן: ניו⸗יאָרק.
B’tayavon!
מיט אַ גוטן אַפּעטיט!.
bubble (n.)
(דאָס\די\דער) בלעזל (ל″ר: -עך);
{וועגן קלענער:} (דאָס\די\דער) בלעזעלע (ל″ר: -ך).
bubble bath
(די) בלעזלדיקע וואַנע (ל″ר: -ס).
bubble over with
זײַן פול מיט; זײַן אָנגעפּיקעוועט מיט; שפּרודלען מיט;
{לומדיש:} מלא וגדוש מיט [mòlə-v(ə)gódəsh], דרומדיק: [mù:lə-v(ə)gú:dəsh].
bubble wrap
(די) געבלעזלטע פּלאַסטיק.
bubbly (lively)
לעבהאַפטיק; לעבעדיק [lébədik], דרומדיק: [léybədik]; ריידעוודיק; חבריש⸗ריידעוודיק [khávərish]; לוסטיק⸗פרײַנטלעך (\⸗פרײַנדלעך).
Bucharest
{אָן אַן אַרטיקל} בוקאַרעשט.
buck (n.) (quid, inf., slng. for any currency’s unit)
אַן איינצלנער; אַן איינציקער; אַן אַלעפער (\א′⸗ער) [análəfər];
אַ יקרל [ayókərl], דרומדיק: [ayúkərl] (ל″ר: יקרלעך [yókər-ləkh], דרומדיק: [yúkə(r)-ləkh])
{נוצנדיק וואויל⸗פאַרגעדענקטע געלטער:} אַ רובל; אַ קערבל; אַ גראַצער; אַ זלאָט; אַ טאָלער; אַ פונטעלע.
buck teeth
אַרויסשטאַרצנדיקע ציינער;
{אומאיידל:} פערדישע ציינער (\ציין) (ל″ר).
buck: The buck stops here!
בײַ מיר אַליין בלײַבט (\שטייט) די אחריות! [akhráyəs]; אָטאָ דאָ⸗אָ שטייט די אחריות, און שוין!; איך אַליין טראָג די אחריות (\פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)t-ləkh-kèyt]) און ווײַטער קיינער.
buck the market
איבערקליגלען דעם מאַרק; פאַרנאַרן דעם מאַרק; בײַקומען דעם גאַנצן מאַרק;
{פראַזע:} זײַן קליגער ווי דער עולם המסחר גופא [òyləm-(h)amískhər|gúfə], דרומדיק: [òyləm-(h)amískhə(r)|gí(:)fə], צפונדיק: [èylom-(h)amískhər|gúfə].
buck: pass the buck
אויף יענעם אַרויפוואַרפן; אויפן צווייטן אַרויפוואַרפן;
{פראַזע:} אַבי אַליין ני(ש)ט נעמען אויף זיך די אחריות [akhráyəs].
bucket
(דער) עמער (ל″ר: -ס).
buckle (n.)
(די) ספּראָנטשקע (ל″ר: -ס); (דער) שנאַל (\שנאָל) (ל″ר: -ן).
buckle up
(זיך) פאַרספּראָנטשקעווען;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך פאַרשפּילעווען; זיך פאַרמאַכן; זיך אײַנרימענען.
Buckle up! (fig.)
פאַרשפּיל(י)ע(ווע)ט זיך!; (\אויף דו:) פאַרשפּיל(י)ע(ווע) זיך!;
פאַרקנעפּלט זיך!; (\אויף דו:) פאַרקנעפּל זיך!;
גורט זיך אָנ(עט)!.
buckwheat (n.)
(די) רעטשקע; (די) גרעטשקע; (די) גריקע.
buckwheat (adj.)
רעטשענע; גרעטשענע; גריקענע.
buckwheat kasha (groats)
(די) רעטשענע (גרעטשענע \גריקענע) קאַשע.
(.bud (n
(דער) קנאָספּ (ל″ר: -ן).
(.bud (v
קנאָספּן זיך; צעלאָזן זיך; בליען; שפּראָצן.
Budapest
{אָן אַן אַרטיקל} בודאַפּעשט [budapés(h)t], אויך: [búdapes(h)t].
Buddha
(דער) בודאַ.
Buddhist (n.)
(דער) בודיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) בודיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) בודיסטקע (ל″ר: -ס).
Buddhist (adj.)
בודיסטיש.
(budding (artist, poet etc
אונטערוואַקסנדיקע(ר); ערשט⸗אויפבליענדיקע(ר); נײַגעבאַקענע(ר);
וואָס וואַקסט אויס(עט) אַ; וואָס שנײַדט זיך (ערשט) אויף אַ.
buddy (pal)
{בייגעוודיק:} (די\דער) גוט⸗באַקאַנטע(ר); באַפרײַנטע(ר); באַפרײַנדעטע(ר);
(דער) גוטער⸗ברודער (ל″ר: גוטע⸗ברידער); (דער) פּאניבראַט.
buddy (pal): buddies
די גוטע⸗חברים [gùtə-khavéyrəm], דרומדיק: [gìtə-khaváyrəm] (ל″ר); (די) גוטע⸗ברידער (ל″ר);
{חסידיש (אין אָט דעם זין):} (די) מקורבים [məkuróvəm], דרומדיק: [məki:rúvəm] (ל″ר).
buddy: Hey, Buddy! (addressing stranger informally)
העי (\אַלאָ), אַ גוט מאָרגן! (\אַַ גוטן אָוונט [agùt-nóvnt], דרומדיק: [agìt-núvnt]);
העי (\אַלאָ), זײַט מוחל! [zàyt-móykhl], דרומדיק: [zà:t(s)-móykhl], צפונדיק: [zàyt-méykhl];
ר′ ייד! (\ר′ איד!) [rèb-yíd], דרומדיק: [rèp-yí:t], צפונדיק: [rèb-íd];
ברודערקע!, ל″נ: חשובע פרוי! [khóshəvə-fróy], דרומדיק: [khú:shəvə-fró:(u)].
budge
זיך אַ ריר טאָן פון אָרט; זיך אַ ריר טאָן.
budget (n.)
(דער) בודזשעט (ל″ר: -ן).
budget for (v.)
פּלאַנירן אינעם בודזשעט (פאַר); לאָזט אָרט אין בודזשעט (פאַר).
budget crisis
(דער) בודזשעטישער קריזיס (ל″ר: -ן); (דער) בודזשעט⸗קריזיס (ל″ר: -ן).
budget deficit
(דער) בודזשעטישער דעפיציט (ל″ר: -ן); (דער) בודזשעט⸗דעפיציט (ל″ר: -ן).
budget proposal
(דער) בודזשעטישער פאָרשלאַג (\פאָרלייג) (ל″ר: -ן); (דער) בודזשעט⸗פאָרשלאַג (\⸗פאָרלייג) (ל″ר: -ן).
budget surplus
(דער) בודזשעטישער סערפּלוס (\איבערבלײַב) (ל″ר: -ן); (דער) בודזשעט⸗סערפּלוס (\איבערבלײַב) (ל″ר: -ן).
budget: hole in the budget
דער לאָך אינעם בודזשעט; (דער) בודזשעטישער לאָך; (דער) בודזשעט⸗לאָך [budzhét-lòkh] (ל″ר: לעכער).
budget: projected budget
(דער) פּראָיעקטירטער (\פאָראויסגעזעענער) בודזשעט (ל″ר: -ן).
budgetary
בודזשעטיש; בודזשעט⸗.
Buenos Aires
{אָן אַן אַרטיקל} בוענאָס⸗אײַרעס.
buffalo
(דער) בופלאָקס (ל″ר: -ן); (דער) בופאַלאָ (ל″ר: -ס).
buffalo grass vodka
(די) זובראָווקע [zubrófkə].
buffer zone
(דער) צווישן⸗פּאַס (ל″ר: -ן); (די) צווישן⸗זאָנע (ל″ר: -ס); (די) בופער⸗זאָנע (ל″ר: -ס).
buffet
(דער) בופעט (ל″ר: -ן).
buffet car (/wagon) in train
(דער) קאַפע⸗וואַגאָן; (דער) רעסטאָראַן⸗וואַגאָן (ל″ר: ען; אויך: -עס).
(bug (n.) (insect
(דער) זשוק (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (דער) אינסעקט (ל″ר: -ן);
{קאָלאָקוויאַליש טאָמער אויסגעברייטערט אויף פאַרשיידענערליי:} (די) פליג (ל″ר: -ן); אַ מין פליג.
(.bug (b.) (med
(דער) מיקראָב (ל″ר: -ן); (דער) ווירוס (ל″ר: -ן).
(bug (n.) (eavesdropping device
(די) אונטערהער⸗מאַכאַרײַקע (ל″ר: -ס).
bug (n.) (computers and internet)
(דער) קאָמפּיוטער⸗פעלער (ל″ר: -ן); (דער) אינטערנעט⸗פעלער (ל″ר: -ן);
(דער) (קאָמפּיוטערשער) זשוק (ל″ר: -עס);
{מיט הומאָר, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דאָס\דער) שדעלע [shédalə] (ל″ר: -עך).
bug (n.) (idea that won’t go away)
(דער) יתוש [yítəsh] (ל″ר: יתושים [yətúshəm], דרומדיק: [yətí:shəm]); אַ זשוק (וואָס איז אין קאָפּ אַרײַן).
(.bug (v.) (bother) (coll
{פראַזעס:} זיך אָנטשעפּענען (אָן\צו עמעצן); זיך צוטשעפּענען (אָן\צו) עמעצן; זײַן (עמעצן) אַן אָנשעקעניש;
{פּלוס דאַטיוו:} גריזשען [grízh(ə)n] („אים גריזשעט וואָס מען ענטפערט (אים) ניט אויף זײַנע בריוולעך“);
{פראַזעס:} דערגיין די יאָרן; דרייען אַ קאָפּ; {פּלוס דאַטיוו:} גריזשען די גריזאָטע;
{וואולגאַריש בײַ אַ מאַנסביל: דרייען די אייער; בײַ אַ פרוי: דרייען די ציצקעס).
(bug (v.) (eavesdrop
זיך אונטערהערן עלעקטראָניש (\מיט מאַכאַרײַקעס);
{אַ קאַפּ מער פאָרמעל:} אונטערלייגן אַן אונטערהערונגס⸗אַפּאַראַט.
bugle
(דער) (טרומייט⸗)האָרן (ל″ר: (⸗)הערנער).
(build (esp. a physical structure
בויען [bóyən], דרומדיק: [bó:(u)ən], טייל ד″מ: [bóvn] ,[búvn];
{טאָמער עס גייט דווקא אין אַ שטיינערנעם, ציגלנעם, בעטאָנענעם, אַבי ניט פון האָלץ, אויך:} מויערן;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער טאָגטעגלעך, אין מערב: סטיליזירט, דיאַלעקטיש, ליטעראַריש, און אַזוי בײַ די ווײַטערדיקע פאָרמעס אַוואו דער שורש טרעפט זיך:} סטראָיען;
{פאַַרענדיקן אַ בויאונג:} אויסבויען [óyzbòyən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-bò:(u)ən], טייל ד″מ: [úz-bùvn]; אויססטראָיען;
{הערה: אין מערסטע ליטעראַרישע נוסחאות טרעפט מען די פאָרמעס: ער\זי\מ′ „בויט“; מ′האָט „געבויט“, וכדומה; אין חסידישן לשון, בהסכם מיט אַ ברייטן דרומדיקן באַנוץ, איז דער דין: „בויעט“ און „געבויעט“}.
(build (esp. a conceptual edifice
אויפשטעלן [ֹúfshteln], דרומדיק: [ófshtèl(ə)n], ד″מ: [ífshteln];
אויפבויען [úvbòyən], דרומדיק: [óvbò:(u)ən], ד″מ: [ívbòvn] ,[ívbòyən];
{אָפּלאַכעריש:} סטראָיען, אויפסטראָיען: „אָט סטראָיען זיי שוין ווײַטער דעם סאָציאַליזם“; „ער איז דאָ געקומען סטראָיען די יידישע קולטור“
building (n.)
(דער) בנין [bí(n)yən] (ל″ר: בנינים [bənyónəm], דרומדיק: [bənyú:nəm]; {חסידיש, אויך:} (די) געבײַדע (ל″ר: ס).
{טאָמער פון שטיין אָדער ציגל: (דער) מויער;
{אָפּלאַכעריש וועגן אַ ניט⸗געלונגענעם בנין:} אַ געבויעכץ.
building block
(דער) בוי⸗שטיין (ל″ר: -ער); (דער) בוי⸗קאָמפּאָנענט (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא פאַר קינדער:} (די) בוי⸗קלעצלעך (ל″ר; ל″י: (דאָס\דער) בוי⸗קלעצל).
building inspector
(דער) בוי⸗אינספּעקטאָר [bóy-inspèktər] (ל″ר: -ן [bòy-inspèktórn]).
building permit
(די) בוי⸗פּאַפּירן (ל″ר); (די) אויסבוי⸗דערלויבעניש (ל″ר: -ן); (דער) בוי⸗רשות [bóy-r(ə)shùs], דרומדיק: [bó:(u)-r(ə)shìs].
building site
(דאָס\דער) בוי⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער) בוי⸗פּלאַץ (ל″ר: פּלעצער);
{לומדיש:} (דער) בויאונגס⸗שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
(buildup (increase
(דער) אויפשטײַג; (דער) וואוקס; (די) פאַרגרעסערונג.
(buildup (public relations
(דער) פּרסום [pírsəm]; (די) רעקלאַמירונג.
built-in
אַרײַנגעבויט; אַרײַנגעמויערט.
built-up
אויפגעבויט; אויסגעבויט.
Bukhara
{אָן אַן אַרטיקל:} בוכאַרע.
Bukharan (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) בוכאַרישע(ר);
(דער) בוכאַרער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בוכאַרערין (ל″ר: -ס).
Bukharan (adj.)
בוכאַריש;
{אומבייגעוודיק, דער עיקר וועגן מענטשן און קולטור:} בוכאַרער.
Bukharan Jew
(אַ\דער) בוכאַרישער ייד (ל″ר: -ן); (אַ\דער) בוכאַרער ייד (ל″ר: -ן).
Bukovina
[אָן אַן אַרטיקל} בוקאָווינע.
(bulb (electric
(דאָס\דער) לעמפּל (ל″ר: -עך).
Bulgaria
{אָן אַן אַרטיקל:} בולגאַריע.
Bulgarian (n.)
(דער) בולגאַרער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בולגאַרין (ל″ר: -ס).
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) בולגאַרישע(ר);
Bulgarian (adj.)
בולגאַריש;
{אומבייגעוודיק, דער עיקר וועגן מענטשן און קולטור:} בולגאַרער.
Bulgarian Jew
(אַ\דער) בולגאַרישער ייד (ל″ר: -ן); (אַ\דער) בולגאַרער ייד (ל″ר: -ן).
bulge (n.)
(די) אַרויסשטאַרצונג (ל″ר: -ען); (דער) אַרויסוואוקס (ל″ר: -ן).
bulging eyes
(די) אַרויסשטאַרצנדיקע אויגן (ל″ר).
bulimia
(די) בולימיע.
bulimic
בולימיש.
bulk (mass)
(די) מאַסע.
bulk: the bulk of (most of)
די מערסטע (ל″ר); ס′רוב [srov], דרומדיק: [srof]; (דער) גרעסטער טייל.
bulk rate
(די) גרויסצאָל⸗הנחה [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)] (ל″ר: הנחות); (די) מאַסע⸗קויף הנחה (ל″ר: הנחות); (דער) מאַסע⸗טאַריף (ל″ר: -ן).
bulky
אומגעלומפּערט גרויס; איבערמאָסיק.
bull
(דער) אָקס (ל″ר: -ן); (דער) ביק (ל″ר: -עס); (דער) בוהײַ (ל″ר: -עס).
bull market
אַ הירשן⸗בערזע (ל″ר: -ס); אַ גליק⸗בערזע (ל″ר: -ס); אַ רווחים⸗בערזע [ar(ə)vókhəm-bèrzə], דרומדיק: [ar(ə)vúkhəm-bèrzə] (ל″ר: -ס).
bulldozer
(דער) בולדאָזער (ל″ר: -ס).
bullet
(די\דער) קויל (ל″ר: -ן).
bullet proof
קוילן⸗פאַרטיידיקט; קוילן⸗באַוואָרנט.
bullet proof vest
(דער) קוילן⸗זשילעט (ל″ר: -ן); (דער) פּאַנצער⸗זשילעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער\די) קוילן⸗וועסטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער\די) פּאַנצער⸗וועסטל (ל″ר: -עך).
bullet riddled
אומעטום צעשאָסן.
bulletin
(דער) בולעטין [bulətín] (ל″ר: -ען).
bulletin board
(דער) אַנאָנסן⸗טאָוול (ל″ר: -ען); מעלדונגס⸗טאָוול (ל″ר: -ען);
(דאָס\די\דער) מעלד⸗ברעטל (ל″ר: -עך); מעלדונגס⸗ברעט (ל″ר: -עך).
bullfight
(דער) אָקסן⸗קאַמף (ל″ר: -ן); (דער) ביק⸗קאַמף (ל″ר: -ן); (דער) בוהײַ⸗קאַמף (ל″ר: -ן);
{לומדיש; ביטולדיק; אָפּלאַכעריש:} אַ מלחמת השוורים [aməlkhèməs-(h)ashvórəm], דרומדיק: [aməlkhèyməs-(h)ashvú:rəm].
bullfighter
(דער) אָקסן⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מאַטאַדאָר (ל″ר: -ן); (דער) בוהײַ⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס;
{לומדיש; ביטולדיק; אָפּלאַכעריש:} אַ לוחם בשוורים [alòykhəm-bashvórəm], דרומדיק: [alòykhəm-bashvú:rəm], צפונדיק: [alèykhəm-bashvórəm].
bull’s eye
(דער) ציל⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
bullshit (n.)
(דער) בולשיט; אָנגעבאַרעטע רייד; פאַרדרייטע רייד;
{וועגן אַ שטות וואָס ווערט פאָרגעשטעלט אַלץ כלומרש אַ גרויסע המצאה:} תורת לאָקשן [tòyrəs-lókshn], צפונדיק: [tèyrəs-lókshn];
{עלעגאַנטיש וועגן גוזמאדיקע לויבגעזאַנגען:} (אַ\דער) שמן זית [shèmən-záyəs], דרומדיק: [shèymən-zá:(y)əs] (′בוימל′);
{פראַזעס:} אָנגעבאַרעט אַ קאָפּ; סתם אָנגעהאַקט [stám]; געהאַקט אַ טשײַניק; פאַרדרייט אַ קאָפּ; סתם געזאָגט געוואָרן; סתם אין דער וועלט אַרײַן; האָט ניט קיין שום ממשות [mamóshəs]; האָט ניט קיין האַפט; קינסטלעריש פאָרגעשטעלטע ניט⸗אמתדיקײַטן.
ריידן בולשיט; {אַוואו ס′איז קלאָר דער קאָנטעקסט אַז ס′גייט אין דיבורים:} אָנקלאַפּן [ónklàpm]; אָנהאַקן, [אין טייל דיאַלעקטן וואולגאַריש:} אָנבאַרען [ónbàrn].
{פראַזעס:} גוט אָנגעבאַרעט! [gút óngibàrət]; ריידן סתם אין דער וועלט אַרײַן; קינסטלעריש אָנריידן אָן אַ שייכות מיטן אמת; איבערצײַגעוודיק אָנריידן ניט⸗ריכטיקע זאַכן; (פאַר)דרייען אַ קאָפּ; דרייען אַ ספּאָדיק.
(.Bullshit! (interj
{פראַזעס, לחלוטין ניט וואולגאַריש:} אײַ!; [ayyy]; גיי אַוועק! [géy-avèk]; אַ נעכטיקער טאָג!; ווייס איך וואָס! [véysəkh|vòs], דרומדיק: [váysəkh|vùs];
ס′הייבט זיך ניט אָנעט! [s-héybdzakh-nit-ónət] אָדער [s-héyptsakh-nit-ónət]; אַ ליגן די מעשה! [alígn-dimáysə]; דריי מיר ניט קיין קאָפּ!;
ווי איך בין אַ טערק!; ני(ש)ט געשטויגן ני(ש)ט געפלויגן!; פּוסטע דיבורים! [pústə-dibúrəm], דרומדיק: [pístə-dəbí:rəm];
{מיט אַ יידישלעכער העפלעכקײַט:} געזונט זאָלט איר זײַן!;
{בנוגע אַ ליגן מיט צוויי (אָדער מער) קאָמפּאָנענטן:} לא דובים ולא יער [lədúbəm-v(ə)lə-yá(ə)r] {′ניט ס′איז דאָ בערן, ניט ס′איז דאָ אַ וואַלד′}; ניט געווען קיין פּריץ און מ′האָט קיינעם ניט געשמיסן;
{הערה: זע אויך בײַ: !Baloney}.
bullshit artist
אַ קינסטלער אַ ליגנער; אַן אָנבאַרער אַן עילוי [íl(u)ə]; אַ שקרן אַ מאדים [a-shákrən|amáydəm]; אַ שקרן פון שקרנים⸗לאַנד [shakrónəm-land]; אַ מײַסטער אַ פאַרנאַרער;
{פון דער יידישער געשיכטע:} אַ לבן הארמי [a-lòvn|(h)o-arámə], דרומדיק: [a-lùvn|(h)u-arámə] (< בראשית כ″ט: ט″ז–כ″ז); אַ שבתי צבי [a-sháptsə-tsví].
(.bully (n
(דער) אָנשרעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנשרעקערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) אָנשרעקערקע (ל″ר: -ס);
(דער) אָנסטראַשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנסטראַשערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) אָנסטראַשערקע (ל″ר: -ס);
{מיט פאַרשיידענע קנייטשן:} אַ גלית הפּלישתי [agòlyəs-(h)aplíshtə]; אַ שרעק⸗פויגל; אַ סטראַשידלע.
(.bully (v
(שטרענג) באַלעבאַטעווען איבער; רודפן [róydəfn], צפונדיק: [réydəfn]; זיך איזדיעקעווען איבער.
bully pulpit
(די) (עפנטלעכע) טריבונע; אַ שטענדער אַ ריכטיקער; אַ בעל⸗משפּיעדיקע פּאָזיציע [bàl-mashpíyədikə].
bully pulpit: have a bully pulpit
האָבן אַ שטענדער.
bullying
(די) דערקוטשונג; (די) אָנמוטשונג; (די) אָנמאַטערונג.
bulwark
(די) פעסטונג⸗וואַנט (ל″ר: ⸗ווענט).
(.bum (n
(דער) באָם (ל″ר: -ס), ל″נ: (די) באָמעכע (ל″ר: -ס); (דער) גאַסן⸗דלפון [gásn-dàlf(ə)n] (ל″ר: ⸗דלפנים [dalfónəm], דרומדיק: [dalfú:nəm]), ל″נ: ⸗דלפנטע [dálf(ə)ntə] (ל″ר: -ס); אַ גאַסן⸗יונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא אַ ייד:} אַ גאַסן⸗ייד (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא ניט:} אַ גאַסן⸗גוי (ל″ר: גויים [góy(ə)m]).
❊
{פיגוראַטיוו:}
.[míy(ə)sər] (אַ מיאוסער מענטש; אַ פּאַסקודנער מענטש (ל″ר: -ן
(.bum (Br. slng. for ‘behind’, anat
(דער) אחור [ókhər], דרומדיק: [(ú:khə(r] (ל″ר: -ים [akhóyrəm], צפונדיק: [akhéyrəm]); (דער) הינטערחלק [híntər-khèylək], דרומדיק: [h)íntər-khàylik)].
bum around
זיך אַרומדרייען סתם [stám];
(.Bumfuck (‘small insignifcant town’) (slng. vlgr
טרענילעווקע [trəníləf-kə]; טרעניאַדעווקע; טרענאָפּאָל; יענצשטאָט; שמאָקאַפּאָליע;
{ניט וואולגאַריש:} אַ העק אין די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [h)ù:rə-khóyshəkh)], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh]; ערגעץ אַ פאַרוואָרפענער דאָרף (ל″ר: דערפער); ערגעץ אויף יענע(ר) זײַט סמבטיון [sambátyən];
{דרומדיק:} (אין) בויבעריק; (אין) האָצעפּלאָץ;
{צפונדיק:} (אין) באַלבירישאָק; (אין) מאַלאַט.
bumblebee
(די) בומבל⸗בין (ל″ר: -ען); (די) בומבוס⸗בין (ל″ר: -ען).
(.bump (n.) (action
(דער) שטויס (ל″ר: -ן); (דער) אָנשטויס (ל″ר: -ן); (דער) שטורך (ל″ר: -ן); (דער) קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ).
(.bump (n.) (swelling, anat
(דער) בײַל (ל″ר: -ן);
(.bump (v
שטויסן; שטורכען.
(bump into (happen to meet
גראָד אָנטרעפן זיך מיט (ל″ע: אָנגעטראָפן); זיך (צופעליק) אָנשטויסן אָן; צופעליק באַגעגענען; באַגעגענען על⸗פּי צופאַל [àlpə];
{עמאָטיוו:} אַרײַנפאָרן אין;
{ווערטל:} טורא בטורא לא פּגע, איניש באיניש פּגע [!tùrə-bətúrə|lóy-pògə||ìnəsh-b(ə)ínəsh|pógə], דרומדיק: [!tì:rə-bət:rə|lóy-pùgə||ì:nəsh-b(ə)í:nəsh|púgə], צפונדיק: [!tùrə-bətúrə|léy-pògə||ìnəsh-b(ə)ínəsh|pógə; (′אַ באַרג מיט אַ באַרג טרעפט זיך ניט, אַ מענטש מיט אַ מענטש טרעפט זיך′).
bump off (kill, slng.)
פּטרן [pátərn]; אַוועקפּטרן [avék-pàtərn]; אַן ענד מאַכן (מיט); אָנטאָן אַ מיתה משונה [amìsə-m(ə)shúnə], דרומדיק: [amì:sə-m(ə)shí:nə]; אָפּראַמען; אָפּטייטן (\אָפּטויטן); אַוועקממיתן [avék-mèyməsn], דרומדיק: [avék-màyməsn]; אַוועקרצחענען [avék-ràtskhənən].
bumper
(דער) קלאַפּ⸗אײַזן (ל″ר: -ס); (דער) באָמפּער (ל″ר: -ס).
bumper cars (in amusement park)
צעקלאַפּ⸗מאַשינען (ל″ר).
bumper sticker
(דער) באָמפּער⸗קלעפּ (ל″ר: -ן).
bumpkin: country bumpkin
אַ דאָרפישער קאָפּ (ל″ר: דאָרפישע קעפּ); אַ פּויער⸗קאָפּ (ל″ר: …קעפּ); אַ כלאָפּ (ל″ר: -עס); אַ זשלאָב (ל″ר: -עס);
{מיט אַן „אַנטי⸗גויאישן“, צומאָל שפּאַסיקן טאָן:} (דער) איוואַן (ל″ר: -עס); (דער) יורקע (ל″ר: -ס); (דער) וואויטעק (ל″ר: -עס); (דער) וואַסיל (ל″ר: -ן).
bumpy
מיט בערגעלעך און גריבעלעך; באַגריבלט; באַבערגלט; אומגלאַטיק.
bumpy: It’s a bumpy road (a difficult period or process)
אַ וועג פון אַרויף⸗און⸗אַראָפּ; אַ ני(ש)ט זייער לײַכטער וועג (\מהלך [maháləkh]); אַ וועג מיט גוטס און מיט שלעכטס.
bunch (n.)
אַ בינטל (ל″ר: -עך);
{טאָמער וועגן מענטשן:} אַ הײַפל (ל″ר: -עך); אַ גרופּע (ל″ר: -ס).
bunched together
צונויפגעקנוילט; צונויפגעקנורעט.
Bund (General Jewish Labour ( Workers) Bund)
דער בונד; דער „בונד“;
דער יידישער אַרבעטער בונד.
Bundism
(דער) בונדיזם.
Bundist (n.)
(דער) בונדיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) בונדיסטקע (ל″ר: -ס), {זעלטן, שטאַרק פאָרמעל צי אַפילו אַנטאַגאָניסטיש לגבי דעם בונד: (די) בונדיסטין (ל″ר: -ס);
{היימיש; פּאָזיטיוו געשטימט; בײַ בונדיסטן און סימפּאַטיקער גופא; בייגעוודיק:} אַ בונדישע(ר);
{בײַ קעגנער פון בונד; אויך איראָניש צי שפּאַסיק צי ביטולדיק (געווענדט אָן דעם, בײַ וועמען ס′גייען די רייד):} אַ בונדאָוועץ [abúndovəts] אויך: [abundóvəts] (ל″ר: בונדאָווצעס), ל″נ: אַ בונדאָווקע (ל″ר: -ס);
{דווקא ביטולדיק:} [abundovéts] צי [abundavéts] (ל″ר: -עס); ל″נ: אַ בונדאָוועצעכע (ל″ר: -ס).
Bundist (adj.)
בונדיסטיש;
{אָפטמאָל בײַ בונדיסטן און סימפּאַטיקער גופא:} בונדיש;
{בײַ קעגנער:} בונדאָווציש; בונדאָווצעדיק.
(.bundle (n
(דאָס\דער) בינטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) פּעקל (ל″ר: עך); (דער) פּאַק (ל″ר: פּעק).
(bundle up (dress warmly
זיך אָנפּעלצן; זיך וואַרעם אָנטאָן.
(bundler (U.S. politics
(דער) באָנדלער; דער אײַנזאַמלער פון די בײַשטײַערונגען.
bungalow
(דער) באָנגאַלאָ (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) באָנגעלע (ל″ר: -ך);
{אין בריטאַנישן זין:} אַן איינשטאָקיק(ע) (\איינגאָרנדיק(ע) \איינעטאַזשנע) הויז.
bungalow colony
(די) באָנגאַלאָ⸗קאָלאָניע (ל″ר: -ס); (די) קאָכאַליינס (ל″ר).
bungle
מאַכן (אַ) פּאַרטאַטש; מאַכן אַ תל [tél]; מאַכן אַ טאַנדייטנע (\טאַנדעטנע) אַרבעט; פאַרקאַל(י)ענען (ל″ע: פאַרקאַל(י)עט); פאַר⸗קאַל(י)עמאַכן (ל″ע: פאַרקאַל(יע)געמאַכט).
bungled
פאַרפּאַרטאַטשעוועט; פאַרליאַפּעט; פאַרקאַל(י)עגעמאַכט; (פאַר)אַ⸗תל⸗געמאַכט; צעדרינזשעט; צעקאַל(י)עטשעט.
bungler
(דער) שלימזלניק [shlìməzálnik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) שלימזלניצע [shlìməzálnitsə] (ל″ר: -ס);
(דער) פּאַרטאַטש (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) פּאַרטאַטשקע (ל″ר: -ס);
(דער) טאַנדייטניק (\טאַנדעטניק) [tandé(y)t-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) טאַנדייטניצע (ל″ר: -ס);
(דער) קאַליע⸗מאַכער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) שוסטערוק [shùstərúk] (ל″ר: -עס); (דער) שנײַדערוק [shnàydərúk] (ל″ר: -עס);
{מער עמאָטיוו:} אַ קאַליקע (ל″ר: -ס); אַ שמאַל⸗מלאכה [shmal-m(ə)lókhə], דרומדיק: [shmal-m(ə)lúkhə] (ל″ר: ⸗מלאכהס); אַ שלימויז (ל″ר: -ן); אַ פאָנפער [afómfər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לינדערנדיק; בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) ני(ש)ט⸗געראָטענע(ר); (אַ\די\דער) ני(ש)ט⸗טויגעדיקע(ר);
(אַ\די\דער) לא⸗יוצלחדיקע(ר) [(lòy-yútsləgh-dikə(r], דרומדיק: [(lòy-yítsləgh-dikə(r], צפונדיק: [(lèy-yútsləgh-dikə(r].
bungling (n.)
(די) פּאַרטאַטשעוואַניע (ל″ר: -ס); (די\דאָס) טאַנדעטערײַ (ל″ר: -ען); (די) אָפּקוואַטשעניש (ל″ר: -ן); (די) צעדרינזשעניש (ל″ר: -ן); (די) צעפּאַטשקעניש (ל″ר: -ן); (די) אָפּכלאַפּיעניש (ל″ר: -ן).
bunk (nonsense)
{אָן אַן אַרטיקל} נאַרישקײַטן (ל″ר); שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר); בלאָטע.
bunk bed
(דער) בעט⸗מויער (ל″ר: -ן); (די) צוויי⸗עטאַזשנע בעט (ל″ר: -ן).
bunker
(דער) בונקער (ל″ר: -ס).
bunker buster bomb
(די) בונקער⸗בוסטער(\⸗באָסטער) באָמבע (ל″ר: -ס).
bunker mentality
אַ בונקערשע מענטאַליטעט (\שטימונג).
buoy (n.)
(די) באָיע (ל″ר: -ס).
buoy somebody’s spirits
אויפמונטערן; אונטערהאַלטן; דערהייבן (עמעצן) די שטימונג.
buoyancy
(די) שווימפעאיקײַט []; (די) וואַסערשוועביקײַט; (די) (די) אומזינקעדיקײַט; (דע) שוועב⸗כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh].
buoyant (of mood)
דערהייבן; אין געהויבענער שטימונג; לעבהאַפטיק געשטימט; אָפּטימיסטיש געשטימט; פּאָזיטיוו טראַכטנדיק;
{יידישלעך:} יום⸗טובדיק [yóntəv-dik]; שמחת⸗תורהדיק [sìmkhəs-tóyrə-dik], צפונדיק: [sìmkhəs-téyrə-dik]; נחתדיק [nákhəz-dik]; חדווהדיק [khédvə-dik];
{מער לומדיש:} עלית⸗נשמהדיק [alìyəs-nəshómə-dik], דרומדיק: [alì:(y)əs-nəshúmə-dik]; נחת⸗רוחדיק [nàkhəs-rúəgh-dik], דרומדיק: [nà(:)khəs-rí:(y)əgh-dik]; רחבות⸗נפשדיק [ràkhvəs-néfəzh-dik], דרומדיק: [ràkhvəs-néyfəzh-dik].
(.burden (n
(דער) עול [ól]; (דער) יאָך; (די) הכבדה, (אָפטמאָל) אַן הכבדה [anàghbódə], דרומדיק: [anàghbú:də];
{גיכער וועגן אַ פיזישער אָנלאָדונג, און פיגוראַטיוו ליטעראַריש וועגן אַן ענין אין לעבן:}
(די) לאַסט (ל″ר: -ן); (די) משא [másə] (ל″ר: משאות [masóəs], דרומדיק: [masú:əs]).
burden (n.): a heavy (large) burden
אַ משא כבידה [amàsə-k(ə)véydə], דרומדיק: [amàsə-k(ə)váydə] (ל″ר: משא כבידות, {מער לומדיש:} משאות כבידות [masòəs-kvéydəs], דרומדיק: [masù:əs-kváydəs]).
(.burden (v. trans
מטריח זײַן [matríyəgh-zayn]; באַלעסטיקן; באַשוועריקן;
{פראַזעס:} קומען דרייען אַ קאָפּ; מאַכן אַן הכבדה [anàghbódə], דרומדיק: [anàghbú:də].
burden of proof
(דער) עול הראיה [òl-aráyə]; {מער לומדיש אָדער פאָרמעל ריידנדיק:} [òl-horáyə];
אויף וועמען ס′ליגט די אחריות צו דערווײַזן [akhráyəs].
bureau
(די) אָפּטיילונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (דער) דעפּאַרט(אַ)מענט (ל″ר: -ן); (די\דער) אינסטאַנץ (ל″ר: -ן); (די) מלוכהשע אַגענטור [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (ל″ר: -ן);
{הערה: „ביוראָ“ נוצט מען בדרך כלל אויפן (פיזישן) אָפיס גופא, חוץ ווען ס′גייט דווקא אין איבערגעבן דעם נאָמען פון אַ ספּעציפישער מלוכה⸗אָפּטיילונג מיטן „זעלביקן“ ענגלישן וואָרט אינעם אָפיציעלן נאָמען}.
bureau (furniture)
{אין אַמעריקאַנער זין:} (דער) קאָמאָד (ל″ר: -ן; אויך: -עס);
{אין אייראָפּעאישן זין:} (דער) ביוראָ (ל″ר: -ען); (דער) סעקרעטער (ל″ר: -ן); (דער) באַטירטער שרײַב⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) קאַנצעלאַרישער שרײַב⸗טיש (ל″ר: -ן).
bureaucracy
(די) ביוראָקראַטיע [byùrəkrátyə] (ל″ר: -ס).
bureaucrat
(דער) ביוראָקראַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) ביוראָקראַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) ביוראָקראַטקע (ל″ר: -ס).
bureaucratic
ביוראָקראַטיש.
bureaucratize
ביוראָקראַטיזירן.
bureaucratized
ביוראָקראַטיזירט; {עמאָטיוו:} פאַרביוראָקראַטעוועט.
burglar
(דער) הויז⸗גנב [hóyz-gànəv], דרומדיק: [hó:(u)(ə)z-gànəf] (ל″ר: ⸗גנבים [hóyz-ganòvəm], דרומדיק: [hó:(u)(ə)z-ganùvəm]);
(דער) הויז⸗גזלן [hóyz-gàzlən], דרומדיק: [hó:(u)(ə)z-gàzlən] (ל″ר: ⸗גזלנים [hóyz-gazlònəm], דרומדיק: [hó:(u)(ə)z-gazlú:nəm]).
burglar alarm
(דער) גנבים⸗אַלאַר(ע)ם [ganóvəm-alàr(ə)m] (ל″ר: -ס).
burglary
(די) הויז⸗רויבערײַ (ל″ר: -ען); (די) אײַנברעכונגס⸗רויבערײַ (ל″ר: -ען).
burglary victim
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַגנבעטע(ר) [(bagánvətə(r]; (די\דער) באַגזלטע(ר) [(bagázltə(r]; (די\דער) באַרויבטע(ר);
{לומדיש:} (דער) נגזל [nígzl] (ל″ר: נגזלים [nigzóləm], דרומדיק: [nigzú:ləm]), ל″נ: (די) נגזלת [nigzéləs], דרומדיק: [nigzéyləs] (ל″ר: נגזלתטעס).
burial (act of burial for a human)
(דאָס\דער) מקבר זײַן [məkábər-zayn]; (דאָס\דער) באַערדיקן;
{אַ קאַפּ פאַראיידלט:} (דאָס\דער) לייגן אין דער אייביקער רו; אינאיינעם ברענגען מיט די פאַרגאַנגענע דורות [dóyrəs], צפונדיק: [déyrəs];
{גיכער וועגן דער צערעמאָניע:}
(די) קבורה [kvúrə], דרומדיק: [k(ə)ví:rə]; (די) באַערדיקונג.
burial ground (cf. cemetery)
אַן אָרט פון קבורה [kvúrə], דרומדיק: [k(ə)ví:rə]; אַן (\דאָס\דער) אָרט פון אייביקער רו; (דאָס\דער) באַערדיקונגס⸗אָרט (ל″ר: …ערטער).
burial plot
{בײַ יידן:} (די) קרקע [kárke] (ל″ר: -ס; אויך: קרקעות [karkóəs], דרומדיק: [karkú:əs]);
{בכלל}: (דאָס\דער) קבורה⸗אָרט [kvúrə-òrt], דרומדיק: [kví:rə-òrt].
burial service
{אוניווערסאַל:}
(די) קבורה צערעמאָניע [kvúrə], דרומדיק: [k(ə)ví:rə]; (די) צערעמאָניע בײַ דער באַערדיקונג (פון אַ מענטשן);
{בײַ יידן:}
{הייבט זיך אָן פריער און מ′באַגלייט דעם נפטר ביז צום קבר:} (די) לוויה [ləváyə] (ל″ר: לוויות).
burial arrangements for a deceased who has nobody to organize the burial
קבורה פאַר אַ מת מצווה [kvúrə], דרומדיק: [kví:rə]; [məs-mítsfə].
burial society (organization)
{אוניווערסאַל:}
(די) קבורה געזעלשאַפט (\אָרגאַניזאַציע) [kvúrə], דרומדיק: [k(ə)ví:rə]; (די) געזעלשאַפט פאַר באַערדיקן די געשטאָרבענע;
{בײַ יידן:}
(די) חברה קדישא [khèvrə-kədíshə];
{לומדיש:} (דער) גמיל(ו)ת חסד של אמת [gmìləs-khésəd|shel-éməs], דרומדיק: [gmì(:)ləs-khéysət|shel-éməs]; אויך: (דער\די) גחש″א [gákhshə]; אויך: [gákhsho], דרומדיק: [:gákhshu].
burial vault
(די) מערה [máyrə], דרומדיק: [má:rə] (ל″ר: מערות).
burial: pauper’s (/potter’s field) burial
(אַ\די\דאָס) קבורת חמור [kvùrəs-khámər], דרומדיק: [(kvì:rəs-khámə(r] (′אַ קבורה פון אַן אייזל′).
burial: receive a traditional Jewish burial
(אָנ)קומען צו קבר ישראל [kèyvər-(y)əsró(ə)l], דרומדיק: [kàyvə(r)-(y)əsrú:(ə)l];
{אין מאָדערנע קרײַזן:} האָבן אַ יידישע לוויה [ləváyə].
buried
באַגראָבן;
{איידעלער:} געקומען צו קבורה [kəvúrə] צי [kfúrə], דרומדיק: [kəví:rə]; נקבר [nígbər].
buried: here lies buried
דאָ איז צו קבורה געקומען [kəvúrə] צי [kfúrə], דרומדיק: [kəví:rə];
{ני(ש)ט אַזוי איידל:} דאָ ליגט באַגראָבן;
{טראַדיציאָנעליש אויף יידישע מצבות:}
פ″נ = פּה נקבר [póy|nígbər], צפונדיק: [péy|nígbər] צי: פּה נטמן [póy|nítmən], צפונדיק: [péy|nítmən].
Burko, Alec (b. 1978)
לייזער בורקאָ [léyzər|búrko], דרומדיק: [láyzə(r)|bí:rko];
אַליק בורקאָ;
געבאָרן: קאַרבאָנדייל, אילינאָי.
burlap
זאַק; לײַוונט; זאַק⸗לײַוונט.
burlesque (n.)
(דער) בורלעסק;
{מער אין אַלגעמיין:} (די) בורלעסקישקײַט.
burlesque (adj.)
בורלעסקיש.
Burma
{אָן אַן אַרטיקל} בורמע (אויך: בירמע).
Burmese person
{בייגעוודיק:} (דע\דער) בורמישע(ר) (אויך: בירמישע(ר));
(דער) בורמאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (Sי) בורמאַנערין (ל″ר: -ס).
Burmese (adj.)
בורמאַניש (אויך: בירמאַניש);
{אומבייגעוודיק:} בורמאַנער (אויך: בירמאַנער).
burn (n.)
(דער) ברען⸗וואונד (ל″ר: -ן); (די)
(.burn (v. intrans
ברענען
{אין זין פון לאָזן זיך ברענען:} לאָזט זיך אָנצינדן; ברענט זיך.
(.burn (v. trans
פאַרברענען.
burn: feel the burn
אָנשפּירן דעם ברען.
(.burn out (v
ווערן אויסגעשעפּט; ווערן אינגאַנצן פאַרמאַטערט; זיך שפּירן ווי אַן אָפּגעלעבטע(ר).
burn unit
(די) ברען⸗אָפּטיילונג (ל″ר: -ען).
burning (n.)
(די) ברענונג (ל″ר: -ען); (די) ברענעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) (אָפּ)ברענען;
{פּערפעקטיוו:} (די) פאַרברענונג; (דאָס\דער) פאַרברענען.
burning (adj.)
ברענענדיק; פלאַמענדיק.
(.Burning Bush (bibl
דער סנה [sné], דרומדיק: [snéy];
משה רבינוס סנה [mòyshə-rabéynus|sné], דרומדיק: [mòyshə-rabáyni:s|snéy], צפונדיק: [mèyshə-rabéynuz|sné].
burnish
אָפּפּאָלירן; אָפּגלאַנצעווען; פאַרגלאַנצן; פאַרגלאַנציקן.
burnishing (n.)
(דאָס\דער) אָפּפּאָלירן; (די) אָפּפּאָלירונג; (דאָס\דער) אָפּגלאַנצעווען; (די) אָפּגלאַנצונג; (די) פאַרגלאַנצונג.
burnout
(די) פולשטענדיקע אויסגעשעפּטקײַט; (די) דורכאויסיקע פאַרמאַטערטקײַט; (די\דאָס) געפיל פון אָפּגעלעבטקײַט.
burnt offering (bibl.)
(דער) קרבן עולה [kòrbm-óylə], צפונדיק: [kòrbm-éylə];
{ע″ט, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (דער) בראַנד⸗אָפּער (ל″ר: -ס).
burp (n.)
(דער) גרעפּץ (ל″ר: -ן).
burp (v.)
גרעפּצן.
bursar
(דער) קאָנטראָלאָר (ל″ר: -ן); (דער) פינאַנצן⸗דירעקטאָר (ל″ר: -ן); (דער) בורסאַר (ל″ר: -ן).
bursar’s office (/department)
(דער) קאָנטראָלאָר⸗אַמט (ל″ר: -ן); (דער) פינאַנצן⸗אַמט (ל″ר: -ן); (דער) בורסאַר⸗אַמט (ל″ר: -ן).
(burst (of energy, tears, etc
(דער) אויסגאָס; אויסשאָס.
(.burst (v
פּלאַצן; צעזעצט ווערן; עקספּלאָדירן.
burst into flames
נעמען צעפלאַמען זיך; אַרויסשיסן מיט אַ פײַער.
burst into laughter
נעמען פּלאַצן מיט (\פאַר) געלעכטער.
burst onto the (public) scene
פּלוצלונג באַווײַזן (\פּאָיאַווען) זיך פאַרן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom].
burst out
אַרויספּלאַצן.
bury
{בכלל:} באַגראָבן; {לומדיש:} קובר זײַן [kóyvər-zayn], צפונדיק: [kéyvər-zayn];
{דער עיקר אַ מענטשן:} באַערדיקן;
{דווקא אַ מענטשן, איידעלערהייט: מקבר זײַן [məkábər-zayn]; {אַ קאַפּ מער עלעגאַנט:} צו קבורה ברענגען [kvúrə-brèyng(ə)n], דרומדיק: [kví:rə-brèyng(ə)n];
{נאָר וועגן אַ יידן:} קומען צו קבורת ישראל [kvùrəs-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [kvì:rəs-(y)isrú:(ə)l];
{איידעלערהייט, אַשטייגער וועגן אַ צדיק:} באַהאַלטן;
{ביטולדיק צי וואולגאַריש:} אין דר′ערד לייגן; באַרידלען; {זייער מיאוס:} אַוועקגעבן די ווערעם;
{הערה: הייסט דאָס, אַז גאַנצע דרײַ נואַנסן, נייטראַל ← איידעלער ← באַזונדערס איידל קען מען דערשפּירן בײַ דרײַ פראַזעס אַוואו ס′ווערט באַנוצט דער זעלביקער סעמיטישער שורש √קבר: קובר זײַן (אויף אַ מענטשן צי אַוואָס⸗ניט⸗איז אַנדערש) ← מקבר זײַן (אַ מענטשן) ←צו קבורה ברענגען (שיין און ריכטיק, ווי ס′באַדאַרף צו זײַן)}.
(bury (decisively defeat
אָפּווישן; מאַכן פּיפּקע פון; אַרײַנשטעקן אין גאַרטל (אַרײַן).
bury alive
לעבעדיקערהייט באַגראָבן.
(.bus (n
(דער) אויטאָבוס [ó(y)to-bùs] (ל″ר: -ן);
{אין מזרח:} (דער) אַווטאָבוס [aftó-bùs] (ל″ר: -ן).
(.bus (v
(איבער)פירן מיטן אויטאָבוס (\אַווטאָבוס).
bus fare
(דאָס\די) פאָר⸗געלט (צום אויטאָבוס); (דער) בוס⸗צאָל (ל″ר: -ן).
bus route
(דער) אויטאָבוס⸗מאַרשרוט.
bus schedule
(דער) אויטאָבוס⸗פּלאַן (ל″ר: ⸗פּלענער).
bus stop (/station)
(די) אויטאָבוס⸗סטאַנציע (ל″ר: -ס); (די) סטאַנאָווקע [stanófkə] (ל″ר: -ס).
busboy
(דער) באָסבאָי [bóz-bòy] (ל″ר: -ס).
bush (n.)
(דער) קוסט (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (דאָס\דער) ביימל (ל″ר: -עך).
bushed
אויסגעמוטשעט; אויסגעמאַטערט; אויסגעשעפּט;
{פראַזע:} (אויף הײַנט) אַ פאַרטיקער; אויף הײַנט — פאַרטיק.
busily
{בייגעוודיק:} אַ שטאַרק פאַרנומענע(ר);
(זײַענדיק) שטאַרק פאַרנומען; פאַרנומענערהייט;
(זײַענדיק) שטאַרט פאַרטאָן; פאַרטאָנערהייט.
business
(דער) ביזנעס (ל″ר: -ער); (די) פירמע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַ גאָר קליינע:}
(דאָס\די) פירמעלע (ל″ר: -ס);
{מיטן טראָפּ אויפן סוחרישן וועזן}:
(די\דאָס) געשעפט (ל″ר: -ן);
{בנוגע דעם העכערן באַגריף וועגן ביזנעס סעקטאָר אין אַ געוויסן אָרט, לאַנד אָדער בכלל אין דער ברייטערע עקאָנאָמע:}
(דער) מסחר [mískhər]; (די) ביזנעס וועלט; דער האַנדל;
{בנוגע דער אָנפירונג מיט אַ ריי סוחרישע ענינים, אַשטייגער בײַ אַ יחיד אָדער גרופּע, ניט שייך צי זיי זײַנען דווקא ענג פאַרבונדן:}
די געשעפטן (ל″ר); (די) ביזנעסער (ל″ר);
{לומדיש און סוחריש:}
די מסחרים [də-mis-khórəm], דרומדיק: [də-mis-khú:rəm] (ל″ר);
{בנוגע אַן איינציקן פיזישן לאָקאַל אויף דער גאַס צי אַן אַנדער רשות הרבים:}
(די) קראָם (ל″ר: -ען);
{דיאַלעקטיש:}
(דער) קלייט (ל″ר: -ן); (דער) בוד (ל″ר: -ן).
business district
(דער) ביזנעס⸗ראַיאָן (ל″ר: -ען); (די\דער) ביזנעס⸗געגנט (ל″ר: -ן).
business hours (/opening hours)
(די) אַרבעטס⸗שעהן [shóən], דרומדיק: [shú:ən] (ל″ר).
business lunch
(דער) געשעפטס⸗מיטיק (ל″ר: -ן); (דער) אַרבעטס⸗מיטיק (ל″ר: -ן).
business model
(דער) געשעפטס⸗פּלאַן (ל″ר: ⸗פּלענער); (דער) ביזנעס⸗פּלאַן (ל″ר: ⸗פּלענער).
business: away on a business trip
אַרויסגעפאָרן פון ביזנעס (\אַרבעט) וועגן; אויף אַן אַרבעטס⸗שליחות [shlíkhəs];
אין מזרח (אויך): אויף אַ קאָמאַנדעראָווקע.
business: big business
דער „ביג ביזנעס“; די גרויסע ביזנעס⸗פירמעס (ל″ר); די גרויס⸗ביזנעסער (ל″ר).
business: do business (in)
זיך פאַרנעמען מיט; זיך אָפּגעבן מיט [ób-gèbm], דרומדיק: [ób-gèybm], צפונדיק: [ó(b)-gèbm];
זיך עסקן מיט [éysəkn], דרומדיק: [áysəkn];
{לומדיש:} זיך עוסק זײַן מיט [zəkh-óysəg-zayn], צפונדיק: [zəkh-éysəg-zayn];
{בײַ טייל גיכער מיט קריטיק צי ביטול:} מאַכן געשעפטן מיט (\אין).
business: shady business
(די) לינקע משא⸗מתן [línkə|màsə-mátn]; שאַכער⸗מאַכער געשעפטן (ל″ר); (דער) קונקל⸗מונקל; בלאַטע געשעפטן (ל″ר); פאַרדרייערײַען (ל″ר); {דיאַלעקטיש:} (די) קרוטשעלסטווע [krutshélstvə]; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} מאַלפּע⸗געשעפטן (ל″ר).
business: world of business (of buying and selling)
(די) געשעפטלעכע וועלט; (די) סוחרישע וועלט [sókhrishə];
{לומדיש:} (דער) מקח וממכר [mèkəkh-umémkər], דרומדיק: [(mèykəkh-imémkə(r].
businesslike
ווי ס′פּאַסט פאַר אַ סוחר [asóykhər], צפונדיק: [aséykhər]; (ריכטיק) סוחריש [sókhrish]; לויטן סוחרישן שטייגער [sókhrishn].
businessman; businesswoman; business person
(דער) סוחר [sóykhər] (ל″ר: [sókhrəm]), ל″נ: (די) סוחרטע [sóykhertə] (ל″ר: -ס); (דער) געשעפטסמאַן (ל″ר: (די) געשעפטסלײַט, ל″נ: (די) געשעפטספרוי (ל″ר: -ען);
(דער) קאָמערצאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָמערצאַנטקע (\קאָמערצאַנטין) (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} קויפמאַן (ל″ר: קויפלײַט);
{פון די ענגליש ריידנדיקע לענדער, פאַרשפּרייט אויך אַנדערשוואו:}
(דער) ביזנעסמאַן, ל″ר: ביזנעסלײַט;
{אין די רוסיש ריידנדיקע לענדער און די לעצטע יאָרן פאַרשפּרייט אויך אַנדערשוואו:}
(דער) ביזנעסמען [biznəsmén], ל″נ: (די) ביזנעסמענקע [biznisménke].
(bussing (as policy
די אַרויסבוסירונג; די פונאַנדערבוסירונג.
bust (n.)
(דער) (פרויאישער) ביוסט (ל″ר: -ן); (דער) בוזעם (ל″ר: -ס).
bust (v.) (break)
צעברעכן.
bust: get busted
געכאַפּט ווערן; אַרעסטירט ווערן; אויפגעדעקט ווערן פון דער פּאָליציי.
bust: go bust
באַנקראָטירן; אָנזעצן.
(.bustle (n
(די) האַוועניש; (די) יאָגעניש; (די) טומלעניש; (די) גערודערונג.
bustle with
שפּרודלען מיט; קלינגען מיט; ווירבלען מיט.
bustles with activity (/life)
ס′שפּרודלט; ס′קלינגט; ס′ווירבלט.
(.bustling (n
(די) האַוועניש; (די) יאָגעניש; (די) טומלעניש; (די) גערודערונג.
busty
מיט אַ גרעסערן (\גרויסן) בוזעם (\ביוסט).
busy
פאַרנומען; באַשעפטיקט;
{{לומדיש; סוחריש:} פאַרעסקנט [farásk(ə)nt].
busy as a bee
(זײַן) זייער שטאַרק פאַרנומען (\באַשעפטיקט);
{פראַזעס:} אַרומלויפן — ווי אָן אַ קאָפּ; ווי אָן זיך; ווי אַ וועווערקע אין ראָד; ווי חייקל אויפן יאַריד.
busy as Grand Central Station
פאַריאָגט (\געפּאַקט) — ווי דער צענטראַלער וואָקזאַל; ווי אַ יריד אין תמוז [táməz]; ווי קראָכמאַלנע אין וואַרשע; ווי ברייטע גאַס אין ווילנע.
busy oneself with
זײַן פאַרנומען מיט; פאַרנעמען זיך מיט;
{אין טייל דיאַלעקטן מיטן קנייטש אַז קיין ערנסטע אַרבעט טוט מען דערבײַ ניט:} פּאָרען זיך;
{לומדיש:} זיך מתעסק זײַן מיט [məsásəg-zayn].
busy season
(דער) הויכער (\פאַרנומענער) סעזאָן (ל″ר: -ען).
busy signal
דער סיגנאַל „פאַרנומען“; (אַ\דער) פאַרנומען⸗סיגנאַל.
busy: keeping busy
זײַן (\בלײַבן) באַשעפטיקט; האַלטן זיך באַשעפטיקט (\פאַרנומען).
busy: very busy
שטאַרק (\זייער) באַשעפטיקט (\פאַרנומען \פאַרעסקט [far-éysikt], דרומדיק: [far-áysikt]).
{טאָמער צופיל:}
פאַריאָגט; פאַרהאַוועט; פאַריאָגט און פאַרהאַוועט.
busybody
אַ יענטע; אַ קאָכלעפל; אַ קוק⸗אין⸗טאָפּ; אַ פּלוידערזאַק;
{אינטענסיפיצירט:} אַ יענטע טעלעבענדע;
{פראַזע:} בײַ אַלעמען מישט ער (\זי) זיך!.
(.but (conj
אָבער; נאָר; נאָר וואָדען [nòr-vodén], אויך: נאָר וואָס דען;
{אַ קאַפּ לומדיש:} אלא וואָדען [èlə-vodén], אויך: אלא וואָס דען [èlə-voz-dén];
{אַרכעאיש ע″ט, אויפגעלעבט ליטעראַריש, פּאָעטיש:} נײַערט.
but if not
טאָמער ני(ש)ט; אַני(ש)ט; אַז ני(ש)ט; אויב ני(ש)ט.
(.but (prep
אַחוץ [akhúts], דרומדיק: [akhíts]; חוץ [khúts], דרומדיק: [khíts]; אויסער; מיטן אויסנאַם פון.
(butcher (n.) (meat seller/dealer
{דער עיקר בײַ יידן:} (דער) קצב [kátsəv] (ל″ר: קצבים [katsóvəm], דרומדיק: [katsúvəm]), ל″נ אויך: קצבטע [kátsəf-tə] (ל″ר: -ס); {אין טראַדיציאָנעלע קרײַזן קען אָבער „קצבטע“ אויך הייסן: ′די ווײַב פונעם קצב′};
{וועגן ניט⸗יידן צי ניט קיין כשרע:} (דער) חזירניק [kházər-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) חזירניצע (ל″ר: ס); (דער) קאַלבאַסניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) קאַלבאַסניצע (ל″ר: -ס);
{אוניווערסאַל:} (דער) פלייש⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פלייש⸗הענדלערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} (די) פלייש⸗הענדלערקע (ל″ר: -ס).
(butcher (n.) (fig. pej
(דער) קוילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שעכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער פון מערערע מענטשן קרבנות:} אויסקוילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אויסשעכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(.butcher (v.) (fig. pej
קוילע(נע)ן; שעכטן (ל″ע: געשאָכטן);
{טאָמער וועגן מערערע מענטשן קרבנות:} אויסקוילע(נע)ן; אויסשעכטן.
butcher shop
(די) יאַטקע (ל″ר: -ס).
(butcher shop: at/in the butcher shop (/the butcher’s
בײַם קצב [bàm-kátsəv]; אין (דער) יאַטקע.
butcher’s trade (job, field)
(די\דאָס) קצבות [katsóvəs], דרומדיק: [katsúvəs].
(.butchering (n.) (fig. pej
{פון אַ קענטיקער צאָל מענטשן:} (די) אויסשעכטונג (ל″ר: -ען); (די) אויסקוילונג (ל″ר: -ען); (די) אויסקוילעניש (ל″ר: -ן); (די) שחיטה [sh-khítə] (ל″ר: שחיטות);
{ווײַטער פיגוראַטיוו וועגן טאָן זייער שלעכט אַן אַרבעט וואָס מאַכט אַוואָס⸗ניט⸗איז קאַליע:} (די) שעכטונג (ל″ר: -ען); (די) קאַליע⸗מאַכונג (ל″ר: -ען); (די) פּאַרטאַטשנע אַרבעט.
butler
אַ שטוביקער באַדינער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ הויז⸗משרת [məshórəs], דרומדיק: [məshú:rəs] (ל″ר: משרתים [məshórsəm]);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער: (דער) באָטלער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
(.butter (n
(די\דער) פּוטער.
(.butter (v
באַשמירן מיט פּוטער; אָנשמירן די פּוטער.
butter up
אונטערשמירן מיט חניפהלעך [kh(a)nífələkh];
זיך צוחנפענען צו [tsú-khànfənən], דרומדיק: [tsí:-khànfənən]; זיך אונטערחנפענען צו [úntər-khànfənən], דרומדיק: [íntər-khànfənən].
butterfly
(דאָס\די) זומערפייגעלע [zúmər-fèygalə], דרומדיק: [zímə(r)-fàygalə] (ל″ר: -ך); (דער\דאָס) פלאַטערל (ל″ר: -עך); (דער\דאָס) שמעטערלינג (ל″ר: -ען);
{דיאַלעקטיש:} (דאָס\די) באַבעלע (ל″ר: -עך).
butterfly stroke (swimming)
(דער) פלאַטערל⸗שווים (ל″ר: -ען); (דער) אויסצי⸗שווים (ל″ר: -ען).
buttocks
(דער) הינטערחלק [híntər-khèylək], דרומדיק: [híntər-khàylək]; (די\דאָס\דער) געזעס; (דער) אחור [ókhər], דרומדיק: [(úkhə(r];
{מיט אַ מאָס הומאָר:} (די) אחוריים [akhəráyəm]; די מחילה [məkhílə], דער דאָס.
(.button (n
(דאָס\דער) קנעפּל (ל″ר: -עך, אויך: -ען);
{טאָמער אַ זעלטן גרויסער:} (דער) קנאָפּ (ל″ר: קנעפּ);
{טאָמער אַ זעלטן קליינער, אָדער סתם צאַרטלעך, וואַרעם:} (דאָס\דער) קנעפּעלע [knépale] (ל″ר: -ך [knépalakh]).
button up
פאַרשפּילעווען זיך; פאַרשפּיל(י)ען זיך; צושפּילן זיך [tsúshpiln-zəkh], דרומדיק: [tsíshpiln-zakh]; פאַרקנעפּלען זיך.
(.buttonhole (n
(דער) קנאָפּלאָך (ל″ר: קנעפּלעכער).
buxom
הויכברוסטיק; פולברוסטיק.
buy (n.): good buy
אַ מציאה [am(ə)tsíyə];
{פראַזע:} גוט אײַנגעהאַנדלט!.
קויפן;
{וועגן אַ ספּעציפישן קנין, בדרך כלל פון אַ גרעסערן יש:} אָפּקויפן;
{אַז ס′גייט אין קויפן אַ צאָל אָדער אַ סך זאַכן:} אײַנקויפן.
buy a person’s loyalty
(עמעצן) אָפּקויפן; אונטערקויפן.
buy: person who buys everything in sight
{פראַזעס:} (אַז) אַלצדינג קויפט ער אָפּ(עט); אַן אָפּקויפער אַלצדינג;
{לומדיש:} אַ קונה⸗הכל [akòynə-hákl], צפונדיק: [akèynə-hákl].
buyback
(די) צוריקפאַרקויפונג (ל″ר: -ען).
buyer
(דער) קונה [kóynə], צפונדיק: [kéynə] (ל″ר: קונים);
(דער) קויפער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאמער אין מער אַלגעמיינעם זין פון אַ קליענט וואָס ק ע ן קויפן:} (דער) קונד (ל″ר: -ן).
buyer’s market
דעם קונהס אַ גוטע שעה [dem-kóynəs|agùtə-shó], דרומדיק: [:dem-kóynəs|agìtə-shú], צפונדיק: [dem-kָynəs|agùtə-shó];
{לומדיש:} אַ שעת פּיזור [ashàs-pízər].
buyer’s remorse
דעם קונהס (אַ) חרטה [dem-kòynəs-kharótə], דרומדיק: [dem-kòynəs-kharú:tə], צפונדיק: [dem-kèynəs-kharótə];
{פראַזע:} שפּירן (דערנאָכדעם) דעם מקח טעות [mèkəkh-tóəs], דרומדיק: [mèykəkh-tú:əs].
buying and selling
מקח וממכר [mèkəkh-umímkər], דרומדיק: [(mèykəkh-imímkə(r];
קויפן און פאַרקויפן;
{לומדיש:} קנין ומכירה [kìnyən-um(ə)khíyrə], דרומדיק: [kìnyən-im(ə)khí:rə].
(.buzz (n
(דער) זשום; (די) הוזשעניש; (די) זשוזשעניש.
buzz (n.) (rumors, talk, assumptions)
די קלאַנגען (ל″ר); אָדאָס וואָס מ′רעדט (ל″ר); די שושקענישן מיט די ריידענישן (ל″ר); (די) זאָגעכצער און זאַגעכצער (ל″ר);
{די) געריידעניש (ל″ר: -ן); (די\דאָס) גערייד;
(דער) זשום;
{הערה: דער באַנוץ דאָ פון „זשום“ איז מושפּע פון ענגלישן וואָרט — אויף יידיש הערט מען אַשטייגער דעם זשום פון די שמועסן אַרום טיש; די אויסשפּרייטונג אויפן זין „אָדאָס וואָס מענטשן ריידן בכלל וועגן אַן ענין“ איז אַפּנים אַ נאַטירלעכע אַנטוויקלונג}.
buzz: the buzz is that (/according to the buzz)
מ′רעדט, אַז; מ′שמועסט, אַז; פאַראַן אַ קלאַנג, אַז; מ′זאָגט, אַז; מ′שושקעט, אַז.
פאַראַן אַ קלאַנג, אַז; מ′רעדט און מ′שושקעט, אַז.
buzz (v. intrans.)
הוזשען; זשוזשען; זשומען.
buzz: it’s buzzing in my ear
ס′הוזשעט אין די אויערן; {דיאַלעקטיש אויך:} עווערן; אייערן.
buzz (v. trans.)
אָנזשומען; אָנזומזען; אָנרעשן [ón-rà(ə)shn].
buzzer
(דער) באָזער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) זשום⸗גלעקל (ל″ר: -עך).
buzzword
(דאָס\דער) קלינגוואָרט (ל″ר: קלינגווערטער);
(.by (adv
פאַרבײַ(⸗); („דער עראָפּלאַן איז פאַרבײַגעפלויגן“).
(.by (prep
בײַ [ba]; („בײַ זיי איז אַלעמאָל פריילעך!“).
(by (followed by author’s name
פון.
(by (means of
מיט; („קום צו פאָרן מיטן סאָבוויי“).
by five o’clock
ביז פינף אַזייגער; ני(ש)ט שפּעטער ווי פינף אַזייגער.
by golly (/jove, etc)
גיי ווייס; גלייב עס צי ני(ש)ט; אַ קשיא אויף אַ מעשה [akáshəf-amáysə].
by now
איצט(ער), שוין; איצט(ער) איז שוין דער פאַל, אַז.
by the way
אגב [ágəv]; דרך אגב [derkhágəv]; פאַרבײַגייענדיק;
אַז מ′האַלט שוין דערבײַ; אַז ס′גייט (\גייען) שוין די רייד דערוועגן; פאַראיינוועגס; אינאיינוועגס (\אין איינוועגס); פאַרבײַגייענדיק; אַז מ′רעדט שוין [amrét-shòyn]; אַז מ′האַלט שוין אין ריידן (\רעדן);
{לומדיש:} אגב אורחא [àgəvúrkhə], דרומדיק: [àgəf-í:rkhə]; כלאחר יד [klàkhər-yád];
{לומדיש, דער עיקר אין זין פון ′צופעליק′:} על⸗פּי מקרה [àlpə-míkrə];
{דיאַלעקטיש, שיער ניט אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} מחשבותן [makh-shóvəsn], דרומדיק: [makh-shúvəsn];
{דערציילעריש; געוויינטלעך נ אָ ך דער דערמאָנטער זאַך:} ני(ש)ט דאָס בין איך אויסן; ני(ש)ט דאָס איז דער עיקר [dəríkər].
by then
דעמאָלט שוין; דעמאָלט איז שוין געווען דער פאַל, אַז.
!by: Come by
כאַפּ(ט) זיך ווען⸗ני(ש)ט⸗איז אַרײַנעט.
by-election
ספּעציעלע איינצל⸗וואַלן.
bygone days (/years)
אַמאָליקע יאָרן; אַמאָליקע צײַטן; אַמאָל אַמאָל; גאָר אַמאָל; אין די אוראַלטע צײַטן;
{לומדיש:} אין די קדמונישע צײַטן (\יאָרן) [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishə].
bygones: Let bygones be bygones
{פראַזעס:} מ′דאַרף שוין פאַרגעסן!; גענוג וועגן דעם!; (אַ)וויפל קען מען?; וואָס (איז) געווען איז געווען!; מ′דאַרף שוין פאָרן ווײַטער!.
byline
דעם מחברס נאָמען [məkhábərz];
{אין מזרח:} דעם אַווטאָרס (נאָמען און) פאַמיליע.
bypass (n.) (med.)
(דער) בײַפּאַס (אויך: באַיפּאַס) (ל″ר: -ן).
!Bye-bye
זײַ(ט) געזונט!; אַ גוטן!; אַ גוטן טאָג!;
{טאָמער אין אָוונט צי בײַנאַכט:}
אַ גוטע נאַכט!;
{אין טראַדיציאָנעלע קרײַזן מיט באַזונדערער וואַרעמקײַט:
זײַ(ט) געבענטשט!;
{דרומדיק:} האָטס מיר און זײַט(ס) מיר!.
bystander
(דער) צוקוקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) צוקוקערין (ל″ר: -ס);
{חסידיש:} (דער) בײַשויער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) בײַשויערין (ל″ר: -ס).
(.byte (n
(דער) בײַט (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
byword
אַ במקום וואָרט (אויף) [abímkəm]; שיער ניט אַ סימבאָל (פאַר).
Byzantine
ביזאַנטיש.
Byzantium
{אָן אַן אַרטיקל} ביזאַנטיום.
English-Yiddish Dictionary
C
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
C
(דער) צע (דריטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [:si].
c-section
(דער) קייסער⸗שניט (ל″ר: -ן).
cab
{מאַשין וואָס פירט פּאַסאַזשירן (פאַר באַצאָלט):} (דער) טאַקסי (ל″ר: -ס);
{געזעס⸗שטיבעלע פון אַ וואָגן:} (די) בויד; (דאָס\די\דער) בײַדל;
{בײַ מאָדערנע מאַשינען אָפטער:} (די) קאַבינע (ל″ר: -ס).
(דער) טאַקסיסט (ל″ר: -ן); (דער) שאָפער [shófərci (ל″ר: -ן [shoférn]);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך אומפאָרמעל:} (דער) טאַקסי טרײַבער (ל″ר: ø, אויך: -ס);
{איראָניש, הומאָריסטיש צי ביטולדיק:} (דער) בעל⸗עגלה [balególə], דרומדיק: [baləgú:lə] (ל″ר: בעל⸗עגלות).
cab: private (“gypsy”) cab
אַ פּריוואַטער טאַקסי (ל″ר: -ס).
cabal
(די) כאָפּטע (ל″ר: -ס); (די) באַנדע (ל″ר: -ס); (די) חבריא [khevráyə] (ל″ר: חבריות); (די) קליקע (ל″ר: -ס); (די) כאַליאַסטרע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) כנופיא [knúfyə], דרומדיק: [knífyə] (ל″ר: כנופיות); (די) פּמליא [pamályə] (ל″ר: פּמליות);
{טאָמער אין רעליגיעזע קרײַזן}: (די) כת [kát] (ל″ר: כתות [kátəs]) {פאַראַן אויך דער ל″ר „כיתות“ [kítəs], וואָס האָט זיך אין די לעצטע דורות אויסגעמישט מיטן זין פון „קלאַסן אין אַ טראַדיציאָנעל רעליגיעזן חינוך מוסד“};
{פראַזעס:} די צונויפגערעדטע חברה [khévrə]; דער געהיימער צונויפבונד.
cabala → kabbalah
cabalist → kabbalist
cabaret
(דער) קאַבאַרע [(kabaré(y] (ל″ר: -ען); (דער) קאַבאַרעט (ל″ר: -ן).
cabbage
(די\דאָס) קרויט.
cabbie → cab driver
(cabin (rural home made of wood
(דאָס\די) שטיבעלע (ל″ר: -ך); (די) כאַטע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין וואַלד}: {דאָס\די) וואַלד⸗הויז (ל″ר: הײַזער).
cabin pressure
(דער) קאַבינע⸗דרוק.
(cabinet (furniture
(דאָס\דער) עלמערל (ל″ר: -עך); (די) שאַפקע (ל″ר: -ס).
(.cabinet (pol
(דער) קאַבינעט (ל″ר: -ן); (די) רעגירונגס⸗מיניסטאָרן (ל″ר);
{לומדיש:} (דער) מלוכהשער ועד [mlúkhishər|vád], דרומדיק: [mlí:khishər|vá:t].
(.cable (n
(דער) קאַבל (ל″ר: -ען); (די) אַנקער⸗שטריק (ניטאָ קיין ל″ר).
(.cable (v
אָפּקלאַפּן אַ דעפּעש; טעלעגראַפירן.
cable car (referencing trolley system, not an individual car/wagon)
{טאָמער אַ טראַמווײַ מיט אונטערערדישע שטריק, עלעהיי נוסח סאַן פראַנציסקאָ:} (דער) קאַבל⸗טראַמווײַ (ל″ר: -ען); (דער) טראַמווײַ מיטן (\אויפן) קאַבל;
{טאָמער ברייטער גערעדט געוואָרן:} (דער) טראַמווײַ (ל″ר: -ען).
cable news
(די) שטענדיקע נײַעס (ל″ר); (די) קאַבל נײַעס.
cable television
(די) קאַבל⸗טעלעוויזיע.
caboose
(דער) לעצטער וואַגאָן (ל″ר: -ען; ל″ר: -עס);
{שפּאַסיק; כלומרשט לומדיש:} (דער) וואַגאָן אחרון [vàgon-ákhrən] (ל″ר: וואַגאָנים אחרונים [vagònəm-akhróynəm], צפונדיק: [vagònəm-akhréynəm].
cache (n.)
(די) באַהעלטעניש (ל″ר: -ן); (דער) זאַפּאַס [zapás] (ל″ר: -ן).
cache (comp., intern.)
(דער) קאַש; (דער) שײַער (ל″ר: -ס).
cachet
(דער) פּרעסטיזש; (דער) כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvət]; (דער) סטאַזש; (די) אָנגעזעענקײַט.
cacophony
(די) קאַקאָפאָניע; אַ סקריפּעניש⸗מוזיק.
cactus
(דער) קאַקטוס (ל″ר: -ן).
cad
אַ פּאַסקודנער מאַן (ל″ר: מענער); אַ כאָלעריע (ל″ר: -ס); אַ כאַם (ל″ר: -עס).
cadaver
(דער) קאַדאַווער (ל″ר: -ס); אַ גוף צום שטודירן (מעדיצין);
(דער) באַרמענע [bármənə] (ל″ר: -ס); (דער) בר⸗מינן [bár-mənən] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) גוף המת [guf-(h)amés] (ל″ר: גופי מתים [gùfey-méysəm], דרומדיק: [gìfay-máysəm]);
cadence
(די\דער) קאַדענץ.
cadre
(דער) קאַדער (ל″ר: -ס; אויך: קאַדרען).
caesarean section
(דער) קייזערשניט (ל″ר: -ן).
café
(די\דער) קאַפע [(kafé(y] (ל″ר: -ען);
(דער) רעסטאָראַנטשיק (ל″ר: -עס); (דאָס\דער) רעסטאָראַנ(ע)כל (ל″ר: -עך).
cafeteria
(די) קאַפעטעריע (ל″ר: -ס).
caffeinate
קאַפעאינירן.
caffeine
(דער) קאַפעאין.
(.cage (n
{פאַַר אַ חיה רעה אַַשטייגער אין חיות⸗גאָרטן צי אַ מענטשן אין געוויסע לענער אויפן באַשולדיקטן אין אַ משפּט:} (דער\די) שטײַג (ל″ר: -ן);
{פאַר א שטוביקער חיה פון מיטלדיקער גרייס:} (דער\די\דאָס) שטײַגל (ל″ר: -עך);
(פאַר אַ קליינינקער שטוביקער חיהלע:} (דאָס\דער\די) שטײַגעלע (ל″ר: -ך);
{טאָמער אין אַלגעמיין, מער אַבסטראַקט, מיטן טראָפּ אויף דער געפאַנגענקײַט, ניט דווקא אויף אַ סטרוקטור מיט גראַטעס:} (די) געפענגעניש [gəféyngənish] (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש; ליטעראַריש:} (די) קליאַטקע (ל″ר: -ס); (די) קליעטקע (ל″ר: -ס).
(.cage (v
אַרײַנשטעלן (\פאַרשפּאַרן) אין שטײַג; פאַרשטײַגן.
cagey
מיט אַ כיוון אומקלאָר []; קליגעריש צוריקגעהאַלטן; דווקא מיט אַ האַלבן מויל [dáfkə].
(Cahan, Abraham (Abe) (1860–1951
אַבּ. קאַהאַן [áb|ká(h)(ə)n]; אויך: [éyb|ká(h)(ə)n];
אברהם בן שכנא כהן;
געבאָרן: פּאָדבערעזע, ווילנער גובערניע (לעת עתה: פּאַבערזשע, ליטע); געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
Cahan, Mendy (b. 1963)
מענדי כהנא [méndiy|kahánə];
מענדי קאַהן [méndiy|ká(:)n];
געבאָרן: אַנטווערפּן.
(1937–1881) Cahan, Yehudah Leib
י ל. כהן [yúd|láməd|ká(h)(ə)n], דרומדיק: [yí:(ə)t|lámət|ká:(ə)n]
יהודה⸗לייב כהן [y(əh)údə|léyb|ká(h)(ə)n], דרומדיק: [y(əh)í:də|láyp|ká:(ə)n];
געבאָרן: ווילנע; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
cahoots: be in cahoots
{ווען ס′גייט אין לינקע געשעפטן אָדער אַוואָס⸗ניט⸗איז ניט שיין:} מאַכן (אַ) יד אחת [ayadákhəs]; זיך אויפריידן; אַרבעטן אינאיינעם (\צוזאַמען); זײַן אין אַ שותפות [shútfəs], דרומדיק: [shítfəs]; זײַן אין קאָנפעדעראַציע;
{טאָמער בפירוש לרעה:} שליסן בלאַט; אינטריגירן.
Cain (bibl.)
קין [káyən];
{פראַזע:} קין איז ני(ש)ט הבל [hévl], דרומדיק: [héyvl] {′עסן איז גראַדע ניט קיין גאָרניט⸗זאַך′ {< האָמאָנימיע: קין ∼ קײַען, און הבל ∼ הבל הבלים}.
Cairo
(אָן אַן אַרטיקל) קאַיראָ; קאַאיר.
cajole
אויספירן (בײַ עמעצן) דורך צושטיין און ני(ש)ט אָפּלאָזן; דערגיין די יאָרן ביז מ′פּועלט אויס [póyəlt], צפונדיק: [péyəlt]; דרייען אַ קאָפּ ביז מען פירט ני(ש)ט אויס.
(.cake (n
(דער) לעקעך (ל″ר: -ער); (דער) טאָרט (ל″ר: -ן); (דער) קוכן (ל″ר: -ס);
{הערה: אין פאַרשיידענע דיאַלעקטן און סביבות גילטן צוויי צי אַלע דרײַ ווערטער מיט ספּעציפישע אונטערשיידן אינעם מין געבעקס.}
(cakewalk (piece of cake, something easy to do
אַ קינדערשפּיל; אַ שיבוש [ashíbəsh]; ני(ש)ט קיין גרויסע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə].
calamitous
קאַטאַסטראָפאַל; טראַגיש; קלאָגעדיק.
calamity
(די) קאַטאַסטראָפע (ל″ר: -ס); (דער) אומגליק (ל″ר: -ן); אַ בראָך.
calcium
(דער) קאַלציום.
calculate
רעכענען; חשבונען [khézhbənən]; מאַכן אַ חשבון [akhézhbm]; קאַלקולירן;
{{טאָמער איז דערפירט די אַרבעט צו אַ גמר אָדער מ′איז אויסן אויך וועגן דעם רעזולטאַט, ניט נאָר דעם פּראָצעס:} אויסרעכענען; אויסחשבונען [óys-khèzhbənən]; דערגיין דעם חשבון.
calculated risk
אַן אויסגערעכנטע ריזיקע (ל″ר: -ס); אַ קאַלקולירטע אײַנשטעלעניש (ל″ר: -ן).
calculation
(די) אויסרעכענונג (ל″ר: -ען); (די) קאַלקולאַציע (ל″ר: -ס).
calendar
{יידישער אָדער וואָס נעמט אויך אַרײַן די יידישע דאַטעס:}
(דער) לוח [lúakh], דרומדיק: [lí:əkh] (ל″ר: לוחות [lúkhəs], דרומדיק: [lí:khəs]);
{אַלגעמיינער:}
(דער) קאַלענדאַר [kaləndár] (ל″ר: קאַלענדאַרן).
calendar month
(דער) קאַלענדאַרישער חודש [khóydəsh], צפונדיק: [khèydəsh] (ל″ר: חדשים [khadóshəm], דרומדיק: [khadú:shəm]).
calendar year
(דער\דאָס) קאַלענדאַרישע(ר) יאָר (ל″ר: -ן; אויך: ø).
calendric
קאַלענדאַריש; לויטן לוח [lúəkh], דרומדיק: [lí:yəkh].
calendrics
{וועגן יידישן לוח:} חכמת הלוח [khòkhməs-(h)alúəkh], דרומדיק: [khòkhməs-(h)alí:yəkh];
{אוניווערסאַל:} (די) קאַלעדאַר וויסנשאַפט.
calf
(דאָס\די\קער) קאַלב (ל″ר: קעלבער).
caliber
(דער) קאַליבער (ל″ר: -ס); (די\דער) קוואַליטעט (ל″ר: -ן).
calibrate
קאַליברירן.
California
{אָן אַן אַרטיקל} קאַליפאָרניע [kaləfórnyə].
California dreaming
(די) קאַליפאָרניער חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs] (ל″ר).
Californian
{אומבייגעוודיק:} קאַליפאָרניער;
{בייגעוודיק:} קאַליפאָרניש
Californian spirit
(די) קאַליפאָרנישקײַט {מיט אַ סך אַמעריקאַנישע אַסאָציאַציעס אין לעבנס⸗שטייגער, אידעאָלאָגיע, שטימונג, וועלט⸗באַנעם וכו′ („די קאַליפאָרנישקײַט האָט מען בײַ דער גאַנצער משפּחה גלײַך באַמערקט“)}.
caliph
(דער) כאַליף (ל″ר: -ן).
caliphate
(דער) כאַליפאַט (ל″ר: -ן).
(call (n.) (telephone call
(דער) קלונג (ל″ר: -ען); (דער) טעלעפאָן (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) רוף (ל″ר: ן); (דער) אָפּקאָל (ל″ר: -ן).
(call (n.) (appeal, proposal
(דער) אויפרוף (ל″ר: -ן); (דער) אַרויסרוף (ל″ר: -ן).
call (decision)
(דער) באַשלוס (ל″ר: -ן).
(call (v.) (by telephone
טעלעפאָנירן; אָנקלינגען;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} אָפּרופן; אָפּקאָלן;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} פּאַזוואָניען.
call button
(דער\דאָס) אָנקלונג⸗קנעפּל (ל″ר: -עך).
call center
(דער) טעלעפאָנישער צענטער (ל″ר: -ס).
call for
פאָדערן; אַרויספאָדערן; אַרויסרופן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]).
call for unity
אַרויסרופן צו אחדות [ְághdəs], {מער פאָרמעל:} [ághdus], דרומדיק: [ághdis];
(אַרויס)פאָדערן אייניקײַט.
call-in program
(די) קלינג⸗אַרײַן פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) אַרײַנרוף⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען).בשפאםר
call number (of book in library)
(דער) בוך⸗נומער (ל″ר: -ן); (דער) ביבליאָטעק⸗נומער (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש:} (די) סיגנאַטור (ל″ר: -ן).
call of nature: obey a call of nature (go to toilet, euph.)
טאָן אַ מענטשלעך געברויך; אויספירן אַ צורך [atsóyrəkh], צפונדיק: [atséyrəkh];
{פראַזע:} גיין וואו דער קיסר גייט אַליין [kéysər], דרומדיק: [(káysə(r].
call off
אַנולירן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn]; מבטל מאַכן [məvátl-màkhn];
{ווייניקער פאָרמעל:} אָפּלאָזן.
call (someone) names
אָנזידלען מיט מיאוסע ווערטער (\נעמען) [míy(ə)sə]; אָנרופן מיט זידל⸗ווערטער (\זידל⸗נעמען); אויסזידלען מיטן גאַנצן קלאַפּערגעצײַג.
call the shots
זײַן דער גאַנצער באַלעבאָס; האָבן די גאַנצע דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə]; זײַן אַ גאַנצער פּוסק אחרון [pòysək-ákhrən], צפונדיק: [pèysək-ákhrən].
call to the Torah (for an aliyah)
אויפרופן צו דער תורה [tóyrə], צפונדיק: [téyrə]; אויפרופן אויף אַן עליה [ànalíyə]; געבן אַן עליה.
call (n.): missed call
(דער) פאַרזאַמטער (\פאַרפעלטער) קלונג (ל″ר: -ען).
call: That’s what you call a…?! (mockingly)
אָט דאָס הייסט בײַ דיר (\אײַך) אַ …?!; אויך מיר אַ…!;
יאָ, אוודאי, ווי איך בין אַ טערק! [avádə].
caller (person who visits)
(דער) באַזוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַרײַנגייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
caller (person who telephones)
(דער) אָנקלינגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) טעלעפאָנירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) רופער; (דער) אָפּרופער; (דער) קאָלער; (דער) אָפּקאָלער.
caller ID
(דער) אָנקלינגער⸗ווײַזער (ל″ר: -ס); (דער) קלינגער⸗ווײַז (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) „קאָלער אײַ⸗די“.
call girl
אַ באַשטעלטע פּראָסטיטוטקע (ל″ר: -ס); אַ רוף⸗מיידל (ל″ר: -עך).
calligrapher
(דער) קאַליגראַף (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאַליגראַפין (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש; אויפגעלעבט פון הומאָר וועגן (גוטמוטיק):} (דער) כתבא רבא [kàsvə-rábə] (ל″ר: -ס).
calligrapher of Torahs, phylacteries, mezuzahs (as per Jewish law)
(דער) סופר [sóyfər], צפונדיק: [séyfər] (ל″ר: סופרים [sófrəm]);
{מער ספּעציפיש:} (דער) סופר סת″ם [sòyfər-stám], צפונדיק: [sèyfər-stám] (ל″ר: סופרי סת″ם [sòfrə-stám]); {סת″ם = ספרים (\ספרי תורה), תפילין, מזוזות}.
calligraphic
קאַליגראַפיש.
calligraphy
(די) קאַליגראַפיע [kàləgráfyə];
{טאָמער מיטן יידישן א″ב אויך:}
(דאָס\דער) כתיבהן [k(ə)sí(y)vən]; (דאָס\דער) אויסכתיבהן [óys-k(ə)sì(y)vən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-k(ə)sì:vən];
{טאָמער אַלץ קונסט צי קענטעניש:} (די) כתיבהונג [ksí(y)vung], דרומדיק: [k(ə)sí:vink]; (די) כתיבה⸗קונסט.
calling (mission in life)
(די) שליחות [shlí(y)khəs] (ל″ר: -ן); (דער) באַרוף [bsarúf] (ל″ר: -ן).
calling (profession)
(דער) פאַך (ל″ר: -ן); (די) מלאכה [m(ə)lókhə], דרומדיק: [m(ə)lúkhə] (ל″ר: מלאכות); (דער) באַרוף (ל″ר: -ן).
call-in program (/show)
אַן אַרײַנקלינג⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
call-up (military)
(דער) מיליטערישער אויפרוף (\צונויפרוף); (די) מאָביליזאַציע [mòbələzátsyə] (ל″ר: -ס).
(.calm (n
(די) רו; (די) מנוחה [m(ə)núkhə], דרומדיק [m(ə)níkhə].
(.calm (v. trans
באַרואיקן [barúikn], דרומדיק: [barí:y-(i)kn]; אײַנשטילן; (עמעצן) אַרײַנטאָן אַ מנוחה [amnúkhə], דרומדיק: [amní:khə];
{ליטעראַריש:} לינדערן.
(.calm (adj
רואיק [rú-ik], דרומדיק: [ríyik]; מנוחהדיק [mənúkhə-dik], דרומדיק: [məní:khə-dik]; שטיל; שלווהדיק [shálv-dik];
{אַ קאַפּ לומדיש:} במנוחה [bim(ə)-núkhə], דרומדיק: [bim(ə)-ní:khə]; {נאָכמער לומדיש:} נחת⸗רוחדיק [nàkhəs-rúəgh-dik], דרומדיק: [nàkhəs-rí:yəgh-dik];
{דיאַלעקטיש:} געמאַך; לאַגאָדנע; ספּאַקאָינע.
calm (oneself) down
באַרואיקן זיך; אײַנרואיקן זיך.
!Calm down
באַרואיק(ט) זיך! [barúy(ə)k(t)sakh] צי [barúy(ə)g(d)zəkh], דרומדיק: [barí:(ə)yk(t)sakh] צי [barí:y(ə)g(d)zəkh].
calmly
רואיק [rú(-)ik], דרומדיק: [ríyik]; רואיקערהייט; במנוחהדיק [bim(ə)núkhə-dik], דרומדיק: [bim(ə)ní:khə-dik]; שטיל; שלווהדיק [shálvə-dik];
{לומדיש:} בניחותא [bənikhúsə], דרומדיק: [bənikhí:sə], {וואַריאַנט:} [bəníkhəsə].
{דיאַלעקטיש:} געמאַך; לאַגאָדנע; ספּאַקאָינע.
calmness
(די) רואיקײַט [rúykayt] אָדער [rú-əkayt], דרומדיק: [rí:əkayt]; (די) שטילקײַט; (די) מנוחהדיקײַט [mənúkhə-dəkàyt], דרומדיק: [məní:khə-dəkàyt].
{לומדיש:} מנוחת הנפש [m(ə)nùkhəs-(h)anéfəsh], דרומדיק: [m(ə)nì:khəs-(h)anéyfish]; שלווה [shálvə]; שלום ושלווה [shòləm-v(ə)shálvə];
{אַרכעאיש, האָט זײַן אָרט אין סטיליזירונגען פון עברי טײַטש:} זענפטיקײַט.
calorie
(די) קאַלאָריע [kalóryə] (ל″ר: -ס).
(.calque (n
(די) קאַלקע (ל″ר: -ס); (די) לײַ⸗איבערזעצונג (ל″ר: -ען).
(.calque (v
קאַלקירן; פראַזעאָלאָגיש איבערזעצן.
calumny
(דער) בלבול שקר [bìlbl-shékər], דרומדיק: [(bìlbl-shéykə(r] (ל″ר: בלבול שקרים [bìlbl-shkórəm], דרומדיק: [bìlbl-shkú:rəm]);
(די) דעפאַמאַציע (ל″ר: -ס); (די) פאַרלוימדונג (ל″ר: -ען); (דער) פּאַשקוויל (ל″ר: -ן).
Calvinism
(דער) קאַלוויניזם.
Calvinist (adj.)
{באַטאָנענדיק די שיטה:} קאַלוויניסטיש;
{באַטאָנענדיק די סביבה פון די אָנגעהעריקע:} קאַלוויניש.
camaraderie
(די) חברישקײַט [khávərish-kàyt]; (די) חברשאַפט [khávər-shàft]; (די) פּאַניבראַטישקײַט; (די) צוזאַמענפאַרברענגעניש; (די) קאַמעראַדישקײַט.
Cambodia
{אָן אַן אַרטיקל} קאַמבאָדיע [kambódyə].
Cambodian (n.)
(דער) קאַמבאָדיער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קאַמבאָדיערין (ל″ר: -ס);
{מער אינטים, בייגעוודיק:} (די\דער) קאַמבאָדישע(ר).
Cambodian (adj.)
קאַמבאָדיש; קאַמבאָדיאַניש;
{אומבייגעוודיק:} קאַמבאָדיער.
camcorder
(דער) קאַמקאָרדער (ל″ר: -ס);
(דער) ווידעאָ⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן); (די\דער) ווידעאָ⸗קאַמעראַ (ל″ר: -ס).
came → come
camel
(דער) קעמל (ל″ר: -ען);
{הומאָריסטיש, לויטן ע″ט שטייגער:} גמל אַ קעמל [gòml|akéml], דרומדיק: [gùml|aké(y)ml].
cameo role
אַ סעקונדע⸗ראָלע (ל″ר: -ס; אויך: ראָלן); אַ קאַמעאָ⸗ראָלע.
camera
(די) קאַמעראַ [kámrə]; (דער) אַפּאַראַט [apərát];
{מער ספּעציפיצירט, טאָמער גייט אין פאַרשיידענערליי אַפּאַראַטן:} (דער) פאָטאָגראַפישער אַפּאַראַט; אָפטער פון קיצור וועגן: (דער) פאָטאָ⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן).
camaraderie
(די) גוטחברשאַפט [gùt-kháv(ə)rish-kàyt], דרומדיק: [gìt-kháv(ə)rish-kàyt];
(די) גוטברודערשאַפט, ל″נ: (די) גוטשוועסטערשאַפט.
cameraman (/camera person)
(דער) קאַמעראַמאַן (ל″ר: קאַמעראַלײַט); (דער) אָפּעראַטאָר (ל″ר: -ס; אויך: אָפּעראַטאָרן), ל″נ: (די) אָפּעראַטאָרשע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) פילמירינדיקע(ר).
camouflage
(דער) קאַמופלאַזש (ל″ר: -ן); (די) מאַסקירונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשטעלונג (ל″ר: -ען).
(camp (n.) (political or likeminded grouping
(די) מחנה [mákhnə] (ל″ר: מחנות)
{באַטאָנענדיק די מיינונג, איידייען, אײַנשטעלונגען פון דער גרופּע:} (דער) צד [tsád] (ל″ר: די צדדים [dzdódəm], דרומדיק: [dzdú:dəm].
(camp (n.) (temporary settlement
{מיליטעריש:} (די) מחנה [mákhnə] (ל″ר: מחנות);
{פּריוואַט, דערציעריש, אויף וואַקאַציעס אין דער נאַטור וכו′:} דער קעמפּ (ל″ר: -ס; אויך: -ן); (די) קאָלאָניע (ל″ר: -ס);
{אזהרה: דער באַנוץ פון „לאַגער“ האָט אויף יידיש אייביקע אַסאָציאַציעס מיטן חורבן און היטלערס לאַגערן}.
camp counselor
(דער) קעמפּ⸗מדריך [mádrəkh] (ל″ר: ⸗מדריכים [madríkhəm]).
camp: concentration camp
(דער) קאָנצענטראַציע לאַגער (ל″ר: -ן); (דער) קאַצעט [katsét] (ל″ר: -ן).
camp: day camp
(דער) טאָג⸗קעמפּ (ל″ר: -ס).
(די) זומער קאָלאָניע (ל″ר: -ס); (דער) זומער קעמפּ (ל″ר: -ס; אויך: -ן);
{אזהרה: דער באַנוץ פון „לאַגער“ האָט אויף יידיש אייביקע אַסאָציאַציעס מיטן חורבן און היטלערס לאַגערן}.
camp (v.) / go camping
גיין קעמפּינג; גיין מיט געצעלטן אויף דער נאַטור.
(.camp (adj
קעמפּיש; קעמפּ⸗מעסיק; מאָדנע⸗מגוזם (אין דער מאָדע) [məgúzəm], דרומדיק: [məgízəm];
{טאָמער דווקא וועגן סטיל פון אַ מאַנסביל:} פעמיניזירנדיק; פרויאיש⸗גענייגט; נשימדיק [nóshəm-dik], דרומדיק: [nú:shəm-dik].
campaign (n.)
(די) קאַמפּאַניע (ל″ר: -ס); (די) אַקציע [áktsyə] (ל″ר: -ס); (דער) קאַַמפּיין (אויך: קאַמפּעין) (ל″ר: -ען; אויך: -ס);
{אין חרדישן לשון אויך:} (די) מערכה [ma(a)rókhə], דרומדיק: [ma:rú:khə] (ל″ר: מערכות).
campaign (v.)
פירן אַ קאַמפּיין (\קאַמפּאַניע \ אַקציע); קאַמפּיינען;
{מיט הומאָר:} קאַמפּיינעווען; קאַמפּאַנעווען.
campaign contribution
(די) קאַמפּיין⸗מתנה [matónə], דרומדיק: [matú:nə] (ל″ר: מתנות); (די) קאַמפּיין⸗ בײַשטײַערונג (ל″ר: -ען);
די מתנה (\בײַשטײַערונג) צום קאַמפּיין (\צו דער קאַמפּאַניע).
campaign: on the campaign trail
אינעם קאַמפּיין אונטערוועגנס; אַרומפאָרנדיק מיטן קאַמפּיין (\מיט דער קאַמפּאַניע).
campfire
(דער) שײַטער (ל″ר: -ס).
camping
(דאָס\דער) קעמפּעווען; (דער\די) קעמפּינג; (די) אינדרויסנדיקע עקסקורסיע (ל″ר: -ס).
campsite
(דאָס\דער) קעמפּ⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
campus
(דער) קאַמפּוס (ל″ר: -ן).
campus housing
(די) קאַמפּוסדיקע וואוינונגען (ל″ר).
campus life
(דער) קאַמפּוסדיקער שטייגער;
{פראַזע:} לויטן קאַמפּוסדיקן שטייגער.
campus: off campus
אויסערן קאַמפּוס.
campus: off-campus housing
(די) אויסערן⸗קאַמפּוסדיקע וואוינונגען (ל″ר).
(.can (n
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און וואָסאַמאָל ווײַטער:} (דער\די) קאַן (ל″ר: -ס; אויך: -עס), אויך: (די) קאַנע (ל″ר: -ס); (דער\די) קען (ל″ר:-ס);
{טיילמאָל אין בריטאַניש ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער\די) טין (ל″ר: -ס);
{זעלטן, נאָר פאָרט מער ליטעראַריש געשטימט:}
(דער\דאָס) בלעכל (ל″ר: -עך); (די) פּושקע (ל″ר: -ס);
can opener
(דער) עפענער (ל″ר: -ס); (דער) אויפמאַכער (ל″ר);
{כלומרשט לומדיש; הומאָריסטיש:} (דער) פּותח [pəséyəkh], דרומדיק: [pəsáyəkh] (ל″ר: פּותחים [póskhəm]);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) קען⸗אָפּענער (ל″ר: -ס);
{אין מזרח:} (די) אַטקריוואַשקע (ל″ר: -ס).
קענען;
{דיאַלעקטיש, אַרכעאיש, אַַרכעאיש⸗ליטעראַריש; בײַ טייל גרופּעס ווי אַ „מער פאָרמעלער וואַריאַנט“ (אין פּאָליטישן, זשורנאַליסטישן און אין עפנטלעכן לעבן), אַמאָליקע יאָרן, און ווען⸗ניט⸗ווען אויך איצטער:}
קאָנען.
can (be able to)
קענען (\קאָנען);
זײַן בכח (אויך: בכוח) [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh]; אויך: [pkóyəkh], צפונדיק: [pkéyəkh]; זײַן מסוגל [məsúgl], דרומדיק: [məsígl]; זײַן אין שטאַנד (צו); {אַרכעאיש:} אימשטאַנד);
{לומדיש:} זײַן ביכולת [biy(ə)khóyləs], צפונדיק: [biy(ə)khéyləs];
❊
{דער עיקר אויף זאַכן אַוואָס מ′לערנט זיך אויסעט:}
זיך אויסקענען אויף; וויסן ווי אַזוי (צו); זײַן פעאיק (אויף\צו \אויף צו) [féy(i)k];
❊
{מיט הומאָר און צומאָל דעמאָלט אַז מ′באַטאָנט אַז אַ זאַך דאַרף מען אויף אַן אמת ק ע נ ע ן, און אין נעגאַטיוו מיט אַ בפירושדיקן ביטול צום בעל⸗דברס יכולתן:}
יכלען [yókhlən]; („אַוואָס זאָל מען טאָן, אַז יָכלען יָכלט ער פאָרט ניט?“).
can (be permitted)
מעגן; קענען; דערלויבט זײַן (צו);
{פראַזעס:} האָבן דערלויבעניש (אויף \צו \אויף צו);
{טאָמער ס′גייט אין יידישן דין:}
מעגן;
{פראַזעס:} ס′איז לויטן דין; ס′איז מותר [mútər], דרומדיק: [mítər].
can (have the authority)
קענען; האָבן די אַווטאָריטעט (\אויטאָריטעט); האָבן (דאָס\די) רעכט;
{מער פאָרמעל⸗פּאַרלאַמענטאַריש:} זײַן באַפולמעכטיקט; זײַן באַקרעפיטיקט.
Canada
קאַנאַדע [kanádə]; (אַרכעאיש:) קאַנאַדאַ.
Canadian
{אומבייגעוודיק:} קאַנאַדער;
{בייגעוודיק}; קאַנאַדיש.
Canadian (person)
{אומבייגעוודיק:} (דער) קאַנאַדער [kanádər], ל″נ (די) קאַנאַדערין [kanádər(i)n];
{בייגעוודיק; מער אינטים:} אַ קאַנאַדישע(ר).
canal
(דער) קאַנאַל (ל″ר: -ן).
canary
(דער\די) קאַנאַריק (ל″ר: -עס).
canary in the coal mine
(די) אפריערדיקע באַוואָרענונג (ל″ר: -ען); (די) פונפריערדיקע באַוואָרעניש (ל″ר: -ן); אַ בעל⸗חי [abàlkháy] וואָס איז אַ שטיקל נביא [nóvi], דרומדיק: [núvi].
cancel
בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn]; אַנולירן;
{הערה: מ′קען אויך נוצן „מבטל זײַן“ צי „מבטל מאַכן“ [məvátl], נאָר וואָדען, אין פאַרשיידענע סטילן און דיאַלעקטן קענען זיי אויך טײַטש זײַן ′מאַכן צו קליינגעלט′, ′אַראָפּרײַסן′ איז אַמבעסטן זיי דאָ אויסמײַדן אָדאָרטן אַוואו ס′קען אַ ספק זײַן}
cancel: be cancelled
בטל ווערן [bótl-vèrn], דרומדיק: [bú:tl-vèyrn]; אָפּגערופן ווערן; אַנולירט ווערן.
cancel culture
(די) חרם⸗קולטור [khéyrəm-kultùr], דרומדיק: [kháyrəm-kultùr];
(די) בטלונג⸗סביבה [bátlung-svìvə] (⸗סביבות [svìvəs]); (די) באַטלונג⸗קולטור;
{אין מער אינטעלעקטועלן סטיל:} (די) בטלונג⸗שיטה [bátlung-shìytə] (ל″ר: ⸗שיטות [shìytə]); (די) חרם⸗שיטה [khéyrəm-shìtə], דרומדיק: [kháyrəm-shìtə];
{לומדיש:} ביטול היחיד [bìtl-(h)ayókhəd]; דרומדיק: [bìtl-(h)ayúkhət];
{פראַזע:} דער גאַנג אַלצדינג וואָס מ′איז ני(ש)ט מסכים בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].
(cancel culture: cancel (someone or something
פאַרחרמען [far-khéyrəmən], דרומדיק: [far-kháyrəmən].
cancel culture: be cancelled
געבטלט ווערן [gəbátlt-vèrn];
פאַרחרמט ווערן [far-khéyrəmt-vèrn], דרומדיק: [far-kháyrəmt-vèyrn].
cancel the order (online or in restaurant)
אַנולירן; אַנולירן די באַשטעלונג; בטל מאַכן (די באַשטעלונג) [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn]).
cancellation
(די) אַנולירונג; (דאָס\דער) בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn]).
cancellation fee
(דאָס\די) בטל⸗געלט [bótl-gèlt], דרומדיק: [bú:tl-gèlt]; (דער) אַנולירונגס⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).
Cancer (astrol.)
מזל סרטן [màzl-sártn].
cancer
(דער) ראַק; אין מערב אויך אומפאָרמעל: (דער) קענסער;
{לשון נקיה בײַ טייל חרדים וואָס מײַדן אויס דערמאָנען אַ שרעקלעכע קראַנקײַט:} „די (שרעקלעכע) קרענק וואָס פאַרשפּרייט זיך“ (און אַנדערע וואַריאַנטן).
cancer research
(די) ראַק⸗פאָרשונג.
cancerous
ראַקיק; ראַק⸗.
candid
אָפן; אָפנהאַרציק; אויפריכטיק; דירעקט; אָן באַפּוצונגען.
candid camera
אַ באַהאַלטענע קאַמעראַ (ל″ר: -ס); אַ פאַרבאָרגענער אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{ווי אַ קולטורעלער באַגריף אין מערב:} „א קאַנדיד קאַמעראַ“ (ל″ר: -ס).
candidacy
(די) קאַנדידאַטור; (די) קאַנדידאַטנשאַפט.
candidacy: declare one’s candidacy for president
דערקלערן זיך אויף פּרעזידענט; דערקלערן די קאַנדידאַטור אויף פּרעזידענט.
candidate
(דער) קאַנדידאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאַנדידאַטקע (ל″ר: -ס).
candidly
אָפנהאַרציק(ערהייט); אויפריכטיק(ערהייט); מיטן גאַנצן אָפענעם האַרצן.
candle
(דאָס\די) ליכטל (ל″ר: -עך);
{וועגן אַ גרעסערן:} (די\דאָס) ליכט (ל″ר: ø);
{געמאַכטע פון פעטס:} חלבנע ליכט [khéyləvnə], דרומדיק: [kháyləvnə] (ל″ר:);
{געמאַכטע פון וואַקס:} וועקסענע ליכט (ל″ר).
candle: Hanukah candles
די חנוכה ליכטעלעך [khánikə-lìkhtələkh] (ל″ר).
candle: Havdalah candle
(די\דאָס) הבדלה⸗ליכט.
candle: perpetual candle
{אוניווערסאַליש:}
(דאָס\די) אייביקע (\כסדרדיקע) ליכטל [kəséydərdikə], דרומדיק: [kəsaydə(r)dikə];
{בײַ יידן:}
(דער) נר תמיד [nèr-tóməd], דרומדיק: [nèr-túmət].
candle: Sabbath candles
די שבת⸗ליכט [shábəs-lìkht], דרומדיק אויך: [shábəs-lèkht] (ל″ר).
Candle Lighting (Jewish ceremony)
בענטשן ליכט; (דאָס\דער) ליכט בענטשן;
{מער פאָרמעל:} (די) ליכט בענטשונג.
candlelight vigil
אַ ליכטל⸗וואַך (ל″ר: -ן); אַ ליכטלדיקע וואַך⸗צערעמאָניע (ל″ר: -ס).
candlestick
(דער) לײַכטער (ל″ר: -ס)
(candy (in general
(די\דאָס) צוקערוואַרג; (די\דאָס) זיסוואַרג.
(candy (a piece of candy
(די) צוקערקע [tsukérkə] (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) צוקערל (ל″ר: -עך).
candy store →sweets shop
candy store (in urban sense including sit-down snacks & beverages, sale of newspapers, candies, etc)
אַ שטאָטיש(ע) קאַפיי(עלע); אַ ניו⸗יאָרקער „קענדי סטאָר“.
(cane (n.) (for walking
(דער) שטעקן (צום גיין); (ל″ר: -ס; אויך: שטעקענעס).
(cane (v.) (beat
שמײַסן; {פּערפעקטיוו:} אָפּשמײַסן; דערלאַנגען שמיץ.
canine
הונט(ס)⸗; פון אַ הונט;
{הערה: דער נייטראַלער טערמין „הונט(ס)⸗“, אַשטייגער אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ „הונטס⸗צאָן“, שיידט זיך אונטער פונעם עמאָציאָנעל אָנגעלאָדענעם אַדיעקטיוו „הינטיש“ וואָס באַציט זיך אויף שטריכן פון כאַראַקטער, צי בײַ אַ הונט צי בײַ — אַ מענטשן.}
canine appetite
אַ הינטישער אַפּעטיט.
cannabis
(דער) קאַנאַביס; (די) מאַריכואַנע; (דער) האַשיש.
canned foods (/goods)
(די) פאַרבאַנקעטע מאכלים (\עסנס) [ma(y)khóləm], דרומדיק: [ma(:)khú:ləm] (ל″ר);
(די) פּושקעס מיט עסנס (ל″ר);
{אין עלטערן מזרח⸗אייראָפּעאישן זין:} (די) קאָנסערוון (ל″ר).
cannibal
(דער) קאַניבאַל; (דער) מענטשנפרעסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cannibalism
(דער) קאַניבאַליזם; (די\דאָס) מענטשנפרעסערײַ.
cannon
(דער) האַרמאַט (ל″ר: -ן); (דער) קאַנאָן (ל″ר: -ען, אויך: -עס).
cannon ball
(די\דער) האַרמאַטן⸗קויל (ל″ר: -ן); (די\דער) קאַנאָנישע(ר) קויל (ל″ר: -ן).
canny
פיפיק; כיטרע; דורכגעטריבן; קליגעריש;
{שאַרפער, ווייניקער איידל:} ממזרותדיק [màmzéyrəz-dik], דרומדיק: [màmzáyrəz-dik]; ממזר⸗קלוגעדיק [(màmzər-klúgədikə(r], דרומדיק: [màmzər-klí:gədik].
canny person
{בייגעוודיק:} אַ פיפיקע(ר); אַ כיטרע(ר); אַ דורכגעטריבענע(ר); אַ קליגערישע(ר);
{שאַרפער, ווייניקער איידל:} אַ ממזרותדיקע(ר) [(amàmzéyrəz-dikə(r], דרומדיק: [(amàmzáyrəz-dikə(r]; אַ ממזר⸗קלוגעדיק(ר) [(amàmzər-klúgədikə(r], דרומדיק: [(amàmzər-klí:gədikə(r].
canoe (n.)
(דער\די) קאַנו (ל″ר: -ען).
canoe (v.)
קאַנואירן.
canoeist
(דער) קאַנואיסט (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַנואירנדיקע(ר).
(canon (literary
(דער) קאַנאָן (ל″ר: -ען); (די) קאַנאָניזירטע טעקסטן (ל″ר).
canonize
אַרײַנגעבן (\אַרײַננעמען) אין קאַנאָן.
canonize (in Roman Catholic church)
קאַנאָניזירן; סאַנקטיזירן; מאַכן פאַר אַ סאַנקט (\סיינט \סט.).
canopy
{טאָמער צו אַ יידישער חתונה:} (די) חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə] (ל″ר: חופּות);
{טאָמער בכלל:} (די) קאַנאָפּע (ל″ר: -ס); (דער) אייבערדאַך (ל″ר: אייבערדעכער); (דאָס\דער) דעכל (ל″ר: -עך); דעכעלע (ל″ר: -ך).
can’t
קען ני(ש)ט [kéni(sh)t]; {אַרכעאיש:} קאָן ני(ש)ט; ני(ש)ט זײַן בכח [bəkóyəkh], אויך: [pkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh], אויך: [pkéyəkh].
{לומדיש:} איז ני(ש)ט ביכולת [b(ə)yəkhóyləs], צפונדיק: [b(ə)yəkhéyləs].
!Can’t be
ס′קען ני(ש)ט זײַן! [skéni(sh)t-zayn], מער עמפאַטיש: [skéni(sh)t|záyn];
ניין!?; בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt].
!Can’t be done
מ′קען עס ני(ש)ט מאַכן!; אוממעגלעך! [úm|mégləkh], דרומדיק: [ím|méygləkh]; ס′לאָזט זיך ני(ש)ט אויספירן!;
{פראַזעס:} פאַרגעס(ט)!; לאָז(ט) אָפּ(עט)!; בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; אויפן הימל אַ יאַריד!.
(can’t help but (/to
ני(ש)ט קענען זיך אײַנהאַלטן פון; ני(ש)ט קענען אַרויסטרײַבן פון קאָפּ.
!Can’t say
כ′ווייס ני(ש)ט!; כ′קען ני(ש)ט זאָגן!;
{מיט דער אינטאָנאַציע פון אַן ענטפער:} ווייס איך ני(ש)ט!.
!Can’t say no
ניין קען איך ני(ש)ט זאָגן!; כ′קען זיך ני(ש)ט אָפּזאָגן!.
cantankerous
אַמפּעריש; קריגעריש; שפּאַרעריש; זיך⸗אַרומרײַסנדיק; זיך⸗אַלעמאָל⸗אײַנטענהנדיק [áyn-tàynən-dik], דרומדיק: [á:n-tàynən-dik]; שווערלעך; אומגלאַטיק.
cantankerous person
{בייגעוודיק:} אַן אַמפּערדיקע(ר); אַ קריגערישע(ר); אַ שפּאַרערישע(ר); אַן אַרומרײַסנדיקע(ר); אַן אַלעמאָל⸗אײַנטענהנדיקע(ר) [(anáyn-tàynən-dikə(r], דרומדיק: [(aná:n-tà:nən-dikə(r]; אַ שווערלעכע(ר); אַן אומגלאַטיקע(ר).
canteen (bottle)
(דאָס\די) קעשענע⸗פלעשעלע (ל″ר: -ך); (די) קאַנטינע (ל″ר: -ס).
canteen (shop)
(דאָס\די) געוועלבל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) קרעמל (ל″ר: -עך); (דער) קאַנטין (ל″ר: -ען).
{אַמאָפטסטן וועגן דעם וואָס פירט אָן מיט די תפילות אין טראַדיציאָנעלע שולן:
(דער) חזן [kházn], ל″ר: חזנים [khazónəm], דרומדיק: [khazú:nəm];
{אַרכעאישע וואַריאַנטן וואָס מען טרעפט אין עלטערע ביכער און אַלץ פאַמיליע נעמען:} שולזינגער; פאָרזאַנגער; זינגער;
{דער וואָס דאַוונט בײַם עמוד למשל בײַ די ערשטע תפילות, ביז וואַנענט ס′הייבט אָנעט דער חזן, צומאָל בײַ ספּעציפישע תפילות, אַשטייגער ′שוכן עד’:}
(דער) בעל⸗תפילה [bal-tfílə], ל″ר: בעלי⸗תפילה [bàlə-tfílə], צי: בעל⸗תפילהס [bal-tfíləz];
{דערצו אין זין פון אַן אַסיסטענט⸗חזן, ממלא מקום אַז מ′דאַרף וכו′:}
(דער) אונטערחזן [únter-khàzn], דרומדיק: [ínter-khàzn] (ל″ר: אונטערחזנים [únter-khazònim], דרומדיק: [ínter-khazù:nim])
(דער) סגן חזן [zgán|kházn];
(דער) חזן שני [khàzn-shéyni], דרומדיק: [khàzn-sháyni]
{דער וואָס לייענט די תורה אום שבת, יום⸗טוב און מאָנטיק און דאָנערשטיק:}
דער בעל⸗קריאה [bal-kríyə], צפונדיק: [bal-kréyə] צי: (דער) בעל⸗קורא [bal-kóyrə], צפונדיק: [bal-kéyrə]};
{כוללדיקער טערמין פאַר אָטאָ דעם וואָס דאַוונט אָדער לייענט פאַרן עמוד פון דער קהילהס וועגן:}
(דער) ש″ץ [sháts]; (דער) שליח ציבור [shliyəkh-tsíbər] (′דעם עולמס שליח צום רבונו של עולם′);
{היימיש אומפאָרמעל:} דער וואָס דאַוונט בײַם עמוד [bam-óməd], דרומדיק: [bam-óməd];
{אין צוגאָב צום זין וואָס אויבן, פאַראַלגעמיינערט: (דער) בעל⸗תפילה [bal-tfílə];
{די פרוי וואָס פירט אָנעט מיט די תפילות פאַר פרויען אין דער ווײַבערשער שול (עזרת נשים) אין טראַדיציאָנעל פרומע סביבות:}
(די) פירזאָגערין (ל″ר: -ס); (די) זאָגערקע (ל″ר: -ס); (די) זאָגערין (ל″ר: -ס);
{פרויען אָנפירערינס מיט תפילה אין מאָדערנע סינאַגאָגעס:}
(דער) קאַנטאָר [kántər] (ל″ר: קאַנטאָרן [kantórn]), ל″נ: (די) קאַנטאָרין [kántər(i)n] (ל″ר: -ס), צי (די) קאַנטאָרשע [kántərshə] (ל″ר: -ס);
(דער) חזן {בדרך כלל:} [khazán], ל″נ: חזנית [khazanít], אויך: [khazónis], דרומדיק: [khazú:nis] (ל″ר: חזניתטעס);
{הערה: „חזנטע“ [kházntə] איז טײַטש ′דעם חזנס ווײַב′ און קען דעריבער ניט גענוצט ווערן אויף אַ פרוי אַ חזן (טאָמער ריידנדיק ערנסט); אָבער „חזן“ גופא (דער עיקר „ספרדיזירט“ אויף [khazán]), ווערט גענוצט אויף אַ פרוי אַ קאַנטאָר אין טייל עגאַליטאַרישע סביבות, להיפּוך צום גאַנג אין דער אָרטאָדאָקסיע. טאָמער דאַרף מען מפרט זײַן קען מען זיך באַנוצן מיט „קאַנטאָרין“ אָדער „קאַנטאָרשע“. מ′קען זיך אויך באַנוצן מיט „חזנית“ (ל″ר: חזניתטעס)}.
cantor: sing (/chant) in the manner of a cantor
זינגען מעשה חזן [màysə-kházn], דרומדיק: [mà:sə-kházn]; {איראָניש:} אויסחזענען [óys-khàzənən];
{מיטן טראָפּ אויפן טראַדיציאָנעלן חזנישן אויסציען פון קלאַנגען:}
אויסציקלען; (זינגען\דאַוונען\אָפּזאָגן) מיט דריידלעך.
canvas
(דער\די) לײַוונט (ל″ר: -ן); (דער\די) קאַנווע (ל″ר: -ס).
canvass (v.)
{פאָרשעריש:} אויספרעגן; פרעגן מיט אַן אַנקעטע; אויספירן אַן אַנקעטע;
{אין זין פון אַ פּאָליטישער קאַמפּאַניע:} קאַמפּיינען; אַרומזוכן שטימען צו די וואַלן.
cap (dental)
(דאָס\די) קריינדל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער\די) צאָן⸗קעפּל (ל″ר: -עך).
cap (informal men’s hat)
(דאָס\דער\די) היטל (ל″ר: -עך); (דער) קאַשקעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) מיצל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{אין מזרח⸗אייראָפּעאישן סטיל פון אַ היטל מיט אַ קאַזיריק (\דאַשיק):}
אַ יידיש(ע) היטל (ל″ר: -עך); אַ יידיש(ע) היטעלע (ל″ר: -ך); אַ היטעלע מיט אַ קאַזיריק (\דאַשיק);
{טאָמער מיט אַ באַזונדערס ברייטל קאַזיריק:} אַ ליטוויש(ע) היטל (ל″ר: -עך).
cap (v.)
באַשטימען דעם מאַקסימום; שטעלן אַן אייבערשטן גרענעץ.
cap in hand
אונטערטעניק; הכנעהדיק [hakhnóə-dik], דרומדיק: [hakhnú:ə-dik]; מיט הכנעה; שפלותדיק [shífləz-dik]; שפלדיק [shofl-dik], דרומדיק: [shúfl-dik]; מה⸗יפיתדיק [màyófəz-dik], דרומדיק: [màyúfəz-dik];
{לומדיש:} כעני בפּתח [k(ə)ónə|bapésəkh], דרומדיק: [k(ə)ú:nə|bapéysəkh] (′ווי אַן אָרעמאַן בײַ דער טיר′).
capability
(די) פעאיקײַט [féyə-kàyt]; (די) מעגלעכקײַט; (דאָס\דער) זײַן מסוגל [məsúgl], דרומדיק: [məsígl];
{לומדיש:} (דער\די) יכולת [yəkhóyləs], צפונדיק: [yəkhéyləs];
{הערה: זע די הערה בײַם ווײַטערדיקן סימן}.
capable
פעאיק [féy(i)k]; מסוגל [məsúgl], דרומדיק: [məsígl]; אין שטאַנד; קאַפּאַבל;
{אַ קאַפּ לומדיש:} בכח [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh];
{הערה: אַוואו⸗ניט⸗וואו טרעפט מען נאָך די שרײַבונג „פייאיק“. איז אָט וואָס:
(א) אין אַלע דיאַלעקטן איז דער אַרויסרייד אַן ערך [féy(i)k]. דאָס אייגענע אינעם שם⸗דבר „פעאיקײַט“ \„פייאיקײַט“;
(ב) בײַם דרומדיקן איז עס אַ שטאַרק געוויינטלעכע דערשײַנונג: אַ באַטאָנטער ע′ לייענט זיך אָפטמאָל [ey] (למשל: „בעטן אַ טובה“ [béytn] (וואָקאַל 25), וואָס דיפערעניצירט זיך אין דרום פון „צוויי בעטן“ [betn] מיטן אוניווערסאַלן קורצן [e] (פאָנעטיש: [ε], וואָקאַל 21). אַכלל, בײַם דרומדיקן איז עס אינגאַנצן נאַטירלעך אַז „פעאיק“ רעדט זיך אַרויס מיט [ey];
(ג) נמצא, אַז די שרײַבונג „פייאיק“ שטאַמט פון צפונדיקע בײַ וועמען ס′איז ניטאָ אַזאַ קאָרעספּאָנדענץ פון אות מיט קלאַנג, אַן ע′ איז [e] און יי מאַכט [ey] (וואָקאַל 22\24). האָבן ליטווישע מחברים, איבערזעצער, רעדאַקטאָרן, פון דער עברי⸗טײַטש במרובע⸗מיט⸗ניקוד תקופה פון נײַנצעטן יאָרהונדערט, און נאַכער אין די וועלטלעכע אויסגאַבעס, גענומען שרײַבן „פייאיק“ וואָס איז אין צפון לחלוטין באַקוועם;
(ד) דער גרינדער פון דער נײַער יידישער פילאָלאָגיע, בער באָראָכאָוו, אין דער אָרטאַגראַפישער הוספה צו זײַן קלאַסישער אַרבעט „די אויפגאַבן פון דער יידישער פילאָלאָגיע“ (אין ש. ניגערס פּנקס, ווילנע 1913) האָט זייער אַ סך געפּסקנט לצד ליטוויש, דערקלערנדיק אַפילו: „פאַרן יסוד נעם איך די אויסשפּראַך פון ווילנער קאַנט“. אלא וואָדען, פּונקט אין דער סוגיא (מיט דער דוגמא: „בענקען\ביינקען“), האָט ער גראָד געפּסקנט אַז „דער ליטווישער יסוד דאַרף ניט צו שטאַרק סותר זײַן די פּוילישע אָדער וואָלינישע אויסשפּראַך“. אין פּויליש⸗אונגאַרישן יידיש, מאַכן צוויי יודן קיינמאָל ניט קיין [ey] — נאָר [ay] (איך ווייס [vays], וואָקאַל 22\24), צי [:a] (אַ ווײַס רעקעלע [va:s], וואָקאַל 34), צי מ′נוצט בכתב דעם פּתח צוויי יודן צי ניט;
(ה) דאָס איז אַלץ נוגע ניט נאָר אַזאַ פאַל „פעאיק“, און באָראָכאָווס בײַשפּיל „בענקען“, נאָר דערצו נאָכאַביסל ווערטער, בתוכ „ברענגען“ און פאַר קיינעם ניט געדאַכט „קרענקען“. אין די מערסטע פאַלן ווערט אין אַלע יידישע דיאַלעקטן במילא נייטראַליזירט דער חילוק פון [e] ביז [ey] פאַר -נג און -נק, אַזויאַרומעט אַז ס′איז דורכאויס אַ פראַגע פון אויסלייג (אין פאַל פון „פעאיק“ ק ע ן מען אפשר אַרויסריידן „פע⸗יק“, נאָר ס′איז אין ערגעץ ניט דער פאַל, און ס′וואָלט אַפילו געקענט האָבן גאָר אַן אַנדער טײַטש, פון לשון „פע!“). שרײַבט באָראָכאָוו: „אַזוי לייענט דער פּוילישער ייד צוויי יודן […] תמיד ווי [אַי] אָדער [אַאַ]. דעריבער דאַרף מען שרײַבן ניט „ביינקען“ נאָר „בענקען“: „אַניט וועט דער פּוילישער ייד לייענען „באַנקען“ און קען האָבן אַ טעות אין פּשט“ (דאָס איז אגב דער זאַץ מיט וועלכן ס′ענדיקט זיך באָראָכאָווס „אויפגאַבן“, דער לעצטער זאַץ אין דער אָרטאָגראַפישער הוספה);
(ו) אינעם פאָלקלאָר פון דער יידישער פילאָלאָגיע גופא, און בפרט בײַ דרומדיקע געלערנטע, איז אויסגעקומען אַז די „פּשרה“ באָראָכאָווס — נאָכן עטאַבלירן ווילנער געגנט אַלץ יסוד היסודות פון אַ סטאַנדאַרדן אַרויסרייד — בפירוש אַ קנאַפּע פּשרה מ′שטיינס געזאָגט (אײַ אַ שיינע מתנה פון די ליטוואַקעס!), בנוגע אַ פּיצינקל הײַפעלע ווערטער. מער וועגן דעם ענין אינעם בעל⸗הווערטערבוכס אַרבעט איבער דער געשיכטע פון ליטווישן יסוד (אין די „ייוואָ⸗בלעטער“, נײַע סעריע 2, זז. 257-205)};
(ז) גראַדע איז סאָוועטישן יידיש איז סטאַדנדאַרדיזירט געווען געווען דווקא „פייאיק“ און „פייאיקײַט“ (בײַ זיי: „פיייִק“ און „פיייִקײַט“). צום טעם הכמוס פונדערפון, בקיצור, איז אָט וואָס: די צווישנמלחמהדיקע טעריטאָריע פון סאָוועטנפאַרבאַנד האָט (שיער ניט) אינגאַנצן אויסגעשלאָסן „דאָס פּוילישע יידיש“ (אַוואו צוויי יודן קענען רעאַליזירט ווערן [ay] אָדער [:a], קיינמאָל ניט [ey]). איז במילא געבליבן, אַז די באָראָכאָווישע דאגה וועגן „צו שטאַרק סותר זײַן“ איז לחלוטין ניט שייך געווען. דאָס איז להיפּוך צום הײַנטיקן טאָג, ווען די ווײַט⸗איבערוועגנדיקע מערהײַט יידיש ריידנדיקע געהערן דעם פּויליש⸗אונגאַרישן דיאַלעקט, און די שרײַבונג „פייאיק“ (צי לויטן ייוואָ⸗אויסלייג: „פֿיייִק“) שטעלט מיט זיך פאָר, קולטור⸗היסטאָריש גערעדט, אָדער אַ סאָוויעטיזם (בײַ דערצויגענע אין דער סאָוועטישער תקופה), אָדער אַ ליטוויציזם (ניט קוקנדיק וואָס קיין שום פאָנעטישער אונטערשייד איז ניטאָ, גייט עס אַרײַן אין די באַקוועמע אות⸗קלאַנג קאָרעספּאָנדענצן וואָס זײַנען אין איטלעכן דיאַלעקט רגילותדיק⸗ניחאדיק);
(ח) אָט די פאַרוויקלטע געשיכטע (וואָס נאָר אַ חלק דערפון ווערט דאָ געבראַכט), וואַקסט פונדערפון, וואָס צוליב סיבות פון פאָנעטישע שכנותן איז אַ וואָקאַל (און דערמיט אַ וואָרט) „אַרויסגעפאַלן“ פון דער אויסגעהאַלטענער סיסטעם צווישנדיאַלעקטישע קאָרעספּאָנדענצן, וואָס וואַקסט כידוע פון דעם וואָס אין אַ זייער גרויסער מאָס שטאַמען אונדזערע דיאַלעקטן פון אַן איינאיינציקן קדמון⸗יידיש (פּראָטאָ⸗יידיש). אַז אַ שטיקעלע בהלה וואַקסט אויסעט אַרום אַ פּיצינקן הײַפעלע ווערטער אויסנאַמען, איז עס אין דער בחינה פונעם יוצא צן הכלל וואָס קומט אָפּלערנען אויפן כלל: אַ ריזיקע אויסגעהאַלטנקײַט אין די צווישנדיאַלעקטישע פאַרהעלטענישן. און ניט ווייניק זײַנען די טשיקאַוויי⸗טשיקאַוועסן אין הלכות יידיש}.
capacity (potential, ability)
(די) מעגלעכקײַטן (ל″ר); (די) פעאיקײַט [féy(ə)kàyt] (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער\די) יכולת [yəkhóyləs], צפונדיק: [yəkhéyləs] (ל″ר: -ן)
capacity (space)
(דאָס\דער) (באַנוצלעכע) אָרט; (דער) ניצלעכער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
in her (/his) capacity as
אין איר\זײַן ראָלע (\פּאָזיציע) אַלץ (\אַלס).
(cape (n.) (fashion
(די) פּעלערינע (ל″ר: -ס).
Cape of Good Hope
דער דרום⸗אַפריקאַנער „גוטע האָפענונג“ ברעג [dòrəm], דרומדיק: [dù:rəm]; דער „קאַפּ פון גוטער האָפענונג“; (דער) שפּיץ „האָפענונג“ אין דרום אַפריקע;
{שפּאַסיק:} די תקווה טובה [tíkvə|tóyvə], צפונדיק: [tíkvə|téyvə].
caper
אַ שפּיצל (ל″ר: -עך); אַ קונץ (ל″ר: -ן); אַ קונצל (ל″ר: -עך); אַ שטיקל (ל″ר: -עך); אַ שטיפערײַ (ל″ר: -עך); אַ שטיקל קונדסווע [kundéystvə], דרומדיק: [kundáystvə] (ל″ר: שטיקלעך).
capillary
(די) קאַפּילעריע (ל″ר: -ס).
(capital (city
(די) הויפּטשטאָט (ל″ר: הויפּטשטעט);
{ליטעראַריש, און מיט אַ קאַפּ (דווקא היימישן) קאָלעקטיוון זכרון סײַ פון דער רוסישער סײַ פון דער עסטרײַכיש⸗אונגאַרישער אימפּעריע; מ′קען פונדעסטוועגן באַנוצן אויף אַוועלכער ניט איז גלאַוונער הויפּטשטאָט פון אַ מדינה:}
(די) קרוינשטאָט (ל″ר: קרוינשטעט);
{לומדיש:} די עיר המלוכה [ìyr-(h)amlúkhə], דרומדיק: [ì:ə(r)-(h)am(ə)lí:khə];
{עמאָטיוו:}
— הבירה;
{הערה: צוטשעפּענענדיק דעם צווייטן חלק פון „שושן הבירה“ [shùshn-(h)abírə] אָדער מער כלומרשט לומדיש (און מער הומאָריסטיש): [shùshn-(h)abíro] (שושן די קרוינשטאָט פון פּערסיע) פון מגילת אסתר אין אַ שיער⸗ניט פּורימדיקן גײַסט, ווי אַ שילדערונג פון אַ שטאָט וואָס, (א) אָדער זי איז טאַקע אַ קרוינשטאָט, (ב) אָדער אַ וועלט⸗כרך וואָס וואָלט געמעגט זײַן אַ קרוינשטאָט, אָדער (ג) עפּעס אַ שטעטל וואו⸗ניט⸗איז אויף דער וועלט; אין יעדן פון די פאַלן איז דער הומאָר — און במילא די הנאה — גאַנץ ספּעציפיש. אַשטייגער:} לאָנדאָן הבירה [lòndn-habíro]; וואַשינגטאָן הבירה; מאַנטשעסטער הבירה; ניו⸗יאָרק הבירה — אַזש ביז אַוועלכן ניט איז שטעטל, אַשטייגער:} עלענוויל הבירה, כלאַנדידנאָ הבירה, צי וועגן אַן אַמאָליקן משפּחה שטעטל אין דער אַלטער היים, למשל: וואָראָנקע הבירה, זאַמאָשטש הבירה, מיכאַלעשיק הבירה, באַלבירישאָק הבירה; {אין יידישן דערציילונגס⸗גײַסט ווערט אַ שטאָט אָדער שטעטל מיט אַן „הבירה“ דער נאַראַטיווער און פּסיכאָלאָגישער צענטער פון דער מעשה, אַ מין סאָלידישע באַזע אַרום וועלכער ס′דרייען זיך אויסעט די דערציילטע געשעענישן}.
(capital (n.) (money
(דער) קאַפּיטאַל;
{פראַזע, דער עיקר וועגן אַ יחידס עשירות:} אַ מאַיאָנטיק מיט געלט.
capital (n.) money: build up (/assemble) capital
אויפבויען (\אויפסטראָיען) דעם (\אַ) קאַפּיטאַל;
{לומדיש:} מאסף ממון זײַן [məàsəf-mómən-zayn], דרומדיק: [məàsəf-múmən-za:n].
(capital (adj.) (punishable by death
טויטשטראָף⸗; קאַפּיטאַלנע(ר);
{ליטעראַריש:} תליהמעסיק [tlíyə-mèsik].
capital letters
גרויסהאַנטיקע (אותיות) [óysyəs], צפונדיק: [éysyəz] (ל″י: (דער) גרויסהאַנטיקער אות [os]).
capital punishment
(די\דער) טויטשטראָף;
{לומדיש:} דער פּסק מיתה [psàk-míysə] (ל″ר {נאָכמער לומדיש:} פּסקי מיתה [pìskə-míysə]);
{לויטן יידישן דין:}
(דער\די) מיתת בית⸗דין [mìsəz-bézdn]; די ארבע מיתות בית⸗דין [àrbə|mìsəz-bézdn]; סקילה שריפה הרג וחנק [skíylə|sréyfə|hèrəg-v(ə)khénək], דרומדיק: [skí:lə|sráyfə|hèyrig-v(ə)khéynik].
capitalism
(דער) קאַפּיטאַליזם.
(capitalist (n
(דער) קאַפּיטאַליסט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך (עמאָטיוו): (די) קאַפּיטאַליסטקע (ל″ר: -ס).
(capitalist (adj
קאַפּיטאַליסטיש.
capitalist: the capitalist dream
דער קאַפּיטאַליסטישער טרוים.
capitalist: the capitalist leeches
{דער עיקר שפּאַסיק:} די קאַפּיטאַליסטישע פּיאַווקעס [pyáfkəs] (ל″ר).
(Capitol (building in Washington DC or in an American state
(דער) קאַפּיטאָל; (דער) קאַפּיטאָל בנין [bí(n)yən]; (דאָס\די) קאַפּיטאָל הויז.
Capitol: storm the capital
אַרײַנדרינגען (מיט אַ צעווילדעוועטן המון) אין קאַפּיטאָל ([hamóyn], צפונדיק: [haméyn]).
capitulate
זיך אונטערגעבן [úntər-gèbm], דרומדיק: [íntər-gèybm]; נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm]; קאַפּיטולירן; זיך אונטערוואַרפן; אויפגעבן דעם קאַמף;
{פראַזעס:} אָפּגעבן די שליסלעך; אַוועקלייגן די לעפל; קושן די רוט.
capmaker
(דער) קירשזנער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קירזשנערין (ל″ר: -ס);
(דער) היטלמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) היטלמאַכערין (ל″ר: -ס);
cappuccino
(דער\די) קאַפּעטשינאָ [kàpə-tshíno] (ל″ר: -ס).
caprice
(דער) קאַפּריז [kapríz] (ל″ר: -ן); (די) קאַפּריזע (ל″ר: -ס; אויך: קאַפּריזן).
capricious
קאַפּריזעדיק; קאַפּריזיש; {עמאָטיוו:} קאַפּריזנע(ר);
{מער קריטיש:} עקצענטריש; מאָדנעדיק; דזשודאַקיש;
{כלומרשט לומדיש, מיט ווייכער, גוטמוטיקער קריטיק:} בן⸗יחידיק [bèn-yókhədik], דרומדיק: [bèn-yúkhədik], ל″נ: בת⸗יחידהדיק [bàs-yəkhí(y)dədik];
{פראַזעס:} מיט אייגענע (\אייגנאַרטיקע) גענג (\פירענישן \פירעכצן \זיטן); בײַ אים (\איר) איז ווי ס′פאַלט יענע רגע אַרײַן אין קאָפּ (גיי ווייס).
capricious person
(דער) קאַפּריזניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) קאַפּריזניצע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַפּריזעדיקע(ר); קאַפּריזישע(ר); {מער עמאָטיוו:} קאַפּריזנע(ר);
{בייגעוודיק; מער קריטיש:} (די\דער) עקצענטרישע(ר); מאָדנעדיקע(ר); דזשודאַקישע(ר);
{כלומרשט לומדיש, מיט ווייכער, גוטמוטיקער קריטיק:} (דער) בן⸗יחינדיק [bèn-yókhəd-nik], דרומדיק: [bèn-yúkhət-nik], ל″נ: (די) בת⸗יחידהדיקע [bàs-yəkhí(y)də-dikə].
Capricorn (astrol.)
מזל גדי [màzl-g(ə)dí].
caps (capital/uppercase letters)
גרויסהאַנטיקע (אותיות) [óysyəs], צפונדיק: [éysyəz] (ל″י: (דער) גרויסהאַנטיקער אות [os]).
caps lock
אייבערשטע; גרויס; גרויסהאַנטיק.
capsule
(דער) קאַפּסול (ל″ר: -ס).
captain
(דער) קאַפּיטאַן (ל″ר: -ען), ל″נ אויך: (די) קאַפּיטאַנקע (ל″ר: -ס);
{אָפּלאַכעריש:} (דער) קאַפּיטאַנל (ל″ר: קאַפּיטאַנעלעך), ל″נ: (די) קאַפּיטאַניכע (ל″ר: -ס).
captain of industry
אַ גרויסער מענטש אין דער אינדוסטריע;
{מער פאָרמעל, אין רעדעס, רעקלאַמעס וכו′:} אַ גדול באינדוסטריע [agódl|b(ə)indústr(i)yə], דרומדיק: [agódl|b(ə)indústr(i)yə] (ל″ר: גדולים באינדוסטריע [g(ə)dóyləm|b(ə)indústr(i)yə], צפונדיק: [g(ə)déyləm|b(ə)indústr(i)yə]).
caption
(די) צושריפט (ל″ר: -ן); (די) בילד⸗לעגענדע (ל″ר: -ס); (די) בילד⸗שילדערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער\די) אונטערקעפּל (ל″ר: -עך).
captivate
פאַרכאַפּן.
captivated
פאַרכאַפּט ווערן.
(.captive (n
{בייגעוודיק:} (דער\די) געפאַנגענע(ר);
{אין ספּעציפישן זין פון פאַרכאַפּט ווערן אין אַ מלחמה אַלץ פּראָפעסיאָנעלער סאָלדאַט:} (דער) פּלעניק (ל″ר: -עס).
captive audience
אַן עולם וואָס האָט קיין ברירה ני(ש)ט [anóylem|vos-hòt|kin bréyrə nì(sh)t]; דרומדיק: [(anóylem|vus-òt|kin bráyrə-nìsh(t]; צפונדיק: [anéylom|vos-hòt|kin bréyrə-nìt].
captivity
געפאַנגענשאַפט;
{ע″ט און ליטעראַריש:} געפענקעניש;
{אין ספּעציפישן זין פון פאַרכאַפּט ווערן אין אַ מלחמה אַלץ פּראָפעסיאָנעלער סאָלדאַט:} אין פּלען.
captor
(דער) כאַפּער (\צוכאַפּער \פאַרכאַפּער \פאַנגער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער דווקא וועגן טעריטאָריע און לענדער:} (דער) אײַננעמער; (דער) אָקופּירער; (דער) פאַרנעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אָקופּאַנט (ל″ר: -ן).
capture (n.)
{פון לאַנד:} (די) אײַננעמונג (ל″ר: -ען); (דער) אײַננעם (ל″ר: -ען); (די) אָקופּירונג (ל″ר: -ען); (די) אָקופּאַציע (ל″ר: -ס); (די) באַזיגונג (ל″ר: -ען); (די) איבערנעמונג (ל″ר: -ען);
{פון מענטשן:} (די) פאַנגונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרכאַפּונג (ל″ר: -ען); (די) אַרעסטירונג (ל″ר: -ען).
(capture (v.) (take into captivity
פאַנגען;
{אין ספּעציפישן זין פון פאַרכאַפּט ווערן אין אַ מלחמה אַלץ פּראָפעסיאָנעלער סאָלדאַט:} נעמען אין פּלען.
(capture (v.) (successfully encapsulate
שילדערן ממש [máməsh]; איבערגעבן אויף אַן אמת [àfa-néməs]; אויפכאַפּן [úf-khàpm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)f-khàpm], טייל ד″מ: [íf-khàpm].
(car (automobile
(די) מאַשין [mashín] (ל″ר: -ען); (דער) אָטאָמאָביל \ אויטאָמאָביל [o(y)təməbíl] (ל″ר: -ן); (דער) אויטאָ [óyto] (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער, וואָסאַמאָל מער:}
(דער\די) קאַַר (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
(car (of a train
(דער) וואַגאָן (ל″ר: -עס; אויך: -ען).
car accident
אַן אויטאָ(מאָביל)⸗אָוואַריע (ל″ר: -ס); {טאָמער ממש ענרנסט:} אַן אויטאָ(מאָביל)⸗אומגליק (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} אַן אויטאָ(מאָביל)⸗אַקצידענט (ל″ר: -ס);
{ליטעראַריש, בײַ אויפלעבער פון עלעמענטשן פון פאָלקס⸗לשון:} אַן אויטאָ(מאָביל)⸗סיבה [síbə] (ל″ר: -סיבות).
car bomb
(די) אויטאָ⸗באָמבע (ל″ר: -ס); (די) מאַשין⸗באָמבע (ל″ר: -ס).
car bombing
(די) אויטאָ⸗באָמבירונג (ל″ר: -ען); (די) מאַשין⸗באָמבירונג (ל″ר: -ען).
car dealership
אַן אויטאָ(מאָביל)⸗צענטראַלע (ל″ר: -ס); (די\דאָס\דער) אויטאָ(מאָביל)⸗געשעפט (ל″ר: -ן).
car door
(די) אויטאָמאָביל⸗טיר (ל″ר: -ן); (די) מאַשין⸗טיר (ל″ר: -ן).
car rental
{איינצלפאַל:} (דאָס\דער) דינגען אַן אויטאָ(מאָביל);
{דער פּראָצעס:} אויטאָ(מאָביל) דינגען;
{וועגן אַזאַ געשעפט:} (די) אויטאָ(מאָביל)⸗דינגערײַ (ל″ר: -ען).
cardiac disease
{טאָמער בכלל, אָן אַן אַרטיקל:} האַרץ⸗קראַנקײַט; קאַרדיאָ⸗קראַנקײַט;.
{סעפּעציפיש:} (די) האַרץ⸗קראַנקײַט (ל″ר: -ן); קאַרדיאָ⸗קראַנקײַט (ל″ר: -ן);
{שמועסשפּראַכיק:} אַ האַרץ⸗פעלער (ל″ר: ø; אויך: -ן).
car rental
{גיכער אין זין פון אַ ספּעציפישער פירמע:}
(די) מאַשין⸗דינגערײַ (ל″ר: -ען); (די) אָטאָמאָביל⸗דינגערײַ (ל″ר: -ען); {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער דער עיקר: קאַר⸗};
{גיכער אין זין פון אַזאַ מין מסחר צי געשעפט:}
(דאָס\דער) אויסדינגען מאַשינען (\אָטאָמאָבילן \אויסטאָס); (די) אָטאָמאָביל פאַרדינגונג; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער דער עיקר: „קאַר“ אָנשטאָט „מאַשין“ אָדער „אויטאָ(מאָביל“}.
car seat
{פאַר קינדער:} (דאָס\דער\די) קינד⸗בענקל (ל″ר: -עך);
{צולייג פאַר אַוועמען⸗ניט⸗איז:} (דער) מאַשין⸗קישן (ל″ר: -ס).
(car service (private taxi company
(די) (פּריוואַטע) טאַקסי פירמע (ל″ר: -ס); אַ פּריוואַטער טאַקסי (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (די\דער) קאַר סערוויס (ל″ר: -ן).
car wash
(די) מאַשין⸗וואַשערײַ (ל″ר: -ען); (די) אויטאָ(מאָביל)⸗וואַשערײַ (ל″ר: -ען);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קאַר⸗וואַש (ל″ר: -ן).
car wax
(דער) מאַשין⸗וואַקס; (דער) אויטאָ(מאָביל)⸗וואַקס; (דער) קאַר⸗וואַקס.
car window
(דער\דאָס) מאַשין⸗פענצטער; (דער\דאָס) אויטאָ(מאָביל)⸗פענצטער; (דער\דאָס) קאַר⸗פענצטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(caraway (seeds
(דער) קימל.
carafe
(די) קאַראַפינע (ל″ר: -ס); (די) גראַפינע (ל″ר: -ס).
caramel (n.)
(דער) קאַראַמעל (ל″ר: -ן).
caramel (adj.)
קאַראַמעלענע(ר); קאַראַמעליש; קאַראַמעל⸗.
caramel candy
(די) קאַראַמעלישע צוקערקעס (ל″ר).
carat
(דער) קאַראַט (ל″ר: ø; אויך: -ן).
carbohydrates (carbs)
(די) קאַרבאָהידראַטן (ל″ר); (די) קאַרבן [karbm] (ל″ר).
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) אוגלעוואָדן (ל″ר).
carbon
(דער) קאַרבאָן; (דער) קוילנשטאָף.
carbon copy (/paper)
(די) קאַלקע (ל″ר: -ס); (די) קאָפּיע (ל″ר: -ס); (דער) קאָפּיע⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער);
{טאָמער דווקא ווען די איבערגעבונג פון קאָפּיע איז פּריוואַט, ד.ה. ניט קענטיק\באַוואוסט דעם אַדרעסאַט:} (די) שוואַרצע קאָפּיע (ל″ר: -ס); (די) שוואַרץ⸗קאָפּיע (ל″ר: -ס).
carbon dioxide
(דער) קאַרבאָן דיאַקסיד [dyàk-síd].
carbon footprint
(דער) קאַרבאָן⸗שפּור (ל″ר: -ן); (דער) קאַרבאָן⸗סימן [karbón-sìmən] (ל″ר: ⸗סימנים [simònəm], דרומדיק: [simù:nəm]).
carbon monoxide
(דער) קאַרבאָן מאָנאָקסיד.
carbon monoxide poisoning
(דh) קאַרבאָן מאָנאָקסיד פאַרסמונג [farsámung], דרומדיק: [farsámink] (\פאַרגיפטיקונג).
carbonated (of beverages)
בלעזלדיק; געבלעזלט; טאַנצעדיק;
{אין מזרח:} מיט גאַז; גאַזירט;
{אין מערב:} קאַרבאָנירט.
carbonize
קאַרבאָניזירן.
carcass
(דער) פּגר [péygər], דרומדיק: [(páygə(r] (ל″ר: פּגרים [p(ə)górəm], דרומדיק: [p(ə)gú:rəm]); (די) טויטע חיה [kháyə] (ל″ר: חיות);
{עמאָטיוו:}
(די) פּגירה [pəgírə], אויך: [bgírə] (ל″ר: פּגירות); (די) נבילה [nəvéylə], דרומדיק: [nəváylə] (ל″ר: נבילות).
(card (visiting card
(די) וויזיטקע (ל″ר: -ס).
(card (in playing cards
(די) קאָרט (ל″ר: -ן).
card catalogue (/card index)
(די) קאַרטאָטעק (ל″ר: -ן).
card key
(דאָס\דער) עפן⸗קאַרטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שליסל⸗קאַרטל (ל″ר: -עך).
(.cardboard (n
קאַרטאָן; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} קאַרדבאָרד;
{אַרכעאיש; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די) טראַקטור.
(.cardboard (adj
קאַרטאָנענע(ר);
{אַרכעאיש; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די) טראַקטור.ב
card-carrying
פּאָלנע(ר); פולע(ר); ריכטיקע(ר); דורכאויסיקע(ר); דורכאונדורכעדיקע(ר).
cardiac
האַרץ⸗; קאַרדיאַק⸗.
cardiac arrest
(דער) האַרץ⸗אָפּשטעל (ל″ר: -ן); (די) האַרץ⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) קאַרדיאָ⸗אָפּשטעל (ל″ר: -ן)
(.cardinal (n
(דער) קאַרדינאַל (ל″ר: -ן).
cardinal (adj.)
קאַרדינאַליש; גרונטיק; יסודותדיק [yəsóydəz-dik], צפונדיק: [yəséydəz-dik].
(cardinal mistake (/error
(דער) גרונט⸗טעות [tòəs], דרומדיק: [tù:əs]; דער עיקרדיקער פעלער [íkər-dikər];
{לומדיש:} דער טעות ראשון [tòəs-ríshn], דרומדיק: [tù:əs-rí:yshn].
cardinal number
(די\דער) גרונט⸗צאָל; (דער\די) גרונט⸗ציפער; (דער) קאַרדינאַלער נומער (ל″ר: -ן).
(cardinal sin (in Christianity
אורזינד (\גרונט⸗זינד) (אין קריסטלעכן גלויבן); גרונט⸗זינד.
cardio
קאַרדיאָ⸗; האַרץ⸗.
cardio workout
(די) קאַרדיאָ⸗איבונגען (ל″ר); (די) קאַרדיאָ⸗פיזקולטור; (די) קאַרדיאָ⸗באַאַרבעטונג;
(די) האַרץ⸗איבונגען (ל″ר); (די) האַרץ⸗פיזקולטור; (די) קאַרדיאָ⸗באַאַרבעטונג.
cardiogram
(די) קאַרדיאָגראַמע (ל″ר: -ס); (די) קאַרדיאָגראַם (ל″ר: -ען).
cardiologist
(דער) קאַרדיאָלאָג [kardyológ], אויך: [kardyólog] (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאַרדיאָלאָגין (ל″ר: -ס).
cardiology
(די) קאַרדיאָלאָגיע.
cardiovascular
קאַרדיאָוואַסקולאַר(יש).
(care (n.) (supervision, authority, guidance
(דער) אויפזיכט [úv-zikht], דרומדיק: [óv-zəkht]; (די) אויפזעאונג [úv-zè-ung], דרומדיק: [óv-zèy-ink]; (די) אַכטונג⸗געבונג;
{לומדיש, אָבער אין טייל פרומע קרײַזן אָנגעווענדט בלויז בנוגע כשרות:} (די) השגחה [h)azh-gókhə)], דרומדיק: [h)azh-gúkhə)]);
{טאָמער אין זין פון אַ לענגערער, שטאַנדהאַפטיקער, בדרך כלל לעגאַלער אויפזעאונג:} (דער\די) אפּוטרופּסות [apətrópsəs].
(care (n.) (carefulness
(די) אָפּגעהיטקײַט; (די) פאָרזיכטיקײַט [fórzəkhti-kàyt]; (די) זאָרגעוודיקײַט; (די) זאָרגפעלטיקײַט.
(care (n.) (long term care for seniors
(די) לאַנגע אויפזעאונג.
(care (v.) (be concerned; have an opinion
אַרן <+אָביעקטיוו> („אונדז אַרט עס ניט, איז מאַכט ווי איר ווילט“); {דיאַלעקטיש:} האַרן;
אָנגיין <+אָביעקטיוו> („אונדז גייט עס ניט אָנעט, איז מאַכט ווי איר ווילט“);
(care (v.) (have a strong feeling of empathy
זאָרגן זיך (וועגן עמעצן); האָבן זאָרג (פאַר עמעצן).
care of: in care of (c/o)
אויפן אַדרעס פון; אין רשות פון [rəshús], דרומדיק: [rəshís].
(care: I don’t care (/I couldn’t care less about
ס′אַרט מיר (\מיך) ני(ש)ט; מיר (\מיך) אַרט עס ני(ש)ט; וואָס אַרט עס מיר (\מיך)?;
ס′גייט מיר (\מיך) ני(ש)ט אָנעט; מיר (\מיך) גייט עס ני(ש)ט אָנעט; וואָס גייט עס מיר (\מיך) אָנעט?;
{פראַזעס:} מײַנע דאגות! [máynə|dàygəs], דרומדיק: [má:nə|dà:gəs], ד″מ” [mánə|dàgəs];
איך פײַף זיך אויס(עט) אויף; אַ דאגה האָב איך! [adáygə-hòbəkh], דרומדיק: [adá:gə-(h)òbəkh];
{פאַרגלײַכנדיקע פראַזעס מיט „אַרן“ אָדער „אָנגיין“:} ס′אַרט מיר (\מיך) \ ס′גייט מיר (\מיך) אָן: ווי דער פאַראַיאָריקער שניי!; אַפילו ני(ש)ט קיין פּינטל מיטן אויג!; ווי די קאַץ פון מיטוואָך; ווי דער נעכטיקער טאָג; ווי דער פּיפּערנאָטער אין יאַפּאָן;
ס′ליגט מיר אין דער לינקער פּאה! [péyə], דרומדיק: [páyə]; {בײַ אַ סך צפונדיקע\ליטוואַקעס, וואו מען גייט ניט מיט פּאות, איז אויסגעוואַקסטן דער „מתנגדישער וואַריאַנט“:} ס′ליגט מיר אין דער לינקער פּיאַטע! [pyátə];
מײַן באָבעס אַ דאגה! [mayn-bóbəz|adáygə], דרומדיק: [ma:n-búbəs|adá:gə], טייל ד″מ: [man-bábəs|adágə].
care: medical care
(די) מעדיצינישע אויפזיכט (\איבערזיכט \באהאַנדלונג \
השגחה [h)azh-gókhə)], דרומדיק: [h)azh-gúkhə)]).
!care: Take care
{בכלל געזעגענענדיק זיך:} זײַ(ט) געזונט!; אַ גוטן!;
{מער ספּעציפיש:} זאָלסט זיך היטן! (\איר זאָלט זיך היטן!); היט זיך אָפּעט!.
care: take care of something (deal with it) → take care of
care: take (good) care of something or someone
אַכטונג געבן [ákhtung-gèbm], דרומדיק: [ákhting-gèybm], דרומדיק דיאַלעקטיש: אַכטיק געבן [ákhtig-gèybm];
זאָרגן (פאַר); זיך (ריכטיק) אָפּגעבן (מיט).
care: not take care to do something properly
ני(ש)ט מקפּיד זײַן [mákpəd-zayn]; ני(ש)ט אַכטונג געבן; ני(ש)ט אַכטלייגן.
?care: Who cares
וועמען אַרט עס?; וועמען גייט עס אָנ(עט)?; וואָס פאַראַ חילוק? [khílək];
{אַ קאַפּ לומדיש:} מה רעש? [?ma-rá(ə)sh];
{פראַזעס:} מײַן באָבעס אַן עסק! [anéysək], דרומדיק: [anáysik].
care: without taking any great care (casually)
גלאַט אַזוי; סתם אַזוי [stám-azòy], צפונדיק: [stám-azèy]; מהיכא⸗תיתידיק [màkh(ə)-téysə-dik], דרומדיק: [màkh(ə)-táysə-dik]; אגב⸗אורחאדיק [àgəv-úrkhə-dik], דרומדיק: [àgəf-í(:)rkhə-dik].
!care: You don’t care about me
{בײַם דוצן זיך:}
איך בין בײַ דיר גאָרני(ש)ט!;
איך גיי דיר ני(ש)ט אָנעט!;
איך ליג (בײַ) דיר אין דער לינקער פּאה! [péyə], דרומדיק: [páyə]; {ליטווישער וואַריאַנט, פאַרבײַטנדיק „פּאה“ מיט „פּיאַטע“:} איך ליג (בײַ) דיר אין דער לינקער פּיאַטע! [pyátə];
ס′גייט דיר ני(ש)ט אָנעט וועג מיר!;
ס′אַרט דיר וועגן מיר גאָרניש(ט)!;
{בײַ טייל ניט⸗אָנשטענדיק:} ס′אַרט דיר וועגן מיר אַ פײַג!.
career
(די) קאַריערע (ל″ר: -ס).
careerist
(דער) קאַריעריסט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך (עמאָטיו): (די) קאַריעריסטקע (ל″נ: -ס).
carefree
זאָרגלאָז; אינגאַנצן אָן דאגות [dáygəs]; וואָס קיין זאַך ערגערט (אים\איר\זיי) ני(ש)ט; אָן אַוועלכע ניט איז זאָרגן.
careful
(זײַן) אָפּגעהיט; (זײַן) פאָרזיכטיק;
{לומדיש:} נזהר זײַן [níz(h)ər-zayn];
{גיכער וועגן אַ מענטשן אָדער סיטואַציע:} געוואָרנט.
!careful: Be careful
היט זיך! [hítsakh], אויך: [hídzakh]; זײַ(ט) פאָרזיכטיק; גיב (\גיט) אַכטונג!; {דרומדיק דיאַלעקטיש:} גיב (\גיט(ס)) אַכטיק!;
{חבריש מיט אַ שמייכעלע:} סטאַראָזשנע! [starózhnə]; {מער אינטים:} סטאַראָזשנינקע!;
{לומדיש:} זהירותדיק! [z(ə)híyrəz-dik]; הזהר והשמר! [həzò(h)ər-vəhəshómər], דרומדיק: [(həzù(h)ə(r)-və(h)əshúmə(r], צפונדיק: [həzò(h/y)ər-vəhəshómər];
{פראַזעס:} מ′דאַרף (דאָרטן) היטן די ביינער!; היט זיך, זאָלסט (\איר זאָלט) זיך ניט אָפּבריען; שפּיל(ט) זיך ני(ש)ט מיטן שטן! [sótn], דרומדיק: [sú:tn].
careful person
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אָפּגעהיטע(נע)(ר); (אַ\די\דער) פאָרזיכטיקע(ר) [(fórzəkh-təkə(r];
אַן אָפּגעהיטע(נע)ר מענטש (ל″ר: -ן); אַ פאָרזיכטיקער מענטש (ל″ר: -ן);
{לומדיש, דער עיקר וועגן פאָרזיכטיקײַט בײַם אָפּהיטן יידישקײַט אָדער איידלקײַט אין די באַציאונגען מיט אַנדערע:} אַ זהיר [zóhər], דרומדיק: [(zú:hə(r] (ל″ר: זהירים [z(ə)hírəm]).
carefully
אָפּגעהיטערהייט; פאָרזיכטיקערהייט; באַוואָרנטערהייט;
מיט אָפּגעהיט(נ)קײַט; מיט פאָרזיכטיקײַט; מיט באַוואָרנטקײַט;
{פראַזעס:} פאַמעלינקערהייט; פּאַוואַָליעדיק; (זיך) ני(ש)ט אײַלנדיק; לייגנדיק קאָפּ;
{לומדיש:} מיט זהירותדיקײַט [zəhíyrəz-dəkàyt].
caregiver
(דער) אַכטונג⸗געבער [ákhtung-gèbər], דרומדיק: [(ákhti(n)k-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַכטונג⸗געבערין [ákhtung-gèbər(i)n], דרומדיק: [ákhti(n)k-gèybər(i)n] (ל″ר: -ס);
(דער) אויפפּאַסער [ֹúf-pàsər], דרומדיק: [(ó(:)f-pàsə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אויפפּאַסערין (ל″ר: -ס).
careless
ני(ש)ט⸗אָפּגעהיט; אָפּגעלאָזן; נאַכלעסיק; פאַרנאַכלעסנדיק;
{ליטעראַריש:} למכדיק [léməgh-dik], דרומדיק: [léyməgh-dik].
careless person
{בייגעוודיק:} אַ ני(ש)ט⸗פאָרזיכטיקע(ר); אַ ני(ש)ט⸗אָפּגעהיטע(ר); אַן אָפּגעלאָזענע(ר); אַ נאַכלעסיקע(ר).
{ליטעראַריש:} אַ למכדיקע(ר) [(léməgh-dikə(r], דרומדיק: [(léyməgh-dikə(r].
carelessness
(די) ני(ש)ט⸗פאָרזיכטיקײַט; (די) ני(ש)ט⸗אָפּגעהיט(נ)קײַט; (די) אָפּגעלאָזנקײַט; (די) פאַרנאַכלעסיקײַט;
{ליטעראַריש:} (די) למכדיקײַט [léməgh-dikàyt], דרומדיק: [léyməgh-dikàyt].
caretaker (of a property)
(דער) סטאָראָזש (אויך: סטראָזש, סטרוזש) (ל″ר: -עס); (דער) אויפזעער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אכטונג⸗געבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
caretaker government
אַ צײַטווײַליקע רעגירונג (ל″ר: -ען); אַן איבערגאַנג(ס)⸗רעגירונג (ל″ר: -ען).
(.caress (n
אַ גלעט.
(.caress (v
גלעטן; צערלען;
{וועגן אַ גיכערן, איינמאָליקן:} אַ גלעט טאָן (\געבן)..
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש; אַרכעאיש:} לאַשטשען; האָלובען.
carfare
(דאָס\די) פאָר⸗געלט; (די\דער) פאָר⸗צאָל;
{לומדיש:} (די) דמי נסיעה [dəmèy-n(ə)síyə], דרומדיק: [dəmày-n(ə)sí:ə] (ל″ר).
cargo
(דער) קאַרגאָ (ל″ר: -ס); (די) אָנגעלאָדענע משא [másə] (ל″ר: משאות [masóəs], דרומדיק: [masú:əs]);
Caribbean (n.) (Sea) → Caribbean Sea
Caribbean (adj.)
קאַריביש [karíbish].
Caribbean Islands
(די) קאַריבישע אינדזלען (ל″ר).
Caribbean Sea
(דער) קאַריבישער ים [karíbishər|yám].
caricature
(די) קאַריקאַטור [kàrə-katúr] (ל″ר: -ן).
caricaturist
(דער) קאַריקאַטוריסט (ל″ר: -ן).
caring (n.)
{אין זין פון אָנגיין, אין דער מחשבה:}
דער עצם אַרן [étsəm|árn], דרומדיק: [éytsəm|á:rn] {דיאַלעקטיש:} האַרן; (דאָס\דער) עצם אָנגיין;
{דיאַלעקטיש:} (דאָס\דער) געלעגן זײַן; אויסמאַכן; גיין דערײַן (\דערין \דעראָן);
{אינטענציפיצירט:} (דאָס\דער) גיין אין לעבן;
{אין זין פון אַכטונג געבן, אָפּהיטן פּראַקטיש:}
(די) אַכטונג⸗געבונג; (די) אויפזעאונג [úv-zèung], דרומדיק: [ó(:)v-zèyink-]; (די\דער) אויפזיכט; (די) השגחה [h)azh-gókhə)], דרומדיק: [h)azh-gúkhə)]); (די) באַזאָרגונג.
caring (adj.)
איבערגעגעבן; פלײַסיק; געוויסנהאַפטיק; וואַכעדיק;
{זעלטן אין דעם זין:} אַרעדיק; אַרנדיק; אָנגייעוודיק.
carjack
(דער) אויטאָ(מאָביל)⸗הײַדזשעק (אויך: האַידזשעק) (ל″ר: -ן; אויך: -ס);
(דער) קאַרדזשעק (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
carnage
(די) שחיטהשאַפט [shkhítə-shàft]; (די) שחיטהניש [shkhítə-nish];
(די\דער) בלוטבאָד; (די) אומגעהייערע בלוט⸗פאַרגיסונג;
{באַטאָנענדיק דעם פּועל יוצא מער איידער דעם פּראָצעס:} (די) אומברענגונג; (די) פאַרניכטונג; (די) אויסראָטונג; (די) פאַרטיליקונג.
carnal
סעקסועליש; סעקסואַליסטיש; קאַרנאַליש; פיזיש⸗עראָטיש;
{לומדיש:} תאוות⸗הגופעדיק [tàyvəs-(h)agúfədik], דרומדיק: [tà:vəs-(h)agífədik]; גשמיות⸗תאווהדיק [gàshmyəs-táyvədik], דרומדיק: [gàshmyəs-tá:vədik].
carnal knowledge
סעקסועלע באַציאונגען;
{אויב נאָכמאַכן דעם אַרכעאישן אייפעמיזם:} די קאַרנאַלע וויסנקײַט.
carnival
(דער) קאַרניוואַל (ל″ר: -ן); (דער) יאַריד (ל″ר: יאַרידים; אויך: -ן).
carnivore
(דער) קאַרניוואָר (ל″ר: -ן); (דער) פלייש⸗עסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{עמאָציאָנעל, איראָניש, ביטולדיק, אַשטייגער בײַ וועגעטאַריער:} (דער) פלייש⸗פרעסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
carnivorous
קאַרניוואָריש; פלייש⸗עסנדיק;
{עמאָציאָנעל, איראָניש, ביטולדיק, אַשטייגער בײַ וועגעטאַריער:} פלייש⸗פרעסנדיק.
carnivorous animal
(די) פלייש⸗עסנדיקע חיה [kháyə] (ל″ר: …חיות [kháyəs]); (די) קאַרניוואָרישע חיה.
Caro, Joseph → Karo, Joseph
(carob (St. John’s bread
(דער) באָקסער.
carousel
(דער) קאַרוסעל [kàrə-sél] (ל″ר: -ן).
(carp (n.) (fish
(דער) קאַרפּ (ל″ר: -ן).
(carp (v.) (complain
קומען מיט טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs];
זיך באַקלאָגן; קומען (די גאַנצע צײַט) מיט קלאָגן;
האָבן תרעומות [tarúməs], דרומדיק: [tarí:məs].
Carpathian Mountains
די קאַרפּאַטן (ל″ר).
carpenter
(דער) סטאָלער (אויך: סטאָליער) (ל″ר: סטאָלאַרעס [stolárəs]; אויך: ø, דיאַלעקטיש: -ס);
{בײַ אַ סך אַרכעאיש:} (דער) טישלער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש: -ס).
carpenter’s workshop (/place of business)
(די) סטאָלערײַ (ל″ר: -ען); (די) סטאָלאַרניע [stòlárnyə] (ל″ר: -ס);
(דער) סטאָלאַרישער (\סטאָלאַרסקער) וואַרשטאַט (ל″ר: -ן).
carpentry
(די) סטאָלערײַ; (דער) סטאָלער⸗פאַך;
{לומדיש עמאָטיוו:} מלאכת הסטאָלער [m(ə)lékhəs-(h)astólər], דרומדיק: [(m(ə)léykhəs-(h)astólə(r].
carpet
(דער) טעפּעך (ל″ר: -ער); (דער) קאַוויאָר (ל″ר: -ן).
carpet: wall to wall (/fitted) carpet
(דער) געמאָסטענער טעפּעך (ל″ר: -ער); (דער) געמאָסטענער קאַוויאָר (ל″ר: -ן);
{אזהרה: אַזעלכע המצאות ווי „גאַנצדיליקער באַטעפּעך“ זײַנען געוואָרן אַ חוכה וטלולא אויפן געביט; זיי זײַנען סײַ אומפאַרשטענדלעך סײַ לעכלערלעך בײַ די וואָס ריידן אויף דער שפּראַך נאַטירלעך; ואחרון אחרון זיי זײַנען ווײַטער פון פּרעציזקײַט: אַ „דיל“ קען זײַן אַן איינאיינציקער אויפן גאַנצן גאָרן (שטאָק) פון אַ וואוינונג און אַ געמאָסטענער טעפּעך קען געשטעלט ווערן אין בלויז איין צימער אָדער טייל פונדערפון).
carpetbagger (American political sense of politician who relocates to stand for election)
(דער) קאַרפּעטבעגער [kárpət-bègər] (ל″ר: ø, אויך: ס), ל″נ: (די) קאַרפּעטבעגערין; פּאָליטיקער וואָס ציט זיך אַריין פּלוצלונג אין אַ נײַעם ראַיאָן צוליב פּאָליטישע (וואַלן⸗) מאָטיוון;
{אַז ס′איז קלאָר אין וואָס ס′גייט די רייד:} אַ משיח פון ווײַטן [m(ə)shíyəkh]; אַן אַרײַנגעפאָרענער אויסלייזער (\משיח); אַ פּאָליטיקער פון אײַזנבאַן; אַ פּנים חדשות אין שטעטל [apònəm-khadóshəs], דרומדיק: [apù:nəm-khadú:shəs].
(.carpetbagging (n
(די) קאַרפּעטבעגערײַ;
carpet-bomb
אויסבאָמבירן אינגאַנצן; באָמבירן דורכאויס; באָמבירן איבעראַל;
באָמבירן מדעסקע לדעסקע; באָמבירן פון איין עק ביזן אַנדערן.
carpet-bombing
(די) דורכאויסיקע באָמבאַרדירונג (ל″ר: -ען); (די) פולשטענדיקע באָמבאַרדירונג (ל″ר: -ען);
(.carping (n
טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs] (ל″ר); (די) באַקלאָגענישן (ל″ר); (די) באַקלאָגערײַ; (דאָס\דער) באַקלאָגן זיך;
{בײַ טייל לומדיש:} (די) תרעומות [tarúməs], דרומדיק: [tarí:məs].
carpool
(דער) קאַַרפּול (ל″ר: -ן; אויך: -ס);
(די) אינאיינעמדיקע פאָרעניש (ל″ר: -ן); (די) פאַראייניקטע אַרבעטס⸗רײַזע (ל″ר: -ס).
carpooling
(דער\די) קאַרפּולינג;
(די) אינאיינעמדיקע פאָרענישן (ל″ר); (די) פאַראייניקטע אַרבעטס⸗רײַזעס (ל″ר).
carriage (baby’s)
(דאָס\די) וועגעלע (ל″ר: -ך).
(carriage (horse drawn
(די) קאַרעטע [kárətə] (אויך: [karétə]) (ל″ר: -ס); (דער) קאַרעט [karét] (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין זין פון דער רײַזע גופא:} (די) פור (ל″ר: -ן).
(carriage (in a train
(דער) וואַגאָן [vagón] (ל″ר: -עס; אויך: -ען).
(carriage (physical stance of a person
{פראַזע:} ווי ער (\זי וכו′) האַלטן זיך; דער אופן האַלטן זיך [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
(דער) הילוך [híləkh]; (דער) גאַנצער גאַנג; דער שטאַנד.
carriage driver (of horse-drawn vehicle)
(דער) פורמאַן c(ל″ר: -עס; אויך: -ען);
{אומפאָרמעל, וועגן אַ ספּעציפישער פור:} (דער) אָנטרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מיט ביטול:} (דער) בעל⸗עגלה [bàləgólə], דרומדיק: [bàləgú:lə] (ל″ר: בעל⸗עגלות).
(carried away (with imagination, dreams etc
אַוועקפליען מיט די פאַנטאַזיעס (\חלומות) [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs];
צעפלויגן ווערן מיט די געדאַנקען; זיך לאָזן פאַרבלענדן פון די פאַנטאַזיעס.
carried away (went too far)
{פראַזעס:} איבערגעכאַפּט (\אַריבערגעכאַפּט) די מאָס; געגאַנגען צו ווײַט; שוין (אויף) צופיל;
{לומדיש:} מגזם זײַן ממש [məgàzəm-zayn|máməsh].
carried out (performed)
דורכגעפירט; אויסגעפירט;
{וועגן אַ יום⸗טוב אָדער שמחה אָדער אַ חשובער אָפּמערקונג:}
אָפּגעריכט; {חסידיש, אויך:} אָפּגעראָכטן.
(carrier (moving/removal company
(די) איבערפיר⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) לאָגיסטיק⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) טראַנספּאָרט⸗פירמע (ל″ר: -ס).
carrier (of disease)
(דער) אינפעקטירטער איבערגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אינפעקטירטע איבערגעבערין (ל″ר: -ס);
(דער) קרענק⸗פאַרשפּרייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
carrier (of telecommunications)
(די) טעלע⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) טעלעקאָם⸗פירמע (ל″ר: -ס).
carrier pigeon
(די\דער) בריוו⸗טויב (ל″ר: -ן).; (דאָס\די\דער) בריוו⸗טײַבל (ל″ר: -עך).
carrot
(דער) מער [mér], דרומדיק: [méy(ə)r], אויך: [méyə] (ל″ר: -ן; צומאָל אויך: מערעלעך).
carrot and stick (adj.)
צוקערקע⸗און⸗קלאַפּ; קוש⸗און⸗שטעקן; שמייכל⸗און⸗שרײַ; קניפּ⸗און⸗פּאַטש;
{דעקאָדירט:} שכר⸗און⸗עונש [skhàr-un-óynəsh], דרומדיק: [skhàr-in-óynəsh], צפונדיק: [skhàr-un-éynəsh]; מתנה⸗און⸗שטראָף [matònə-un-shtróf], דרומדיק: [matù:nə-in-shtrúf].
carry
טראָגן; נעמען (\האָבן) מיט זיך.
carry a motion
אָננעמען (\גוטהייסן \אַפּראָבירן) דעם פאָרשלאַג (\פאָרשלאָג \פאָרלייג).
carry away
אַוועקטראָגן.
Carry on!
זײַ(ט) ממשיך [mámshəkh]; גיי(ט) ווײַטער!;
{פראַזעס:} ווײַטער!; מער!; נאָך!; נאָכמער! [nókh-mèr]; נאָך מער! [nòkh-mér].
(carry on (continue
ווײַטערגיין; אָנגיין;
{לומדיש:} ממשיך זײַן [mámshəgh-zayn].
(carry on (pester
ני(ש)ט אָפּלאָזן; ני(ש)ט צורו לאָזן; האַלטן אין איין נודזשען (\נודיען).
carry-on luggage
(דאָס\דער) פּעקל מיט⸗זיך (ל″ר: פּעקלעך).
(carry out (fulfill, execute
(אַ)דורכפירן; אויספירן.
cart (n.)
(דער) וואָגן (ל″ר: -ס; אויך: וועגענער).
cart away
אַוועקטראָגן; אַוועקפירן; אַוועקנעמען;
{עמאָטיוו:} אַוועקשלעפּן [avék-shlèpm].
carte blanche
{אָן אַן אַרטיקל \דער \אַ} קאַרטבלאַנטש; אַן אומבאַגרענעצטע האַנט; אַ פרײַע האַנט; די גאַנצע לייצעס; די גאַנצע מאַכט; אַ טשעק⸗בוך מיט אַ פעדער.
cartographer
(דער) קאַרטאָגראַף (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאַרטאָגראַפין (ל″ר: -ס);
(דער) מאַפּע⸗מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cartographic
קאַרטאָגראַפיש.
cartography
(די) קאַרטאָגראַפיע; (די) וויסנשאַפט פון מאַפּעס.
carton
(דער) קאַרטאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (דאָס\דער) קאַרטאָן⸗קעסטל (ל″ר: -עך).
cartoon
{טאָמער אין פילם:} (די) אַנימאַציע (ל″ר: -ס); (די) קאַרטון⸗אַנימאַציע (ל″ר: -ס);
{בילד:} (די) קאַריקאַטור (ל″ר: -ן); (דער) קאַרטון (ל″ר: -ען);
{סעריע בילדער:} (די) קאַרטונען (ל″ר); (די) קאַרטון⸗מעשה [màysə], דרומדיק: [mà:(n)sə] (ל″ר: ⸗מעשיות).
cartoonist
(דער) קאַריקאַטוריסט (ל″ר: -ן); (דער) קאַרטוניסט (ל″ר: -ן).
cartoonize
קאַריקאַטוריזירן; קאַרטוניזירן.
cartwheel: do cartwheels
קוליען זיך; מאַכן (זײַטיקע) קאָזשלקעס.
carve
אײַנקריצן; אויסקריצן; אויסשניצן.
carver
(דער) אויסשניצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער דווקא אין שטיין, אויך:} שטיינקריצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
carving
(די) אויסשניצונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא אין האָלץ, אויך; טאָמער וועגן בילדער פונדערפון אין אַמאָליקע ביכער:} (די\דער) האָלצשניט (ל″ר: -ן).
Casablanca
{אָן אַן אַרטיקל; ל″ר} קאַזאַבלאַנקע [kàza-blánkə].
casanova
(דער) קאַזאַנאָווע (ל″ר: -ס);
cascade (v.)
קאַסקאַדעווען.
(case (instance
(דער) פאַל (ל″ר: -ן; דרומדיק\חסידיש: פעלער [félər], דרומדיק: [(féylə(r]); (דער) איינצל⸗פאַל (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש און עמאָטיוו בנוגע צו אַ פאַרגאַנגענעם דיסקוטירטן פאַל:} אַ מעשה שהיה [amàysə-sh(ə)hóyə].
case (legal)
(דער) פאַל (ל″ר: -ן; דרומדיק\חסידיש: פעלער [félər], דרומדיק: [(féylə(r]);
{טאָמער יורידיש דערגאַנגען:} (דער) פּראָצעס (ל″ר: -ן);
{טאָמער צו אַ געריכטלעכן פּראקצעס ממש:} (דער) משפּט [míshpət] (ל″ר: משפּטים [mishpótəm], דרומדיק: [mishpú:təm]);
{טאָמער בלויז וועגן דעם עצם אויפגעשוואומענעם ענין:} (דער) (יורידישער) ענין [ínyən] (ל″ר: ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm]); {אָפטער צווישן פּראָפעסיאָנאַלן אויפן געביט:} (די) טעקע (ל″ר: -ס).
(case (briefcase
(די) טעקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאָרטפעל (ל″ר: -ן);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) דיפּלאָמאַט (ל″ר: -ן).
case (for wine etc)
(דער) קאַסטן (ל″ר: -ס).
(case (in court
(דער) פּראָצעס (ל″ר: -ן); (דער) משפּט [míshpət].
(case (in grammar
(דער) בייגפאַל (ל″ר: -ן); (דער) קאזוס (ל″ר: -ן).
Case closed!
אַראָפּ פון מאַרק!; פאַרטיק אַ געשעפט!; פאַרטיק אַן עסק [anéysək], דרומדיק: [anáysək];
{עמאָטיוו:} אַ שטעקעלע אַרײַן, אַ שטעקעלע אַרויס, די מעשה איז אויס! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{לומדיש:} סוף פּסוק! [sóyf|pósuk], דרומדיק: [sóyf|pú:sik], צפונדיק: [séyf|pósuk];
{נאָכמער לומדיש:} סליק פּרקא! [slík|pírko], דרומדיק: [:slí(:)k|pí:rku].
case history
(די) איינצלפאַל⸗געשיכטע (ל″ר: -ס); (די) אינדיווידועל⸗געשיכטע (ל″ר: -ס);
{וועגן אַ דאָקומענט אָדער טעקע:} (די) דאָקומענטן צום ענין [ínyən].
case study
(די) פּרט⸗שטודיע [prát-shtùdyə] (ל″ר: -ס).
case the joint
גוט (\אַזוי ריכטיק) באַקוקן (\באַקלערן) דעם מקום (אויף צום באַרויבן) [mókəm], דרומדיק: [múkəm].
case: a case in point
אַ בײַשפּיל; אַ פאַל אַזאַ; (אָט) אַזאַ מין פאַל; אַ מוסטער⸗פאַל פונדערפון.
case: as is usually the case
(אַזוי) ווי ס′איז דער שטייגער; אַזוי ווי ס′פירט זיך; אַזוי ווי געוויינטלעך;
{לומדיש:} כדרכו של עולם [kədàrkoy-shəl-óyləm], צפונדיק: [kədàrkey-shəl-éylom] (‘לויטן שטייגער פון דער וועלט′).
case: as the case may be
ווי ס′קען זיך מאַכן; ווי ס′קען טרעפן.
case: every case is different
יעדער (\איטלעכער) פאַל איז אַנדערש;
{לומדיש:} יעדע מעשה שהיה [màysə-shəhóyə] איז אַ יחיד⸗במינודיקע [yòkhəd-bəmínə-dikə], דרומדיק: [yùkhəd-bəmí:nə-dikə].
case: if that’s the case
טאָמער אַזוי; אויב(ע) אַזוי; טאָמער (\אויב) אַזוי שטייט די זאַך; אין אַזאַ פאַל.
case: in any case
סײַ ווי סײַ [sáyvəsày]; ווי ס′זאָל ני(ש)ט זײַן;
על כל פּנים [alkól-pònəm], דרומדיק: [alkól-pù:nəm]; אויך: [àlk(o)l-pónəm], דרומדיק: [àlk(o)l-pú:nəm];
אין יעדן פאַל; אויף יעדן פאַל; יעדנפאַלס; אַלנפאַלס;
{לומדיש:} בכל אופן [pkhól-òyfm], צפונדיק: [pkhól-èyfm].
case: in case
טאָמער; אויב ס′מאַכט זיך, אַז; אין פאַל ווען (\וואו).
case: in that case
וויבאַלד אַזוי; טאָמער (שוין) אַזוי; אויב (שוין) זיי.
case: the best case scenario is
אין (סאַמע) בעסטן פאַל; דער בעסטער אויסלאָז איז; אַמסאַמע
בעסטן.
case: the worst case scenario is
אין (סאַמע) ערגסטן פאַל; די ערגסטע מעגלעכקײַט איז.
casement window
(דער\דאָס) פליגל⸗פענצטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cash (n.)
(דער) מזומן [m(ə)zúm(ə)n], דרומדיק: [m(ə)zím(ə)n];
{מער פאָרמעל:} מזומנים [m(ə)zumónəm], דרומדיק: [m(ə)zi:mú:nəm] (ל″ר);
(די\דאָס) פּאַפּירענע געלט; (די) באַנקנאָטן (ל″ר).
cash (v.)
אײַנקאַסירן.
cash advance
(דער) אַוואַנס (ל″ר: -ן); (דער) אַדערו(י)ף (ל″ר: -ן); (די\דאָס) האַנט⸗געלט.
cash cow
אַ געלט⸗בוים; אַ געלט⸗קוואַל; אַ געלט⸗דרוקער.
cash flow
(די) האַנטיקע מזומנים [məzumónəm], דרומדיק: [məzimú:nəm]; (דער) מזומן⸗שטראָם [məzúmən], דרומדיק: [məzímən] (ל″ר: -ען); (דער) געלט⸗שטראָם (ל″ר: -ען).
cash in hand
(די) פאַראַנענע מזומנים [m(ə)zumónəm], דרומדיק: [m(ə)zi:mú:nəm] (ל″ר);
cash on delivery (COD)
מזומנים בײַם באַקומען (\אָנקומען) [m(ə)zumónəm], דרומדיק: [m(ə)zi:mú:nəm] (ל″ר).
cash register
(די) קאַסע⸗מאַשין (ל″ר: -ען; אויף: -עס); (דער) מזומן⸗אַפּאַראַט [məzúmən], דרומדיק: [məzímən] (ל″ר: -ן).
cash shortage
(דער) געלט⸗דוחק [géld-dòykhək], צפונדיק: [géld-dèykhək]; (דער) געלט⸗מאַנגל; (דער) געלט⸗דעפיציט;
{טאָמער דווקא וועגן מזומנים:} דער דוחק אין מזומן [məzúmən], דרומדיק: [məzímən]; דער מאַנגל אין מזומן; דער דעפיציט אין מזומן.
cash strapped
געענגט אין געלט [gə-éynkt]; מזומנלאָז [məzúmən-lòz], דרומדיק: [məzímən-lòz]; מזומנימלאָז [məzumónəm-lòz], דרומדיק: [məzi:mú:nəm-lòz].
cash: in cash
במזומן [bimzúmən], דרומדיק: [bimzímən];
{מער לומדיש:} במזומנים [bim(ə)zumónəm], דרומדיק: [bim(ə)zimú:nəm].
cashback
(דער) קעשבאַק (ל″ר: ס); געלט בחזרה [gélt|bəkhazórə], דרומדיק: [gélt|bəkhazú:rə]; געלט וואָס די פירמע גיט אויף צוריק;
{פראַזעס:} מ′קויפט און דענאָכדעם באַקומט מען עפּעס געלט אויף צוריק; מ′צאָלט אינגאַנצן און אויף צוריק גיבן זיי אַ ביסל מזומן.
cashier
(דער) קאַסירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קאַסירשע (ל″ר: -ס), אויך: קאַסירערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) קאַסירערקע (ל″ר: -ס).
cashmere (n.)
(דער) קאַשמיר.
cashmere (adj.)
קאַשמירענע(ר); קאַשמיר⸗.
casino
(דער\די) קאַסינאָ (ל″ר: -ס).
casket
{אוניווערסאַל:}
(די) טרונע (ל″ר: -ס); (דער) טויטן⸗קאַסטן (ל″ר: -ס);
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
(דער) ארון [órn], דרומדיק: [ú:rn] (ל″ר: -ס).
cassette
(די) קאַסעטקע (ל″ר: -ס); (די) קאַסעטע (ל″ר: -ס).
cassette player
(דער) קאַסעט⸗שפּילער (ל″ר: -ס).
cassette recorder
(דער) קאַסעט⸗רעקאָרדירער (ל″ר: -ס); (דער) קאַסעטישער מאַגנעטאָפאָן (ל″ר: -ען).
cast (n.) (of theatrical or film production)
(דער) אַנסאַמבל (ל″ר: -ען); (די) טרופּע (ל″ר: -ס); (די) שפּילער (ל″ר);
{אומפאָרמעל:} די חברה [khévrə]; (די) קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).
cast (n.) (medical)
(דער) גיפּס (ל″ר: -ן).
cast (v.) (allocate role to; characterize as)
צוטיילן די ראָלע; באַשטימען די ראָלע; באַשטימען אַלץ (\אַלס).
cast a ballot
אַרײַנלייגן די (וואַל⸗)שטימע; אָפּשטימען (אין די וואַלן).
cast a spell
שטעלן אַ פאַרכישופונג [far-kíshəfung], דרומדיק: [far-kíshəfink]; אָפּטאָן אַ שטיק כישוף אויף [kíshəf]; לייגן אַ מאַגישע קראַפט (איבער); שטעלן אַ פאַרצויבערונג.
cast aside
פאַרוואַרפן; שטעלן אָן אַ זײַט.
cast doubt on
שטעלן אונטער אַ צווייפל; אָנטאָן אַ צווייפל (איבער);
שטעלן אונטער אַ ספק [asófək], דרומדיק: [asúfək]; אָנטאָן אַ ספק;
{ליטרעראַריש:} פאַרספיקעווען [far-svéykəv(ə)n], דרומדיק: [far-sváykəv(ə)n].
cast lots
וואַרפן גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl].
cast out
פאַרטרײַבן; אַרויסטרײַבן; אויסשליסן;
{לומדיש:} מגרש זײַן [məgárəezh-zayn].
(.cast iron (n
(דער) טשיגון.
(.cast iron (adj
טשיגונענע(ר).
Cast thy bread upon the waters…
שלח לחמך על פּני המים [shlàkh-lákhm(ə)khò|alp(ə)nèy-(h)amáyəm], דרומדיק: [shlàkh-lákhm(ə)khù:|alp(ə)này-(h)amá:(y)əm] (‘טו אַ וואַרף דײַן ברויט איבער די וואַסערן [ווײַל נאָך אַ סך יאָר וועסט איר אָפּזוכן]’ < קהלת יא: א).
castaway (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרוואָרפענע(ר); (די\דער) אָפּגעוואָרפענע(ר); {מיט מער מענטשלעכער כוונה:} (די\דער) אָפּגעשטויסענע(ר);
{טאָמער דווקא פון אַ חרוב געוואָרענער שיף:}
(דער) שיפס⸗פּליט [shífs-pòlət], דרומדיק: [shífs-pù:lət] (ל″ר: שיפס⸗פּליטים [shífs-plèytəm], דרומדיק: [shífs-plàytəm]);
{בייגעוודיק:} (דער) שיפס⸗געבליבענע(ר).
caste
(די) קאַסטע (ל″ר: -ס); (דער) אײַנגעבאָרענער סאָציאַלער שיכט (ל″ר: -ן).
castigate
שאַרף אַרײַנזאָגן; שטאַרק אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú:n-mìsərn]; מוסרן; אויפוואַרפן (ל″ע: אויפגעוואָרפן); {חסידיש, אויך:} טאַדלען.
casting (film & theatre)
(דער) אַרטיסטן⸗אויסקלײַב (ל″ר: -ן); (די) ראָלע⸗באַשטימונגען (ל″ר); (דער\די) קאַסטינג.
castle
(דער) שלאָס (ל″ר: שלעסער).
cast-off
{סחורה:} (די\דאָס) אָפּוואַרפעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (אַ שטיק) באָוול;
{מענטש; בייגעוודיק:} אַן אָפּגעשטויסענע(ר); אַן אָפּגעוואָרפענע(ר); אַן אַרויסגעשטופּטע(ר).
castor oil
(דער) ריצנאייל (ל″ר: -ן).
castrate
קאַסטרירן;
{לומדיש:} מסרס זײַן [məsárəz-zayn].
castrated man
(דער) סריס [sórəs], דרומדיק: [sú:rəs] (ל″ר: סריסים [srísəm]);
{הערה: דעם טערמין נוצט מען אויך בנוגע אַן אימפּאָטענטן מאַנסביל און אַפילו אַלץ באַליידיקונג סתם געצילט אויפן מענערישן יכולת}.
(.castrated woman (fig
אַ קאַסטרירטע; אַ סריסטע [sórəstə], דרומדיק: [sú:rəstə].
castration
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאַסטרירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן דעם פּראָצעס אָדער דער אַלגעמיינער אָנווענדונג פונדערפון:} (די) קאַסטראַציע;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מסרס זײַן; (דער) סירוס [síyrəs].
casual
טאָגטעגלעך; אין⸗גאַנג⸗פון⸗טאָגעדיק; אויף „ווי ס′קען זיך מאַכן“;
סתם⸗אַזויעדיק [stàmazóy-ədik], צפונדיק: [stàmazéy-ədik]; אגבדיק [ágəv-dik]; דרך⸗אגבדיק [der(ə)kh-ágəv-dik];
צופעליק; אומפּלאַנירט; דרוקלאָז; ני(ש)ט⸗געשפּאַנט; אומגעשפּאַנט.
casual acquaintance
אַ שטיקל באַקאַנטע(ר); אַ צופעליקע(ר) באַקאַנטע(ר); עפּעס אַ באַקאַנטע(ר).
casual sex
(דער) גלאַט⸗אַזוי סעקס; (דער) סעקס סתם אַזוי [stámazòy], צפונדיק: [stámazèy];
{פראַזע:} צופעליקער סעקס (אָן ערנסטע באַציאונגען).
casual: for/to the casual observer
וואָס שייך דעם ני(ש)ט ספּעציעל (זיך⸗)אינטערעסירנדיקן צוקוקער [vòsháyəkh], דרומדיק: [vu(:)shá:(y)eəkh];
פאַר אַזאַ⸗אָ וואָס אינטערעסירט זיך ני(ש)ט דערמיט ספּעציעל;
אויף וויפל ס′לאָזט זיך זען פונדערווײַטנס.
casually
אומפאָרמעלערהייט; פון טאָגטעגלעכן לעבן;
{פראַזע}: גלאַט אַזוי (ניט עפּעס באַזונדערס).
casualty
אַ קרבן [akórbm] (ל″ר: -ות [korbónəs], דרומדיק: [korbú:nəs]);
{אין מער ספּעציפישן זין פון מיליטערישע אָפּעראַציעס און פאַרשיידענע קאַטאַסטראָפעס:}
די אומגעקומענע און פאַרוואונדעטע (ל″ר); (די קרבנות און געראַנ(י)עטע (ל″ר).
casualty (hospital department)
(דער) אָפּטייל פאַר דרינגענדיקע; אומגליקספאַלן.
casuistic
קאַזואיסטיש; פּילפּולדיק [pílpl-dik];
{קריטיש:} מיטן⸗גראָבן⸗פינגערדיק.
casuistry
(די) קאַזואיסטיק [kàzəístik];
{מיט עמאָטיווער אָנצוהערעניש (צי וואַרעם, צי איראָניש, צי ביטולדיק) אויפן שייכותדיקן מעטאָד פון תלמודישע לימודים \ לערנען תורה:}
(דאָס\דער) פּילפּולען זיך [pílp(ə)lən]; (דער) פּילפּול [pílp(ə)l] (די) פּילפּולים [pəlpúləm], דרומדיק: [pəlpí:ləm] (ל″ר);
{פראַזע, ווײַטער מיט אַ רמז אויפן טראַדיציאָנעלן שטייגער בײַ טייל:}
(דאָס\דער) דרייען מיטן גראָבן פינגער.
casus belli
(דער) קאַזוס⸗בעלי (ל″ר: -ען); (די) אָנגעוויזענע באַרעכטיקונג צום גיין אין מלחמה [məlkhómə], דרומדיק: [məlkhúmə];
(די) מלחמה⸗מאָטיווירונג (ל″ר: -ען); (די) מלחמה⸗באַרעכטיקונג (ל″ר: -ען); (די) מלחמה⸗פּראָוואָקאַציע.
cat
(די) קאַץ (ל″ר: קעץ); {דער זכר:} (דער) קאָטער (ל″ר: -ס);
{אַ קלענערע אָדער יינגערע:} (דאָס\די) קעצל (ל″ר: -עך);
{אַ קליינינקע, יונגיטשקע, אָדער גלאַט צאַרטלעך מיט וואַרעמקײַט:} (דאָס\די) קעצעלע (ל″ר: -ך);
{שפּאַסיק, אויך ס″ל:} (די) שונרא [shúnrə], דרומדיק: [shínrə]; (ל″ר: שונרות); {דאָס אַראַמישע וואָרט איז גוט באַקאַנט פון פּסח ליד „חַד גַּדְיָא“}.
cat: a cat’s (as adj.)
קעציש; קעצענע(ר).
CAT scan
(דער) קאַטסקאַן (ל″ר: -ען); (דער) טאָמאָגראַפישער סקאַן (ל″ר: -ען); (דער) קאָמפּיוטערשער קערפּער⸗סקאַן (ל″ר: -ען).
cataclysm
(דער) קאַטאַקליזם.
cataclysmic
קאַטאַקליזמיש.
(.catalog(ue) (n
(דער) קאַטאַלאָג [katalóg], אויך: [katálog] (ל″ר: -ן [katalógn]).
(.catalogue (v
קאַטאַלאָגירן; אויסקאַטאַלאָגירן; שטעלן אין קאַטאַלאָג.
Catalan (n.)
(דער) קאַטאַלאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קאַטאַלאַנערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; מער היימיש, אומפאָרמעל:} (די\דער) קאַטאַלאַנישע(ר).
Catalan (adj.)
קאַטאַלאַניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן און קולטור:} קאַטאַלאַנער.
Catalonia
{אָן אַן אַרטקיל:} קאַטאַלאָניע.
catalyst
(דער) קאַטאַליסט (ל″ר: -ן).
catalystic converter (/apparatus /machine)
(דער) קאַטאַליזאַטאָר (ל″ר: -ס).
cataract
(די) בעלמע (ל″ר: -ס); (דער) קאַטאַראַקט (ל″ר: -ן).
catarrh
(דער) קאַטאַר (ל″ר: -ן); (די) פאַרקילונג (ל″ר: -ען);
catastrophe
(די) קאַטאַסטראָפע (ל″ר: -ס; אויך: קאַטאַסטראָפן).
catastrophic
קאַטאַסטראָפיש.
catastrophic illness
(די) קאַטאַסטראָפאַלע קראַנקײַט (ל″ר: -ן).
catatonic
קאַטאַטאָניש.
(.catch (n
{עפּעס וואָס זעלטן גוט, וואָס מ′טרעפט אָנעט:} אַ גוטע געפינס;
{טאָמער עפּעס וואָס מען קויפט איז אַפּשיטא; טאָמער אַ מענטשן אָדער חבר, אַ חתן צי אַ כלה, איז מיט גוטמוטיקער איראָניע:} אַ מציאה [am(ə)tsíyə];
{בײַ יעגער פון בעלי⸗חיים:} דער פאַנג; די כאַפּונג.
?catch: What’s the catch
{אַז מ′טרעפט וואָס⸗ניט⸗איז וואָס זעט אויס „צו גוט“, „צו פּערפעקט“ און מען וויל אַרויסרוקן אַ גוטמוטיקן חשד:} נו, איז וואָס איז דער טריק?; איז ווי מאַכן זיי דאָס?; איז מיט וואָס טוט מען דאָ אַ דריידעלע?.
כאַפּן [khápm];
{טאָמער אין אַ געיעג נאָך א חיה, צי להבדיל אַ מענטשן:} אָניאָגן; פאַנגען;
{אין זין פון פאַרשטיין אינגאַנצן דעם פּשט אין יענעמס רייד:} אָנכאַפּן [ónkhàpm], דרומדיק: [únkhàpm]; (ל″ע: אָנגעכאַפּט); {לומדיש:} תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [tָéyfəz-zayn]; (ל″ע: האָט תופס געווען);
{אין זין פון אויסזוכן אַ חבר אָדער אייגענעם וועמען עס איז געווען שווער געפינען; גוטמוטיק עמאָטיוו:} פּאַקן; („העי, חווה⸗לאה! דו′סט געמיינט מיר וועלן דיר ניט געפינען אין ביבליאָטעק, איז אָט האָבן מיר דיר געפּאַקט!“).
(catch (v.) (be infected by
זיך אָנשטעקן מיט; כאַפּן.
catch a cold
זיך פאַרקילן.
catch 22
{פראַזעס:} אַזוי איז ני(ש)ט גוט און אַזוי איז ני(ש)ט גוט; אַ מעשה וואָס מ′קען דערפון ני(ש)ט אַרויסקריכן [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ פּראָבלעם וועמענס לייזונגען טויגן אַלע אויף כפּרות [kapórəs], דרומדיק: [kapú:rəs];
catch on
זיך אָנשטויסן; אָנכאַפּן; כאַפּן דעם פּשט [pshát]; באַנעמען;
{לומדיש:] תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-zayn].
catch sight of
דערזען; נעמען זען.
catch up
אָניאָגן; דעריאָגן.
!catch: You can’t catch me
מיך {צפונדיק: מיר} וועסטו (\וועט איר) ני(ש)ט כאַפּן!.
catchment area
(דער) אַרומכאַפּ⸗שטח [shètəkh], דרומדיק: [shèytəkh] (ל″ר: שטחים [shtòkhəm], דרומדיק: [shtùkhəm]).
catchword
{טיפּאָגראַפיע:} (דאָס\דער) שלאָסוואָרט (ל″ר: שלאָסווערטער); (דאָס\דער) שליסלוואָרט (ל″ר: שליסלווערטער);
{אין ברייטער זין:} (דאָס\דער) קלינגוואָרט (ל″ר: קלינגווערטער).
categorical
קאַטעגאָריש.
categorization
{טיילמאָל מער ספּעציפיש:} קאַטעגאָריזירונג (ל″ר: -ען;
{טיילמאָל מער בכלל גענומען:} (די) קאַטעגאָריזאַציע (ל″ר: ס).
categorize
קאַטעגאָריזירן; טעמאַטיש אײַנסדרן [áyn-sàdərn], דרומדיק: [á:n-sàdərn]; אויך: [áyn-sèydərn], דרומדיק: [á:n-sàydərn].
?categorize: And how would you categorize that
איז ווי וואָלט איר (\וואל(ט)סטו) דאָס געשילדערט (\באַשריבן \פאַררעכנט)?
category
(די) קאַטעגאָריע (ל″ר: -ס).
category: She’s in a category of her own
זי איז איינע אין דער (גאַנצער) וועלט; זי איז איינע, קיין צווייטע איז גאָרני(ש)טאָ.
cater (organize dining)
צושטעלן (מאָלצײַטן); אָרגאַניזירן דעם כיבוד [kíbəd];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} קייטערן.
cater for (/to)
אַכטונג געבן אויף; זאָרגן פאַר; באַזאָרגן מיט; צושטעלן; באַדינען (מיט).
caterer
(די) כיבוד⸗צושטעלער [kíbəd] (ל″ר); (די) מאָלצײַט⸗צושטעלער (ל″ר);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) ליוועראַנט (ל″ר: -ן).
catering company
(די) כיבוד⸗צושטעלער [kíbəd] (ל″ר); (די) מאָלצײַט⸗צושטעלער (ל″ר);
(די) כיבוד⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) מאָלצײַט⸗פירמע (ל″ר -ס).
caterpillar
(דער) שלייער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) שלייערל (ל″ר: -עך).
catharsis
(די) קאַטאַרזע (ל″ר: -ס);
(די) נשמהדיקע אויסלאָזונג (\אַרויסלאָזונג \באַפרײַאונג דורך אויסדרוק \רייניקונג דורך אָפּריידן זיך פון האַרצן) [nəshómə-dikə], דרומדיק: [nəshúmə-dikə].
cathartic
קאַטאַרטיש; נשמה⸗אַרויסלאָזנדיק [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]; נשמה⸗באַפרײַענדיק; רפואהדיק עקספּרעסיוו [rəfúə-dik], דרומדיק: [rəfíyə-dik].
cathedral
(דער) קאַטעדראַל (ל″ר: -ן);
{הערה: די טראַדיציאָנעל יידישע אָפּלאַך⸗ווערטער אויף סתם אַ „קלויסטער“ (צי אַ צערקווע), צי באַנוצט מיט שנאה, צי מיט הומאָר, צי מיט נאָסטאַלגיע וכו′, קען אויך אויף אַ סאַמאַראָדנעם קאַטעדראַל אָנגעווענדט ווערן; בתוכם: (די) „תיפלה“, (דער) „שקץ⸗תשקצנו“ וכו′}.
(.Catholic (n
(דער) קאַטאָליק (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאַטוילין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאַטוילקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; מער אינטים:} (אַ\די\דער) קאַטוילישע(ר).
(.Catholic (adj
קאַטויליש.
Catholocism
(דער) קאַטאָליציזם.
catnip
(די) קאַצן⸗גרעזלעך (ל″ר); (דער) קאַצן⸗י″ש [kátsn-yàsh]; (די) קאָשעמעטקע; (דער) קעטניפּ.
cattle
די בהמות [də-b(ə)héyməs], דרומדיק: [də-b(ə)háyməs] (ל″ר);
(דאָס\די) פי(ך); (די) רינדער (ל″ר).
catwalk
{אין דער מאָדע⸗וועלט:} (דער) מאָדעלקע⸗גאַנג; (דער) מאָדעלן⸗שטראָז (ל″ר: -ן); (דער) מאָדע⸗פּאַראַד (ל″ר: -ן);
{אינדוסטריעל:} (דאָס\דער\די) שפּאַציר⸗בריקל (ל″ר: -עך).
Caucasia (Caucasus)
{אָן אַן אַרטיקל} קאַווקאַז.
Caucasian (n.)
(דער) קאַווקאַזער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קאַווקאַזערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; אומפאָרמעל, מער אינטים:} (אַ\די\דער) קאַווקאַזישע(ר);
{אינעם באַזונדערן זין פון די ווײַס⸗הויטיקע פעלקער:}
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) ווײַס⸗הויטיקע(ר).
Caucasian (adj.)
קאַווקאַזיש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן און קולטור:} קאַווקאַזער.
{אינעם באַזונדערן זין פון די ווײַס⸗הויטיקע פעלקער:}
ווײַס⸗הויטיק.
Caucasus
{אָן אַן אַרטיקל} קאַווקאַז.
Caucasus Mounains
(די) קאַווקאַזער בערג (ל″ר).
Caucasus: in the Caucasus
אויף קאַווקאַז.
caucus (n.) (Amer. pol.)
(דער) קאָקוס (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (די) פּאַרטייאישע גרופּירונג (ל″ר: -ען).
caucus (v.) (Amer. pol.)
קאָקוסן; זיך טרעפן מיטן קאָקוס; אָנטיילנעמען אין איינער פון די פּאַרטייאישע גרופּירונגען.
caught → catch
האָט געכאַפּט (ל″ר: האָבן געכאַפּט).
cauldron
(דער) קעסל (ל″ר: -ען).
cauliflower
(דער) קאַלאַפיאָר; (אויך:) קאַליפיאָר.
causal
גורמדיק [góyrəm-dik], צפונדיק: [géyrəm-dik]; קאָזאַליש;
שפּילנדיק די ראָלע פון אַ גורמדיקער סיבה [síbə].
causality
(די) גורמדיקײַט [góyrəm-dəkàyt], צפונדיק: [géyrəm-dəkàyt]; (די) קאָזאַליטעט;
{פילאָסאָפיש:} (די) סיבה⸗פון⸗אַ⸗סיבהדיקײַט [sìbe|fùnasíbə-dəkàyt], דרומדיק: [sìbe|fìnasíbə-dəkàyt];
{לומדיש:} (די\דער) השתלשלות הסיבות [hishtàlshles-(h)asíbes].
causation
(דער) גורמדיקײַט⸗פאַקטאָר [góyrəm-dəkàyt], צפונדיק: [géyrəm-dəkàyt]; (די) קאָזאַלישקײַט;
{פילאָסאָפיש:} (דער) גורם ממש [gòyrəm-máməsh], צפונדיק: [gèyrəm-máməsh]; (אַ\די) גורמדיקע סיבה [góyrəm-dikə|síbə], צפונדיק: [géyrəm-dikə|síbə]; {חסידיש, אויך:} (די) פאַראורזאַכונג.
(cause (n.) (causal factor
(דער) גורם [góyrəm], צפונדיק: [géyrəm] (ל″ר: גורמים [górməm]); (די) סיבה (דערפאַר) [síbə];
{לומדיש:} (די) פּועל⸗ממשדיקע סיבה [pòy(ə)l-màməzh-dikə|síbə], צפונדיק: [pèy(ə)l-màməzh-dikə|síbə];
{פראַזעס:} דער פאַרוואָס⸗און⸗פאַרווען; דער גרינטלעכער פאַרוואָס; דער פון⸗וואַנעט.
(cause (n.) (movement
(דער) גוטער ציל; (דער) גוטער צוועק; (די) וואוילטעטיקײַט; (די) באַוועגונג.
(.cause (v
גורם זײַן [góyrəm-zayn], צפונדיק: [géyrəm-zayn]; זײַן דער גורם אַז;
זײַן די סיבה פאַר (\פון) [síbə]; אויסווירקן אַז; {חסידיש, אויך:} פאַראורזאַכן.
cause and effect
גורם און פּועל⸗יוצא [góyrəm|un-pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [géyrəm|un-pèy(ə)l-yéytsə];
סיבה און רעזולטאַט [síbə].
cause célèbre
אַן עפנטלעכע סענסאַציע (ל″ר: -ס); יענע סענסאַציע [yé|nə||sensátsyə];
אַ וועלט⸗באַוואוסטע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{פראַזעס:} ס′האָט געקלונגען די וועלט!; ס′קלינגט אַ וועלט!; מיט גלעקלעך און טרומייטן!.
cause: it’s a lost cause
ס′איז אַ פאַרפאַלענע זאַך; ס′איז אַ פאַרלאָרענע (\פאַרלוירענע) זאַך;
{פראַזעס:} ס′איז אַ שאָד די צײַט; ס′איז אַ שאָד די טירחא [tírkhə], דרומדיק: [térkhə];
מ′קען דערויף שרײַבן צוויי פאען! [féyən], דרומדיק: [fáyən] {ד.ה. צוויי מאָל „פֿ“ = פאַרפאַלן!).
caused by
געבראַכט (געוואָרן) פון (\דורך); צושטאַנד געקומען צוליב (\מחמת [mákhməs]).
caustic
בײַסיק שאַרף; שטעכעדיק; שפּיצעכדיק; שפּיציק; צוגעשפּיצט; שנײַדיק; שפּיזיק;
שאַרף אַרײַנזאָגעריש (\אַרײַנזאָגנדיק).
cauterization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָטעריזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אין אַלגעמיין:} (די) קאָטעריזאַציע.
cauterize
קאָטעריזירן.
caution (n.)
(די) אָפּגעהיט(נ)קײַט; (די) פאָרזיכדיקײַט [fórzəgh-dəkàyt]; (די) באַוואָרנטקײַט;
{לומדיש:} (די) זהירות [zəhíyrəs].
caution (v.)
אָנוואָרענען; באַוואָרענען; געבן אַן אָנוואָרעניש (\וואָרענונג);
{לומדיש:} מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn];
{אַרכעאיש; ליטעראַריש: פּלוס דאַטיוו:} פאַרזאָגן.
Caution!
פאָרזיכטיק!; פאָרזיכטיקערהייט!;
היט זיך!; היטן זיך!; אָפּגעהיטערהייט!;
אַכטונג!; אַכטונג געבן!.
caution: in an abundance of caution
מיט אַן איבערפלוס פון אָפּגעהיט(נ)קײַט; מיט אַ פאַרשטאַרקטער פאָרזיכדיקײַט [fórzəgh-dəkàyt];
{לומדיש:} מיט אַן אזהרה יתירה [ànaz(h)órə|yəséyrə], דרומדיק: [ànaz(h)ú:rə|yəsáyrə];
{לומדיש; לעגאַליסטיש:} ליתר בטחון [l(ə)yésər-bətókhn], דרומדיק: [l(ə)yéysə(r)-bətúkhn]; ליתר חיזוק [l(ə)yésər-khízək], דרומדיק: [l(ə)yéysə(r)-khízək].
cautionary note
אַ מאָמענט פון באַוואָרעניש; אַ באַוואָרנדיקער פּונקט;
אַ באַוואָרענונג; אַ נייטיקײַט זײַן אָפּגעהיט;
{לומדיש:} אַ נקודה פון זהירות [an(ə)kúdə|fun-z(ə)híyrəs], דרומדיק: [an(ə)kí:də|fin-z(ə)hí:rəs].
cautionary tale
אַ מעשה וואָס קומט אָנוואָרענען [amáysə], דרומדיק: [ama:(n)sə];
{לומדיש:} אַ סיפּור המעשה [asìpər-(h)amáysə], דרומדיק: [asìpə(r)-(h)amá:nsə] וואָס קומט מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn].
cautious
אָפּגעהיט; געהיט; פאָרזיכטיק [fórzəkh-tik]; אַכטונג⸗געבנדיק (אויך: ⸗גיבנדיק);
{לומדיש:} זהירותדיק [z(ə)híyrəz-dik]; נזהרדיק [níz(h)ər-dik].
cautious person
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אָפּגעהיטע(ר); פאָרזיכטיקע(ר); {לומדיש:} זהירותדיקע(ר) [(z(ə)híyrəz-dikə(r].
cautiously
אָפּגעהיטע(נע)רהייט; פאָרזיכטיקירהייט.
cavalcade
(די) קאַוואַלקאַדע (ל″ר: -ס).
cavalier (lacking in caution or respect)
זאָרגלאָזיק; דאגהלאָז [dáygə-lòz], דרומדיק: [dá:gə-lòs];
וואויליונג(ער)יש; שקאָצעדיק; אומבאַוואָרנט; אומבאַצאַמט.
cavalry
(די) קאַוואַלעריע; (די\דאָס) רײַטערײַ; (די) ריטערשאַפט; (די) קריגס⸗פערד (ל″ר).
cavalary: (to) call in the cavalry
נעמען צורופן (\צונויפרופן) אַלע מיטקעמפער; נעמען זאַמלען די כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
cave (n.)
(די\דער) הייל (ל″ר: -ן);
{לומדיש; פּאָעטיש:} (די) מערה [máyrə], דרומדיק: [má:rə] (ל″ר: מערות).
cave (in) (v.) (give in)
נאָכגעבן; זיך אונטערגעבן; אויפגעבן; זיך אונטערוואַרפן (ל″ע: אונטערגעוואָרפן);
{פראַזעס:} זאָגן „שוין“; זאָגן „פאַרפאַלן“; באַשליסן, אַז ווײַטער וועט מען זיך ני(ש)ט אַקעגנשטעלן.
caveat
(די) רעזערוואַציע; (דער) פּראָוויזאָ; (די) סטיפּולאַציע;
(דער) תנאי [tnay], דרומדיק: [(tna:(y].
cavern
(די\דער) הייל (ל″ר: -ן).
cavernous
היילמעסיק; חללדיק [khóləl-dik], דרומדיק: [khú:ləl-dik].
caviar
(דער) קאַוויאַר (ל″ר: -ן)
cavity
(דער) חלל [khóləl], דרומדיק: [khú:ləl] (ל″ר: -ס; אויך {מער לומדיש}: חללות [khlóləs], דרומדיק: [khlú:ləs]);
(דאָס\דער) ליידיק⸗אָרט.
cavity (of tooth)
(דאָס\דער) צאָן⸗לעכל (ל″ר: -עך); (די\דער) קאַוויטעט (ל″ר: -ן).
cavort
מאַכן קוצעניו⸗מוצעניו; זיך אַרומשפּילן מיטאַנאַנדער; זיך אַרומגלעטן מיטאַנאַנדער;
זיך סניאָשקען; זיך סמאָטשקען; זיך האַלובען; זיך קעצקען; זיך צעגלעטן (און צעקושן); זיך ליובאָווען [l(y)ubóv(ə)n]; זיך ליובעווען [l(y)úbəv(ə)n]; זיך לאַפּען; פלירטעווען מיט די הענטעלעך; קאַוואָרטירן;
{לומדיש:} מחבק ומנשק זײַן [m(ə)khàbək-um(ə)náshək-zayn]; דרומדיק: [m(ə)khàbək-im(ə)náshək-za:n].
{כלומרשט לומדיש; דער עיקר מיט הומאָר:} טרײַבן נגיעה [nəgíyə].
CC: (copied in; carbon copy)
ק:; קאָפּיעס:.
CD (compact disk)
(דער) סי⸗די (ל″ר: -ס); (דער) צע⸗דע (ל″ר: -ס); (דער) קאָמפּאַקט⸗דיסק [kompák(t)-dìsk] (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:}
{אזהרה: די המצאה „קאָמפּאַקטל“, וואָס איז פּאָפּולער אינעם „קיוטישן יידיש“ איז אַמאָפטסטן טאַקע פאַרשטענדלעך, נאָר מאַכט אויפן צוהערער אָדער לייענער פונדעסטוועגן אַ מאָדנעם אײַנדרוק, בפרט אין שכנהשאַפט מיט אַנדערע קיוטיזמען, צווישן זיי „אַ דיסקל“, „מײַן נײַ דיסקל“. מיט „דיסקל“ איז דאָ אַ צווייטע צרה. אין דער קאַטעגאָריע מענטשלעך⸗שעפערישע איינסן, איז דער דימינוטיוו אויף יידיש דערנידערנדיק, באַדײַטנדיק אַז ס′איז אָדער אַ גאָר קליין אָדער אַ גאָר אומוויכטיק ווערקל (אָדער די ביידע זאַכן אינאיינעם: מינדערווערטיק אין איכות און כמות). דאָס וויכטיקסטע וואָרט אין דער סעריע איז „ביכל“; זע דערוועגן אין דער אזהרה בײַם סימן book}.
CD player
(דער) סי⸗די שפּילער (ל″ר: -ס); (דער) צע⸗דע שפּילער (ל″ר: -ס); (דער) קאָמפּאַקט⸗שפּילער [kompák(t)-shpìlər] (ל″ר: -ס).
CE
אין איצטיקן קאַלענדאַר; לויטן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר;
{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}
למספּרם [ləmispórom], דרומדיק: [ləmispú:rom]; אויך: [ləmisp(ə)róm];
{לומדיש:} למנין הנוצרים [ləmìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [ləmìnyən-(h)anéytsrəm];
{הערה: בײַ טייל נוצט מען דאָ נאָך קריסטוסן (= נ.ק.), ניט קוקנדיק וואָס דאָס איז פאַקטיש די איבערזעצונג פון AD}.
cease
אויפהערן; אָפּשטעלן.
Cease and desist!
אויפהערן און אָפּשטעלן!; הערט אויף און שטעלט אָפּ!.
ceasefire
(דער) פײַער⸗אָפּשטעל (ל″ר: -ן); (דער) וואָפנשטילשטאַנד (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) מלחמה הפסקה [mə(l)khómə-(h)afsòkə], דרומדיק: [mə(l)khúmə-(h)afsùkə].
ceaseless
ני(ש)ט⸗אויפהערנדיק; ני(ש)ט⸗אָפּשטעלנדיק;
{לומדיש:} הפסקהלאָז [hafsókə-lòz], דרומדיק: [hafsúkə-lòs].
ceaselessly
אָן (אַן) אויפהער; אָן אַ פּויזע;
אָן אַ הפסקה [hafsókə-lòz], דרומדיק: [hafsúkə-lòs].
cedar
(דער) צעדערבוים.
cedars of Lebanon
(די) ארזי הלבנון [àrzey-(h)alvónən], דרומדיק: [àrzay-(h)alvú:nən] (ל″ר);
(די) לבנונדיקע צעדערביימער [ləvónən-dikə], דרומדיק: [ləvú:nən-dikə] (ל″ר).
cede
אָפּגעבן; אָפּטרעטן;
{לומדיש:} מוותר זײַן (אויף) [məvátər-zayn].
ceiling
(די) סטעליע [stél(y)ə];
{פאַראַן אַ צאָל וואַריאַנטן אין יידישע דיאַלעקטן, בתוכם:}
(די) סטאָלעוואַניע; (דער) סופיט; (דער) באַלקן; (די) באַלקנס (ל″ר); (דער) באַלטן; (די) ליובעס (ל″ר).
ceiling: glass ceiling
(די) גלעזערנע סטעליע (ל″ר: -ס).
celebrate
{אינעם האַרצן צי מיט רייד (בעל⸗פּה צי בכתב), אַליין צי מיט אַנדערע:}
זײַן גליקלעך מיט; מאַכן (בײַ זיך) אַ יום⸗טוב [yóntəf]; יום⸗טובן [yóntəfn]; אויפנעמען מיט גרויס פרייד;
{פראַזעס:} זײַן אין זיבעטן הימל מיט; זײַן אין גן⸗עדן מיט [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; {מיט דאַטיוו-רעפלעקסיוו:} זײַן (עמעצן) ווי גאָט אין אָדעס (\אין פּאַריז);
❊
{בפירוש אַוואָס⸗ניט⸗איז אָרגאַניזירן אויס פרייד איבער אַ זאַך, אַשטייגער אַן אָוונט, אַ מיטיק, אַ לחיים וכו′:}
מאַכן אַ יום⸗טוב [yóntəf]; מאַכן אַ לעקעך און בראָנפן; מאַכן אַ לחיים [ləkháyəm]; צונויפרופן אויף אַ לחיים;
{מער פאָרמעל:} אָפּהאַלטן אַ… (וועטשערע, אָוונט, וכו′);
❊
{וועגן אַ ספּעציפישער, אָרגאַניזירטער צונויפקומעניש, מיט דער וואַרעמקײַט פון אַ טראַדיציאָנעלער סעודה, שמחה, בר⸗מצווה, סדר; וואָס לאָזט זיך אָבער באַנוצן וועגן טײַער⸗געהאַלטענע פריידיקע געשעענישן סתם, צומאָל מיט אַ ביסל היימישער איראָניע:}
פּראַווען [práv(ə)n], פּראַווענען [právənən]; אָפּריכטן;
❊
{פאָרמעל, אַשטייגער בײַ אַן אָרגאַניזאַציע אָדער רעגירונג, אַפילו אַז ס′גייט אַשטייגער אין אַ יובל בײַ אַ יחיד; בײַ טייל אַרכעאיש:}
פײַערן;
{אַוואו די פרייד צי פּאָזיטיווקײַט איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אָפּמערקן (מיט);
celebrate a birthday
פּראַווען אַ געבאָרנטאָג (\געבוירנטאָג);
{מער פאָרמעל, בײַ טייל אַרכעאיש:} אָפּמערקן (\פײַערן) אַ געבורטסטאָג.
celebrate a milestone
אָפּמערקן אַ דערגרייכעניש; אָפּמערקן אַ פּונקט פון דערגרייכונג; אָפּמערקן אַ שטאַפּל.
celebrated (famed)
באַוואוסט און באַליבט; באַרימט און אָנערקענט; באַקאַנט און געשאַצט.
celebration
{דער עיקר טראַדיציאָנעל, קען פיגוראַטיוו אויסגעברייטערט ווערן:}
(דאָס\דער) מאַכן אַ שמחה [símkhə]; (די) שמחה; (דער) יום⸗טוב [yóntəf];
{אוניווערסאַל, מער פאָרמעל:}
(די) פײַערונג (ל″ר: -ען);
❊
{אינעם זין פון היטן בכלל אַ געוויסע דאַטע צי יום⸗טוב:}
אָפּמערקן; אָפּהיטן; {מער אַלגעמיין און פּרינציפּיעל איידער וועגן דווקא אָפּהיטן:} אָנערקענען.
celebration: join in the celebration
אַרײַן אינעם יום⸗טוב [yóntəf]; (זיך) אָנטיילנעמען אין דער שמחה [símkhə]; זי אָנשליסן אָן די יום⸗טוב פּראַווער.
celebrator (/celebrant)
(דער) בעל יום⸗טוב [bàl-yóntəf] (ל″ר: בעלי⸗יום⸗טוב [bàlə]), ל″נ: (די) בעל⸗יומטובניצע [bàl-yóntəf-nitsə] (ל″ר: -ס);
(דער) בעל⸗שמחה [bàl-símkhə] (ל″ר: בעלי⸗), ל″נ: (די) בעל⸗שמחהניצע [bàl-símkhə-nitsə] (ל″ר: -ס);
celebratory
יום⸗טובדיק [yóntəv-dik]; פײַערלעך; שמחהמעסיק [símkhə-mèsik];
{בײַ אונטערנעמונגען וואו ס′איז שייך אָפּגעבן מזל⸗טוב אויך:} מזל⸗טוב⸗ [mázltòf].
(celebrity (person
{בייגעוודיק:} אַ (וועלט) באַוואוסטע(ר); אַ (וועלט) באַרימטע(ר);
אַ מפורסם [am(ə)fúrsəm], דרומדיק: [am(ə)fírsəm], אויך: [am(ə)férsəm] (ל″ר: מפורסמים [məfursóməm], דרומדיק: [məfirsúməm]), ל″נ (אויך): אַ מפורסמתטע [am(ə)fur-séməs-tə], דרומדיק: [am(ə)fir-séyməs-tə] (ל″ר: -ס);
{דער עיקר פון דער טראַדיציאָנעלער תורה וועלט, קען אָבער באַנוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט, צי מיט ליבע צי מיט איראָניע:} אַ גדול [agódl], דרומדיק: [agú:dl] (ל″ר: גדולים [g(ə)dóyləm], צפונדיק: [g(ə)déyləm]);
{לומדיש:} אַ ידוע לכל [yədùə-l(ə)kól], דרומדיק: [yədì:ə-l(ə)kól];
{אין תחום פון האָליוואוד, פילמען, וועלט⸗באַרימטקײַט אין דער מעדיאַ: אַ סעלעבריטי (ל″ר: -ס).
(celebrity (fame
(די) באַרימטקײַט; (די) באַוואוסטקײַט;
{לומדיש:} (די) מפורסמדיקײַט [məfúrsəm-dəkàyt], דרומדיק: [məfírsəm-dəkàyt], אויך: [məférsəm-dəkàyt];
{אזהרה: דער עלטערער וואַריאַנט „פאַרשמטקײַט“ איז שוין לאַנג פּראָבלעמאַטיש (דער עיקר וואָס שייך דעם באַנוץ שבעל⸗פּה), ווײַל סײַ אין סטאַנדאַרדן אַרויסרייד, סײַ אין די צפונדיקע דיאַלעקטן איז דאָס האָמאָפאָניש געוואָרן מיט (להבדיל) „פאַַרשעמטקײַט“; פונדעסטוועגן גילט דער חילוק אין „דורכאויס דרומדיקע“ סביבות אַוואו ס′איז: [far-shémt-kàyt] (′באַרימטקײַט′) ≠ [far-shéymt-kàyt] (′אַ סיטואַציע פון שאַנדע′); אין דער יידישער סטיליסטיק איז דער באַנוץ „דווקא“ פון „פאַרשמטקײַט“ אין כלל יידיש (אַוואו די ביידע זײַנען גראָד האָמאָפאָניש) פאַרוואַנדלט געוואָרן אין אַ מין דערקלערונג פון „דרומיזם פּלוס פּוריזם“ (דער לעצטער צוליבן געוואָרפענעם אומחון אויף „באַרימט“ און „באַוואוסט“)}.
celestial
הימליש; קאָסמאָסדיק;
{לומדיש; פּאָעטיש:} היכלות⸗השמימדיק [heykhòləs-(h)ashomáyəm-dik], דרומדיק: [haykhù:ləs-(h)ashumá:(y)əm-dik].
celestial bodies
(די) קאָסמאָסדיקע עולמות [óyl(ə)məs], צפונדיק: [éyl(ə)məs]; {מער פאָרמעל און לומדיש:} [oylóməs], דרומדיק: [oylúməs], צפונדיק: [eylóməs] (ל″ר);
(די) הימלישע ספערעס (ל″ר); (די) הימלישע וועלטן (ל″ר);
{לומדיש:} (די) קאָסמאָסדיקע ישן [yéshn] (ל″ר); (די) קאָסמאָסדיקע מהותים [m(ə)húsəm], דרומדיק: [m(ə)hí:səm];
{נאָכמער לומדיש:} (די) היכלות⸗השמימדיקע מהותים [heykhòləs-(h)ashomáyəm-dikə|m(ə)húsəm], דרומדיק: [haykhù:ləs-(h)ashumá:(y)əm-dikə|m(ə)hí:səm].
(cell (in prison
(דער) תפיסה⸗קאַמער [tfísə-kàmər] (ל″ר: -ן); (דער) צימער אין טורמע;
{מיט איראָניע:} (עמעצנס) חלק חד⸗גדיא [khèylək|khàd-gádyə], דרומדיק: [khàylik|khàd-gádyə].
cell (in revolutionary politics)
(דאָס\דער) קעמערל (ל″ר: -עך).
(.cell (biol
(די\דער) צעל (ל″ר: -ן).
cell division
(די) צעלישע צעטיילונג (ל″ר: -ען).
cellar
(דער) קעלער (ל″ר: -ס); {אין מזרח:} (דער) פּאָדוואַל (ל″ר: -ן).
cellblock
(דער) תפיסה⸗בלאָק [tfísə] (ל″ר: -ן).
cellmate
(דער) תפיסה⸗שכן [tfísə-shòkhn], דרומדיק: [tfí:sə-shùkhn] (ל″ר: תפיסה⸗שכנים [tfísə-shkhèynəm], דרומדיק: [tfí:sə-shkhàynəm]), ל″נ: (די) תפיסה⸗שכנה [tfísə-shkhèynə], דרומדיק: [tfí:sə-shkhàynə] (ל″ר: תפיסה⸗שכנות).
cellophane
(די) צעלאָפאַנע (ל″ר: -ס).
cellphone (/cell /mobile phone / mobile telephone)
{בייגעוודיק:} (דער) מאָבילנער; („איך האָב דעם מאָבילנעם הײַנט ני(ש)ט מיטגעבראַכט“);
(דער) מאָבילנער טעלעפאָן (ל″ר: -ען); (דער) מאָביל (ל″ר: -ן) (דער) טעלעפאָנטשיק (ל″ר: -עס); (דער) סעלפאָן (ל″ר: -ען; אויך: -ס); (דער) סעל (ל″ר: -ן);
{הערה: וואָס ווײַטער ס′דערגייט דער מהלך, אַז בײַם ווײַטגרעסטן רוב איז דאָ בלויז אַ מאָבילנער, און דער אַמאָליקער געדרעטלטער שטוביקער מיט דער טרובקע ווערט אַ רעכטע זעלטנקײַט פאַר אַ מוזיי, אינאיינעם מיט דער פאַקס⸗מאַשין, איז אַ סברא אַז אויף להבא וועט „טעלעפאָן“ סתם בלײַבן דער נאָמען דערפון. גיין זײַן אַ נביא קען מען אָבער פאָרט ניט};
{אזהרה: אַ ריי קיוטישע המצאות, בתוכם „צעלקע“ און „מאָבילקע“, דינען זייער גוט די סביבות פון קלובישן יידיש, שפּראַך⸗קורסן און אינטערנעטישע זײַטלעך (בפרט אין לאַטיינישער טראַנסקריפּציע); מ′דאַרף אָבער וויסן זײַן, אַז זיי זײַנען עלול אַרויסרופן געלעכטער בײַ די וואָס ריידן אויף דער שפּראַך נאַטירלעך; פונדעסטוועגן זײַנען זיי אינגאַנצן פאַרשטענדלעך, להיפּוך צו אַ חלק קיוטישע המצאות}.
celluloid
צעלולאָיד(יש).
Celsius
צעלזיוס; צענטיגראַד.
Celt
(דער) קעלט (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק; אומפאָרמעל, מער אינטים:} (די\דער) קעלטישע(ר).
Celtic (n.) (languages)
{אָן אַן אַרטיקל} קעלטיש;
(די) קעלטישע שפּראַכן (ל″ר).
(.cement (n
(דער) צעמענט [tsəmént]; (דער) בעטאָן [bətón].
cement (v.)
צעמענטירן;
{פיגוראַטיוו אין זין פון פאַרשטאַרקן}: פאַרפעסטיקן; באַפעסטיקן; פאַרשטאַרקן.
cement (adj.)
צעמענטענע(ר); בעטאָנענע(ר).
cement mixer
(דער) צעמענט⸗מישער (ל″ר: -ס); (דער) בעטאָן⸗מישער (ל″ר: -ס).
{בײַ יידן:}
דער) בית⸗עולם [bəsóyləm], ליטוויש: [bəséylom];
{לומדיש:} (דער) בית⸗עלמין [bəsálmin]; (דער) בית⸗הקברות [beysakvórəs], דרומדיק: [beysakvu:rəs];
{לס″נ, באַליבט בײַ איידעלע יידן:} (דער) בית⸗(ה)חיים;
{פאָלקיש:} (דער) פעלד; {אָפטמאָל אין דער פראַזע:} אויפן פעלד [àfn-féld]; אין ווילנע: „אויפן אַלטן פעלד“ [afn áltn féld] וועגן אַלטן ווילנער בית⸗עולם אויף פּיראַמאָנט}; אויך ← פעלד חזן;
{בײַ קריסטן:}
(דער) צווינטער (אויך: טמינסטער) (ל″ר: -ס); (דער) מאַהילניק (אויך: מאַגילניק) (ל″ר: -עס); (דער) קברים⸗פעלד (ל″ר: ⸗פעלדער); {אין אַ ספּעציפישן שטעטל אָדער געגנט:} בײַ די שטיינער.
cemetery cantor
{הערה: אַ ייד וואָס שטייט אויפן בית⸗עולם און וואַרט אויף באַזוכער ער זאָלן קענען זאָגן פון זייערטוועגן נאָך אַ נפטר אַ קדיש, אַן אל מלא, קאַפּיטלעך תהלים און נאָך, און ווערט פאַרדערפאַר באַצאָלט (אָדער מאָנט פאַרדערפאַר אַ נדבה, ווי ס′קען געשטאַלטיקט ווערן) — דאָס טרעפט מען וואו⸗ניט⸗וואו עד היום}.
cemetery lot
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
(די) קרקע [kárkə] (ל″ר: -ס; מער פאָרמעל: קרקעות [karkóəs], דרומדיק: [karkú:əs], צפונדיק: [karkó(y)əs]);
{אוניווערסאַל:}
(די) קבורה⸗ערד [kvúrə-èrd], דרומדיק: [kví:rə-èyə(r)t].
cemetery: go to the cemetery to visit your relatives’ (/ancestors’) graves
גיין (\קומען) אויף קבר אבות [kèyvər-óvəs], דרומדיק: [kàyvə(r)-úvəs].
censor (n.)
{דער יחיד:} (דער) צענזאָר [tsénzer] (ל″ר: -ן [tsènzórn]);
{די אָפּטיילונג אָדער אינסטאַנץ:} (די) צענזור [tsənzúr] (ל″ר: -ן).
censor (v.)
צענזורירן;
{ספּעציפיצירט און נואַנסירט:} דורכצענזורירן; פאַרצענזורירן; אָנצענזורירן.
censor out that which is forbidden
אויסצענזורירן אָט דאָס וואָס איז פאַרבאָטן (\פאַרווערט \וואָס מ′טאָר ני(ש)ט);
{פראַזע; פיגוראַטיוו; לומדיש:} מבער חמץ זײַן [məvàər-khómədz-zayn], דרומדיק: [məvà(:)ə(r)-khúmədz-za:n] (′פאַרברענען [פאַר פּסח] דעם חמץ′).
!Censored
צענזורירט!;
{אַוואו דער קאָנטעקסט מאַכט קלאָר:} פאַרבאָטן!; פאַרווערט!; בלאָקירט!.
(censored portions (removed from editions pf the Talmud etc
(די) השמטה [hashmótə], דרומדיק: [h)ashmú:tə)] (ל″ר: השמטות).
censorship
(די) צענזור [tsənzúr]; (די) צענזורירונג [tsenzurírung]; (דאָס\דער) צענזורירן [tsenzurírn].
(.censure (n
(די) אָפיציעלע אויסמוסרונג [óys-mùsərung], דרומדיק: [ó:(ə)s-mìsərink] (\אויפוואַרפונג \אַרײַנזאָגונג \פאָרוואַרפונג) (ל″ר: -ען); (די) אָפיציעלע קריטישע אָפּשאַצונג (ל″ר: -ען).
(.censure (v
אָפיציעל אויסמוסרן [óys-mùsərn], דרומדיק: [ó:(ə)s-mìsərn] (\אויפוואַרפן \אַרײַנזאָגן \פאָרוואַרפן); אָפיציעלע קריטיש אָפּשאַצן.
census
(די) פאָלקס⸗ציילונג (ל″ר: -ען); (דער) צענזוס (ל″ר: -ן).
census worker
(דער) צענזוס⸗נעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cent
צענט (ל″ר: ø); אויך: סענט (ל″ר: ø);
{ווערט גענוצט אין די לענדער וואו די געלט טיילט זיך אויף צענט טאַקע, און ווערט גענוצט דער עיקר אין ל″ר; צום ל″י קען גילטן:}
(דער) גראָשן (ל″ר: -ס); (די\דער) פּעני (ל″ר: -ס); (די) קאָפּיקע [kópəkə] (ל″ר: -ס); (די) קאָפּקע (ל″ר: -ס).
(.center (/centre) (n
(דער) צענטער (ל″ר: -ס); (דער) אינמיטן (ל″ר: -ס);
{פיגוראַטיוו:} (דער) קווערפּונקט (ל″ר: -ן); (דער) שווערפּונקט (ל″ר: -ן); (דער) הויפּט⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
(.center (v
(אַוועק)שטעלן אין (סאַמע) מיטן; (אַוועק)שטעלן אין (סאַמע) צענטער.
center front
אינמיטן⸗פאָראויס.
center left
אינמיטן⸗לינקס.
center of attention: be the center of attention
זײַן אינמיטן; זײַן אין סאַמע מיטן; זײַן אין (סאַמע) צענטער;
זײַן דער צענטער פון (דער) אויפמערקזאַמקײַט.
center of gravity
(דער) שווערפּונקט (ל″ר: -ן).
center of the earth (/world)
(דער) מיטן (\מיטן⸗פּונקט) פון דער וועלט;
{לומדיש:} (דער) טבור הארץ [tàbər-ho-órəts], דרומדיק: [tàbə(r)-(h)u:-ú:rəts].
center on
זיך קאָנצענטרירן אויף; פאָקוסירן אויף; זיך אָפּשטעלן דער עיקר אויף [dəríkər].
center rear
אינמיטן⸗אַהינטערצו.
center right
אינמיטן⸗רעכטס.
center: dead center
פּונקט אינמיטן.
center: off center
ני(ש)ט פּונקט אינמיטן.
centered
אינמיטן; אין (סאַמע) צענטער; געצענטערט.
centerpiece
(דער) צענטראַלער אָביעקט;
{פיגוראַטיוו:} (דער) הויפּטפּונקט; (די) צענטראַלע אטראַקציע; (די) עיקר⸗זאַך [íkər-zàkh].
centimeter
(דער) צענטימעטער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
central
{טאָמער געאָראַפיש:} צענטראַל; אינמיטנדיק; {אַדווערביאַל:} (פּונקט) אינמיטן;
{טאָמער אין זין פון אַן עיקרדיקער זאַך:}
עיקרדיק [íkər-dik]; הויפּט(⸗);
{לומדיש:} סאַמע תוכיק [tókhik].
Central America
{אָן אַן אַרטיקל} צענטראַל אַמעריקע.
central casting: right from central casting
{פראַזע:} פּאַסט זיך צו דער (\איר \זײַן) ראָלע גלײַך ווי פון האָליוואודס אַרטיסטן⸗אַגענטור.
central heating
(די) צענטראַלע באַהייצונג.
Central Intelligence Agency (CIA)
(די) צענטראַלע אויסשפּיר⸗אַגענטור (פון די פאַראייניקטע שטאַטן); (דער) צע⸗אי⸗אַ;
{שמועסשפּראַכיק:} (דער) סי⸗אײַ⸗איי (אויך: סי⸗אַי⸗עי); (די\דער) סענטראַל אינטעלידזשענטס איידזשענסי.
central nervous system
(די) צענטראַלע נערוון⸗סיסטעם.
central park
(דער) צענטראַלער פּאַרק (ל″ר: -ן).
Central Park
(אָן אַן אַרטיקל) סענטראַל פּאַרק (אויך: צענטראַל פּאַרק).
Central Yiddish School Organization (TSIYSHO, TSISHO, CYSHO)
די צישאָ⸗שולן [tsíysho-shuln], אויך: [tsiyshó-shuln];
דער צישאָ [tsíysho], אויך: [tsiyshó];
די צענטראַלע יידישע שול⸗אָרגאַניזאַציע (אין דער צווישנמלחמהדיקער פּוילישער רעפּובליק);
{הערה: אין פאַרשיידענע סביבות פון יידישע שרײַבער איז געווען אָנגענומען, פּונקט ווי בײַם וואָרט „ייוואָ“, זיך באַנוצן מיטן נאָמינאַטיוו אַלץ ל″ז, נאָר מיטן דאַטיוו אַלץ ל″נ; („דער צישאָ איז געווען אַ גלענצנדיקע אָרגאַניזאַציע, אין דער צישאָ האָט מען געטראָפן העכסט טאַלאַנטירטע און איבערגעגעבענע לערער“). פּונקט ווי בײַ „ייוואָ“ קען דער טראָפּ פאַלן מלעיל צי מלרע בײַם מאַסקולינענעם נאָמינאַטיוו, נאָר וואָס: בלויז מלרע בײַם פעמינינעם דאַטיוו (אין דער צישאָ [tsiyshó] און אין דער ייוואָ [yivó]“).
centrality
(די) צענטראַלקײַט; (די) צענטראַלישקײַט;
[בנוגע דער וויכטיקײַט:} (די) גרונטיקײַט; (די) יסודותדיקײַט [yəsóydəz-dəkàyt], צפונדיק: [yəséydəz-dəkàyt].
centralization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) צענטראַליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אין אַלגעמיין:} (די) צענטראַליזאַציע.
centralize
צענטראַליזירן; שטעלן אינמיטן.
centralized economy
(די) צענטראַליזירטע עקאָנאָמיע.
centrifugal
צענטריפוגאַל; פונצענטריש; פון צענטער אַרויס(עט).
centrifugal force
(די) צענטריפוגאַלע קראַפט; (די) פונצענטרישע קראַפט; (די) קראַפט פון צענטער אַרויס(עט);
centripetal
צענטריפּעטאַל; צומצענטריש; צום צענטער אַרײַנ(עט).
centripetal force
(די) צענטריפּעטאַלע קראַפט; (די) צומצענטרישע קראַפט; (די) קראַפט צום צענטער אַרײַנ(עט);
centrism
(דער) צענטריזם.
centrist party
אַ צענטריסטישע (פּאָליטישע) פּאַרטיי (ל″ר: -ען).
century
(דער) יאָרהונדערט (ל″ר: -ער);
די הונדערט יאָר; הונדערט⸗יאָר (ל″ר: -ן); (די) הונדערט⸗יאָריקע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə].
(CEO (chief executive officer
גלאַוונער עקזעקוטיוו (ל″ר: -ן); הויפּט⸗עקזעקוטיוו (ל″ר: -ן);
{אין דער וועלט פון ביזנעס:} (דער) סע⸗ע⸗אָ (אויך: סי⸗אי⸗אָו);
{אומפאָרמעל:} הויפּט⸗באַלעבאָס, ל″נ: ⸗באַלעבאָסטע.
ceramic
קעראַמיש.
ceramics
(די) קעראַמיק.
cereal
{טאָמער קאַלט:} (די) קאַלטע (\אַמעריקאַנער) קאַשע; (דער) סיריעל;
{טאָמער הייס:} (די) קאַשע;
{טאָמער ספּעציפיצירט:} (די) גרויפּן; (די) פרימאָרגנדיקע גרויפּן; (די) גריקענע קאַשע; (די) (אַמעריקאַנער) קאָרנפלייקס (ל″ר).
cerebellum
(דער) צערעבעלום (ל″ר: -ס).
cerebral
צערעבראַל;
{פיגוראַטיוו:} גענייגט צו אינטעליגענץ (\אינטעלעקטואַליזם); מחדיק [móyəgh-dik], צפונדיק: [méyəgh-dik].
cerebral hemisphere
(די) צעריבראַלע העמיספערע (ל″ר: -ס).
cerebral: a cerebral type
אַן אינטעליגענטישער טיפּ (מענטש); אַ קאָפּ⸗מענטש; אַ מענטש גענייגט צו קאָפּ⸗זאַכן; אַ געבאָרענער (\געבוירענער) אײַזערנער קאָפּ.
(.ceremonial (adj
צערעמאָניעל; ריטועל; צירלעך⸗מאַנירלעך.
ceremonious
פאָרמעל גענייגט; צערעמאָניש גענייגט; פּאַראַדנע;
{טאָמער מיט ביטול:} אָנגעשטעלט סנאָביש; אָנגעבלאָזן פאָרמעל; פּרעטענציעז; אויסשטעלעריש; אויספײַנעריש; שטײַף⸗גרויסהאַלטעריש.
ceremony
(די) צערעמאָניע (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט און ס′פּאַסט:} (אַן\דער) אָוונט (פאַר \ לכבוד [ləkóvəd], דרומדיק: [ləkúvit]).
(certain (definite
זיכער; הונדערטפּראָצענטיק;
{ַפראַזעס:} זיכער ווי גאָלד; זיכער ווי איך בין אַ ייד; זיכער ווי ס′איז דאָ אַ גאָט אויף דער וועלט.
certain people
געוויסע מענטשן; געוויסע לײַט; געוויסע יחידים [yəkhídəm].
certain: a certain person
אַ געוויסער מענטש; איינער אַ מענטש; אַ יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhit];
{לומדיש:} אַן איש אחד [anìysh-ékhod], דרומדיק: [anì:sh-ékhot]; אַ פּלוני אלמוני [aplòynə-almóynə], צפונדיק: [aplèynə-alméynə].
certain: of a certain age
{ל″ז:} שוין ני(ש)ט קיין יונגערמאַנ(טשיק); שוין ני(ש)ט קיין יינגעלע; שוין ני(ש)ט אין די יינגלשע יאָרן;
{ל″נ:} שוין ני(ש)ט קיין יונגיטשקע; שוין ני(ש)ט קיין מיידעלע; שוין ני(ש)ט אין די מיידלשע יאָרן.
certain: to a certain extent
אין אַ געוויסער מאָס.
certainly
(אויף) זיכער [àv-zíkhər], דרומדיק: [(òv-zí:khə(r]; (אויף) געוויס; הונדערט פּראָצענט; זיכערלעך;
{ַפראַזעס:} זיכער ווי גאָלד; זיכער ווי איך בין אַ ייד; זיכער ווי ס′איז דאָ אַ גאָט אויף דער וועלט.
!Certainly
אַוודאי! [avádə]; געוויס! [gəvís]; זיכער!; אומבאַדינגט! [úm|badí:nkt]; פאַרשטייט זיך! [farshtéytsakh], דרומדיק: [farshtáytsakh]; אויך: [farshtéydzəkh], דרומדיק: [farshtáydzəkh];
{פראַזעס:] וואָדען? [vò-dén]; וואָס פאַראַ פראַגע?!; אַ שאלה?! [asháylə], דרומדיק: [ashá:lə]; הונדערט פּראָצענט!; אָן קיין שום צווייפל! [ón|kéynshum|tsvéyfl]; אָן אַ ספק! [sófək], דרומדיק: [súfək]; זיכער ווי גאָלד!.
!Certainly not
בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; אַבסאָלוט ני(ש)ט!
{פראַזעס:} לא מיט אַן אלף! [lóy|mitanáləf], צפונדיק: [léy|mitanáləf]; מעגסט (\איר מעגט) אין דעם פאַרגעסן!;
{לומדיש:} באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nì(sh)t].
certainty
(די) זיכערקײַט (ל″ר: -ן);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) געוויסקײַט;
{לומדיש:} (די\דאָס) וודאות [vadóəs], דרומדיק: [vadú:əs];
{אַקאַדעמיש פילאָסאָפיש:} (די) אַוודאידיקײַט [avádə-dəkàyt].
certificate
(דער) צערטיפיקאַט [tsertìfəkát] (ל″ר: -ן); (די) (שריפטלעכע) באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען);
{אין מזרח אָפטער:} (דער) אַטעסטאַט (ל″ר: -ן)
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) דאָקומענט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) כתב [ksáv], דרומדיק: [ksá(:)f]] (ל″ר: כתבן [ksávn] {≠ כתבים [ksóvəm], דרומדיק [ksúvəm] ′שריפטן (פון אַ שרײַבער)′;
{בדרך כלל אַרכעאיש:} (די\דאָס) צײַגעניש (ל″ר: -ן); (דער) שײַן (ל″ר: -ען).
certificate of deposit
(דער) אַרײַנצאָל⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן); (דער) דעפּאָזיט⸗צערטיפיקאַט (לר: -ן).
certification of incorporation
(דער) צערטיפיקאַט פון אינקאָרפּאָרירונג (ל″ר: צערטיפיקאַטן…).
certification
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) צערטיפיצירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס בכלל:} (די) צערטיפיקאַציע (ל″ר: -ס).
certification board
(די) צערטיפיקאַציע קאָמיסיע (ל″ר: -ס).
certified
צערטיפיצירט; {גיכער אין מזרח:} אַטעסטירט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} באַשטעטיקט.
certified letter
(דער) צערטיפיצירטער בריוו (ל″ר: ø).
certified public accountant (CPA)
(דער) צערטיפיצירטער בוכהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
certified shmuck (slng.)
{אין זין פון נאַאיווער תמעוואַטעדיקײַט:}
{סלענגיש; בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ פּאָץ (\אַ שמאָק) מיט אַ כתב [aksáv]; אַ פּאָץ (\שמאָק) מיט אַ דיפּלאָם (\אַ מעדאַל); אַ טשאַמפּיאָן פּאָץ (\שמאָק);
{אין זין פון אַ שלעכט⸗מאָטיווירטן מענטשן:}
אַ פּאַסקודניאַק (\כאָלעריע \מנוול [mənúvl], דרומדיק: [mənívl]) מיט אַ כתב (\אַ דיפּלאָם \אַ מעדאַל); אַ טשאַמפּיאָן פּאַסקודניאַק (\כאָלעריע \מנוול).
certify
(אָפיציעל) באַשטעטיקן; צערטיפיצירן; אַטעסטירן; שריפטלעך לעגיטימיזירן.
certify the election results
באַשטעטיקן די וואַלן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} באַשטעטיקן די רעזולטאַטן.
certitude
(די) פעסטע זיכערקײַט; (די) פולע זיכערקײַט;
{פראַזע:} די זיכערקײַט, אַז ס′איז אַוודאי און אַוודאי [avádə].
cesarean section
(דער) קייסער⸗שניט (ל″ר: -ן).
cessation
(די) אָפּשטעלונג (ל″ר: -ען).
cessation of hostilities
(די) אָפּשטעלונג פון מלחמה⸗פירונג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə].
cesspool
(דער) אָפּפאַל⸗טאַנק (ל″ר: -ען); (דער) אָפּגאַנג⸗גרוב (ל″ר: גריבער); {אומפאָרמעל:} (דער) אַטכאָזשע⸗גרוב (ל″ר: גריבער);
{אין פיגוראַטיוון זין פון אוממאָראַלישקײַט, אומעטישקײַט, רשעות:}
אַ ריכטיקער סדום [zdóm], {מער לומדיש:} [zdóym], צפונדיק: [zdéym] (<בראשית י″ח: כ′ — י″ט: כ″ח);
ס′איז סדום מיט עמורה [zdòm-mit-amóyrə], צפונדיק: [zdòm-mit-amָyrə];
{לומדיש:} אַן עיר הנדחת [anìyr-(h)anidákhəs] (< דברים י″ג: י″ג–י″ט); אַ מושב לצים [amòyshəv-léytsəm], דרומדיק: [amòyshəf-láytsəm], צפונדיק: [amèyshəv-léytsəm] (< תהלים א′–א′).
Chabad (Lubavitch) (n.) (the movement and hasidic court)
חב″ד [khabád], ליובאַוויטש [ləbávitsh] {אין עלטערן באַנוץ: ליבאַוויטש}.
Chabad (Lubavitch) follower / hasid (/khosid)
(דער) ליובאַוויטשער {אומבייגעוודיק}; (דער) חב″דניק [khabádnik], (די) חב″דניצע [khabádnitsə]; {טיילמאָל מיט ביטול:} (דער) חב″דסקער, ל″נ (די) חב″דסקערין; {מיט ביטול:} חב″דסקערקע [khabádskərkə].
Chabad (Lubavitch) (adj.)
חב″דיש [khabádish];
{גיכער עמאָטיוו לגבי מענטשן, שיטות, מיינונגען; אומבייגעוודיק:} חב″דסקע(ר) [khabádskə(r)]; {זעלטן:} חב″דער [khabádər];
{אַדווערביאַל⸗אַגענטיוו:} (זײַן) חב″ד: „ער איז חב″ד“, „מיר זײַנען חב″ד“, „זי איז חב″ד?“;
{הערה: בשעת ווען אַלץ אַדיעקטיוו איז דער געוויינטלעך בייגעוודיקער „חב″דער“ סעמאַנטיש נייטראַל, איז דער ניט⸗בייגעוודיקער „חב″דסקער“ (אַ סך זעלטענער: „חב″דער“) אָפטמאָל שטאַרק עמאָטיוו, סײַ גוטמוטיק⸗חבריש סײַ (מיט פאַרשיידענע בוֹלטע אינטאָנאַציעס) שטאַרק קעגנעריש, סײַ בײַ חסידי חג″ת (ד.ה. די אַלע דרומדיקע), סײַ בײַ מתנגדים. נאָכן חורבן, אויך בײַ סעקולערע, בײַ וועמען „סתם אַ פרומער ייד“ איז שיין, בעת דער ענין פון אַ „מצווה⸗טאַנק“ צי אָפּשטעלן אין גאַס אַ יידן אויף אים תפילין לייגן, וכדומה, ווערט פאַררעכנט אַלץ „חב″דסקער מעשיות“ צי „חב″דסקער שטיק“. בײַ ט י י ל איז דער סאַמע טערמין „ליובאַוויטשער“ (אומבייגעוודיק) געגליכן אינעם באַנוץ צו „חב″דסקער“. אַ קשיא, וועלכער פון זיי איז מער עמאָטיוו? איז דער תירוץ: ווי בײַ וועמען}.
(Chabad: emissary of Chabad (who settles in a foreign land
(דער) שלוח [shlúəkh] (ל″ר: שלוחים [shlúkhəm]);
{מער פאָרמעל:} (דער) שלוח חב″ד [shlùəkh-khabád] (ל″ר: שלוחים פון חב″ד; {מער פאָרמעל:} שלוחי חב″ד [shlúkhey|khabád], דרומדיק: [shlí:khay|khabát]).
chaff
(די) מעקענע [mékənə]; (די) פּלעווע; (די) פּאָלאָווע.
אַ גוט יום⸗טוב! [agùt-yóntəf], דרומדיק: [agìt-yóntəf].
(Chagall, Mark (1887–1985
שאַגאַל [shagál];
מאַרק שאַגאַל [márk|shagál];
משה בר′ כאַצקל מרדכי סג″ל;
געבאָרן: ליאָזנע (וויטעבסקער געגנט); געשטאָרבן: סעפּאָל דעוואַס (פראַנקרײַך);
{הערה: אַז „שאַגאַל“ וואַקסט פונעם פאַרשפּרייטן פאַמיליע⸗נאָמען „סעגאַל“ איז אַראָפּ פון מאַרק. דערצו ווייס מען אַז „סעגאַל“ איז ביסודו „סג″ל“ = „סגן לכהן“ צי „סגן לוויה“ (′דער העלפער פונעם [צי: דער צווייטער צום] כהן′, דהיינו: ′אַ לוי′), איז ווײַטער אַראָפּ פון מאַרק. פּונקט אַזוי קלאָר ווי דער טאָג איז דער קלאַסיש⸗ליטווישער סבסדיקער לסון (סאַבעסדיקער לאָסן), שטאַרק ווי אײַזן אין וויטעבסקער גובערניע, דערײַן ליאָזנע און וויטעבסק גופא, דהיינו מאַרק שאַגאַלס מקומות. איז ווײַטער קלאָר אַז אַ ליטוואַק פון ליטוואַקלאַנד איז עלול לאַטייניזירן אַ ס′ לויטן אייגענעם חוש אויף אַ ש′ (פּונקט ווי ס′מאַכט זיך אין — שאַבעשדיקן לאָשן, אַוואו מ′קען דעם צונויפגעגאָסענעם סיבילאַנט אַריבערפירן בכתב ע″פּ רצון אויף הוילע ש′ען). דער איבערגאַנג פון מלעיל אויף מלרע? נו, אַז אַ יידישער מאָלער פון וויטעבסקער גובערניע פּעקלט זיך איבער קיין פּאַריז(ש), וועט די פּרעסטיזשנע פראַנצייזירונג דעם טראָפּ אויף מלרע תיכף אַריבערפירן. דאָס איז אַלצדינג משמעות קלאָר און פּשוט. אלא וואָדען, ס′איז דאָך די טראַדיציע פון דער יידישער פילאָלאָגיע מסיים זײַן מיט אַ נײַער קשיא און אַ „תיקו אויף דערווײַלע“. פאַרוואָס איז בכלל „סעגאַל“ (\„סג″ל) מלעיל און ניט מיט אַן [a] אויפן ערשטן וואָקאַל, ד.ה. אויפן משקל פון אשכנזישע פאַמיליע⸗נעמען וואָס וואַקסן פון אַן אַקראָנימיזירטן ראשי⸗תיבות, בתוכם: בב″ד, חב″ד, שב″ד וכו′. ס′איז אגב אַ פּראָדוקטיווע פּאַראַדיגמע סײַ אויף אַמאָליקע רבנים (מהר″ל, מהר″ם) סײַ אויף מאָדערנע העברעאישע און יידישע שרײַבער: (יל″ג, שז″ר, תשר″ק). מה נשתנה בײַ סעגאַל\סג″ל, איז אָדאָס בלײַבט פאַר דער יידישער פילאָלאָגיע אַן עובדא}.
chagrin: to her (/his) chagrin
איר (\אים) אויף צעפּיקעניש (\צעפּלאַצעניש \צעשפּרינגעניש \צעזעצעניש);
צו איר (\זײַן) גרויסן (\טיפן) באַדויערן.
Chaim of Volozhin → Volozhiner, Chaim
(.chain (n
{צירונג:}
(דאָס\די) קייטל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אַ זייער קליינינקע צי צאַרטלעך:} (דאָס\די) קייטעלע (ל″ר: -ך);
{וועגן גרויסע, בײַ בוי⸗אַרבעט, אין טורמע, וכדומה:}
(די) קייטן (ל″ר; ל″י: (די) קייט).
(.chain (v
פאַרקייטלען; צוקייטלען;
{טאָמער להבדיל דווקא וועגן אַ מענטשן:} אײַנקייטלען.
chain of command
(די) קייט פון קאָמאַנדעס; (די) קאָמאַנדע⸗קייט (ל″ר: -ן).
chain smoker
(דער) נאָכאַנאַנדיקער רייכערער (אויך: רויכערער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) נאָכאַנאַנדיקע רייכערין (אויך: רויכערין) (ל″ר: -ס).
chain store
(די) נעץ⸗קראָם (ל″ר: -ען).
chain: put in chains
שליסן אין קייטלען; אײַנקייטלען;
{פיגוראַטיוו:} פאַרשקלאַפן; פאַרשפּאַרן אין קנעכטשאַפט.
(.chair (n
(דער\די) שטול (ל″ר: ן); (דאָס\די\דער) בענקל [béynkl] (ל″ר: -עך).
(chair (n.) (at a university
(די) קאַטעדרע (ל″ר: -ס).
(.chair (v
אָנפירן מיטן סדר היום [sèydərayóm], דרומדיק: [sàydərayóm]; פירן דעם פאָרזיץ; זײַן פאָרזיצער.
(chairman (/chairperson
(דער) פאָרזיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (דער) פאָרזיצנדיקע(ר);
{לומדיש:} (דער) יושב ראש [yòyshəv-rósh], צפונדיק: [yèyshəv-rósh] (ל″ר: יושבי ראש [yòshvə-rósh]);
{לומדיש, טיילמאָל איראָניש צי שפּאַסיק:} (דער) ראש המדברים [ròsh-(h)am(ə)dábrəm].
(chairmanship (/chairpersonship
(די) פאַרזיצערשאַפט (ל″ר: -ן); (דער\די) פאָרזיץ;
chairwoman
(די) פאָרזיצערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) פאָרזיצערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די) פאָרזיצנדיקע;
{לומדיש איראָניש צי אָפּלאַכעריש:} (די) יושב⸗ראשיכע [yòyshəv-róshəkhə] (ל″ר: -ס).
chalice
(דער) כוס [kos] (ל″ר: כוסות [kóysəs], צפונדיק: [kéysəs]); (דער) בעכער (ל″ר: -ס).
chalice: poisoned chalice
אַ פאַרסמטע מתנה [afàrsámtə|matónə], דרומדיק: [afàrsámtə|matú:nə]; אַ גיפטיקע מתנה; אַ געשענק וואָס ברענגט צרות [vòz-bréynkt|tsórəs], דרומדיק: [vùz-bréynkt|tsú:rəs];
{שמועסשפּראַכיק:} י ע נ ע מתנה.
chalk
(די) קרײַד [kráyd] אָדער [kráyt], דרומדיק: [krá:t].
challah
(די) חלה [khálə], ל″ר: חלות [kháləs]; (דער) קוילעטש (ל″ר:ן);
{דיאַלעקטיש, טיין פון צפון:} (די) קיטקע (ל″ר: -ס);
{אין עלטערן מערבדיקן יידיש און עד היום אין געוויסע אונגאַרישע קרײַזן:} באַרכעס \ בערכעס {צומאָל געשריבן: ברכות}.
challah: taking challah (religious practice)
חלה נעמען [khálə-nèmən].
challenge (n.) (difficult task or goal)
אַן ערנסטע (\שווערע) אויפגאַבע (ל″ר: -ס; אויך: אויפגאַבן); אַ פאַרמעסט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַן ערנסטע (\שווערע) עובדא [úvdə], דרומדיק: [ívdə];
{פראַזעס:} אַ שווערע הלכה [halókhə], דרומדיק: [halúkhə];
(challenge (n.) (test of ability
(דער) פאַרמעסט (ל″ר: -ן); (די) אויספּרואוואונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז ערנסט:} אַ נסיון [an(ə)sóyən], דרומדיק אויך: [an(ə)sú:yən] (ל″ר: -ות [nəsyóynəs], צפונדיק: [nəsyéynəs]).
(challenge (n.) (call to compete
אַן אויסרוף; (דער) אַרויסגערופענער פאַרמעסט.
(challenge (v.) (bring a formidable task
שאַפן (עמעצן) אַן ערנסטע באַמיאונג.
(challenge (v.) (issue a challenge
אַרויסרופן אויף אַ פאַרמעסט; געבן אַן אויפגאַבע (\עובדא [úvdə], דרומדיק: [ívdə]).
challenge authority
אָפּפרעגן אָט די וואָס שטייען בײַ דער מאַכט; זיך פאַרמעסטן קעגן דער מאַכט (ל″ע: זיך פאַרמאָסטן); זיך אַקעגנשטעלן אַקעגן די מאַכטהאָבער.
challenge to a duel
אַרויסרופן אויף אַ דועל.
challenge: (successfully) meet the challenge(s)
בײַשטיין דעם נסיון [nəsóyən], דרומדיק (אויך): [nəsú:yən]; {טאָמער ל″ר:} בײַשטיין די נסיונות [nəsyóynəs], צפונדיק: [nəsyéynəs];
אויסהאַלטן (\אַדורכמאַכן \) דעם פאַרמעסט ({ל″ר:} די פאַרמעסטן).
challenging
שווער; האַרב;
{פראַזעס:} אַ שווערע הלכה [halókhə], דרומדיק: [halúkhə]; אַ ריכטיקער פאַרמעסט.
challenging: It’s something challenging
ס′איז אַ שווערע הלכה [halókhə], דרומדיק: [h)alúkhə)]; ס′איז אַ שווערע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{פראַזע:} ני(ש)ט קיין לײַכטער ענין [í(n)yən].
chamber
(דער) צימער (ל″ר: -ן); (דער\די) קאַמער (ל″ר: -ן);
{לומדיש אין אָט דעם זין:} (דער) חדר [khéydər], דרומדיק: [(kháydə(r] (ל″ר -ים khadórəm], דרומדיק: [khadú:rəm]).
(chamber (of legislative body
(די) קאַמער (ל″ר: -ן).
Chamberlain, Neville (1869 –1940)
טשעמבערליין; אויך: טשיימבערליין; טשיימבערלען;
נעוויל טשעמבערליין;
געבאָרן: בערמינגהאַם (ענגלאַנד); געשטאָרבן: העקפילד (ענגלאַנד).
chambermaid
(די) רייניקערין (ל″ר: -ס).
chamberpot
(דער) נאַכט⸗טאָפּ (ל″ר: ⸗טעפּ);
{אומפאָרמעל; בײַ טייל וואולגאַריש:} (דער) פּיש⸗טאָפּ (ל″ר: ⸗טעפּ).
chameleon
(דער) קאַמעלאָן [kàməlón] (ל″ר: -ען);
{פיגוראַטיוו, וועגן אַ מענטשן:}
אַ מענטש אַ קאַמעלאָן; אַן אייביקער צוליבטוער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) כסדר⸗איבערבײַטנדיקע(ר) [k(ə)séydər], דרומדיק: [k(ə)sáydər]; (די\דער) אַלעמאָל צופּאַסנדיקע(ר).
chametz (n.)
(דער) חמץ [khóməts], דרומדיק: [khúməts].
chametz (adj.)
חמצדיק [khómədz-dik], דרומדיק: [khúmədz-dik].
chametz: become chametz
ווערן חמצדיק [khómədz-dik], דרומדיק: [khúmədz-dik];
{לומדיש:} נתחמץ ווערן [nəskhámədz-vèrn].
champagne
(דער) שאַמפּאַן; (די) שאַפּאַנסקע;
{אויספײַנענדיק זיך מיט „פראַנצייזיש“:} (דער) שאַמפּאַניער.
(chance (an opportunity
אַ מעגלעכקײַט; אַ שאַנס; אַ גוטע שעה [agútə|shó], דרומדיק: [:agítə|shú]; אַ געלעגנהײַט; אַ פּאַסיקע צײַט;
{לומדיש:} אַ שעת הכושר [ashàs-(h)akóyshər], צפונדיק: [ashàs-(h)akéyshər];
{מער לומדיש:} אַן עת רצון [anèys-rótsn], דרומדיק: [anàys-rú:tsn];
{לומדישע פראַזעס:} אַ דבר בעתו [adòvər-b(ə)ítoy], דרומדיק: [adùvə(r)-b(ə)ítoy], צפונדיק: [adòvər-b(ə)ítey] (′אַוואָס⸗ניט⸗איז אין זײַן צײַט′);
אַן עת לעשות [anèys-lá(a)soys], דרומדיק: [anàys-lá(a)soys], צפונדיק: [anèys-lá(a)seys] (′אַ צײַט אויף טאָן′).
chance it (v.)
ריזיקירן; אײַנשטעלן; זיך פאַרלאָזן אויפן בלויזן גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl].
chance encounter
אַ צופעליקע באַגעגעניש (ל″ר: -ן); אַן אומפּלאַנירטע (\ני(ש)ט⸗פאָראויסגעזעענע) טרעפעניש (ל″ר: -ן).
chance upon
צופעליק אָנטרעפן;
{ליטעראַריש:} אַרײַנפאָרן אין.
chance: by chance
על⸗פּי צופאַל [àlpə-tsúfal]; דורך אַ צופאַל; צופעליק; דורך סתם אַ טרעפעניש [stáma].
chance: by law of chance
לויטן געזעץ פון צופעליקײַטן; לויטן דין פון סתם⸗טרעפענישן [stám].
chance: take a chance
זיך אײַנשטעלן; זיך וואַרפן אויפן גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl]; זיך פאַרלאָזן סתם אויפן מזל [stám-afn-màzl], דרומדיק: [stám-ofn-màzl].
chancellor
(דער) קאַנצלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) קאַנצלערין (ל″ר: -ס).
chances are that
גיכער פון אַלצדינג; אַ סברא אַז [asvórə-àz], דרומדיק: [asvú:rə-às]; מן הסתם [mìnastám]; מסתמא (קומט אויס אַז) [mistámə]; אויך: [mistómə].
chandelier
(דער) הענגלײַכטער (ל″ר: -ס); (די) לוסטרע (ל″ר: -ס);(דער) זשיראַנדל (ל″ר: -ען).
(.change (n
(דער) בײַט (ל″ר: -ן); (דער) איבערבײַט (ל″ר: -ן);
{וועגן אַ מער ערנסטן ענין:} (די) ענדערונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש, וועגן אַ ממזשותדיקן ענין:} (דער\די) שינוי [shínə], מער לומדיש: [shínuə] (ל″ר: שינויים [shinú(y)əm], דרומדיק : [shiní:(y)əm]).
(change (n.) (large-scale change
אמתע ענדערונגען [éməsə] (ל″ר); ערנסטע אַנטוויקלונגען (ל″ר); איבעראַנדערשונגען אויף אַ גרויסן פאַרנעם;
{לומדיש:} ממשותדיקע שינויים [mamóshəz-dikə|shənúyəm], דרומדיק: [mamú:shəz-dikə|shəní:yəm];
(change (money received/due after paying with larger coin/note
(דער) אויסגאָב; (די\דער) רעשט;
{סוחריש און לומדיש:} (דער) עודף [óydəf], צפונדיק: [éydəf].
(change (small/loose change
(די\דאָס) קליינגעלט; לויזע מטבעות [madbéyəs], דרומדיק: [madbáyəs].
(.change (v. intrans
בײַטן זיך; איבערבײַטן זיך; ענדערן זיך;
{וועגן אַ מער ערנסטן ענין:} דורכמאַכן אַן ענדערונג;
{לומדיש, וועגן אַ מער ערנסטן ענין:} דורכמאַכן אַ שינוי [shínə], מער לומדיש: [shínuə].
(.change (v. trans
בײַטן; איבערבײַטן; ענדערן;
{אַנגליציזם גענוצט מיט הומאָר:} טשיינדזשען.
change course
(איבער)בײַטן די פּלענער (\דעם פּלאַן \די סטראַטעגיע \דעם אויסבליק \דעם וועגן אין וועלכן מ′גייט).
change hands
(אַריבער)גיין פון איינעם אויפן אַנדערן; אַרײַנפאַלן אין אַנדערע הענט.
change of place changes one’s luck
משנה מקום משנה מזל [məshànə-mókəm|məshànə-mázl], דרומדיק: [məshànə-múkəm|məshànə-mázl]
change of venue
(דער) איבערבײַט פונעם אָרט;
{לומדיש:} שינוי מקום [shínə|mókəm], דרומדיק: [shí:nə|múkəm].
change one’s mind
(זיך) איבערקלערן; זיך מיישב זײַן [myáshəv-zayn] (ל″ע: האָט זיך מיישב געווען); בײַטן די מיינונג (ל″ע: געביטן);
{וועגן אַ מער ערנסטן ענין:} האָבן חרטה [hobm-kharótə], דרומדיק: [ubm-kharú:tə];
{הומאָריסטיש, אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} טשיינדזש(ע)ן מײַן (\דײַן וכו′) מײַנד (ל″ע: געטשיינדזשעט).
change place of residence
זיך איבערציען (ל″ע: איבערגעצויגן); זיך איבערקלײַבן (ל″ע: איבערגעקליבן);
{טיילמאָל מיט אַ געוויסער איראָניע:} זיך איבערפּעקלען;
{לומדיש יידישלעך, און מיטן אָנדײַט אַז מען איז בשעת מעשה אויסן בײַטן דעם גאַנג פונעם פּערזענלעכן מזל:} משנה מקום זײַן [məshànə-mókəm-zayn], דרומדיק: [məshànə-múkəm-za:n];
{פראַזע:} משנה מקום משנה מזל [məshànə-mókəm|məshànə-mázl], דרומדיק: [məshànə-múkəm|məshànə-mázl] (′אַז מען בײַט זיך דעם אָרט, בײַט מען זיך דעם מזל′).
change places
מאַכן אַ חילוף [khíləf]; זיך איבערבײַטן; טוישן די פּלעצער.
change the subject
בײַטן די טעמע; אַריבערפירן דעם שמועס; איבערפירן די רייד;
{לומדיש:} אַריבער מענין לענין [mə-í(n)yən|ləí(n)yən].
change: for a change
אויף (\פאַר) אַ נאָווינע [àfanóvinə].
change: for the sake of making a change
פון שינוי וועגן [fun-shín(u)ə-vègn].
changeable
בײַטעוודיק; וואָס לאָזט זיך (איבער)בײַטן;
ענדערלעך; וואָס לאָזט זיך פאַרענדערן;
{דיאַלעקטיש:} צום איבעראַנדערשן; וואָס לאָזט זיך איבעראַנדערשן.
changeability
(די) בײַטעוודיקײַט; (די) פאַרענדערלעכקײַט; (די) פעאיקײַט אויף איבערבײַטן זיך [féy(ə)kàyt].
changing times
אַ צײַט פון איבערגאַנג (\איבערבײַטענישן \ענדערונגען \{לומדיש:} שינויים [shinú(y)əm], דרומדיק: [shiní:əm]).
(channel (n.) (body of water
(דער) ים⸗גאָס [yám-gòs] (ל″ר: -ן); (דער) ים⸗פּאַס [yám-pàs] (ל″ר: -ן).
(channel (n.) (television, etc
(דער) קאַנאַל (ל″ר: -ן).
(channel (n.) (conduit
(דער\די) וועג אַדורך (ל″ר: וועגן); (דער) רער (ל″ר: -ן);
{לומדיש, וועגן אידייאישע ענינים, אַמאָפטסטן ל″ר:} (דער) צינור [tsínər] (ל″ר: צינורות [tsinóyrəs], צפונדיק: [tsinéyrəs]).
(.channel (v
ווענדן (אין דער ריכטונג פון); ריכטעווען.
(channelling (work of spiritualist
(דאָס\דער) צורופן נשמות פון געשטאָרבענע [nəshóməs], דרומדיק: [nəshúməs].
Chanukah
חנוכה [khánəkə];
{הערה: ניטאָ קיין אַרטיקל, נאָר אין ווינטשעוואַניעס, געוויינטלעך אַקוזאַטיוו, טרעפט מען סײַ ל″ז, סײַ ל″נ: „אַ פריילעכן (\גוטן\ליכטיקן) חנוכה!“ (אַמאָפטסטן) ווי אויך (סײַ דרומדיק סײַ צפונדיק:) אַ גוטע חנוכה!“}.
chant (n.)
(דאָס\דער) זינגען; (דאָס\דער) אונטערזינגען; (דאָס\דער) מעלאָדיש רעציטירן.
chant (v.)
זינגען; אונטערזינגען; מעלאָדיש רעציטירן.
Chanukah
{אָן אַן אַרטיקל} חנוכה [khánəkə];
{הערה: ניטאָ קיין אַרטיקל, נאָר אין ווינטשעוואַניעס, געוויינטלעך אַקוזאַטיוו, טרעפט מען סײַ ל″ז, סײַ ל″נ: „אַ פריילעכן (\גוטן\ליכטיקן) חנוכה!“ (אַמאָפטסטן) ווי אויך (סײַ דרומדיק סײַ צפונדיק:) אַ גוטע חנוכה!“}.
Chanukah candles
די חנוכה ליכט(ע)לעך [khánəke-lìkht(a)lakh] (ל″ר).
(Chanukah gelt (/money
(דאָס\די) חנוכה געלט [khánəke-gèlt].
(Chanukah menorah (/chanukiah
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מנורה [m(ə)nóyrə], צפונדיק: [m(ə)néyrə];
(די) חנוכה מנורה [khánəkə-mnòyrə], צפונדיק: [khánəkə-mnèyrə];
{טיילמאָל וועגן אַן אימפּראָוויזירטן אין שטוב:} (דער) חנוכה לאָמפּ (ל″ר: -ן).
!Chanukah: Happy Chanukah
אַ פריילעכן (\גוטן\ליכטיקן) חנוכה! [khánəkə].
chaos (/a state of total chaos)
(דער) כאַאָס; (די) כאַאָטישקײַט;
אַ סדרלאָזיקײַט [séydər-lozikàyt], דרומדיק: [sáydə(r)-lozikàyt]; אַן אָנגעוואָרפעכץ; אַ צעווילדעכץ; אַן איבערקערעניש; אַ צערודערניש;
{לומדיש:} אַ תוהו⸗בוהו [atòyə-vóyə], צפונדיק: [atèyə-véyə]; מער פאָרמעל: [atòyhu-vo-vóyhu], דרומדיק [:atòyhi:-vu:-vóyhi], צפונדיק [atèyhu-vo-véyhu];
{נאָכמער לומדיש:} אַן עולם התוהו [anòyləm-(h)atóy(h)ə], צפונדיק: [anèyləm-(h)atéy(h)ə]; מער פאָרמעל: [anòyləm-(h)atóy(h)u], דרומדיק: [:anòyləm-(h)atóy(h)i], צפונדיק: [anèylom-(h)atéy(h)u];
{טאָמער דווקא אין געזעלשאַפטלעכן זין פון מענטשלעכער אויפפירונג:} אַ לית דין ולית דיין [alèz-dín|vlèz-dáyən].
chaotic
כאַאָטיש;
סדרלאָז [séydər-lò], דרומדיק: [sáydər-loz];
{לומדיש:} אַ תוהו⸗בוהו [atòyə-vóyə], צפונדיק: [atèyə-véyə]; מער פאָרמעל: [atòyhu-vo-vóyhu], דרומדיק [:atòyhi:-vu:-vóyhi], צפונדיק [atèyhu-vo-véyhu];
{נאָכמער לומדיש:} אַן עולם התוהו [anòyləm-(h)atóy(h)ə], צפונדיק: [anèyləm-(h)atéy(h)ə]; מער פאָרמעל: [anòyləm-(h)atóy(h)u], דרומדיק: [:anòyləm-(h)atóy(h)i], צפונדיק: [anèylom-(h)atéy(h)u];
{טאָמער דווקא אין געזעלשאַפטלעכן זין פון מענטשלעכער אויפפירונג:} אַ לית דין ולית דיין [alèz-dín|vlèz-dáyən].
chap (n.) (fellow)
(דער) פּאַרשוין (ל″ר: -ען); (דער) יאַט (ל″ר: -ן);
{מיט אַ ספּעציפישער אינטאָנאַציע:} דער מענטש (ל″ר: -ן).
chapel
(דאָס\די) קריסטלעכע תפילה⸗הויז (ל″ר: ⸗הײַזער); (די) קאַפּליצע (ל″ר: -ס); (די\דער) קאַפּעל (ל″ר: -ן);
{מער אַלגעמיין:} (דער) קלויסטער (ל″ר: -ס).
chaperone
(דער) שאַפּעראָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס), ל″נ (אויך): (די) שאַפּעראָנין (ל″ר); {עמאָטיוו:} (די) שאַפּעראָנעכע (ל″ר: -ס).
chaplain
(דער) טשאַפּלען [tsháplen] (ל″ר: -ער; אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָפיציעלע(ר) גײַסטלעכע(ר);
{טאָמער אַ רב אָדער ראַבינער אין דער אַרמיי:}
אַן אַרמיי⸗רב [rov] (ל″ר: אַרמיי⸗רבנים [rabónəm], דרומדיק: [rabú:nəm]); אַן אַרמיי⸗ראַבינער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס);
{טאָמער אַ גלח אָדער אַנדערער קריסטלעכער גײַסטלעכער אין דער אַרמיי:}
אַן אַרמיי⸗גלח [gáləkh] (ל″ר: גלחים [galókhəm], דרומדיק: [galúkhəm]).
chapter
(דער) קאַפּיטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{טאָמער אין תנ″ך, משנה, גמרא:} (דער) פּרק [péyrək] (אויך: [pérək]), דרומדיק: [páyrik] (אויך: [péyrik]); (ל″ר: פּרקים [prókəm] דרומדיק: [prúkəm]).
chapter: cite chapter and verse (fig.)
אָנגעבן דעם מקור מיט אַלע פּרטים [mókər-mit-àlə-prótəm], דרומדיק: [múkə(r)-mit-àlə-prú:təm] \ מיט אַלע פּיטשעווקעס [pítshəf-kəs];
אָנווײַזן מיט רחל בתך הקטנה [rókhl|bìtkho-haktáno], דרומדיק: [:rúkhl|bìtkhu:-haktánu] (< בראשית כ″ט: י″ח);
{טאָמער וועגן חומש:} אָנגעבן די סדרה מיטן פּרק מיטן פּסוק [òngebm-də-sédrə|mìtn-péyrək|mìtn-pósək], דרומדיק: [ù:ngeybm-də-sédrə|mìtn-páyrik|mìtn-pú:sik].
(character (innate personality qualities
(דער) כאַראַקטער; דער מין (\סאָרט) מענטש; די פּערזענלעכע אייגנשאַפטן (ל″ר);
{לומדיש:} (דער) מזג [mézəg], דרומדיק: [méyzik].
(character (in a work of fiction, play, film
(דער) העלד (ל″ר: -ן); (דער) טיפּ (ל″ר: -ן); (דער) פּערסאָנאַזש (ל″ר: -ן).
(character (interesting personality
אַ טיפּ; אַן אינטערעסאַנטער מענטש; אַ טשיקאַווע פּערזענלעכקײַט;
{בייגעוודיק:} אַן אינטערעסאַנטע(ר); אַ טשיקאַווע(ר).
(character (in typography
(דער) צייכן (ל″ר: -ס); (דער) שריפט⸗צייכן (ל″ר: -ס); (דער) דרוק⸗איינס (ל″ר: -ן).
character actor
(דער) טיפּן⸗אַקטיאָר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקטיאָרשע (ל″ר: -ס);
(דער) טיפּן⸗אַרטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַרטיסטקע (ל″ר: -ס);
character: keeping in character
ווי ס′איז בײַ אים (\איר \זיי וכו′) דער שטייגער (\כאַראַקטעריסטיש);
{לומדיש:} כדרכו [kədárkoy], צפונדיק: [kədárkéy], ל″נ: כדרכה [kədárko], צפונדיק: [kədárko].
character: out of character
ני(ש)ט כאַראַקטעריסטיש (\אומגעריכט) (פאַר אָט דעם מענטשן);
{לומדיש:} שלא כדרכו [shelóy|kədárkoy], צפונדיק: [sheléy|kədárkéy], ל″נ: שלא כדרכה [shelóy|kədárko], צפונדיק: [sheléy|kədárko].
character: What a character!
שוין איינמאָל אַ טיפּ!; אָט אַ טשיקאַווער (\אינטערעסאַנטער) טיפּ!;
טאַקע אַ פּאַרשוין!; (ס′איז) יענער פויגל!; אַ זעלטענע בריאה! [bríyə].
(.characteristic (n
(דער) שטריך (ל″ר: -ן); (די) אייגנשאַפט (ל″ר: -ן).
characteristic of
טיפּיש (פון\פאַר); כאַראַקטעריסטיש (פון\פאַר).
characterization
(די) כאַראַקטעריזירונג (ל″ר: -ען).
characterize
כאַראַקטעריזירן; שילדערן; באַשרײַבן;
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} אָפּמשלען [óp-mòshlən], דרומדיק: [úp-mùshlən].
charade
(דער) שאַראַד (ל″ר: -ן); (דער) פאַרס (ל″ר: -ן);
{קריטיש עמאָטיוו:} אַ פאַלשע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə] (ל″ר: מעשיות); אַ בלויזער אָנשטעל (ל″ר: -ן).
charcoal
(די) האָלץ⸗קוילן (ל″ר).
charge (n.) (set payment)
(דער) אָפּצאָל (ל″ר: -ן); (די) סומע (ל″ר: -ס); (דער) חשבון [khézhbm] (ל″ר: חשבונות [khezh-bóynəs], צפונדיק: [khezh-béynəs];
charge (n.) (attack)
(דער) מיליטערישער פאָראויסרוק (\אָנפאַל \אָנגריף) (ל″ר: -ן);
(די) אַטאַקע (ל″ר: -ס).
charge (n.) (electrical)
(די) עלעקטרישע אָנלאָדונג (ל″ר: -ען).
charge (n.) (criminal)
(די) קלאַגע (ל″ר: קלאַגן; אויך: -ס); (דער) אָנקלאָג (ל″ר: -ן); (דער) אָנקלאָג⸗פּונקט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) קיטרוג [kítrəg] (ל″ר: קיטרוגים [kətrúgəm], דרומדיק: [kətrí:gəm]);
{הערה: דער שם⸗דבר „קלאַגע“ גילט סײַ אין ציווילע סײַ אין קרימינאַלע פּראָצעסן (ל″ר פונדעפון: „קלאַגעס“ צי „קלאַגן“) — ניט צום פאַרמישן מיט „קלאָג“ (ל″ר: -ן) וואָס באַציט זיך אַלעמערשטן צום פּערזענלעכען און געזעלשאַפטלעכן לעבן, ניט צו געריכטס⸗ענינים. אַזוי אויך דער ו ו ע ר ב „קלאָגן“; פאַרקערט, בײַ די פרעפיקסירטע (דאָ: קאָנווערבן) „אָנקלאָגן“ און „אײַנקלאָגן“ גייט דאָס אין געריכטלעכע ענינים. אַמאָפטסטן בײַ „אָנקלאָגן“ — ציוויל; בײַ „אײַנקלאָגן“: קרימינאַליש}.
charge (v.) (set demand for payment)
רעכענען; שטעלן די סומע; געבן אַ חשבון [khézhbm].
charge (v.) (attack)
אַטאַקירן; אָנפאַלן; אָנגרײַפן; פאָראויסשטורעמען.
(charge (v.) (electrically
אָנלאָדן (די עלעקטרע \עלעקטריש).
(charge (v.) (formally accuse
אָנקלאָגן (אין); באַשולדיקן.
charge: be in charge
אָנפירן מיטן רעדל; האָבן די (גאַנצע) דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə];
זײַן (דער) באַלעבאָס; זײַן דער אָנפירער; זײַן דער (גאַנצער) דעה⸗זאָגער [déyə-zògər], דרומדיק: [(dáyə-zùgə(r];
{לומדיש:} זײַן דער ממונה [məmúnə], דרומדיק: [məmí(:)nə]; זײַן דער ראש המדברים [ròsh-(h)am(ə)dábrəm].
charge: person in charge
דער באַלעבאָס (אויפן אָרט); (דער) בעל⸗אחריות [bàl-akhráyəs] (ל″ר: בעלי⸗אחריות [bàlə-akhráyəs]);
{בייגעוודיק:} (דער) פאַראַנטוואָרטלעכער; (די) פאַראַנטוואָרטלעכע;
{לומדיש:} דער ממונה [məmúnə], דרומדיק: [məmínə] (ל″ר: ממונים).
charge: person (/merchant) who charges a lot
(דער) יקרן [yákrən] (ל″ר: יקרנים [yakrónəm], דרומדיק: [yakrú:nəm]), ל″נ: (די) יקרנטע [yákrən-tə] (ל″ר: -ס).
charge: take charge
אַרודעווען; מאַכן זיך פאַר באַלעבאָס [bàləbós], דרומדיק: [bàləbú:(ə)s]; נעמען קאָנטראָל.
charge: take charge of one’s own life
זיך נעמען אין די הענט אַרײַן;
{לומדיש:} איזהו גיבור הכובש את יצרו [èyzəhu-gíbər?|hakòyvəsh-es-yítsroy], דרומדיק: [àyzəhi:-gíbə(r)?|(h)akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [èyzəhu-gíbər?|hakèyvəsh-es-yítsrèy] (′ווער איז דאָס אַ גיבור? אָט דער וואָס געוועלטיקט איבער די אייגענע תאוות′ < פּרקי אבות ד′: א′).
charge account
(די\דער) אָפּרעכן⸗קאָנטאָ (ל″ר: -ס); (די\דער) שאַרזש⸗קאָנטאָ (ל″ר: -ס).
charge card
(דאָס\דער) אָפּרעכן⸗קאַרטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שאַרזש⸗קאָנטאָ (ל″ר: -ס).
charge sheet
(די) אָנקלאָג⸗פּונקטן (ל″ר); (דער) קלאַגע⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער).
charged: you will be charged
מ′וועט אײַך רעכענען; מ’וועט בײַ אײַך נעמען.
charged: your card will be charged
מ′וועט אײַער קאַרטל רעכענען; מ′וועט פון אײַער קאַַרטל אַראָפּרעכענען.
charger (elec. device)
(דער) טשאַרדזשער (ל″ר: -ס); (דער) לעקטער⸗געבער (ל″ר: -ס); (דער) עלעקטרע⸗געבער (ל″ר: -ס); (דער) אָנלאָדער (ל″ר: -ס).
charges (n.) (costs, payment demands)
(די) קאָסטן (ל″ר); (די) (געמאָנטע) אָפּצאָלן (ל″ר); (דער) חשבון [khézhbm] (ל″ר: חשבונות [khezhbóynəs], צפונדיק: [khezhbéynəs]).
charges: drop the charges
אָפּלאָזן (\אַנולירן \מבטל מאַכן [məvátl-màkhn]) די אָנקלאָג⸗פּונקטן (\די קלאַגן).
charges: press charges
שטעלן קלאַגן; שטעלן אָנקלאָג⸗פּונקטן.
chariot
(דער) רײַטוואָגן (ל″ר: -ס; אויך: רײַטוועגענער);
(די) קאַרעטע [kárətə] (ל″ר: -ס); (דער) קאַרעט [karét] (ל″ר: -ן).
charisma
(דער) חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn]; (די) כאַריזמע; אַ מערקווערדיקע לײַטזעליקײַט;
{פראַזעס:} די קראַפט מענטשן צו פאַרכישופן [far-kíshəfn];
charismatic
פאַרכישופנדיק [far-kíshəfn-dik]; באַצויבערנדיק; פאַרכאַפּנדיק;
{מער פּאַסיוו⸗דעסקריפּטיוו איידער לגבי אַקטיווע טואונגען:} באחנט [bakhéynt], דרומדיק: [bakháynt]; מיט חן [mit-khéyn], דרומדיק: [mit-kháyn];
{באַזונדערס פּאָפּולער אין לאָנדאָנער יידיש:} האָבן חן („אונדזער נײַער דירעקטאָר האָט אַ סך מער חן“);
{אַ קאַפּ לומדיש:} מלא חן [mólə|khéyn], דרומדיק: [mú:lə|kháyn];
{הערה: די ערשטע יאָרצענדליקער פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט איז איבערן ווילנער געגנט, דער עיקר אַפּנים אין סווינציאַן, אַרומגעגאַנגען אַ וואַנדערנדיקער בעטלער, חיים⸗מאיר דער סווירער, וואָס האָט יעדן שמועס אין וועג אַרײַן געלאָזן מיט די ווערטער: „איך האָב חן!“ (פאַרזיכערנדיק די געוואונטשענע „קליענטן“ אַז ער נעמט אויס בײַ לײַטן). „האָבן חן“ איז אין דעם זין אַן אָנווײַז אויף האָבן כאַריזמע}.
(charitable (for the wider good; for giving charity
{פינאַנציעל:} צדקה⸗ [dzdókə], דרומדיק: [dzdúkə]; ברייטהאַרציק; באַהילפיק; אונטערשטיצעריש;
{ברייטער:} וואוילטועריש; גוטהאַרציק; גוטוויליק; חסדימדיק [khsódəm-dik], דרומדיק: [khsú:dəm-dik];
{פראַזעס:} פון טובת הכלל וועגן [tòyvəs-(h)aklál], צפונדיק: [tèyvəs-(h)aklál];
{טאָמער אויפן געזעלשאַטלעכן ניוואָ, דער עיקר מכח אָרגאַניזאַציעס:}
וואוילטעטיק; וואוילמעשימדיק [vòyl-máysəm-dik], דרומדיק: [vòyl-má:səm-dik], צפונדיק: [vèyl-máysəm-dik].
{טאָמער אין לעגאַלן זין פון זײַן באַפרײַט פון צאָלן שטײַערן:} שטײַער⸗פרײַ; וואָס איז באַפרײַט פון שטײַערן.
(charitable (assuming the most sympathetic interpretation
סימפּאַטיש;
{לומדיש:} רחמימדיק [rákhməm-dik];
{פראַזע:} אין גײַסט פון דן זײַן לכף זכות [dán-zayn|ləkhàv-zkhús], דרומדיק: [dán-za:n|ləkhàv-zkhís] (′אָפּשאַצן אין גײַסט פון געדאַנק, אַז יענער איז לאו דווקא שולדיק′ < אין פּרק א′: ו′).
charitable act
אַ מצווה [amítsvə]; אַ גמילת חסד [agmìləs-khésəd], דרומדיק: [agmì:ləs-khéysət]; אַ ברייטהאַרציקע זאַך;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} אַ וואוילטאַט;
{לומדיש:} אַ ג″ח [agákh] (גמילת חסד).
charitable (nonprofit) organization
(די) וואוילטעטיקע (\וואוילטוערישע \ני(ש)ט⸗פּראָפיטישע) אָרגאַניזאַציע.
charitably: to put it charitably
זיך אויסדריקנדיק מיט פאַרגינונג; אויב ריידן מיט רחמים [rákhməm];
{לומדיש:} אויב ריידן (\רעדן) לכף זכות [ləkhàv-zkhús], דרומדיק: [ləkhàv-zkhís];
(charity (aid for the poor
{אוניווערסאַל:} הילף פאַר אָרעמעלײַט; וואוילטעטיקע אַרבעט פאַר נויטבאַדערפטיקע; {לומדיש:} כסף לאביונים [késəf-l(ə)vyóynəm];
{דער עיקר בײַ יידן און דער עיקר וועגן געבן געלט גופא:} צדקה [tzdókə], דרומדיק: [tzdúkə].
charity (charitable organization)
(די) וואוילטעטיקע (\וואוילטוערישע \ני(ש)ט⸗פּראָפיטישע) אָרגאַניזאַציע.
charity: a matter of charity (a charitable matter)
אַן ענין פון צדקה [anì(n)yən-fun-zdókə], דרומדיק: [anì(n)yən-fin-zdúkə];
{לומדיש:} אַ דבר צדקה [advàr-dzdókə], דרומדיק: [advàr-dzdúkə].
charity: give charity
געבן צדקה [dzdókə], דרומדיק: [dzdúkə].
charity: person who gives charity to (/helps) the poor (/needy)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) בעל⸗צדקהדיקע(ר) [(bàl-dzdókə-dikə(r], דרומדיק: [(bàl-dzdúkə-dikə(r];
(דער) בעל⸗צדקה [bàl-dzdókə], דרומדיק: [bàl-dzdúkə] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]), ל″נ: (די) בעל⸗צדקהטע [bàl-dzdókə-tə], דרומדיק: [bàl-dzdúkəe-tə] (ל″ר: -ס).
give one tenth as charity
געבן אַלץ צדקה אַ צענטל [dzdókə], דרומדיק: [dzdúkə];
געבן מעשר [máysər], דרומדיק: [(másə(r].
charlatan (→ quack)
(דער) שאַרלאַטאַן [sharlatán] (ל″ר: -ס; אויך -ען); (דער) זשוליק (ל″ר: -עס); (דער) אָפּנאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) בלאָפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פייקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{חסידיש:} (דער) פאָפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) באַטריגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
charlatanism
(די) שאַרלאַטאַנסטווע; {כלומרשט מער פאָרמעל:} (די) שאַרלאַטאַנסטוואָ;
(דער) שאַרלאַטאַניזם;
(charm (n.) (human quality
(דער) חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn]; (די) באַחנטקײַט [bakhéynt-kàyt], דרומדיק: [bakháynt-kàyt]; (די) לײַטזעליקײַט.
(charm (n.) (lucky object; amulet
(די) קמיע [kaméyə], דרומדיק: [kamáyə] (ל″ר: קמיעות); (דער) אַמולעט (ל″ר: -ן).
(.charm (v
פאַרכישופן [far-kíshəfn]; אײַננעמען מיט חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn]; באַצויבערן.
charm offensive: go on a charm offensive
אויספּועלן מיט גוטן [óys-pòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-pòy(ə)ln]; צפונדיק: [óys-pèy(ə)ln].
charmed life
{פראַזעס:} שוין איינמאָל האָבן אַ מזלדיק(ן) לעבן [amázldik|lébm], דרומדיק: [amázldik|léybm], צפונדיק: [amázldikn|lébm]; האָבן אַ גויאישן (\גויאישקן) מזל.
charming
חנעוודיק [khénəvdik]; אויך: [khéynəvdik], דרומדיק: [kháynəvdik]; באַחנט [bakhéynt], דרומדיק: [bakháynt]; (וואָס) האָט חן [hot-khéyn], דרומדיק: [ot-kháyn];
{עמפאַטיש:} מלא חן [mólə|khéyn], דרומדיק: [mú:lə|kháyn];
{פראַזעס:} מיט אַ געוויסן כישוף [kíshəf]; מיט אַ מענטשלעכער וואַרעמקײַט (ממש) [máməsh]; זײַן אַ נאה לבריות [nòə-labríyəs];
{אין פאַרשיידענע סיטואַציעס אויך:}
מאַיעסטעטיש; אימפּאָזאַנט; לײַכטנדיק; שטראַלנדיק; דערהויבן; צוציענדיק; מאַגנעטיש; אַטראַקטיוו; באַוואונדערונגס⸗ווערט; באַצויבערנדיק; גראַציעז; עלעגאַנט; פּערלדיק; אָפּגעטאָקט.
charming as can be (/all charm)
מלא חן [mòlə-khéyn], דרומדיק: [mù:lə-kháyn]; חנעוודיק אויף וואָס די וועלט שטייט [khénəv-dik].
charming person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) באַחנטע(ר) [(bakhéyntə(r], דרומדיק: [(bakháyntə(r]; חנעוודיקע(ר) [(khénəv-dikə(r]; מלא⸗חנעדיקע(ר) [(mòlə-khéynə-dikə(r], דרומדיק: [(mù:lə-kháynə-dikə(r];
(אַ\די\דער) פאַרכישופנדיקע(ר) [far-kíshəfn-dikə(r]; באַצויבערנדיקע(ר); עלעגאַנטע(ר); מאַגנעטישע(ר); שטראַלנדיקע(ר); גראַציעזע(ר); אַטראַקטיווע(ר); צוציענדיקע(ר); דערהויבענע(ר).
(charoset(h) (Passover food
(דער\די) חרוסת [kharóysəs], צפונדיק: [kharéysəs].
charred remains (of person)
(די) אָפּגעברענטע ביינער (ל″ר); (דער\דאָס\די) פאַרקוילטע געביין.
(.chart (n
(די) טאַבעלע (ל″ר: -ס); (די) דיאַגראַמע (ל″ר: -ס); (די\דער\דאָס) געמעל (ל″ר: -ן).
(.chart (v
אויסשטעלן אין אַ טאַבעלע (\דיאַגראַמע \געמעל).
chart a new course
אויפשטעלן אַ נײַעם דרך [dérəkh], דרומדיק: [déyrəkh].
charter (n.)
(די) עטאַבלירונגס⸗שריפט (ל″ר: -ן); (דער) עטאַבלירונגס⸗דאָקומענט (ל″ר: -ן); (דער) טשאַרטער (ל″ר: -ס);
{לומדיש}: (די) גרונט⸗תקנות [takònəs], דרומדיק: [takú:nəs]; {נאָכמער לומדיש:} (דער) כתב היסוד [ksàv-(h)ay(ə)sód].
charter (v.)
דינגען ספּעציעל (\פּריוואַט).
Chasam Sofer → Schreiber, Moses
(.chase (n
(דער\דאָס\די) געיעג (ל″ר: -ן); (די) נאָכיאָגונג (ל″ר: -ען); (די) נאָכיאָגעניש (ל″ר: -ן).
(.chase (v
נאָכיאָגן; נאָכלויפן.
(chase (v.) (romantically
נאָכלויפן (ל″ע: איז נאָכגעלאָפן); שאַרן זיך צו.
chase away
פאַרטרײַבן; אַוועקטרײַבן;
{לומדיש:} משלח זײַן [məshaléyəgh-zayn].
chase: give chase
זיך נעמען נאָכיאָגן; זיך נעמען צו דער נאָכיאָגעניש; נעמען יאָגן.
chaser (with/after a shot of hard liquor)
{פראַזעס:} מיט וואָס צו פאַרטרינקען; אויף צו פאַרטרינקען;
(די\דאָס) פאַרטרינקעכץ; (דער) פאַרטרינקער;
{סלענגיש:} דער „זשענסקי“.
chasm
(דער) תהום [t(əh)óm] (ל″ר: -ען);
{ליטעראַריש:} (דער) אָפּגרונט (ל″ר: -ו); (דער) שפּאַלט (ל″ר: -ן).
Chas(s)id, Chas(sidim → Hasid, Hasidim
chaste
אומשולדיק⸗באַשיידן; באַשיידן אין די פּערזענלעכע זאַכן;
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן זין:} צניעותדיק [tsníyəz-dik].
chasten
אײַנצאַמען מיט שטראָף⸗רייד; אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú:n-mìsərn]; אַרײַנזאָגן אויף אָנמוסרן.
chastened
באַשיידן⸗געמאַכט פון די מוסרדיקע (\שטראָפנדיקע) רייד [músər-dikə], דרומדיק: [mísər-dikə];
{פראַזע:} אָפּגעלערנט (אַ) מוסר פון (די) שטראָף⸗רייד [músər], דרומדיק: [mísər].
chastise
אַרײַנזאָגן (אַ) (\מיט) מוסר [amúsər], דרומדיק: [(amísə(r]; לעסטערן; מאָראַליש אַרײַנשולדיקן;
אָנלערנען מיט מוסר; אָנלערנען מיט האַרבע רייד.
chastisement
(די) אַרײַנמוסרונג [aráyn-mùsərung], דרומדיק: [ará:n-mìsərink] (ל″ר: -ען); (די) מוסדרדיקע אַרײַנזאָגונג (ל″ר: -ען);
(די) שטראָף⸗רייד (ל″ר); (די) לעסטערונג (ל″ר: -ען).
chastity
(די) סעקסועלע (\געשלעכטלעכע) באַשיידנקײַט (\צוריקגעהאַלטנקײַט \אָפּהאַלטעוודיקײַט \אַקטיוולאָזיקײַט);
{אין דער יידישער טראַדיציע}:
(די) צניעותדיקײַט [tsníyəz-dəkàyt]; (די\דאָס) צניעות [tsníyəs].
chastity belt
(דער\דאָס) באַשיידנקײַט⸗גאַרטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{מיט הומאָר:} (דער\דאָס) אַנטי⸗סעקס גאַרטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{מיט איראָניע צי הומאָר:} (דער\דאָס) צניעות⸗גאַרטל [tsníyəs] (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
(.chat (n
(דער) שמועס (ל″ר: -ן).
(.chat (v
כאַפּן אַ שמועס; שמועסן [shmúəsn], דרומדיק: [shmí:əsn]; זיך דורכריידן (\דורכרעדן).
chat bot → chatbot
chat box
(דאָס\דער) שמועס⸗קעסטל (ל″ר: -עך).
chat box: type in(to) the chat box
אַרײַנקלאַפּן אין (\אינעם) שמועס⸗קעסטל.
chat box: write in(to) the chat box
אַרײַנשרײַבן אין (אינעם) שמועס⸗קעסטל.
chat room
(דער) שמועס⸗זאַל (ל″ר: -ן); (דער) שמועס⸗קאַמער (ל″ר: -ן).
chat up
פאַרפירן אין אַ שמועס אַרײַן.
chatbot
(דער) טשאַטבאָט (ל″ר: -ן; אויך -ס);
{צומאָל מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (דער) שמועסנדיקער באָט (ל″ר: -ן; אויך -ס); (דער) שמועס⸗באָט (ל″ר: -ן; אויך -ס);
{לומדיש און בשעת מעשה מיט הומאָר:} (דער) באָט המדבר [bòt-(h)am(ə)dábər] (ל″ר: -ס; {מער הומאָריסטיש:} באָטים המדברים [bótəm|ham(ə)dábrəm]).
chateau
(דער) שאַטאָ [sható] (ל″ר: -ען).
chattels
(די) באַוועגלעכע האָב⸗און⸗גוטס; אייגענע (באַוועגלעכע) חפצים [kh(a)féytsəm], דרומדיק: [khafáytsəm] (ל″ר);
{לעגאַליסטיש; פאָרמעל; אין יידישן דין (און בײַ טייל אויך אין טאָגטעגלעכן באַנוץ):} (די) מטלטלין [m(ə)tált(ə)l(i)n] (ל″ר).
chatter (n.) (non-serious speech)
(די) ריידערײַ;
{טאָמער באַטאָנענדיק די אויספעלונג פון ערנסטע רייד:} (דער) געפּלאַפּל; (די) פּלוידערײַ; (די) קלאַפּערײַ; פּאַרעווע ריידערײַען (ל″ר); סתם דברים בטלים [stám|dvòrəm-bətéyləm], דרומדיק: [stám|dvù:rəm-bətáyləm];
{מיט ביטול:} (די) מויל⸗מלאכה [móyl-m(ə)lòkhə], דרומדיק: [mó:(u)(ə)l-m(ə)lùkhə].
chatter (n.) (speech of potential interest to those monitoring)
די אונטערגעהערטע שמועסן (ל″ר);
{פראַזעס:} וואָס מ′רעדט; וועגן וואָס ס′גייען די רייד.
(.chatter (v
סתם ריידן (\רעדן) [stám];
{מיט ביטול (צי איראָניע):} קלאַפּן [klápm]; באָלבענען; פּלוידערן; פּלאַפּלען; דברענען [dábrənən]; באַלאַקענען.
chatterbox
אַ פּלוידערזאַק (ל″ר: ⸗זעק); אַ פּלאַפּלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: פּלאַפּלערקע (ל″ר: -ס); אַ באָלבעטון (ל″ר: -עס); אַ גראַמאָפאָן (ל″ר: -עס; {אַז ס′גייט אָבער אינעם מכשיר איז דער ל″ר געוויינטלעך אויף: -ען});
{פראַזע:} אַ מאַרק⸗יידענע (ל″ר: -ס).
chatterer
(דער) פּלאַפּלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פּלאַפּלערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) פּלאַפּלערקע (ל″ר: -ס).
chatty
ריידעוודיק; רעדעוודיק; שמועסדיק; שמועספעאיק;
{לומדיש:} נוטה לדיבורים [nòytə-lədəbúrəm], דרומדיק: [nòytə-lədəbí:rəm], צפונדיק: [nèytə-lədəbúrəm];
{אזהרה: אמת, אין טייל דיאַלעקטן גילט דאָ דער שיינער באַנוץ פון „באַריידעוודיק“ (צי „באַרעדעוודיק“); אַ צרה פונדעסטוועגן, וואָס בײַ אַ סך פּאָרט עס זיך במילא מיט „באַריידן“ (צי „באַרעדן“) אין גאָר פאַרשפּרייטן זין פון ריידן שלעכטס אויף עמעצן, לשון⸗הרע, רכילות}.
chauffeur (n.)
(דער) שאָפער (ל″ר: -ן); (דער) מאַשין⸗פירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{נוסח אַמעריקע אויך:} (דער) טרײַבער; (דער) דרײַווער (אויך: דראַיווער);
{הומאָריסטיש; צומאָל ביטולדיק:} (דער) בעל⸗עגלה [bàləgólə], דרומדיק: [bàləgú:lə] (ל″ר: בעל⸗עגלות).
chauffer (v.)
שאָפירן; פירן די מאַשין;
{נוסח אַמעריקע אויך:} טרײַבן; (דער) דרײַוון (אויך: דראַיוון);
{הומאָריסטיש; צומאָל ביטולדיק:} זײַן (דער) בעל⸗עגלה [bàləgólə], דרומדיק: [bàləgú:lə].
chauvinism
(דער) שאָוויניזם.
chauvinist (n.)
(דער) שאָוויניסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) שאָוויניסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) שאָוויניסטקע (ל″ר: -ס).
chauvinistic
שאָוויניסטיש.
Chaver Pawer → Gershon Einbinder
chazan → cantor
cheap (inelegant)
גראָב; גראָביאַנסק; ניט איידל; געשמאַקלאָז; {אַרכעאיש:} פּויעריש.
(cheap (inexpensive
ביליק; וואָלוול; ניט⸗טײַער; מיט אַ מעסיקן פּרײַז;
{טאָמער זייער וואָלוול:}
בחצי חינם [bəkhòtsə-khínəm], דרומדיק: [bəkhù:tsə-khínəm]; כמעט אומזיסט [kəmát]; {פראַזע:} פאַר אַ שיבוש [shíbəsh].
(cheap (stingy
קאַרג;
{אַ קאַפּ געלינדערט:} קמצנותדיק [kamtsónəz-dik], דרומדיק: [kamtsú:nəz-dik]; אויך: קמצניש [kamtsónish], דרומדיק: [kamtsú:nish]; שטײַפלעך;
{אַלץ באַליידיקונג:} חזיריש [kházərish]; אויך: [khazéyrish], דרומדיק: [khazáyrish]; חזירימדיק [khazéyrəm-dik], דרומדיק: [khazáyrəm-dik] {פראַזעס:} קאַרג ווי אַ חזיר [kházər]; {שפּאַסיק, מיט אַ כלומרשטן אייפעמיזם:} קאַרג ווי אַ דבר⸗אחר [dòvərákhər];
{דיאַלעקטיש:} קורקולעדיק;
{פראַזעס:} קאַרג ווי אַ חזיר [akházər]; {שפּאַסיק, מיט אַ כלומרשטן אייפעמיזם:} קאַרג ווי אַ דבר⸗אחר [dòvər-ákhər], דרומדיק: [(dùvə(r)-ákhə(r].
cheaply
בחצי חינם [bəkhòtsə-khínəm], דרומדיק: [bəkhù:tsə-khínəm]; כמעט אומזיסט [kəmát];
{פראַזע:} פאַר אַ שיבוש [shíbəsh].
cheapskate
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַרגע(ר);
{באַליידיקנדיק:} (דער) קאַרגוק [kargúk]; (דער) קאַרגער חזיר [kházər]; (דער) קמצן [kamtsn]; (די) קמצנטע [kámtsntə]; (דער) קמצניוק [kàmtsnyúk]; (דער) חזירעץ [khàzəréts];
{וואולגאַר:} (דער) דרעקפרעסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) דרעקפרעסערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} (די) דרעקפרעסערקע (ל″ר: -ס);
{אין אַמאָליקן ווילנער סלענג:} אַ זשמאָט.
cheat (n.)
(דער) אָפּנאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אָפּנאַרערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} (די) אָפּנאַרערקע (ל″ר: -ס);
(דער) קונקל⸗מונקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שאַרלאַטאַנוק [sharlatanúk] (ל″ר: -עס); (דער) שווינדלאַק [shvindlák] (ל″ר: -עס); (דער) אַבמאַנטשיק [abmántshik] (ל″ר: -עס); (דער) קרוצעלניק (ל″ר: -עס); (דער) פייקער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
cheat (v.)
אָפּנאַרן; אָפּטאָן אַ שפּיצל; אַ דריידעלע טאָן; קונצן מאַכן; קרוטשקענען; אַ קונקל⸗מונקל טאָן.
cheat on (v.) (sexually, romantically)
זײַן (עמעצן) אומגעטרײַ (\ני(ש)ט⸗געטרײַ).
cheated: feel cheated
זיך שפּירן (\פילן) אָפּגענאַרט (\באַעוולט [ba-ávlt]).
cheater
(דער) אָפּנאַרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אָפּנאַרערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} (די) אָפּנאַרערקע (ל″ר: -ס);
(דער) קונקל⸗מונקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שאַרלאַטאַנוק [sharlatanúk] (ל″ר: -עס); (דער) שווינדלאַק [shvindlák] (ל″ר: -עס); (דער) אַבמאַנטשיק [abmántshik] (ל″ר: -עס); (דער) קרוצעלניק (ל″ר: -עס); (דער) פייקער (ל″ר: ø; אויך: -ס).
cheating
(די\דאָס) אָפּנאַרערײַ; (דאָס\דער) אָפּנאַרן; (דאָס\דער) אָפּטאָן שפּיצלעך; (די) שפּיצלעך (ל″ר); (די) שאַרלאַטאַנסטווע; (די\דאָס) קונקל⸗מונקערײַ; (די) קרוצעלסטווע.
Chechen (n.)
(דער) טשעטשען [tshetshén] (ל″ר: -ער).
Chechen (adj.)
טשעטשעניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן און קולטור:} טשעטשענער [tshetshénər].
Chechnya
{אָן אַן אַרטיקל} טשעטשניע [tshétshnyə].
(.check (cheque) (n
(דער) טשעק (ל″ר: -ן);
{טאָמער אויף אַ נישטיקער סומע:} (דאָס\דער) טשעקל (ל″ר: -עך);
(טאָמער איראָניש, הומאָריסטיש צי אויף אַ פּיצינקער סומע:} (דאָס\דער) טשעקעלע (ל″ר: -ך).
check (n.) (control)
אַ קאָנטראָל.
check (v.) (make sure; reconfirm)
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַ קוק טאָן; אַ קוק געבן; נאָכקוקן; נאָכאַמאָל באַקוקן;
{מער פאָרמעל:} קאָנטראָלירן.
(check (v.) (halt/slow the progress of
אײַנצאַמען (\אײַנצוימען); פאַרהאַלטן.
check in (at hotel or institution)
זיך פאַרשרײַבן; זיך אַרײַנשרײַבן.
check in (inform of whereabouts or be in touch)
זיך מעלדן; זיך אָפּרופן; לאָזן הערן פון זיך.
check out (of hotel or institution)
זיך אויסשרײַבן.
check out (investigate, look at, evaluate)
באַטראַכטן; באַקלערן; אַ קוק טאָן זען....
check up on
אינטערעסירן זיך; נאָכקוקן; קאָנטראָלירן; זען וואָס טוט זיך.
checkers (game)
{אָן אַן אַרטיקל} דאַמקעס (ל″ר); טשעקערס.
check-in (n.)
(די) רעגיסטראַציע; (די) אַרײַנשרײַבונג; (דער) טשעק⸗אין.
check-in time
(די) רעגיסטראַציע⸗שעה [sho], דרומדיק: [:shu]; (די) אַרײַנשרײַב⸗שעה.
checking account
(די\דער) טשעק⸗קאָנטאָ (ל″ר: -ס).
checklist
(די) טשעק⸗ליסטע (ל″ר: -ס); (די) קאָנטראָל⸗ליסטע (ל″ר: -ס); (די) קאָנטראָל⸗רשימה [rəshíymə] (ל″ר: ⸗רשימות [rəshíyməs]);
{אזהרה: די קיוט⸗שמיוט המצאה „קאָנטראָלירקע“ גלאַנצט מיט גאַנצע צוויי מעלות: דעם וואָס קען די שפּראַך נאַטירלעך, איז עס — סײַ (לחלוטין) אומפאַרשטענדלעך סײַ (ממש) לעכערלעך}.
(checkmate (n.) (in chess
(דער) שאַכמאַט.
!Checkmate
שאַך און מאַט! [shàkhn-mát]; שאַכמאַט! [shàkh-mát].
checkout (completing transaction/purchase via payment)
{טאָמער אויפן אינטערנעט:} ענדיקן; באַצאָלן; צאָלן; {טאָמער אין סטיל פון אימפּעראַטיוון און דעם אינטערנעטישן דוצן זיך:} ענדיק; באַצאָל; צאָל;
{טאָמער אַ שם⸗דבר וועגן אָרט אין אַ געשעפט:} (די\דער) צאָלבאַנק; (די\דער) אָפּצאָל.
checkout (from hotel etc)
(די) אויסשרײַבונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויסשרײַבן זיך.
checkout time
(די) אויסשרײַב⸗שעה [óysshrayb-shò], דרומדיק: [:ó:(u)sshra:p-shù] (ל″ר: ⸗שעהן [shòən], דרומדיק: [shù:ən]).
Checkout by midday
זיך אויסשרײַבן (\די אויסשרײַבונג:) ביז צוועלף אַזייגער בײַטאָג.
checkpoint
(דער) קאָנטראָל פּונקט (ל″ר: -ן);
(דער) וועג⸗קאָנטראָל (ל″ר: -ן); (דער) אָפּשטעל אין וועג.
checks and balances
(די) סיסטעם אויסבאַלאַנצירטע מאַכט⸗אָרגאַנען; (די) מלוכהשע אויסבאַלאַנצירונגען [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (ל″ר);
(די) בדיקות און באַלאַנצן [bədí(y)kəs]; (די) איבערזעאונג און איבערפרעגונג; די סיסטעם קעגנס מיט אַנאַנדן.
check-up (mechanical)
(די) אונטערזוכונג (ל″ר: -ען); (די) ci (ל″ר: -ען).
check-up (medical)
(די) מעדיצינישע אונטערזוכונג (\באַטראַכטונג \באַקוקונג) (ל″ר: -ען).
cheek
(די) באַק (ל″ר: -ן).
cheek: kiss (v.) on the cheek
אַ קוש טאָן אין באַק.
cheek: turn the other cheek
אַרויסרוקן אויף קלעפּ אויך די צווייטע באַק;
{פראַזע; יידישלעך:} זײַן (\זיך אויפפירן ווי) אַ באָנטשע שווײַג (פון י.ל. פּרצעס באַוואוסטער דערציילונג).
cheek: someone who always turns the other cheek
אַ (ריכטיקער) נעבעכ(ל) (ל″ר: …נעבעכלכך);
{פראַזע; יידישלעך:} זײַן (\זיך אויפפירן ווי) אַ באָנטשע שווײַג (ל″ר: -ס);(פון י.ל. פּרצעס באַוואוסטער דערציילונג).
cheekiness
(די) געוואַגטקײַט; אַ שטיקל חוצפּהדיקײַט [khútspə-dekàyt], דרומדיק: [khítspə-dekàyt].
cheeky
געוואַגט; אַ קאַפּ חוצפּהדיק [khútspə-dik], דרומדיק: [khítspə-dik]).
cheer (n.) (letting out of a hurrah or call of bravo)
(דער) הוראַ (ל″ר: -ען); (דער) בראַוואָ (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) יחי המלך [yəkhíy|haméyləkh] (ל″ר: -ס); (′זאָל לעבן דער מלך′);
{חסידיש:} (די) שאַלונג (ל″ר: -ען).
cheer (n.): good cheer
(די) פריילעכע שטימונג (\געמיט); (די) מונטערקײַט; (די) געמיטלעכקײַט.
cheer (n.): Be of good cheer!
האַלט זיך!; האָט אַ גוטן מוט!; מיט אַ גוטן מוט!; מיט פרייד!.
cheer on (v.)
אָנמוטיקן; אונטערהאַלטן; אונטערשפּאַרן;
{פראַזעס:} קלאַפּן אין פּלייצע; געבן כח און מוט [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh].
(.cheer up (v. intrans
קומען צו זיך; דערמונטערט ווערן; אַרײַן
אין אַ ליכטיקערער שטימונג.
(.cheer up (v. trans
אויפמונטערן; ברענגען אין אַ בעסערן מוט;
משמח זײַן [məsaméyəgh-zayn], דרומדיק: [məsamáyəgh-za:n].
!Cheer up
גענוג שוין, טו(ט) אַ שמייכל!; וויפל קען מען, כאַפּ(ט) זיך אַרויס פון דער שטימונג!.
cheer: bring cheer to
משמח זײַן [məsaméyəgh-zayn], דרומדיק: [məsamáyəgh-za:n]; פרייד ברענגען.
cheerful
פריילעך; אין גוטן מוט; אויפגעמונטערט; אין אַ פריידיקער שטימונג;
{דיאַלעקטיש:} אויפגעלייגט; האָפערדיק.
cheerfulness
(די) דערהייבנקײַט; (די) געהויבנקײַט; (די) מונטערקײַט; (די) פריילעכקײַט; (די) פריידיקײַט;
(די) פריילעכע (\מונטערע) שטימונג;
{מיט סובטילע איראָנישקײַטן:} אַן עולם⸗הזהדיקײַט [anòyləm-házə-dəkàyt], צפונדיק: [anèyləm-házə-dəkàyt]; אַ ששון ושמחה [asòsn-vəsímkhə], דרומדיק: [asù:sn-vəsímkhə];
{לומדיש:} אַ שמחת הלב [asìmkhəs-(h)alév].
Cheerio! (Brit., inf.) (goodbye)
זײַ(ט) דערווײַלע געזונט!; אַ גוטן!; זײַ(ט) מיר געזונט!; ביז בקרוב! [bəkórəv], דרומדיק: [bəkú:rəf].
cheerleader
{אין אַמעריקאַנער זין פון אָנטייל אין אַ ספּאָרט⸗גרופּע וואָס מונטערט אונטער די שפּילער מיט געזאַנג, טענץ וכו′:}
(די) טשירלידערקע (ל″ר: -ס), ל″ז: (דער) טשירלידער (ל″ר: -ס);
{פיגוראַטיוו צי פּשוט ברייטער וועגן אונטערשטיצנדיקע מיט ענטוזיאַזם:}
(דער) הורא⸗זאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרברענטער (\איבערגעגעבענער) אונטערשטיצער (\אונטערשפּאַרער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
cheerless
פריידלאָז; אומעטיק ({דיאַלעקטיש:} אומעדיק); פאַראומערט; פאַרטרויערט;
{פּרעדיקאַטיוו:} אָן פרייד; אָן גוטמוטיקײַט; אָן מונטערדיקײַט.
cheerlessness
(די) פריידלאָזיקײַט; (די) אומעטיקײַט ({דיאַלעקטיש:} אומעדיקײַט); (די) פאַראומערטקײַט; (די) פאַרטרויערטקײַט;
(די\דער) עצבות [átsvəs]; (די) עצבותדיקײַט [átsvəz-dəkàyt].
!Cheers
לחיים! [l(ə)kháyəm];
{הערה: אין טראַדיציאָנעלן באַנוץ זאָגן צוויי (צומאָל מער) מענטשן וואָס טרינקען אויס, פאַרברענגענדיק צוזאַמען, אַ גלעזל משקה: „לחיים“, אויף ווי ווײַט מעגלעך: צו דער זעלביקער רגע; מיטן באַטאָנטן טראַף [áy] צו דער זעלביקער רגע פונעם אַ⸗קלאַפּ⸗טאָן די גלעזלעך; מען איז זיך נוהג בעת מעשה איינער דעם אַנדערן זיך אָנקוקן אין די אויגן};
{היות ווי מען סטאַרעט זיך זאָגן אינאיינעם, איז לאו דווקא שייך די טראַדיציע מ′זאָל ענטפערן אויף אַ באַגריסונג מיט אַ שינוי, מיט גאָר אַן אַנדער באַגריסונג, אָדער לפּחות גאָר אַ קאָנטראַסטירנדיקער אינטאָנאַציע; אַז ס′קומט פאָרט אויסעט אָפּענטפערן איז מען דאָ מוסיף ווערטער צו דער ברכה, אַשטייגער:}
לחיים טובים ולשלום! [l(ə)khàyəm-tóyv(ə)m|ul(ə)shóləm], דרומדיק: [l(ə)khàyəm-tóyv(ə)m|ul(ə)shú:ləm], צפונדיק: [l(ə)khàyəm-téyv(ə)m|ul(ə)shóləm] (′צו אַ גוטן לעבן און צו שלום′);
{אזהרה: אין סלאַוויש ריידנדיקע לענדער זײַנען יידן נאָך דער מלחמה וואו⸗ניט⸗וואו אַריבער אויפן קאַלקירטן סלאַוויזם „זײַ געזונט!“, אַ באַנוץ וואָס קען שאַפן מיספאַרשטענדענישן בײַ די חברים פון אַנדע0000000000000000000000000000רשוואו, וואָס פאַרשטייען דאָס אויף יידיש אין זין פון געזעגענען זיך און אַ ווילן אַנטלויפן פון די פאַרברענגענדיקע חברה נאָך פאַרן אויסטרינקען, רחמנא לצלן…}.
cheese
(דער\די) קעז (ל″ר: -ן).
cheese: American cheese
(דער\די) אַמעריקע⸗קעז (ל″ר: -ן); (דער\די) אַמעריקאַנישע(ר) קעז (ל″ר: -ן);
{גוטמוטיק שפּאַסיק:} (דער\די) קעז אַמעריטשקע.
cheese: Swiss cheese
(דער\די) שווייצער קעז (ל″ר: -ן); (דער\די) שווייצאַרישע(ר)ר קעז (ל″ר: -ן).
cheesy (fig.)
טעמפּעוואַטע; טעם⸗לאָז [tám-lòz]; האַמעטנע; אויסגעדראָשן;
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} פּאָצעוואַטע; שמאָקעוואַטע; שוואַנצעוואַטע.
chef
(דער) שעף (ל″ר: -ן); (דער) שעף⸗קאָך (ל″ר: -ן); (דער) קאָכמײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) הויפּט⸗קאָך (ל″ר: -ן).
(.chemical (n
(דער) כעמיקאַל [khèməkál] (ל″ר: -ן).
(.chemical (adj
כעמיש; כעמיקאַליש.
chemical compound
(דער) כעמישער צונויפבונד (ל″ר: -ן).
chemical symbol
(דער) כעמישער סימבאָל (ל″ר: -ן).
(chemist (pharmacist
(דער) אַפּטייקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אַפּטייקערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו}: (די) אַפּטייקערקע (ל″ר: -ס).
(chemist (scientist
(דער) כעמיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) כעמיקערין (ל″ר: -ס).
chemistry
(די) כעמיע [khémyə];
{פיגוראַטיוו, צווישן מענטשן:}
(דער) חוש (\פונק) וואָס צווישן מענטשן [khush], דרומדיק: [khish]; (די) סאָציאַלע כעמיע [sotsyálə|khémyə]; (די\דער) בלויזע(ר) געפיל וואָס צווישן (צוויי) מענטשן; דאָס פּינטעלע אַוואָס⸗ני(ש)ט⸗איז;
{פראַזע; מער ליטעראַריש, פילאָסאָפיש, לומדיש:} (די) שכינה האָט זיך בײַ זיי באַוויזן.
chemistry: by process(es) of chemistry
כעמישערהייט; דורך דער כעמיע.
chemotherapy
(די) כעמאָטעראַפּיע.
cherish
טײַערהאַלטן (ל″ע: טײַערגעהאַלטן); האַלטן פאַר טײַער;
{פראַזעס:} טײַער האַלטן ווי די תורה [tóyrə], צפונדיק: [téyrə]; טײַער האַלטן ווי אַן אייגן קינד.
cherished
טײַער געהאַלטן;
{פראַזע:} וואָס מ′האַלט ליב און טײַער.
cherishing (n.)
(דאָס\דער) טײַער האַלטן; (די) טײַערהאַלטונג; (די) טײַערהאַלטעניש.
Chernihiv
טשערניגאָוו; (הײַנט:) טשערניהיוו;
(Chernivtsi / Cernovtsi / Czernowitz / Chernowitz (Ukraine
טשערנאָוויץ [tshérnə-vits], אויך: [tshérno-vits]; (הײַנט:) טשערניווצי;
{א: נאָמען פון דער שטאָט, אין דער אַמאָליקער בוקאָווינע:} טשערנאָוויץ;
{ב: כסדרדיקער אָנדײַט אויף דער טשערנאָוויצער קאָנפערענץ (1908) און סימבאָל פונעם וועלטלעכן יידישיזם און זײַן געשיכטע, מהות און איבערצײַגונגען:} טשערנאָוויץ;
{הערה: בײַ די אַלע, אַוועמען די אידעאַלן פון טשערנאָוויץ („אין יידישיסטישן זין“) זײַנען גראָד ניט אָנגעלייגט (צי פון רעליגיעזן צי פון ציוניסטישן צי פון אַן אַנדער פּערספּעקטיוו) שרײַבט זיך אָפטמאָל, ריידנדיק פונעם סימבאָליזם פונעם וואָרט, ניט וועגן דער שטאָט גופא, דווקא מיט גענדזנפיסלעך:} „טשערנאָוויץ“.
Chernobyl
טשערנאָבל.
Chersonsky, Milan (1937–2021)
מילאַן כערסאָנסקי [milán|khersónski];
געבאָרן: קיעוו; געשטאָרבן: ווילנע.
cherubim
(די) כרובים [krúvəm], דרומדיק: [krí:vəm].
cherry
(די\דער) קאַרש (ל″ר: -ן); (דער\די) ווײַנשל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).
(cherrypick (take/cite selectively or subjectively
זיך (אויס)קלײַבן נאָר אָדאָס וואָס געפעלט (\וואָס מ′וויל).
Cheshvan (Jewish month)
חשוון [khéshv(ə)n]: דער צווייטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי), דער אַכטער חודש (פון תנ″כישן יאָר), געוויינטלעך אין אָקטאָבער–נאָוועמבער, האָט נײַן⸗און⸗צוואַנציק צי דרײַסיק טעג.
chess
שאַך; שאַכמאַט; שאָך.
chess master
(דער) שאַך⸗מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
chess player
(דער) שאַך⸗שפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
chess set
אַ שאַך (ל″ר: -ן); אַ שאַך⸗שפּיל (ל″ר: -ן).
(.chest (anat
(דער) ברוסטקאַסטן (ל″ר: -ס); (די) ברוסט.
(chest (storage box
(דער) קופערט (ל″ר: -ן); (דער) קאַסטן (ל″ר: -ס).
chest of drawers
(דער) קאַמאָד [kaamód] (ל″ר: -ן); (די) קאַמאָדע (ל″ר: -ס; אויך: קאַמאָדן).
chestnut (n.)
(דער) קאַשטאַן (אויך: קאַשטן) (ל″ר: קאַשטאַנעס).
chestnut (color)
שאַטענענע(ר) [(shaténənə(r]; שאַטען [shatén].
chest pain
אַ ווייטיק אין ברוסטקאַסטן.
chesty
{וועגן פרויאישע ברוסטן:} גוטגעבוזעמט; הויכגעבוזעמט.
chesty cough
(דאָס\דער) הוסטן פון ברוסטקאַסטן.
chew
קײַען; {טאָמער ביזן סוף} צעקײַען;
{דיאַלעקטיזען, וואָס ווערן דער עיקר גענוצט מיט אַ קאַפּ הומאָר, מיט אָנצוהערעניש אַז מען קען הערן די „מוזיק“ פון דער קײַערײַ:}
כראָמסקען; סמאָטשקען;
{שטאַרק באַליידיקנדיק (סײַדן בנוגע צו די גריזשענדיקע בעלי⸗חיים):}
גריזשען.
chew over
צעקײַען; איבערקלערן; גוט באַרטראַכטן;
{לומדיש:} זיך מיישב זײַן [m(ə)yáshəv-zayn].
chewing gum
(די) קײַ⸗גומע.
chic (n.) (high current fashion)
(די) נײַע הויך⸗מאָדע; (די) הויכע נײַ⸗מאָדע; דער עכטער (\ריכטיקער) שיק.
chic (adj.)
נײַ⸗הויכמאָדיש; הויך⸗נײַמאָדיש; שיקיש; אין דער שיק.
Chicago
שיקאַגאָ;
{הערה: אין דער בלי⸗תקופה פון דער יידישער קולטור אין דער שטאָט אין דער ערשטער העלפט צוואַנציקסטן יאָרהונדערט איז בדרך כלל געווען אָנגענומען די נאַטוראַליזירטע שרײַבונג „שיקאַגע“ וואָס מ′קען פאַרשטייט זיך צו שייכותדיקע צוועקן אויפלעבן}.
chicanery
(די\דאָס) אָפּנאַרערײַ (ל″ר: -ען); (די\דאָס) שווינדלערײַ (ל″ר: -ען); אַ לינקע משא⸗מתן [alínkə|màsə-mátn];
{לומדיש:} (די\דאָס) רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs].
chick
(דאָס\די) הינדעלע (ל″ר: -ך);
{דיאַלעקטיש:} (די) קורצענטע (ל″ר: -ס).
(.chick (woman, slng
(די\דאָס) מיידעלע (ל″ר: -ך); (די) בחורטע [bókhərtə], דרומדיק: [búkhə(r)tə] (ל″ר: -ס);
{אַלץ סלענגישער קאָלעקטיווער סובסטאַנטיוו:} (דער) עזרת נשים [èzrəs-nóshəm], דרומדיק: [èzrəs-nú:shəm].
chicken (n.)
(די) הון (ל″ר: הינער);
chicken (adj.)
הינערש; הינער⸗; הינערנע(ר).
chicken farm
(דער) הינער⸗פאַרם (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (דער) עופות⸗פאַרם [óyfəs], צפונדיק: [éyfəs].
chicken fat
(די\דער) הינערשמאַלץ.
chicken: Don’t count your chickens before their hatched!
{פראַזעס:}
אַ פיש אין טײַכעלע איז נאָך ווײַט פון בײַכעלע; דער פויגל איז נאָך אויפן דאַך;
מ′טיילט זיך מיטן בער נאָך איידער ער איז געפאַנגען; דעם בער ט′מען נאָכני(ש)ט געשאָסן און מ′צעטיילט שוין זײַן פעל;
צייל ני(ש)ט אָפּ(עט) קיין נאָכניט געבאָרענע (\געבוירענע) אייעלעך!; צייל ני(ש)ט אָפּ(עט) קיין נאָכניט געשפּראָצטע עפּעלעך!;
{לומדיש:} אל יתהלל חוגר כמפתח [àl-yəsháləl|khòygər-kəmaftéyəkh], דרומדיק: [àl-yəsháləl|khòygə(r)-kəmaftáyəkh], צפונדיק: [àl-yəsháləl|khèygər-kəmaftéyəkh] (′זאָל אָט דער וואָס פאַרשפּיליעט זיך ערשט דעם מלחמה⸗גאַרטל זיך ניט אויספײַנען ווי דער וואָס עפנט אים אויף (בײַם אַהיימקומען בשלום)′ < מלכים א′, כ′: י″א).
chicken: run around like a headless chicken
אַרומלויפן ווי אַ משוגענע(ר); אַרומלויפן אָן אַ קאָפּ;
אַרומלויפן ווי אַ פאַרסמטע מויז [far-sámtə]; אַרומלויפן ווי אַ געשאָכטענע הון.
chickenpox
פּאָקן (ל″ר); ווינדפּאָקן (ל″ר); וואַסערפּאָקן (ל″ר).
chicklet
(דאָס\די) הינדל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) הינדעלע (ל″ר: -ך).
chicory
(די) ציקאָריע.
chide
אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú:n-mìsərn]; אַ ביסל אָנזידלען (\צוזידלען); אַרײַנזאָגן.
(.chief (n
(דער) הויפּט (ל″ר: -ן); (דער) שעף (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} דער הויפּט ממונה [məmúnə], דרומדיק: [məmínə] (ל″ר: ממונים);
{הומאָריסטיש:} דער גרויסער באַלעבאָס (ל″ר: באַלעבאַטים).
(.chief (adj
(דער) הויפּט⸗.
chief executive officer → CEO
chief justice
(דער) הויפּט⸗שופט [shòyfət], צפונדיק: [shèyfət]; (דער) הויפּט⸗ריכטער.
Chief Justice of the Supreme Court of the United States
(דער) הויפּט⸗שופט פון אַמעריקאַנער הויכגעריכט.
chief rabbi
{אוניווערסאַליש לגבי אַלע גרופּעס און אָפּשפּיגלענדיק דעם באַגריף אין ניט⸗יידישע לשונות:}
(דער) הויפּט⸗רב [hóypt-ròv], דרומדיק: [hóypt-rù:(ə)f], צפונדיק: [héypt-ròv] (ל″ר: הויפּט⸗רבנים [rabònəm], דרומדיק: [rabù:nəm]);
{גענייגט צו מאָדערניזם; בײַ ניט⸗אָרטאָדאָקסישע:} (דער) הויפּט⸗ראַבינער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) הויפּט⸗ראַבינערין (ל″ר: -ס);
{אין טראַדיציאָנעלן פרומען לעבן:}
(דער) רב הראשי [ràv-(h)aróshi], דרומדיק: [ràf-(h)arú:shi]; {מער לומדיש:} [ràv-horóshi], דרומדיק: [ràf-(h)u:rú:shi] (ל″ר: -ס);
{אין ווייניקער פאָרמעלן זין פונעם בײַ⸗לײַטן אָנערקענטן הויפּט רב אין אַ ישיבה, שטעטל, קהילה אָדער אַנדער אָרט:}
(דער) מרא דאתרא [mòrə-d(ə)ásrə], דרומדיק: [mù:rə-d(ə)ásrə] (ל″ר: -ס) (′דער מײַסטער פון דעם אָרט′).
chief rabbi: Ashkenazi(c) chief rabbi of Israel
{אין מער טראַדיציאָנעל⸗פרומען סטיל:}
(דער) אשכנזישער רב הראשי אין ארץ ישראל [ashkenázishər|ràv-(h)aróshə|in-èr(ə)ts-(y)siró(ə)l], דרומדיק: [ashkenázishə(r)|ràf-(h)arú:shə|in-è(y)r(ə)ts-(y)sirú:(ə)l];
{אין מער סעקולערישן סטיל:}
(דער) ישראלדיקער אשכנזישער הויפּט⸗רב [yisró(ə)ldikər|ashkenázishər|hóypt-ròv], דרומדיק: [yisrú:(ə)ldikər|ashkenázishər|hó:upt-rù:f].
chief rabbi: Sephardi(c) chief rabbi of Israel
{אין מער טראַדיציאָנעל⸗פרומען סטיל:}
(דער) ספרדישער רב הראשי אין ארץ ישראל [sfárdishər|ràv-(h)aróshə|in-èr(ə)ts-(y)siró(ə)l], דרומדיק: [sfárdishə(r)|ràf-(h)arú:shə|in-è(y)r(ə)ts-(y)sirú:(ə)l];
דער „ראשון לציון“ [rì(y)shn-lətsíyən]; {מער פאָרמעל:} [rì(y)shoyn-lətsíyoyn], צפונדיק: [rì(y)sheyn-lətsíyeyn];
{אין מער סעקולערישן סטיל:}
(דער) ישראלדיקער ספרדישער הויפּט⸗רב [yisró(ə)ldikər|sfárdishər|hóypt-ròv], דרומדיק: [yisrú:(ə)ldikər|sfárdishər|hó:upt-rù:f].
Chihuahua
(די\דער) טשיוואַוואַ (ל″ר: -ס).
child
(דאָס) קינד (ל″ר: -ער); אויך, דער עיקר צפונדיק: (אויף אַ מיידעלע): די קינד; (אויף אַ יינגעלע): דער קינד.
child abuse
(די) קינדער⸗מוטשונג (ל″ר: -ען); (די) קינדער⸗מיסברויכונג (ל″ר: -ען);
child allowance
(די) קינדער⸗סובווענץ (ל″ר: -ן); (די) קינדער⸗שטיצונג (ל″ר: -ען); (דאָס\די) קינדער⸗געלט (ל″ר:ער).
child care
(די) קינדער⸗אויפזעאונג (ל″ר: -ען); (די) קינדער⸗אַכטגעבונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} השגחת קטנים [hazhgòkhəs-k(ə)tánəm], דרומדיק: [h)azhgùkhəs-k(ə)tánəm)].
child endangerment
(די) לאַגע פון קינדער⸗געפאַר (\קינדער⸗סכנה [sakònə], דרומדיק: [sakù:nə]);
{פראַזע; לומדיש:} גורם זײַן (אַ) סכנת קטנים [góyrəm-zayn|asakònəs-k(ə)tánəm], דרומדיק: [góyrəm-za:n|asakù:nəs-k(ə)tánəm], צפונדיק: [géyrəm-zayn|asakònəs-k(ə)tánəm].
child molester
(דער) קינדער⸗מאָלעסטירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קינדערשענדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קינדער⸗מיסברויכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
child neglect
(די) קינדער⸗פאַרנאַכלעסיקונג; (די) קינדער⸗פאַרנאַכלעסיקײַט.
child pornography
(די) קינדער⸗פּאָרנאָגראַפיע.
child prodigy
{אַמאָפטסטן וועגן אַ יונגן גאון אין לערנען תורה און גמרא; קען פונדעסטוועגן אויסגעברייטערט ווערן אויף מוזיק, קונסט און אַנדערע הויך⸗געשאַצטע תחומען:}
אַן עלוי [an-ílə], מער פאָרמעל: [an-íluə]; ל″ר (זייער זעלטן): עילויים [ilú(y)əm];
{אויף געביטן אויסער תורה און תלמוד:}
אַ וואונדערקינד [vúndərkind].
child psychologist
(דער) קינדער⸗פּסיכאָלאָג (ל″ר: -ן).
child support
(די) אויסהאַלט⸗צאָלונגען (פאַרן קינד \ פאַר די קינדער);
(די) קינדער⸗צאָלונגען (ל″ר); (דער) קינד⸗אויסהאַלט.
child trafficking
(דער\דאָס) קינדער⸗האַנדל; (די) קינדער⸗טראַפיקינג.
child welfare
(דאָס\דער) קינדער⸗וואוילזײַן; (די) קינדער⸗פאַרזאָרגונג.
child who has older parents
אַ בן זקונים [abèn-zəkúnəm], דרומדיק: [abèn-zəkí:nəm], ל″נ: אַ בת זקונים [abàz-zəkúnəm], דרומדיק: [abàz-zəkí:nəm].
child: as a child
קינדווײַז; אַלץ (\אַלס) קינד; אין די קינדעריאָרן; בעת די קינדהײַט⸗יאָרן [b(ə)éys], דרומדיק: [b(ə)áys].
childbearing (n.)
(דאָס\דער) טראָגן און האָבן; (דאָס\דער) האָבן קינדער; דער געבורט⸗פּראָצעס;
{פראַזע:} (דאָס\דער) ברענגען קינדער אויף דער וועלט.
childbearing age (/years)
(די) יאָרן פון געבורטס⸗פעאיקײַט (ל″ר); (די) קינדלדיקע יאָרן (ל″ר); (די) פרוכפּערדיקע יאָרן (ל″ר).
childbearing age: after childbearing age
שוין נאָך די יאָרן פון האָבן קינדער.
childbirth: in childbirth
(ליגן) אין קימפּעט; (בײַם) גיין צו קינד; (בײַם) האָבן.
childbirth: has difficult childbirth(s)
גייט שווער צו קינד; האָט אַ שווערן קימפּעט.
childish
קינדיש; קינדעריש;
{מער ביטולדיק:} ני(ש)ט⸗דערבאַקן; ממש ווי אַ קינד [máməsh];
{לומדיש; ביטולדיק:} מעשה תינוקות [màysə-tinóykəs], דרומדיק: [mà:sə-tinóykəs], צפונדיק: [màysə-tinéykəs].
childish behavior
אַ קינדערשע (\קינדישע) אויפפירונג;
{לומדיש; ביטולדיק לגבי דערוואַקסענע:} אַ מנהג תינוקות [amìn(h)ək-tinóykəs], צפונדיק: [amìn(h)ək-tinéykəs].
childless
קינדערלאָז; אָן קינדער;
{טאָמער צוליבן ניט קענען האָבן קיין קינדער:} (די\דאָס\דער) עקרות [ákrəs].
childless person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) קינדלאָזע(ר); {סלענגיש:} (אַ\די\דער) בעזדיעטנעדיקע(ר);
אַ מענטש (\מאַן \מאַנסביל \פרוי) אָן קינדער);
{לומדיש:} (אַ\דער) חשוך בנים [khàsəgh-bónəm], דרומדיק: [khàsəgh-bú:nəm];
{טראַדיציאָנעלע טערמינען, בײַ וועלכע ס′איז פאַראַן דער נואַנס פון ניט ק ע נ ע ן האָבן קיין קינדער:}
(אַן\דער) עקר [ókər], דרומדיק: [(úkə(r] (ל″ר: עקרים [akórəm], דרומדיק: [akú:rəm]), ל″נ: (אַן\די) עקרה [akórə], דרומדיק: [akú:rə] (ל″ר: עקרות).
child’s play
(די) קינדערשפּיל.
childhood
די קינדערשע יאָרן; די קינדעריאָרן; די קינדהײַט.
childhood friend
(דער) יוגנט⸗חבר [khàvər] (ל″ר: ⸗חברים [khavèyrəm], דרומדיק: [khavàyrəm]); אַ חבר פון די קינדעריאָרן (\קינדישע יאָרן \קינדהײַט⸗יאָרן); ל″נ: (די) יוגנט⸗חברטע [khàvərtə] (ל″ר: -ס); אויך: (די) יוגנט⸗פרײַנדינע [frayndì(y)nə], דרומדיק: [fra:ndì:nə] (ל″ר: -ס); אַ חברטע (\פרײַנדינע) פון די קינדעריאָרן (\קינדישע יאָרן \קינדהײַט⸗יאָרן).
childhood illnesses
(די) קינדערשע קרענק (\קראַנקײַטן \שלאַפקײַטן).
childhood: during one’s childhood
קינדווײַז; אין די קינדעריאָרן; אין די קינדהײַט⸗יאָרן.
childhood: from childhood onward
פון קינדווײַז אויפ(עט) (\אָנ(עט) \און ווײַטער); שוין פון דער קינדהײַט; פון די (סאַמע) קינדעריאָרן (און אויף ווײַטער).
childhood: lessons (/ways/habits/education) of one’s childhood
(די) גירסא דינקותא [gìrsə-d(ə)yánkəsə]; אויך: [gìrsə-d(ə)yankúsə], דרומדיק: [gìrsə-d(ə)yankí:sə].
childproof(ed)
קינדער⸗באַוואָרנט; קינדער⸗פאַרזיכערט; קינד⸗געזיכערט.
childrearing (n.)
(די) קינדער⸗אויפהאָדעוואונג (\⸗אויפכאָוואונג \⸗האָדעוואַניע); (דאָס\דער) אויפהאָדעווען (\אויפכאָווען) קינדער;
{לומדיש:} גידול בנים ובנות [gìdl-bónəm|uvónoys], דרומדיק: [gìdl-bú:nəm|ivú:noys], צפונדיק: [gìdl-bónəm|uvóneys].
children: home for children (cf. orphanage)
(די) קינדערהיים (ל″ר: -ען);
{טאָמער אַ קלענערע, אַשטייגער אָרגאַניזירט אין אַ פּריוואַטער וואוינונג:} (די) קינדערשטוב (ל″ר: קינדערשטיבער).
children: man with the burdens (/responsibilities) of many children (/a large family)
(אַ\דער) מטופּל [mətúpl], דרומדיק: [mətípl] (ל″ר: מטופּלים [mətupóləm], דרומדיק: [mətipú:ləm]).
(children’s room (area of dwelling
(דער) קינדערצימער (ל″ר: -ן); (די) קינדערשטוב (ל″ר: קינדערשטיבלעך).
Chile
{אָן אַן אַרטיקל} טשילע.
Chilean
טשילעאַניש;
{אומבייגעוודיק, דער עיקר בנוגע מענטשן און קולטור:} טשילעאַנער.
chili pepper
(דער) אַמעריקאַנער פעפער; (דער) טשילי⸗פעפער;
{קאָלאָקוויאַל:} (דער) פעפערדיקער פעפער.
chill (n.)
אַ קאַלטעניש; אַן אָנפאַל פון קעלט; אַ שפּירונג פון (שאַרפער) קאַלטקײַט;
{לומדיש:} אַ תיכפדיקע קרירה [atéykəv-dikə|kríyrə], דרומדיק: [atáykəv-dikə|krí:rə].
chill (n.) (in a friendship (/relationship)
אַ (געוויסע) אָפּקילונג (צווישן זיי); אַ דורכבלאָז פון אַ קאַלט(ן) ווינטל;
{פראַזעס:} ס′איז דורכגעלאָפן אַ שוואַרצע קאַץ; ס′האָט זיך פון זיי אָפּגעטאָן די שכינה [shkhínə].
chill (n.) (horror)
(דער\די) גרויל; (די) גרויליקײַט; (די) גרויזאַמקײַט.
chill through one’s spine
אַ שוידער דורך דער שדרה [shédrə].
chill (v.)
מאַכן קאַלט; מאַכן קיל; צוקילן.
chiller (n.) (device for cooling drinks)
(דער) אָפּקילער (ל″ר: -ס);
{טאָמער כולל אַלקאָהאָלישע געטראַנקען:} (דער) לחיים⸗קילער (ל″ר: -ס).
chilliness
(די) קאַלטלעכקײַט; (די) געשפּירטע קעלט; אַן אָנגעפאַלענע קעלט; אַן אָפּקעלטעניש (ל″ר: -ן).
chilling
גרויזאַם; גרויליק; מוראהאַפטיק [móyrə-hàftik], צפונדיק: [méyrə-hàftik]; פאַרשוידערנדיק; אָנשוידערנדיק;
{לומדיש:} פּחדימדיק [p(ə)khódəm-dik], דרומדיק: [p(ə)khú:dəm-dik].
chilly
קאַלטלעך; נישקשה קאַלט [nishkóshə], דרומדיק: [nishkú:shə];
{לומדיש:} קרירהדיק [kríyrə-dik].
chill out
בלײַבן רואיק (און ניט דענערווירן זיך); באַרואיקן זיך; זיך אָפּרוען און דענערווירן.
{טאָמער אויף לענגער אָדער אויף אַ מער ערנסטער אָדער טיפערער אָפּרועניש פון אַ נערוועזן מצב:} אויסטשוכען זיך; זײַן (אַ צײַט) במנוחה [b(ə)m(ə)núkhə], דרומדיק: [b(ə)m(ə)ní:khə].
chime (v.)
קלינגען.
chime in (in a discussion)
נעמען אַ וואָרט; צוגעבן אַ וואָרט צום שמועס (\אין דער דיסקוסיע).
chiming (n.)
(דאָס\דער) (אָפּ)קלינגען; (די\דאָס) קלינגערײַ (ל″ר: -ען); (די) קלינגעניש (ל″ר: -ן).
chimera
(די) כימערע; (די) פאַנטאַזעאונג (ל″ר: -ען); (די) אילוזיע (ל″ר: -ס);
{מיט נעגאַטיווער באַפאַרבונג:} (די) ני(ש)ט⸗געשטויגעניש (ל″ר: -ן); (די\דאָס) זעעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די) אויסדאַכטעניש.
chimerical
כימעריש; אילוזאָריש; אויסגעדאַכט; אויספאַנטאַזירט.
chimney
(דער) קוימען (ל″ר: – ס; דיאַלעקטיש אויך: -עס).
chimneysweep
(דער) קוימענקערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
chimpanzee
(דער) טשימפּ (ל″ר: -ן); (די) שימפּאַנזע (ל″ר: -ס).
chin
(די) גאָמבע (ל″ר: -ס); (דער) קין (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{אזהרה: אמת, אין טייל דיאַלעקטן גילט „מאָרדע“; פונדעסטוועגן איז גלײַכער אויסמײַדן צוליבן שטאַרק באַליידיקנדיקן באַנוץ אין אַנדערע דיאַלעקטן}.
china (n.)
(די\דאָס) פּאָרצעלײַ; (דער) פּאָרצעלאַן.
china (adj.)
פּאָרצעלײַענע(ר).
china shop
(די) פּאָרצעלײַ⸗קראָם (ל″ר: -ען).
China
{אָן אַן אַרטיקל} כינע [khínə] (ל″נ);
{אין מזרח אויך:} קיטאַי (אויך: קיטײַ) [kitáy].
Chinese (adj.)
כינעזיש [khinézish]; דרומדיק: [khinéyzish];
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן און קולטור:} כינעזער.
Chinese language
כינעזיש; די כינעזישע שפּראַך.
Communist Party (CCP) (/Communist Party of China / CPC)
די כינעזישע קאָמוניסטישע פּאַרטיי.
Chinese person
(דער) כינעזער [khənézər], דרומדיק: [(khənéyzə(r] (ל″ר: ø), ל″נ: (די) כינעזערין; {עמאָטיוו:} (די) כינעזערקע (ל″ר: -ס);
{מער אינטים, בייגעוודיק:} (די\דער) כינעזישע(ר).
chink
(דער) שפּאַלט (ל″ר: -ן).
chink in the armor
(דער) גליתדיקער שוואַכפּונקט [gólyəz-dikər] (ל″ר: -ן) (< שמואל א′, י″ז: מ″ט); דער שפּאַלט אין פּאַנצער.
chintzy
געשמאַקלאָז; טעמלאָז [tám-lòz]; שרײַעדיק; איבערגעשמאָנצעט; טשינציש.
(chip (sliver of wood
(דער) שפּאָן (ל″ר: שפּענער); (דאָס\דער) שפּענדל (ל″ר: -עך);
{ווערטל:} אַז מ′האַקט האָלץ, פאַלן שפּענער (\שפּענדלעך).
chip (defect in wood etc)
אַן אײַנריס (ל″ר: -ן); אַן אָפּשפּרינגעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
chip (electronics)
(דער) טשיפּ (ל″ר: -עס; אויך: -ן).
chip: he/she has a chip on the shoulder
{פראַזעס:} אים (\איר) דאַכט (זיך) אַז די גאַנצע וועלט טשעפּעט זיך צו אים (\איר) אומזיסט;
אַז נאָר צו אים (\איר) האָט מען טענות און מענות [táynəs|un-máynəs], דרומדיק: [tá:nəs|in-má:nəs];
ער (\זי) שפּירט זיך אייביק אַ ני(ש)ט⸗דערגאַנגענע(ר).
chipped
אָפּגעשפּרונגען; פלעקנדיק.
chips: when the chips are down
אַז מען איז ריכטיק אויף צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; אַז ס′האַלט ממש שמאָל [máməsh]; אַז מ′ליגט טיף טײַער אין דר′ערד; אַז ס′איז בפירוש ני(ש)ט גוט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
chip away (at)
צוביסלעך אָפּטאָן די אַרבעט; מאַכן די זאַך איין טראָט מיטאַמאָל; אויספירן הדרגהווײַז [hadrógə-vàyz], דרומדיק: [h)adrúgə-và:s)].
chip in (contribute)
צולייגן (אַ האַנט \אַ פּלייצע); צושטײַער געבן; אָנטיילנעמען אין צוהעלפן.
chipboard
(דער\דאָס\די) שפּענדל⸗ברעט.
chipmunk
(די) אַמעריקאַנער וועווריקע (ל″ר: -ס); (דער) טשיפּמאָנק (ל″ר: -ען; ל″ר: -ס).
chiropractor
(דער) כיראָפּראַקטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) כיראָפּראַקטיקערין (ל″ר: -ס).
(.chisel (n
(דער) דלאָט (ל″ר: -ן); (די) דאָלעטע [dólətə] (ל″ר: -ס);}
{גיכער בײַ אַ מולער:} (דאָס\דער\די) מייס(ט)ל (\מײַס(ט)ל) (ל″ר: -עך);
(chisel out of (cheat someone out of
אויסנאַרן בײַ [ba];
{סלענגיש:} אָפּרײַבן בײַ; אויסבאַרען בײַ; אויסמאָנטשען בײַ; אָנפּוידען בײַ.
Chisinau (/Chișinău / Kishinov)
קעשענעוו (אויך: קישענאָוו);
{וועלנדיק מדגיש זײַן דעם הײַנטיקן סטאַטוס אין מאָלדעווע:} קישענאַו.
chit chat (n.)
(די) טאָגטעגלעכע רייד (ל″ר); (דאָס\דער) גלאַט צעשמועסן זיך;
{לומדיש:} {אָן אַן אַרטיקל} שיחת חולין [sì(y)khəs-khúlən], דרומדיק: [sì:khəs-khílən];
{אַ קאַפּ ביטולדיק: (די\דאָס) סתם פּלאַפּלערײַ [stám] (ל″ר: -ען); (די\דאָס) סתם פּלוידערײַ (ל″ר: -ען).
chit chat (v.)
סתם פּלאַפּלען [stám]; גלאַט צעשמועסן זיך; רעדן (\ריידן) אין דער וועלט אַרײַן.
chivalrous
{אין קלאַסישן מיטלעלטערישן זין:} ריטעריש; ריטערלעך;
{פיגוראַטיוו דערהײַנטיקט:} דזשענטעלמעניש; איידל⸗מאַנירט; פּריציש⸗אַקוראַטיש; מיניסטעריש⸗געהויבן; (ממש) גאַלאַנטיש [máməsh].
chivalry
{אין קלאַסישן מיטלעלטערישן זין:} (די) ריטערלעכקײַט; (די) ריטערישקײַט;
{פיגוראַטיוו דערהײַנטיקט:} (די) דזשענטעלמענישקײַט; (די) איידל⸗מאַנירטקײַט; (די) פּריציש⸗אַקוראַטישקײַט; (די) מיניסטעריש⸗געהויבנקײַט; (די) גאַלאַנטישקײַט.
Chmielnicki, Bogdan → Khmelnytsky, Bohdan
chloride
(דער) קלאָריד.
chlorinate
קלאָרינירן.
chockful of
אָנגעפילט מיט; אָנגעפּיקעוועט מיט;
{עמאָטיוו צי ביטולדיק:} אָנגעשטאָפּט מיט; אָנגעפּראָפּט מיט; אָנגעדאָפּטשעוועט מיט; אָנגעשפּיגעוועט מיט;
{לומדיש:} מלא וגדוש [mòlə-v(ə)gódəsh], דרומדיק: [mù:lə-v(ə)gúdəsh].
chocoholic
(דער) שאָקאָהאָליקער, ל″ר: (די) שאָקאָהאָליקערין;
{שפּאַסיק כלומרשט לומדיש:} אַ בעל⸗תאווה לשאָקאָלאַד [abàl-táyvə], דרומדיק: [abàl-tá:və].
(.chocolate (n
(דער) שאָקאָלאַד [shòkolád] (ל″ר: -ן; {מער עמאָטיוו בנוגע דעם גוטן טעם:} -עס).
(.chocolate (adj
שאָקאָלאַד(ע)נע(ר); שאָקאָלאַד⸗.
chocolate bar
(דער) שאָקאָלאַדנער באַר (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
chocolate chip (adj.)
מיט שאָקאָלאַד⸗ברעקעלעך; שאָקאָלאַד⸗באַשפּרענקלט;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} טשאָקלעט⸗טשיפּ.
chocolate milk
(די\דאָס\דער) שאָקאָלאַדנע מילך; שאָקאָלאַד⸗מילך.
chocolates: assorted chocolates (box; selection)
(די) פאַרשיידענע שאָקאָלאַדקעס [shòkəlátkəs] (ל″ר); (דאָס\דער) קעסטעלע שאָקאָלאַדקעס (פאַרשיידענע); (די) אַסאָרטירטע שאָקאָלאַדקעס (ל″ר);
(1933–1839) (Chofetz Chaim (/Chafetz Chaim / Hafetz Haim
{לויטן ספר און שיער ניט דורכאויס:} דער חפץ חיים [dər-khòfəts-kháy(ə)m], דרומדיק: [dər-khùfəts-khá:(y)əm)];
{לויטן אָפיציעלן נאָמען:} ר′ ישראל מאיר הכהן (קאַגאַן \ פּופּקאָ);
געבאָרן: זשעטל, גראָדנער גובערניע; געשטאָרבן: ראַדין, ווילנער גובערניע.
(.choice (n
(די) ברירה [bréyrə], דרומדיק: [bráyrə] (ל″ר: ברירות); (דער) אויסקלײַב (ל″ר: -ן); (דער) וואַריאַנט (ל″ר: -ן); {חסידיש, אויך:} (דער) אויסוואַל (ל″ר: -ן).
choice (adj.) (truly high quality)
פּרימאַ; בעסטע (ל″ר); געקליבענע (ל″ר);
{לומדיש:} מהודרדיק [məhúdər-dik], דרומדיק: [məhí:də(r)-dik];
{לומדיש; ניט זעלטן אָפּלאַכעריש:} שופרא⸗דשופראדיק [shùfrə-dəshúfrə-dik], דרומדיק: [shìfrə-dəshífrə-dik]; לעילא⸗ולעילאדיק [l(ə)èylə-ul(ə)éylə-dik], דרומדיק: [l(ə)àylə-ul(ə)áylə-dik].
choice words
אַן אָפּגעקליבענע אַרײַנזאָגעניש (ל″ר: -ן); אַ קינסטלערישע אַרײַנזאָגונג (ל″ר: -ען); געשליפענע ווערטער (ל″ר); אַ בכיוונדיקע פאָרמולירונג [bəkívn-dikə].
choice you have to make
אַ זאַך וואָס דו דאַרפסט (\איר דאַרפט) (אַליין) באַשליסן;
דו (\איר) אַליין דאַרפסט) (\דאַרפט) באַשליסן!;
{פראַזע:} אַז מ′דאַרף באַשליסן דאַרף מען באַשליסן!; אַ ברירה באַדאַרף מען אָפּקלײַבן! [abréyrə], דרומדיק: [abráyrə].
choice: as a last choice
ווי אַ לעצטע ברירה [létstə|bréyrə], דרומדיק: [létstə|bráyrə]
{מיט אַ קאַפּ איראָניע צי הומאָר}: בלעצט ברירה [b(ə)létstə|bréyrə], דרומדיק: [b(ə)létstə|bráyrə] {אַ „געשמאַקע“ וואָרט⸗שפּיל אויפן אַראַמישן⸗שטאַמיקן „בלית [b(ə)lés] ברירה“ – ′אַז ס′איז ניטאָ קיין ברירה′}.
choice: by choice
פרײַוויליק; לויטן אייגענעם אויסקלײַב; לויט דער אייגענער ברירה [bréyrə], דרומדיק: [bráyrə].
choice: not having any choice
בלית ברירה [b(ə)lèz-bréyrə], דרומדיק: [b(ə)lèz-bráyrə]; ני(ש)ט האָבנדיק קיין אַנדער אויסוועג (\ברירה \מעגלעכקײַט).
choice: pro-choice
פאַרן אַליין באַשליסן; פּראָ⸗ברירהדיק [bréyrə-dik], דרומדיק: [bráyrə-dik].
choir
(דער) כאָר (ל″ר -ן); (דער) זינג⸗אַנסאַמבל (ל″ר: -ען); (די) געזאַנג⸗גרופּע (ל″ר: -ס).
choir boy
(דער\דאָס) כאָר⸗יינגל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אין אַ קריסטלעכן קלויסטער:}
(דער\דאָס) קלויסטער⸗יינגל (ל″ר: -עך); {ביטולדיק:} (דער) קלויסטער⸗יונג (ל″ר: -ען).
{טאָמער אין אַ שול צי אין אַ טראַדיציאָנעלן יידישן קאָנטעקסט:}
(דער) משורר [məshóyrər], צפונדיק: [məshéyrər] (ל″ר: [məshórərəm]).
choir boy: He’s no choir boy!
קיין מלאכל [máləkhl] (\צדיקל [tsádikl] \גאָט⸗די⸗נשמה⸗שולדיק [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]) איז ער ני(ש)ט.
(.choke (v. intrans
{בכלל:} זיך וואַרגן; זיך ווערגן; זיך שטיקן;
{מער ספּעציפיש:} זיך דערוואַרגן; זיך דוערווערגן; זיך דערשטיקן;
{טאָמער אויף טויט:} זיך דערוואַרגן (אויף טויט); זיך דוערווערגן (אויף טויט); זיך דערשטיקן (אויף טויט).
(.choke (v. trans
{בכלל:} וואַרגן; ווערגן; שטיקן;
{מער ספּעציפיש:} דערוואַרגן; דוערווערגן; דערשטיקן;
{טאָמער אויף טויט:} דערוואַרגן (אויף טויט); דערווערגן (אויף טויט); דערשטיקן (אויף טויט).
חול המועד [khòləmóyəd], אין פאַרשיידענע מקומות אויך: [khaləmóyəd]; מער פאָרמעל: [khòl-(h)amóyəd];
צפונדיק: [khòləméyəd], ערטערווײַז אויך: [khaləméyəd]; מער פאָרמעל: [khòl-(h)améyəd];
{הערה: די באַגריסונג אין דער צײַט פון אַוועלכן ניט איז חול המועד: „אַ גוטן מועד!“}.
cholam (/cholem) → holam (/holem)
cholent
(דער) טשאָלנט.
cholera
(די) קאָלעראַ [kólera]; (די) כאָלעראַ [khólera];
{הערה: די היסטאָרישע פאָרמע, כאָלער(י)ע [kholér(y)ə] (אויך: אַ כאָלער(י)ע) ווערט אויף אַזויפל גענוצט אויף יידיש עמאָטיוו אויף אַזאַ ברייטן פאַרנעם פון שלעכטיקײַטן און אָנשיקענישן (קראַנקהײַטן, אומגליקן, ניט⸗אָנגעלייגטע מענטשן און ישן, און נאָך) — דער עיקר אויסדריקנדיק מאָראַלישן צי עטישן עקל, אַז ס′איז געוואָרן אוממעגלעך דעם טערמין אָנווענדן אויף אַ פיזישער מחלה וואָס רופט אַרויסעט סימפּאַטיע בײַ מענטשקינדער}.
cholesterol
(דער) כאָלעסטערין; (דער) כאָלעסטעראָל.
cholesterol level
די מאָס כאָלעסטערין (\כאָלעסטעראָל).
cholesterol: elevated cholesterol
(דער) געהויבענער כאָלעסטערין (\כאָלעסטעראָל).
cholesterol: high cholesterol
(דער) הויכער כאָלעסטערין (\כאָלעסטעראָל).
choose
אויסקלײַבן [óys-klàybm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-klà:bm] (ל″ע: אויסגעקליבן); אָפּקלײַבן [óp-klàybm], דרומדיק: [úp-klà:bm] (ל″ע: אָפּגעקליבן [ó(p)-gəklìbm], דרומדיק: [úp-gəklìbm]);
{חסידיש אויך:} קלויבן; אויסקלויבן; אָפּקלויבן;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} מאַכן אַן אויסוואַל.
choosy
איבערקלײַבעריש; אָפּקלײַבעריש; מפונהדיק [məfúnə-dik], דרומדיק: [məfínə-dik].
choosy person
אַ מפונק [am(ə)fúnək], דרומדיק: [am(ə)fí(:)nək] (ל″ר: מפונקים [məfunókəm], דרומדיק: [məfinúkəm]), ל″נ: אַ מפוניצע [am(ə)fúnitsə], דרומדיק: [am(ə)fí(:)nitsə] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} אַן איבערקלײַבערישע(ר); אַן אָפּקלײַבערישע(ר);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ רחל⸗בתך⸗הקטנהניק [aròkhl-bítkho|haktánə-nik], דרומדיק: [arùkhl-bítkhu:|(h)aktánə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ רחל⸗בתך⸗הקטנהניצע (ל″ר: -ס) (< בראשית כ″ט: י″ח);
{אָפּלאַכנדיק פון אַזא מענטשן:} אַ רחל⸗בתך⸗הנאַקעטעניק [aròkhl-bítkho|hanákət(ə)-nik], דרומדיק: [arùkhl-bítkhu:|(h)anákət(ə)nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ רחל⸗בתך⸗הקטנהניצע (ל″ר: -ס)
chop (n.) (of meat)
(דער) קאָטלעט (ל″ר: -ן).
(.chop (v
{ספּעציפיש; מיט אַ ציל:} צעהאַקן;
{בכלל גענומען; סתם:} האַקן;
{איינמאָליק:} אַ האַק טאָן.
(chop down (/off
אַראָפּהאַקן; אָפּהאַקן.
chop off
אָפּהאַקן.
chop up
צעהאַקן; צעפּיצלען.
chopped
געהאַקט; צעהאַקט; אײַנגעהאַקט.
chopping block
(דער) האַק⸗קלאָץ (ל″ר: ⸗קלעצער); (דער\די) האַק⸗ברעט (ל″ר: -ער).
choppy (air, water)
שטויסנדיק; שלאָגיק; קלאַפּיק.
choral
כאָראַליש; כאָר⸗;
{מער גראַציעז צי גרויסאַרטיק; גיכער אינעם נאָמען פון אַן אינסטיטוציע:} כאַראַלנע(ר);
choral music
(די) כאָראַלנע מוזיק; (די) כאָרישע מוזיק.
choral singing
(דאָס\דער) כאָראַלישע זינגען; (דאָס\דער) זינגען אין (אַ) כאָר;
(דער\דאָס) געזאַנג אין (אַ) כאָר; (דער\דאָס) כאָראַלישע(ר) געזאַנג.
choral synagogue
(די) כאָר⸗שול (ל″ר: -ן); (די) כאָראַלנע שול (ל″ר: -ן);
{בײַ סעקולערע אין אַן אוניווערסאַלישן (ניט⸗ספּעציפיש יידישן) טאָן; בײַ טראַדיציאָנעלע וועגן אַ ניט⸗טראַדיציאָנעל פרומען אַנשטאַלט:} (די) כאָראַלנע סינאַגאָגע (ל″ר: -ס).
(.chord (mus
(דער) אַקאָרד (ל″ר: -ן).
chord: it struck a chord
ס′האָט געטראָפן אַן אָפּקלאַנג; ס′האָט (עמעצן) אַ ריר געטאָן אַ סטרונע.
choreograph
(דער) כאָרעאָגראַף (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) כאָרעאָגראַפין (ל″ר: -ן).
choreography
(די) כאָרעאָגראַפיע.
chorus (choir)
(דער) כאָר (ל″ר -ן); (דער) זינג⸗אַנסאַמבל (ל″ר: -ען); (די) געזאַנג⸗גרופּע (ל″ר: -ס).
chorus (refrain)
(דער) פּזמון [pízmən] (ל″ר: פּזמונות [pizmóynəs], צפונדיק: [pizméynəs]); (דער) רעפרען (ל″ר: -ען).
chorus girl
(די) שוי⸗טענצערקע (ל″ר: -ס).
Chosen People
(דאָס\דער) אתה בחרתנו פאָלק [àtə-bəkhartónu], דרומדיק: [:àtə-bəkhartú:ni];
{מער פאָרמעל⸗קלאַסיש:} (אַן) עם סגולה [àm-səgúlə] צי [àm-zgúlə], דרומדיק: [àm-səgílə] צי [àm-zgílə];
{וועגן אַן איינציקן פון אָט דעם פאָלק, צומאָל מיט איראָניע, וועגן אַזאַ וואָס טראַכט וועגן זיך אָט אַזוי:} אַן אתה בחרתנו(ניק) [(anàtə-bəkhartónu(-nik], דרומדיק: [(anàtə-bəkhartú:ni:(-nik] (ל″ר: אתה⸗בחרתנוניקעס).
Choshen Mishpat
(דער) חושן משפּט [khòyshn-míshpət], צפונדיק: [khèyshn-míshpət].
Christ
קריסטוס; יעזוס קריסטוס; יעזוס;
{בײַ מיסיאָנערן און אין קריסטלעכע כתבים:}
(דער) משיח [məshíyəkh]; מלכא משיחא [málko|m(ə)shíkho]; ישוע הנוצרי [yəshùə-(h)anótsrə], דרומדיק: [yəshìyə-(h)anótsrə].
{אין יידישע טראַדיציעס:}
{נייטראַל:} יעזוס קריסטוס; {לומדיש:} ישו הנוצרי [yèyshu-(h)anótsrə], דרומדיק: [yàyshi:-(h)anótsrə];
{לומדיש מיט אַ לשון נקיה:} דער אותו איש [dər-óysə-í:sh], צפונדיק: [dər-éysə-ísh];
{מיט ביטול:} יאָסקע פּאַנדרע; (דער) יויזל, צפונדיק: [yéyzl]; דער תלוי [tólui], דרומדיק: [tú:liy]; אויך: [tólə]; דרומדיק: [tú:lə];
Christian (n.)
(דער) קריסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די ) קריסטין (ל″ר: ס), {עמאָטיוו:} (די) קריסטיכע (ל″ר: -ס);
{מער אינטים; בייגעוודיק:} (די\דער) קריסטלעכע(ר);
{לומדיש; אויך ס″ל מיט דרך⸗ארץ:} (דער) נוצרי [nótsrə]; אויך: [nóytsrə], צפונדיק: [néytsrə] (ל″ר -ם), ל″נ: (די) נוצריטע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל:} (דער) גוי [góy], דרומדיק אויך: [(gó:(u] (ל″ר: גו(י)ם [góy(ə)m]; דרומדיק אויך: [gó:(u)əm]), ל″נ: (די) גויה [góyə] (ל″ר: גויות [góyəs]; אויך: (די) גוי(ע)טע (\גויהטע) [góyətə] (ל″ר: -ס); (די);
{וועגן יינגערע און צומאָל דווקא אַטראַקטיווע:}
{אויף אַ יינגערן מאַנסביל:} (דער) שייגעץ (ל″ר: שקצים [shkótsəm], דרומדיק: [shkútsəm]);
{אויף אַ יינגערער פרוי:} (די) שיקסע (ל″ר: -ס; {לומדיש⸗שפּאַסיקערהייט:} שיקסאות [shiksóəs], דרומדיק: [shiksú:əs]);
❊
{ס″ל; סלענגיש; עמאָטיוו:}
(דער) ערל [órl], דרומדיק: [ú:rl] (ל″ר: ערלים [aréyləm], דרומדיק: [aráyləm]) (< עָרֵל ′אומבאַשניטענער′);
{שפּאַסיק צוליב די אַנאַטאָמישע פאַרהעלטענישן}:
ערלטע [órl-tə], דרומדיק: [ú:rl-tə] (ל″ר: -ס); אויך: ערליתטע [aréyləs-tə], דרומדיק: [aráyləs-tə] (ל″ר: -ס);
❊
{סלענגיש אין פאַרשיידענע עמיגראַציע לענדער:}
(דער) יאָק (ל″ר: -ן; אויך: -עס), ל″נ: (די) יעיקלטע (ל″ר: -ס);
{אין דרום אַפריקע דער עיקר וועגן אַ אַפריקאַנסער:} (דער) חטאת [khátəs] (ל″ר: -ים [khatéysəm], דרומדיק: [khatáysəm]).
Christian (n.): pious (/devout) Christian
אַ פרומער (\רעליגיעזער \גלייביקער) קריסט (ל″ר: -ן);
{אומפאָרמעל:} (אַ\דער) צלמניק [tséyləm-nik], דרומדיק: [tsáyləm-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) צלמניצע [tséyləm-nitsə], דרומדיק: [tséyləm-nitsə] (ל″ר: -ס).
Christian (adj.)
קריסטלעך.
Christian Bible
{אין זין פון בלויז דעם נײַעם טעסטאַמענט:}
דער נײַער טעסטאַמענט; די עוואַנגעליע; דער ברית חדשה [bris khadóshə], דרומדיק: [brìs-khadú:shə].
{הערה: בײַ טייל מאָדערניסטן און סעקולאַריסטן איז דער טערמין „ברית חדשה“ געוואָרן נייטראַל, אָן קיין שום קריסטאָלאָגישע צי מיסיאָנערישע כוונות; בײַ אַנדערע ווידער שמעקט עס פאָרט מיט ריח פון מיסיאָנערן און מען נוצט דעם מער נייטראַלן: „דער נײַער טעסטאַמענט“. בײַ טראַדיציאָנעל געשטימטע יידיש ריידנדיקע זעען זיך אָן פאַרשיידנאַרטיקײַטן אינעם באַנוץ. בײַ טייל איז כשר וישר „דער נײַער טעסטאַמענט“ און אין פּאָלעמישן באַנוץ „די אַזוי אָנגערופענע ברית חדשה“; בײַ אַנדערע ווידער איז עס אויך: „דער אַזוי אָנגערופענער נײַער טעסטאַמענט“ און מען באַנוגנט זיך מיט צונויפהעפטן מיטן וואָרט „גויאיש“, עלעהיי: די גויאיש(ק)ע ביבל; (צומאָל מיט הומאָר צי איראָניע:} דער גויאיש(ק)ער תנ″ך; און מיט פאַרשיידענע (ס′רוב אַמאָליקע) בפירושדיקע זלזולים, צווישן זיי: די עוון⸗געליע (פון לשון „עוון“ = ′זינד′); דער עוון⸗גליון; יעזוסעס מעשיות; שאול התרסיס שטותים, און אַנדערע}.
{אין זין פון די ביידע טעסטאַַמענטן צוזאַמענגענומען:}
די קריסטלעכע ביבל;
דער אַלטער טעסטאַמענט מיטן נײַעם טעסטאַמענט; דער תנ″ך [tanákh] מיט דער ברית חדשה [brìs-khadóshə], דרומדיק: [brìs-khadú:shə];
{שפּאַסיק צי סתם ביטולדיק וועגן קריסטלעכן גלויבן:} קדושה מיט טומאה [kədùshə-mit-túmə], דרומדיק: [kədì:shə-mit-tímə].
Christian X (king; Kristján X, 1870–1947)
דער מלך קריסטיאַן דער צענטער [méləkh], דרומדיק: [méyləkh];
דער גוטער קעניג (\קיניג) פון דענ(ע)מאַרק; דער גוטער דענישער קעניג (\קיניג).
Christiandom
(דער\דאָס) קריסטנטום; די קריסטלעכע וועלט;
Christianity
{די קריסטלעכע באַפעלקערונג איבער דער וועלט און אירע עיקרדיקע אינסטיטוציעס:}
(דער\דאָס) קריסטנטום;
{די שטריכן פון קריסטלעכן לעבן און גלויבן:}
(די) קריסטלעכקײַט;
{דער קריסטלעכער לעבן בתורת וועלט⸗קולטור:}
(די) קריסטלעכע ציוויליזאַציע {וואָס קען בײַ טייל אויך אָנגערופן ווערן:} די יודעאָ⸗קריסטלעכע ציוויליזאַציע;
{דער קריסטלעכער גלויבן גופא:}
די קריסטלעכע אמונה [emúnə];
{לומדיש און אַ סברא בעת מעשה פאַראיידלט:}
דער נאַזאַרענישער גלויבן; די נוצרישע אמונה [də-nótsrishə-emúnə].
{אין דער ש″ש, סײַ נייטראַל סײַ ביטולדיק:}
די גויאישקע רעליגיע; דער גויאישקער גלויבן;
{ביטולדיק:}
די קריסטלעכע באָבע⸗מעשיות [bóbə-màysəz]; די אמונה פון די עשוס [əmúnə-fun-də-éysəvs], דרומדיק: [əmínə-fin-də-áysəvs];
{לומדיש ביטולדיק:}
דעם תלויס חיילות [dem-tóləz|khayóləs] (′די אַרמייען פונעם געקרייצטן′); דער מלכות פון רשעות [dər-málkhəes|fun-ríshəs] (′די מלוכה פון רדיפות אויף יידן′);
{אינעם מיסיאָנערישן יידיש:}
דער משיחישער גלויבן [m(əsíkhishər]; (די) משיחיות [m(əshíkh(i)yəs] (′דער גלויבן אין משיח′).
Christmas
{אָפטמאָל נייטראַל:}
{אין דער ענגליש ריידנדיקער וועלט אוי ווײַטער:} קריסמעס [krísməs];
{אין טייל צפונדיקע דיאַלעקטן:} (דער) קאַלייד [kaléyd] די קאַלאַדעס (ל″ר);
{אָפטסטער טערמין אין ליטעראַרישן און פאָרמעלן לשון, היסטאָריש טיילמאָל באַליידיקנדיק צי גלאט ביטולדיק⸗שפּאַסיק (צוליב דער אַסאַציאַציע מיט נִיתָּל ‘דער געהאַנגענער’ = ‘דער קרוציפיצירטער’), פונדעסטוועגן אָפטמאָל נייטראַל און ב⸗ טייל ספּעציאַליסטן פאַררעכנט פאַרן בעסטן נייטראַלן טערמין:} ניטל;
{אַלטער טראַדיציאָנעלער באַנוץ וואָס באַציט זיך אויך די אַלע טעג פון דער חגא, צומאָל אויסגעברייטערט אויף דער תקופה פון ניטל + נײַ⸗יאָר:}
די חגאות [khagóəs], דרומדיק: [khagú:əs], צפונדיק: [khagó(y)əs] (ל″ר);
{סלענג, שפּאַסיק צי גלאַט באַליידיקנדיק:}
קראַצמאַך; קראַצמעך {מיט שאַרפערע אַסאָציאַציעס אין טייל דרומדיקע דיאַלעקטן וואו „עך קראַצמאַך“ = ′איך קראַץ זיך′};
{הערה: אַ סברא, אַז אין טייל חרדישע קהילות ווערט „קראַצמעך“ (צי „קראַצמאַך“) סעמאַנטיש נייטראַליזירט אַלץ פּועל יוצא פון אַ ווידערווילן זיך צו באַנוצן מיט די ריכטיקע נעמען צוליב זייערע קריסטאָלאָגישע אָנצוהערענישן, און צוליב דער אַוועקגייאונג אין פאַרגעסנקײַט פון אַזעלכע עלטערע יידישע טערמינען ווי „ניטל“; פאַראַן פאַרשיידענע מיינונגען וועגן קוואַזי⸗נייטראַלן באַנוץ פונדערפון אין ניו⸗יאָרק טײַמז אין 2023, און די מעגלעך סובטילע כוונות בײַם באַנוצן זיך דערמיט אינעם אַרטיקל}.
Christmas Eve
די נאַכט פונעם קאַלייד (\ניטל); ניטל נאַכט;
{הומאָריסטיש:} ערב קאַלייד (\ניטל \קריסמעס).
Christmas holiday season (/Christmas time)
די חגאות [khagóəs], דרומדיק: [khagú:əs], צפונדיק: [khagó(y)əs] (ל″ר).
Christmas: the Christmas holidays
די חגאות [khagóəs], דרומדיק: [khagú:əs], צפונדיק: [khagó(y)əs] (ל″ר).
chrome
(דער) כראָם.
chromebook
(דער) קראָמבוק, ל″ר: קראָמבוקס, צומאָל דווקא אויך: קראָמביכער.
chromosome
(דער) כראָמאָסאָם (ל″ר: -ען).
chromosome: the x chromosome
דער X כראָמאָסאָם (ל″ר: -ען).
chromosome: the y chromosome
דער Y כראָמאָסאָם (ל″ר: -ען).
chronic
כראָניש.
chronic illness
(די) כראָנישע קראַנקײַט;
{שפּאַסיק, ווײַל אויסגעשפּרייט פיגוראַטיוו אויף אַלערלייקע אויסגעצויגענע צרות:} (די) פאַרשלעפּטע קרענק [kreynk].
chronicle
(די) כראָניק (ל″ר: -עס); (די) כראָניקע (ל″ר: -ס).
chronicler
(דער) כראָניקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) געשעעניש⸗פאַרצייכענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) מזכיר דברי הימים [máskər|dìvrey-hayóməm], דרומדיק: [máskə(r)|dìvray-(h)ayúməm].
(Chronicles (bibl. book = I & II Chronicles
(אָן אַן אַרטיקל:} דברי הימים [dìvrə-(h)ayóməm], דרומדיק: [dìvrə-(h)ayúməm]; {מער פאָרמעל:} [dìvrey-(h)ayómim], דרומדיק: [dìvray-(h)ayúmim];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר דברי הימים [sèyfər|dìvrə-(h)ayóməm], דרומדיק: [sàyfər|dìvrə-(h)ayúməm]; {מער פאָרמעל:} [sèyfər|dìvrey-(h)ayómim], דרומדיק: [sàyfər|dìvray-(h)ayúmim].
(Chroncles: I Chronicles (bibl. book
(אָן אַן אַרטיקל:} דברי הימים א′ [dìvrə-(h)ayóməm|áləf], דרומדיק: [dìvrə-(h)ayúməm|áləf]; {מער פאָרמעל:} [dìvrey-(h)ayómim|áləf], דרומדיק: [dìvray-(h)ayómim|áləf];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר דברי הימים א′ [sèyfər-dìvrə-(h)ayóməm|áləf], דרומדיק: [sàyfər-dìvrə-(h)ayúməm|áləf]; {מער פאָרמעל:} [sèyfər-dìvrey-(h)ayómim|áləf], דרומדיק: [sàyfər-dìvray-(h)ayúmim|áləf].
(Chronicles: II Chronicles (bibl. book
(אָן אַן אַרטיקל:} דברי הימים ב′ [dìvrə-(h)ayóməm|béyz], דרומדיק: [dìvrə-(h)ayúməm|báys]; {מער פאָרמעל:} [dìvrey-(h)ayómim|béyz], דרומדיק: [dìvray-(h)ayómim|báys];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר דברי הימים ב′ [sèyfər-dìvrə-(h)ayóməm|béyz], דרומדיק: [sàyfər-dìvrə-(h)ayúməm|báys]; {מער פאָרמעל:} [sèyfər-dìvrey-(h)ayómim|béyz], דרומדיק: [sàyfər-dìvray-(h)ayúmim|báys].
chronological
כראָנאָלאָגיש.
chronologically
לויט דער כראָנאָלאָגיע; כראָנאָלאָגיש(ערהייט); לויטן סדר [séydər], דרומדיק: [(sáydə(r]; אין אַ כראָנאָלאָגישן סדר;
{לומדיש:} (לויטן) מוקדם ומאוחר [mùgdəm-um(ə)úkhər], דרומדיק: [(mìgdəm-im(ə)í(:)khə(r];
{הערה: דער פּרינציפּ, „אין מוקדם ומאוחר בתורה“ (′ניטאָ קיין פריער⸗און⸗שפּעטער אין דער תורה′), איז שוין טויזנטער יאָר באַליבט בײַ די מפרשים פון דער תורה, און מ′טרעפט אים אין דער מכילתא, ספרי, און אינעם ירושלמי. דהיינו, אַז די תורה האַלט זיך ניט בײַ כראָנאָלאָגיע, און אַזויאַרומעט טרעפט מען געשעענישן פון פריער שפּעטער⸗צו און פאַרקערט. אינעם גערלערנטן באַנוץ אויף יידיש, נוצט מען „מוקדם ומאוחר“ אַמאָפטסטן בײַם אויסדריקן די מיינונג, דעם געדאַנק, אַז אַוועלכע⸗ניט⸗איז מעשה, נאַראַטיוו, ווערק, ענין (וכו′) איז לאו דווקא כראָנאָלאָגיש געשילדערט; („אין אָטאָ דעם בוך איז ניטאָ קיין מוקדם ומאוחר“ — צי די כוונה איז נייטראַל⸗דעסקריפּטיוו צי קריטיש איז בדרך כלל קלאָר פונעם פּרט⸗פאַל}.
chubby
דיקלעך; פעטלעך; לײַביק.
chuck out (throw away)
אַרויסוואַרפן; אַוועקוואַרפן; אַרײַנלייגן אין מיסט (אַרײַן).
chuckle
אַ לאַך טאָן; אונטערלאַכן (זיך).
Chuhuiv
טשוהואיוו; טשוהעוו.
chum
אַ שטיקל חבר [khávər]; אַ פּאַני⸗בראַט;
{בייגעוודיק, אָפטמאקל פּלוס אַ פּאָסעסיווישן פּראָנאָם:} אַ באַחברטע(ר) [(abakhávərtə(r]; אַ באַפרײַנטע(ר); אַ נאָענטלעכע(ר); („אירער אַ נאָענטלעכער איז נעכטן געווען בײַ אונדז“).
chumminess
(די) פּאַני⸗בראַטישקײַט (אויך: פּאַנעבראַטישקײַט); (די) שטיקל חברשאַפט (\פרײַנטשאַפט \פרײַנדשאַפט \ידידישאַפט [yədídə-shàft]).
chummy
(זײַן) פּאַני⸗בראַט (אויך: פּאַנעבראַט) מיט; (זײַן) אַ שטיקל חבר [khávər] (\פרײַנט \ידיד [yədíd]) מיט.
chunk: a chunk of
אַ שטיק.
chuppah
(די) חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə] (ל″ר: חופּות).
chuppah pole
(די\דער) חופּה⸗שטאַנג [khúpə], דרומדיק: [khípə] (ל″ר: -ען); (דאָס\דער\די) חופּה⸗שטענגל (ל″ר: -עך);
{דער עיקר צפונדיק:} (דער) חופּה⸗סלופּ (ל″ר: -עס; אויך: -ן).
chuppah: under the chuppah
אונטער דער חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə];
{דיאַלעקטיש:} אונטער די חופּה.
church (building)
{קריסטלעך:}
(דער) קלויסטער {קאַטויליש אָבער אויסער מזרח אייראָפּע אָנגעווענדט לגבי אַוועלכן ניט איז קריסטלעכן געבעט⸗הויז}; (די) צערקווע {רוסיש⸗אָרטאָדאָקסיש};
{אָפּלאַכעריש און באַליידיקנדיק:} די טיפלע, תיפלה [tíflə];
{מיט באַזונדערן דרך⸗ארץ:}
{דער עיקר בײַ פרומע יידן:} (דאָס) (קריסטלעכע) געבעט⸗הויז;
{דער עיקר בײַ עקומענישע מאָדערניסטן:} (דאָס) (קריסטלעכע) תפילה⸗הויז.
church (institution)
(די) קירך;
{באַנוץ וואָס גרילצט בײַ מזרח⸗אייראָפּעאיש געבאָרענע בײַ וועמען „קלויסטער איז פאָרט אַ בנין“, נאָר ס′גייט אַ סברא אַרײַן אין באַנוץ פאַרן ברייטערן באַגריף:} (דער) קלויסטער.
churchyard
(דער) קלויסטערשער הויף (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין זין פון אַ קריסטלעכן בית הקברות:} (דער) צווינטער; אַ קלויסטער(י)שער בית קברות [bèys-kvórəs], דרומדיק: [bàys-kvú:rəs].
chutzpah (insolence and disrespect)
(די) חוצפּה (אויך: חוצפּא) [khútspə], דרומדיק: [khítspə]; (די) העזה [hózə], דרומדיק: [hú:zə]; (די) עזותקײַט [ázəs-kàyt]; (די\דאָס) עזות [ázəs].
chutzpah (steadfast nerves to get something difficult done)
(די) אָנגעצילטקײַט; (די) באַשלאָסנקײַט; (די) אַנטשלאָסנקײַט; (די) דעטערמינאַציע; (דער) אומבייגעוודיקער ווילן;
{לומדיש:} (די\דאָס) דעתנות [daytónəs], דרומדיק: [da:tú:nəs].
chyron
(די) סך⸗הכל שורה (אויפן עקראַן) [sakhákl-shùrə], דרומדיק: [sakhákl-shì:rə] (ל″ר: שורות);
(די) עקראַן⸗שורה [shùrə], דרומדיק: [shì:rə]; (דער) עקראַן⸗טעקסט (ל″ר: -ן);
(דער) קײַראָן (ל″ר: -ס).
CIA (Central Intelligence Agency of the United States gov.)
(די) צענטראַלע אויסשפּיר⸗אַגענטור (פון די פאַראייניקטע שטאַטן); (דער) צע⸗אי⸗אַ;
{שמועסשפּראַכיק:} (דער) סי⸗אײַ⸗איי; (די\דער) סענטראַל אינטעלידזשענטס איידזשענסי.
cider
(דער) עפּלווײַן (ל″ר: -ען); (דער) סײַדער (ל″ר: -ס).
cigar
(דער) ציגאַר (ל″ר: -ן);
{בײַ הײַנטיקן טאָג אָפּלאַכעריש:} (דער) ציגײַער (ל″ר: -ס).
cigarette
(דער) ציגאַרעט (ל″ר: -ן);
{פאָלקסטימלעך; ליטעראַריש:} (דער) פּאַפּיראָס (ל″ר: -ן).
cigarette butt
(דער) ציגאַרעט⸗שטיק (ל″ר: -ער); (דאָס\דער) ציגאַרעט⸗פאַלעכץ (ל″ר: -ער; -ן);
{דיאַעקלטיש:} (דאָס\דער) שטאָפּסל (ל″ר: -עך); (דער) אַקוריק (ל″ר: -עס).
cinch: It’s a cinch!
ס′איז (אַ) קינדערשפּיל!; ס′איז גאָרני(ש)ט מיט גאָרני(ש)ט!; ס′אַ פּשוטע מעשה! [sà-póshətə|máysə], דרומדיק: [sà-pú:shətə|má:(n)sə];
{פראַזע:} בײַ מיר (\אונדז) האָט עס אַ ווערדע?.
cinema
(דער) קינאָ;
{אין זין פונעם בנין גופא:} (דער) קינאָטעאַטער (ל″ר: -ס).
cinematographer
(דער) קינאָמײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קינעמאַטאָגראַף (ל″ר: -ן).
cinematographic
קינעמאַטאָגראַפיש.
cinnamon
(דער) צימערינג.
cipher
(די) שיפרירונג (ל″ר: -ען); (דער) שיפער (ל″ר: -ס).
cipher: in cipher
אויף שיפער; שיפרירטערהייט.
circa (c.)
בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh]; אומגעפער; אַרום; ±;
{הערה: דער מער היימישער וואַריאַנט „אַן ערך“ ([anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]) איז מער צוגעפּאַסט סײַ אינטים⸗חבריש, סײַ עכט⸗ליטעראַריש; וויניקער בנוגע וויסנשאַפטלעכע דאַטן ווי אַשטייגער גענויע דאַטעס אַוואו ס′איז גיכער „בערך“}.
circle (n.)
(דער) קרײַז (ל″ר: -ן); (די) ראָד (ל″ר: רעדער); (דער) רינג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) עיגול [ígl] (ל″ר: עיגולים [əgúləm], דרומדיק: [əgíləm]);
{אַבסטראַקטיש:} אַ רונדיקײַט; אַ קײַלעכדיקע זאַך;
{אַרכעאיש, צומאָל אויפגעלעבט פון סטיליזירונג וועגן:} (דער) קוגל (ל″ר: -ען); (דער) קויל (ל″ר: -ן).
circle (v. intrans.)
אַרומקרײַזן; אַרומגיין אין אַ קרײַז (\רינג \ראָד); זיך רינגלען;
אַרום⸗און⸗אַרום גיין; אַרומענאַרומגיין.
circle (v. trans.)
אַרומקרײַזן; אַרומנעמען מיט אַ קרײַז (\רינג \ראָד);
אַרומרינגלען; אַרומנעמען מיט אַ רינג (\קרײַז \ראָד).
circle dance
(דער) קאַראַהאָד (ל″ר: -ן); (דער) קרײַז⸗טאַנץ (ל″ר: ⸗טענץ); (דער) רינג⸗טאַנץ (ל″ר: ⸗טענץ).
circle: social circles
קרײַזן (ל″ר); ל″י: (דער) קרײַז.
circuit (electrical)
(דער) עלעקטראָקרײַז (ל″ר: -ן).
circuit (judicial, administrative, political)
(דער) קרײַז (ל″ר: -ן).
circuit breaker
(דער) זעלבסט⸗שליסער (ל″ר: -ס); (דער) עלעקטראָשליסער (ל″ר: -ס).
circuit court
(דער\די\דאָס) קרײַז⸗געריכט (ל″ר: -ן).
circuitous
שלענגלדיק; אומדירעקט; ני(ש)ט⸗דירעקט; אַרום⸗און⸗אַרומיק (אויך: אַרומענאַרומיק).
(.circular (n
(דאָס\דער) פליבלעטל (ל″ר: -על); (דער) צירקולאַר (ל″ר: -ן).
(.circular (adj
קײַלעכדיק ({אין חרדישע קרײַזן אָפטמאָל:} קײַלעכיק); רונד; רונדיק; {אַקאַדעמישער סטיל:} צירקולער;
{צפונדיק דיאַלעקטיש:} קײַלערדיק;
{הערה: די פאָרמע „קײַלערדיק“, וואָס פּאַסט זיך גלאַטיק אין דער סעריע „האָפערדיק“, „יאָדערדיק“, „שוואַנגערדיק“ וכו′, נעמט זיך אַ סברא פונעם צונויפפאַל פון פאַרשפּרייטן ליטווישן אַרויסרייד פון ר′ אַלץ שטימיקער וועלאַרער ספּיראַנט [ɣ] (דער קאָרעלאַט פון אומשטימיקן כֿ′ [x]) מיטן אַרויסרייד פון כֿ′ וואָס טרעפט זיך פאַר אַ שטימיקן קאָנסאָנאַנט, אַוואו ס′איז חל [ɣ] ← [x] ע″פּ דער רעגרעסיווער אַסימילאַציע פון שטימיקײַט (עלעהיי דער אַרויסרייד פון כֿ′ אין „שייכדיק“ [sháyəɣdik]; אין איצטיקן ווערטערבוך ווערט דער ɣ געשריבן [gh], אַשטייגער [sháyəghdik], אין פאָנעטישער טראַנסקריפּציע [šájəɣdik]. די אַרײַנפּאַסונג אין אַ פאַראַנענער מאָרפאָלאָגישער פּאַראַדיגמע ע″פּ אַנאַלאָגיע האָט דאָ אַפּנים געשפּילט אַ ראָלע. אויף דער פאַראַנקײַט בכלל פון „קײַלערדיק“ האָט אויפגעוויזן פאַרן ווילנער ווערטערבוך יונתן פעלענדלער, און ס′ווערט באַשריבן אין זײַן „לעקסיקאָן פון ליטווישן אידיש“}.
(circular argument(ation
אַ טענה פון זיך אַליין [táynə], דרומדיק: [tá:nə]; אַ טעאָריע וואָס שטיצט זיך אויף זיך אַליין;
אַ קרײַזנדיקע שיטה [shítə]; אַ צוריקקרײַזנדיקער אַרגומענט.
circular logic
(די) פאַרקײַלעכדיקע לאָגיק; (די) גערונדיקטע לאָגיק;
אַ שיטה וואָס איז חוזר אל אצמה [khòyzər-el-átsmo], דרומדיק: [:khòyzər-el-átsmu], צפונדיק: [khèyzər-el-átsmo].
(.circulate (v. intrans
אַרומגיין; אומגיין; צירקולירן; זיך באַווײַזן; זיך אַרומווײַזן;
{בײַ אַ שמחה אָדער אָוונט:} אַרומגיין צווישן די געסט.
(.circulate (v. trans
לאָזן אין גאַנג; לאָזן אין וועג אַרײַן; אַרומשיקן; פאַרשפּרייטן.
(circulation (blood
(די) צירקולאַציע.
(circulation (of a publication
(דער) טיראַזש.
circulation: in circulation
צום באַקומען; אויפן מאַרק; וואָס ווערט (נאָך) פאַרשפּרייט.
circumference
(דער) אומקרײַז (ל″ר: -ן); (די) צירקומפערענץ (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) קויל⸗גאַרטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
circumcise
{אוניווערסאַל:}
באַשנײַדן (דעם זכרדיקן גליד) [zókhərdikn], דרומדיק: [zúkhərdikn]); צירקומציזירן;
{בײַ יידן:}
מלען [mál(ə)n]; מלע זײַן [málə-zayn]; מל זײַן [mál-zayn]; אָפּמלן [óp-màln], דרומדיק: [úp-màln]; מאַכן דעם ברית [brís]; יידישן.
circumcised
{בײַ יידן:} געמאַלט; {אוניווערסאַל:} באַשניטן.
circumcised person
{בייגעוודיק:} אַ געמלטער [ag(ə)máltər].
circumcision
{ווי אַ מעדיצינישע פּראָצעדור אָן אַ שייכות מיט רעליגיעזע גלויבנס}:
(די) באַשנײַדונג (בײַם זכר); (די) צירקומציזיע;
❊
{בײַ יידן:}
{וועגן דער צערעמאָניע \ שמחה:}
(דער\אַ) ברית [ל″ר: -ן; לומדיש: בריתים];
{וועגן דעם פענאָמען און באַגריף אין יידישן רעליגיעזן דענקען:}
(דער\די) ברית מילה [brìs-mílə] (ל″ר: -ס);
{וועגן דער עצם פּראָצעדורע:}
(דאָס\דער) מל זײַן [mál-zayn]; מלעווען [máləv(ə)n];
{פּערפעקטיוו:} אָפּמל(ע)ן [óp-màl(ə)n], דרומדיק: [úp-màl(ə)n]; אָפּמאַלעווען [óp-màləv(ə)n], דרומדיק: [úp-màləv(ə)n];
{עלעגאַנט און דערהייבן:}
יידישן (\אידישן).
circumcision: honoree who holds the baby (sandek)
(דער) סנדק [sándək] (ל″ר: סנדקים [sandéykəm], דרומדיק: [sandáykəm]).
circumcision: role/task/ceremony of the honoree who holds the baby
סנדקאות [sàndəkóəs], דרומדיק: [sàndəkú:əs].
circumflex
(דער) צירקומפלעקס (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) דעכל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער\די) שפּיצל (ל″ר: -עך).
circumspect
אָפּגעהיט; פאָרזיכטיק; באַוואָרנט;
{לומדיש:} זהירותדיק [zəhíyrəz-dik].
circumspection
(די) אָפּגעהיט(נ)קײַט; (די) פאָרזיכטיקײַט; (די) באַוואָרנטקײַט;
{לומדיש:} (די\דאָס\דער) זהירות [zəhíyrəs]; (די) זהירותדיקײַט [zəhíyrəz-dəkàyt].
circumspectly
אָפּגעהיט(ערהייט); פאָרזיכטיק(ערהייט); באַוואָרנט(ערהייט);
{לומדיש:} זהירותדיק(ערהייט) [zəhìyrəz-dikərhéyt].
circumstances
(די) פאַרהעלטענישן (ל″ר); (די) אומשטאַנדן (ל″ר); (די) אומשטענדן (ל″ר);
{ברייטער גענומען:}
(די) לאַגע;
{דיאַלעקטיש; מזרחדיק; סטיליזירט; איראָניש:} (די) פּאַלאָזשעניע;
{לומדיש:} (דער) מצב [mátsəv].
circumstances: in the circumstances
נעמענדיק אין באַטראַכט די אומשטאַנדן (\אומשטענדן \פאַרהעלטענישן \אַלצדינג וואָס (אינעם) אַרום);
באַטראַכטנדיק די לאַגע גאַנצערהייט (\אין אַ ברייטערן קאָנטעקסט).
circumstantial evidence
אַן אָפּגעדרונגענע ראיה [ráyə]; (די) געדרונגענקײַט (ל″ר: -ן); די געדרונגענקײַטן; (ל″ר);
{אַקאַדעמיש:} אַ דרינג⸗דערווײַז (ל″ר: -ן);
{יורידיש (אויך):} (די) אומשטאַנד⸗עווידענץ;
{לומדיש:} באלכסונדיקע ראיות [baláks(ə)n-dikə] (ל″ר).
circumvent
איבערקליגלען (דורך אַרומגיין); אויסמײַדן;
זיך אַרויסדרייען (\אַרויסדראַפּען) (דורך אַרומגיין);
{פאָרמעל פּאָלעמיש צי איראָניש:} צירקומווענטירן.
circumvention
(דאָס\דער) איבערקליגלען (דורך אַרומגיין); (די) אויסמײַדונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) אַרויסדרייען (\אַרויסדראַפּען) זיך (דורך אַרומגיין);
{פאָרמעל פּאָלעמיש צי איראָניש:} (די) צירקומווענטירונג (ל″ר: -ען).
circus
(דער) צירק (ל″ר: -ן).
circus like
צירקעוואַטע(ר); לעכערלעך; גאַלאַ⸗פּאַראַדיש; ספּעקטאַקלדיק; ספּעקטאַקלמעסיק; טעאַטראַליש⸗טרעאַטראַליש.
circus trick
אַ קונצל פון צירק (ל″ר: קונצלעך); אַ צירקישער פאָרטל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
cirrhosis (of the liver)
(דער) ציראָז (פונעם לעבער).
cisgender (/cis)
ביאָמינעדיק; לויטן ביאָלאָגישן מין; האַלטנדיק זיך בײַם מין וואָס בײַם געבאָרן ווערן; סיסדזשענדערדיק; מינבלײַבעדיק.
Cisleithania
ציסלייטאַניע.
cistern
(די) ציסטערנע (ל″ר: -ס); (דער) באַסיין (ל″ר: -ען).
citizen
(דער) בירגער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) בירגערין (ל″ר: -ס).
citizenry
די בירגער (ל″ר); (די) בירגערשאַפט.
citizens: state for all its citizens
אַ מלוכה פאַר אַלע אירע בירגער [am(ə)lúkhə], דרומדיק: [am(ə)lí:khə];
{טאָמער דווקא וועגן מדינת ישראל:} אַ מדינה פאַר אַלע אירע בירגער [am(ə)dínə], דרומדיק: [am(ə)dí:nə].
citizens’ rights
(די) בירגער⸗רעכט (ל″ר); (די) בירגערלעכע רעכט (ל″ר).
citizenship
(די) בירגערשאַפט.
citron
(די) ציטרינע (ל″ר: -ס); (די\דער) ציטראָן⸗פרוכט;
{טאָמער דווקא אין יידישן זין פון טראַדיציאָנעלן סוכותדיקן שטייגער:}
(דער) אתרוג [ésrəg] (ל″ר: אתרוגים [esróygəm], צפונדיק: [esréygəm]).
citadel
(די) פעסטונג (ל″ר: -ען); (די) פעסטעניש (ל″ר: -ן); (דער) ציטאַדעל (ל″ר: -ן);
אַ מלחמה⸗שלאָס [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə] (ל″ר: ⸗שלעסער).
citation (commendation)
(די) קאָמענדאַציע (ל″ר: -ס); (די) אויסצייכענונג (ל″ר: -ען); (דער) אַטעסטאַט פון פאַרדינסטן (\אויפטוערישקײַט).
citation (notice of accusation or unishment)
(דער\דאָס) שטראָף⸗צעטל (ל″ר: -עך); (דער\דאָס) באַשולדיקונגס⸗צעטל (ל″ר: -עך).
cite (for infringement of law, commendation, etc)
פאַרצייכענען.
cite (in academic or formal writing)
{טאָמער אין זין פון אַ דירעקטן ציטאַט:} ציטירן;
{טאָמער אין מער כוללדיקן זין פון פאַררופן זיך און אַקרעדיטירן:} דערמאָנען; אַראָפּברענגען; אַקרעדיטירן;
{לומדיש:} ברענגען (\דערמאָנען) בשם אמרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey]; {טאָמער עמפאַטיש אָדער קאָנטראַסטיוו, אַשטייגער אַקעגן אַראָפּברענגען אָן געהעריקער צי ספּעציפיזירטער אַקרעדיטירונג:} [bəshém|ómroy], צפונדיק: [bəshém|ómrey];
citizen
(דער) בירגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) בירגערין (ל″ר: -ס).
citizenship
(די) בירגערשאַפט.
citizenship: good citizenship
(די) אחריותפולע בירגערשאַפט [akhráyes-fulə].
citizenship: right of citizenship
(די) בירגער⸗רעכט (ל″ר).
city (n.)
(די) שטאָט (ל″ר: שטעט);
{לומדיש:} (דער) כרך [krákh] (ל″ר: כרכים [krókhəm], דרומדיק: [krúkhəm]).
city (adj.)
שטאָטיש; שטאָט⸗.
city center
{אָן אַן אַרטיקל:} צענטער שטאָט; („לאָמיר זיך טרעפן אין צענטער שטאָט, גוט?“).
City College
{אָן אַן אַרטיקל} סיטי קאָלעדזש (אין ניו⸗יאָרק).
city government
(די) שטאָטישע רעגירונג; (די) מוניציפּאַלע רעגירונג; (דער) שטאָט⸗אַמט.
city hall
(דער) מאַגיסטראַט [màgəs-trát]; (דער) שטאָט⸗ראָט;
{אַרכעאיש; צומאָל אויפגעלעבט סטיליסטיש:} (דער) עירון [írn]; (דער) בית⸗עירון [bèys-írn].
city in decline (declining city, city that has gone down)
אַן אונטערגייענדיקע (\אַראָפּפאַלנדיקע) שטאָט; אַ שטאָט אַ יורד [ayóyrəd], צפונדיק: [ayéyrəd];
{לומדיש:} אַן עיר היורדת [anìyr-(h)ayoyrédəs], דרומדיק: [anì:ə(r)-(h)ayoyréydəs], צפונדיק: [anìyr-(h)ayeyrédəs];
{פראַזע; לומדיש (אַלעמערשטן מיטן באַדײַט אַז אַ צדיק צי צדיקים זײַנען פון דאָרטן אַוועקעט; אויך אויסגעברייטערטערהייט:} פּנה הודה, פּנה זיוה, פּנה הדרה [pòno-hóydo|pòno-zívo|pòno-hadóro], דרומדיק: [pù:nu:-hóydo|pù:no-zívo|pù:nu:-(h)adú:ro], צפונדיק: [pòno-héydo|pòno-zívo|pòno-hadóro] (< רש″י אויף בראשית כ″ח: י′).
city life
(דאָס\דער) לעבן אין אין (אַ) שטאָט; דאָס שטאָטישע לעבן;
{לומדיש:} ישיבת כרכים [yəshì(y)vəs-krókhəm], דרומדיק: [yəshì:vəs-krúkhəm];
{ווערטל:} ישיבת כרכים קשה [yəshì(y)vəs-krókhəm|kóshə], דרומדיק: [yəshì:vəs-krúkhəm|kú:shə] (′לעבן אין אַ שטאָט איז שווער′).
city limit
(די\דער) שטאָט⸗גרענעץ (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) גבול העיר [gvùl-hoíyr], דרומדיק: [(gvìl-(h)u:í:ə(r].
city-state
(די) שטאָט⸗מדינה [shtót-mədì(y)nə] (ל″ר: מדינות); (די) שטאָט⸗מלוכה [shtót-məlúkhə], דרומדיק: [shtú:(ə)t-məlí:khə] (ל″ר: מלוכות);
(דער) איינשטאָטעדיקער שטאַט (ל″ר: -ן); (דער) שטאָט⸗שטאַט (ל″ר: שטאָט⸗שטאַטן);
{לומדיש:} (די) מלוכה בעיר אחת [məlùkhə|b(ə)ìyr-ákhəs], דרומדיק: [məlì:khə|b(ə)ì:(ə)r-ákhəs].
city type (of person)
{בייגעוודיק:} (די\דער) שטאָטישע(ר);
אַ שטאָטישער טיפּ (\פּאַרשוין).
city of sin
(דער\די) עיר הנדחת [ìr-(h)anidákhəs];
{פיגוראַטיוו:} אַ סדום [zdóm]; אַ סדום מיט עמורה [zdóm|mit-amóyrə], צפונדיק: [zdóm|mit-améyrə].
city: the eternal city
{וואָס שייך יידן:} די אייביקע שטאָט; ירושלים [yərùsho-láyəm], דרומדיק: [yərìshu-lá:(y)əm];
{וואָס שייך קריסטן:} די אייביקע קריסטלעכע שטאָט; רוים.
city: major world city
(דער) וועלט⸗כרך [vélt-kràkh] (ל″ר: ⸗כרכים [krókhəm], דרומדיק: [krúkhəm]); (די) וועלט⸗שטאָט (ל″ר: ⸗שטעט).
city: sanctuary city
(דער) עיר מקלט [ìr-míklət] (ל″ר: ערי מקלט [òrə-míklət], דרומדיק: [ù:rə-míklət]).
city: someone from the same city
{אַמערסטנס באַנוצט מיט אַ פּערזענלעכן פּראָנאָם:} (דער) בן עיר [bənír] (ל″ר: בני עיר [bnèy-ír], דרומדיק: [bnày-ír]), ל″נ: בת עיר [bas-ír] (ל″ר: בנות עיר [(bnòys-í:(ə)/(r]), צפונדיק: [bnèys-ír]).
civic
ציוויל; בירגער⸗; געזעלשאַפטלעך.
civic awareness
(די) געזעלשאַפטלטעכע (\עפנטלעכע) באַוואוסטזיניקײַט.
civic disobedience
(די) געזעלשאַפטלעכע אומפאָלגע(וו)דיקײַט.
civic engagement
(די) געזעלשאַפטלעכע (\עפנטלעכע) אָנטיילנעמונג.
civil
ציוויל; ציוויליש; בירגער⸗.
(civil (polite, decent
אָנשטענדיק; העפלעך; תרבותדיק [tárbəz-dik].
civil law
{אוניווערסאַליש:}
(דער\דאָס) ציווילע געזעץ (\ציוויל⸗געזעץ); (די) ציווילע (\ציוויל⸗) יוריספּרודענץ;
{אין יידישן דין:}
דיני ממונות [dì(y)ney-mómənəs], דרומדיק: [dì:nay-múmənəs].
civil rights
(די) ציווילע רעכט (ל″ר); (די) מענטשן⸗רעכט (ל″ר);
{הערה: צומאָל ווערט באַנוצט מיט ווייניקער פּינקטלעכקײַט „בירגער⸗רעכט“ (צי: „בירגערלעכע רעכט“) וואָס איז טײַטש „די רעכט פון די וואָס זײַנען אָפיציעלע בירגער“ להיפּוך צום ברייטערן באַגריף וואָס נעמט אַרום אַלע אײַנוואוינער}.
civil rights movement
די ציווילע רעכט באַוועגונג (ל″ר: -ען); די באַוועגונג פאַר (\לטובת) ציווילע רעכט [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs].
civil war
(דער) בירגערקריג (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ מלחמת אחים [aməlkhéməs-ákhəm], דרומדיק: [aməlkhéyməs-ákhəm].
civilian (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) ציווילע(ר);
(דער) ציווילער מענטש (ל″ר: -ן); (דער) ציוויליאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) ציוויליאַנערין (ל″ר: -ס);
{באַטאָנענדיק דעם סטאַטוס פון אַ ניט⸗קעמפנדיקן בעת אַ מלחמה אָדער שלאַכט, בייגעוודיק:} (די\דער) ני(ש)ט⸗קעמפנדיקע(ר).
civilian (adj.)
ציוויל; ציוויליאַניש;
{באַטאָנענדיק דעם סטאַטוס פון אַ ניט⸗קעמפנדיקן בעת אַ מלחמה אָדער שלאַכט:} ני(ש)ט⸗קעמפנדיק.
civilian casualties
(די) ציווילע קרבנות [korbónəs], דרומדיק: [korbú:nəs] (ל″ר);
{מער פּרטימדיק:} (די) ציווילע געפאַלענע און פאַרוואונדעטע (ל″ר).
civilian clothing (/dress /attire)
(די) ציווילע באַקליידונג; (די) ציווילע מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר).
civilian deaths
(די) (צאָל) ציווילע אומגעקומענע (ל″ר); (די) (צאָל) אומגעקומענע בײַ ני(ש)ט⸗קעמפנדיקע (ל″ר);
{טאָמער מער ספּעציפיש אין זין פון דערהרגעט, ניט אומגעקומען אַשטייגער פון הונגער, קרענק און אַנדערע מלחמהדיקע נאָכווייענישן:}
(די) (צאָל) ציווילע הרוגים [harúgəm], דרומדיק: [harí:gəm];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אַז ס′גייט אין דערהרגעטע, ניט פאַרוואונדעטע:}
(די) ציווילע קרבנות [korbónəs], דרומדיק: [korbú:nəs] (ל″ר).
civilian neighborhoods
געגנטן פון ציווילע מענטשן (ל″ר); געגנטן פון ני(ש)ט⸗קעמפנדיקע בירגער (ל″ר).
civilian targets
ציווילע ציל⸗פּונקטן (ל″ר); ציווילע מלחמה⸗צילן [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə];
ציווילע פּונקטן אַלץ מלחמה⸗ציל.
civility
{מער אינטים, יידישלעך:} (די) איידלקײַט; (די) אָפּגעהיט(נ)קײַט; {עמפאַטיש:} (די) זײַדנקײַט;
{מער וועלטלעך און פאָרמעל:} (די) ציווילקײַט; (די) העפלעכקײַט;
{לומדיש:} (די) בנימוסדיקײַט [bəní(y)məz-dəkàyt]; (די) בתרבותדיקײַט [bətárbəz-dəkàyt].
civilization
(די) ציוויליזאַציע [tsivəlizátsyə];
{אָפּלאַכעריש, פון לשון ציבעלע:} ציבעליזאַציע.
civilized
ציוויליזירט;
{אין זין פון שיינער אויפפירונג, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} ווי בײַ לײַטן; ווי ס′(באַ)דאַרף צו זײַן; ווי ס′פירט זיך [sfírtsakh], צי [sfírdzakh];
civilized person
אַן איידעלער מענטש; אַ קולטורעלער מענטש;
{בייגעוודיק:} אַ גוט דערצויגענע(ר); אַ גוט אַרומגעהובלטע(ר);
{לומדיש:} אַ נאה לבריות [anòə-labríyoys], דרומדיק: [anù:ə-labríyoys], צפונדיק: [anò(y)ə-labríyeys].
(.claim (n
{אַן אַרויסגערוקטע השערה:} (די) טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə]; (דער) פּאָסטולאַט (ל″ר: -ן); (די) אַרויסזאָגונג (ל″ר: -ען);
{בעטנדיק אַוואָס⸗ניט⸗איז:} (די) פאָדערונג (ל″ר: -ען);
{בעטנדיק און באַקומענדיק:} (די) אויספאָדערונג (ל″ר: -ען);
(claim (n.) (in court
(די) מאָנונג (\פאַרן) געריכט; (די) קלאַגע (\דער אָנקלאָג) אין געריכט פאַרדערפאַר (אַז);
{לומדיש:} (די) תביעה [tvíyə].
(.claim (v
{אַרויסרוקן אַן השערה:} טענהן [táynən], דרומדיק: [tá:nən];
{בעטן אַוואָס⸗ניט⸗איז:} פאָדערן;
{בעטן און באַקומען:} אויספאָדערן.
(claim (v.) (in court
מאָנען אין (\פאַרן) געריכט; אָנקלאָגן אין געריכט פאַרדערפאַר (אַז);
{לומדיש:} תובע זײַן [təvéyə-zayn], דרומדיק: [təváyə-za:n].
(.claims adjuster (insur
(דער) היזק⸗מאַן [hézək-màn] (ל″ר: היזק⸗לײַט).
clairvoyant (n.)
(דער) וואָרזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) וואָרזאָגערין (ל″ר: -ס); (דער) העלזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) העלזאָגערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) רואה את העתיד [ròyə-es-(h)eósəd], דרומדיק: [ròyə-es-(h)eú:sət], צפונדיק: [rèyə-es-(h)eósəd].
clairvoyant (adj.)
וואָרזאָגעריש; העלזאָגעריש.
clam (n.)
(דער) מושל (ל″ר: -ען); (דער) קלאַם (ל″ר: -ען).
clam up
נעמען און שווײַגן; אַנטשוויגן ווערן; פאַרמאַכן דאָס (\די) מויל (און שוין); אַ סוף מאַכן מיט די רייד [asóf];
אַריבער(גיין) אויף פּתח שין שאַ [pásəkh|shí(y)n|shá].
clamor for (n.)
אַ היפּשע (\טומלדיקע \גוואַלדיקע \רעשדיקע [ráəsh-dikə]) פאָדערונג.
clamor for (v.)
געפּילדערן (\טומלען \שרײַען \ליאַר(ע)מען) פאַר דעם אַז.
clan
(דער) שבט [shéyvət], דרומדיק: [sháyvət] (ל″ר: שבטים [shvótəm], דרומדיק: [shvú:təm]);
(דאָס\דער) שבטל [shéyvətl], דרומדיק: [sháyvətl] (ל″ר: שבטימלעך [shvótəm-ləkh], דרומדיק: [shvú:təm-ləkh]);
(דער) קלאַן (ל″ר: -ען); (דער) פאַמיליע⸗שטאַם (ל″ר: -ען).
clandestine
בסודותדיק [bəsóydəz-dik], צפונדיק: [bəsóydəz-dik]; באַהאַלטן (אַטריבוטיוו: באַהאַלטענע(ר)); פאַרבאָרגן (אַטריבוטיוו: באַהאַלטענע(ר)); געהיים; סעקרעטנע(ר);
{לומדיש:} בשתיקהדיק [bəshtíykə-dik].
clang (n.)
(דער) בראַזג; (דער) קלינג⸗קלאַנג; (דער) אָפּקלונג.
clanging (n.)
(די\דאָס) בראַזגערײַ; (די\דאָס) קלינגערײַ;
(די\דאָס\דער) געבראַזג; (די\דאָס\דער) געקלונג;
(די\דאָס\דער) געבראַזעכץ; (די\דאָס\דער) קלינגעכץ.
clank (n.)
(דער) קנאַל (ל″ר: -ן); (דער) קנאַק (ל″ר: -ן); (דער) קלאַפּ⸗קלאַפּ; (דער) בום.
(.clap (v
אַפּלאָדירן; פּאַטשן מיט די הענט; פּאַטשן בראַוואָ;
{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} פּליעסקען מיט די הענט.
clapboard
(די) קלאַפּ⸗ברעטלעך (ל″ר); (די) ברעט⸗פּאַנעלן.
clapped out
אָפּגענוצט; אָפּגעריבן; אָפּגעקראָכן; פאַרשמאַטעט; קרוע בלוע;
{חסידיש:} אָפּגעוועטשט; אָפּגעריסן און אָפּגעשליסן; אָפּגעשאָסן;
{פראַזע:} שוין אַן אַלטע שמאַטע געוואָרן.
clapping (n.)
(די) אַפּלאָדיסמענטן (ל″ר); (די\דאָס) פּאַטשערײַ (מיט די הענט); (די) בראַוואָ⸗פּאַטשערײַען.
claptrap
נאַרישקײַטן (ל″ר); בלאָטע; שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר);
{איטענציפיצירט:} בלאָטע שבבלאָטע [blótə|shebəblótə]; שטותי שטותים [shtúsey|shtúsəm], דרומדיק: [shtí:say|shtí:səm];
דברים בטלים [dvórəm|bətéyləm], דרומדיק: [dvú:rəm|bətáyləm] (ל″ר); פּוסטע רייד (\דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm]) (ל″ר);
{פראַזעס:} ווייס איך וואָס; אַ נעכטיקער טאָג; אויפן הימל אַ יאַריד; ני(ש)ט געשטויגן ני(ש)ט געפלויגן.
claque
אַ חברה [akhévrə] מיט אייגענע חסידים [kh(ə)sídəm]; אַ כאָפּטע (מיט) בראַוואָ⸗פּאַטשער;
{מער ביטולדיק:} נאָכשלעפּער (ל″ר); מיטשלעפּער (ל″ר); צובאָמקער (ל″ר).
clarification
(די) קלאָרמאַכונג (ל″ר: -ען); (די) אויפקלערונג (ל″ר: -ען); (די) אויסקלאָרונג (ל″ר: -ען); {חסידיש, אויך:} (די) קלאָרשטעלונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) געבן בעסער (\קלאָרער) צו פאַרשטיין;
{לומדיש:} (די) הבהרה [havhórə], דרומדיק: [h)av(h)ú:rə)] (ל″ר: הבהרות);
{לומדיש; וועגן דעם פּראָצעס:} (דאָס\דער) מבאר זײַן [məváər-zayn], דרומדיק: [məvá:ə(r)-za:n], צפונדיק: [məvá(y)ər-zayn].
clarify
קלאָר מאַכן; קלאָרער מאַכן; אויפקלערן; אויסקלאָרן;
געבן בעסער (\קלאָרער) צו פאַרשטיין;
{לומדיש:} מבאר זײַן [məváər-zayn], דרומדיק: [məvá:ə(r)-za:n], צפונדיק: [məvá(y)ər-zayn].
clarity
(די) קלאָרקײַט; (די) אָפנקײַט; (די) לויטערקײַט;
{לומדיש:} (די) ניכרדיקייט [níkər-dəkàyt].
(.clash (n
(דער) צוזאַמענשטויס (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא אין מענטשלעכן זין, בנוגע מיינונגען וכו′:}
(דער) קאָנפליקט (ל″ר: -ן); (דער) סיכסוך [síkh-səkh] (ל″ר: -ים [sikh-súkhəm], דרומדיק: [sikh-sí:khəm]);
{לומדיש:} (דער) ווידעראַנאַנד (ל″ר: -ן).
clash: armed clash
(דער) באַוואָפנטער צוזאַמענשטויס (\צונויפשטויס) (ל″ר: -ן).
clash of civilizations
(דער) צונויפשטויס (\ווידעראַנאַנד) פון ציוויליזאַציעס.
(.clash with (v
זיך צונויפשטויסן מיט.
clashing cultures
צונויפשטויסנדיקע קולטורן (ל″ר); אַ קולטור⸗ראַנגלעניש (ל″ר: -ן).
(.clasp (n
(דער) קלאַמער (ל″ר: -ס); (די\דאָס) פאַרשפּילעכץ (ל″ר: -ער).
(.clasp (v
פאַרקלאַמערן; פאַרשפּיליען.
(class (n.) (in education
(דער) קלאַס (ל″ר: -ן);
{אין אַ טראַדיציאָנעלן יידישן חדר, מיידל⸗שולע אָדער ישיבה קטנה:} כיתה [kítə] (ל″ר: כיתות); {אָפטמאָל מיט יידישע נומערן דערנאָכדעם: כיתה א′, כיתה ב′’ וכו′).
(class (n.) (in society
(דער) (געזעלשאַפטלעכער) קלאַס (ל″ר: -ן); (דער) ראַנג (ל″ר: -ען); (דער) שטאַנד (ל″ר: -ן).
(class (n.) (style
אַ חנעוודיקער סטיל [a-khénəv-dikər]; אַ באַחנטקײַט [abakhéynt-kàyt], דרומדיק: [abakháynt-kàyt]; (דער) שוואונג.
(.class (v
קלאַסיפיצירן; קלאַסירן; קאַטעגאָריזירן; כאַראַקטעריזירן; אָפּשאַצן;
{בײַ טייל לומדיש:} סדרן [sádərn].
class act: be a class act
האָבן אַ העכסט⸗חנעוודיקן סטיל [khénəv-dikn]; מיט זעלטענער באַחנטקײַט [bakhéynt-kàyt], דרומדיק: [bakháynt-kàyt];
זײַן שעדעווריש; האָבן אַ באַזונדערן שוואונג און חן [kheyn], דרומדיק: [khayn].
class action lawsuit
(די) קאָלעקטיווע אָנקלאָגונג (ל″ר: -ען).
class conflict
(דער) קלאַסן⸗קאָנפליקט.
class conscious
קלאַסן⸗באַוואוסטזיניק.
class consciousness
(די) קלאַסן⸗באַוואוסטזיניקײַט.
class determined (re society)
קלאַסן⸗באַשטימט; קלאַסן⸗דעטערמינירט.
class distinctions (re society)
(די) קלאַסן⸗אונטערשיידן (ל″ר); (די) קלאַסן⸗דיפערענצירונגען (ל″ר).
class list (re education)
(די) קלאַס⸗רשימה [rəshí(y)mə] (ל″ר: רשימות);
(די) רשימה שילער (\תלמידים [talmídəm] \סטודענטן).
class related (re society)
קלאַסן⸗אָפּהענגיק; קלאַסן⸗פאַרבונדן (אַטריבוטיוו: קלאַסן⸗פאַרבונדענע(ר));
{פראַזע:} שייך צו קלאַסן⸗פראַגן [sháyəkh].
class size
די צאָל סטודענטן (\שילער \תלמידים [talmídəm] \אָנטיילנעמער) אין אַ קלאַס.
class: first-class
ערשטקלאַסיק; ערשטראַנגיק;
{מיט נעגאַטיווע אייגנשאַפטן, נאָכן שם⸗דבר:} פּערווי קלאַס („ער איז אַ מנוול פּערווי קלאַס“).
class: graduation class
(דער) גראַדואירנדיקער קלאַס (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אויסלאָז⸗יאָר (ל″ר: -ן).
class: in a class of its own
איינע(ר) אין דער וועלט; אַ איינאונאיינציקע(ר) ממש [máməsh].
class: online class
(דער) אינטערנעטישער קלאַס (ל″ר: -ן); (דער) ווירטועלער קלאַס (ל″ר: -ן); (דער) זום⸗קלאַס (ל″ר: -ן).
class: second-class
צווייטקלאַסיק; צווייטראַנגיק.
classes: online classes
אינטערנעטישע קלאַסן (ל″ר).
classes: take classes in
זיך פאַרשרײַבן (\אַרײַן אין \זיך לערנען אין \נעמען) קלאַסן (\קורסן \לימודים [limúdəm], דרומדיק: [limí:dəm]) אין.
classic (n.)
(דער) קלאַסיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) קלאַסיקערין (ל″ר: -ס).
classic (adj.)
קלאַסיש;
{פראַזע:} אַ קלאַסיק!.
classic: it’s a classic case
(ס′איז) ממש אַ מוסטערפאַל (\אַ קלאַסישער פאַל \אַ בײַשפּיל⸗מאַכער) [máməsh].
classical music
(די) קלאַסישע מוזיק.
classicism
(דער) קלאַסיציזם.
classics: the classics
{די מחברים:} די קלאַסיקער (ל″ר);
{די ווערק גופא:} די קלאַסישע ווערק (ל″ר).
classics: the Yiddish classics (/clacissists [Mendele, Peretz, Sholem Aleichem])
די יידישע קלאַסיקער (ל″ר);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} די קלאַסיקער (ל″ר).
classics: the Yiddish classics — Mendele, Peretz and Sholem Aleichem
די (דרײַ) קלאַסיקער: מענדעלע, פּרץ און און שלום⸗עליכם [méndələ|pérəts|un-shòləm-aléykhəm], דרומדיק: [méndələ|péyrəts|in-shù:ləm-aláykhəm].
classifiable
קלאַסיפיצירלעך; וואָס לאָזט זיך קלאַסיפיצירן.
classification
{גיכער וועגן דער סיסטעם:} (די) קלאַסיפיקאַציע (ל″ר: -ס);
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קלאַסיפיצירונג (ל″ר: -ען).
classificatory
קלאַסיפיצירונגס⸗; קלאַסיפיקאַציע(⸗).
classify
קלאַסיפיצירן.
(classless (without social classes
קלאַסנלאָז.
classmate
(דער) מיטשילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) מיטשילערין (ל″: -ס), {עמאָטיוו:} (די) מיטשילערקע (ל″ר: -ס).
(מער אינטים, אָפטער וועגן עלעמענטאַר און מיטלשול, ווערט אָבער חבריש באַנוצט אויך לגבי אוניווערסיטעטישע לימודים):
(דער) שול⸗פרײַנד (אויך: שול⸗פרײַנט) (ל″ר: ø), ל″נ: שול⸗פרײַנדינע [fràyn-dínə] (\⸗פרײַנדין) (ל″ר: -ס);
(דער) שול⸗חבר [shúl-khàvər] (ל″ר: שול⸗חברים [shúl-khavèyrəm], דרומדיק: [shúl-khavàyrəm]), ל″נ: (די) שול⸗חברטע [shúl-khàvərtə] (ל″ר: -ס);
{מער פאָרמעל, וועגן די העכערע דערציאונגס⸗יאָרן:}
אַ מיט⸗סטודענט (ל″ר: -ן), ל″נ: אַ מיט⸗סטודענטקע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס; צו אלע מיני שולן:}
מיר זײַנען (\זענען) געווען אין איין קלאַס (\אין דעם זעלב(יק)ן קלאַס); ער\זי איז געווען אין מײַן קלאַס; מיר האָבן זיך געלערנט צוזאַמען (\אינאיינעם) אין איין קלאַס.
classroom
(דער) קלאַס⸗צימער (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש:} (דער) קלאַס⸗זאַל (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) חדר הלימודים [khèydər-(h)al(ə)múdəm], דרומדיק: [khàydə(r)-(h)al(ə)mí:dəm].
classy (having style, flair, charisma, or characteristic of winning people)
מיט (אַן אייגענעם) חן [mit-khéyn], דרומדיק [mit-kháyn]; חנעוודיק [khénəv-dik]; מיט אַ טעם [tám]; מיט שוואונג; גרויסאַרטיק; מיט טראַסק; מיטן גאַנצן טראַסק; מיט קנאַק און טשאַק; אַזוינס און אַזאַס; סטאַטעטשנע;
{פּאָפּולער אין לאָנדאָנער יידיש אין אָט דעם זין:} האָבן חן [khéyn], דרומדיק: [kháyn];
{לומדיש:} שופרא⸗דשופרא(דיק) [(shùfrə-d(ə)shúfrə(dik];
{בנוגע אַ שיין געמאַכטער זאַך אָדער פאַל פון גאַסטפרײַנטלעכקײַט אַוואו מען האָט ניט געזשאַלעוועט ניט קיין מי און ניט קיין הוצאות:} כיד המלך [k(ə)yàd|hamé(y)ləkh].
clatter
אַ געבראַזג; אַ געקנאַק; אַ געטומל.
(clause (in a contract
(דער) פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) פּאַראַגראַף (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) נקודה [nəkúdə], דרומדיק: [nəkí:də] (ל″ר: נקודות);
{טאָמער מער אין זין פון אַ באַדינגונג:} (דער) תנאי [tnáy], דרומדיק: [(tna:(y] (ל″ר: תנאים [tnó(y)əm], דרומדיק: [tnú:əm]); (דער) באַדינגונג⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
clause (gram.)
(די) זאַץ⸗פראַזע (ל″ר: -ס); (דער) זאַץ⸗טייל (ל″ר: -ן).
claustrophobia
(די) קלאָסטראָפאָביע; (דער) ענגשאַפט⸗אַנגסט; (דער) פאַרשפּאַרונגס⸗פּחד [pàkhəd], דרומדיק: [pà:khət].
(.clean (v
רייניקן; אויפראַמען;
{טאָמער מער ספּעציפיש:} אָפּרייניקן; אויסרייניקן; אויסראַמען.
(.clean (adj
ריין; זויבער; ציכטיק;
{פראַזע:} ס′איז ריין, אַ מחיה [sréyn|am(ə)kháyə], דרומדיק: [sráyn|am(ə)khá:yə].
clean break
אַ פולשטענדיקער איבערבראָך (ל″ר: -ן); אַ דורכאויסיקע אָפּהאַקונג (ל″ר: -ען); אַ פולער ריס (ל″ר: -ן).
clean cut (adj.) (neat)
ציכטיק; נעט; ריין⸗עלעגאַנט.
clean cut (adj.) (well defined)
שאַרף דעפינירט; באַשײַמפּערלעך קלאָר; פולשטענדיק דײַטלעך.
clean house (v.)
אויסרייניקן די שטוב;
{אויסגעברייטערט פיגוראַטיוו:} אַזוי ריכטיק אָפּרייניקן; אָפּרייניקן אינגאַנצן; אָפּרייניקן פון אָנהייב ביזן סוף [sof].
clean shaven
אָפּגעגאָלט; (אינגאַנצן) ראַזירט.
clean slate
אַ ריינער (\אָפּגערייניקטער) רעקאָרד (ל″ר: -ן).
clean-up (n.)
(די) אָפּרייניקונג (ל″ר: -ען); (די) אויסרייניקונג (ל″ר: -ען);
(די) אָפּראַמונג (ל″ר: -ען); (די) אויסראַמונג (ל″ר: -ען);
{פיגוראַטיוו:} (די) אויספאַרריכטונג (דערנאָכדעם).
clean up (v.)
אָפּרייניקן; אויסרייניקן;
אָפּראַמען; אויסראַמען;
{פיגוראַטיוו:} אויספאַרריכטן (דערנאָכדעם).
clean: come clean
זאָגן דעם גאַנצן אמת [éməs].
clean: make a clean sweep (removal of unwanted persons or things)
פאַרטרײַבן (פּטור ווערן פון [pótər-vèrn|fun], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn|fin]) אַלע(מען);
{פראַזע:} אויסקערן מיט אַ ברייטן בעזעם; אַזוי ריכטיק אָפּראַמען.
clean: make a clean sweep (thorough victory)
זיגן דורכאויס (\אומעטום); מצליח זײַן אינגאַנצן [matslíyəgh-zayn];
{לומדיש:} דורכאויס (\אומעטום) מנצח זײַן [mənatséyəgh-zayn], דרומדיק: [mənatsáyəgh-za:n].
clean: start clean
אָנהייבן פונסנײַ [ón-hèybm|funs-náy], דרומדיק: [:ún-hàybm|fins-ná];
אָנהייבן פונדאָסנײַ [ón-hèybm|fùndos-náy], דרומדיק: [:ún-hàybm|fìndus-ná].
cleaners (dry cleaning establishment)
דער רייניקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך :-ס); די רייניקער (ל″ר);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} די קלינערס.
cleaners: Take it to the (dry) cleaners
טראָג(ט) עס אָפּ(עט) (\פירט עס אַוועק(עט)) דעם רייניקער (\{נוסח אַמעריקע:} אין די קלינערס).
cleaners: Take them to the cleaners! (fig.)
מאַכ(ט) מיט זיי אַ טאָלק!; מאַכ(ט) זיי אַ שוואַרצן סוף [sof];
לערנ(ט) מיט זיי בלק! [bólək], דרומדיק: [bú:lək].
cleaning fluid
(דער\די) פלואידע ריינשטאָף; (די\דאָס) ריין⸗גיסעכץ;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די\דאָס) גיסעכץ.
cleaning man
(דער) רייניקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אָפּראַמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cleaning service
(די) רייניקונג⸗באַדינסט (ל″ר: -ן); (די) רייניקונג⸗פירמע (ל″ר: -ס).
cleaning woman
(די) רייניקערין (ל″ר: -ס); (די) אָפּראַמערין (ל″ר: -ס); (די) אָפּראַמערקע (ל″ר: -ס).
cleanliness
(די) ריינקײַט; (די) זויבערקײַט; (די) ציכטיקײַט;
{הערה: „ריינקײַט“ דיפערענצירט זיך פון „אַ רייניקײַט“ וואָס איז טײַטש ′אַ ספר תורה′}.
cleanse (purify or reset in psychological or moral sense)
ריינוואַשן; אָפּרייניקן;
אויסלײַטערן; דורכלײַטערן.
cleansing fluid
(דער\די) פלואידע ריינשטאָף; (די\דאָס) ריין⸗גיסעכץ;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די\דאָס) גיסעכץ.
clean-up (n.)
(דער) אָפּראַם (ל″ר: -ען); (די) אויסרייניקונג (ל″ר: -ען).
clean-up crew
(די) רייניקער קאָמאַנדע (ל″ר: -ס);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) חברה רייניקער [khévrə].
clear
קלאָר; {חסידיש, אויך:} דײַטלעך.
{פאַרשטאַרקט — ′זייער שטאַרק קלאָר′:}
באַשײַמפּערלעך; קליפּ און קלאָר; {אין טייל דיאַלעקטן לומדיש:} ברי לי [bórə-liy], דרומדיק: [:bú:rə-li].
{פראַזעס:} קלאָר ווי דער טאָג; ווי איך בין אַ ייד ({צי אַליין זיך אַנדערש שילדערנדיק:}\…);
{לומדיש:} ברור כשמש [bòrər|kashéməsh], דרומדיק: [bù:rə(r)|kashéyməsh]; {נאָכמער לומדיש:} ברה כחמה [bórə-kəkhámə], דרומדיק: [bú:rə-kəkhámə] (′קלאָר ווי די זון′).
clear (of liquids)
קלאָר; לויטער;
{טאָמער אין זין פון קענען אַדורכזען:} דורכזעעוודיק.
Clear (keyboard command)
אָפּמעקן; פונסנײַ.
clear and present danger
(די) קלאָר און באַלדיקע געפאַר (ל″ר: -ן); (די) פאַראַנענע געפאַר (ל″ר: -ן);
{א קאַפּ לומדיש:} (די) תיכפדיקע סכנהדיקײַט [téykəv-dikə|sakónə-dəkàyt], דרומדיק: [táykəv-dikə|sakú:nə-dəkàyt].
clear as can be (/clear as day, etc)
אינגאַנצן קלאָר; קלאָר וואָס ס′קען נאָר זײַן; קלאָר פון זיך אַליין;
{פראַזעס}: קלאָר ווי דער טאָג; {לומדיש:} ברור כשמש [bórər|kashéməsh], דרומדיק: [bú:rə(r)|kashéyməsh] (′קלאָר ווי די זון′).
clear-cut
אַבסאָלוט (\אינגאַנצן \דורכאויס) קלאָר;
clear the calendar
באַפרײַען אינעם לוח (\קאַלענדאַר) [lúəkh], דרומדיק: [líyəkh].
(clear up (explain
אויסקלאָרן דעם פּלאָנטער; קלאָר מאַכן; דערגיין אַ טאָלק; אויפקלערן (\דערקלערן) די זאַך; מאַכן קליפּ און קלאָר; געבן צו פאַרשטיין וואָס דאָ טוט זיך.
clear: it’s clear to me
clear: Keep clear!
פרײַ האַלטן!; ני(ש)ט אַרײַנגיין!; פאַרמאַכטער שטח! [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
clear: make oneself (very) clear
מאַכן קלאָר און דײַטלעך; מאַכן קלאָר ווי דער טאָג;
ריידן (\רעדן) קלאָרע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm].
clear: the coast is clear (fig.)
{פראַזעס:} ס′איז אָפן און פרײַ; ס′איז פרײַ ווי דער הימל; ני(ש)טאָ קיין מניעות [məníyəs];
קיין שום זאַך אין וועג ני(ש)טאָ.
clearance
(די) אַפּראָבירונג (ל″ר: -ען); (די) גוטהייסונג (ל″ר: -ען); (די) דערלויבעניש (ל″ר: -ן);
(די) רשות⸗באַשטעטיקונג [rəshús], דרומדיק: [rəshís] (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא וועגן דאָקומענט:} (דער) רשות⸗דאָקומענט (ל″ר: -ן).
cleared (approved)
גוטגעהייסן; אַפּראָבירט; דורכגעלאָזן; באַשטעטיקט.
clearing
אַ (פרײַ) פעלדל (אין וואַלד)
clearinghouse
(די\דער) אויסבײַט⸗אינסטאַנץ;
{לומדיש:} (דער) בית חילופים [bèys-khəlúfəm], דרומדיק: [bàys-khəlí:fəm].
clearly (clear, with clarity)
קלאָר; דײַטלעך; מיט קלאָרקײַט; מיט דײַטלעכקײַט.
clearly (obviously, it is obvious that)
(ס′איז) קלאָר אַז; (ס′איז) דײַטלעך אַז;
{עמפאַטיש:} (ס′איז) קלאָר פון זיך אַליין אַז; (ס′איז) קלאָר ווי דער טאָג אַז;
{ליטעראַריש:} (ס′איז) באַשײַמפּערלעך אַז;
{לומדיש:} (ס′איז) ברי לי, אַז [bórə-lə], דרומדיק: [bú:rə-lə]; אַַפּשיטא, אַז [apshí(y)tə].
cleavage (of breasts)
(דער) דעקאָלטע [dèkolté].
cleave to (adhere)
זיך פעסטהאַלטן אָן; זיך צוקלעפּן צו; זיך אָנקלעפּן אָן; זיך צואייגענען צו.
cleave to God (hold fast to / mystically unify with God in prayer, meditation etc)
זיך מתדבק זײַן [məzdábəg-zayn];
{מער פאָלקיש; בשעת מעשה מער אַקטיוויש:} זיך דבקען [zəgh-dvéykən], דרומדיק: [zəgh-dváykən].
cleft palate
(דער) גומען⸗שפּאַלט (ל″ר: -ן); (דער) געשפּאָטלענער גומען (ל″ר: -ס).
clemency
(די) באַגנעדיקונג; (די) קלעמענציע.
(clenched (of teeth, lips
פאַרשטשעמעט; צונויפגעדריקט;
(clenched (of fists
צוגעבײַלט; צונויפגעדריקט.
clergy
(דער) קלעריקאַט; (דער) קלער;
די קלעריקאַלע (ל″ר); די גײַסטלעכע (ל″ר);
{טאָמער וועגן דער יידישער טראַדיציע:}
{וועגן רבנים גופא:} (די) רבנימשאַפט [rabónəm-shàft], דרומדיק: [rabú:nəm-shàft]; {טאָמער מאָדערנע:} (דער) ראַבינאַט [ràbənát];
{וועגן די אַלע אַרומקיע אַמטן און אָנגעשטעלטע:} (די) כלי קודש [kləkóydəsh], צפונדיק: [kləkéydəsh] (ל″ר).
clergyman
(דער) קלעריקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (דער) גײַסטלעכער.
clergywoman
(די) קלעריקערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די) גייסטלעכע.
(clerical (religious; Christian or Muslin
קלעריקאַל;
{צומאָל ביטולדיק, למשל אין סאָוועטישן יידיש:} קלעריקאַליסטיש.
(clerical (secretarial
סעקרעטאַריש; ביוראָ⸗.
clerical error
אַ פאַרשרײַבונגס⸗טעות [tòəs], דרומדיק: [tù:əs] (ל″ר: -ן); אַן איבערשרײַבונגס⸗טעות (ל″ר: -ן); אַ ביוראָ⸗טעות (ל″ר: -ן).
clericalism
(דער) קלעריקאַליזם.
clerk (n.)
(דער) ביוראָ⸗סעקרעטאַר (ל″ר -ן); (דער) ביוראָ⸗מענטש (ל″ר: -ן); (דער) ביוראָ⸗שרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
clerk (n.) (for a judge)
(די\דער) געהילף פונעם ריכטער; (דער) יורידישער אַסיסטענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) יורידישע אַסיסטענטין (ל″ר: -ס).
clerk for (v.) (a judge)
קלערקירן בײַ; זײַן אַ ריכטער⸗געהילף (\⸗אַסיסטענט).
clever
קלוג; שכלדיק [séykhl-dik], דרומדיק: [sáykhl-dik].
clever person
אַ חכם [akhókhəm], דרומדיק: [akhúkhəm] (ל″ר: -ים [khakhóməm], דרומדיק: [khakhúməm]), ל″נ: אַ חכמתטע [akhakhéyməs-tə], דרומדיק: [akhakháyməs-tə] (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} אַ קלוגע(ר); אַ שכלדיקע(ר) [(aséykhl-dikə(r], דרומדיק: [(asáykhl-dikə(r].
(!clever person (iro.) (some genius
{פראַזעס:} אַ חכם פון דער מה נשתנה [akhókhəm|fundər-mà-nishtánə], דרומדיק: [akhúkhəm|fində(r)-mà-nishtánə]; אַ חכם בלילה [akhòkhəm-baláylə], דרומדיק: [akhùkhəm-balá:(y)lə]; יענער חכם [yénər|khókhəm], דרומדיק: [yénər|khúkhəm];
{הערה: אין צוגאָב צודערצו קען מען אָנווענדן די אַלע „ערנסטע“ טערמינען (אַשטייגער אין פריערדיקן סימן), מיט דער געהעריקער איראָנישער אינטאָנאַציע}.
cleverly
מיט קלוגשאַפט; מיט חכמה [khókhmə]; קלוגערהייט; מיט אַ גוטן שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl].
cleverness
(די) קלוגשאַפט; (די) בעל⸗שכלדיקײַט [bàl-séykhl-dəkàyt], דרומדיק: [bàl-sáykhl-dəkàyt]; (די) חכמה [khókhmə].
cliché
(דער) קלישע [klishé] (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) שאַבלאָן⸗וואָרט (ל″ר: ⸗ווערטער); (דער) טראַפאַרעט [trafarét] (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} אויסגעדראָשענע ווערטער (ל″ר); שאַבלאָנישע פראַזעס.
clichéd
קלישעאיש [klishéy-ish]; טראַפאַרעטע(ר); אויסגעדראָשענע(ר); שאַבלאָניש.
click (n.) (on keyboard)
(דער) קליק (ל″ר: קליקן); (דער) קלאַפּ (ל″ר: -ן {≠ קלעפּ וואָס טוען וויי});
{טאָמער דווקא ניט וועגן קלאַוויאַטור:} (דער) קנאַל (ל″ר: -ן).
click (v.) (on keyboard)
קליקן; אַ קליק טאָן; אַ קלאַפּ טאָן; אַ קוועטש טאָן; דריקן; אַ דריק טאָן.
client
(דער) קליענט [kl(i)yént] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קליענטקע (ל″ר: -ס).
clientele
(די) קליענטנשאַפט (ל″ר: -ן); (די) קליענטור (ל″ר: -ן);
{נוצנדיק סתם רבימס אין אָט דעם זין:} די קליענטן (ל″ר);
{גיכער וועגן קויפנדיקע ממש, אַשטייגער אין אַ קראָם צי אויפן אינטערנעט}: די קונים [kóynəm], צפונדיק: [kéynəm]; די קונדן (ל″ר).
cliff
(דער) פעלדז (אויך: פעלז) (ל″ר: -ן);
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש; בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) סקאַלע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} (דער) אָפּהאַנג (ל″ר: -ען).
cliff’s edge: at cliff’s edge
בײַם ברעג פונעם פעלדז; בײַם ברעג דאַך;
{מער ליטעראַריש:} בײַם ראַנד פון אַ תהום [at(ə)(h)óm].
cliffhanger
(דער) שפּאַנענדיקער אויסלאָז; (דער) העכסט⸗שפּאַנענדיקער ענד⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) קליפהענגער (ל″ר: -ס).
climactic
קלימאַקסיש.
climate
(דער) קלימאַט [klimát] צי [klímat] (ל″ר: -ן).
climate change
(די) קלימאַטישע פאַרענדערונג (\פאַרוואַנדלונג \איבערבײַטונג);
{אָפּלאַכעריש, אָנזידלדיק בײַ די ניט⸗גלייביקע צו דער זאַךן:} קלײַמעט טשיינדזש; קלײַמעט טשיינדזש — שמײַמעט טשיינדזש.
climate change denial
(די) קלימאַטישע פאַרלייקענונג.
climate change denier
(דער) קלימאַטישער פאַרלייקענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קלימאַטישע פאַרלייקענערין (ל″ר: -ס).
climax (n.)
(דער) שפּיץ (ל″ר: -ן); (דער) גמר [gmár]; (דער) קלימאַקס (ל″ר: –ן); (דער) הויכפּונקט (ל″ר: -ן).
climax (v.) (sexually)
אָנקומען; דערגיין (ל″ע: דערגאַנגען); האָבן (אַן) אָרגאַזם;
{מיט הומאָר:} גמרעווען [gmárəvən].
(.climb (n
(די) קלעטערניש (ל″ר: -ן); (די) אַרויפקלעטערונג (ל″ר: -ען); {עמאָטיוו:} (די) קריכעניש (ל″ר: -ן);
{פיגוראַטיוו וועגן אַ מענטשן:} (דאָס\דער) אַרויפאַרבעטן זיך; (די) שטײַגונג בײַ דער אַרבעט.
(.climb (v
קלעטערן; {אָפטמאָל עמאָטיוו}: קריכן (ל″ע: געקראָכן);
{פיגוראַטיוו; עמאָטיוו:} זיך דראַפּען.
climb down (in demands or negotiation)
פאַרקלענערן (\פאַרמינערן) די פאָדערונגען; פאַרלינדערן די פאַרלאַנגען; זיך אַראָפּלאָזן פון דער לכתחילהדיקער פּאָזיציע [ləkhatkhílə-dikər];
מאַכן אַ פּשרה [apshórə], דרומדיק: [apshú:rə].
climb down (physically)
אַראָפּקלעטערן; {צומאָל עמאָטיוו:} אַראָפּקריכן.
climb up (physically)
אַרויפקלעטערן; {צומאָל עמאָטיוו:} אַרויפקריכן.
climb up (ladder of success or achievement)
זיך אַרויפאַרבעטן; זיך אַרויפהייבן; שטײַגן בײַ דער אַרבעט.
climber
(דער) קלעטערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{פיגוראַטיוו און ביטולדיק, למשל וועגן קריכן אַוואו מען דאַרף ניט; וועגן חנפענען; וועגן גיין\טאָן צו פּאַמעלעך):}
(דער) קריכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קריכערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) קריכערקע (ל″ר: -ס)
climber (ivy)
(די) קלעטערבלעטער (ל″ר); (די) קריכנדיקע בלעטער (ל″ר).
clinch (a deal)
אָפּשליסן (\דערגרייכן) (אַ הסכם) [ahéskəm].
clincher
(דער) הסכם⸗ברענגער [héskəm] (ל″ר: -ס); (דער) טאָלק⸗מאַכער (ל″ר: -ס).
cling
{צו אַ מענטשן:} זיך טוליען (צו); זיך אָנהאַלטן (אין);
{צומאָל מיט אומגעדולד צי ביטול:} זיך צוטשעפּענען (צו); זיך אײַנעסן (אין);
{וועגן אַ שטאָף, קליידונג, וכו′:} זיך קלעפּן; (שטײַף) אַרומנעמען.
cling to a (/the) hope
זיך אָנהאַלטן אָן אַ האָפענונג.
clinic
(די\דער) קליניק (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
clinical
קליניש; קליניקאַליש.
clinical psychiatry (/psychology)
(די) קלינישע פּסיכיאַטריע (\פּסיכאָלאָגיע).
clinical trial
(די) קלינישע פּרואוו⸗שטודיע (ל″ר: -ס).
(clip (n.) (from video/film
(דער) קליפּ (ל″ר: -עס; אויך: -ן); (דער) אָפּקליפּ (ל″ר: -ן); (דער) אויסצוג (ל″ר: -ן);
(clip (n.) (for paper/clothing
(דאָס\דער) קלעמערל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אַ גרויסלעכער:} (דער) קלאַמער (ל″ר: -ן).
clip somebody’s wings (fig.)
{מיט דאַטיוו:} (עמעצן) אָפּהאַקן (\אָפּשנײַדן) די פליגל; אָפּהאַקן די קראַפט; אָנלערנען ווער איז באַלעבאָס;
{מיט אַקוזאַטיוו:} אַנטקרעפטיקן.
clippers
(דאָס\די) שערל (ל″ר: -עך); (די) שער (ל″ר: -ן).
clipping (n.) (from newspaper etc)
(דער) אויסשניט (ל″ר: -ן).
clippings (of nails)
(די) אָפּגעשאָרענע (\אָפּגעשוירענע) נעגל.
clique
(די) קליקע (ל″ר: -ס); (די) כנופיא [knúfyə], דרומדיק: [knífyə] (ל″ר: -ס; אויך: כנופיות);
{מיט סאַטירישער אינטאָנאַציע:}
אַ חברה [akhévrə] (ל″ר: -ס; אויך: חברות); אַ חבריא [akhavráyə], אויך: [akhevráyə] (ל″ר: חבריות); אַ חברותא [akhavrúsə], דרומדיק: [akhavrí:sə] (ל″ר: -ס; אויך: חברותות).
cliquish
קליקעוואַטע; קליקיש; קליקעמעסיק;
קלײַזלדיק; פאַרקלײַזלט; אײַנגעקלײַזלט.
clitoral
קליטאָריש; קליטאָראַל.
clitoral orgasm
(דער) קליטאָר(י)שער אָרגאַזם.
clitoris
(די) קליטאָרע (ל″ר: -ס);
{אינטים צי שפּאַסיק:} (דאָס\די\דער) קיצל⸗צינגל (ל″ר: -עך);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דאָס\די\דער) צינגל (ל″ר: -עך).
cloak (n.)
(די) פּעלערינע (ל″ר: -ס); (דער) אייבער⸗מאַנטל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) אייבער⸗בגד [bégəd], דרומדיק: [béygət] (ל″ר: ⸗בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: [b(ə)gú:dəm]); (דער) סורדוט (ל″ר: -ן).
cloak in (v.) (fig.)
אַרײַנהילן אין; פאַרהילן אין; באַדעקן אין; פאַרבאַהאַלטן אין;
אײַנטונקען אין; איבערוואַשן אין; פאַרפּאַקן אין\מיט.
cloaked in secrecy
אײַנגעהילט (\אײַנגעוויקלט \פאַרהוילן) אין סודותדיקײַט (\געהיימעניש) [sóydəz-dəkayt], צפונדיק: [séydəz-dəkayt].
cloak-and-dagger
שפּיאָנאַזש⸗געפאַריק; שפּיאָנאַזש⸗סכנותדיק [shp(i)yonázh|sakónə(z)-dik], דרומדיק: [shp(i)yonázh|sakú:nə(z)-dik];
{פראַזעס:} אויף שפּיאָנישן מעסערשטעך; פון מלשינים מחבלים [malshínəm|məkhábləm].
cloakroom
(דער) גאַרדעראָב (ל″ר: -ן); (דער) מאַנטל⸗צימער (ל″ר: -ן).
clobber
אַזוי ריכטיק צעהרגענען [tsəhárgənən] (\צעשלאָגן \צעקלאַפּן \צעממיתן [tsəméyməsn], דרומדיק: [tsəmáyməsn]);
{טאָמער אַשטייגער וועגן אַ מלוכה אָדער אַרמיי:} צעשמעטערן; צעפּיצלען (אויף שטיקעלעך).
clock
{אויף דער וואַנט:} (דער) זייגער (ל″ר: -ס);
{וואָס שטייט פאַר⸗זיך:} דער גרויסער זייגער (ל″ר: -ס).
clock hands
די ווײַזערס [váyzərz], דרומדיק: [vá:zə(r)z].
clock in
אַרײַנשרײַבן זיך; אײַנשרײַבן זיך.
clock out
אַרויסשרײַבן זיך; אויסשרײַבן זיך.
clock tower
(דער) זייגער⸗טורעם (ל″ר: -ס).
clock: o’clock
אַזייגער; („צוויי אַזייגער בין איך פאַרנומען, דרײַ אַזייגער ביסטו פאַרנומען, איז לאָמיר זיך טרעפט אַרום פיר צי אפשר האַלב פינף, גוט?“);
{דיאַלעקטיש:} <נומער פון דער שעה> + -ע (צווייע, דרײַע, פירע);
{אזהרה: בשעת ווען בײַ אַ מיעוט וואָס ריידן טיף דרומדיק דיאַלעקטיש איז אינגאַנצן נאַטירלעך די פאָרמע אויף „-ע“ („איך וועל אָנקומען צווייע אָדער דרײַע“), באַקומט זיך מאָדנע⸗משונהדיק דעמאָלט ווען אָנהייבער סטודענטן פון קלאַסן און קלובן נעמען נוצן אַ קאָנפיגוראַציע פון אייגנשאַפטן וואָס טרעפן זיך קיינמאָל ניט אינאיינעם אין דער נאַטירלעכער שפּראַך גופא. צי דער אַזויגערופענער טעאָרעטישער יסוד פון לחלוטין אומנייטיקע און אָפטמאָל שעדלעכע רעפאָרמען אַזעלכע איז אײַנגערעדטער פּוריזם („וואָס ווײַטער פון דײַטש“, אַפילו טעאָרעטיש קען עמעצן „צווייע“ אויסקומען ווײַטער פון „צוויי אור“ איידער „צוויי אַזייגער“), צי אַ טשיקאַווער „דרומיזם“ („וואָס טויג אַ ליטעראַרישע שפּראַך וואָס אַמאָליקע ליטוואַקעס האָבן צופיל געהאַט דאָרטן אַ דעה, מען דאַרף לעת עתה נקמה נעמען אין די וואַנצן“), איז עס דברים בטלין ומבוטלין, בפרט נאָך אַז דער אָנהייבער ווייסט נעבעך ניט, אַז אַזעלכע טיף⸗דיאַלעקטישע פאָרמעס אָפּגעזונדערט פון אַלע אַנדערע שטריכן פון יענעם דיאַלעקט גיבן דעם תלמידס רייד אַ פּנים פון לעכערלעכקײַט אין די אויגן פון נאַטירלעכע יידיש ריידנדיקע (פון אַלע דיאַלעקטן — דער עיקר צוליבן בוֹלטן צונויפשטעל פון עלעמענטן וואָס בײַ איין בשר⸗ודם טרעפט מען זיי קיינמאָל ניט נאַטירלעכערהייט, אלא וואָדען, פּוריסטן, אויסבויאיסטן, נאָרמאַטיוויסטן האָבן זיי צונויפגעבראַכט מיטן אויג אויף אַן אַ נ ד ע ר שפּראַך, ניט יידיש). נמצא אַז דאָ קען פאַראַן זײַן אויך אַ שמץ גניבת דעת — פאַרשטייט זיך בשגגה}.
clockwise
מיטן זייגער; ווי ס′גייט דער זייגער; ווי דער זייגער גייט; זייגערווײַלעכץ.
clockwork: like clockwork
אַקוראַט (\פּינקטלעך \גענוי \ממש [máməsh]) ווי אַ זייגער.
clog (n.) (shoe)
(די) קלומפּע (ל″ר: -ס).
clog (up) (v.)
פאַרשטאָפּן.
clogged up
פאַרשטאָפּט.
cloistered (existence, life)
אָפּגעזונדעט (\אָפּגעטיילט \פונאַנדערגעטיילט) פונעם אַרום (\פון אַלעמען);
{לומדיש; בײַ טייל נאָר יידישלעך, בײַ טייל אוניווערסאַליזירט:} פּרישותדיק [prí(y)shəz-dik]; אין פּרישות [in-prí(y)shəs]; מעשה פּרוש [màysə-pórəsh], דרומדיק: [mà:sə-pú:rəsh].
(.clone (n
(דער) קלאָן (ל″ר: -ען);
{פיגוראַטיוו; פראַזע:} (שיער ני(ש)ט קיין) גענעטישע קאָפּיע [kópyə].
(.clone (v
קלאָנירן; פאַרקלאָנעווען; מאַכן אַ קלאָן.
(.cloning (n
(די) קלאָנירונג (ל″ר: -ען);
{ביטולדיק צי אָפּלאַכעריש:} (די) קלאָנערײַ.
close (n.)
(דער) שלוס; (די) אָפּשליסונג; (דער) אויסלאָז; (די) פאַרענדיקונג; (די) פאַרמאַכונג; (דער) סוף [sof].
(.close (v
{בנוגע צײַט, אַשטייגער וועגן אַ טרעפעניש:}
אָפּשליסן; שליסן; פאַרמאַכן; דערקלערן פאַר געענדיקט;
{בנוגע אָרט, אַשטייגער וועגן אַ צימער אָדער בנין:}
פאַרמאַכן; צומאַכן;
{טאָמער דווקא מיט אַ שלאָס:} פאַרשפּאַרן; פאַרשליסן.
close (v.) (on a house or other purchase)
שליסן דעם קנין [kí(n)yən]; פאַרענדיקן דעם אָפּקויף.
Close (keyboard command)
פאַרמאַכן.
(close (adj.) (nearby
נאָענט (אויך: נאָנט); דערלעבנדיק; דערבײַאיק.
close (adv.) (nearby)
נאָענט (אויך: נאָנט); דערלעבן; דערבײַ; אָטאָ דאָ(רטן) ני(ש)ט ווײַט.
close (differentiated by just a little)
גאַנץ נאָענט; זייער נאָענט (איינער מיטן אַנדערן); כמעט די זעלב(יק)ע זאַך [kəmát].
close attention: pay close attention
זיך צוהערן מיט קאָפּ (\מיט אויפמערקזאַמקײַט).
close call: it was a close call
ס′איז געווען שיער שיער; מ′איז קוים (\קאַם) אַרויס (מיטן לעבן); מ′איז קוים קוים (\קאַם קאַם) אַרויס (דערפון);
ס′האָט געהאַלטן שמאָל.
close range: at close range
סאַמע נאָענט; ממש נאָענט [máməsh]; פון דער נאָענט.
close reading
(די) פאָרזיכטיקע איבערלייענונג (ל″ר: -ען); (די) פּרטימדיקע איבערלייענונג [prótəm-dikə], דרומדיק: [prú:təm-dikə] (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) בפירוש לייענען יעדעס (\יעדן) וואָרט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
close (out) the deal
אָפּשליסן דעם אָפּמאַך (\הסכם [héskəm]).
close the door
פאַרמאַכן (\צומאַכן) די טיר.
close to each other (be spiritually intimate)
איינער מיטן אַנדערן נאָענט;
{טאָמער גײַסטיק זייער נאָענט מיט עמעצן; לומדיש:} זײַן (מיט עמעצן) נפש אחת [nèfəsh-ákhəs], דרומדיק: [nèyfəsh-á(:)khəs];
{פראַזע:} ונפשו קשורה בנפשו [vənáfshoy|k(ə)shùrə-b(ə)náfshoy], דרומדיק: [vənáfshoy|k(ə)shì:rə-b(ə)náfshoy], צפונדיק: [vənáfshey|k(ə)shùrə-b(ə)náfshoy] (′און דעמס נשמה איז געקניפּט מיט יענעמס′ < בראשית מ″ד: ל′).
close: be close to
{בייגעוודיק:} זײַן אַ נאָ(ע)נטע(ר) (\היימישע(ר) \אינטימ(יש)ע(ר));
זײַן נאָ(ע)נט מיט; זײַן היימיש מיט; זײַן אינטים מיט;
{שמועסדיק:} זײַן כל⸗ולך מיט [kólv(ə)-lòkh]; זײַן פּאַנעבראַט (\פּאַני⸗בראַט) מיט.
(closed (not open
פאַרמאַכט; צוגעמאַכט;
{טאָמער טאַקע מיט אַ שלאָס צי שלעסער:} פאַרשפּאַרט; געשלאָסן; פאַרשלאָסן.
closed book (fig.)
(אַ\דער) ספר החתום [sèyfər-(h)akhósəm], דרומדיק: [sàyfə(r)-(h)akhú:səm].
closed captioning (CC)
(דער) ברירהדיקער עקראַן⸗טעקסט [bréyrə-dikər], דרומדיק: [(bráyrə-dikə(r] (ל″ר: -ן);
{נוסח אַמעריקע; אינטערנעטיש:} (דער\די) קלאָזד קעפּטשאָנינג.
closed syllable (n.)
{באַליבט בײַ יידישע לינגוויסטן:} (דער) פאַרמאַכטער טראַף (ל″ר: -ן);
{בכלל:} (דער) פאַרמאַכטער זילב (ל″ר: -ן); (דער) געשלאָסענער זילב (ל″ר: -ן).
closed syllable (adj.)
{באַליבט בײַ יידישע לינגוויסטן:} פאַרמאַכט⸗טראַפיק; {אַ קאַפּ פאַרהיימישט:} פאַרמאַכטער⸗טראַפעדיק;
{בכלל:} פאַרמאַכטער⸗זילביק;
{פּרעדיקאַטיוו; אַלץ אַדווערביאַל⸗פּרעפּאָזיציאָנעלע פראַזע:} אין אַ פאַרמאַכטן טראַף (\זילב); אין פאַרמאַכטע טראַפן (\זילבן).
closed: Case closed!
פאַרטיק אַ געשעפט!; אַראָפּ פון מאַרק!; פאַרטראַכט און געמאַכט!; געענדיקט און פאַרענדיקט!;
{מער עמאָטיוו:} שוין!; פאַרטיק; אויס!;
{טאָמער דווקא וועגן אַ משפּט גופא:} דער משפּט איז אויס (\געשלאָסן) [míshpət].
closer
נעענטער (אויך: נענטער).
closer: get closer to
זיך דערנע(ע)נטערן צו.
closet
(דער) אַלמער (ל″ר: -ס); (די) שאַפע (ל″ר: -ס); (די\דער) שאַנק (ל″ר: שענק);
{דיאַלעקטיש אויך:} (דער) אַלקער (ל″ר: -ס).
closet: come out of the closet
זיך אַליין אַרויסאַנטפּלעקן; לאָזן וויסן פאַר לײַטן ווער מען איז אויף אַן אמת [anéməs].
closeted
פאַרמאַכט אין זיך אַליין; באַהאַלטן (\פאַרבאָרגן) פונעם אַרום.
(closing (on a purchase or deal
(די) שליסונג (פונעם קנין [kí(n)yən]) (ל″ר: -ען); (די) פאַרענדיקונג (ל″ר: -ען);
{שמועסשפּראַכיק:} די לעצטע מזל⸗ברכה [màzl-brókhə], דרומדיק: [màzl-brúkhə].
closing argument(s)
(די) שליסנדיקע אַרגומענטן (ל″ר); (די) שלוס⸗רעדע (ל″ר: -ס);
{מער לעגאַליסטיש:} (דער) אַדוואָקאַטישער סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: סך⸗הכלען [sakhákl]).
closure (upon mourning, after painful events)
(די) פאַרענדיקונג פון דער עגמת נפש תקופה [àgməs-néfəsh|tkùfə], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh|t(ə)kì:fə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) איבערגאַנג; (די) פאַרמאַכעניש; (די) אָפּשליסעניש.
clot (of blood)
(דער\די) בלוט⸗קויל (ל″ר: -ן); (דער) טראָמב (ל″ר: -ן).
clot buster
(דער) בלוט⸗צעלאָזער (ל″ר: -ס).
(.cloth (n
(דער) שטאָף; (דער\דאָס) טוך;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) סחורה [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə].
(.cloth (adj
געוואַנטענע(ר); צײַגענע(ר); טוכענע(ר).
cloth: piece of cloth
(דאָס\דער) טיכל (ל″ר: -עך).
(.cloth: not of the same cloth (fig
ניט פונעם זעלב(יק)ן פאָדעם;
{לומדיש:} לא מעור אחד [lóy|mey-òyr-ékhod], דרומדיק: [lóy|may-òyr-éykhot], צפונדיק: [léy|mey-èyr-ékhod].
clothe
באַקליידן; אָנטאָן (עמעצן) קליידער; דערמעגלעכן די באַקליידונג.
clothes
(די) מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר); די קליידער (ל″ר);
{עמאָטיוו:} (די) אָנטועכצער (ל″ר);
{דער עיקר דווקא וועגן אַ יחיד:} (די) בגדים [bgódəm], דרומדיק: [bgú:dəm] (ל″ר);
{מער אין אַלגעמיין:} (די) באַקליידונג.
clothing
(די\דאָס\דער) אָנטועכץ; (די) באַקליידונג; (די) מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר);
{לומדיש:} די הלבשה [di-(h)albóshə], דרומדיק: [di:-(h)albú:shə]; (די) בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: b(ə)gú:dəm[].
clothing hanger
(די) וועשלקע (ל″ר: -ס).
clothing industry
(די) מלבושים⸗אינדוסטריע [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm];
{גוטמוטיק סלענגיש:} (די) שמאַטע⸗ביזנעס.
clothing store
(די) קליידער⸗קראָם (ל″ר: -ען); (די) מלבושים⸗קראָם [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר: -ען);
{הערה: אמת, אין דער טראַדיציאָנעלער אַמאָליקער „שניטקראָם“ האָט מען ווען⸗ניט⸗ווען געקענט טרעפן אויך פאַרטיקע בגדים; דאָס איז גיכער הײַנט אַן ענין פון פאַרשטיין אַמאָליקע כתבים, ס′קען פונדעסטוועגן עד היום אָנגעווענדט ווערן בנוגע אַ קראָם וואָס האַנדלט סײַ אין וואַרע סײַ אין פאַרטיקע}.
clotting (of blood)
(די) בלוט⸗קוילונג (ל″ר: -ען); (די\דאָס) בלוט⸗גליווערניש (ל″ר: -ן).
(.cloud (n
(דער) וואָלקן (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו, מיט געפילן וואָס גייען טיפער איידער דער וועטער, ווען⸗ניט⸗ווען מיט אַן אָנצוהערעניש וועגן שלעכטיקײַטן פאַרבונדן מיט דער סימבאָלישקײַט פון טונקעלע וואָלקנס:}
(די) כמאַרע (ל″ר: -ס).
cloud (n.) (internet)
„די (גרויסע) כמאַרע“; „דער (גרויסער) וואָלקן“.
(.cloud (v. trans
פאַרנעפּלען; פאַרוואָלקענען; פאַרטונקלען; פאַרדרייען; פאַרמישן; {טאָמער דווקא מיט אַ שלעכטער כוונה:} פאַרכמאַרען;
{פראַזעס:} שיטן זאַמד אין די אויגן.
cloud: cast a dark cloud over
איבערציען דערויף אַ פינצטערע (\שוואַרצע) כמאַרע; שטעלן אין פאַרדעכטיקײַט; פאַרשוואַרצן; פאַרפינצטערן.
cloud: on cloud (number) 9
(זײַן) אויפן זיבעטן הימל; {הערה: טאָמער וויל מען מיט איראָניע שילדערן אַ מענטשן אַלץ נ י ט הונדערט פּראָצענט צופרידן מיט אַוואָס⸗ניט⸗איז:} אויפן זעקסטן הימל.
(זײַן) אין גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn] דיאַלעקטיש צפונדיק אויך: [ganéydim]; (זײַן) גליקלעך; (זײַן) אויסער זיך פון פרייד;
{לומדיש: (זײַן) מלא שמחה [mólə|símkhə], דרומדיק: [mú:lə|símkhə];
{פראַזעס; דריקן אָפט אויס אַ קאַפּ ביטול (צי ניט⸗פאַרגינונג) לגבי דעם וואָס איז אין זיבעטל הימל: (ער\זי) שווימט אין גליק; רײַבט (זיך) די הענט; פּאַטשט זיך אין בײַכל.
cloudiness
(די) פאַרוואָלקנטקײַט; (די) וואָלקנדיקײַט; (די) פאַרכמאַרעניש;
{פיגוראַטיוו:} (די) אומקלאָרקײַט; (די) מטוטשטשדיקײַט [mətúshtəzh-dəkàyt], דרומדיק: [mətíshtəzh-dəkàyt].
cloudless
וואָלקנלאָז; כמאַרעלאָז;
{פּרעדיקאַטיוו:} אָן אַן איינאיינציקן וואָלקן; אָן אַן איינאיינציקער כמאַרע.
cloudy
וואָלקנדיק; פאַרוואָלקנט; פאַרכמאַרעט;
{פּאָעטיש:} כמאַרנע; כמורנע;
{פיגוראַטיוו:} נעפּלדיק; מטושטש [mətúshtəsh], דרומדיק: [mətíshtəsh]; פאַרוויקלט; אומקלאָר.
clout: have clout
האָבן די וואָגיקײַט אויף (צו) באַאײַנפלוסן;
האָבן אַ כח השפּעה [akòyəkh-(h)ashpóə], דרומדיק: [akòyəkh-(h)ashpú:ə], צפונדיק: [akèyəkh-(h)ashpó(y)ə];
האָבן סטאַזש; האָבן אַ ממשותדיקע דעה [àmamóshəz-dikə|déyə], דרומדיק: [àmamú:shəz-dikə|dáyə].
clown
{טאָמער אַ פּראָפעסיאָנעלער:} (דער) פּאַיאַץ [payáts] (ל″ר: -ן); (דער) קלאָון (ל″ר: -ען);
{טאָמער סתם:} (דער) לץ [léts] (ל″ר: לצים [léytsəm], דרומדיק: [láytsəm], אויך: ליצנים [lətsónəm], דרומדיק: [lətsú:nəm]); {הערה אין עלטערן לשון איז דער „ליצן“ [léytsn] געווען אויך אַ פּראָפעסיאָנעלער (ל″ר: ליצנים}.
clown around
זיך אַרומלצעווען [arúm-lètsəv(ə)n], דרומדיק: [arúm-lètsəv(ə)n]; פּאָיאַצעווען; מאַכן (\טאָן) פון געלעכטער (\שפּאַסיקײַט) וועגן.
(club (society, group
(דער) קלוב (ל″ר: -ן);
{וועגן טראַדיציאָנעל⸗יידישע; טאָמער וועגן מאָדערנע איז מיט שפּאַסיקײַט:} (די) חברה [khévrə] (ל″ר: חברות).
(club (weapon
(דער) שטעקן (ל″ר: -ס); (די) פּאַלקע (ל″ר: -ס);
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו ווען מ′שלאָגט מיט אַ פעסטן שטעקן, פונדעסטוועגן אַ סברא דער הויפּט⸗טערמין אויף אַוועלכן⸗ניט⸗איז שטעקן וואָס ווערט גענוצט אויף שלאָגן — שטאַמענדיק פונעם אײַזן אויף אויפפּראַלן בויוואַרג וכדומה:}
(דער) לאָם (ל″ר: -ען).
(club (v.) (attack
באַפאַלן מיט אַ לאָם (שטעקן\פּאַלקע).
clubhouse
(דער) קלוב (ל″ר: -ן).
club (v.): go clubbing
גיין טרינקען איבערן (\איבער דער) שטאָט; גיין אַ הוילע טאָן אין די נאַכט⸗לאָקאַלן.
cluck (v.)
קוואָטשקען.
(.clue (n
אַ רמז [aréməz], דרומדיק: [aréyməs] (ל″ר: רמזים [rəmózəm], דרומדיק: [rəmózəm]); אַן אָנוואונק (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַ רמיזא [ar(ə)mízə];
{פראַזע:} אַ זאַך (\פּרט [prat]) וואָס לאָזט פון זיך אָפּדרינגען (\וואָס גיט אויף אָנצוהערעניש).
clue: I haven’t a clue
איך האָב ני(ש)ט קיין (שום) אַנונג; איך הייב ני(ש)ט אָן צו וויסן; איך האָב ני(ש)ט די קלענסטע השגה [hasógə], דרומדיק: [h)asúgə)];
{פראַזעס:} זאָל איך אַזוי וויסן פון צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; פון וואַנעט (\וואַנען) זאָל איך וויסן?.
clueless
גלאַט תמעוואַטע [taməvátə]; ניט האָבנדיק קיין אַנונג; אָן אַוועלכער ני(ש)ט איז אַנונג; (זײַן) אַ שאינו יודע לשאול [sh(ə)èynə-yədèyə-lísh(oy)l] ′וואָס ווייס גאָר ניט אַוואָס צו פרעגן′ {< פון די פיר זין וואָס אין דער הגדה}; וואָס הייבט ניט אָן צו וויסן; אָן אַ ברעקל וויסן (\קענטעניש \ צוגרייטונג וכו′);
{טאָמער דווקא אַטריבוטיוו:} אַנונגלאָז; (לחלוטין) אומוויסנדיק [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; השגהלאָז [hasógə-lòz], דרומדיק: [h)asúgə-lòs)]; ממש עם⸗הארציש [màməsh|àmərátsish].
clumsiness
{וועגן פיזישער באַוועגונג:} (די) אומגעלומפּערטקײַט; גיין (\שפּרינגען, לויפן וכו′) ווי אַ קלאָץ; (די) קלאָצישקײַט.
{וועגן יענעמס אַרגומענטירונגס⸗מעטאָדאָלאָגיע, פראַזעס}: אומגעלומפּערט!; שוואַכע ראיות! [ráyəs] {ל″ר}; שוואַכלעך געדרשנט [gədárshnt].
clumsy
אומגעלומפּערט [ím-gəlímpə(r)t]; [ùm-gəlúmpərt];
{דווקא וועגן ווערטער און סטיל: האַמעטנע [hámətnə];
{פיזיש:} ווי אַ קלאָץ; קלאָצעוואַטע; מעשה קלאָץ.
(cluster (of grapes, etc
(דאָס\דער) שטענגל (ל″ר: -עך).
cluster (v. intrans.)
זיך באַווײַזן (\יאַווען) אינאיינעם (\צוזאַמען).
cluster bomb
(די) געקלומפּערטע באָמבע (ל″ר: -ס); (די) קאַסעטן⸗באָמבע (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (די) קלאָסטער⸗באָמבע (ל″ר: -ס).
clutch (pedal)
(דער) קלאָטש; (דער) קאָפּל.
(.clutter (n
(די) אָנגעוואַרפעכץ; (די) אָנגעוואָרפנקײַט;
אַ הקדש (בײַ עמעצן) [a-hégdəsh].
clutter up
אָנוואַרפן; פאַרוואַרפן; אָנשטאָפּן;
{טאָמער אין שפּראַכיקן זין וועגן אַ טעקסט:} אָנפּיאַטשקען.
!clutter: Clear the clutter
מאַך אַ סדר! [séydər], דרומדיק: [(sáydə(r]; מאַך אָרדענונג!; מאַך אַ פּאַראַדיק!;
פראַזע: דערגיי אַ טאָלק מיט די זאַכן!.
coach (trainer)
(דער) קאָטש (ל″ר: -עס); (דער) וועגווײַזער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער דווקא אין תחום פון ספּאָרט אויך:} (דער) טריינער (אויך: טרעינער) (ל″ר: ø; אויך: -ס); (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אזהרה: „אפשר טאַקע אַ שאָד“, אָבער די סעריע „טרענירער“, „טרענירערקע“, „טרענירונג“, „טרענירן“, „אויסטרענירן“, וכו′ קען מען ניט נוצן, אָן דעם עס זאָל אַרויסרופן אַ ניט⸗אויפהערלעכן (און דווקא אומגעוואונטשענעם) געלעכטער און שפּאַסיקײַט (דאָקטוירים הייסן טאַקע לאַכן) וואָס שטאַמט פון דער ענלעכקײַט מיט „טרענען“, „טרענער“, „טרענערקע“ וכו′ און דעם לייענערס געפיל אַז דאָ האָט מען „נאָרמאַליזירט פאַר דער כלל⸗שפּראַך אויף ′טרענירן′“ וכו′; די שפּראַך האָט דאָך אויך אירע קאַפּריזן; דער תלמיד זאָל בעסער געוואָר ווערן אַפריער דורך אויפריכטיקײַט, ניט נאָרמאַטיוויסטישע פּרואוון וואָס קענען אומגעוואונטשענערהייט אַרײַנפאַלן אין גניבת דעת}.
coach (for life and success)
(דער) צוהעלפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) צוהעלפערין (ל″ר: -ס);
(דער) לעבנסלערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) לעבנסלערערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) מורה דרך [mòyrə-dérəkh], דרומדיק: [mòyrə-déyrəkh], צפונדיק: [mèyrə-dérəkh].
(coach (horse drawn
(די) קאַרעטע [kárətə] (אויך: [karétə]) (ל″ר: -ס); (דער) קאַרעט [karét] (ל″ר: -ן);
(דער) וואָגן (ל″ר: -ס; אויך: וועגענער; וועגן).
coachman
(דער) פורמאַן (ל″ר: -עס [furmánəs]);
{מיט ביטול:} בעל⸗עגלה [bàlagólə], דרומדיק: [balagú:lə] (ל″ר: -ס; אויך: ⸗עגלות).
coal
(די) קוילן (ל″י: קויל).
coal mine
(די\דער) קוילן⸗גרוב (ל″ר: ⸗גריבער); (די) קוילן⸗שאַכטע (ל″ר: -ס).
coal: carry coal to Newcastle
פירן שטרוי קיין מצרים [mitsráyəm]; פירן טליתים אויף בערשאַד [taléysəm], דרומדיק: [taláysəm]; פירן אתרוגים אויף יאַנאָווע [esróygəm], צפונדיק: [esréygəm]; פירן ש″סן אויף ווילנע [shásn]; שיקן געלט אין אַמעריקע; פירן שניי אין סיביר.
coalition
(די) קאָאַליציע [koàlítsyə] (ל″ר: -ס).
coalition building
(די) קאָאַליציע⸗בויאונג (ל″ר: -ען).
coarse
שאָרסט שאָרסטקע; ני(ש)ט⸗גלאַטיק;
{טאָמער אין פיגוראַטיוון זין וועגן מענטשלעכן אויפפיר:}
גראָב; פּראָסט; געמיין; אומאיידל; ני(ש)ט⸗איידל; אומהעפלעך.
(.coarseness (fig
(די) גראָבקײַט; (די) אומאיידלקײַט; (די) געמיינקײַט; (די) אומאיידלקײַט.
(.coast (n
(דער) ברעג⸗ים [brèg-yám];
{מער פאָרמעל:} (דער) ים⸗ברעג [yám-brèg] (ל″ר: -עס; אויך: -ן).
coast (v.)
פאָרן אויף אימפּעט; רעדלען.
coast guard
(דער) ים⸗וואַך [yám-vakh].
coast line
(דער) ים⸗ברעג [yám-brèg] (ל″ר: -ן); (די) ים⸗ליניע [yám-lìn(ə)yə] (ל″ר: -ס).
(coast to (easily achieve
גרינג דערגרייכן; לײַכט דערגיין.
coat
(דער) מאַנטל (ל″ר: -ען); (דער) אייבערמאַנטל (ל″ר: -ען); {דיאַלעקטיש:} (דער) פּאַלטן (ל″ר: -ס);
{אויב וועגן אַ קליינינקן, דער עיקר פאַר אַ קינד:} אַ מאַנטעלע (ל″ר: -ך);
{הערה: אין טייל דיאַלעקטן דיפערענצירט זיך דער דימינוטיוו „מאַנטעלע“ (′קליינינקער מאַנטל′) פון „מענטעלע“ (צו אַ ספר תורה). אין אַנדערע פאַרקערט — ניט}.
coat hanger
(די) וועשלקע (ל″ר: -ס).
coat rack
(דער) מאַנטל⸗הענגער (ל″ר: -ס).
coax
פּרובירן (\פּרואוון) אײַנריידן (\אײַנרעדן \צוריידן \צורעדן \פּועלן [póy(ə)ln], צפונדיק: [péy(ə)ln]);
באַאײַנפלוסן; משפּיע זײַן [mashpíyə-zayn].
cobble-stone (street / sidewalk / square)
(דער\די) ברוק; (דער) ברוקירטער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
cobra
(די) קאָברע (אויך: קאָבראַ) (ל″ר: -ס).
cobweb
(דער\דאָס) שפּינוועב(ס) (ל″ר: ø);
{ליטעראַריש, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) פּאָוועטינע (ל″ר: -ס).
cocaine
(דער) קאָקיין (אויך: קאָקען).
cocaine addict
(דער) קאָקיין⸗אַדיקט (ל″ר: -ן).
Cochin (India)
{אָן אַן אַרטיקל:} קאָצין; (אויך): קוצין [kótsin].
cockeyed
קרום; קרומעוואַטע; פאַרקרימט;
{וועגן אויגן:} קאַסאָקע;
{פיגוראַטיוו:} לעכערלעך; ווילד⸗נאַריש; שטותעוואַטע [shtùsəvátə], דרומדיק: [shtìsəvátə].
cockpit
(די) קאַבינע (ל″ר: -ס); (דער) פּילאָטן⸗קאַמער (ל″ר: -ן); (דער) קאָקפּיט (ל″ר: -ן).
cockroach
(דער) טאַראַקאַן [tarakán] (ל″ר: טאַראַקאַנעס [tarakánəs]).
cocktail
(דער) קאָקטייל (ל″ר: -ן); (דער) געמישטער לחיים [ləkháyəm] (ל″ר: -ס).
cocoa
(די\דער) קאָקאָאַ.
coconut
(דער) קאָקאָנאָט (ל″ר: -ן); (דער) קאָקאָ⸗נוס (ל″ר: ⸗ניס).
coda
(די) קאָדאַ (אויך: קאָדע) (ל″ר: -ס)
coddle
באַלעווען; פּיעשטשען.
code (n.) (authoritative or legal text)
(דער) קאָדעקס (ל″ר: -ן).
code (n.)
(דער) קאָד (ל″ר: -ן); (דער) שיפער (ל″ר: -ס).
code (v.)
קאָדירן; שטעלן אין קאָד; שיפרירן.
code breaker
(דער) דעשיפרירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאָד⸗ברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
code name
(דער) פּסעוודאָנים (ל″ר: -ען); (דער) געמאַכטער נאָמען (ל″ר: געמאַכטע נעמען); (דער) קאָד⸗נאָמען (ל″ר: נעמען); (דער) געהיים⸗נאָמען (ל″ר: ⸗נעמען).
code of conduct
(דער) אויפפירונג⸗קאָדעקס (ל″ר: -ן).
code switching (ling.)
(די) שפּראַכיקע וואַריאירונג; (די) שפּראַכיקע הינאונצוריק קראַפט; (דער) קאָד⸗סוויטשינג.
code word
(דער) וואָרט⸗סימן [sìmən] (ל″ר: וואָרט⸗סימנים [simónəm], דרומדיק: [simú:nəm]; (דער) פּאַראָל (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′גייט אין אַ פּרואוו⸗וואָרט:} (דער) שבולת [shibóyləs], צפונדיק: [shibéyləs] (ל″ר: -ן); (< שופטים י″ב: ה′-ו′).
code: break (/crack) a/the code
דעשיפרירן; דעקאָדירן; ברעכן דעם קאָד (\שיפער).
code: write code (computers & internet)
שרײַבן קאָד; פאַרקאָדירן; שטעלן אין קאָד.
codeine
(דער) קאָדעאין; (דער) קאָדין.
codification
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָדיפיצירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס גופא:} (די) קאָדיפיקאַציע (ל″ר: -ס).
codify
קאָדיפיצירן.
coding
(די) קאָדירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) קאָדירן.
(.coed (n
(די) סטודענטקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל, אין טייל ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (די) קאָעדיכע (ל″ר: -ס).
(.coed (adj
קאָעד⸗; קאָעדיש;
{פראַזעס:} סטודענטן מיט סטודענטקעס אינאיינעם; בחורים מיט מיידלעך אינאיינעם [bókhərəm], דרומדיק: [búkhərəm].
coerce
נייטן (אויך: נויטן); באַצווינגען; צווינגען;
{סלענגיש:} אויף גראַנדע; בגראַנדע [bəgrándə];
{פראַזעס:} צושטיין מיטן חלף צום האַלדז [kháləf]; (\צום גרגרת [gargérəs], דרומדיק: [gargéyrəs]); צושטעלן צום (\צו דער) וואַנט.
coercion
(דער) צוואַנג; (די) באַצווינגעניש; (דאָס\דער) אַרויפצווינגען; (דאָס\דער) נייטן (אויך: נויטן);
coercive
באַצווינגעוודיק; אַרויפצווינגעריש;
{לומדיש:} בהכרחדיק [bəhékh-rəgh-dik].
coercive measures
(די) באַצווינגונגס⸗מיטלען (ל″ר); (די) צוואַנג⸗טאַקטיק;
{פראַזע:} מיט (פאַרשיידענע) גזירות [gzéyrəs], דרומדיק: [gzáyrəs] (ל″ר).
coexist
קאָעקזיסטירן; לעבן איינער לעבן אַנדערן; איינער דעם אַנדערן טאָלערירן.
coexistence
(די) קאָעקזיסטענץ; (די) צוזאַמענלעבונג.
coexistence: peaceful coexistence
(די) רואיקע קאָעקזיסטענץ; (דאָס\דער) עקזיסטירן אינאיינעם בשלום [bəshóləm], דרומדיק: [bəshú:ləm].
coffee (drink)
(די) קאַווע (ל″ר: –ס; {אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ בכבודיקן אָפּקלײַב פון פאַרשיידענערליי און בפרט עקזאָטישע קאַוועס, קע ןמען מיט גוטמוטיקער באַוואונדערונג אָנווענדן אויך דעם רבים:} קאַוואָעס [kavó(y)əs].
{הומאָריסטיש, וועגן שוואַרצע קאַווע וואָס אַפילו אַ שטרענגער שומר מצוות פאַררעכנט פאַר כשר:}
משקה ישראל [máshkə-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [máshkə-(y)isrú:(ə)l] {מיטן מעגלעכן (פאָלקלאָריסטישן) בײַ⸗באַדײַט אַז יידן „טרינקען פאָרט ווייניקער“ (אַלקאָהאָל) און אַז שוואַרצע קאַווע טויג יעדן יידן, זאָל זײַן דער סאַמע אָפּגעהיטענער}.
coffee (social event)
(די) קאַווע; (די) קאַווע⸗טריקעניש (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} אַ שעה בײַ אַ גלעזל קאַווע; קומען אויף אַ גלאָז קאַווע; קומען אויף קאַוועס.
coffee beans
(די) קאַווע⸗בעבלעך (ל″ר).
coffee maker
(דער) קאַווע⸗מאַכער (ל″ר: -ס); (די) קאַווע⸗מאַשין (ל″ר: -עס; אויך: -ען);
{טאָמער אַ טראַדיציאָנעל⸗אַלטמאָדישער מכשיר סײַ צו טיי סײַ צו קאַווע:} (דער) טשײַניק (ל″ר: -עס);
{אזהרה: די המצאה „קאַוועניק“ איז סײַ אומפאַרשטענדלעך, סײַ לעכלערלעך פאַרן יידישן אויער; צו אַלע מעלות מיינט מען דערצו אַז ס′גייט אין קאַווענע טײַטש ′אַרבוז′}.
coffee mill
(די) קאַווע⸗מיל (ל″ר: -ן);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) קאַווע⸗מעלניצע (ל″ר: -ס).
coffee table
(דאָס\דער) קאַווע⸗טישל (ל″ר: -עך);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דאָס\דער) טישעלע (ל″ר: -ך [tíshələkh] צי [tíshalakh]).
coffers (monetary holdings)
די געלט⸗קעסטלעך (ל″ר); די געלטער (ל″ר); די געלט⸗אוצרות [gélt-òytsrəs], צפונדיק: [gélt-èytsrəs].
coffers: It goes right into their coffers
ס′גייט בײַ זיי גלײַך אין באַנק אַרײַן; ס′איז נאָר פאַר זייערע געלטער אָנקלײַב.
coffin
{דער עיקר בײַ יידן:} (דער) ארון [órn], דרומדיק: [ú:rn] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} -ות [aróynəs], צפונדיק: [aréynəs]);
{לומדיש:} (דער) ארון המת [òrn-(h)amés], דרומדיק: [ù:rn-(h)amés];
{אוניווערסאַל:} (די) טרונע (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש:} (די) טרומנע (ל″ר: -ס).
cofounder
(דער) מיטגרינדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) מיט⸗מיסד [mít-m(ə)yàsəd] (ל″ר: מיט⸗מיסדים [mít-m(ə)yàzdəm]);
{אזהרה: דער פּוריסטישער באַנוץ פון „פאַרלייגער“ (אַפילו ווען אַמאָל פאַראַן געווען ענג דיאַלעקטיש) איז געבליבן לעכערלעך, מחמת דעם וואָס בײַ די וואָס ריידן הײַנט יידיש נאַטירלעך הייסט דאָס גאָר ′פאַרלירער′, ′אַ מענטש וואָס האָט אַ טבע אַוועקלייגן אויפן ניט⸗ריכטיקן אָרט, אַזוי אַז מען קען עס בשום אופן ניט טרעפן′}.
(.cog (fig
{מענטש וואָס שפּילט אַ פּיצינקע ראָלע אין אַ גרויסער אָרגאַַניזאַציע אָדער קאָמפּלעקס, אין סדר פון וואַקסנדיקער נישטיקײַט:} שרויף; שרײַפל; שרײַפעלע.
cogency
(די) קלאָר⸗איבערצײַגעוודיקײַט; (די) איבערצײַגעוודיקע קלאָרקײַט.
cogent
קלאָר⸗איבערצײַגעוודיק; קלאָר⸗דערקלערנדיק.
cogent argument
{וועגן אַן איינצלפאַל:} אַ קלאָר⸗איבערצײַגעוודיקע טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə];
{בכלל:} (די) קלאָר⸗איבערצײַגעוודיקע אַרגומענטאַציע;
{פראַזע:} אַ טענה מיט הענט און מיט פיס.
cognate (n.)
(דער) קאָגנאַט (ל″ר: -ן); (די) פּאַראַלעלע פאָרמע (ל″ר: -ס);
{בײַ יידישע לינגוויסטן:} (דער) ענטפערער (ל″ר: -ס).
cognate (adj.)
קאָגנאַטיש; פּאַראַלעליש;
{בײַ יידישע לינגוויסטן:} ענטפערנדיק; ענטפעריש.
cogniac
(דער) קאָניאַק (ל″ר {אין זין פון מיני קאָניאַק}: (ל″ר: -ן; {אין זין פון צאָל לחיימס אויפן טיש}: -ס; אויך: -עס).
cognition
(די) קאָגניציע [kognítsyə]; (דער) באַנעמונגס⸗פאַרשטאַנד;
(דער) כח תופס (צו) זײַן [dər-kóyəkh|tóyfəs|tsə-zàyn], דרומדיק: [də(r)-kóyəkh|tóyfəs|tsə-zà:n], צפונדיק: [dər-kéyəkh|téyfəs|tsə-zàyn].
cognitive
קאָגניטיוו; קאָגניטיוויש.
cognitive behavior
(די) קאָגניטיווע אויפפירונג (ל″ר: -ען).
cognitive behavior therapy
(די) קאָגניטיווע אויפפירונג⸗טעראַפּיע [tərápyə] (ל″ר: -ס).
cognitive impairment
(די) קאָגניטיווע באַשעדיקטקײַט; (די) פעלערהאַפטיקײַט פון באַנעמונג;
{לומדיש:} (דאָס\דער) ני(ש)ט קענען משיג זײַן [másəg-zayn].
cognizance
(די) פאַרשטאַנדיקע אָנערקענונג; (די) באַוואוסטזיניקע דערקענטעניש; (די) פאַרשטאַנדפולע באַוואוסטזיניקײַט.
cognizance: take cognizance of
אַרײַננעמען אין באַטראַכט (\אינעם חשבון [khézhbm]); זיך רעכענען מיט; אָנערקענען באַוואוסטזיניק; בפירוש לייגן אַכט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
cognizant
באַוואוסטזיניק; אַכטלייגעוודיק; אַכטלייגנדיק; אויפמערקזאַם.
cohabit
לעבן אינאיינעם (\צוזאַמען) (ווי אַ פּאָרל).
cohabitation
(דאָס\דער) אינאיינעם (\צוזאַמען) לעבן (ווי אַ פּאָרל).
coherence
(די) לאָגישע קלאָרקײַט; (די) קלאָרע לאָגישקײַט; (די) צונויפקלעפּנדיקע קלאָרקײַט.
coherent
באַשײַמפּערלעך; בוֹלט⸗קלאָרעדיק [bòylət], צפונדיק: [bèylət];
{מער פאָרמעל; זעלטן:} בינדיק; קניפּיק; טאָלקעדיק;
{פראַזעס:} ס′קלעפּט זיך; ס′בינדט זיך; ס′לייגט זיך אויפן שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; ס′איז קלאָר ווי דער טאָג.
cohesion
(די) צונויפבינדיקײַט; (די) צונויפגעבונדנקײַט; (די) אינעווייניקסטע (\אינערלעכע) פאַרבונדנקײַט;
{פאָרמעל:} (די) קאָהעזיע.
cohesive
צוזאַמענדיק; ענג⸗געבונדן (אַטריבוטיוו: ענג⸗געבונדענע(ר)); גוט⸗אינטיגרירט.
coil (n.)
(די) שפּול (ל″ר: -ן).
coil (v.)
צונויפשפּולן; אויפשפּולן.
coin (n.)
(די) מטבע [madbéyə], דרומדיק: [madbáyə] (ל″ר: מטבעות);
{סלענגיש:} (דער) קלינגער (ל″ר: -ס).
coin a phrase
אויסקלערן (\אויסטראַכטן) אַ וואָרט (\פראַזע \ווערטל).
coin of the realm
די (\דאָס) נאַציאָנאַלע געלט; די מלוכהשע וואַלוטע [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə].
coin operated
אויף מטבעות [af-madbéyəs], דרומדיק: [of-madbáyəs].
coin: flip a coin
אַ מטבע וואַרפן [àmadbéyə], דרומדיק: [àmadbáyə].
coin: in the coin of
לויט די געלט (\לויטן געלט) פון;
{פיגוראַטיוו:} לויטן שטייגער פון.
coinage (neologism)
(די) נײַשאַפונג (ל″ר: -ען); (דער) (פאָרגעלייגטער) נעאָלאָגיזם (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו; קריטיש:} (די\דאָס) אויסקלערעכץ (ל″ר: -ן; -ער); (די\דאָס) צוקלערעכץ (ל″ר: -ן; -ער);(די\דאָס) אויסטראַכטעכץ (ל″ר: -ן; -ער).
coincide
זיך צונויפפאַלן; זיך צונויפטרעפן.
coincidence
(דער) צופאַל (ל″ר: -ן); אַ צופעליקע זאַך; (דער) שאַנס⸗פאַל (ל″ר: -ן); אַזוי אַ טרעפעניש;
{לומדיש:} אַ מקרה סתם [mìkrə-stám];
{פראַזעס:} ווי אַזוי ס′האָט זיך (צופעליק) געטראָפן; ס′האָט זיך אַזוי געמאַכט, אַז;
{ווערטל:} קיין צופאַלן זײַנען ניטאָ (\זענען נישטאָ).
coincidental
צופעליק.
coincidentally
על⸗פּי צופאַל [àlpə-tsúfàl]; על⸗פּי טראַף; על⸗פּי צוטרעפעניש [àlpə-tsú-trèfənish] צופעליק; צופעליקערהייט;
{לומדיש:} ע″פּ (\על פּי) מקרה [àlpə-míkrə];
{פראַזעס:} ווי אַזוי ס′האָט זיך (צופעליק) געטראָפן; (אַזוי) ווי ס′קען זיך סתם אַזוי
מאַכן [stám]; ס′האָט זיך אַזוי געמאַכט, אַז.
coinciding (n.)
(די) צונויפפאַלונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפטרעפונג (ל″ר: -ען).
coinless
מטבע⸗לאָז [madbéyə-lòz], דרומדיק: [madbáyə-lòz].
coitus
(דער) קאָיטוס; (דער) סעקס⸗אַקט;
{לומדיש:} (דער) תשמיש [táshməsh].
coitus interruptus
{אַלץ געבורט⸗פאַרהיטונג:} (די) פריע אַרויסציאונג; (דער) קאָיטוס⸗אינטעראָפּטוס;
{נאַראַטיוויש צי שפּאַסיק וועגן סעקס וואָס ווערט איבערגעריסן, אַשטייגער דורכן יאַווען זיך פון אַ דריטן:} (דער) געשטערטער סעקס; (דער) פאַרשטערטער סעקס; (דער) איבערגעריסענער תשמיש [táshməsh];
{שפּאַסיק; בײַ טייל וואולגאַריש:} (דער) איבערגעריסענער טרען; (די\דאָס) פאַרשטערטע טרענעכץ.
coke (coca cola)
קאָקאַ⸗קאָלאַ.
Colarado
קאָלאַראַדאָ.
(cold (n.) (ailment
(די) פאַרקילונג (ל″ר: -ען); (די) גריפּע (ל″ר: -ס); (דער) קאַטער.
(cold (n.) (coldness
(די) קעלט; (די) קאַלטקײַט;
{אַ וועטער וואָס האַלט זיך אויף אַ צײַט}: (די) קרירה [krírə], (די) קעלטעניש.
cold (adj./adv.) (low temperature)
קאַלט; {מיט רעפלעקסיוו:} קאַלט זײַן (+ דאַטיוו פון דעם וועמען ס′איז קאַלט): „אונדז איז אינדרויסן זייער קאַלט געווען“;
{דימינוטיוו}: קאַלטלעך;
{עקספּאַנסיוו:} אײַז⸗קאַלט; בײַסיק; קרירהדיק [krí(y)rədik]; אײַזיק; אײַזעדיק; פראָסטיק; קאַלט שבקאַלט [kált-shebəkált] וואָס ס′קען נאָר קאַלט זײַן;
{פראַזעס:} אויף פאַרפראָרן (\פאַרפרוירן) (צו) ווערן; ס′נעמט אַדורך די ביינער; קאַלט ווי אין סיביר; קאַלט ווי אין שבט [shvat]; קאַלט ווי אין שבט⸗נע⸗בראַט [shvát-n(y)ə-brát].
cold (adj./adv.) (figurative)
קאַלט; מיט קאַלט(ע) בלוט; קאַלטבלוטיק; אומפרײַנטלעך;
{אָדאָרטן אַוואו מען באַטאָנט דעם איבערבײַט לגבי אַ פריערדיקער וואַרעמקײַט:} אָפּגעפרעמדט; אָפּגעווײַטערט;
{פראַזעס:} ווי אַ קאַלטער לונג און לעבער; קאַלט ווי אַ מת [vì-a-més]; אָן אַ ברעקל וואַרעמקײַט.
cold comfort
אַ קנאַפּע טרייסט; קוים (\קאַם) אַ טרייסט.
cold cuts
(די\דאָס) קאַלטע פלייש; (די) שטיקלעך פלייש (ל″ר); (די\דאָס) מיטיק⸗פלייש; (דער) אויפשניט (ל″ר: -ן); (די) אויפשניטן (ל″ר);
{אין אַמעריקע און ווײַטער:} (די) קאָלד⸗קאָטס (ל″ר); {מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) קאַלטע קאָטס (ל″ר).
cold snap
אַן אַרײַנגעכאַפּטע קעלט (\קרירה [kríyrə]).
cold storage
(דער) קאַלטער סקלאַד.
cold war
(די) קאַלטע מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə].
cold weather
(די) קעלטן (ל″ר; ל″י: קעלט); אַ קרירה [akríyrə]; (דער) קאַלטער וועטער; (די) קאַלטע פּאַגאָדע.
cold: a cold person
(דער) קאַלטער („ער איז אַ קאַלטער“); (די) קאַלטע („זי איז אַ קאַלטע“); אַ קאַלטבלוטיקער; {צומאָל מיט הומאָר, באַטאָנענדיק מער וואָס יענעם אַרט גאָרניט איידער די קאַלטקײַט גופא:} אַ קאַלטער מלאך [akáltər-máləkh]; {אַוואו מ′האַלט, אַז די קאַלטקײַט שטאַמט פון גאווה:} אַ גאַנצער קנאַקער.
{פראַזעס:} אַ קאַלטער לונג און לעבער; אַ שטיק אײַז; (ער\זי) האַלט זיך אָפיציעל; מיט אַ דיסטאַנץ צו אַלעמען; (איז) אַ קאַלטע פיש.
cold: be left out in the cold
אויסגעלאָזן ווערן; אויסגעשלאָסן ווערן; אָפּגעשטויסן ווערן.
cold: bitterly cold
ביטער קאַלט;
{ליטעראַריש:} זלידנע קאַלט;
{פראַזע:} אַ קרירה ממש! [akrírə|máməsh]; קאַלט (ווי) סיביר; קאַלט ווי (אין) אַלאַסקע.
cold: catch a cold
פאַרקילט ווערן; כאַפּן אַ פאַרקילונג; אַ גריפּע קריגן;
{הערה: בײַ טייל איז „אַ גריפּע“ שטאַרקער ווי די אַנדערע, דווקא אויף אינפלוענזע}.
cold: I’m cold
מיר איז קאַלט; ס′איז מיר קאַלט.
coldblooded
קאַלטבלוטיק.
coleslaw
(דער) קרויט⸗סאַלאַט (ל″ר: -ן).
coliseum
(דער) קאָליסייאום (ל″ר: -ס); (דער) קאָליסיי (ל″ר: -ען).
collaborate
{נייטראַל, צו דער אַרבעט:}
צוזאַמענאַרבעטן; אַרבעטן אינאיינעם; אַרבעטן בשותפות [bəshútfəs], דרומדיק: [bəshítfəs];
{פּאָליטיש, און בפרט וועגן פינצטערע כוחות:}
קאָלאַבאָרירן.
collaboration
{נייטראַל, צו דער אַרבעט:}
(די) צוזאַמענאַרבעט; (דאָס\דער) מיטאַרבעטן אינאיינעם; (דאָס\דער) אַרבעטן בשותפות [bəshútfəs], דרומדיק: [bəshítfəs];
{פּאָליטיש, און בפרט וועגן פינצטערע כוחות:}
{גיכער וועגן איינצלפאַלן:} (די) קאָלאַבאָרירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל גענומען:} (די) קאָלאַבאָראַציע.
collaborator
{נייטראַל, צו דער אַרבעט:}
{בייגעוודיק:} (די\דער) מיטאַרבעטנדיקע(ר); (די\דער) צוזאַמענאַרבעטנדיקע(ר);
(דער) אַרבעטס⸗שותף [shùtəf], דרומדיק: [shìtəf] (ל″ר: ⸗שותפים [shùtfəm], דרומדיק: [shìtfəmf];
{פּאָליטיש, און בפרט וועגן פינצטערע כוחות:}
(דער) קאָלאַבאָראַטאָר [kolabərátər] (ל″ר: -ן [kolaboratórn]), ל″נ: (די) קאָלאַבאָראַטאָרין [kolaboratór(i)n] (ל″ר: -ס).
collage
(דער) קאָלאַזש (ל″ר: -ן); (די) צונויפקלעפּונג (ל″ר: -ען);
{מיט אַ קאַפּ מסופּקדיקײַט וועגן קינסטלערישן ניוואָ:} (די) געקלעפּעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן).
(.collapse (n
(דער) פונאַנדערפאַל (ל″ר: -ן); (די) אײַנפאַלונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) צעפאַלן ווערן.
(collapse (v.) (faint
אַוועקחלשן [avék-khàləshn]; פאַלן אין חלשות [khalóshəs], דרומדיק: [khalú:shəs].
(collapse (v.) (fall apart
צעפאַלן ווערן; זיך צעפאַלן; אײַנפאַלן.
(collapse (v. trans.) (combine, reduce
נעמען אינאיינעם; צונויפלייגן; צוזאַמענלייגן.
collapsible
צונויפלייגעוודיק; קאָלאַפּסירעוודיק.
(.collar (n
(דער) קאָלנער (ל″ר: -ס; {אַרכעאיש:} קעלנער); (דער) קראַגן (ל″ר: -ס);
{הערה: בײַ הײַנטיקן טאָג איז אַמאָפטסטן „קאָלנער“ סתם, בשעת ווען אין פאַרשיידענע דיאַלעקטן און תקופות איז געווען אַ בוֹלטער חילוק צווישן די צוויי; געווען אויך אַמאָל די קאָמבינאַציע „קאָלנער⸗קראַגן“}.
collar (v.)
כאַפּן [khápm];
{עמאָטיוו:} פּאַקן;
{מער לעגאַליסטיש:} נעמען אין געפאַנג(ע)נשאַפט; אָניאָגן און אַרעסטירן.
collar button
(די) שפּאָנקע (ל″ר: -ס).
collarbone
(דער) שליסלביין.
collared (with a collar)
געקאָלנערט; קאָלנער⸗; מיט אַ קאָלנער.
collate
קאָלירן; אײַנסדרן [áyn-sàdərn], דרומדיק: [á:n-sàdərn]; אויך: [áyn-sèydərn], דרומדיק: [á:n-sàydərn];
סיסטעמאַטיש צוזאַמענשטעלן.
collateral (n.)
{דער עיקר וועגן אַ ספּעציפישער זאַך וואָס ווערט געשטעלט אַלץ פאַרזיכערונג לגבי אַן הלוואה:} דער משכון [máshkən] (ל″ר: משכנות [mashkónəs], דרומדיק: [mashkú:nəs]);
{וועגן אַלץ וואָס ווערט געשטעלט אויף פאַרזיכערן אַן הלוואה:} (דער\די) ערבות [órvəs]; די בטוחות [bətúkhəs], דרומדיק: [bətí:khəs] (ל″ר);
{אין מער אַלגעמיינעם זין:} (די) הלוואה פאַרזיכערונג (ל″ר: -ען).
collateral damage
(דער) קאָלאַטעראַלער שאָדן (ל″ר: -ס); (דער) קאָלאַטעראַל⸗שאָדן (ל″ר: -ס); (די) אַרומיקע באַשעדיקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) בשעת⸗מעשהדיקע היזקות [bəshàs-máysə-dikə|hezéyəs], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dikə|həzáykəs] (ל″ר; ל″י: (דער) בשעת⸗מעשהדיקער היזק [bəshàs-máysə-dikər|hézək], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dikər|hézək]);
{טאָמער וועגן די קרבנות גופא:} (די) דערבײַאיקע קרבנות [korbónəs], דרומדיק: [korbú:nəs] (ל″ר).
collateral loan
אַן הלוואה אויף ערבות [ànalvóə|af-órvəs], דרומדיק: [ànalvú:ə|of-órvəs] (\אויף בטוחות [av-bətúkhəs], דרומדיק: [ov-bətí:khəs]);
אַ געזיכערטע הלוואה; אַ פאַרערבותטע הלוואה [far-órvəstə].
collation
(די) קאָלאַציע (ל″ר: -ס); (די) סיסטעמטאַטישע צוזאַמענשטעלונג (ל″ר: -ען);
(די) אײַנסדרונג [áyn-sàdərung], דרומדיק: [á:n-sàdərung]; אויך: [áyn-sèydərung], דרומדיק: [á:n-sàydərung].
collegial
קאָלעגיאַל; חבריש מיטאַרבעטנדיק [khávərish]; קאָלעקטיוו(יש).
collegiality
(די) קאָלעגיאַלשאַפט; (די) גוטמוטיקע מיטאַבעטערשאַפט;
{מער אַלגעמיין; ווייניקער פאָרמעל:} (די) גוטברודערשאַפט; (די) חברישקײַט [khávərish-kàyt].
colleague
(דער) קאָלעגע (ל″ר: קאָלעגן; אויך: קאָלעגעס), ל″נ (אויך): (די) קאָלעגין (ל″ר: -ס);
(דער) מיטאַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) מיטאַרבעטערין (ל″ר: -ס).
(.collect (v
זאַמלען; קלײַבן [kláybm], דרומדיק [klá:bm];
{חסידיש:} קלויבן, דרומדיק: [kló:(u)bm];
{אין אַ קאָנקרעטן פאַל:} אײַנזאַמלען; צונויפזאַמלען; צונויפקלײַבן;
{אין זין פון אַ קאָלעקציע, אויך:} זאַמלען (פאַר דער קאָלעקציע).
collect call: make a collect call
אָנקלינגען אויף יענעמס חשבון [khézhbm];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (אָנ)קלינגען (אויף) קאָלעקט.
collect oneself
זיך באַרואיקן; קומען צו זיך; אָפּאָטעמען;
{פראַזעס:} זיך נעמען אין די הענט אַרײַן; זיך צוזאַמענשטעלן.
collected works
געזאַמלטע ווערק.
collectible
זאַמלווערדיק; זאַמלווערט; זאַמלונגס⸗ווערט;
וואָס ס′איז כדאי (צו) זאַמלען.
collectibles
(די) זאַמלווערדיקע (\זאַמלווערטיקע) חפצים [kh(ə)féytsəm], דרומדיק: [khəfáytsəm] (ל″ר);
{לומדיש:} חפצים יקרים [kh(ə)fèytsəm-yəkórəm], דרומדיק: [kh(ə)fàytsəm-yəkú:rəm].
collection (of item, things)
(די) זאַמלונג (ל″ר: -ען); {זעלטן, מיט אַ כיוון אינטערנאַציאָנאַליסטיש:} (די) קאָלעקציע (ל″ר: -ס).
collection (process of collecting or ingathering)
(די) אײַנזאַמלונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפנעמונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) (אײַנ)זאַמלען; (דאָס\דער) צונויפזאַמלען; (דאָס\דער) צונויפנעמען.
collection agency
(די) חובות⸗מאָנונג פירמע [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs] (ל″ר: -ס); (די) חובות⸗מאָנונג אַגענטור (ל″ר: -ן).
collection box
(דאָס\דער) מתנה⸗קעסטל [matónə-kèstl], דרומדיק: [matú:nə-kèstl] (ל″ר: -עך);
(דאָס\דער) נדבה⸗קעסטל [nədóvə-kèstl], דרומדיק: [nədúvə-kèstl] (ל″ר: -עך);
{טאָמער אין אַ טראַדיציאָנעלן יידישן מוסד אָדער בית⸗מדרש:}
(דאָס\דער) צדקה⸗קעסטל [tsədókə-kèstl], דרומדיק: [tsədúkə-kèstl], אויך: [zdókə-kèstl], דרומדיק: [zdúkə-kèstl] (ל″ר: -עך).
(.collective (n
(דער) קאָלעקטיוו (ל″ר: -ן).
(.collective (adj
קאָלעקטיוו; אינאיינעמדיק; בציבורדיק [bətsíbər-dik].
collective bargaining
(די) קאָלעקטיווע פאַרהאַנדלונגען (\אונטערהאַנדלונגען) (ל″ר).
collective decision
(דער) קאָלעקטיווער (\אינאיינעמדיקער) באַשלוס (ל″ר: -ן).
collective farm
(דער) קאָלעקטיווער פאַרם (ל″ר: -ען);
{אין סאָוועטישן באַנוץ:} (דער) קאָלכאָז (ל″ר: -ן); (דער) קאָלווירט (ל″ר: -ן);
{אין ישראלדיקן זין: (דער) קיבוץ [kibúts] (ל″ר: -ן; אויך: -ים {kibutsím]).
collective farmer (Soviet)
(דער) קאָלכאָזניק [kalkhóz-nik] צי [kolkhóz-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) קאָלכאָזניצע (ל″ר: -ס);
(דער) קאָלווירטניק [kalvírt-nik] צי [kolvírt-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) קאָלווירטניצע (ל″ר: -ס).
collective punishment
(די) קאָלעקטיווע באַשטראָפונג.
collective responsibility (e.g. in British gov.)
(די) קאָלעקטיווע (\פאַראייניקטע \צוזאַמענגענומענע \אינאיינעמדיקע) אחריות [akhráyəs] (\פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfərtləkh-kàyt]).
collector
{מיטן טראָפּ אויפן עצם אַרײַנבאַקומען און צונויפזאַמלען:}
(דער) זאַמלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) זאַמלערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) זאַמלערקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:}
(דער) מאסף [m(ə)ásəf] (ל″ר: -ים [m(ə)ásfəm]); ל″נ אויך: (די) מאספטע [m(ə)ásəf-tə] (ל″ר: -ס);
{ע″ט און ליטעראַריש:}
(דער) אויפקלײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) אויפקלײַבערין (ל″ר: -ס);
{מיטן טראָפּ אויפן בויען און אויפהאַלטן אַ קאָלעקציע ממש:}
(דער) קאָלעקטאָר (ל″ר: -ן [kòlək-tórn]), ל″נ: (די) קאָלעקטאָרשע (ל″ר: -ס); (דער) קאָלעקציאָנער (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָלעקציאָנערין (ל″ר: -ס).
college
(דער) קאָלעדזש (ל″ר: -ן);
{אין אַמעריקע אויך:} (דער) קאַלעדזש (ל″ר: עס).
college degree
(דער) אוניווערסיטעטישער דיפּלאָם (ל″ר: -ען).
college teacher
אַ לערער אין אַ קאַלעדזש (ל″ר: ø; בײַ אייל פּוריסטן אויך: -ס); אַן אוניווערסיטעטישער אינסטרוקטאָר [instrúktər] (ל″ר: -ן [instruktórn]).
college trained
אַקאַדעמיש אויסגעשולט; אוניווערסיטעטיש געבילדעט.
college: four year college degree
(דער) פיר⸗יאָריקער אוניווערסיטעט(ס)⸗דיפּלאָם (ל″ר: -ען).
college education
(די) העכערע בילדונג; (די) אוניווערסיטעטישע בילדונג;
{אין אַמעריקע אויך:} (די) קאַלעדזש⸗בילדונג; (דער\די) קאַלעדזש עדיוקיישאָן.
College Entrance Examination Board
די קאָמיסיע פאַרן אוניווערסיטעטישן אַרײַנטריט;
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קאַלעדזש ענטראַנס עקזאַמיניישאָן באָרד.
college graduate
{בייגעוודיק:} (די\דער) אוניווערסיטעט גראַדואירטע(ר) (\געענדיקטע(ר) \דיפּלאָמירטע(ר)).
college level (adj.)
אוניווערסיטעטיש; אוניווערסיטעט⸗פּאַסיק.
college level: at college level
אויפן אוניווערסיטעטישן ניוואָ; אויף דער אוניווערסיטעטישער מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
college studies
(די) אוניווערסיטעטישע שטודיעס (ל″ר).
collide
זיך צונויפשטויסן (אין); זיך צוזאַמענשטויסן (אין).
collision
(דער) צונויפשטויס (ל″ר: -ן); (דער) צוזאַמענשטויס (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) צונויפקלאַפּעניש (ל″ר: -ן); (די) צעקלאַפּעניש (ל″ר: -ן).
collision: on a collision course
אין וועג צו אַ צוזאַמענשטויס (\צונויפשטויס);
{לומדיש:} אויף אַ דרך ([dérəkh], דרומדיק: [déyrəkh]) וואָס פירט צו אַ סיכסוך [síkh-səkh].
colloquial
שמועס⸗שפּראַכיק; קאָלאָקוויאַל;
{וועגן אַ שפּראַכיקן שטריך:} אין טאָגטעגלעכן באַנוץ;
{פראַזעס:} פון דער שמועס⸗שפּראַך; ווי ס′רעדט זיך בײַ לײַטן.
colloquialism
אַ קאָלאָקוויאַליזם; אַן אויסדרוק אין דער גערעדטער שפּראַך (\אין דער שמועסשפּראַך \אינעם טאָגטעגלעכן באַנוץ).
colloquium
(דער) קאָלאָקוויום (ל″ר: -ס); (די) קאָלאָקוויע (ל″ר: -ס).
colloquy
{יורידיש:}
(דער) לעגאַל⸗נייטיקער סטאַנדאַרדער שמועס (דער עיקר דער ריכטערס פראַגע און דעם באַשולדיקטנס ענטפער); דעם ריכטערס סטאַנדאַרד⸗שמועס (ל″ר: -ן); (די) קאָלאָקוויע (ל″ר: -ס);
{אַקאַדעמיש:}
(דער) אַקאַדעמישער שמועס (ל″ר: -ן); (דער) סימפּאָזיום (ל″ר: -ס); (דער) עקספּערטן⸗דיאַלאָג (ל″ר: -ן).
collude
שטילערהייט (\געהיים \בסוד [bəsód]) קאָלאַבאָרירן (\צונויפאַרבעטן \מאַכן יד אחת [yad-ákhəs])
collusion
(די) קאָלוזיע; (די) לינקע צונויפריידעניש; (דער) קאָנספּיראַטאָרישער אָפּרייד; (דער) כיטרער אָפּמאַך; (די) צונויפדַבּרעניש [tsənóyf-dàbrənish], צפונדיק: [tsənéyf-dàbrənish].
Cologne
{אָן אַן אַרטיקל} קעלן; קאָלאָן.
cologne
(דער) אָדעקאָלאָן; (די\דאָס) פּאַריזישער וואַסער; (דער) עסענץ; (דער) מענער⸗פּאַרפום.
Colombia
{אָן אַן אַרטיקל, ל″נ) קאָלאָמביע.
Colombian (person)
(דער) קאָלאָמבעער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קאָלאָמבעערין (ל″ר: -ס);
{מער אינטים; בייגעוודיק:} (די\דער) קאָלאָמבישע(ר).
(.colon (anat
(די) גראָבע קישקע (ל″ר: -ס); (דער) קא
(.colon (punc
(דער) טאָפּלפּונקט (ל″ר: -ן); (די) צוויי פּינטלעך (ל″ר).
colonel
(דער) קאָלאָנעל (ל″ר: -ן);
{אין מזרח:} (דער) פּאָלקאָווניק [palkóvnik] (ל″ר: -עס).
colonial
קאָלאָניאַל;
{אין דער אַמעריקאַנער געשיכטע:} קאָלאָניאַל⸗אַמעריקאַניש.
colonist
קאָלאָניסט (ל″ר: -ן),
colonization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָלאָניזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) קאָלאָניזאַציע (ל″ר: -ס);
colonize
קאָלאָניזירן; באַפעלקערן; אויפשטעלן אַ קאָלאָניע.
colony
(די) קאָלאָניע (ל″ר: -ס).
(.color (n
(די) פאַרב (ל″ר: -ן); (דער) קאָליר (ל″ר: -ן).
(.color (v
אויסקאָלירן; צוקאָלירן; צופאַרבן.
color blindness
(די) קאָליר⸗בלינדקײַט; (די) קאָלירפעליקײַט.
color coded
קאָליר⸗קאָדירט; קאָליר⸗געסדרט [gəsádərt] צי [gəséydərt], דרומדיק: [gəsáydərt].
color: person of color
{בייגעוודיק:} אַן אומבלאַסע(ר); אַ קאָלירעדיקע(ר); אַ מולטיפאַרביקע(ר); אַ ני(ש)ט⸗ווײַסע(ר);
אַ מענטש פון קאָליר.
colored
פאַרביק; קאָלירט.
colorful
{גיכער וועגן פאַרבן גופא:} פאַרביק; קאָלירעדיק;
{גיכער פיגוראַטיוו:} קאָלירפול; פילפאַרביק.
colorless (fig.)
קאָלירלאָז; בלאַסעוואַטע(ר); פּאַרוועדיק; אַנעמיש; כאַראַקטערלאָז; פלאַך; פלאַכעוואַטע(ר); אָנאַפּנימדיק [òn-apónəm-dik], דרומדיק: [ù:n-apú:nəm-dik].
colossal
קאָלאָסאַל(יש); ריזיק; ריזעדיק; ג(ע)וואַלדיק (גרויס); אומגעהייער (גרויס); גוזמאדיק (גרויס) [gúzmə-dik], דרומדיק: [gízmə-dik].
collosality
(די) קאָלאָסאַל(יש)קײַט; (די) אומגעהייערקײַט; (די) ריז(עד)יקײַט; (די) טיטאַנישקײַט.
colostomy
(די) קאָלאָסטאָמיע.
Columbia University
{אָן אַן אַרטיקל, ל″ז} קאָלאָמביע אוניווערסיטעט;
{פון קיצור וועגן:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″נ} קאָלאָמביע;
{אַרכעאיש:} קאָלומביע (אוניווערסיטעט).
Columbian: pre-Columbian
פאַר⸗קאָלומבוסדיק; פון פאַר קאָלומבוסן.
( Columbus, Christopher (±1451–1506
קריסטאָפער קאָלומבוס.
(column (of book
(די) קאָלאָנקע (ל″ר: -ס);
{אַמערסטנס באַנוצט אין ל″ר:} די שפּאַלטן (ל″י: (דער) שפּאַלט);
{לומדיש, דער עיקר אין באַוואוסטע הייליקע הלכה ספרים, אַמערסטנס אין ל″ר:} די טורים [də-túrəm], דרומדיק: [də-tí:rəm] (ל″י: (דער) טור; (די) עמודים [amúdəm], דרומדיק: [amí:dəm] (ל″י: (דער) עמוד [óməd], דרומדיק: [ú:mit]);
{הערה: דאָס זײַנען פונדעסטוועגן ראַנדיקע באַנוצונגען; צוערשט ברענגט „טור“ אויפן געדאַנק: דעם בעל⸗הטורים רבינו יעקב בן אשר וועמען מען רופט פּשוט: „דער טור“ (און דער טערמין „טור“ באַציט זיך אויף דער ′ריי′ איידלשטיינער אויפן בגד פון אַמאָליקן כהן גדול); די ערשטע אַסאָציאַציע פון „עמוד“ איז אַ זײַטל (להיפּוך צו „אַ בלאַט“) בײַם אָנרופן מראה מקומות אין דער גמרא („דף י″ב, עמוד א′“), וואו עמוד א′ איז די ערשטע זײַטל פון בלאַט אויף דער לינקער זײַט פון דער גמרא, און עמוד ב′ איז די צווייטע, אויף דער רעכטער זײַט}.
(column (of building
(דער) זײַל (ל″ר: -ן); (די) קאָלאָנע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} די עמודים [amúdəm], דרומדיק: [amí:dəm] (ל″ר).
(column (in a newspaper or other publication
(דער) קאָלום (ל″ר: -ס); (די) רובריק (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (דער) רעגלמעסיקער אַרטיקל (\קאָלום) (ל″ר: -ען).
columned (of building)
זײַליק; געזײַלט; מיט קאָלאָנעס.
columnist
(דער) רובריק⸗שרײַבער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) רובריק⸗שרײַבערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) רובריק⸗שרײַבערקע (ל″ר: -ס).
(דער) קאָלומניסט (ל″ר: -ן).
coma
(די) קאָמאַ (ל″ר: -ס); (די) קאָמאַטאָזקײַט; אַ לאַגע פון אומבאַוואוסטזיניקײַט;
{ווייניקער מעדיציניש, מער שמועסשפּראַכיק:} (דער) הינערפּלעט; (די) הינערפּלעטישקײַט.
comatose
אין אַ קאַָמאַ; קאָמאַטאָזיש; הינערפּלעטעדיק; אומבאַוואוסטזיניק.
(.comb (n
{קליינינקער, אויף אַרײַנלייגן אין קעשענע:}
(דאָס\דער) קעמעלע (ל″ר: קעמעלעך [kémalakh]);
{גרויסער, וואָס מען נוצט אין שטוב אָדער וואָס דער שערער נוצט:}
(דאָס\דער) קעמל (ל″ר: קעמלעך);
{הערה: גאָר זעלטן קומט אויס צו נוצן די מאָרפאָלאָגיש ניט⸗דימינוטיוויזירטע פאָרמע, (דער) קאַם, וואָס גיט דעם אײַנדרוק פון אַ בפירושדיק ריזיקן מכשיר, אַשטייגער אויף אַ רעקלאַמערישן שילד אָדער אַ טעאַטראַלישן צוועק; עס דערגייט צודערצו, אַז דער יסודותדיקער טײַטש פון ′קאַם′ האָט (ווידער) צו טאָן מיט אַ ריי שפּיצלעך פון בערג וואָס שטאַרצן אַרויס, אַרויפצוצו (טאַקע ווי די ציינדלעך פון אַ קעמל)}.
comb one’s hair
זיך פאַרקאַמען (\פאַרקעמען) די האָר; זיך צוקאַמען (\צוקעמען) (די האָר).
comb through the area
דורכזוכן דעם (גאַנצן) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh];
{פראַזע:} גרינטלעך דורכאַקערן (דעם שטח); פאָרזיכטיק זוכן אינעם (גאַנצן) שטח.
combat (n.)
(די\דער) שלאַכט (ל″ר: -ן); (דער) קאַמף (ל″ר: -ן); (די\דער\דאָס) מלחמה⸗געשלעג [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə] (ל″ר: -ן).
combat (v.)
קעמפן קעגן; באַקעמפן; פירן (אַ) קאַמף קעגן; מלחמהווען [mə(l)khóməv(ə)n], דרומדיק: [mə(l)khúməv(ə)n].
combat capabilities
(די) מלחמה⸗מעגלעכקײַטן [mə(l)khómə-mègləkh-kaytn], דרומדיק: [mə(l)khúmə-mèygləkh-kaytn] (ל″ר); (די) קאַמפס⸗פעאיקײַטן [féyə-kaytn] (ל″ר); (די) קריגס⸗פעאיקײַטן (ל″ר).
combat forces
(די) מלחמה כוחות [mə(l)khómə-kòykhəs], דרומדיק: [mə(l)khúmə-kòykhəs]; צפונדיק: [mə(l)khómə-kèykhəs] (ל″ר); (די) קאַמפס⸗כוחות (ל″ר); (די) שלאַכט⸗כוחות (ל″ר).
combat mission
(די\דאָס\דער) קאַמפס⸗שליחות [shlíykhəs] (ל″ר: -ן); (די) קאַמפס⸗אויפגאַבע [úv-gàbə], דרומדיק: [óv-gàbə] (ל″ר: אויפגאַבן; אויך: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אויפגאַבע [úv-gàbə], דרומדיק: [óv-gàbə] (ל″ר: אויפגאַבן; אויך: -ס).
combat ready
קאַמפס⸗גרייט; קאַמפס⸗פעאיק.
combat shy
קאַמפס⸗אומוויליק; קאַמפס⸗אומגערן.
combatant
{בייגעוודיק:} איינע(ר) פון די קעמפנדיקע; איינע(ר) פון די אָנטיילנעמער אינעם קאַמף;
(דער) קעמפער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוירסטן: -ס); (דער) קאָמבאַטאַנט (ל″ר: -ן);
{טאָמער פיגוראַטיוו אין זין פון אַ דעבאַטע אָדער מחלוקת:}
אַ צד⸗נעמער אין דער דיסקוסיע [atsád-nèmer]; אַ בעל⸗צד אין דער דיסקוסיע [[abàl-tsád].
combative
גענייגט צו קריגן זיך; קריגעריש; קריגסלוסטיק;
{מער לומדיש:} נוטה למחלוקת [nóytə|ləmakhlóykəs], צפונדיק: [néytə|ləmakhléykəs].
combative personality
אַ בעל⸗מחלוקת [abàl-makhlóykəs], צפונדיק: [abàl-makhléykəs]; אַ ליבהאָבער פון אַמפּערן זיך; אַ קריגערישע פּערזענלעכקײַט.
combination
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָמבינירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל גערעדט:} (די) קאָמבינאַציע (ל″ר: -ס).
combine (v.)
קומען צוזאַמען; צוזאַמענקומען; זיך פאַראייניקן.
combine forces
פאַראייניקן די כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
combined forces
(די) פאַראייניקטע (מיליטער⸗)כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
combined with
פאַראייניקט מיט; אינאיינעם גענומען מיט; צוזאַמענגענומען מיט.
combustible
ברענפעאיק; ברענעוודיק; וואָס לאָזט זיך אָנצינדן; (אָנ)צינדעוודיק;
{אַרכעאיש:} ברענבאַר.
(combustible (figuratively applied to social situations
עקספּלאָסיוו; אויפפלאַמעוודיק; צעפלאַקעריש; סכנותדיק אומסטאַביל [sakónəz-dik], דרומדיק: [sakú:nəz-dik].
combustion
(דער) ברען⸗פּראָצעס (ל″ר: -ן).
combustion engine
(דער) ברען⸗פּראָצעס מאָטאָר (ל″ר: -ן).
קומען.
(.come a long way (also fig
(אַ)דורכמאַכן אַ (לאַנגן) מהלך [məháləkh]; אַ לאַנגן וועג (שוין) אַדורך.
(come about (occur
פּאַסירן; געשען (ל″ע: איז געשען); טרעפן זיך (ל″ע: האָט זיך געטראָפן); פאָרקומען (ל″ע: איז פאָרגעקומען).
(come across (make the impression
באַווײַזך זיך אַלץ (\אַלס); מאַכן דעם אײַנדרוק (אַז).
(come around (be convinced
(סוף⸗כל⸗סוף— [sóf-kl|sóf]) איבערצײַגן זיך; לאָזן זיך איבערצײַגן; איבערגעצײַגט ווערן [íbər-gətsàykt]; {בײַ טייל אַרכעאיש:} איבערצײַגט ווערן [ìbər-tsáykt]; אָננעמען.
(come back (return
זיך אומקערן; קומען (אויף) צוריק; צוריקקומען;
{דיאַלעקטיש, אויך ליטעראַריש און סטיליזירט:} קומען (אויף) ק(אַ)ריק; ק(אַ)ריקקומען.
(come by (visit
זיך אַרײַנכאַפּן; באַזוכן; קומען צו גאַסט.
come clean
זאָגן דעם גאַנצן אמת [éməs];
זיך סוף כל סוף מודה זײַן [sòfkl-sóf|móydə-zayn], צפונדיק: [sòfkl-sóf|méydə-zayn].
(come down (in the world
אַראָפּפאַלן אין דער וועלט; ווערן אַ יורד [ayóyrəd], צפונדיק: [ayéyrəd];
{פראַזע:} ווערן אויס קאַפּעליושמאַכער.
(come down (in price
אַראָפּלאָזן פון פּרײַז (\מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]);
{פראַזע}: געבן אַ(ן) הנחה [gèbm-a(n)-anókhə], דרומדיק: [gèybm-a(n)-anúkhə].
come forward
אַרויסטרעטן (ל″ע: אַרויסגעטראָטן); זיך מעלדן (ל″ע: געמאָלדן); זיך מעלדעווען.
(come from (one’s origins
אָפּשטאַמען פון; זײַן אַ לאַנדסמאַן (\לאַנדספרוי) פון; זײַן אַ געבאָרענע(ר) אין (\געבוירענע(ר) אין);
{הערה א: די קאַלקע „פון וואַנעט קומט איר?“ (אין זין פון אָפּשטאַם, ניט פון דעם, אַפון וואַנעט דער מענטש קומט גראָד יענעם טאָג) איז געוואָרן שטאַרק פאַרשפּרייט, דער עיקר אונטער דער השפּעה פון ענגליש};
{הערה ב: בײַם ענטפערן איז זייער באַקוועם זיך באַנוצן מיטן אַגענטיוו פון געאָגראַפישע נעמען, צי פון שטעטלעך, שטעט, צי לענדער אויפן שטייגער פון: „איך בין אַ ניו⸗יאָרקער(י)“ן (\אַ מאָנסיער(ין) \אַן אַמעריקאַנער(ין) \אַ לאָנדאָנער(ין); אַ פּאַריזער(ין); אַ תל⸗אביבער(ין) \אַ פּעטערבורגער(ין); אין זעלטענע פאַלן איז אַ סברא בעסער אויסמײַדן די קאָנסטרוקציע ווען האָמאָנימיע מישט זיך אַרײַן („איך בין אַ מישיגינער(ין)“ וכדומה).
!Come in
קומ(ט) אַרײַנ(עט)!.
come into one’s own
ווערן אַ לײַט פאַר⸗זיך;
{לומדיש:} אויסוואַקסן אַן איש בפני עצמו [anísh|bifnèy-átsmòy], דרומדיק: [aní:sh|bifnày-átsmòy], צפונדיק: [anísh|bifnèy-átsmèy].
(come off (materialize
טאַקע פאָרקומען; טאַקע זײַן; פאַרווירקלעכט ווערן; צושטאַנד קומען; געלינגען צו מאַכן; זיך רעאַליזירן; רעאַליזירט ווערן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} מקוים ווערן [m(ə)kúyəm-vèrn], דרומדיק: [m(ə)kí:yəm-vèyrn].
!Come off it
גענוג געדרייט אַ קאָפּ!; וויפל קען מען?; ס′עט קלעקן!; לאָז(ט) שוין אָפּ(עט)!.
(Come on! (please
נו, זשע!; אַנו?; אַנו זשע!;
{פראַזעס:} טו(ט) מיר אַ טובה…! [tóyvə], צפונדיק: [téyvə]; איך בעט דיך (\דיר)! (ל″ר: איך בעט אײַך!).
(Come on! (don’t be stupid
מאַכ(ט) זיך ני(ש)ט נאַריש!; הער(ט) שוין אויפעט!; גענוג שוין!; וואָס רעדסטו? (\וואָס רעדט איר?).
!Come on in
נו, קומ(ט) (שוין) אַרײַנ(עט)!.
come on strong
זיך אויפפירן (\זײַן) תקיפדיק [tákəv-dik] (\גדלותדיק [gádləz-dik]; \גווצנותדיק [gavtsónəz-dik], דרומדיק: [gavtsú:nəz-dik]; \אַגרעסיוו).
come on to
זיך אָנטשעפּענען אָן; זיך צוטשעפּענען צו;
{טאָמער מיט ראָמאַנטישע כוונות:} מאַכן חנדלעך מיט [khéyndləkh], דרומדיק: [kháyndləkh]; אַ פלירט טאָן מיט.
come out (publicly reveal one’s previously concealed sexual or other preferences)
אַרויס (מיטן אמת) [éməs]; („זיי זײַנען סוף⸗כל⸗סוף אַרויס (מיטן אמת)“; „נו, איז ווען זשע וועסט(ו) אַרויס?“; „זי איז אַרויס מיט אַ יאָר צוריק“).
come to grips with
נעמען פאַרשטיין (\באַנעמען \תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-za:n]).
come to one’s senses
קומען צום שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; קומען צו זיך [kúmən|tsə-zíkh],דרומדיק: [kímən|tsə-zékh].
come to terms with
שלום מאַכן מיט [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm]; אָננעמען (ל″ע: אָנגענומען);
come to town
אָנקומען אין שטאָט (אַרײַן); אַרײַן אין שטאָט.
(come up (as topic
קומען צו רייד (ל″ע: איז געקומען צו רייד); גיין דערוועגן די רייד (איז געגאַנגען דערוועגן די רייד).
(come up (in the world
אַרויפשטײַגן דאָ אויף דער וועלט [dò-av|dér-vèlt], דרומדיק: [dù:-ov|déy(ə)(r)-vèlt]; זיך אַרויפאַרבעטן; האָבן וואָסאַמאָל מער הצלחה [hatslókhə], דרומדיק: [h)atslúkhə)].
come up with something (/an idea)
פאַלן אויף אַן המצאה [ànamtsóə], דרומדיק: [ànamtsú:ə], צפונדיק: [ànamtsó(y)ə]; זיך דערטראַכטן (צו אַוואָס⸗ני(ש)ט⸗איז); האָבן אַן אײַנפאַל.
come what may
וואָס זאָל ני(ש)ט זײַן!; ווי ס′זאָל ני(ש)ט זײַן!; אַזוי צי אַזוי; אַזוי צי אַנדערש.
come: A shame it’s come to this!
(טאַקע) אַ שאָד, אַז צו דעם איז עס דערגאַנגען (\געקומען);
ס′האָט (צו)דערצו ני(ש)ט געדאַרפט דערגיין;
ס′טוט וויי, אַז אָט אַזוי האָט זיך (עס) אויסגעלאָזן.
come: Let’s take it as it comes!
ברוך ה′ יום יום! [borkhashèm|yom-yóm], דרומדיק (אויך): [bu:rəkhashèm|yom-yóm];
אַלצדינג דאַרך מען טראַכטן דעמאָלט (\דאַמאָלסט) אַז ס′קומט אָנעט!;
פּאַמעלינקעס, פּאַמעלינקעס!; פּאַוואָליע, פּאַוואָליע; געלאַסן, געלאַסן!;
איין זאַך מיטאַמאָל (\אויפאַמאָל [àfamól], דרומדיק: [òfamú:(ə)l]).
comeback (n.) (return with criticism or complaint)
(דאָס\דער) אומקערן זיך מיט טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs];
{פראַזע:} (ס′)זאָל(ן) קיין שפּעטערדיקע רייד (\מעשיות) ני(ש)ט זײַן [máysəs], דרומדיק: [má:(n)səs].
comeback (n.) (getting even, settling scores)
(די) נקמה⸗צײַט [nəkómə-tsàyt], דרומדיק: [nəkúmə-tsà:t];
(דאָס\דער) אויסגלײַכן זיך; (דאָס\דער) אָפּרעכענען זיך;
{לומדיש:} (דער\די) עת נקמה [èys-nəkómə], דרומדיק: [àys-nəkúmə];
{פראַזע:} (די) דערווײַזונג אַז יענער איז אויך אַ טאַטנס אַ קינד.
comeback (n.) (return to erstwhile higher status)
(דער) אומקער אויף דערפאָלג (\אויפן פאַרמעסט \צום אַמאָליקן); (דער) צוריקקום (פון ירידה) [yərí(y)də]; (דאָס\דער) ווידער אויפקומען.
{לומדיש; צומאָל מיט איראָניע:} (די) חזרת עטרה ליושנה [khazòrəs-atórə|ləyóshnə], דרומדיק: [khazù:rəs-atú:rə|ləyóshnə];
{פראַזע:} (דאָס\דער) ווידעראַמאָל (\נאָכאַמאָל) עולה לגדולה זײַן [òylə-ləg(ə)dúlə-zayn], דרומדיק: [òylə-ləg(ə)dílə-za:n], צפונדיק: [èylə-ləg(ə)dúlə-zayn].
comeback kid
{בייגעוודיק:} (די\דער) צוריק⸗אויפגעקומענע(ר); (די\דער) אויפסנײַ⸗אויפגעקומענע(ר);
{עמפאַטיש; בייגעוודיק:} אַ תחית⸗המתימדיק אויפגעקומענע(ר)
[tkhìyəs-(h)améysəm-dik], דרומדיק: [tkhìyəs-(h)amáysəm-dik];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} אַ „קאָמבעק קיד“ (ל″ר: -ס); אַ „קאָמבעק קינד“ (ל″ר: -ער).
(דער) קאָמיקער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) קאָמיקערין (ל″ר: -ס);
(דער) קאָמעדיאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָמעדיאַנטקע (ל″ר: -ס);
{דער עיקר וועגן אַ שרײַבער, קען אָבער אויך באַנוצט ווערן לגבי אַ קאָמיקער, בדרך כלל מיט אַ ברמיזאדיקן שבח אַז דער מאַטעריאַל האָט אויך אַ טיפערן ווערט:} (דער) הומאָריסט (ל″א: -ן), ל″נ: (די) הומאָריסטקע (ל″ר: -ס).
❊
{טאָמער בײַ אַ היימישער חתונה אָדער אַן אַנדער יידישער שמחה אָדער טראַדיציאָנעלער געלעגנהײַט:}
(דער) בדחן [bátkh(ə)n] (ל″ר: בדחנים [batkhónəm], דרומדיק: [batkhú:nəm]), ל″נ: (די) בדחנטע (ל″ר: -ס);
(דער) לץ [léts] (ל″ר: לצים [léytsəm], דרומדיק: [láytsəm], אויך: ליצנים [lətsónəm], דרומדיק: [lətsú:nəm]);
{אַלטמאָדיש:} (דער) ליצן [léytsn], דרומדיק: [láytsn] (ל″ר: ליצנים [leytsónəm], דרומדיק: [laytsú:nəm]);
{לומדיש: (דער וואָס) ברענגט אַ מילתא דבדיחותא [mìlsə-də-b(ə)dikhúsə], דרומדיק: [mìl:sə-də-b(ə)dikhí:sə];
{בשעת ווען די ראָלע פון אָט אַזאַ מין בעל⸗דרשן איז לחלוטין ניט באַגרענעצט אויף מאַכן לאַכן, איז דער כח ברענגען דעם עולם געלעכטער טיילמאָל געווען אַ יסודותדיקער ט י י ל פון דער מלאכה פון:} (דער) מגיד [mágəd] (ל″ר: מגידים [magídəm]);
❊
{טאָמער וועגן אַ קאָמיקער אין טאָגטעגלעכן לעבן, ניט אַלץ מלאכה, אָפטמאָל מיט אַ קריטישן קנייטש, דהיינו אַז דער מענטש האָט טאלאַנט אויף מאַכן לאַכן, אָבער איז אויך נוטה גלאַט אָפּלאַכן יענעם, און פאַרמינערן דעם דרך⸗ארץ צו אַנדערע; דער קעגנאַנאַנדיקער מעמד פון איטלעכן פון די צוויי אַספּעקטן איז געווענדט אינעם קאָנטעקסט:}
(דער) לץ [léts] (ל″ר: לצים [léytsəm], דרומדיק: [láytsəm]);
(דער) חוזקער [khóyzəkər], צפונדיק: [khéyzəkər] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) חוזקערין (ל″ר: -ס);
(דער) חוזק⸗מאַכער [khóyzək-màkhər], צפונדיק: [khéyzək-màkhər] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) חוזק⸗מאַכערין (ל″ר: -ס);
{טיילמאָל מיט אַ בײַ⸗באַדײַט פון מעשים, ניט הוילע רייד:} (דער) בעל⸗קאַטאָוועס (ל″ר: בעלי⸗קאַטאָוועס); (דער) קאַטאָוועסניק [katóvəs-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) קאַטאָוועסניצע (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש:} (דער) קאַטעוו;
❊
{טאָמער וועגן אַ דערציילער פון וויצן, אָן אַוועלכער ניט איז חוזק⸗מאַכנדיקן קאָמפּאָנענט לגבי אַנדערע:}
(דער) וויצלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) וויצלערין, מער עמאָטיוו: וויצלערקע (ל″א: -ס);
(דער) שפּאַס⸗מאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש: -ס), ל″נ: (די) שפּאַס⸗מאַכערין (ל″ר: -ס).
comedy
{בכלל, אַלץ זשאַנער:} (די) הומאָריסטיק;
{וועגן אַ הומאָריסטישן ווערק, דער עיקר אויף דער בינע:} (די) קאָמעדיע (ל″ר: -ס); (דער) פאַרס (ל″ר: -ן);
{דער עיקר וועגן דער שריפטלעכער פאָרם:} (די) הומאָרעסקע (ל″ר: -ס)
{פראַזעס; וועגן אַ הומאָריסטישער סצענע אָדער פּרשה:} (ס′האָט זיך אָפּגעטאָן) י ע נ ע חתונה!; אָט אַ פּורים⸗שפּיל!; אָט אַ גלית⸗שפּיל! [gólyəs-shpìl]; טויזנט⸗איין נאַכט!.
comedy hour
(די) לאַך⸗שעה [lákh-shò], דרומדיק: [:lákh-shù] (ל″ר: לאַך⸗שעהן [lákh-shòən], דרומדיק: [lákh-shù:ən]; (די) קאָמעדיע⸗שעה (ל″ר: -ן).
comedy show
(די) קאָמעדיע⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען);
{טאָמער אויף דער בינע:} (די) קאָמעדיע⸗פאָרשטעלונג (ל″ר: -ען).
comely
פרויאיש⸗נעימותדיק [n(ə)íyməz-dik]; חנעוודיק [khénəv-dik]; יפהפיהדיק [yəféyfyə-dik], דרומדיק: [yəfáyfyə-dik].
comet
(דער) קאָמעט [komét] (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש:} (דער) שטערנשאָס (ל″ר: -ן).
comeuppance: He got his comeuppance
ער האָט באַקומען ווי ס′האָט אים געקומט (\ווי ער האָט זיך כשר פאַרדינט) [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r]; ער האָט באַקומען דאָס זײַניקע.
comeuppance: He will eventually get his comeuppance
צי פריער צי שפּעטער, וועט ער דאָס זײַניקע באַקומען (\וועט ער באַקומען ווי ס′קומט אים);
{לומדיש:} ער איז עתיד ליטול את הדין [òsəd-lítoyl|es-hadín],
דרומדיק: [ù:səd-lítoyl|es-hadín], צפונדיק: [òsəd-líteyl|es-hadín].
comfort (n.)
{צו דער אָנגענעמקײַט:}
(די) באַקוועמלעכקײַט; (די) באַקוועמקײַט; (דער) קאָמפאָרט;
{לומדיש:} (די) רחבותדיקײַט [rághvəz-dəkàyt]; (די) ניחאדיקײַט [ní(y)khə-dəkàyt];
{נאָכמער לומדיש:} (די) ניחותאדיקײַט [nəkhúsə-dəkàyt], דרומדיק: [nəkhí:sə-dəkàyt];
{טרייסט:}
(די) נחמה [nəkhómə], דרומדיק: [nəkhúmə]; (די\דער) טרייסט; (די) טרייסטונג; (די) טרייסטעניש.
comfort a bereaved person (/people)
מנחם אבל זײַן [mənàkhəm-óvl-zayn], דרומדיק: [mənàkhəm-úvl-za:n].
comfort (v.)
טרייסטן; ברענגען אַ נחמה [an(ə)khómə], דרומדיק: [an(ə)khúmə];
{לומדיש:} מנחם זײַן [mənákhəm-zayn].
comfort station
באַקוועמלעכקײַטן (ל″ר).
comfort women (World War II, etc)
(די) קאָמפאָרט⸗פרויען (ל″ר).
comfort zone
(די) קאָמפאָרט⸗זאָנע (ל″ר: -ס); דער באַקוועמער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh] (ל″ר: די באַקוועמע שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm]);
{פראַזעס:} די אייגענע (באַקוועמע) ד′ אמות [dàləd-áməs] (ל″ר); אינעם אייגענעם (וואַרעמען) ווינקל; (די) אייגן⸗היימישע סביבה [sví(y)və];
{לומדיש:} די אייגענע (\זעלב(יק)ע \נאָכאַנאַנדיקע) ד′ אמות [dàləd(-)áməs].
comfort zone: in one’s comfort zone
{פראַזעס; זע אויך אין פריערדיקן סימן:} ווי בײַם טאַטן אין ווײַנגאָרטן; ווי אַ פייגעלע אין נעסט; ווי אויף דער הסב⸗בעט [hésə-bèt]; ווי גאָט אין אָדעס (\פּאַריז); ווי בײַ דער מאַמען אין בויך;
{מיט אַ נעגאַטיוון קנייטש:} ווי אַ חזיר אין קרויט [kházər].
comfort: take comfort in
זיך טרייסטן מיט; טרעפן (\געפינען \האָבן) אַ נחמה אין [anəkhómə], דרומדיק: [anəkhúmə].
comfortable
באַקוועם [bakvém]; אָנגענעם (אויך: אײַנגענאַם); געמיטלעך;
{לומדיש:} ניחא [níkhə]; ניחאדיק [níkhə-dik];
{טאָמער דווקא אין פינאַנציעלן זין:}
מאַטעריעליש באַקוועם; מאַטעריעליש אײַנגעסדרט [áyn-gəsèydərt], דרומדיק: [á:n-gəsàydə(r)t]; באַלעבאַטיש; ני(ש)ט אָרעם;
{דימינוטיוו, אין זין פון „מער⸗ווייניקער באַקוועם, ניט אויפן סאַמע בעסטן ניוואָ“:} באַקוועמלעך [bakvémlakh].
comfortable: Make yourself comfortable!
מאַכ(ט) זיך באַקוועם!; שפּיר(ט) זיך היימיש!.
comfortably (without undue hesitation or doubt)
גאַנץ זיכער; רואיקערהייט [rùykər-héyt], דרומדיק: [rìy(ə)kə(r)-háyt].
Comforter (God)
דער דערבאַרעמדיקער; דער באַרעמהאַרציקער;
דער מרחם [mərákhəm];
דער אל רחום וחנון [èyl-rákhəm|vəkhánən], דרומדיק: [àyl-rákhəm|vəkhánən];
{לומדיש:} {אָן אַן אַרטיקל} רחמנא [rakhmónə], דרומדיק: [rakhmú:nə].
comic (n.) → comedian
(.comic (adj
קאָמיש; הומאָריסטיש; לאַכע(וו)דיק; ליצניש [leytsónish], דרומדיק: [laytsú:nish].
comic relief
אַ קאָמישע (\הומאָריסטישע) פאַרלײַכטונג (\טרייסטעניש \דערבאַרעמונג).
comic: a comic situation
אַ קאָמישע סיטואַציע; אַ קאָמישע אָנגעלעגנהײַט; קאָמישע אומשטענדן (ל″ר).
(comics (comic books
(די) קאָמיק ביכלעך (ל″ר); (די) קאָמיקס (ל″ר); {אַרכעאיש:} (די) דזשאָ(ו)ק⸗בוקס (ל″ר).
coming (forthcoming, upcoming, soon-arriving)
קומענדיק; בקרוב אָנקומענדיק [bəkórəv], דרומדיק: [bəkú:rəf]; צוקונפטיק; אויף⸗להבאדיק [àf-ləhábə-dik], דרומדיק: [òf-ləhábə-dik];
{חסידיש:} בעפאָרשטייענד(יק).
Coming!
כ′קום שוין!; כ′קום!; שוין!;
{טאָמער אַ קליין ביסעלע שפּעטער:} כ′קום שוין באַלד!; באַלד!.
Coming attractions!
{פראַזעס:} בקרוב! [bəkórəv], דרומדיק: [bəkú:rəf]; אין דער נאָענטער צוקונפט; אונדזער לוח [lúəkh], דרומדיק: [lí:əkh].
!coming: He has it coming
ס′קומט אים! (ל″ע: ס′האָט אים געקומט!); ער האָט זיך (דאָס) כשר פאַרדינט [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r];
{הערה א: אין די דיאַלעקטן וואו ס′איז בכלל פאַראַן אַ ל″ע אויף „ס′קומט אים“ (צי: איר, זיי, אונדז, משהן, דבורהן וכו′) גילט „ס′האָט (אים\איר וכו′) געקומט“, מיט אַ פּועל⸗יוצא פון אַ געשאַפענער מחיצה צווישן „געקומען“ (פון לשון קומען און גיין), און „געקומט“ (טײַטש „כשר פאַרדינט“)};
{הערה ב: כדאי אויך האַלטן פאַרן אויג אַז להיפּוך פון דער ענגלישער פראַזע, זײַנען די ביידע יידישע וואַריאַנטן פּונקט אַזוי עלול גענוצט צו ווערן פּאָזיטיווערהייט וועגן אַ פאַרדינסט, ווי נעגאַטיווערהייט אין זין פון פאַרדינטער באַשטראָפונג}.
coming out (as LGBTQ or re other previously concealed/unknown personal status)
(דאָס\דער) אַרויסקומען; (דער) אַרויסקום פאַרן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom];
(די) פּערזענלעכע אַנטפּלעקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) התגלות עצמו [həzgàləs-átsmoy], צפונדיק: [həzgàləs-átsmey], ל″נ (אויך): התגלות עצמה [həzgàləs-átsmo].
Coming of the Messiah
{בײַ יידן:}
{געוויינטלעך אָן אַן אַרטיקל; אויך: די\דער:} ביאת המשיח [bìyəs-(h)am(ə)shíyəkh], אויך: [bìyəs-(h)amoshíyəkh], דרומדיק: [bí:yəs-(h)amu:shí:əkh];
{באַנוצט אויך איראָניש וועגן אָנקומענדיקע מענטלשעכע העלדן; געוויינטלעך אָן אַן אַרטיקל; אויך: די\דער:} ביאת הגואל [bìyəs-(h)agóyəl], צפונדיק: [bìyəs-(h)agéyəl];
{אוניווערסאַל:}
די מעסיאַנישע אָנקומונג.
comings and goings
(דער) הין⸗און⸗צוריק; (דער) אַרײַן⸗און⸗אַרויס; (דאָס\דער) קומען און גיין;
{מער פאָרמעל:} (דער) קעגנזײַטיקער פאַרקער; (די) באַוועגונג אין (די) ביידע ריכטונגען;
{לומדיש:} (די) יציאות וביאות [yətsìyəs-vəbíyəs].
comma
(די) קאָמע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} (דער) בײַשטראָך (ל″ר: -ן).
(.command (n
(דער) באַפעל (ל″ר: -ן); (די) קאָמאַנדע (ל″ר: -ס);
{ווייניקער פאָרמעל:} (דער) אָנזאָג (ל″ר: -ן).
(.command (v
באַפעלן; געבן אַ קאָמאַנדע; קאָמאַנדירן;
{ווייניקער פאָרמעל:} אָנזאָגן.
command and control
(דער) קאָמאַנד⸗קאָנטראָל.
command key
(דער\דאָס) קאָמאַנדע⸗קנעפּל (ל″ר: -עך).
command performance
(די) פאַראָרדנטע (\קאָנאַנדירטע) פאָרשטעלונג (ל″ר: -ען).
command post
(דער) קאָנטראָל⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
command: be in command of (know something well)
גוט קענען; באַהערשן;
{לומדיש:} זײַן בקי אין [bókə], דרומדיק: [búkə].
command: be in command of (troops, etc)
קאָמאַנדירן; זײַן קאָמאַנדיר פון (\איבער).
command: press Command (the command key)
אַ קלאַפּ טאָן „קאָמאַנדע“.
command: press command plus shift (/upper case)
אַ קלאַפּ טאָן „קאָמאַנדע“ פּלוס „גרויס“.
commandant
(דער) קאָמענדאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאָמענדאַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאָמענדאַנטקע (ל″ר: -ס).
commander
(דער) קאָמאַנדיר (ל″ר: -ן).
commander in chief
(דער) הויפּט קאַָמאַנדיר (ל″ר: -ן).
(commandment (Jewish religious
(די) מצווה (אויך: מצוה) [mítsvə] (ל″ר: מצוות [mítsvəs]).
commandment (Jewish religious): negative commandment (‘Thou Shalt Not’)
(דער\די) מצוות לא תעשה [mìtsfəs|lóy-sàysə], דרומדיק: [mìtsfəs|lóy-sà:sə], צפונדיק: [mìtsfəs|léy-sà(y)sə]; (דער) לא תעשה;
(דער) לאו [láv], דרומדיק: [lá(:)f].
commandment (Jewish religious): positive commandment (‘Thou Shalt’)
commandments: the Ten Commandments
{בײַ יידן:}
(די) עשרת הדברות [asèrəs-(h)adíbrəs], דרומדיק: [asèyrəs-(h)adíbrəs];
{אוניווערסאַל:}
די צען געבאָט (ל″ר).
commandments: the 613 Commandments
(די) תרי″ג מצוות [taryág|mítsfəs], אויך: [táryag|mítsf)əs] (ל″ר); (′די 613 מצוות′).
commandments: the 248 positive Commandments (‘thou shalts’)
(די) רמ″ח מצוות עשה [rəmákh|mìtsfəs-ésə], דרומדיק: [rəmákh|mìtsfəs-éysə] (′די 248 פּאָזיטיווע מצוות — ′זאָלסט…′).
commandments: the 365 negative Commandments (‘thou shalt nots’)
(די) שס″ה מצוות לא עשה [shasó|mìtsfəs|lóy-sà(y)sə], דרומדיק: [shəsú:|mìtsfəs-lóy-sá:sə], צפונדיק: [shasó|mìtsfəs|léy-sá(y)sə] (′די 248 נעגאַטיווע מצוות — ′זאָלסט ניט…′); אויך: shəsá (אָנשטאָט shəsú: ,shasó).
commandments: the (7) Noahide Commandments
(די) שבע מצוות בני נח [shèvə-mítsvəs|bnèy-nóyəkh], דרומדיק: [shèyvə-mítsvəs|bnày-nóyəkh], צפונדיק: [shèvə-mítsvəs|bnèy-néyəkh].
commando
(דער) קאָמאַנדאָ (ל″ר: -ס).
commemorate
אויפהיטן (\אָפּמערקן) דעם אָנדענק פון (…) (דורך) [ón-dèynk], דרומדיק: [ú:n-dèynk];
קאָמעמאָרירן; פאַרגעדענקען [far-g(ə)déynk(ə)n];
{לומדיש:} אָפּמערקן (\אויפהיטן) דעם זכר פון [zéykhər], דרומדיק: [(záykhə(r].
commemoration
(דער) אָנדענק; (די) אָנדענקונג [ón-dèyn-kung], דרומדיק: [ú:n-dèyn-kink];
(דער) זכר [zéykhər], דרומדיק: [(záykhə(r].
commemoration (ceremony or event)
(די) אָנדענק⸗פאַרזאַמלונג (ל″ר: -ען); (די) מעמאָריאַל⸗צערעמאָניע (ל″ר:-ס)
{אין יידישן לעבן:}
(די) אזכרה (אויך: הזכרה) [h)askórə)], דרומדיק: [h)askú:rə)] (ל″ר: אזכרות; אויך: הזכרות).
commemorative
אָנדענקונגגס⸗; פאַרגעדענקונגס⸗.
commence (initiate, start)
אײַנפירן; לאָזן אין וועג אַרײַן; איניציאירן; מאַכן אַן אָנהייב (מיט).
commence proceedings
אָנקלאָגן (\אָנלאָדן) אין געריכט; לאָזן אין וועג אַרײַן דעם (\אַ) פּראָצעס.
commencement (graduation)
(די) גראַדואירונג (ל″ר: -ען).
commencement address
(די) גראַדואירונגס⸗רעדע (ל″ר: -ס).
commend
לויבן; פאַרלויבן; געבן (\זאָגן) אַ לויב⸗וואָרט;
{טאָמער מער אָפיציעל:} אויסצייכענען מיט אַ לויב⸗וואָרט; געבן אַן אויסצייכענונג;
{לומדיש:} דערמאָנען (\אויסצייכענען) לשבח [ləshvákh]; {מער פאָרמעל:} געבן (\דערלאַנגען) אַ שבח⸗כתב [ashvákh-ksav] (\אַ צערטיפיקאַט לשבח).
commendable
לויב(ס)ווערדיק; לויבווערטיק; אויף געלויבט צו ווערן;
{לומדיש:} ראוי לשבח [ròyə-ləshvákh]; שבח⸗פאַרדינענדיק; וואָס פאַרדינט זיך שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm].
commendation
(די) אויסצייכענונג (ל″ר: -ען); (די) קאָמענדאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אויסצייכענונגס⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש און בשעת מעשה עלול איראָניש צו זײַן:} (דער) שבחים⸗כתב [shvókhəm-ksàv], דרומדיק: [shvúkhəm-ksàv].
commensurate: be commensurate with
זײַן פּאַסיק⸗אָנגעמאָסטן מיט (\אַ(נט)קעגן); זײַן אָנגעמאָסטן אַ(נט)קעגן;
זײַן פּראָפּאָרציאָנעל מיט (\אַ(נט)קעגן).
(.comment (n
(די) באַמערקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש און טאַַקע וועגן אַן אינטעליגענטישער באַמערקונג:} (די) הערה [həórə], דרומדיק: [həú:rə] (ל″ר: הערות);
{אין זין פון אַ (קירצערן) אַרטיקל:} (דער) מיינונגס⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען); (די) מיינונג (ל″ר: -ען).
comment (n.): comments (series of critical comments in an academic spirit)
{אַמאָפטסן מיט אַ פּאָסעסיוון פּראָנאָם:}
הערות [həórəs], דרומדיק: [həú:rəs];
{מער פאָרמעל, צי פּרעטענציעז, צי אָפּלאַכעריש בנוגע דעם תוכן אָדער פונעם קאָמענטירטן טעקסט אָדער פון די הערות גופא:}
[həóroys], דרומדיק: [həú:roys]; צפונדיק: [həóreys] („איר האָט דען געזען זײַנע הערות אויף מײַן אַרטיקל? אַזאַ העזה!“).
(.comment (v
מאַכן אַ באַמערקונג (ל″ר: מאַכן באַמערקונגען); קאָמענטירן; אויסדריקן (\אַרויסזאָגן) אַ מיינונג (אַז);
comment piece
אַ מיינונגס⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען).
comment: have no comment
ני(ש)ט האָבן קיין (באַזונדערע) באַמערקונגען (\קאָמענטאַרן) (וועגן\איבער); זיך אָפּזאָגן (\צוריקהאַלטן) פון אָפּרופן זיך (אויף).
!comment: No comment
קיין שום קאַמענטאַרן!; ני(ש)טאָ קיין קאָמענטאַרן!; קיין וואָרט אויכ(עט) ני(ש)ט!;
{פראַזעס:} בעסער שווײַגן!; פּתח שין שאַ! [pàsəkh-shìn|shá].
(commentary (reaction/views in general
קאָמענטאַרן (ל″ר);
(commentary (book or longer work
(דער) קאָמענטאַר (ל″ר: -ן);
{וועגן אַ טראַדיציאָנעלן יידישן ספר אויף לשון קודש אָדער אַראַמיש וועגן (\אויף) אַן אַנדער ספר; פיגוראַטיוו און צומאָל מיט איראָניע צי וואַרעמקײַט וועגן אַ ניט⸗טראַדיציאָנעלן קאָמענטאַר:}
(דער) פּירוש [péyrəsh], דרומדיק: [páyrəsh] (ל″ר: פּירושים [p(ə)rúshəm], דרומדיק: [p(ə)rí:shəm]);
{צומאָל וועגן אַ לענגערן, מער פּרטיותדיקן פּירוש:}
(דער) ביאור [bíyər] (ל″ר: ביאורים [biyúrəm], דרומדיק: [biyí:rəm]);
{הערה: בשעת ווען אין הײַנטיקן חרדישן באַנוץ אַשטייגער איז חל אַזאַ חילוק (עלעהיי אין אַ ספר מיט „פּירושים וביאורים“), בלײַבט אויך אין היסטאָריש⸗באוואוסטזיניקע קרײַזן דער באַגריף וועגן (מענדעלסאָנס) „ביאור“ אין זין פון אַ ספּעציפישער דײַטש⸗משכילישער איבערזעצונג פונעם תנ″ך (צי דעם חומש) אויף דײַטש מיט יידישע אותיות}.
commentator
{סתם:} (דער) קאָמענטירער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס);
{אין מער ליטעראַרישן זין, דער עיקר בײַ אַ מחבר:} (דער) קאָמענטאַטאָר (ל″ר: -ן);
{אין זין פון מחברים פון פּירושים איבער ספרים אויף לשון קודש צי אַראַמיש; פיגוראַטיוו אויך אין ברייטערן זין:}
(דער) מפרש [məfárəsh] (ל″ר: מפרשים [məfóshəm]); {אָפטמאָל:} פון די מפרשים;
{טאָמער אין גײַסט פון לערנען און געבן צו פאַרשטיין לויטן פּשט, לויטן עצם טעקסט:}
(דער) פּשטן [páshtn] (ל″ר: פּשטנים [pashtónəm], דרומדיק: [pashtú:nəm]).
{טאָמער אין גײַסט פון לערנען און געבן צו פאַרשטיין ע″פּ פּשטלעך, געקליגלטע שיינע דערקלערונגען:}
(דער) בעל⸗פּשטלעך [bàl-pshétləkh] (ל″ר: בעלי⸗פּשטלעך [bàlə]).
commerce
(דער) מסחר [mískhər]; (דער) האַנדל;
{אַרכעאיש:} (דער) קאָמערץ.
commerce minister
(דער) קאָמערץ (\האַנדל) מיניסטער [minístər] (ל″ר: מיניסטאָרן [minəstórn]), ל″נ אויך: (די) מיניסטאָרשע [minəstórshə], אויך: [minístərshə] (ל″ר: ס).
commerce ministry
(דער) קאָמערץ (\האַנדל) מיניסטעריום [minəstéryum].
(commercial (n.) (advertisement
(די) רעקלאַמע (ל″ר: -ס);
{טאָמער געדרוקטערהייט אויך:} (דער) אַנאָנס (ל″ר: -ן); {אין ענגלישע ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) אַדווערטײַזמענט (ל″ר: -ס);
{טאָמער אויף טעלעוויזיע אויך:} (דער) קאָמערשל (ל″ר: -ס).
(.commercial (adj
קאָמערציעל; קאָמערץ⸗; האַנדל(ס)⸗;
{לומדיש; סוחריש:} מסחרדיק [mískhər-dik].
commercialize
קאָמערציאַליזירן; מאַכן פאַר אַ (\פאַרוואַנדלען אין אַ) ביזנעס (\געשעפט).
commie (pej. for communist)
{בייגעוודיק:} (די\דער) רויטע(ר); קאָמוניסטישע(ר); פאַרמאָסקוועטע(ר); מאָסקעוואַטע(ר);
{אינטעליגענטיש נואַנסירט:} (דער) רויטער שבתי⸗צביניק [shàpsə-tsví-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) רויטע שבתי⸗צביניצע [shàpsə-tsví-nitsə] (ל″ר: -ס).
(.commission (n
(די) קאָמיסיע [komísyə] (ל″ר: -ס).
commissar
(דער) קאָמיסאַר (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָמיסאַרין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאָמיסאַרקע (ל″ר: -ס).
commission (n.)
(די) קאָמיסיע [komísyə] (ל″ר: -ס).
(.commission (v
באַשטעלן (בײַ); אָרגאַניזירן פּראָפעסיאָנעל.
commission: out of commission
קאַליעדיק [kál(y)ə-dik]; געפּטרט [gəpátərt]; קאַפּוט [kapút]; צעבראָכן.
commissioner
(דער) קאָמיסיאָנער (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קאָמיסיאָנערשע (ל″ר: -ס), (די) אָמיסיאָנערין (ל″ר: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קאָמישינער (ל″ר: -ס).
commit (a crime, error, etc)
באַגיין (ל″ע: איז באַגאַנגען; דיאַלעקטיש: האָט באַגאַנגען);
{ווייניקער אָפיציעל, מער שמועסשפּראַכיק:} אָפּטאָן.
commit a sin
{אוניווערסאַל:}
באַגיין (\אָפּטאָן) אַ זינד; זינדיקן; אונטערזינדיקן;
{ליטעראַריש, דער עיקר ווען אַן ערנסטן ענין:} באַגיין (\אָפּטאָן) אַ חטא [khét];
{אין יידישן דין:}
מאַכן (\באַגיין) אַן עבירה [an-avéyrə], דרומדיק: [an-aváyrə];
{הערה: בײַ טייל דיפערענצירט מען קאָנסעקווענט צווישן [an-avéyrə], דרומדיק: [an-aváyrə] אויף ′אַ זינד (ממש)′ קעגנאיבער [anəvéyrə], דרומדיק: [anəváyrə] ′אַ שאָד′, ′אַ פאַרדריסלעכער טעות′, ′א ני⸗רחמנטתדיקע אויפפירונג′)};
{לומדיש, דער עיקר וועגן אַן ערנסטן ענין:} חוטא זײַן [khóytə-zayn], צפונדיק: [khéytə-zayn];
{לומדיש:} עובר זײַן אויפן דין [óyvər-zayn|afn-dín], דרומדיק: [óyvə(r)-za:n|ofn-dín], צפונדיק: [éyvər-zayn|afn-dín].
commit adultery
{שאַרף ביטולדיק:} נואפן [nóyəfn], צפונדיק: [néyəfn];
{אַ קאַפּ איידעלער:}
נואף זײַן [nóyəv-zayn], צפונדיק: [néyəv-zayn];
{נאָכמער איידל:}
עובר זײַן אויפן לא תנאף [òyvər-zayn-afn|lòy-sínəf], דרומדיק: [òyvə(r)-za:n-ofn|lòy-sínəf],
צפונדיק: [èyvər-zayn-afn|lèy-sínəf];
{ס′ווערן אויך גענוצט אויף ניאוף ווערטער אויף פּראָסטיטוציע, וועמענס באַדײַט ווערט מיט ביטול אויסגעשפּרייט אויף פאַרווערטע סעקסועלע באַציאונגען מיט חתונה⸗געהאַטע מענטשן:}
(זיך) מזנה זײַן [məzánə-zayn]; טרײַבן זנות [tráybm|znús], דרומדיק: [trá:bm|znís];
{אזהרה: די פאָרגעלייגטע המצאה „מחלל הזיווג זײַן“ קען אַרויסרופן געלעכטער בײַ די וואָס קענען די שפּראַך נאַטירלעך. בעת מעשה קענען געמאָלט זײַן פאַרשיידענע פראַזעס פון לשון נקיה וועגן, אַשטייגער:} „ניט געטרײַ געווען דער ווײַב \ דעם מאַן“ און „געפירט אַ ראָמאַן מיט יענעמס ווײַב\מאַן“}.
commit oneself
נעמען אויף זין; {בײַ טייל אַרכעאיש:} זיך פאַרפליכטן;
{לומדיש:} זיך מתחייב זײַן [məskháyəev-zayn], דרומדיק: [məskhá:(y)əev-za:n].
commit suicide (cf. suicide)
זיך נעמען דאָס (\דעם) לעבן; באַגיין זעלבסטמאָרד;
{פאָלקיש; לשון נקיה:} זיך אָנטאָן אַ מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];
{לומדיש:} (זיך) מאבד עצמו לדעת זײַן [məàbəd-àtsmoy-lodáəs], צפונדיק: [məàbəd-àtsmey-lodáəs]
{פראַזעס:} מאַכן זיך דעם טויט; {אַ קאַפּ לומדיש:} זיך אַליין אָפּשיקן אינעם „אל עפר תשוב“ [elófər|tóshuv], דרומדיק: [elúfə(r)|tú:shi:f] (< בראשית ג′: י″ט).
commit to → make a commitment
commit to paper
אַוועקשטעלן בכתב [bəksáv]; זיך אויסדריקן שריפטלעך;
{פראַזע; עמאָטיוו:} אַוועקשטעלן שוואַרץ אויף ווײַס.
commitment
{בכלל גענומען:}
(די) (מאָס) איבערגעגעבנקײַט;
{לומדיש:} (די) געפילן פון התחייבות [həskháyvəs], דרומדיק: [həskhá:vəs];
{וועגן אַ ספּעציפישן ענין:}
(דער) צוזאָג (ל″ר: -ן); (די) צוזאָגעניש (ל″ר: -ן); (די) צוזאָגונג (ל″ר: -ען); {אַרכעאיש בײַ מערסטע:} (די) פאַרשפּרעכונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) התחייבות [həskháyvəs], דרומדיק: [həskhá:vəs]; (ל″ר: -ן); (די) הבטחה [haftókhə], דרומדיק: [h)aftúkhə)] (ל″ר: הבטחות).
commitment ceremony
(די) ליבשאַפט⸗צערעמאָניע (ל″ר: -ס); (די) צוזאָג⸗צערעמאָניע (ל″ר: -ס); (די) איבערגעגעבנקײַט⸗צערעמאָניע (ל″ר: -ס);
{לומדיש; אויך גוטמוטיק שילדעריש:}
{צווישן אַ פרוי מיט אַ מאַן:} (די) נפשה⸗קשורה⸗בנפשו צערעמאָניע [nàfsho|k(ə)shùrə-b(ə)náfshoy], דרומדיק: [nàfsho|k(ə)shì:rə-b(ə)náfshoy], צפונדיק: [nàfsho|k(ə)shùrə-b(ə)náfshey] (ל″ר: -ס);
{צווישן צוויי מענער:} (די) נפשו⸗קשורה⸗בנפשו צערעמאָניע [nàfshoy|k(ə)shùrə-b(ə)náfshoy], דרומדיק: [nàfshoy|k(ə)shì:rə-b(ə)náfshoy], צפונדיק: [nàfshey|k(ə)shùrə-b(ə)náfshey] (ל″ר: -ס);
{צווישן צוויי פרויען:} (די) נפשה⸗קשורה⸗בנפשה צערעמאָניע [nàfsho|k(ə)shùrə-b(ə)náfsho], דרומדיק: [nàfsho|k(ə)shì:rə-b(ə)náfsho] (ל″ר: -ס).
זיך אונטערנעמען (ל″ע: זיך אונטערגענומען); זיך פאַרפליכטן;
נעמען אויף זיך די אחריות [akhráyəs]; נעמען אויף זיך די פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)(t)-ləkh-kàyt)];
{לומדיש:} נעמען אויף זיך אַ(ן) (\די) התחייבות [həs-kháyvəs], דרומדיק: [h)əs-khá:vəs)];
{אַ ביסל מער לומדיש:} זיך מתחייב זײַן [məs-kháyəv-zayn], דרומדיק: [məs-khá:əv-za:n];
{נאָכמער לומדיש:} אויף זיך מקבל זײַן [məkábl-zayn].
committee
(דער) קאָמיטעט [komətét]; (די) קאָמיסיע [komísyə];
{הערה: סתם לײַט קענען זיך מאַכן אַ קאָמיטעט, בשעת ווען קאָמיסיע טראָגט פאָראויס אַ געפיל אַז די אָפּקלײַבונג פון די מיטגלידער האָט אַ פעסטן אינסטיטוציאָנעלן יסוד};
{בפרט בײַ טראַדיציאָנעלע יידישע קהילות און קערפּערשאַפטן:}
(דער) ועד [vá(ə)d].
commodities
(די) רוי⸗שטאָפן (ל″ר); (די) ווערטיקע מינעראַלן (ל″ר).
commodities market
(דער) רוי⸗שטאָפן מאַרק (ל″ר: מערק); (דער) מינעראַלישער מאַרק (ל″ר: מערק).
commodity
אַ גייאיקע (\גאַנגבאַרע) (שטיק) סחורה [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə];
אַ פאַרקויפעדיקער חפץ [khéyfəts], דרומדיק: [kháyfəts] (ל″ר: [kh(a)féytsəm], דרומדיק: [kh(a)fáytsəm]).
(common (mutual
בשותפותדיק [bəshútfəz-dik], דרומדיק: [bəshítfəz-dik]; שותפיש [shútfish], דרומדיק: [shítfish] אינאיינעמדיק; קעגנזײַטיק; בײַנאַנדיק; {חסידיש, אויך:} געמיינזאַם.
(common (typical, frequent
געוויינ(ט)לעך; טיפּיש, כאַראַקטעריסטיש; אָפט; טאָגטעגלעך;
{לומדיש:} שכיח [sh(ə)khíyəkh];
{פראַזע:} פון אַלע טעג פון אַ גאַנץ יאָר.
(common (uncultured
פּראָסט; געמיין;
{לומדיש:} אומבתרבותדיק [úm-bətárbəz-dik], דרומדיק: [ím-bətárbəz-dik];
{ביטולדיק:} פּראָסטיאַקיש.
common cause
אַ יד⸗אחת [ayàdákhəs] צי [ayədákhəs]; אַ פאַראייניקונג פון די כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
Common Era
(די) אָנגענומענע נײַע צײַט⸗רעכענונג; (די) נאָכקריסטוס⸗תקופה (\עפּאָכע) [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə]; (די) קאָמאָנאַלע תקופה (\עפּאָכע).
Common Era: In the Common Era (CE, AD)
אין איצטיקן קאַלענדאַר; לויטן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר;
{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}
למספּרם [ləmispórom], דרומדיק: [ləmispú:rom]; אויך: [ləmisp(ə)róm];
{לומדיש:} למנין הנוצרים [ləmìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [ləmìnyən-(h)anéytsrəm];
{הערה: בײַ טייל נוצט מען דאָ נאָך קריסטוסן (= נ.ק.), ניט קוקנדיק וואָס דאָס איז פאַקטיש די איבערזעצונג פון AD}.
common folk
{וועגן יידן:}
עמך [ámkho], דרומדיק: [:ámkhu]; דער פּשוטער ייד [póshətər|yíyd], דרומדיק: [pú:shətə(r)|yí:t], צפונדיק: [póshətər|íd];
{אוניווערסאַל:}
דער פּשוטער מענטש; דאָס (\דער) פאָלק;
{לומדיש:} (דער) המון עם [hàmən-ám].
common good
צרכי רבים [tsòrkhə-rábm] (ל″ר); (דער) טובת הכלל [tòyvəs-(h)aklál], צפונדיק: [tèyvəs-(h)aklál].
common ground
(דאָס) בשותפותדיקע [bəshútfəz-dikə], דרומדיק: [bəshítfəz-dikə]; (דאָס) געמיינזאַמע;
אָט דאָס וואָס פאַראייניקט; (דאָס) פאראייניקנדיקע.
common heritage
אַ בשותפותדיקע ירושה [yərúshə], דרומדיק: [yərí(:)shə] (ל″ר: …ירושות);
אַ קנין פונעם כלל [akì(n)yən-funəm-klál], דרומדיק: [akì(n)yən-finəm-klál]; אַלעמענס אַ ירושה (\כלל).
common knowledge: it’s common knowledge that
אַלע ווייסן, אַז; יעדער איינער ווייס(ט), אַז; איטלעכער ווייס(ט) דאָך, אַז; ס′איז (אומעטום) באַקאַנט, אַז;
{איין טייל דיאַלעקטן אַ קאַפּ לומדיש:} ס′איז ידועדיק, אַז [yədúə-dik], דרומדיק: [yədí:ə-dik];
{שטאַרק לומדיש:} אַז ס′איז כולי עלמא ווייס(ט) [kùlə-álmə], דרומדיק: [kì(:)lə-álmə].
common language
אַ בשותפותדיקע שפּראַך [bəshútfəz-dikə], דרומדיק: [bəshítfəz-dikə].
common law (n.)
(דער\דאָס) אומגעשריבענע(ר) געזעץ; (דער\דאָס) (אומפאָרמעל) אָנגענומענע(ר) געזעץ; (דער) דין לויטן מנהג [mín(h)əg].
common law (adj.)
ני(ש)ט פאָרמעל⸗לעגאַל; אָנגענומען עלעהיי לויטן געזעץ.
Common Market
(דער) בשותפותדיקער מאַרק (אין אייראָפּע) [bəshútfəz-dikər], דרומדיק: [(bəshítfəz-dikə(r].
common practice: it’s common practice that
ס′איז דער סדר עולם, אַז [sèydər-óyləm], דרומדיק: [sàydə(r)-óyləm], צפונדיק: [sèydər-éylom];
בכלל פירט זיך, אַז [bəkhlàl-fírdzakh] צי [bəkhlàl-fírtsakh]; געוויינטלעך פירט זיך, אַז;
דער מנהג איז, אַז [mín(h)əg]; דער מנהג המדינה איז, אַז [mìn(h)əg-(h)am(ə)dí(y)nə].
common sense
דער פּשוטער שכל [póshətər|séykhl], דרומדיק: [pú:shətə(r)|sáykhl];
{אַ קאַפּ לומדיש:} דער שכל הישר [(sèykhl-(h)ayóshə(r]; דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r];
{לומדיש:} דער דרך השכל [dèrəkh-(h)aséykhl], דרומדיק: [dèyr(ə)kh-(h)asáykhl];
{עמאָטיוו:} דער פּראָסטער שכל; דער קלאָרער שכל פון אַ פּשוטן יידן (\מענטשן).
common sense: it’s common sense that (/common sense dictates)
דער פּשוטער שכל טראָגט אויס(עט), אַז [póshətər|séykhl], דרומדיק: [pú:shətər|sáykhl];
{אַ קאַפּ לומדיש:} דער שכל הישר איז מחייב, אַז [sèykhl-(h)ayóshər],
דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r]; [məkháyəv].
common thinking
(דער) געגליכענער אופן טראַכטן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
common: have in common
האָבן אינאיינעם (מיט); האָבן בשותפות מיט [bəshútfəs], דרומדיק: [bəshítfəs]; {חסידיש, אויך:} האָבן געמיינזאַמ(ס) מיט.
commonly
געוויינטלעך; בדרך כלל [bədérəkh|klál].
Commonwealth (British)
(דער) בריטישער פאַרבאַנד (\קאָמאָנוועלט).
(.commonwealth (n
(דער) פעלקער⸗פאַרבאַנד (ל″ר: -ן).
(.commonwealth (adj
פאַרבאַנדיש.
commotion
אַ געפּילדער; אַ טאַראַראַם; אַ טאַראַראַך; אַ ליאַרעם; אַ גערודער; אַ צעטומלעניש; אַ סומאַטאָכע; אַ טועכץ; אַ רודעניש;
{פראַזעס:} ס′איז (געווען) ליהודים [lay(ə)húdəm], דרומדיק: [lay(ə)(h)í:dəm] (< מגילת אסתר ח′: ט″ז)
{ע″ט און ליטעראַריש:} אַ ברומונג.
commune
(די) קאָמונע (ל″ר: -ס).
communicable
{בכלל:} איבערגעבעוודיק; איבערגעבלעך; וואָס לאָזט זיך איבערגעבן (\קאָמוניקירלעך);
{בנוגע קראַנקײַטן:} קלעפּיק; אָנשטעקע(וו)דיק; קאָמוניקירלעך.
(communicate (inform, let know
איבערגעבן; לאָזן וויסן; געבן צו וויסן;
{לומדיש:} מודיע זײַן [mədíyə-zayn], {מער לומדיש:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mədóə-zayn], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə-za:n], צפונדיק: [mèysər-mədóə-zayn].
(communicate (have a bona fide dialogue
זיך דורכריידן (\דורכרעדן); זיך צונויפריידן (\צונויפרעדן); האָבן אַ ריכטיקן שמועס; {עמאָטיוו:} זיך אַראָפּריידן פון האַרצן;
{אַ קאַפּ שטאַרקער, מיט אַן אָנצוהערעניש אַז מ′איז שוין דערגאַנגען צו אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
זיך פאַרשטענדיקן; דערגיין אַ טאָלק; קומען צום טיש.
communication
{בכלל:} (די) קאָמוניקאַציע (ל″ר: -ס);
{וועגן אַן איינאיינציקער איבערגעבונג:} (די) ידיעה [yədíyə] (ל″ר: ידיעות); (די) איבערגעבונג (ל″ר: -ען); (די) מיטיילונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא פאָרמעל⸗שריפטלעך, אָפטמאָל פאַר דער מעדיאַ:} (דער) קאָמוניקאַט (ל″ר: -ן).
communication(s) network
(די) קאָמוניקאַציע⸗נעץ; (די) נעץ קאָמוניקאַציע.
communicative
קאָמוניקאַטיוו; גרייט אויף (צו) קאָמוניקירן; אין אַ קאָמוניקאַטיווער שטימונג;
{לומדיש:} נוטה לדבר [nòytə-lədábər], צפונדיק: [nèytə-lədábər].
communicative person
אַ קאָמוניקאַטיווער מענטש (ל″ר: -ן); {בייגעוודיק:} אַ קאָמוניקאַטיווע(ר);
{פראַזע:} אַ מענטש וואָס איז גענייגט צו קאָמוניקאַציע מיט אַנדערע.
communion (in Christianity)
(דער) (קריסטלעכער) קאָמוניאָן.
communion bread (in Christianity)
(דאָס\די\דער) קריסטלעכע(ר) קאָמוניאָן⸗ברויט.
communion supper (in Christianity)
(דער) קאָמוניאָנישער אָוונטברויט.
communiqué
(דער) קאָמוניקאַט; (דער) פּרעסע קאָמוניקאַט;
{לומדיש:} (דער) גילוי דעת [gìlə-dáəs] (ל″ר: -ן); (די) מודעה לרבים [mədóə-ləráb(ə)m], דרומדיק: [mədú:ə-ləráb(ə)m], צפונדיק: [mədó(y)ə-ləráb(ə)m] (ל″ר: מודעות לרבים).
communism
(דער) קאָמוניזם.
communist (n.)
(דער) קאָמוניסט [kòmuníst] (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) קאָמוניסטקע (ל″ר: -ס);
{ביטולדיק:}
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאָמוניסטישע(ר);
{ביטולדיק; בייגעוודיק:} רויטע(ר); פאַרמאָסקוועטע(ר); מאָסקעוואַטע(ר);
{אינטעליגענטיש נואַנסירט:} (דער) רויטער שבתי⸗צביניק [shàpsə-tsví-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) רויטע שבתי⸗צביניצע [shàpsə-tsví-nitsə] (ל″ר: -ס).
communist (adj.)
קאָמוניסטיש.
communist party
(די) קאָמוניסטישע פּאַרטיי (ל″ר: -ען);
{אין סאָוועטישן זין און אין קאָמוניסטישן סטיל:} (די) קאָמפּאַרטיי [kòm-partéy] (ל″ר: -ען).
community
{אין זין פון אַן אָרגאַניזירטער יידישער אײַנוואוינערשאַפט:}
(די) (יידישע\אידישע) קהילה [k(ə)hílə] (ל″ר: קהילות);
{מיט גרויס דרך ארץ וועגן אַ לאַנגאָניקער, באַוואוסטער קהילה:} די קהילה קדושה (אויך: ק″ק) [kəhì(y)lə-kədóyshə], צפונדיק: [kəhì(y)lə-kədéyshə];
{ווייניקער אַדמיניסטראַטיוו; מער עמאָטיוו:} (די) עדה [éydə], דרומדיק: [áydə]; (ל″ר: עדות);
{מער אַדמיניסטראַטיוו; גיכער וועגן אָנגעשטעלטע, קען אָבער גענוצט ווערן וועגן דעם כלל אויך:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″ז) קהל [kó(h)(ə)l], דרומדיק: [kú:(h)(ə)l];
{ברייטער:} דער כלל [klál]; דער עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; דער ציבור [tsíbər];
{אין זין פון דעם כלל אײַנוואוינער (צי אָנטיילנעמער) פון אַוועלכער ניט איז גרופּע:}
(די) געמיינדע;
{ברייטער:} די געזעלשאַפט.
community activist
{אוניווערסאַליש:}
(דער) לאָקאַלער (\אָרטיקער) אַקטיוויסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) לאָקאַלע (\אָרטיקע) אַקטיוויסטקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) מתעסק [məsásək] (ל″ר: מתעסקים [məsáskəm]), ל″נ: (די) מתעסקת [misasékəs], דרומדיק: [mìsaséykəs] (ל″ר: מתעסקות [məsáskoys], צפונדיק: [məsáskeys]); (דער) מתנדב [məsnádəv] (ל″ר: מתנדבים [məsnádvəm]), ל″נ: (די) מתנדבת [mìsnadévəs] דרומדיק: [mìsnadéyvəs] (ל″ר: מתנדבות [məsnádvoys], צפונדיק: [məsnádveys]);
{אין יידישן לעבן:}
(דער) כלל⸗טוער [klál-tùər], דרומדיק: [(klál-tì:ə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אָפטמאָל אויך מיט פינאַנציעלער שטיצע:} (דער) עסקן [áskn] (ל″ר: עסקנים [askónəm], דרומדיק: [askú:nəm]), ל″נ: (די) עסקנית [askónəs], דרומדיק: [askú:nəs] (ל″ר: עסקניתטעס).
community affairs
{אוניווערסאַליש:}
(די) כלל⸗ענינים [klál-inyònəm], דרומדיק: [klál-inyù:nəm] (ל″ר); (די) געמיינדע⸗ענינים (ל″ר); (די) לאָקאַל⸗געזעלשאַפטלעכע ענינים (ל″ר);
{בײַ יידן:}
(די) קהלשע ענינים (\זאַכן) [k(əh)ólishə], דרומדיק: [k(əh)ú:lishə]; (די) קהילה⸗ענינים [kəhí(y)lə].
community affairs: be active in community affairs
{אוניווערסאַליש:}
זיך אָנטיילנעמען אין געזעלשאַפטלעכן לעבן; אַקטיוו זײַן אין געזעלשאַפטלעכע (\געמיינדישע) זאַכן);
{אין יידישן לעבן:}
קהלן זיך [kóln] צי [kóhəln]; דרומדיק: [kú:ln] צי [kú:(h)əln]; זיך אַרײַנטאָן אין די קהילה⸗זאַכן [kəhí(y)lə];
{הערה: אמת, אין טייל דיאַלעקטן קען „קהלן זיך“ האָבן אַ באַדײַט פון ′ליאַרעמען′, ′טומלען′ און אַזוי קען מען וואו⸗ניט⸗וואו טרעפן אין דער קלאַסישער יידישער ליטעראַטור. בײַ הײַנטיקן טאָג איז אָבער אַזאַ באַנוץ אַרכעאיש, און מ′קען אָן סכנות נוצן „קהלן זיך“ אין זין פון אַקטיוו זײַן אין יידישן געזעלשאַפטלעכן לעבן}.
community affairs: someone who meddles all the time in community affairs
{אוניווערסאַליש:}
(דער) געזעלשאַפטלעכער אַרײַנמישער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) …אַרײַנמישערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) …אַרײַנמישערקע (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} אַזאַ וואָס שטופּט זיך אומעטום (אַרײַנ(עט)).
{אין יידישן לעבן:}
(דער) קהלער [kólər] צי [kóhələr]; דרומדיק: [(kú:lə(r] צי [(kú:(h)ələ(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קהלערין, {עמאָטיוו:} (די) קהלערקע (ל″ר: -ס);
(אַ\דער) כל ולך [kól-v(ə)lòkh] (ל″ר: -ן).
community at large
דער ברייטערער ציבור [tsíbər]; (\עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; {מער אַקאַדעמיש:} כלל [klál]).
community center
(דער) קולטור⸗צענטער (ל″ר: -ס); (דער) עפנטלעכער צענטער (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) צענטער (ל″ר: -ס); (דער) קלוב (ל″ר: -ן);
{אַוואו מען איז אויסן אַ צענטער פאַר יידן:} (דער) יידישער צענטער (ל″ר: -ס); (דער) קהילה⸗צענטער (ל″ר: -ס).
community college
(דער) לאָקאַל⸗קאָלעדזש (ל″ר: -ן); (דער) שטאָטישער קאָלעדזש (ל″ר: -ן);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קאָמיוניטי קאַלעדזש (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
community relations
(די) באַציאונגען מיטן ציבור [tsíbər]; (\עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; {מער אַקאַדעמיש:} כלל [klál]).
community: (person) from the (traditional Jewish) community of
פון ק″ק… (\פון קהילה קדושה) [kəhì(y)lə-kədóyshə], צפונדיק: [kəhì(y)lə-kədéyshə];
{לומדיש:} מק″ק… (\מקהילה קדושה) [mi-k(ə)hì(y)lə-kədóyshə], צפונדיק: [mi-k(ə)hì(y)lə-kədéyshə].
community: intercommunity relations
(די) צווישן⸗ציבורדיקע באַציאונגען [tsvìshn-tsíbər-dikə].
community: Jewish community
(די) (יידישע\אידישע) קהילה [k(ə)hílə] (ל″ר: קהילות);
{מיט גרויס דרך ארץ וועגן אַ לאַנגאָניקער, באַוואוסטער קהילה:} די קהילה קדושה [kəhì(y)lə-kədóyshə], צפונדיק: [kəhì(y)lə-kədéyshə]; {פון קיצור וועגן:} ק″ק [kàk];
{ווייניקער אַדמיניסטראַטיוו; מער עמאָטיוו:} (די) עדה [éydə], דרומדיק: [áydə]; (ל″ר: עדות);
{מער אַדמיניסטראַטיוו; גיכער וועגן אָנגעשטעלטע, קען אָבער גענוצט ווערן וועגן דעם כלל אויך:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″ז) קהל [kó(h)(ə)l], דרומדיק: [kú:(h)(ə)l];
{ברייטער:} דער כלל [klál]; דער עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; דער ציבור [tsíbər].
community: from the (traditional) Jewish community of (of a person)
מקהילת [mik(ə)hìləs], {מער פאָרמעל:} [mik(ə)hìləs];
{מיט גרויס דרך ארץ וועגן אַ לאַנגאָניקער, באַוואוסטער קהילה:} דקהילה קדושה… [dək(ə)hì(y)lə-kədóyshə], צפונדיק: [dək(ə)hì(y)lə-kədéyshə]; {פון קיצור וועגן:} דק″ק [dəkàk].
community: sense of community
(דער) ציבורדיקער גײַסט [tsíbər-dikər]; (דער) כללישער גײַסט [klálishər];
{טאָמער וועגן אַ טראַדיציאָנעלער יידישער קהילה:}
(דער) קהלשער גײַסט [kó(h)(ə)l-shər], דרומדיק: [kú:(h)(ə)l-shər];
{לומדיש צי פאָרמעל:} אַ רוח הציבור [arùəkh-(h)atsíbər], דרומדיק: [(arì:əkh-(h)atsíbə(r].
community service (as punishment)
(די) אָבליגאַטאָרישע דינונגס⸗אַרבעט; (די) שטראָף⸗אַרבעט;
{לומדיש; פאָרמעל צי איראָניש:} (די\דער) עבודת עונש [avòydəs-óynəsh], צפונדיק: [avèydəs-éynəsh].
(community spread (of communicable disease
(די) אינעווייניקסטע פאַרשפּרייטונג; (די) אָרטיקע פאַרשפּרייטונג.
commute (n.)
(די) רײַזע אויף (\צו \ביז) דער אַרבעט; (די) הינאונצוריקישע (\רעגלמעסיקע) אַרבעטס⸗רײַזע.
commute (v.)
פאָרן צו (און פון) דער אַרבעט;
{נוסח אַמעריקע:} קאָמיוטן; קאָמיוטירן.
commute (v.) (lessen or terminate punishment/incarceration)
קאָמוטירן; פאַרלינדערן; פאַרמילדערן; פאַרלײַכטערן; רעדוצירן; פאַרקלענערן.
commuter (n.)
(דער) צופאָרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אַרײַנפאָרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קאָמיוטער (ל″ר: -ס; אויך: ø).
commuter (adj.)
צופאָר(ונגס)⸗; אַרײַנפאָר(ונגס)⸗;
{נוסח אַמעריקע:} קאָמיוטעריש.
commuter community
אַ געגנט (\ראַיאָן) פון צופאָרער (\אַרײַנפאָרער);
{נוסח אַמעריקע:} אַ קאָמיוטער⸗געגנט (ל″ר: -ן); אַ קאָמיוטער⸗ראַיאָן (ל″ר: -ען).
compact (n.) (formal agreement)
(דער) פּאַקט (ל″ר: -ן);
(דער) הסכם [héskəm] ({זעלטן:} ל″ר: -ס; אויך {שטאַרק לומדיש:}: הסכמים [həskéyməm], דרומדיק: [həskáyməm]).
compact (adj.)
קאָמפּאַקט(יש); געדיכט.
compact disk → CD
compact disk player → CD player
compact settlements
(די) קאָמפּאַקט(יש)ע ישובים [yəshúvəm], דרומדיק: [yəshí:vəm] (ל″ר).
companion
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַגלייטנדיקע(ר);
(דער) באַגלייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) באַגלייטערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו צי איראָניש צי מיט אַ רמז אַז די לײַט זײַנען מער ווי סתם באַקאַטע:} (די) באַגלייטערקע (ל″ר: -ס).
companionship
אַ געזעלשאַפט; מיט וועמען צו ריידן (\רעדן); אַ שטיקל סביבה [svíyvə].
(company (firm
(די) פירמע (ל″ר: -ס).
(company (people to talk to
מענטשן אַרום; מענטשן דערלעבן; עמעצן מיט וועמען אַרויסריידן (\אַרויסרעדן) אַ וואָרט; מיט וועמען צו ריידן (\רעדן); אַ לעבעדיקע נשמה [alèbə-dikə|n(ə)shómə], דרומדיק: [alèybə-dikə|n(ə)shúmə].
(company (guests
געסט (ל″ר).
company car
אַ פירמעדיקע מאַשין (ל″ר: -ען); אַ פירמעדיקער אויטאָ (\אָטאָ) (ל″ר: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} אַ קאָמפּאַני⸗קאַר (ל″ר: -ס).
company: and company
און קאָ.; עט קאָ.; און פירמע.
company: female company
אַ פרויאישע (\ווײַבערשע) געזעלשאַפט;
{פראַזע; אַ קאַפּ סלענגיש; אָפט הומאָריסטיש:} אַן עזרת נשים [anèzrəs-nóshəm], דרומדיק: [anèzrəs-nú:shəm].
company: keep company with
האָבן צו טאָן (\טון) מיט; ווען⸗ני(ש)ט⸗ווען פאַרברענגען מיט; זײַן אין דער געזעלשאַפט פון (\מיט).
company: male company
אַ מענערשע געזעלשאַפט.
company: part company with
זיך פונאַנדערגיין מיט (\פון); זיך אָפּטיילן פון; זיך אָפּגרענעצן פון; אַוועק(גיין) פון;
{אַז ס′גייט אין מיינונגען:} זיך אָפּגרענעצן פון דער מיינונג פון; נעמען האַלטן אַנדערש פון (\איידער); אָטאָ דאָ גיין מחולק זײַן [məkhúlək], דרומדיק: [məkhílək].
comparable
וואָס מ′קען פאַרגלײַכן; וואָס לאָזט זיך פאַרגלײַכן;
צום פאַרגלײַכן; פאַרגלײַכעדיק; פאַרגלײַכלעך.
comparable: in no way (is it) (remotely) comparable (emot.)
{אַמגעוויינטלעכסטן, פּסיכאָ⸗אָסטענסיוויש צווישן אַוואָס⸗ניט⸗איז נישקשה און אַוואָס⸗ניט⸗איז ממש שלעכט:}
להבדיל [ləhávdl];
{אינטענסיפיצירט:} להבדיל אלף הבדלות [ləhàvdl|èləf|(h)avdóləs], דרומדיק: [ləhàvdl|èyləf|(h)avdú:ləs];
❊
ני(ש)טאָ וואָס צו פאַרגלײַכן; בכלל (\אינגאַנצן) ני(ש)ט צום פאַרגלײַכן [bəkhlál]; ווי אַזוי קען מען (דען) פאַרגלײַכן.
comparative
פאַרגלײַכנדיק; פאַרגלײַכעדיק; קאָמפּאַראַטיוו.
comparative linguistics
(די) קאָמפּאַראַטיווע לינגוויסטיק; (די) פאַרגלײַכנדיקע (\פאַרגלײַכעדיקע) לינגוויסטיק.
comparative literature (discipline)
(די) פאַרגלײַכנדיקע (\פאַרגלײַכע(וו)דיקע) ליטעראַטור (פאָרשונג).
comparatively
טאָמער פאַרגלײַכן; פאַרגלײַכנדיק; פון פאַרגלײַכע(וו)דיקן שטאַנדפּונקט;
{לומדיש:} לפי ערך [l(ə)fì-érəkh], דרומדיק: [l(ə)fì:-éyrəkh].
compare
פאַרגלײַכן;
{מער פאָרמעל, אָפטער וועגן „העכערע“ ענינים:} צוגלײַכן; ציען אַ פּאַראַלעל;
{לומדיש:} מאַכן (\ציען) אַ גזירה שווה [agzèyrə-shóvə], דרומדיק: [agzàyrə-shúvə].
!compare: You can’t compare
ני(ש)טאָ וואָס צו פאַרגלײַכן!; ס′איז קאַשע מיט מאָן!;
{אַ קאַפּ לומדיש:} ס′איז הודו מיט כוש! [siz-hóydu|mit-kúsh], דרומדיק: [siz-hóydi:|mit-kísh], צפונדיק: [siz-héydu|mit-kúsh].
compared to
אין פאַרגלײַך מיט; פאַרגלײַכנדיק מיט; אויב פאַרגלײַכן מיט;
אַ(נט)קעגן; קעגנאיבער;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} וואָס שייך [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù:(s)-shá:(y)əkh].
comparison
(דער) פאַרגלײַך (ל″ר: -ן);
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) פאַרגלײַכונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) גזירה שווה [gzèyrə-shóvə], דרומדיק: [gzàyrə-shúvə].
!comparison: There’s no comparison
ס′איז ניט קיין פאַרגלײַך!; ני(ש)טאָ וואָס צו פאַרגלײַכן!; ס′איז קאַשע מיט מאָן!;
{פראַזע:} אויך מיר אַ פאַרגלײַך!;
{אַ קאַפּ לומדיש:} ס′איז הודו מיט כוש! [siz-hóydu|mit-kúsh], דרומדיק: [siz-hóydi:|mit-kísh], צפונדיק: [siz-héydu|mit-kúsh].
compartment (train)
(דער) קופּע [kupé] (ל″ר: -ען).
compartment: baggage compartment
(דער) באַגאַזש⸗קאַמער (ל″ר: -ן).
compartmentalization
(די) אָפּזונדערונג (\פונאַנדערטיילונג) פון די פאַרשיידענע ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm]; די „קעסטעלעזירונג“ פון די ענינים (\פראַגן \פּראָבלעמען).
compartmentalize
אָפּזונדערן (\פונאַנדערטיילן \האַלטן באַזונדער) די פאַרשיידענע ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm];
„קעסטעלעזירן“ די ענינים (\פראַגן \פּראָבלעמען).
compass
(דער) קאָמפּאַס (ל″ר: -ן);
{אויף צו מעסטן און צייכענען:} (דער) צירקל (ל″ר: -ען).
compassion
(די\דאָס\דער) רחמנות [rakh-mónəs], דרומדיק: [rakh-mú:nəs]; (די) מיטלײַד; (דער\דאָס\די) מיטגעפיל;
{לומדיש:} רחמים [rákhməm] (ל″ר).
compassion for animals (/helpless creatures)
(דער) צער בעלי⸗חיים [tsár|bàlə-kháyəm];
{הערה: „צער בעלי⸗חיים“ נוצט מען אויף פאַרשיידענערליי אופנים פיגוראַטיוו דווקן וועגן מענטשן, בתוכם אַגענטיוויזירט אויף אַ מענטשן גופא („ער איז נעבעך אַ צער בעלי⸗חיים“ — ′אַ מענטש אין אַ ממש שלעכטן צושטאַנד, פאַר קיינעם ניט געדאַכט′). נאָכמער נואַנסירט זײַנען די באַנוצן אויף אומגעלונגענע סיטואַציעס. פון אייגענעם זכרון: דער יידישער סטיליסט קלמן קאָוול האָט אין די אָנהייב אַכציקער יאָרן פאַרבעטן אַ גרופּע אָקספאָרדער „אומפּאָליטישע יונגע יידישיסטן“ אויף אַ לאָנדאָנער רעדע פון אַ פּאָליטיקער וואָס זײַן גרופּע האָט פּלאַניירט פּראָטעסטירן. זײַנען מיר געקומען. האָט דער פּאַרלאַמענטאַרער זײַן דרשה אָפּגעהאַלטן אין א פּאַרטיי⸗לאָקאַל אין ווילזדאָן גרין. און געווען בײַם עולם איז פּתח שין שאַ. איז קומען מיר דערנאָכדעם מיט אַ טענה: וואָס איז געוואָרן מיט אונדזער טעאַטער? טוט קלמן אַן ענטפער: „ס′איז געווען דאָרטן אַזאַ קליינער עולם, האָבן מיר באַשלאָסט אַז ס′איז אַ צער בעלי⸗חיים“}.
compassionate
רחמנותדיק [rakhmónəz-dik], דרומדיק: [rakhmú:nəz-dik]; מיטלײַדנדיק; מיטפילעריש; מיטפילנדיק.
compassionate conservatism
(דער) מיטפילנדיקער קאָנסערוואַטיזם; (דער) קאָנסערוואַטיזם מיט אַ האַרץ; (דער) ווייכער קאָנסערוואַטיזם; (דער) מענטשלעכער קאָנסערוואַטיזם.
compassionate person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) בעל⸗רחמנותדיקע(ר) [(bàl-rakhmónəz-dikə(r], דרומדיק: [(bàl-rakhmú:nəz-dikə(r]; (אַ\די\דער) בעל⸗רחמימדיקע(ר) [(bàl-rákhməm-dikə(r];
אַ מענטש וואָס האָט רחמנות [rakhmónəs], דרומדיק: [rakhmú:nəs];
(דער) בעל⸗רחמנות [bàl-rakhmónəs], דרומדיק: [bàl-rakhmú:nəs] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]), ל″נ: (די) בעל⸗רחמנותטע [bàl-rakhmónəs-tə], דרומדיק: [bàl-rakhmú:nəs-tə] (ל″רף -ס); (דער) בעל⸗רחמים [bàl-rákhməm] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]), ל″נ: (די) בעל⸗רחמימטע [bàl-rákhməm-tə] (ל″ר: -ס).
compatibility
(די) צוגעפּאַסטקײַט; (די) צונויפפּאָרעדיקײַט; (דאָס\דער) קענען אויסקומען מיט יענעם.
compatible
צוגעפּאַסט; צופּאַסנדיק; אַרײַנפּאַסנדיק;
(אַז) מ′איז צוגעפּאַסט איינער מיטן אַנדערן;
{פראַזע; טאָמער וועגן אַ טיפערער מענטשלעכער באַציאונג, צי ראָמאַנטיש, צי בײַ דער אַרבעט, וכו′: (אַז) מ′איז צוגעפּאַסט איינער מיטן (\צום) אַנדערן; (אַז) ס′איז אַ גוטער שידוך [shídəkh].
compel
נייטן; נויטן; צווינגען;
{פראַזעס:} צודריקן צו דער וואַנט; צושטיין מיטן חלף צום האַלדז [kháləf].
compelling
פאַרכאַפּנדיק; איבערצײַגע(וו)דיק; איבערצײַגנדיק; באַאײַנפלוסנדיק.
compelling argument
(אַ\די) ממש מכריעדיקע אַרגומענטאַציע [màməsh|makhríyə-dikə] (ל″ר: -ס);
אַ שטאַרק איבערצײַגע(וו)דיקע טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə].
compendious
אַרומנעמע(וו)דיק און קאָנדענסירט;
פאַרטיפט און בשעת מעשה בקיצורדיק [bəshàs-máysə|bəkítsər-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə|bəkítsə(r)-dik].
compendium
(דער) קאָמפּענדיום [kompéndyum] (ל″ר: -ס); (דער) קאָנספּעקט (ל″ר: -ן).
compensate (for) (/pay compensation)
קאָמפּענסירן; פאַרגיטיקן;
{לומדיש; ע″פּ רוב פינאַנציעל גערעדט:} מפצה זײַן [məfátsə-zayn];
{לומדיש און פאַראיידלט; ע″פּ רוב ניט דורך געלט:} משווה זײַן [máshvə-zayn].
compensation
{וועגן לוין סתם:}
(די) שכירות [skhíyrəs] (ל″ר); (דאָס\דער\די) געהאַלט; (די) באַלוינונג;
{וועגן גוטמאַכן עוולות:}
{גיכער בכלל:} (די) קאָמפּענסאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָמפּענסירונג; (די) פאַרגיטיקונג;
{מער אין עמאָציאָנעלן זין:}
(די) גוטמאַכונג; (די) גאַנץ⸗מאַכונג; (דער) פּאָזיטיווער אַרויסקום פונדערפון;
{לומדיש:} (דאָס\דער) משווה זײַן [máshvə-zayn].
compensation for damages
(דאָס\די) שאָדנגעלט (ל″ר: -ער); (די) שעדיקונגס⸗צאָלונג (ל″ר: -ען).
compensation fund
(דער) קאָמפּענסאַציע⸗פאָנד [kòmpən-sátsyə] (ל″ר: -ן).
compete
(זיך) קאָנקורירן; זיך פאַרמעסטן; אָנטיילנעמען אינעם פאַרמעסט (\קאָנקורס).
compete with
זיך פאַַמעסטן מיט (\קעגן); קאָנקורירן מיט (\קעגן);
אַרײַן אין (אַ) פאַרמעסט מיט (\קעגן).
competence
{מער וועגן עצם קענען:}
(די) פעאיקײַט [féy(ə)kàyt] (ל″ר: -ן); (די) זאַך⸗קענטעניש (ל″ר: -ן); (די) בריהשאַפט [bér(y)ə-shàft]; (די) געניטקײַט; (די) פאַכמאַנשאַפט; (די) באַגאַבטקײַט; (די) געשיקטקײַט;
{לומדיש:} (דער\די) יכולת [yəkhóyləs], צפונדיק: [yəkhéyləs] (ל″ר: -ן);
{מער וועגן אַ פאָרמעלער קוואַליפיקאַציע:}
(די) קאָמפּעטענץ; (די) קוואַליפיצירטקײַט; (די) אויסגעשולטקײַט.
competent
{מער וועגן עצם קענען:}
פעאיק [féy(i)k]; זאַך⸗קענעריש; בריהדיק [bér(y)ə-dik]; געניט; באַגאַבט; געשיקט;
{לומדיש:} יכולתדיק [yəkhóyləz-dik], צפונדיק: [yəkhéyləz-dik];
{מער וועגן אַ פאָרמעלער קוואַליפיקאַציע:}
קאָמפּעטענט; קוואַליפיצירט; אויסגעשולט.
competent person
{מער וועגן עצם קענען:}
{בייגעוודיק:} אַ פעאיקע(ר); [(féy(i)kə(r]; אַ זאַך⸗קענעדיקע(ר); אַ בריהדיקע(ר) [(abér(y)ə-dikə(r]; אַ געניטע(ר); אַ באַגאַבטע(ר); אַ געשיקטע(ר);
{פראַזעס:} אַ מענטש וואָס ווייס(ט) וואָס ער (\זי) טוט; אַ ריכטיקער בעל⸗מלאכה [bàl-m(ə)lókhə], דרומדיק: [bàl-m(ə)lúkhə];
{מער וועגן אַ פאָרמעלער קוואַליפיקאַציע:}
{בייגעוודיק:} אַ קאָמפּעטענטע(ר); אַ קוואַליפיצירטע(ר); אַן אויסגעשולטע(ר).
competition
{בכלל גענומען:} (די) קאָנקורענץ; (די) פאַרמעסטונג (ל″ר: -ען); (די) קאָמפּעטיציע (ל″ר: -ס);
{וועגן אַן איינצלפאַל:} (דער) קאָנקורס (ל″ר: -ן); (דער) פאַרמעסט (ל″ר: -ן).
competitive
(וואָס איז) פעאיק אויף צו קאָנקורירן (\אויף אָנטיילנעמען אינעם פאַרמעסט).
competitor
(דער) קאָנקורענט [kònkurént] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָנקורענטין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) קאָנקורענטקע (ל″ר: -ס).
complacency
(די) צופרידנקײַט מיט דעם וואָס איז פאַראַן; (די) זעלבסט⸗צופרידנקײַט; (די) זעלבסט⸗באַפרידיקטקײַט;
{ליטעראַריש:} (די) ני(ש)ט⸗געדאגהטקײַט [nì(sh)d-gədáygət-kàyt], דרומדיק: [nìshd-gədá:gət-kàyt]; (די) מה⸗רעשדיקײַט [ma-rá(ə)zh-dəkàyt].
complacent
צופרידן מיט דעם וואָס איז פאַראַן; זעלבסט⸗צופרידנדיק; זעלבסט⸗באַפרידיקנדיק;
{ליטעראַריש:} (די) ני(ש)ט⸗געדאגהט [nì(sh)d-gədáygət], דרומדיק: [nìshd-gədá:gət]; מה⸗רעשדיק [ma-rá(ə)zh-dik].
complacent person
{בייגעוודיק:} (די\דער) צופרידענע(ר) מיט דעם וואָס איז פאַראַן; זעלבסט⸗צופרידנדיקע(ר); זעלבסט⸗באַפרידיקנדיקע(ר);
{ליטעראַריש:} (די\דער) ני(ש)ט⸗געדאגהטע(ר) [(nì(sh)d-gədáygətə(r], דרומדיק: [(nìshd-gədá:gətə(r];
(די\דער) מה⸗רעשדיקע(ר) [(ma-rá(ə)zh-dikə(r].
complain
האָבן אַ טענה [hobm-atáynə], דרומדיק: [h)ubm-atá:nə)]; אויסזעצן אַ טענה; באַקלאָגן זיך;
{אַז מען קומט מיט אַ סך טענות, אָדער אָפטמאָל מיט אַ טענה:} קומען מיט טענות [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs]; האָבן תרעומות [tarúməs], דרומדיק: [tarí:məs]; אויסזעצן חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs];
{לומדיש:} זיך מתרעם זײַן אויף [zəkh-məsrá(y)əm-zayn|af], דרומדיק: [zəkh-məsrá:əm-za:n|of];
{עמאָטיוו:} בורטשען; אונטערבורטשען;
{אין די אויגן פון דעם קעגן וועמען מ′קומט מיט טענות און וואָס האַלט אַז זיי זײַנען אומבאַרעכטיקט:} זוכן קלאָגן; אויסזוכן חסרונות; אויסזוכן אַ פלעק; טשעפּענען זיך; גיין זוכן אויף וואָס זיך [avózakh] צו באַקלאָגן.
{אין ספּעציפישן זין פון איבערגעבן סימפּטאָמען דעם דאָקטער:}
גיט איבער וועגן סימפּטאָמען פון; באַקלאָגט זיך וועגן.
complaint
(די) טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə] (ל″ר: טענות); {אין טייל דיאַלעקטן אויך:} (די) פּרעטענזיע [prəténzyə] (ל″ר: -ס);
{ליטעראַריש:} (דער) אויפוואַרף [úv-vàrf], דרומדיק: [ó:(u)v-vàr(ə)f] (ל″ר: -ן); (די) אויפוואַרפונג (ל″ר: -ען);
{חסידיש, אויך:} (דער) פאָרוואורף (ל″ר: -ן); {מיט געפּרואווטער כשרונג בײַ טייל סעקולערע:} (דער) פאָרוואַרף (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו, פּלוראַליש:}
(די) תרעומות [tarúməs], דרומדיק: [tarí:məs];
(די) טענות ומענות [tàynəs-umáynəs], דרומדיק: [tà:nəs-umá:nəs];
{בפרט וועגן געזעלשאַפטלעכע ענינים:} (די) טענות ותביעות [táynəs|utfíyəs], דרומדיק: [tá:nəs|itfí:əs].
(.complement (n
(די) דערגאַנצונג (ל″ר: -ען); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער) צולאָג (ל″ר: -ן).
complement (v.)
דערגאַנצן;
{לומדיש:} מאַכן שלימותדיק [shléyməz-dik], דרומדיק: [shláyməz-dik]; ממלא זײַן [məmálə-zayn].
(.complete (v
פאַרענדיקן; אויסענדיקן; אויספאַרטיקן; פאַרטיק מאַכן;
{לומדיש:} מסיים זײַן [məsáyəm-zayn];
{פראַזעס:} דערפירן צו אַ גמר [agmár]; דערפירן צום גמר [gmár]; ברענגען צו אַ שלוס.
(.complete (adj
גאַנץ; פולשטענדיק; אויסגעענדיקט; אויסגעפאַרטיקט; פאַרטיק;
{לומדיש:} שלימותדיק [shléyməz-dik], דרומדיק: [shláyməz-dik];
{בײַ טייל אַרכעאיש:} פולקום; {אין חרדישע קרײַזן דער עיקר:} פולקאָם.
Complete (screen advisory)
געענדיקט; פאַרענדיקט; פאַרטיק;
{פראַזע; טראַדיציאָנעל באַחנט:} תם ונשלם [tòm-v(ə)níshləm].
(.complete (adj
גאַנץ; {אַרכעאיש:} פולקום;
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו, מער אין זין פון ′אינגאַנצן′:} דורך און דורך אַ(ן); דורכאויסיק; פולשטענדיק;
{לומדיש:} לחלוטינדיק [lakhlútn-dik], דרומדיק: [lakhlítn-dik];
{לומדיש, דער עיקר וועגן אַ גײַסטיקן, מענשטלעכן ענין, דער עיקר צום גוטן:} שלימותדיק [shléyməz-dik], דרומדיק: [shláyməz-dik];
{פראַזע:} ס′זאָל ניט פעלן קיין הערעלע.
completely
אינגאַנצן; גאָר; פולשטענדיק; דורכאויס [du(r)khóys]; הונדערט פּראָצענט;
{חסידיש, אויך:} פולקאָם; גענצלעך;
{אַוואו ס′גייט מער אין אַבסטראַקציעס, מאָראַלישע און עמאָציאָנעלע קאַטעגאָריעס וכדומה; אָפטמאָל קריטיש:}
לחלוטין [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn];
{הערה א: פאַראַן קרײַזן און קלאַסן וואו מ′פאָדערט שרײַבן דווקא „אין גאַנצן“ וואָס איז שוין אויך שטאַרק פאַרשפּרייט; די טראַדיציע אין דער מאָדערנער יידישער ליטעראַטור איז גראַדע מבחין זײַן צווישן דעם אַדווערב („אינגאַנצן אמת“) און דער קאָמבינאַציע פּרעפּאָזיציע + אַדיעקטיוו („אין גאַנצן לאַנד“)};
{הערה ב: מ′קען למשל זאָגן, אַז „ס′איז לחלוטין אָן אַוועלכן ניט איז טעם“; מ′זאָגט אָבער ניט, אַשטייגער, אַז „די לעקציע וועט זײַן לחלוטין אויף יידיש“. ס′איז אַ פאַל וואו „לחלוטין“ שטעלט מיט זיך פאָר קריטיק, מער מיטן זין פון ′אינגאַנצן′ (צי „נאָר און בלויז“) איידער ′בלויז′. פאַראַן דערצו אַ צווייטער מאָטיוו: דהיינו, אַז „לחלוטין“ נוצט מען ע″פּ רוב מיטן נ ע ג אַ ט י ו ו, זייער זעלטן פּאָזיטיווערהייט}.
completely: that (/which) is completely (/totally /wholly)
וואָס (\וועלכע(ר)) איז אינגאַנצן (\דורכאויס \דורך און דורך \פולשטענדיק);
{לומדיש:} שכולו [shekúloy], דרומדיק: [shekíloy], צפונדיק: [shekúley], ל″נ: שכולה [shekúlo], דרומדיק: [shekílo].
completeness
(די) גאַנצקײַט; (די) פולקומקײַט;
{לומדיש:} (די) שלימות [shléyməs], דרומדיק: [shláyməs]; (די) שלימותדיקײַט [shléyməz-dəkàyt], דרומדיק: [shláyməz-dəkàyt].
completion
(דאָס\דער) פאַרענדיקן; (דאָס\דער) אויסענדיקן; (דאָס\דער) ברענגען צום שלוס;
(די) פאַרענדיקונג (ל″ר: -ען); (די) אויסענדיקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) דערפירן (\די דערפירונג) צו אַ גמר [agmár]
compliant
קאָנפאָרמירנדיק; קאָנפאָרמענדיק; פאָלגנדיק; פאָלגעוודיק;
בהסכם (מיט) [bəhéskəm].
compliant: non-compliant
ני(ש)ט⸗קאָנפאָרמירנדיק; ני(ש)ט⸗קאָנפאָרמענדיק; ני(ש)ט⸗פאָלגנדיק; ני(ש)ט⸗פאָלגעוודיק;
ני(ש)ט⸗בהסכם [bəhéskəm]; אַקעגנדיק (\אַגעגנדיק).
(.compliment (n
(דער) קאָמפּלימענט (ל″ר: -ן); (דער) שבח [shvákh] (ל″ר: -ים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm]).
(.compliment (v
געבן אַ קאָמפּלימענט; קאָמפּלימענטירן; זאָגן אַ גוט וואָרט; אַ וואָרט לשבח געבן [ləshvákh].
(complimentary (praising
לויבנדיק; רימענדיק; שבח⸗געבנדיק [shvákh];
{לומדיש:} שבחימדיק [shvókhəm-dik], דרומדיק: [shvúkhəm-dik]; שבחימפול.
(complimentary (adj.) (free
אומזיסט; בחינמדיק [bəkhínəm-dik].
complimentary (adv.) free
אומזיסט; בחינם [bəkhínəm]; פרײַ.
complicate
מאַכן קאָמפּליצירט; פאַרקאָמפּליצירן; פאַרוויקלען; פאַרפּלאָנטערן.
complicated
קאָמפּליצירט;
{דער עיקר וועגן מענטשלעכע סיטואַציעס:} פאַרוויקלט;
{נעגאַטיוויש, מיט בײַבאַדײַט אַז דאָ שטעקן אומנייטיקע פאַרקאָמפּליצירונגען צי אינטריגעס:} פאַרפּלאָנטערט.
!complicated: It’s complicated
ס′איז קאָמפּליצירט!;
{וועגן מענטשלעכע סיטואַציעס:}
ס′איז פאַרפּלאָנטערט!; ס′איז פאַרוויקלט!;
{פראַזעס:}
ס′איז גאָרני(ש)ט אַזוי פּשוט! [póshət], דרומדיק: [pú:shət]; ס′איז ני(ש)ט קיין פּשוטע מעשה [póshətə|máysə], דרומדיק: [púshətə|má:(n)sə]; ס′איז ני(ש)ט איינפאַך!; ס′איז גאָרני(ש)ט אַזוי גרינג (\לײַכט) די זאַך צו פאַרשטיין.
complication
(די) קאָמפּליקאַציע (ל″ר: -ס).
composer
(דער) קאָמפּאָזיטאָר [kòmpozítər] (ל″ר: -ן [kòmpozətórn]; אויך: -ס [kòmpozítərz]); ל″נ (אויך): (די) קאָמפּאָזיטאָרין (ל″ר: -ס).
comprehend
פאַרשטיין; אויפכאַפּן [úfkhàpm], דרומדיק: [ó:(u)(ə)fkhàpm], ד″מ: [ífkhàpm]; באַנעמען;
{לומדיש:} תופס זײַן [tóyfəs], צפונדיק: [téyfəs]; משיג זײַן [másəg].
comprehensive
אַרומנעמעדיק; אַרומנעמענדיק; אַרומנעמיק;
פולשטענדיק; שלימותדיק [shléyməz-dik], דרומדיק: [shláyməz-dik]; כוללדיק [kóyləl-dik], צפונדיק: [kéyləl-dik].
comprehensive immigration reform
{אַמער.} אַרומנעמיקע רעפאָרם פון אײַנוואַנדערונג (געזעצן).
comprehensive knowledge (of a given field)
אַרומנעמעדיקע (\פולשטענדיקע \שלימותדיקע \כוללדיקע) בקיאות [shléyməz-dikə], דרומדיק: [shláyməz-dikə]; [kóyləl-dikə], צפונדיק: [kéyləl-dikə]; [bəkíyəs];
{פראַזע; לומדיש:} די תורה כולה (פון) [tòyrə-kúlo], דרומדיק: [tòyrə-kílo], צפונדיק: [tèyrə-kúlo].
(.compromise (n
(די) פּשרה [pshórə], דרומדיק: [pshú:rə] (ל″ר: פּשרות); (דער) קאָמפּראָמיז (אויך: קאָמפּראָמיס) (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) פּשר [péshər], דרומדיק: [(péyshə(r] (ל″ר: פּשרים [pshórəm], דרומדיק: [pshú:rəm]).
(compromise (v.) (undermine
קאָמפּראָמעטירן; ריזיקירן (מיט); שטעלן אין געפאַר (\סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə]); אונטערלייגן אַ פיסל
(compromise (v.) (make concessions
{וועגן איין (הויפּט) פּונקט:}
אײַנגיין אויף אַ פּשרה [àfa-pshórə], דרומדיק: [òfa-pshú:rə]; מאַכן אַ קאָמפּראָמיס;
{מער אין אַלגעמיין, צי וועגן אַ ריי פּונקטן:}
גיין אויף פּשרות [àf-pshórəs], דרומדיק: [òf-pshú:rəs]; מאַכן קאָמפּראָמיסן;
{לומדיש:} (אײַנ)גיין אויף הנחות [af-(h)anókhəs], דרומדיק: [of-(h)anúkhəs].
compromise: in a spirit of compromise
גרייט אויף פּשרות [pshórəs], דרומדיק: [pshú:rəs]; פּשרנותדיק [pashrónəz-dik], דרומדיק: [pashrú:nəz-dik].
compromising (undermining)
קאָמפּראָמיטירנדיק.
(compulsion (act of forcing
(דער) צוואַנג; (די) צווינגעניש.
(compulsion (need, addiction
(די) קאָמפּולסיע (ל″ר: -ס); (דער) מוז (ל″ר: -ן); (די) זעלבסט⸗צווינגעניש (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מעלאַנכאָליע (אויף\צו); (די\דער) משוגעת (אויף\צו).
compulsion: by compulsion
געצוואונגענערהייט [gətsvùngn-ərhéyt]; מיט צוואַנג; מיט גוואַלד;
{לומדיש, טאָמער וועגן אַ שטאַרקן אוממאָראַלישן צוואַנג (אָפטמאָל פיזיש צי סעקסועל)}: באונס [bəóynəs], צפונדיק: [bəéynəs].
compulsory
אָבליגאַטאָריש; אַלץ חוב [khóyv], צפונדיק: [khéyv]; אַלץ פליכט; האָבנדיק די פליכט; {אַרכעאיש:} מיט פאַרפליכטונג.
computer
(דער) קאָמפּיוטער (ל″ר: -ס).
(computer expert (/repairman
(דער) קאָמפּיוטער טעכניקער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס); (דער) קאָמפּיוטערטשיק (ל″ר: -עס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) טעכניקער.
computer programmer
(דער) פּראָגראַמיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) פּראָגראַמיסטקע (ל″ר: -ס).
computer science
(די) קאָמפּיוטער וויסנשאַפט (ל″ר: -ן).
computerize
קאָמפּיוטעריזירן;
{אין זין פון באַזאָרגן מיט מכשירים:} באַזאָרגן מיט קאָמפּיוטערס;
{אין זין שטעלן דאַטן אויף אַ קאָמפּיוטערשן דיסק:} איבערפירן אויף אַ דיגיטאַלישן דיסק; אַרײַנגעבן (\אַרײַנשטעלן) אין קאָמפּיוטער (אַרײַן).
(Comrade… (as title
(דער) קאָמראַד (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָמראַדין (ל″ר: -ס);
{אין אַמאָליקע יידישע לינקע קרײַזן:}
חבר [khávər]; {אין סאָוועטישן און פאָנעטיזירטן אויסלייג: כאַווער); (ל″ר: חברים (\כאַוויירים [khavéyrəm], דרומדיק: [khaváyrəm]); {אין רוסיפיצירטע קרײַזן:} טאָוואַרישטש (ל″ר: -ן);
{אין אַמאָליקע יידישע סאָציאַליסטישע קרײַזן:}
פרײַנד (\פרײַנט); (ל″ר: ø); {אַרכעאיש; אין אַמאָליקע ראַדיקאַלע קרײַזן און אָרגאַניזאַציעס:} גענאָסע (ל″ר: -גענאָסן).
(comrade (in arms
(דער) מיטקעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) מיטקעמפערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) מיטקעמפערקע (ל″ר: -ס).
comeraderie
(די) גוטברודערשאַפט; (די) גוטשוועסטערשאַפט.
comradeship
(די) חברימשאַפט [khavéyrəm-shàft], דרומדיק: [khaváyrəm-shàft].
(.con (n
אַן אָפּנאַרערײַ; אַ (שטיק) שווינדלערײַ; אַ פאַלשע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ פאַלשע זאַך; אַ קונקל⸗מונקל;
{באַליבטע אַנגליציזמען:} אַ מאָנקי ביזנעס; אַ פייק; אַ פייק⸗שמייק.
!con: It’s a con
ס′איז — אָפּגענאַרט! [őb-gənàrt], דרומדיק: [űb-gənàrt]; צפונדיק: [ő(b)-gənàrt].
con: What a con!
סאַראַ (\ס′אַ) אָפּנאַרערײַ!; שוין איינמאָל אָפּגענאַרט!; שווינדלערײַ פון שווינדל⸗לאַנד!.
(.con (v
אָפּנאַרן; אָפּטאָן אַ שפּיצל; שאַכער⸗מאַכערן; שווינדלען; כויכלען;
{פראַזעס:} אָפּנאַרן פון די הענט ביז די פיס; אָפּטאָן אויף טערקיש.
con artist
אַ זשוליק (ל″ר: -עס); אַ באַשווינדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: באַשווינדלערין (ל″ר: -ס); אַ בלאַטער חברהמאַן [khévrə-màn] (ל″ר: בלאַטע חברהלײַט [khévrə-layt]); אַן אָפּנאַרער (ל″ר: ø, אויך: -ס); אַ פאַרדרייער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: אַ פאַרדרייערקע (ל″ר: -ס); אַ שאַכער⸗מאַכער (ל″ר: ø, אויך: -ס);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ רמאי [arámay], אויך [arámə] (ל″ר: רמאים [ramó(y)əm], דרומדיק: [ramú:əm]).
conceal
(פאַר)באַהאַלטן; פאַרבאָרגן; פאַרשטעקן; פאַרהוילן;
{דער עיקר וועגן עווידענץ צי פינאַנצן; לומדיש:} מעלים זײַן [máyləm-zayn], דרומדיק: [má:ləm-za:n];
{דיאַלעקטיש:} (פאַר)טײַען.
concealed
פאַרבאַהאַלטן; פאַרבאָרגן; פאַרהוילן;
{דיאַלעקטיש:} (פאַר)טײַעט.
concealment
(די) פאַרבאַהאַלטונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרבאַהאַלטן.
concede
{זאָגן בפירוש אַז מ′איז ניט גערעכט:} מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; צוגעבן („איך גיב צו, אַז…“);
{לומדיש, מער עמפאַטיש:} זיך מודה ומתוודה זײַן [zəkh-móydə|umisvádə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə|umisvádə-zayn];
{אָפּלאָזן אַוועלכע ניט איז פאָדערונגען אין גאַנג פון פאַרהאַנדלונגען:} מוותר זײַן (אויף) [məvátər-zayn];
{זאָגן בפירוש אַז אַ צווייטער האָט געוואונען:} קאַפּיטולירן; צוגעבן; נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm].
concede the election
צוגעבן דעם פאַרלוסט (אין די וואַלן); צוגעבן די וואַלן; מודה זײַן אינעם פאַרלוסט [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].
conceit
(די) אָנגעבלאָזנקײַט; (די) גרויסהאַלטערישקײַט; (די\דער) גדלות [gádləs]; (די\דער) גדלנות [gadlónəs], דרומדיק: [gadlú:nəs]; (די) גאווה [gáyvə], דרומדיק: [gá:və].
conceited
אָנגעבלאָזן; גרויסהאַלטעריש; גדלותדיק [gádləz-dik]; גדלנותדיק [gadlónəz-dik], דרומדיק: [gadlú:nəz-dik]; גאווהדיק [gáyvə-dik], דרומדיק: [gá:vədik].
conceited person
(דער) בעל⸗גאווה [bàl-gáyvə], דרומדיק: [bàl-gá:və] (ל″ר: בעלי⸗גאווה [bàlə-gáyvə], דרומדיק: [bàlə-gá:və]), ל″נ: (די) בעל⸗גאווהטע [bàl-gáyvətə], דרומדיק: [bàl-gá:vətə] (ל″ר: -ס);
(דער) בעל⸗גאווהניק [bàl-gáyvə-nik], דרומדיק: [bàl-gá:və-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) בעל⸗גאווהניצע [bàl-gáyvə-nitsə], דרומדיק: [bàl-gá:və-nitsə] (ל″ר: -ס);
(דער) גדלן [gádlən] (ל″ר: -ים [gadlónəm], דרומדיק: [gadlú:nəm]), ל″נ: (די) גדלנטע [gádlən-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) גרויסהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעבלאָזענע(ר);
{פראַזעס:} אַ גאַנצער קנאַקער; אַ גאַנצער תנא קמא [tànə-kámə]; אַ גאַנצער תנא ברא [[tànə-bárə].
conceivable
וואָס מ′קען זיך פאָרשטעלן; וואָס לאָזט זיך פאָרשטעלן (\באַגרײַפן);
{לומדיש:} וואָס איז אויף משיג צו זײַן [másəg]; וואָס איז אויף תופס צו זײַן [tóyfəs], צפונדיק: [téyfəs];
{טאָמער דווקא אַטריבוטיוו:} מעגלעך; באַגרײַפלעך; פאָרשטעלונגס⸗מעסיק.
conceivably
אַ סברא (אַז) [asvórə], דרומדיק: [asvú:rə]; ס′קען גראָד זײַן (אַז); ס′קען גרײַלעך זײַן (אַז); ס′איז מעגלעך (אַז); ס′לאָזט זיך מאָלן (אַז); ס′לייגט זיך אויפן שכל (אַז); [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].
(conceive (imagine, understand
באַנעמען; זיך פאָרשטעלן; פאַרשטיין; באַגרײַפן;
{לומדיש:} משיג זײַן [másəg-zayn]; תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-zayn].
conceive (pregnancy)
פאַרגיין אין טראָגן; ווערן טראָגעדיק; ווערן שוואַנגעדיק; פאַרשווענגערן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} מעוברת ווערן [məubérəz-vèrn], דרומדיק: [məubéyrəz-vèyrn].
conceive (dream up, originate)
פאַרטראַכטן; צוטראַכטן; פאַרקלערן; אויסקלערן;
זיך דערטראַכטן צו.
(.concentrate (n
(דער) קאָנצענטראַט (ל″ר: -ן).
concentrate (v.)
זיך קאָנצענטרירן; צולייגן קאָפּ;
{לומדיש:} (זיך) מרכז זײַן [mərákəz-zayn];
{חסידיש:} זיך מצמצם זײַן [mətsámtsəm];
{פראַזעס:} זיך אָפּגעבן דער עיקר (מיט) [dəríkər].
concentration
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָנצענטרירונג; (דאָס\דער) קאָנצענטרירן זיך (אויף);
{גיכער בכלל:} (די) קאָנצענטראַציע.
concentration (area of specialized study)
אַ קאָנצענטרירונגס⸗תחום [tkhùm], דרומדיק: [tkhìm] (ל″ר: -ען); אַ פאַרטיפונגס⸗תחום (ל″ר: -ען).
concentration camp
{אָפטער אין מערב:} (דער) קאָנצענטראַציע לאַגער (ל″ר: -ן);
{אָפטער אין מזרח:} (דער) קאָנצלאַגער (ל″ר: -ן); (דער) קאַצעט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אָפטער אין ל″ר:} די לאַגערן (ל″ר).
concentration camp inmate
(דער) קאַצעטלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאַצעטניק (ל″ר: -עס);
{לומדיש:} די אסירים אין (\פון) לאַגער [asíyrəm] (ל″ר).
concentric
קאָנצענטריש.
concept
(דער) באַגריף (ל″ר: -ן); (דער) (עצם) געדאַנק [étsəm], דרומדיק: [éytsəm] (ל″ר: -ען);
{באַטאָנענדיק דעם יחידס באַגרײַפונג:} (דער) כאַפּ (ל″ר: -ן);
{לומדיש, אַקאַדעמיש:} (די) השגה [hasógə], דרומדיק: [h)asúgə)] (ל″ר: השגות).
(conception (notion, idea
(די) באַנעמונג (ל″ר: -ען); (דער) באַנעם (ל″ר: -ען); (די) קאָנצעפּציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) השגה [h)asógə)], דרומדיק: [h)asúgə)] (ל″ר: השגות).
(conception (onset of pregnancy
(די) אײַנשווענגערונג (ל″ג); (די) פאַרשוואַנגערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרזייאונג (ל″ר: -ען);
{מער אין וויסנשאַפטלעכן סטיל:} (די) קאָנצעפּציע (ל″ר: -ס).
conceptual
קאָנצעפּציאָנעל; באַגריפן⸗;
{לומדיש:} השגותדיק [hasógəz-dik], דרומדיק: [hasúgəz-dik].
conceptual change
(דער) בײַט אין די עצם באַגריפן [étsəm], דרומדיק: [éytsəm];
(דער) בײַט אין די השגות גופא [hasògəz|gúfə], דרומדיק: [hasùgəz|gí(:)fə].
conceptual framework
(די) באַגריפן⸗ראַם (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) סיסטעם השגות [hasógəs], דרומדיק: [hasúgəs].
conceptualization
(די) אײַנפאַרשטייעניש פונעם געדאַנק (פון); דער אופן פאַרשטיין [óyfm], צפונדיק: [éyfm]; (די) באַנעמונג; (די) אויפפאַסונג; (די) קאָנצעפּטואַליזירונג.
conceptualize
פאַרשטיין דעם געדאַנק פון; באַגרײַפן; באַנעמען אַלץ;
{לומדיש:} משיג זײַן [másəg-zayn], אויך: [méysəg-zayn], דרומדיק: [máysəg-zayn].
concern (n.) (worry; fear)
אַ (שטיקל) זאָרג; אַ (שטיקל) דאגה [dáygə], דרומדיק: [dá:gə];
אַ קווענקלעניש.
concern (n.) (issue; affair; matter)
(דער) ענין [í(n)yən] (ל″ר: ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm]); (דער) עסק [éysək], דרומדיק: [áysək] (ל″ר: עסקים [asókəm], דרומדיק: [asúkəm]);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) זאַך (ל″ר: -ן); (די) מעשה [máysə], דרומדיק: [má:sə] (ל″ר: מעשיות).
concern: lack of concern
(די) גלײַכגילטיקײַט.
concern (v.) (be related to)
האָבן אַ שײַכות מיט (\צו); זײַן שייך [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh]; האָבן צו טאָן מיט;
{לומדיש:} זײַן נוגע [nəgéyə], דרומדיק: [nəgáyə].
concern (v.) (cause worry)
באַאומרואיקן;
{שטאַרקער:} לאָזט ני(ש)ט רוען.
concerned (strongly interested)
שטאַרק פאַראינטערעסירט;
{לומדיש; מיט דאַטיוו רעפלעקסיוו:} מיר (\דיר \אים \איר וכו′) איז (שטאַרק) נוגע [nəgéyə], דרומדיק: [nəgáyə].
concerned (worried)
פאַרזאָרגט; פאַרדאגהט [far-dáygət], דרומדיק: [fa(r)-dá:gət].
concerned party
אַ נוגע בדבר [anəgèyə-b(ə)dóvər], דרומדיק: [(anəgàyə-b(ə)dúvə(r] (ל″ר: נוגעים בדבר [nògəm-bədóvər]; אויך: [nòygəm-bədóvər], דרומדיק: [(nòygəm-bədúvə(r], צפונדיק: [nèygəm-bədóvər]);
{בייגעוודיק:} אַ פאַראינטערעסירטע(ר); אַן אַליין⸗פאַראינטערעסירטע(ר);
{מיט אַ נואַנס פון מער פּערזענלעכע אינטערעסן:} (אַ מענטש) וואָס האָט פּניות [pní:yəs]; אַ בעל⸗פּניות [abàl-pníyəs];
{אין חרדישן לשון אויך:} (אַ מענטש) וואָס האָט נגיעות [nəgí:(y)əs].
concerning (with regard to)
וואָס שייך [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù(s)-sháyəkh]; וואָס שייך דעם וואָס (\אַז); אין שייכות מיט דעם וואָס [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs];
מכח (אויך: מכוח) [mikóyəkh], צפונדיק: [mikéyəkh];
{לומדיש:} בנוגע [bənəgéyə], דרומדיק: [bənəgáyə].
concerning (unsettling)
באַאומרואיקנדיק; פאַרזאָרגנדיק; פאַרדאגהנדיק [far-dáyg(ə)n-dik], דרומדיק: [fa(r)-dá:g(ə)n-dik].
concert (n.)
(דער) קאָנצערט [kontsért], דרומדיק (אויך): [kontséyə(r)t] (ל″ר: -ן).
concert hall
(דער) קאָנצערט(ן)⸗זאַל (ל″ר: -ן);
{סטיליזירט:} בית הקאָנצערטן [bèys-(h)akontsértn], דרומדיק: [bàys-(h)akontsértn].
concert: give a concert
געבן (\אויפפירן \אָנפירן מיט) אַ קאָנצערט.
concert: in concert (live, of musical performance)
זינגענדיק (\שפּילנדיק) פאַרן עולם גופא [óyləm|gúfə], דרומדיק: [óyləm|gí:fə], צפונדיק: [éylom|gúfə].
concert: in concert with
(אַרבעטנדיק) אינאיינעם (\צוזאַמען \בשותפות [bəshútfəs], דרומדיק: [bəshítfəs]) מיט.
concerted effort
אַן אינטענסיווער (\איבערגעגעבענער) (און בשותפותדיקער [bəshútfəz-dikər], דרומדיק: [(bəshítfəz-dikə(r]) פּרואוו (\פּראָיעקט);
אַן אינטענסיווע (\איבערגעגעבענע) (און בשותפותדיקע) אונטערנעמונג (\טועניש).
concession
(די) נאָכגעבונג [nógh-gèbung], דרומדיק: [núgh-gèybink] (ל″ר: -ען); (די) צוגעבונג [tsú-gèbung], דרומדיק: [tsí:-gèybink] (ל″ר: -ען); (די) אַראָפּלאָזונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש אין אָט דעם זין:} (די) הנחה [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)] (ל″ר: הנחות).
concession: make a concession
{זאָגן בפירוש אַז מ′איז ניט גערעכט:} מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; צוגעבן („איך גיב צו, אַז…“);
{לומדיש, מער עמפאַטיש:} זיך מודה ומתוודה זײַן [zəkh-móydə|umisvádə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə|umisvádə-zayn];
{אָפּלאָזן אַוועלכע ניט איז פאָדערונגען אין גאַנג פון פאַרהאַנדלונגען:} מוותר זײַן (אויף) [məvátər-zayn];
{זאָגן בפירוש אַז אַ צווייטער האָט געוואונען:} קאַפּיטולירן; צוגעבן; נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm].
concession speech
(די) צוגעבונג(ס)⸗רעדע (ל″ר: -ס); (די) קאַפּיטולירונג(ס)⸗רעדע (ל″ר: -ס).
concierge
(דער) קאָנסיערזש [konsyérzh] (ל″ר: -ן).
(conciliate (between others
אַרײַנלייגן זיך אין אַ שלום [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm]; שלום מאַכן; אויסגלײַכן; פאַרגלעטן;
{טאָמער אַלץ פּראָפעסיאָנאַל:} פאַרמיטלען;
{אַמאָפטסטן וועגן יידישע ענינים:} פירן פּשרנות [pashrónəs], דרומדיק: [pashrú:nəs].
conciliation
(די) אויסגלײַכונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויסגלײַכן זיך; (די) פּשרה⸗זוכונג [pshórə], דרומדיק: [pshú:rə].
conciliator
(אַ\דער) רודף שלום [ròydəf-shóləm], דרומדיק: [ròydəf-shú:ləm], צפונדיק: [rèydəf-shóləm] (ל″ר: רודפי שלום [ròtfey-shóləm], דרומדיק: [ròtfay-shú:ləm]); (דער) שלום⸗מאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אויסגלײַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); דער (\די) וואָס לייגט זיך אַרײַנ(עט) אין אַ שלום [ashóləm], דרומדיק: [ashֹ:ləm];
{טאָמער אין זין פון אַ פאָרמעלן צי פּראָפעסיאָנעלן פאַרמיטלדיקן, דער עיקר אין יידישן לעבן:}
(דער) פּשרן [páshrən] (ל″ר: [pashrónəm], דרומדיק: [pashrú:nəm]), ל″נ: פּשרנטע [páshrəntə] (ל″ר: -ס); (דער) בורר [bóyrər], צפונדיק: [béyrər] (ל″ר: בוררים [bórərəm]);
{שמועסדיק:} (דער) רודף⸗שלומניק [ròydəf-shóləm-nik], דרומדיק: [ròydəf-shú:ləm-nik], צפונדיק: [rèydəf-shóləm-nik] (ל″ר: -עס).
conciliatory
פרײַנטלעך (\פרײַנדלעך) געשטימט; פּאָזיטיוו געשטימט; פאַרמיטלונג(ס)⸗גרייט; גרייט אויף שלום מאַכן [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];
{גיכער אין אַ סכסוך צווישן נאָענטע:} פאַרגלעטנדיק.
conciliatory spirit
(אַ גײַסט פון) פּשרנות [pashrónəs], דרומדיק: [pashrú:nəs].
concise
בקיצורדיק [bəkítsərdik]; צמצומדיק [tsímtsəmdik]; קורץ (געשריבן\אַרומגערעדט וכו′); געפּרעסט; סך⸗הכלדיק [sakhákldik]; קאָנדענסירט.
concise: be concise (/laconic)
מאַכן בקיצור [bəkítsər]; מאַכן אין קורצן;
{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn]; מצמצם זײַן [mətsámtsəm-zayn].
concisely
בקיצור [bəkítsər]; בצמצום [bətsímtsəm]; קורץ; געפּרעסטערהייט; סך⸗הכלדיק [sakhákldik]; קאָנדענסירטערהייט;
{פראַזעס:} קורץ און שאַרף; צום ענין; צו דער זאַך; אָן איבעריקע שמאָנצעס (\מעשיות [máysəs], דרומדיק: [má:(n)səs]).
conciseness
(די) קיצורדיקײַט [kítsər-dəkàyt]; (די) צמצומדיקײַט [tsímtsəm-dəkàyt]; (די) געפּרעסטקײַט; (די) קאָנדענסירטקײַט;
{לויבנדיק:} (די) קורצאונשאַַרפקײַט;
{באַטאָנענדיק די אַרײַננעמונג פונדעסטוועגן פונעם עיקר:} (די) סאַכאַלדיקײַט (אויך: סך⸗הכלדיקײַט) [sakhákl-dəkàyt];
{לומדיש:} (די) בתכלית⸗הקיצורדיקײַט [bətàkhləs-(h)akítsər-dəkàyt].
conclave
{אין ענגערן קריסטלעך⸗קאַטוילישן זין:}
(די) פּריוואַטע (\פאַרמאַכטע) פאַרזאַמלונג פון קאַרדינאַלן אויף אויסוויילן אַ פּויפּס(ט); (די) פּריוואַטע (\פאַרמאַכטע) קאַטוילישע פירערשאַפט⸗פאַרזאַמלונג;
{אויסגעברייטערט:}
(די) סודותדיקע פאַרזאַמלונג [sóydəz-dikə], צפונדיק: [séydəz-dikə].
(conclude (v.) (come to conclusion
קומען צום אויספיר; (בײַ זיך) באַשליסן (ל″ע: באַשלאָסן);
{לומדיש:} קומען צו אַ (\דער) מסקנא [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə];
{נאָכמער לומדיש:} קומען לידי מסקנא [li(yə)dèy-maskónə], דרומדיק: [li(yə)dày-maskú:nə].
(conclude (v.) (complete
פאַרענדיקן; אָפּענדיקן; ענדיקן;
{לומדיש:} דערפירן צו אַ גמר [agmár].
concluding remarks
(די) שלוס⸗ווערטער (ל″ר); (די) ווערטער צום סוף [sóf].
concluding that
קומענדיק צום אויספיר, אַז;
{לומדיש:} קומענדיק צו דער מסקנא, אַז [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə];
{נאָכמער לומדיש:} קומענדיק לידי מסקנא [liy(ə)dèy-maskónə], דרומדיק: [liy(ə)dày-maskú:nə].
(conclusion (considered opinion, decision
(דער) אויספיר (ל″ר: -ן); (דער) סך-הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) מסקנא [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə] (ל″ר: מסקנות).
(conclusion (end
(דער) סוף [sóf]; (דער) אויסלאָז; (די) ענדע.
conclusion: in conclusion
צום סוף [sóf]; סוף כל סוף [sóf|kl-sóf]; בײַם ענדיקן; בײַם שליסן; בײַם אויסלאָז; אין סך⸗הכל [sakhákl];
{לומדיש:} לסוף [ləsóf]; בסך⸗הכל [bəsakhákl];
{פראַזעס:} די אונטערשטע שורה [shúrə], דרומדיק: [shí:rə]; {לומדיש:} קומענדיק צום סוף פּסוק [sòf-pósək], דרומדיק: [sòf-pú:sik].
conclusion: to a (/its) conclusion
ביז צום סוף (\שלוס \{חסידיש, אויך:} צו (דער) ענדע) [sóf].
{לומדיש:} ביז צום גמר [gmár];
{נאָכמער לומדיש:} לידי גמר [lìdey-gmár], דרומדיק: [lìday-gmár].
conclusive
דערוויזן (אויף זיכער); באַשטימט; אויף זיכער; איבערצײַגעוודיק; אומאָפּפרעגלעך;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} סוף⸗כל⸗סופעדיק [sòfkl-sófədik];
{לומדיש:} מכריעדיק [makh-ríyə-dik].
conclusively
ענדגילטיק; סוף⸗כל⸗סופעדיק [sòfklsófədik]; שליסלעך;
אויף אַן ענדגילטיקן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
{לומדיש:} מכריעדיק [makh-ríyə-dik].
concoct
צוקלערן; אויסקלערן; פאַרקלערן; פאַרברײַען; צוטראַכטן; אויסטראַכטן; פאַרטראַכטן;
{מער ביטולדיק:} אויסזייגן (\אויסזויגן) פון פינגער.
concoction
(די) פאַרמישעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די) צומישעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די) געמישעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער);
{פראַזע:} אַ צוגעקלערטע פאַרמישעכץ.
concomitant
בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik]; (מיט)באַגלייטנדיק; איינצײַטיק; גלײַכצײַטעדיק;
במילא בשעת מעשה פאַראַנענע(ר) [bəméylə|bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəmáylə|bəshàs-má:sə];
concord (formal agreement)
אַן הסכמה [ànaskómə], דרומדיק: [ànaskúmə]; (די) פאָרמעלע אײַנשטימונג (ל″ר: -ען).
concordance
(די) קאָנקאָרדאַנציע (ל″ר: -ס); (די\דער) קאָנקאָרדאַנץ (ל″ר: -ן).
concordance: in concordance with
אײַנשטימ(ענד)יק מיט; אין אײַנקלאַנג מיט; לויט; פאָלגנדיק; נאָכגייענדיק;
{פאָרמעל:} בהסכם מיט [bəhéskəm].
(.concrete (n
(דער) בעטאָן [bətón].
(concrete (adj.) (made of concrete
בעטאָנענע(ר).
(concrete (adj.) (substantive, confirmed
קאָנקרעט; פעסטגעשטעלט; זיכער;
{לומדיש:} ממשותדיק [mamóshəz-dik], דרומדיק: [mamú:shəz-dik];
{וועגן אַ באַשטימונג:} אָפּגערעדט; באַשטימט; געמאַכט.
concrete: make concrete (concretize)
מאַכן קאָנקרעט; קאָנקרעטיזירן.
concretely
צום ענין [í(n)yən]; קאָנקרעטערהייט;
אויב ריידן צו דער זאַך; ריידנדיק (\רעדנדיק) גענוי; ספּעציפיש גערעדט;
{לומדיש:} ממשותדיק [mamóshəz-dik], דרומדיק: [mamú:shəz-dik].
concubine
(די) קעפּסווײַב (ל″ר: -ער); (די) פּ(י)לגש [p(ə)légəsh], דרומדיק: [p(ə)léygəsh] (ל″ר: פּ(י)לגשים [p(ə)lákshəm]);
{טאָמער אויסגעברייטערט אין זין פון אַ סודותדיקער געליבטע:}
(די) לינקע געליבטע (ל″ר: ø); (די) מעטרעסע (ל″ר: -ס); (די) ליובאָווניצע (ל″ר: -ס); (די) „פּ(י)לגש“.
concupiscence
אַ פעסטער סעקסועלער דראַנג; אַ סעקסועלע אָבסעסיווקײַט; (די\דער) איבערסעקסואַליטעט; (די\דער) היפּערסעקסואַליטעט;
{לומדיש:} אַ תאווה גדולה [atàyvə-g(ə)dóylə], דרומדיק: [atà:və-g(ə)dóylə], צפונדיק: [atàyvə-g(ə)déylə];
{מיט הומאָר צי איראָניע:} אַן אײַזערנער יצר⸗הרע [yèytsər-hórə], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə]; י ע נ ע תאווה; שוין איינמאָל אַ תאווה.
concur (agree)
זײַן אין הסכם [héskəm]; זײַן בהסכם; זײַן אײַנשטימיק; זײַן צושטימיק.
concurrent
איינצײַטיק; גלײַכצײַטיק; בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik].
concurrently
צו דער זעלביקער צײַט; גלײַכצײַטיק; בשעת מעשה [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} בעת מעשה [b(ə)èys-máysə], דרומדיק: [b(ə)àys-má:sə].
concussion
(די) קאָנקוסיע (ל″ר: -ס); (די) מאַרך⸗טרייסלונג (ל″ר: -ען).
condemn
פאַרדאַמען; זיך שאַרף אַרויסזאָגן קעגן;
{לומדיש:} מבטל זײַן כעפרא דארעא [məvátl-zayn|kəàfrə-d(ə)árə]; מבטל זײַן בתכלית הביטול [məvátl-zayn|bətàkhləs-(h)abítl];
{פראַזעס:} מאַכן אַש און פּאָרעך פון; מאַכן גלײַך מיט דער אדמה [adómə], דרומדיק: [adúmə];
{אין ענגערן יורידישן זין:}
פאַרמשפּטן [far-míshpətn]; פאַראורט(יי)לן; פאַראורטלען;
{אַמאָפטסטן אין יידישע ענינים:} אַרויסגעבן אַ (\דעם) פּסק קעגן [apsák].
condemnation
(די) פאַרדאַמונג (ל″ר: -ען); (די) שאַרפע אַרויסזאָגונג קעגן;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מבטל זײַן כעפרא דארעא [məvátl-zayn|kəàfrə-d(ə)árə]; (דאָס\דער) מבטל זײַן בתכלית הביטול [məvátl-zayn|bətàkhləs-(h)abítl];
{פראַזעס:} (די) אַש⸗און⸗פּאָרעך מאַכונג; (די) גלײַכמאַכונג מיט דער אדמה [adómə], דרומדיק: [adúmə];
{אין ענגערן יורידישן זין:}
(די) פאַרמשפּטונג [far-míshpətung]; (דער) אורט(יי)ל; (די) פאַראורט(יי)לונג;
{אַמאָפטסטן אין יידישע ענינים:} (דער) פּסק אַקעגן; (דער) האַרבער פּסק [psák] (ל″ר: פּסקים [psókəm], דרומדיק: [psúkəm]).
condemnation (of a building)
(די) פאַראָרדענונג אויף חרוב מאַכן [khórəv-màkhn], דרומדיק: [khú:rəf-màkhn].
condemned (of a building)
אויף חרוב מאַכן פאַראָרדנט [khórəv-màkhn], דרומדיק: [khú:rəf-màkhn].
condemned (of product)
פאַרבראַקירט; פאַרווערט; פאַרבאָטן.
condemned (to death)
פאַרמשפּט (\פאַראורט(יי)לט) אויף טויט⸗שטראָף [far-míshpət].
condemned person
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרמשפּטע(ר) [(far-míshpətə(r]; (די\דער) פאַראורט(יי)לטע(ר).
condensation
(די) קאָנדענסאַציע.
condense
קאָנדענסירן; פאַרקירצן; פאַַרקלענערן; פאַרפּרעסן; פאַרגעדיכטערן.
condensed
קאָנדענסירט; קאָמפּאַקט; געפּרעסט.
condescend
זיך פירן פון אויבנאַראָפּעדיק; אַראָפּקוקן; קוקן (\פירן זיך) פון אויבן אַראָפּ; זיך פירן אַלץ בעסערע(ר) פאַר יענעם.
condescending
פונאויבנאַראָפּעדיק; גרויסהאַלטעריש; אַראָפּקוקנדיק; אַראָפּקוקעריש; מבטלדיק [məvátl-dik]; ביטולדיק [bítl-dik];
{פראַזעס:} פון אויבן אַראָפּ; מיט אַ געשוואָלענעם קאָפּ.
condescending benevolence (generosity, assistance)
(די) בעל⸗טובהסטווע [bàl-tóyvstvə], צפונדיק: [bàl-téyvstvə]; (די) נדבנסטווע [nadvónstvə], דרומדיק: [nadvú:nstvə];
{מער עמאָטיוו קעגן געבער:} דעם חזירס אַ געשענקל [kházərz], דרומדיק: [kházərs]; דעם תקיפס אַ געשאַנק [tákəfs].
(condition (n.) (state
{מער באַגרענעצט, עלעהיי פון אַ חפץ:} (דער) צושטאַנד; (דער) שטאַנד;
{מער אַלגעמיין, עלעהיי פון אַ געוויסן אָרט און צײַט און מיטן טראָפּ אויף די מענטשלעכע פאַרהעלטענישן:} (די) מערכה [ma(ə)rókhə], דרומדיק: ma(ə)rúkhə] (ל″ר: מערכות); (די) לאַגע; (די) פּאַלאָזשעניע;
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די) הייט.
{לומדיש:} מצב [mátsəv].
(condition (n.) (of or for something; qualifying factor
(דער) תנאי [tnáy], דרומדיק: [tná:] (ל″ר: תנאים [tnó(y)əm], דרומדיק (אויך): [tnú:əm]); (די) באַדינגונג (ל″ר: -ען); (דער) באַדינג (ל″ר: -ען).
condition (medical)
(דער) (מעדיצינישער) צושטאַנד;
{אין זין פון דער מחלה גופא:} (די) קראַנקײַט; (דער) מיחוש [méykhəsh], דרומדיק: [máykhəsh].
(condition (precondition
(דער) תנאי [tnáy], דרומדיק: [(tná:(y] (ל″ר: תנאים [tnóyəm], דרומדיק: [tnú:əm]);
(דער) באַדינג (ל″ר: -ען); (די) באַדינגונג (ל″ר: -ען);
{הערה: אין גרעסטן טייל דרום איז מען מבחין בײַ „תנאים“ צווישן „תנאים“ [tnú:əm] (′באַדינגונגען′) און [tnóyəm] (′פאַרקנסונגס⸗צערעמאָניע′ צי דער קאָנטראַקט גופא).
(condition (v.) (on something
געבן \ מסכים זײַן [máskəm-zayn] (וכו′) בתנאי… [bətnáy], דרומדיק: [:bətná]; מיט דער באַדינגונג…; מיטן באַדינג….
conditional (up)on
געווענדט אָן (\אין); אָפּהענגיק אָן (\אין) [óp-hèyngik], דרומדיק: [úp-hèyngik]; ס′איז אויפן באַדינג אַז;
{לומדיש; דער עיקר וועגן אַ מענטש⸗געשטעלטער באַדינגונג:} (ס′איז) בתנאי אַז [bətnáy-az], דרומדיק: [bətná:(y)-as];
{נאָכמער לומדיש; דער עיקר וועגן אַ געשאַפענער סיטואַציע, צי פון מענטשן געשטעלט צי ניט:} (ס′איז) תלוי אָן [(tólə(y], דרומדיק: [(tú:lə(y].
conditional: this is (/these words are) conditional on
ווען איז דאָס געזאָגט (\גערעדט) געוואָרן, אַז; די רייד זײַנען גילטיק (\חל [khal]), אַז;
{לומדיש:} במה דברים אמורים, אַז [bamé|dvòrəm-amúrim], דרומדיק: [bamé|dvù:rəm-amí:rim];
{נאָכמער לומדיש:} הני מילי, אַז [hànə-míley], דרומדיק: [h)ànə-mílay)].
conditional divorce
אַ גט על תנאי [agét|àl-tnáy].
conditioned (made habitual)
אײַנגעוואוינט (אויך: אײַנגעוויינט); אײַנגעניט דורך געוואוינשאַפט; קאָנדיציאָנירט;
{שמועסשפּראַכיק:} שוין גוט אײַנגעוואוינט.
conditioner
(דער) קאָנדיציאָנער (ל″ר: -ן).
condo
(דער) קאָנדאָ (ל″ר: -ס); (דער) קאָנדאָמיניום (ל″ר: -ס).
condolences
(די) טרייסטווערטער (ל″ר); (די) אויסדריקונג פון מיטגעפיל (\מיטלײַד);
{אַ קאַפּ מער אַלגעמיין, וועגן דער עצם טרייסטונג:} (די) טרייסט; (די) מיטלײַד; (די\דאָס\דער) מיטגעפיל;
{טראַדיציאָנעל, בײַ יידן:} אַ מנחם אבל [am(ə)nàkhəm-óvl], דרומדיק: [am(ə)nàkhəm-úvl]; {טאָמער צו מער ווי איין אבל:} אַ מנחם אבלים [am(ə)nàkhəm-avéyləm], דרומדיק: [am(ə)nàkhəm-aváyləm];
{לומדיש:} אַ ניחום אבלים [anìkhəm-avéyləm], דרומדיק: [anìkhəm-aváyləm]; {מער פאָרמעל:} [anìkhum-avéylim], דרומדיק: [anìkhim-aváylim].
!condolences: My condolences
{טראַדיציאָנעל, בײַ יידן:}
ברוך דיין (ה)אמת! [bórəkh|dáyən|éməs], דרומדיק: [bú:rəkh|dáyən|éməs]; {מער פאָרמעל:} [bórukh|dáyən|éməs], דרומדיק: [bú:rikh|dáyən|éməs] (′געבענטשט זאָל זײַן דער רעכטפאַרטיקער ריכטער′);
{טאָמער בעל⸗פּה איז בײַם געזעגענען זיך, אַשטייגער בײַם אַוועקגיין פון דער שבעה:}
הַמָּקוֹם יְנַחֵם אֶתְכֶם בְּתוֹךְ שְׁאַר אֲבֵלֵי צִיּוֹן וִירוּשָׁלַיִם
[hamókoym|yənàkhəm-eskhém||bəsóykh|sh(ə)àr-àvley-tsíyoyn-vi(yə)rusholáyəm]
דרומדיק: [hamúkoym|yənàkhəm-eskhém||bəsóykh|sh(ə)à:r-àvlay-tsíyoyn-vi(yə)ri:shu:lá:(y)əm]
צפונדיק: [hamókeym|yənàkhəm-eskhém||bəséykh|sh(ə)àr-àvley-tsíyeyn-vi(yə)rusholáyəm]
{פאַרקירצטערהייט, אָפטמאָל בכתב:}
המקום ינחם אתכם [hamókəm|yənákhəm-éskhem], דרומדיק: [hamúkəm|yənákhəm-éskhem];
{מער אינטים:}
זאָל ער זײַן אַ גוטער בעטער, ל″נ: זאָל זי זײַן אַ גוטע בעטערקע; זאָל ער\זי האָבן אַ ליכטיקן גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; זאָל אים\איר לײַכט זײַן די ערד.
❊
{אוניווערסאַל:}
זײַ(ט) געטרייסט!; מײַן מיטגעפיל!; מײַן מיטלײַד!;
{פראַזע:} לאָמיר (אַלע) זײַן געטרייסט; זאָלט איר (\זאָלסטו) פון קיין צער מער ני(ש)ט וויסן! [tsar].
(condolences page (in a publication
טרויער נאָטיצן (ל″ר);
(דאָס\די) אבידות⸗זײַטל (′זײַטל מיט די פאַרלוסטן′);
{לומדיש; פאָרמעל:} ניחום אבלים [nìkhəm-avéyləm], דרומדיק: [nìkhəm-aváyləm]; {מער פאָרמעל:} [nìkhum-avéylim], דרומדיק: [nìkhim-aváylim].
condom
(דער) קאָנדאָם (ל″ר: -ען);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) פּרעזערוואַטיוו (ל″ר: -ן); {הומאָריסטיש:} (דער) פּרעזערווער (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:}(דער\דאָס) ראָבערל;
{הומאָריסטיש:} (דער) שמעקלדעקער [shmékldèkər] {אַ סברא געשאַפן פון הומאָר וועגן פון קלמן קאָוול אין 1980 — האָט זיך נישקשהדיק זינט דעמאָלט פאַרשפּרייט}; (דאָס) פראַנצייזישע היטעלע; (דאָס) קאַפּעלע (ל″ר: -ך).
condominium
(דער) קאָנדאָ (ל″ר: -ס); (דער) קאָנדאָמיניום (ל″ר: -ס).
condone
גרייט זײַן פאַרקוקן (\אַוועקקוקן \פאַרגעבן \מוחל זײַן [móykhl-zayn], צפונדיק: [méykhl-zayn]).
condoning (n.)
(די) פאַרקוקונג; (דאָס\דער) גרייט זײַן פאַרקוקן (\מוחל זײַן [móykhl-zayn], צפונדיק: [méykhl-zayn]).
conducive
גינציק; באַהילפיק; צוהילפיק; פּאָזיטיוו.
(.conduct (n
(די) אויפפירונג; (דער) אויפפיר; (דאָס\דער) אויפפירן זיך;
{באַטאָנענדיק ווי אַ מענטש האַלט זיך:} (די) האַלטונג; (דאָס\דער) האַלטן זיך; (דאָס\דער) פירן זיך; (דער) אַרומגאַנג; (דער) אָנגאַנג;
{לומדיש און בדרך כלל בנוגע דער יידישער טראַדיציע:}
(די) הנהגה [h)an-hógə)], דרומדיק: [h)an-(h)úgə)] (ל″ר: הנהגות);
{נאָכמער לומדיש:} (די) התנהגות [hisnáygəs], דרומדיק: [h)isná:gəs)].
conduct electricity
(אַ)דורכלאָזן עלעקטרע.
conduct oneself
זיך אויפפירן; זיך האַלטן;
{לומדיש:} זיך נוהג זײַן [zəkh-nóy(h)əg-zayn], צפונדיק: [zəkh-néy(h)əg-zayn].
conduct: good conduct
(די) לײַטישקײַט; (די) מענטשלעכקײַט; {ליטעראַריש:} (די) גוטעמידהשאַפט [gùtə-mídə-shàft], דרומדיק: [gìtə-mí:də-shàft];
{גיכער פאָרמעל, צי וואָס שייך בײַ דער אַרבעט:}
(די) גוטע אויפפירונג; (דער) גוטער אויפפיר;
{מער גײַסטיק צי רעליגיעז:}
(די) רעכטפאַרטיקע האַלטונג;
{לומדיש:} (די) גוטע הנהגה [gùtə|hanhógə], דרומדיק: [gìtə|(h)an(h)úgə];
{נאָכמער לומדיש:} (די) הנהגה טובה [hanhògə-tóyvə], דרומדיק: [h)an(h)ùgə-tóyvə)], צפונדיק: [hanhògə-téyvə].
conduct: bad conduct
(די) אומלײַטישקײַט; (די) אוממענטשלעכקײַט;
{גיכער פאָרמעל, צי וואָס שייך בײַ דער אַרבעט:}
(די) שלעכטע אויפפירונג; (דער) שלעכטער אויפפיר;
{מער גײַסטיק צי רעליגיעז:}
(די) אומרעכטפאַרטיקע האַלטונג; {ע″ט און ליטעראַריש:} (די) שאַלקהאַפטיקײַט;
{לומדיש:} (די) שלעכטע הנהגה [shlèkhtə|hanhógə], דרומדיק: [shlèkhtə|(h)an(h)úgə];
{נאָכמער לומדיש:} (די) הנהגה רעה [hanhògə-róə], דרומדיק: [h)an(h)ùgə-rú:ə)], צפונדיק: [hanhògə-ró(y)ə].
conductive (of electricity)
דורכלאָזעדיק; דורכלאָזנדיק עלעקטרע.
conductivity
(די) (עלעקטרישע) דורכלאָזעדיקײַט.
(conductor (musical
(דער) דיריגענט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) דיריגענטין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) דיריגענטקע (ל″ר: -ס).
(conductor (train
(דער) (אײַזנבאַן) קאָנדוקטאָר [kondúktər] (ל″ר: -ס; אויך: -ן [kondùk-tórn]), ל″נ אויך: (די) קאָנדוקטאָרשע (ל″ר: -ס).
cone (for ice cream)
(דער) (אײַזקרים\אײַזקרעם) קאָן.
confectionary (confections)
(די\דאָס\דער) זיסוואַרג; זיסעקײַטן (ל″ר); קאָנפעקטן (ל″ר).
confectioner
(דער) קאָנדיטאָר [kondítər] (ל″ר: -ן [kòndətórn]); (דער) צוקערניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) צוקערניצע (ל″ר: -ס);
{חנעוודיק אַלטמאָדיש:} (דער) צוקער⸗בעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) צוקער⸗בעקערין (ל″ר: -ס).
Confederacy
די (אַמעריקאַנער) קאָנפעדעראַציע [kənfèd(ə)rátsyə];
{פראַזע:} (די אַמעריקאַנער) דרומדיקע שטאַטן (פאַרן בירגער⸗קריג) [dórəm-dikə], דרומדיק: [dú:rəm-dikə].
Confederate flag
די קאָנפעדעראַציע פאָן (ל″ר: -ען; אויך: פענער).
Confederate States
(די) (אַמעריקאַנער) קאָנפעדעראַציע שטאַטן;
{פראַזע:} (די אַמעריקאַנער) דרומדיקע שטאַטן (פאַרן בירגער⸗קריג) [dórəm-dikə], דרומדיק: [dú:rəm-dikə].
(confer (consult with, take advice from
זיך קאָנסולטירן מיט; קאָנפערירן מיט; זיך באַַראַטן (\באַראָטן) מיט;
זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [anéytsə], דרומדיק: [anáytsə]; פרעגן אַן עצה בײַ;
זיך מיישב זײַן מיט [məyáshəev-zayn];
(confer (bestow
אויסטיילן; צוטיילן.
conference
(די) קאָנפערענץ [konf(ə)rénts]; (דער) קאָנגרעס [kəngrés]; (דער) צוזאַמענפאָר;
{וואָס ס′קען אויכעט זײַן ווייניקער פאָרמעל:} (דער) צוזאַמענטרעף;
{וואָס ס′קען נאָר זײַן אַרום טראַדיציאָנעלע רבנים און עסקנים אין דער חרדישער וועלט:} (די) אסיפה [əsífə].
{אָפּלאַכעריש:} (די) קאָנפעראַנץ; (דער) קאָנאָגרעס; (דער) צוזאַמענזיץ; (די) שמסיפה [shməsífə]; {וואולגאַריש:} (דער) צוזאַמענפּיש.
conference call
(דער) אינאיינעמדיקער קלונג (ל″ר: -ען); (דער) קאָנפערענצישער קלונג (ל″ר: -ען).
conference: do/make/have a conference call
מאַכן (\באַשטעלן) אַ קאָנפערענצישן קלונג.
confess
זיך מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn];
{וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז זייער ערנסט:}
זיך מתוודה זײַן [məzvádə-zayn];
{מיט רעטאָרישקײַט, איראָניע צי עמפאַטישקײַט:}
זיך מודה ומתוודה זײַן [mòydə-uməzvádə-zayn], צפונדיק: [mèydə-uməzvádə-zayn];
{סתם רעטאָריש, אין זין פון צוגעבן צי נאָכגעבן אַ פּונקט:}
מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].
confession
(דאָס\דער) מודה זײַן זיך [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].
(.confession (Chris
(די) קריסטלעכע קאָנפעסיע; (די) קאָנפעסיע בײַם גלח [bam-gáləkh].
confession: final confession (in Jewish tradition)
(דער) ווידוי [vídə].
confessor (Chris.)
(דער) קאָנפעסאָר (בײַם גלח) [bam-gáləkh].
confetti
(די\דער) קאָנפעטי.
confidant
(דער) פאַרטרויטער מענטש (ל″ר: -ן); (דער) פאַרטרויטער (\דיסקרעטער) חבר [khávər] (ל″ר: …חברים [khavéyrəm], דרומדיק: [khaváyrəm]);
{לומדיש:} אַן איניש מהימנא [an-ìnəsh-məhémnə].
confide in
פאַרטרויען (עמעצן) אַ סוד [asód]; זיך אויסריידן פאַר; פּריוואַט אויסדערציילן;
{ליטעראַריש:} פאַרגלייבן (עמעצן) אַ סוד.
(confidence (optimism
אַ פּאָזיטיווער קוק;
{אין טייל דיאַלעקטן:} (די) האָפערדיקײַט;
{מיט אַ קלאָרן נואַנס פון טראַדיציאָנעלן יידישן גלויבן אינעם אייבערשטנס גענאָד:}
(דער) בטחון [bətókhn], דרומדיק: [bətúkhn]; (די) אמונה [əmúnə], דרומדיק: [əmínə];
{אזהרה: „בטחון“ („מיט בטחון“, „האָבן בטחון“ וכו′) איז אויף יידיש תמיד כולל דעם גלויבן אין אייבערשטן (צי ממש צי קולטור⸗פיגוראַטיוו — דאָס הייסט, ס′פאַרלירט ניט דעם יידיש⸗רעליגיעזן זין, צי דער וואָס רעדט איז פרום צי ניט (פאַרגלײַך „אם ירצה ה′“ און „מירצעשעם“). די דעקולטוריזירטע באַנוצונגען (בתוכם אויף ′זיכערקײַט מיט זיך אַליין צי מיט דער סיטואַציע′, ′פּראָגנאָז אויף אַ פאָזיטיוון רעזולטאַט′, ′אָפּטימיזם′ וכו′), דער עיקר אונטער דער השפּעה פון ישראלדיקן העברעאיש, ענגליש וכו′, שטעלן מיט זיך פאָר אַ סטיליסטיש⸗סעמאַנטישן פעלער}.
(confidence (trust
(דער) צוטרוי [tsútròy], דרומדיק: [(tsí:trò:(u]; (די) גלייבונג; (די) אײַנגעגלייבטקײַט.
confidence (trust in oneself)
אַן אײַנגעגלייבטקײַט אין זיך אַליין; אַ זיכערקײַט וואָס שייך זיך אַליין [vosháyəkh], דרומדיק: [vushá:(y)əkh].
confidence building measure
אַ צוטרוי⸗מיטל (ל″ר: -ען); אַ מיטל אויף שאַפן צוטרוי.
confidence: in confidence
(בלויז) צווישן אונדז; צווישן פיר אויגן; (שטרענג) קאָפידינציעל;
{שטאַרקער:} ממש בסוד [màməsh|bəsód]; בסודי סודות [bəsòydə-sóydəs], צפונדיק: [bəsèydə-séydəs].
confidence: take into one’s confidence
פּריוואַט פאַרטרויען; פאַרטרויען מיט אַ סוד [sód].
confident (certain)
איבערגעצײַגט; זיכער;
{לומדיש:} בטוח [bətúəkh], דרומדיק: [bətí:əkh].
confident (optimistic)
אָפּטימיסטש (\פּאָזיטיוו) געשטימט; האָפערדיק; מיט בטחונדיקײַט [bətókhn-dəkàyt], דרומדיק: [bətúkhn-dəkàyt].
confidential
פּריוואַט; קאָנפידענציעל.
{טאָמער אויף אַ קאָנווערט אויך, צומאָל מיט טראַדיציאָנעלן גוטן מוט:}
בחדר″ג [bəkhadrág] (< בחרם דרבינו גרשום ′אונטערן איסור פון רבינו גרשומען [מכח לייענען יענעמס בריוו]′).
confidential source
(אַ\דער) סעקרעטנער (\סודותדיקער \קאָנפידענציעלער {חסידיש, אויך:} געהיימער) מקור (\קוואַל) [sóydəz-dikər], צפונדיק: [séydəz-dikər]; [mókər], דרומדיק: [(múkə(r].
confidential source: from a confidential source
{פראַזע:} מאחורי הפּרגוד [mey-akhóyrey-(h)apárgəd], דרומדיק: [may-akhóyray-(h)apárgət] צפונדיק: [mey-akhéyreyəy-(h)apárgəd];
פון אַ סעקרעטנעם (\סודותדיקן \קאָנפידענציעלער \געהיימען) מקור (\קוואַל) [sóydəz-dikn], צפונדיק: [séydəz-dikn]; [mókər], דרומדיק: [(múkə(r].
confidentiality
(די) קאָנפידענציעלקײַט; (די) פּריוואַטקײַט; (די) צווישנפיראויגנדיקײַט [tsvìshn-fir-óygn-dəkàyt]; (די) בסודותדיקײַט [bəsóydəz-dəkàyt], צפונדיק: [bəséydəz-dəkàyt].
confidentiality agreement
(דער) בסוד⸗הסכם [bəsód-hèskəm] (ל″ר: -ס; אויך: הסכמים [həskéyməm], דרומדיק: [həskáyməm]); (דער) הסכם אויף קאָנפידענציעלקײַט (\בסודותדיקײַט [bəsóydəz-dəkàyt], צפונדיק: [bəséydəz-dəkàyt]).
confidentially
נאָר (\בלויז) צווישן אונדז; פּריוואַט גערעדט; צווישן אונדז זאָל עס בלײַבן;
{פראַזע:} אונטער פיר אויגן.
confidently (with self-assurance)
מיט זעלבסט⸗צופרידנקײַט; מיט אײַנגעגלײַבטקײַט (\צוטרוי) צו זיך אַליין.
confidently (with optimism)
אָפּטימיסטיש געשטימט; האָפערדיק; מיט בטחונדיקײַט [bətókhn-dəkàyt], דרומדיק: [bətúkhn-dəkàyt].
configuration
(די) קאָנפיגוראַציע (ל″ר: -ס); (די) אײַנסדרונג [áyn-sàdərung], דרומדיק: [á:n-sàdərink], אויך: [áyn-sèydərung], דרומדיק: [á:n-sàydərink];
(די) אויסשטעלונג (ל″ר: -ען); (די) אָרגאַניזירונג (ל″ר: -ען).
configure
קאָנפיגורירן; אײַנסדרן [áyn-sàdərn], דרומדיק: [á:n-sàdərn], אויך: [áyn-sèydərn], דרומדיק: [á:n-sàydərn];
אויסשטעלן; אָרגאַניזירן.
confirm
באַשטעטיקן; וועריפיצירן; קאָנפירמירן;
{אויב וועגן אַ מענטשנס פּאָזיציע, אויך:} גוטהייסן;
{לומדיש:} געבן אויף (עמעצן) די הסכמה [h)askómə)], דרומדיק: [h)askúmə)].
confirmation
(די) באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) וועריפיקאַציע (ל″ר: -ס); (די) אויטענטיזירונג (ל″ר: -ען);
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו:} (דער) הכשר⸗שטעמפּל [hékhshər-shtèmpl] (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{ליטעראַריש:} (די) גרונטפעסטיקונג (ל″ר: -ען);
{אזהרה: די המצאות „באַאמתונג“ און „באַיאָאונג“ פאַרשטייען ניט אָט די וואָס ריידן אויף יידיש נאַטירלעך}.
confirmation (Christian)
(די) קריסטלעכע קאָנפירמאַציע.
confirmed (firmly determined)
איבערגעצײַגט; פאַרברענט; אַנטשלאָסענע(ר); פולשטענדיק דעצידירט.
confiscate
קאָנפיסקירן; צונעמען (בײַ עמעצן) דורך דער מאַכט (\אויף אַ ליגעאַלן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
confiscation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָנפיסקירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער מער אַלגעמיין:} (די) קאָנפיסקאַציע.
conflagration
(די) אויסגעשפּרייטע (\קאַטאַסטראָפאַלע) שריפה [sréyfə], דרומדיק: [sráyfə] (ל″ר: …שריפות);
{טאָמער פיגוראַטיוו:} (די) גרויסע בהלה [bəhólə], דרומדיק: [bəhú:lə].
conflate
צונויפמישן; צונויפפירן; צונויפשמעלצן; פאַראייניקן.
conflation
(די) קאָנפלאַציע (ל″ר: -ס); (די) צונויפמישונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפפירונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפשמעלצונג (ל″ר: -ען); (די) פאַראייניקונג.
(.conflict (n
(דער) קאָנפליקט; (דער) צוזאַמענשטויס; (דער) צונויפשטויס; {אַרכעאיש, זשורנאַליסטיק פון נײַנצעטן און צוואַנציקסטן יאָרהונדערט:} שטרײַט, שטרײַט⸗פראַגן}.
{צווישן מענטשן און צדדים:} (דער) ס(י)כסוך [síkhsəkh], ל″ר ס(י)כסוכים [sikhsúkhəm]; (דער\די) מחלוקת [makhlóykəs], ל″ר מחלוקתן [makhlóykəsn]; (מער אינטעלעקטועל:} (דער) ווידעראַנאַנד; {מיט אַ טומל אַרום דעם ענין:} (דער) ויתרוצצו [vayìsróytsətsu] ל″ר ויתרוצצוס [vayìsrótsətsuz];
{דער עיקר צווישן מסקנות, געדאַנקען און שיטות:} די חילוקי דעות (ל″ר) [khəlùkə-déyəs]; מחלוקת; (די) פּלוגתא [plúktə], ל″ר: פּלוגתות [plúktəs], {אביסל מער לומדיש:} פּלוגתאות [pluktó(y)əs]; {לומדיש:} פּירוד הלבבות [pèyrəd-al(ə)vóvəs];
conflict of ideas
(דער) ווידעראַנאַנד; געדאַנקען (דער\די) מחלוקת [makhlóykəs], ל″ר מחלוקתן [makhlóykəsn]; (די) חילוקי דעות (ל″ר) [khəlùkə-déyəs];
{ריינהאַרציק וועגן געדאַנקען אָן פּערזענלעכע פּניות בײַ די צדדים:} (דער\די) מחלוקת לשם שמים [makhlóykəs l(ə)shèm shomáyəm], (′אַ געראַנגל פון גאָטס וועגן′);
conflict of interest
(דער) קאָנפליקט פון אינטערעסן; (דער) אינטערעסן⸗קאָנפליקט; פּניות (בלויז ל″ר) [pní(y)əs] (′אייגענע אינטערעסן′) {ווען דער קאָנטעקסט איז קלאָר}: „איר דאַרפט וויסן זײַן אַז ער האָט פּניות \ אַז בײַ אים [ba-ém] זײַנען דאָ פּניות};
{פראַזעס:} מיט פּניות; {אין חרדישן לשון:} מיט נגיעות [nəgíyəs].
(conflict with (factually, logically, philosophically
זײַן אין אַ סתירה מיט [astíyrə]; {מער לומדיש:} זײַן בסתירה מיט [bəstíyrə];
שטיין אַקעגן; זײַן קעגנאַנאַנדיק מיט; זײַן אין ווידערשפּרוך מיט;
{לומדיש:} סותר זײַן [sóysər-zayn], צפונדיק: [séysər-zayn].
conflict: be in conflict with
זײַן אין קאָנפליקט מיט; זײַן אין קעגנערשאַפט מיט (\צו);
שפּאַרן זיך מיט; זײַן אין אַ סיכסוך מיט [síkh-səkh].
conflict: resolve the conflict
לייזן דעם קאָנפליקט; דערגיין אַ טאָלק צווישן די צדדים [dzdódəm], דרומדיק: [dzdú:dəm]; שלום מאַכן [shóləmàkhn], דרומדיק: [shú:ləmàkhn].
conflicted: state of inner conflict
(די) אינעווייניקסטע (\ אינערלעכע) קווענקלעניש (\ איבערפרעגערישקײַט \ רעטעניש);
(דער) אינעווייניקסטער (\ אינערלעכער) געראַנגל (\ קאַמף \ קאָנפליקט).
confluence
(די) צונויפטרעפונג (ל″ר: -ען); (די) צוזאַמענטרעפונג (ל″ר: -ען);
{דער עיקר וועגן טײַכן און וואַסערן:} (דער) צונויפגאָס (ל″ר: -ן); (די) צונויפגיסונג (ל″ר: -ען).
conform
זיך אַרײַנפּאַסן; זיך צופּאַסן; מיטגיין;
{ביטולדיק:} נאָכטאַנצן; נאָכמאַלפּעווען.
conformism
(דער) קאָנפאָרמיזם; (די) צופּאַסונגס⸗שיטה [shìytə].
conformist
(דער) קאָנפאָרמיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָנפאָרמיסטקע (ל″ר: -ס).
conformity
(די) קאָנפאָרמישקײַט; (די) צופּאַסונג;
{ביטולדיק:} (די) נאָכטאַנצערײַ; (די) נאָכמאַלפּערײַ.
confound
פאַרפּלעפן; צעמישן; צעטומלען; אַרײַנפירן אין פאַרמישטקײַט (\צעטומלטקײַט); פאַרחידושן און צעמישן [far-khídəshn].
confounding (n.)
(דאָס\דער) פאַרפּלעפן; (דאָס\דער) צעטומלען; (דאָס\דער) פאַרמישן;
(די) פאַרפּלעפונג; (די) צעטומלונג; (די) פאַרמישונג.
confront
קאָנפראָנטירן; זיך (אָפענערהייט) אַקעגנשטעלן; זיך דירעקט אָפּגעבן (\פאַרנעמען) מיט;
{טאָמער קאָנפראָנטירן דווקא אַ מענטשן:}
קאָנפראָנטירן (פּנים אל פּנים) [pónəm-èl-pónəm], דרומדיק: [pú:nəm-èl-pú:nəm]; זיך שטעלן פּנים אל פּנים מיט (\אויף);
{חסידיש:} אַפירנעמען; פאָרהאַלטן;
{פראַזע:} שטעלן (\נעמען) אויפן צימבל (\אויפן ציהונדער \אויף דער ווענטקע).
confrontation
{גיכער אין זין פון אַ קריג, מחלוקת, אָדער געשעעניש:} (די) קאָנפראָנטאַציע (ל″ר: -ס);(דער) צונויפשטויס (ל″ר: -ן);
{גיכער אין אַן אינטעלעקטועלן אָדער לאָגישן זין:} (די) קאָנפראָנטירונג (ל″ר: -ען); (די) אַקעגנשטעלונג (ל″ר: -ען).
confrontational
קריגעריש; גענייגט צו (\אויף) אַמפּערניש;
{לומדיש:} (זײַן אַ) נוטה למחלוקת [anóytə|ləmakhlóykəs], צפונדיק: [[anéytə|ləmakhléykəs]; {אַטריבוטיוויש:} נוטה⸗למחלוקתדיק [nòytə-l(ə)makhlóykəz-dik], צפונדיק: [nèytə-l(ə~)makhléykəz-dik].
Confucian
קאָנפוציאַניש.
Confucius
קאָנפוציוס.
(.confuse (v. trans
צעטומלען (\צעמישן \ פאַרדרייען \ פאַרקלאַפּן) (עמעצן) דעם קאָפּ (צפונדיק: די קאָפּ); דרייען אַ קאָפּ; מאַכן מטוטשטש [mətúshtəsh], דרומדיק: [mətíshtəsh];
{לומדיש, צומאָל אין זין פון ענינים מער איידער וועגן דער הייסער מינוט:} מבלבל זײַן [məválbl-zayn].
confused
צעמישט; פאַרמישט; צעטומלט; מטושטש [mətúshtəsh], דרומדיק: [mətíshtəsh]);
{לומדיש:} מבולבל [məvúlbl], דרומדיק: [məvílbl].
confusing
צעטומלענדיק; פאַרפּלאָנטערט; פאַרוויקלט;
{פראַזעס:} ס′פאַרמישט דעם קאָפּ; ס′פאַרדרייט אַ קאָפּ; ליכטיק ווי אין קוימען; קלאָר ווי די בלאָטע (\ווי באָב⸗יויך \ווי אַ לאָנדאָנער טומאַן \ווי דער יאַמפּאָלער באַרג).
confusion
(די) צעטומלעניש; (די) צעמישעניש; (די) פאַרמישטקײַט; (די) פאַרדרייעניש; (די) מטושטשדיקײַט [mətúshtəzh-dəkàyt], דרומדיק: [mətíshtəzh-dəkàyt];
{דער עיקר וועגן אַן ע נ י ן וואָס איז גורם צעמישעניש בײַ מער ווי איין מענטש:} אַ בלבול המוחות [abìlbl-(h)amóykhəs], צפונדיק: [abìlbl-(h)améykhəs].
(confusion (scene of
אַ בהלה [b(ə)hólə], דרומדיק: [b(ə)hú:lə]; אַ מהומה [məhúmə], דרומדיק: [məhímə]; אַ געפּילדער; אַ טאַראַראַם; אַ געטומל.
confusion: total confusion
אַ גרויסע בהלה [b(ə)hólə], דרומדיק: [b(ə)hú:lə]; יענע מהומה [yénə|məhúmə], דרומדיק: [yénə|məhímə]; אַ פולשטענדיקע פאַרמישעניש;
{לומדיש:} אַ בהלה גדולה [ab(ə)hólə|gdóylə], דרומדיק: [ab(ə)hú:lə|gdóylə], צפונדיק: [ab(ə)hólə|gdéylə];
{נאָכמער לומדיש:} אַ טשטושא רבא [atishtúshə|rábə], דרומדיק: [atishtí:shə|rábə].
!Congratulations
{צו אַ פריידיקער פּערזענלעכער געשעעניש, אַרײַנגערעכנט: געבאָרן ווערן פון אַ קינד, בר⸗מצווה אָדער בת⸗מצווה, חתונה, אַ ברית, אַ יובל; אַ נײַע שטעלע, פּרעמיע אָדער אָנערקענונג וואָס ברענגט פרייד:} מזל⸗טוב! [mázltof];
{צו אַן אויפטו, צי אַ קליינעם צי אַ גרויסן, אַוואָס מ′האָט בפירוש אַליין אַדורכגעפירט בהצלחה:} (אַ) יישר⸗כח! [yìshər-kóyakh], אויך: [yàshər-kóyakh], פון קיצור וועגן: ש′כח! [sh-kóyakh]; {אַז עמעצער האָט בהצלחה געענדיקט אַן עקזאַמען קען מען אָנווענדן סײַ „יישר⸗כח“ (מיטן טראָפּ אויפן אויפטו גופא), סײַ „מזל⸗טוב“ מיטן טראָפּ אויף דער אָנערקענונג צו דעם אויפטו;
(צו אַ ממשותדיקן, גרויסן אויפטו:} בראַוואָ!
{צום טראָגן דעם ערשטן מאָל אַ נײַעם בגד, און אין טייל וואַריאַנטן בײַ אַוועלכער ניט איז שיינער נײַער זאַך וואָס מען האָט זיך געקויפט, למשל אַ דירה, אַן אויטאָמאָביל, אַן אַנדער וואָגיקן חפץ:} תתחדש! [tiskhádəsh].
{אין די מערסטע סעמאַנטישע תחומען פון „יישר⸗כח“, „בראַוואָ“, „תתחדש“ קען מען אויך אַ זאָג טאָן מיט גרויס וואַרעמקײַט: (אָט \ אײַ \ שוין איינמאָל) אַ מאַלאַד(י)עץ![malad(y)éts]; (אין רוסיפיצירטן אויסלייג: מאָלאָדעץ); פאַקטיש רופט מען דאָ אָנעט דעם בעל⸗אויפטו, דעם בעל⸗שמחה, דעם מענטשן וועמען מ′איז געקומען גראַטולירן „אַ מאַלאַד(י)עץ“ אין זין פון „שוין איינמאָל אַ גרויסער אויפטוער, וואָס ס′קומט אַזאַ איינעם בראַוואָ זאָגן“. „אַ מאַלאַד(י)עץ!“ איז אַ סברא דער עמאָציאָנעל און פּסיכיש וואַרעמסטער פון די קאָנגראַטולירונגס⸗אַרויסרופענישן אינעם הײַנטיקן יידיש, אָבער אין גרויסע טיילן פון דרומדיקן חרדישן יידיש איז ער כלל ניט בנמצא}.
congeal
פאַרסאָלידעוועט ווערן; פאַרגליווערט ווערן;
{פיגוראַטיוו:} זיך אויסגעשטאַלטיקן.
congenial
סימפּאַטיש; אָנגענעם (\אײַנגענאַם); האַרציק⸗חבריש [khávərish]; צום האַרצן;
{לומדיש:} נאה⸗בריאותדיק [nòə-labríyəz-dik], דרומדיק: [nù:ə-labrí:əz-dik]; נעימותדיק [n(ə)íyməz-dik].
congeniality
(די) סימפּאַטישקײַט; (די) אָנגענעמקײַט (\אײַנגענאַמקײַט); (די) חברישקײַט [khávərish-kàyt]; (די) האַרציקײַט;
{לומדיש:} (די) נאה⸗בריאותדיקײַט [nòə-labríyəz-dəkàyt], דרומדיק: [nù:ə-labrí:əz-dəkàyt]; (די) נעימותדיקײַט [n(ə)íyməz-dəkàyt].
congenital
אײַנגעבאָרענע(ר) (\אײַנגעבוירענע(ר)); געבירטיק; געבורטס⸗; געבאָרן⸗ (\געבוירן⸗);
{לומדיש:} מבטן⸗ולידהדיק [məbètn-v(ə)léydə-dik], דרומדיק: [məbèytn-v(ə)láydə-dik].
congenital defect
(דער) געבירטיקער (\אײַנגעבאָרענער \געבורטס⸗) מום (\פעלער \פּגם [pəgám] צי [bgám]) (ל″ר: מומים; פעלערן; פּגמים [pəgóməm] צי [bgóməm], דרומדיק: [pəgúməm] צי [bgúməm]).
congenital liar
אַ לעבנלאַנגער (\אייביקער) ליגנער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{פראַזע:} אַ ליגנער פון ליגנערלאַנד; אַ שקרן [ashákrən] פון שקרנימלאַנד [shakrónəm-lànd], דרומדיק: [shakrú:nəm-lànt] (ל″ר: שקרנים [shakrónəm], דרומדיק: [shakrú:nəm]);
{לומדיש:} מבטן ולידה אַ שקרן [məbètn-v(ə)léydə], דרומדיק: [məbèytn-v(ə)láydə].
congested
פאַרשטאָפּט; אָנגעשטאָפּט; אָנגעפּאַקעוועט; איבערגעפּאַקט;
{דיאַלעקטיש; קאָלירפול:} אָנגעשפּיגעוועט (\אָנגעשפּיקעוועט); אָנגעטאַסעוועט; אָנגעדאָפּטשעט (\אָנגעטאָפּטשעט); אָנגעדאָפּטשעוועט (\אָנגעטאָפּטשעוועט).
congestion
(די) פאַרשטאָפּטקײַט; (די) פאַרשטאָפּעניש; (די) אָנגעשטאָפּטקײַט; (די) געשטאָפּעניש; (די) איבערגעפּאַקטקײַט;
conglomerate (n.)
(דער) קאָנגלאָמעראַט (ל″ר: -ן).
conglomerate (v.)
קאָנגלאָמערירן.
conglomerated
קאָנגלאָמערירט.
conglomeration
{גיכער וועגן אפן איינצלפאַל:} (די) קאָנגלאָמערירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אין אַלגעמיין:} (די) קאָנגלאָמעראַציע.
congratulate
אָפּגעבן מזל⸗טוב [mázl-tòf]; גראַטולירן;
{טאָמער באַטאָנענדיק מעשים און חכמה מער ווי מזל גופא:} אָפּגעבן יישר כח [yìshər-kóyəkh], צפונדיק: [yìshər-kéyəkh]; אויך: [yàshər-kóyəkh], צפונדיק: [yàshər-kéyəkh].
congratulated: be congratulated
גראַטולירט ווערן; אָפּנעמען (\באַקומען) אַ יישר כח [ayìshər-kóyəkh], צפונדיק: [ayìshər-kéyəkh]; אויך: [ayàshər-kóyəkh], צפונדיק: [ayàshər-kéyəkh].
congratulations (n.)
(דער) מזל⸗טוב [mázl-tòf] (ל″ר: -ס); (די) גראַטולירונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער באַטאָנענדיק מעשים און חכמה מער ווי מזל גופא:} (דער) יישר כח [yìshər-kóyəkh], צפונדיק: [yìshər-kéyəkh]; אויך: [yàshər-kóyəkh], צפונדיק: [yàshər-kéyəkh].
Congratulations!
מזל טוב!; [mázl-tòf]; בראַוואָ!;
{טאָמער באַטאָנענדיק מעשים און חכמה מער ווי מזל גופא:}
ש′כח! [shkóyəkh], צפונדיק: [shkéyəkh]; אַ יישר כח! [ayìshər-kóyəkh], צפונדיק: [ayìshər-kéyəkh]; אויך: [ayàshər-kóyəkh], צפונדיק: [ayàshər-kéyəkh].
congratulatory
גראַטולירנדיק; באַגריסנדיק מיט אַ מזל⸗טוב [mázl-tòf].
congregate
זיך אָנזאַמלען; זיך אויפקלײַבן; זיך צונויפקלײַבן; זיך צוזאַמענקומען.
congregant (of traditional Jewish synagogue)
{בנוגע אַ טראַדיציאָנעלער יידישער שול צי בית מדרש:}
(דער) מתפּלל [məspáləl] (ל″ר: מתפּללים [məspálələm]).
congregation
{אין זין פון אַ טראַדיציאָנעלער שול (צום דאַוונען) און איר סביבה, אירע מיטגלידער וכדומה:}
(די) קהילה [kəhílə]; (די) עדה
[éydə], דרומדיק: [áydə];
{מער ספּעציפיש וועגן די וואָס קומען טאַקע דאַוונען:}
די מתפּללים [məspálələm] (ל″ר); די דאוו(ע)נער (ל″ר);
{אין אַ מער אַלגעמיינעם זין פון דער אָנגערופענער שול אָדער מוסד:}
(די) שול (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן אַ רעפאָרמירטן אָדער ניט⸗יידישן אָרט אויף תפילה טאָן:}
(די) קאָנגרעגאַציע (ל″ר: -ס).
congress
(דער) קאָנגרעס (ל″ר: -ן)
{אָפּלאַכעריש:} (דער) קאָנאָגרעס (ל″ר: -ן).
Congress (of the United States)
(דער) אַמעריקאַנער קאָנגרעס;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) קאָנגרעס.
congressional
קאָנגרעס(⸗).
congressional committee
(דער) קאָנגרעס⸗קאָמיטעט (ל″ר: -ן).
congressional medal of honor
(דער) ערן⸗מעדאַל פון (אַמעריקאַנער) קאָנגרעס.
congressional oversight
(די\דער) קאָנגרעס⸗איבערזיכט; (די) קאָנגרעס⸗השגחה [hazhgókhə], דרומדיק: [h)azhgúkhə)].
congressman
(דער) קאָנגרעסמאַן (ל″ר: קאָנגרעסמענער; {מיט איראָניע צי קריטיק:} קאָנגרעסלײַט).
congresswoman
(דער) קאָנגרעס⸗פרוי (ל″ר: -ען).
congruence
(די) צונויפשטימונג (ל″ר: -ען); (דער) צוזאַמענפאַל (ל″ר: -ען); (די) קאָנגרוענץ.
(.conjecture (n
(די\אַן) השערה [ànashórə], דרומדיק: [ànashú:rə] (ל″ר: השערות);
(די\אַ) סברא [asvórə], דרומדיק: [asvú:rə] (ל″ר: סברות);
{טאָמער באַטאָנעדיק אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז איז אינגאַנצן ע″פּ טראַף:} (די) סתם⸗טרעפעניש (ל″ר: -ן); (דער) פּרואוו אויף צו טרעפן (ל″ר: -ן).
(.conjecture (v
האָבן אַן השערה [ànashórə], דרומדיק: [ànashú:rə];
האָבן אַ סברא [asvórə], דרומדיק: [asvú:rə];
{לומדיש:} (זיך) משער זײַן [məshá(y)ər-zayn], דרומדיק: [məshá:ə(r)-za:n].
conjugal
פּאָרלדיק; חתונהמעסיק [khásənə-mèsik]; מאַנאונווײַבעדיק; קאָניוגאַל; הייראַטס⸗.
(.conjugate (gram
בייגן; קאָניוגירן.
conjugation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָניוגירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) קאָניוגאַציע;
(די) בייגונג; (די) וואָרט⸗בייגונג.
conjunction (n.) (gram.)
(די) קאָניונקציע (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) בינדוואָרט (ל″ר: בינדווערטער);
{הערה: אין דער יידישער גראַמאַטיק זײַנען ניט אַלע בינדווערטער דווקא קאָניונקציעס, זיי קענען אויך זײַן אַדווערבן, אַדווערביאַלן, פּרעפאָזיציע⸗פראַזעס; די נפקא⸗מינה איז שייך, ווייל נ אָ ך אַ קאָניונקציע בײַם אָנהייב זאַץ⸗פראַזע דרייט מען נ י ט איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט; נאָך די אַנדערע — דרייט מען איבער. אַזויאַרומעט: „ער האָט צוגעזאָגט, אָבער [קאָניונקציע] ער איז ניט געקומען“; להיפּוך צו: „ער האָט צוגעזאָגט, פונדעסטוועגן [אַדווערב] איז ער ניט געקומען“; צוליב דעם וואָס איין וואָרט הייסט „קאָניונקציע“ און אַן אַנדער וואָרט אַשטייגער „אַדווערב“ איז דער דערנאָכדעמדיקער וואָרט⸗סדר אַן אַנדערער. סטײַטש, אַ קלאַסיקע פאַרקרײַזטער שכל? קען זײַן. די פּראַקטישע גראַמאַטיק איז דאָך אויסן מערניט צו פירן צום ריכטיקן באַנוץ. קען מען דאָס אייגענע טאַקע אויסדריקן אַנדערש, למשל: „נאָך אַ פאַרבינד⸗וואָרט אָדער פראַזע, דרייט מען אויף יידיש איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט; פאַראַן אָבער אַ קליינע, זייער אָפט באַנוצטע סעריע בינד⸗ווערטער, נאָך וועלכע מען דרייט נ י ט איבער, אָט די בינד⸗ווערטער רופט מען „קאָניונקציעס“, בתוכם: „אָבער“, „און“, „ווי“ וכו′.}.
conjunction: in conjunction with
אין פאַרבינדונג מיט; אין שייכות מיט [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; אין צוזאַמענהאַנג מיט.
conjunctiva
(די) קאָניונקטיווע [kònyunktívə]; (דאָס\די) בינד⸗הײַטל.
conjunctivitis
(דער) קאָניונקטיוויט.
(conjure (up
אַרויסרופן (ווי) מיט כישוף [kíshəf]; אַראָפּברענגען;
אַרויסרופן גײַסטן (\גײַסטער) (פון געשטאָרבענע); {דרומדיק דיאַלעקטיש:} אַפעררופן (גײַסטער);
{לומדיש:} אַרויסרופן (\אַראָפּרופן \אַרויפרופן) נפטרים [niftórəm], דרומדיק: [niftú:rəm];
{דיאלעקטיש; אַרכעאיש:} אַפעררופן.
(connect (bring together or put in contact
פאַרבינדן; {אַרכעאיש:} פאַרקניפּן;
{וועגן מענטשן:} שטעלן אין פאַרבינדונג; שטעלן אין קאָנטאַקט; מאַכן אַ קאָנטאַקט צווישן.
(connect (consider the relationship of a thing to another
אײַנזען אַ שייכות [asháykhəs], דרומדיק: [ashá:khəs]; ציען אַ צווישן⸗שייכות; באַנעמען די פאַרבינדונגען;
{פראַזע:} ציען אַ ליניע (צווישן…).
connected
פאַרבונדן; צוזאַמענגעפּאָרט.
connected: get connected
זיך פאַרבינדן; פאַרבונדן ווערן; זיך באַהעפטן.
connected: How are the(se) two things connected? (/What do they have to do with each other?)
מיט וואָס זײַנען די ביידע זאַכן פאַרבונדן?; וואָס איז די (\דאָס\דער) שייכות צווישן די ביידע זאַכן? [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs];
{פראַזע; לומדיש:} מה ענין שמיטה אצל הר סיני? [?mà|ìnyən-shmí(y)tə|eytsl|hàr-sínay],
דרומדיק: [?mà|ìnyən-shmí:tə|aytsl|(h)àr-sína:(y)] (< רש″י אויף ויקרא כ″ה: א′).
Connecticut
קאָנעטיקאָט.
connecting flight
דער צווייטער עראָפּלאַן (ל″ר: -ען); אַ פאַרבינדונגס⸗עראָפּלאַן (ל″ר: -ען); אַ פאַרבינדונגס⸗פלי (ל″ר: -ען).
connection
(די\דער) שייכות [sháykhəs] (ל″ר: -ן); (די) פאַרבינדונג (ל″ר: -ען); (די) אָנקערעניש (ל″ר: -ן).
connection: in connection with
אין שייכות מיט [sháykhəs]; וואָס שייך [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù:(s)-shá:(y)əkh]; אין צוזאַמענהאַנג מיט.
?(connection: What’s the connection (between these two things
וואָס איז די שייכות? [sháykhəs]; מיט וואָס קערן זיי זיך אָן?;
{לומדיש:} וואָס איז די סמיכת הפּרשה? [smìkhəs-(h)apárshə];
{נאָכמער לומדיש:} מה שייך? [ma-sháyəkh];
{לומדיש אָפּלאַכעריש:} מאי שייכות? [máy|sháykhəs], דרומדיק: [má:(y)|shá:khəs]; {נאָכמער אָפּלאַכעריש:} מאי שייכותא? [máy|shahavykhúsə], דרומדיק: [má:(y)|shá:khí:sə].
connections: have connections
זײַן באַקאַנט מיט די מיט וועמען מ′דאַרף; האָבן די נייטיקע באַקאַנטשאַפטן צו דער זאַך;
{עמאָטיוו:} האָבן די נייטיקע פּראָטעקציע; האָבן דעם וויטאַמין פּ′ [péy], דרומדיק: [páy].
connective (adj.)
פאַרבינדנדיק; פאַרבינדעוודיק; קאָנעקטיוו.
connectivity
(די) פאַרבינדעוודיקײַט; (די) פאַרבינדפעאיקײַט; (די\דער) קאָנעקטיוויטעט.
conniption: have conniptions
ווערן צעטומלט; ווערן צעשרויפט; זיך פאַרלירן אינגאַנצן; ווערן מבוהל(דיק) [məvú(h)əl-dik], דרומדיק: [məví(:)(h)əl-dik];
{מער עמאָטיוו:} ווערן צעדרומשקעט; ווערן צעשטרודלט; ווערן צעטרײַטלט; ווערן צעדרינדזשעט.
connivance
(דער) קאָנספּיראַטאָרישער אָנטייל; (די\דאָס\דער) קאָנספּיראַטאָרישע(ר) שותפות [shútfəs], דרומדיק: [shítfəs];
(די\דאָס) אינטריגערײַ; (די) כיטרעסטווע [khítrəstvə].
connive
טרײַבן (\מאַכן) אינטריגעס; אינטיגרירן; מאַכן כיטרע שטיקעלעך; כיטרע פאַרטראַכטן.
connoisseur
(דער) זאַך⸗מבין [zákh-mèyvn], דרומדיק: [zákh-màyvn] (ל″ר: זאַך⸗מבינים [zákh-məvìnəm]), ל″נ (אויך): (די) זאַך⸗מבינטע [zákh-mèyvn-tə], דרומדיק: [zákh-màyvn-tə] (ל″ר: -ס);
אַ „קאָנעסור“ (ל″ר: -ן);
{אַוואו דער ענין איז קלאָר אָדער ערשט אָנגערופן געוואָרן:}
אַ מבין (אַפ)דערו(י)ף [améyvn], דרומדיק: [amáyvn], ל″נ (אויך): אַ מבינטע [améyvn-tə], דרומדיק: [amáyvn-tə] (ל″ר: -ס); אַ קענער (אַפ)דערו(י)ף, ל″נ (אויך): אַ קענערין (ל″ר: -ס); אַ מומחה (אַפ)דערו(י)ף [amúmkhə], דרומדיק: [amímkhə], ל″נ (אויך): אַ מומחהטע [amúmkhə-tə], דרומדיק: [amímkhə-tə] (ל″ר: -ס);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ בקי (אַפ)דערו(י)ף [abókə], דרומדיק: [abúkə].
connoisseur: be a connoisseur of
זיך (גוט) אויסקענען אויף; זיך פאַרשטיין אויף; קענען געבן מבינות [məví(y)nəs];
{לומדיש:} האָבן בקיאות אין [bəkíyəs].
connotation
(די) קאָנאָטאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אָנוואונק (ל″ר: -ען); (דער) בפירושדיקער באַדײַט (אויך: באַטײַט) [bəféyrəzh-dikər], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dikər] (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} וואָס ס′גיט צו הערן (\וויסן); וואָס דאָס הייסט אַזוינס; וואָס איז דערפון דער פּירוש [péyrəsh], דרומדיק: [páyrəsh]; {לומדיש:} וואָס דאָס איז משמע [máshmə].
conquer
באַזיגן; טריאומפירן (איבער); בײַקומען; געווינען;
{ממש צי פיגוראַטיוו וועגן טעריטאַָריע:} אײַננעמען;
{לומדיש:} מנצח זײַן (איבער) [mənatséyəgh-zayn], דרומדיק: [mənatsáyəgh-za:n];
{וועגן אַן איינמאָליקן זיג:} אָפּהאַלטן אַ נצחון [an(ə)tsókhn], דרומדיק: [an(ə)tsúkhn] (\אַ זיג).
conqueror
(דער) זיגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מער ספּעציפיש:} (דער) באַזיגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) מנצח [mənatséyəkh], דרומדיק: [mənatsáyəkh] (ל″ר: -ים [mənátskhəm]);
{אין מער ספּעציפישן זין פון צוגעווינען טעריטאָריע:} (דער) אײַננעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין אַ מער טאָגטעגלעכער סיטואַציע:} (דער) אויספירער; אָט דער וואָס האָט אויסגעפירט.
conquest
(דער) זיג (ל″ר: ן); (די) באַזיגונג (פון\איבער) (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) נצחון [nətsókhn], דרומדיק: [nətsúkhn] (ל″ר: -ות [nitskhóynəs], צפונדיק: [nitskhéynəs]);
{אין פּערזענלעך ראָמאַנטישן זין:} אַ ראָמאַנטישער דערפאָלג; אַ דערפאָלג אין ליבע⸗זאַכן.
conscience
(דער\דאָס) געוויסן;
{פראַזעס:} ליגן (עמעצן) אויפן האַרצן („פונדעסטוועגן ליגט אים אויפן האַרצן אָדאָס וואָס ער האָט אָפּגעטאָן“);
{אַרכעאיש; ליטעראַריש אויפגעלעבט:} (די\דאָס) יאַנדעס;
{הערה: „יאַנדעס“ (< יהדות ′יידישקײַט′) קען טאַקע האָבן דעם זין פון „געוויסן“; בעת מעשה דאַרף מען האַלטן פאַרן אויג (א) אַז בײַ אַ סך וואָס ריידן יידיש ווערט עס שוין פון לאַנג ניט באַנוצט און ניט פאַרשטאַנען; (ב) אַז עס האָט אויך אַ בײַ⸗באַדײַט פון „חוצפּה (צי אַפילו אַ העזה) אויפצועפענען אַ מויל און זאָגן אָפן, אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז איז ניט⸗יושרדיק אָדער קרום“}.
{פראַזעס:} ס′האָט אַ טיאָכקע געטאָן די חרטה [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə] („פונדעסטוועגן האָט איר אָ טיאָכקע געטאָן די חרטה אַלמאַי זי האָט אַזוינס אָפּגעטאָן“); אַ צופּ טאָן בײַם געוויסן.
conscience: guilty conscience
(די) שולד⸗געפילן (ל″ר); (די) שולדיקײַט⸗שפּירונגען (ל″ר); (די) צופּענישן פונעם געוויסן (ל″ר); אַ שלעכטער געוויסן.
conscientious
געוויסנהאַפטיק; ערנסט⸗ערלעך; ערלעך⸗ענערגיש; אַרבעטזאַם; זאָרגפעלטיק;
{לומדיש:} זריזותדיק [zrízəz-dik].
conscientious objector
(דער) געוויסנהאַפטיקער אַנטזאַגער (פון מיליטערישער דינסט).
conscientiously
מיט געוויסנהאַפטיקײַט; זאָרגעוודיקערהייט; מיט זאָרגפעלטיקײַט; אַכטגעבנדיקערהייט;
{לומדיש:} מיט אַן התמדה [mìta-nàsmódə], דרומדיק: [mìta-nàsmú:də].
(conscious (not unconscious
בײַם באַוואוסטזײַן; באַוואוסטזיניק; וואַכעדיק;
{אזהרה: די המצאה „וויסיק“ אויף צו פאַרבײַטן „באַוואוסטזיניק“ (מטעם פּוריזם), האָט געפונען אַן אָרט אין טעכניש⸗וויסנשאַפטלעכן לעקסיקאָן, אַ סברא אַדאַנק מאַקס ווײַנרײַכס פאַרמלחמהדיקער איבערזעצונג פון פרוידן; אין מאָדערנעם פאַקטישן באַנוץ מאַכט עס פונדעסטוועגן אַן אײַנדרוק פון פּוריסטישן עקסטרעמיזם און איז אין מערסטע פאַלן גלאַט אומפאַרשטענדלעך}.
(conscious of (bearing in mind that
האַלטנדיק פאַרן אויג, אַז; האָבנדיק אין זינען, אַז; נעמענדיק אין באַטראַכט, אַז;
{פראַזע:} ני(ש)ט פאַרגעסנדיק, אַז.
consciously
באַוואוסטזיניק; באַוואוסטזיניקערהייט;
{ע″ט:} וויסיגלעך {אַמאָליקע שרײַבונג: ווישיגליך};
{בײַ טייל פּוריסטן:} וויסיק.
consciousness
(דער) באַוואוסטזײַן; (די) באַוואוסטזיניקײַט; (די) וואַכעדיקײַט.
conscript (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) רעקרוטירטע(ר); (די\דער) פאַראָרדנטע(ר) (אין מיליטער);
(דער) קאָנסקריפּט (ל″ר: -ן); (דער) (פרישער) רעקרוט (ל″ר: -ן);
{וועגן צאַרישע צײַטן; וועגן מאָדערנער קאָנסקריפּציע מיט הומאָר צי איראָניע:} (דער) פּריזיווניק (ל″ר: -עס).
conscript (v.)
פאַראָרדענען אין מיליטער (אַרײַן); קאָנסקריפּטירן; מאָביליזירן; אָבליגאַטאָריש רעקרוטירן.
conscription
{גיכער וועגן אַ מער ספּעציפיצירטער גרופּע צי אַ יחיד:} {די) (געצוואונגענע) מאָביליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) (געצוואונגענע) מאָביליזאַציע (ל″ר: -ס);
(די) (מיליטערישע) נעמונג (ל″ר: -ען) (די) צוואַנג⸗דינסט (אין אַרמיי);
{וועגן צאַרישע צײַטן; וועגן מאָדערנער קאָנסקריפּציע מיט הומאָר צי איראָניע:} (דער) פּריזיוו.
consecrate
{ביי יידישע מוסדות:}
מאַכן אַ חנוכת הבית [àkhanùkəs-(h)abáyəs], דרומדיק: [àkhanìkəs-(h)abá:(y)əs];
{אוניווערסאַליש:}
קאָנסעקרירן.
consecrated: be consecrated
{ביי יידישע מוסדות:}
נתחנך ווערן [nəskhánəkh-vèrn].
{אוניווערסאַליש:}
קאָנסעקרירט ווערן.
consecration
(די) קאָנסעקרירונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסעקראַציע (ל″ר: -ען).
consecutive
קאָנסעקוטיוו; נאָכאַנאַנדיק; נאָכאַנאַנדערדיק.
{פראַזעס:} ע″פּ סדר [àlpə-séydər], דרומדיק: [(àlpə-sáydə(r]; איינער נאָכן אַנדערן.
consecutively
איינער נאָכן אַנדערן, ל″נ: איינע נאָך דער אַנדערער;
קאָנסעקוטיווערהייט;
{לומדיש:} א′ אחרי ב′ [àləf|àkhrə-béyz], דרומדיק: [àləf|àkhrə-báys]; ע″פּ סדר [àlpə-séydər], דרומדיק: [(àlpə-sáydə(r];
consensual
אײַנשטימיק; קאָנסענסועל;
{לומדיש:} בהסכמדיק [bəhéskəm-dik], אויך: [béskəm-dik].
consensual
וויליק; אומגעצוואונגענע(ר); גערנוויליק;
{לומדיש:} הסכמהדיק [haskómə-dik], דרומדיק: [haskúmə-dik].
consensual sex
(דער) אײַנשטימיקער סעקס; (דער) קאָנסענסועלער סעקס; (גערנ)וויליקער (\אומגעצוואונגענער) סעקס; (דער) ביידע⸗מסכים סעקס [máskəm];
{לומדיש:} (דער) בהסכמדיקער סעקס [bəhéskəm-dikər], אויך: [béskəm-dikər]; תשמיש בהסכמה [tàshməsh-bəhaskómə], דרומדיק: [tàshməsh-bəhaskúmə]; תשמיש ברצון [tàshməsh-bərótsn], דרומדיק: [tàshməsh-bərú:tsn];
{מיט אַ געוויסן הומאָר:}
סעקס מיט אַ דערלויבעניש; סעקס מיט אַ כתב [ksáv], דרומדיק: [ksá:f]; סעקס מיט אַ שטר [shtár]; סעקס מיט אַ שטעמפּל (פון רב) [fun-róv], דרומדיק: [fin-rú:f].
consensually
וויליקערהייט; גערנדיקערהייט; מיט אײַנשטימיקונג;
{לומדיש:} מיט אַ רשות הכל [ar(ə)shùs-(h)akól], דרומדיק: [ar(ə)shìs-(h)akól].
consensus
אַן אַלגעמיין⸗אָנגענומענע מיינונג; אַ זאַך וואָס מ′איז מסכים [máskəm]; (דער) קאָנסענסוס;
{לומדיש:} אַ דעת הכלל [adà(ə)s-(h)aklál]; אַ ברייטע הסכמה [haskómə], דרומדיק: [haskúmə]; (דער) הסכם העולם [hèskəm-ho-óyləm], דרומדיק: [hèskəm-(h)u:-óyləm], צפונדיק: [hèskəm-ho-éylom];
{נאָכמער לומדיש:} אַ הסכם כולם [ahèskəm-kúləm], דרומדיק: [ahèskəm-kíləm]; אַן הסכמא דכולי עלמא [anaskòmə|d(ə)kùl(ə)-álmə], דרומדיק: [anaskùmə|d(ə)kìl(ə)-álmə].
consensus building
קאָנסענסוס⸗שאַפנדיק; הסכמה⸗זוכנדיק [haskómə], דרומדיק: [haskúmə].
consensus candidate
(דער) קאָנסענסוס קאַנדידאַט (ל″ר: -ן); (דער) בײַ⸗אַלעמען⸗אָנגענומענער קאַנדידאַט (ל″ר: -ן).
consensus: by consensus
מיט אַ ברייטער הסכמה [haskómə], דרומדיק: [haskúmə];
{לומדיש:} ע″פּ דעת הכלל [àlpə|dà(ə)s-(h)aklál].
(.consent (n
(די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [h)askúmə)] (ל″ר: הסכמות);
(די) צושטימונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנשטימונג (ל″ר: -ע);
(.consent (v
צושטימען; אײַנשטימען; מסכים זײַן [máskəm]; באַשטיין (ל″ע: איז באַשטאַנען).
consent decree
(דער) פּסק הסכם [psàk-héskəm] (ל″ר: -ס); (דער) הסכמהדיקער פּסק [haskómə-dikər-psák], דרומדיק: [h)askúmə-dikə(r)-psák)].
consent form
(דער) צושטימונגס⸗בלאַנק (ל″ר: -ען); (דער) מסכים⸗פאָרמולאַר (ל″ר: -ן).
consequence
(דער) רעזולטאַט (ל″ר: -ן); (דער) פּועל⸗יוצא [pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [pèy(ə)l-yéytsə] (ל″ר: -ס).
consequence: as a consequence
פון דעם קומט אַרויס(עט); אַלץ (\אַלס) רעזולטאַט (פונ)דערפון; ווי אַ (\אַלץ) פּועל⸗יוצא [vya-pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [vya-pèy(ə)l-yéytsə] (ל″ר: -ס);
consequence: of little consequence
פון ווייניק חשיבות [kh-shíyvəs]; (ממש) ני(ש)ט וויכטיק [máməsh];
{פראַזע:} ני(ש)ט ווערט מ′זאָל זיך דערמיט (איבעריק) רעכענען.
consequence: there will be consequences
{פראַזעס:} ס′וועט ני(ש)ט פאַרבײַ אַזוי, אָן גאָרני(ש)ט; ס′וועט זײַן אַפדערוף (\אויפדערויף) אַן אָפּרוף;
קאָנסעקווענצן (\פאָלגן \אָפּרופן \רעאַקציעס) וועלן זײַן.
consequences
(די) רעזולטאַטן (ל″ר); (די) קאָנסעקווענצן (ל″ר); (די) פאָלגן (ל″ר);
{לומדיש:} (די) פּועל⸗יוצאס [pòy(ə)l-yóytsəs], צפונדיק: [pèy(ə)l-yéytsəs].
consequential
ממש וויכטיק [máməsh]; גאָר וויכטיק (אויך לגבי דער צוקונפט) [ləgábə];
{פראַזעס:} מיט וויכטיקע קאָנסעקווענצן אויך אויף להבא [af-ləhábə], דרומדיק: [of-ləhábə]; וויכטיק אויך מיט צוקונפטיקע קאָנסעקווענצן.
consequentially
פון דעם קומט אַרויס(עט); אַלץ רעזולטאַט (פונ)דערפון; ווי אַ פּועל⸗יוצא [vya-pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [vya-pèy(ə)l-yéytsə] (ל″ר: -ס).
conservation
(די) (נאַטור⸗)קאָנסערווירונג; (די) נאַטור⸗אויפהיטונג; (די) פּלאַנעטישע קאָנסערווירונג (\אויפהיטונג).
conservationist
{טאָמער וועגן דער אַרבעט:} (דער) קאָנסערווירונג⸗ספּעציאַליסט (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן דער באַוועגונג:} (דער) קאָנסערווירונג⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
conservatism
(דער) קאָנסערוואַטיזם.
conservative (n.)
{קען גילטן אין יידישן זין פון דער קאָנסערוואַטיווער באַוועגונג; אין פּאָליטישן זין פון זײַן קאָנסערוואַטיוו געשטימט מיט צי אָן אַ פּאַרטיי אין אַוועלכן ניט איז לאַנד וואָס רופט זיך גראָד מיטן נאָמען „קאָנסערוואַטיוו“; אין מער אַלגעמיינעם זין:
(דער) קאָנסערוואַטיוו (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) קאָנסערוואַטיווע(ר);
{טאָמער גייט די רייד אין אַלגעמיינעם זין וועגן אַ מענטש וואָס נייגט צו טראַדיציאָנעלע ווערטן לויט דער אייגענער דעפיניציע, קען אַזאַ יחיד הייסן:}
קאָנסערוואַטאָר; טראַדיציאָנאַליסט; אַלטצײַטיקער;
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) קאָנסערוואַטיווישע(ר).
conservative (adj.)
קאָנסערוואַטיוו; קאָנסערוואַטיוויש.
conservative estimate
אַ באַשיידענע אָפּשאַצונג (ל″ר: -ען); אַן אָפּגעהיטער אָפּשאַץ (ל″ר: -ן).
Conservative Jew
(דער) קאָנסערוואַַטיווער ייד [konservatívər (y)id];
{פראַזע:} (ער\זי) איז פון די קאָנסערוואַטיוון; {אַמעריקאַניש, צומאָל מיט ביטול מצד אָרטאָדאָקסישע יידן:} ער\זי איז קאָנסערוואַטיוו [konsóyvətiv].
Conservative Judaism
(דער) קאָנסערוואַטיווער יודאַאיזם; (די) קאָנסערוואַטיווע באַוועגונג {אַוואו די שייכות מיט יידן איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט}; די קאָנסערוואַטיוון (ל″ר).
{מיט ביטול מצד אָרטאָדאָקסישע יידן:} (פון) שעכטערס סעמינערי.
conservatively speaking
אויב ריידן (\רעדן) אָפּגעהיטערהייט; אָפּשאַצנדיק (זייער) פאָרזיכטיק; לויטן קאָנסערוואַטיוון אָפּשאַץ;
{פראַזעס:} אויב היטן זיך פאַר גוזמאות [guzmóəs], דרומדיק: [gizmú:əs].
conservatory
(די) קאָנסערוואַטאָריע (ל″ר: -ס).
conserve
קאָנסערווירן; אויפהיטן; פּרעזערווירן;
{עמאָטיוו:} זשאַלעווען [zháləv(ə)n].
conserves
(די) קאָנסערוון.
(.consider (v
באַטראַכטן; באַקלערן; אַרומקלערן; זיך מיישב זײַן [məyáshəv-zayn];
האָבן אַ ישוב הדעת [y)ìshəv-(h)adá(ə)s)];
{אַרײַננעמען וואָס⸗ניט⸗איז, אַשטייגער אַ ספּעציפישן פּרט, אין אַ סעריע זאַכן וואָס ווערן באַטראַכט:}
נעמען אין באַטראַכט; אַרײַננעמען אין דער באַטראַכטונג; אַרײַננעמען אין חשבון[khézhbm]; {לומדיש:} אַרײַנלאָזן אין דער שקלא וטריא [shàklə-ftáryə];
{האָבן אַ פעסטע מיינונג וועגן אַ זאַך, אָפטמאָל וועגן אַ מענטשן, דער עיקר אין זין פון האַלטן, אַז אַ געוויסע שילדערונג איז גוט צוגעפּאַסט אַפדערויף:}
האַלטן (\רעכענען) — פאַר אַ — („די סטודענטן האָבן שוין פון לאַנג אָט דעם לערער געהאַלטן פאַר אַ לא⸗יוצלח“).
considerable
היפּש; וואָגיק; באַדײַטנדיק; ממשותדיק [mamóshəz-dik], דרומדיק: [mamú:shəz-dik]; נישקשהדיק [nish-kóshə-dik], דרומדיק: [nish-kú:shə-dik];
considerably more
אַ היפּש ביסל מער; אָן אַ שיעור מער [ón|ashíy(ə)r], דרומדיק: [(ú:n|ashíyə(r]; אַ סך מער [asákh].
considerate
סימפּאַטיש צו אַנדערע; באַטראַכטנדיק אויך יענעם; האַלטנדיק אויך יענעם אין זינען; האָבנדיק אײַנזעעניש פאַר (\צו \מיט) אַנדערע.
considerately
מיט אויפמערקזאַמקײַט צו יענעמס (\צום צווייטנס \צום אַנדערנס) געפילן;
מיט סענסיטיווקײַט צו אַנדערע; אָפּגעבנדיק כבוד דעם צווייטן [kóvəd], דרומדיק: [kúvət];
{לומדיש:} מיט אַ כבוד לבני אדם [akòvəd|livnèy-ódəm], דרומדיק: [akùvət|livnày-ú:dəm].
(consideration (for others
(די) סימפּאַטישקײַט צו אַנדערע; (דאָס\דער) באַטראַכטן אויך יענעם; (דאָס\דער) האַלטן אויך יענעם אין זינען.
consideration (fee)
(די) אָפּצאָלונג (ל″ר: -ען).
consideration: my first consideration
אַלעמערשטנס בײַ מיר; בײַ מיר (סאַמע) אויבנאָן; בײַ מיר אויפן ערשטן אָרט.
consideration: on further consideration
טראַכטנדיק (\באַקלערנדיק) (אָבער) ווײַטער; בײַם איבערקלערן;
נאָך אַ ישוב הדעת [ayì(y)shəv-(h)adáəs].
consideration: with due consideration (deliberately, thoughtfully)
מיט (אַ) ישוב הדעת [yì(y)shəv-(h)adá(ə)s]; {פון קיצור וועגן:} מיט (אַ) ישוב;
מיט איבערלייגונג; מיט איבערקלערעניש; מיט דורכטראַכטעניש;
ישוב⸗הדעתדיק [yì(y)shəv-(h)adá(ə)z-dik]; איבערלייגעוודיק; איבערקלערעוודיק; דורכטראַכטעוודיק.
(considerations (motives
(די) מאָטיוון (ל″ר; ל″י: דער מאָטיוו); (די) באַטראַכטונגען (ל″ר; ל″י: די באַטראַכטונג; (די) טעמים [táyməm], דרומדיק: [t(ə)á:məm] (ל″ר; ל″י: דער טעם [tám]).
considered (well thought out)
גוט באַטראַכט; ערנסט אַרומגעטראַכט; גוט באַקלערט.
considered to be (/considered as)
פאַררעכנט פאַר; באַטראַכט אַלץ (\ווי).
considered: all things considered
נעמענדיק אין באַטראַכט אַלצדינג; זיך רעכענענדיק מיט אַלצדינג; נאָכאַלעמען; אַרום און אַרום.
(considering that (bearing in mind that
נעמענדיק אין אַכט (\באַטראַכט), אַז; האַלטנדיק פאַרן אויג, אַז; רעכענענדיק זיך מיט דעם, אַז; קוקנדיק אויף דעם וואָס.
consign to oblivion
אַרויסוואַרפן פון אַוועלכער ני(ש)ט איז אָנדענקונג; באַשטימען אויף פאַרגעסן צו ווערן;
{עמאָטיוו:} אַ שלײַדער טאָן אינעם מיסטקאַסטן פונעם זכרון [zəkórn], דרומדיק: [zəkú:rn].
consignment (of merchandise or shipped items)
(די) אָפּשיקונג (ל″ר: -ען); (די) ליפערונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסיגנאַציע (ל″ר: -ס).
consist of
באשַטיין פון (\אין); אַרײַננעמען (אין זיך);
{לומדיש:} כולל זײַן [kóyləl-zayn], צפונדיק: [kéyləl-zayn];
{פראַזע:} שאַפן זיך פון; האָבן אין זיך.
(consistency (physical
(די) געדיכטיקײַט.
(consistency (internal agreement, steadfastness
(די) אויסגעהאַלטנקײַט; (די) קאָנסעקווענץ.
consistent
אויסגעהאַלטן; קאָנסעקווענט.
consistently
שטענדיק; אַלעמאָל; תמיד [tóməd], דרומדיק: [túmət]; די גאַנצע צײַט; נאָכאַנאַנד; ני(ש)ט אַנדערש ווי;
{פראַזע:} אויף אַן אויסגעהאַלטענעם אופן [óyfm], צפונדיק [éyfm].
consolation
(די\דער) טרייסט; (די) נחמה [nəkhómə], דרומדיק: [nəkhúmə]; (די) קאָנסאָלירונג (ל″ר:-ען);
{לומדיש וועגן זייער ערנסטע זאַכן צי להיפוך סאַרקאַסטיש:} תנחומין [tankhúmən], דרומדיק: [tankhí:mən].
consolation prize
(דער) פאַרשפּיל⸗פּריז (ל″ר: ן); (די) טרייסט⸗פּרעמיע (ל″ר: -ס) (די) פאַרשפּילונגס⸗פּרעמיע (ל″ר: -ס).
console (n.)
(דער) קאָנסאָל (ל″ר: -ן).
console (v.)
טרייסטן; אויסדריקן מיטגעפיל; ברענגען אַ נחמה [brèyng(ə)n-an(ə)khómə], דרומדיק: [brèyng(ə)n-an(ə)khúmə]; זאָגן אַ רחמים⸗וואָרט [rákhməm];
{לומדיש:} מנחם זײַן [mənákhəm-zayn].
consolidate
קאָנסאָלידירן; צונויפנעמען; פאַראייניקן.
consolidation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָנסאָלידירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער מער אין אַלגעמיין:} (די) קאָנסאָלידאַציע.
consoling (n.)
(דאָס\דער) טרייסטן; (די\דאָס) טרייסטעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) נחמה ברענגען [n(ə)khómə-brèyng(ə)n], דרומדיק: [n(ə)khúmə-brèyng(ə)n];
{מער פאָרמעל, מער וועגן דער זאַך איידער אַן איינצלפאַל:} (די) טרייסטונג (ל″ר: -ען); (די) נחמה⸗ברענגונג (ל″ר: -ען).
(.consonant (n
(דער) קאָנסאָנאַנט (ל″ר: -ן).
consonant shift
(דער) קאָנסאַנאַנטישער איבעררוק (ל″ר: -ן).
consort (n.)
(דער) קאָנסאָרט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָנסאָרטין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) מיטבאַגלייטנדיקע(ר).
consort with
{אַוואו דער אָביעקט איז אַ מענטשישער:} האָבן צו טאָן מיט; האָבן פאַרבינדונגען מיט; האָבן מחזקות מיט [magh-zókəs], דרומדיק: [magh-zúkəs].
consortium
(דער) קאָנסאָרטיום (ל″ר: -ס); (די) קאָנסאָרטיום⸗גרופּע (ל″ר: -ס).
conspicuous
אָנזעעוודיק; באַמערקעוודיק; בוֹלט אין די אויגן [bóylət], צפונדיק: [béylət].
conspicuous: be conspicuous
לאָזן זיך אָנזען; לאָזן זיך באַמערקן;
{פראַזע, פאַרשטאַרקנדיק:} וואַרפן זיך אין די אויגן.
conspiracy
(די) קאָנספּיראַציע (ל″ר: -ס); (דער) יד⸗אחת [yadákhəs]; (די) צונויפדברעניש [tsənóyv-dàbrənish], צפונדיק: [tsənéyv-dàbrənish] (ל″ר: -ן); (די) פאַרשווערונג (ל″ר: -ען); (די) סודותדיקע צוזאַמענריידעניש [sóydəz-dikə], צפונדיק: [séydəz-dikə]; (דער) געהיימער הסכם [héskəm];
{לומדיש:} (די) קנוניא [knúnyə], דרומדיק: [knínyə].
conspiracy theory
(די) קאָנספּיראַציע טעאָריע [təóryə] (ל″ר: -ס); (די) אינטריגע טעאָריע (ל″ר: -ס).
conspiracy: For him everything is a conspiracy
בײַ אים איז אַלצדינג קאָנספּיראַציע [baém], דרומדיק: [ba(:)éym], אויך: [ba(:)í:m].
conspirator
(דער) קאָנספּיראַטאָר [kònspirátər], אויך: [kònspiratór] (ל″ר: -ן [kònspiratórn]).
conspire
מאַכן יד⸗אחת [yadákhəs]; קאָנספּירירן; זיך פאַרשווערן; מאַכן אַ סודותדיקן הסכם [asòydəz-dikn|héskəm], צפונדיק: [asèydəz-dikn|héskəm];
{לומדיש:} מאַכן אַ קנוניא [knúnyə], דרומדיק: [knínyə].
constable
(דער) קאָנסטאַבל [konstábl] (ל″ר: -ען).
constancy
(די) באַשטענדיקײַט; (די) אויסגעהאַלטענע (\שטענדיקע) פאַראַנענקײַט; (די) אויסגעהאַלטנקײַט.
(.constant (n
(דער) נאָכאַנאַנד (ל″ר: -ן); (דער) קאָנסטאַנט (ל″ר: -ן).
(.constant (adj
נאָכאַנאַנדיק; שטענדיק; כסדרדיק [kəséydər-dik], דרומדיק: [kəsáydə(r)-dik];
{ע″ט און ליטעראַריש:} באַשטענדיק.
constantly
כסדר [kəséydər], דרומדיק: [(kəsáydə(r];
נאָכאַנאַנד; שטענדיק; די גאַנצע צײַט;
{פראַזעס:] אָן אַן אויפהער; אָן אַן הפסקה [óna-nafsókə], דרומדיק: [ú:(ə)na-nafsúkə];
{ע″ט און ליטעראַריש:} באַשטענדיק;
{אין טייל דיאַלעקטן, אָנהייב פראַזע ווי אַ קאָניונקציע:} רק [rák]; („רק ער באַקלאָגט זיך“).
consternation: to my (/someone’s) consternation
(די) (מיטאַמאָליקע) פאַרדריסלעכקײַט; (די) קאָנסטערנאַציע; (די) שטאַרקע אומצופרידנקײַט (בײַם הערן די בשורה) [bəsúrə] צי [psúrə], דרומדיק: [bəsí:rə] צי [psí:rə]);
{פראַזעס, וועגן תוכן פון דער אינפאָרמאַציע גופא:}
ס′איז (געווען) — אַן אומגעוואונטשענער חידוש [khídəsh]; אַן אומגעריכטע צרה [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə]; אַ ני(ש)ט⸗דערוואַרטע אָנשיקעניש.
constipated: be constipated
האָבן (\לײַדן פון\אויף) עצירות [atsíyrəs]; האָבן אַ האַרטן מאָגן.
constipation
עצירות [atsíyrəs];
{איידל⸗לשון:} אַ האַרטער מאָגן.
constituency
(די) אויסוויילערשאַפט (ל″ר: -ן); (די) רעפּרעזענטירטע (ל″ר);
{אין געאָגראַפישן זין:} (דער) וויילער⸗דיסטריקט (ל″ר: -ן); (דער) וויילער⸗ראַיאָן (ל″ר: -ען).
constituent
(דער) אויסוויילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) רעפּרעזענטירטער בירגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
די רעפּרעזענטירטע באַפעלקערונג.
constituent part
(דער) באַשטאַנדטייל (ל″ר: -ן); (דער) באַשטייטייל (ל″ר: -ן).
constitute (v. intrans.)
באַשטיין (פון); אַרײַננעמען; באַטרעפן;
פאָרשטעלן מיט זיך; זײַן בעצם [bəétsəm], דרומדיק: [bəéytsəm].
constitute (v. trans.)
צונויפשטעלן; אויפשטעלן; צוזאַמענשטעלן.
constitution
(די) קאָנסטיטוציע [kòn-stətútsyə] (ל″ר: -ס).
constitutional (legal) argument
(די) קאָנסטיטוציאָנעלע לעגאַלע אײַנטענהונג [áyn-tàynung], דרומדיק: [á:n-tà:nink] (ל″ר: -ען).
constitutional convention
(די) אסיפת קאָנסטיטוציע [asífəs|kòn-stətútsye]; (דער) קאָנסטיטוציע⸗צוזאַמענפאָר.
constitutional crisis
(דער) קאָנסטיטוציע⸗קריזיס (ל″ר: -ן; אויך -ער).
constitutional debate
{מער בנוגע ווי אַזוי וואָס אויסטײַטשן צו אַ הײַנטיקן ענין:} (דער) קאָנסיטוציאָנעלער וויכוח [vəkúəkh], דרומדיק: [vəkí:yəkh]; (די) קאָנסטיטוציאָנעלע דעבאַטע (ל″ר: -ס);
{מער בנוגע דעם פאַרשטאַנד פון דער לכתחילהדיקער כוונה:} (די\דער) קאָנסטיטוציאָנעלע(ר) מחלוקת [makh-lóykəs], צפונדיק: [makh-léykəs] (ל″ר -ן).
constitutional lawyer
(דער) קאָנסטיטוציע אַדוואָקאַט.
constitutionally speaking
אויב ריידן (\רעדן) מכח דער קאָנסטיטוציע [məkóyəkh], צפונדיק: [məkéyəkh];
פון שטאַנדפּונקט פון דער קאָנסטיטוציע; וואָס איז שייך דער קאָנסטיטוציע [i(z)sháyəkh].
constrain (hem in)
אײַנהאַלטן; באַצאַמען; אָפּשטעלן (פון); באַגרענעצן.
constraint (restriction)
(די) באַשרענקונג (ל″ר: -ען); (די) באַגרענעצונג (ל″ר: -ען).
constrict
אײַנשמעלערן; פאַרשמאָלעווען; באַגרעגענצן; אײַנצאַמען.
constricted
אײַנגעשמעלערט; פאַרשמאָלעוועט; באַגרענעצט; אײַנגעצאַמט.
constriction
(די) אײַנשמעלערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשמאָלעוואונג (ל″ר: -ען); (די) באַגרענעצונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנצאַמונג (ל″ר: -ען).
(.construct (n
(די) קאָנסטרוקציע (ל″ר: -ס);
{מער אינטעלעקטועל אַבסטראַקט:} (די) השגה [hasógə], דרומדיק: [hasúgə] (ל″ר: השגות); (די) קאָנצעפּציע; (די) פאַרטראַכטונג (ל″ר: -ען); (דער) פאַרטראַכט (ל″ר: -ן).
construct (state) (n.) (in Semitic grammar)
סמיכות [smíkhəs], {מער פאָרמעל:} [smíkhus].
construct (v.)
{בויען ממש:} (אויס)בויען [bóyən], דרומדיק: [bó:(u)ən], טייל ד″מ: באָווען [búv(ə)n], טייל פון מזרחדיקן צפון: [bóv(ə)n];
{עמאָטיוו, מיט היימישקײַט, וואַרעמקײַט צי איראָניע צי ביטול:} סטראָיען;
{פיגוראַטיוו, אויך:} קאָנסטרואירן.
construction
{די אינדוסטריע:} (די) בויאונג; (די) בוי⸗אינדוסטריע;
{וועגן אַן איינצלנער אויסבויאונג:} (די) סטרוקטור;
{אין אינטעלעקטועלן זין:} (די) קאָנסטרוקציע (ל″ר: -ס); (די) קאָנסטרואירונג (ל″ר: -ען); (די) היפּאָטיזירטע סטרוקטור (ל″ר: -ן).
construction company
(די) בויאונג(ס)⸗פירמע; (די) פירמע בויער.
construction waste
(דער) בוי⸗אָפּפאַל; (דער) בוי⸗בראַק.
construction worker
(דער) בוי⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
construction site
(דאָס\דער) בוי⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דאָס\דער) קאָנסטרוקציע⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
construction: under construction
{פראַזעס:} מ′האַלט אין בויען; אין גאַנג פון דער בויאונג; אין גאַנג פון קאָנסטרוקציע.
constructive
קאָנסטרוקטיוו.
constructive criticism
(די) קאָנסטרוקטיווע קריטיק; אַ געזונטע קריטיק; אַ באַהילפיקע קריטיק.
constructive or destructive?
קאָנסטרוקטיוו צי דעסטרוקטיוו?; ס′גיט צו צי ס′נעמט אַראָפּ(עט)?; ס′העלפט אָדער ס′שאַט?; מ′בויט, צי צעשטערט מען?;
{לומדיש:} מ′איז מעלה צי מוריד (דערמיט)? [máylə|tsi(y)-móyrəd], דרומדיק: [má:lə|tsi(:)-móyrət], צפונדיק: [máylə|tsi(y)-méyrəd].
construe
נעמען פאַרשטיין (ווי); באַנעמען (אַלץ\ווי); קאָנסטרואירן;
{לומדיש:} משיג זײַן דווקא (אַז) [másəg-zayn|dáfkə]; תופס זײַן דווקא (אַז) [tóyfəz-zayn|dáfkə], צפונדיק: [téyfəz-zayn|dáfkə].
consul
(דער) קאָנסול (ל″ר: -ן).
consular
קאָנסולאַריש.
consulate
(דער) קאָנסולאַט (ל″ר: -ן).
(.consult (v. accus
פרעגן בײַ; אַ פרעג טאָן בײַ.
(consult (with
{בײַ אַ מענטשן:} זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [anéytsə], דרומדיק: [anáytsə]; אַן עצה פרעגן (בײַ); זיך באַראַטן (מיט);
{טאָמער וועגן אַ פּשוטן, גיכן ענין:} אַ פרעג טאָן (בײַ) [afrékton-ba];
{לומדיש:} זיך שואל עצה זײַן (בײַ) [zəkh-shòyəl-éytsə-zayn], דרומדיק: [zəkh-shòy(ə)l-áytsə-za:n], צפונדיק: [zəkh-shèy(ə)l-éytsə-zayn];
{אין אַ ווערק אָדער בוך:} נאָכקוקן (אין); אַרײַנקוקן (אין); {טאָמער וועגן אַ פּשוטן, גיכן ענין:} אַ קוק טאָן (\כאַפּן) (אין);
{ווערטלעך:} האַלט זיך אַן עצה (\באַראַט זיך) מיט וועמען דו ווילסט און טו לויטן אייגענעם שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; זיך אַן עצה האַלטן (\זיך באַראַטן) מיט קלוגע מענטשן קען דאָך קיינמאָל ני(ש)ט שאַטן.
consultant
(דער) קאָנסולטאַנט (ל″ר: -ן); בעל⸗יועץ [bal-yóyəts], צפונדיק: [bal-yéyəts] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə]; אויך: בעלי⸗יועצים [bàlə-yəéytsəm], דרומדיק: [bàlə-yəáytsəm]);
{טאָמער לאו דווקא פאָרמעל:} עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); בעל⸗עצה [bal-éytsə], דרומדיק: [bal-áytsə] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə];).
consultation
(די) קאָנסולטירונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסולטאַציע (ל″ר: -ס);
{היימישער:} (דאָס\דער) זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [anéytsə], דרומדיק: [anáytsə]; (דאָס\דער) פרעגן אַן עצה (בײַ);
{מער פאָרמעל:} (די) באַראַטונג (אויך: באַראָטונג) (ל″ר: -ען);(די) עצה⸗האַלטונג (ל″ר: -ען); (די) עצה⸗סעסיע (ל″ר: -ס);
{פראַזע, היימיש צי איראָניש:} אַ יחידות מיט רבין [ay(ə)khí(y)dəs|mìtn-rébm].
consultation room
(דער) קאָנסולטאַציע צימער (ל″ר: -ן); (דער) קאָנסולטיר⸗צימער (ל″ר: -ן).
consulting company (/firm)
(די) קאָנסולטאַציע פירמע (ל″ר: -ס);
{סלענגיש; הומאָריסטיש:} (די) חברה עצה געבער [khévrə|éytsə-gèbər], דרומדיק: [(khévrə|áytsə-gèybə(r].
consume
קאָנסומירן; אויסנוצן; פאַרניצן;
{טאָמער וועגן עס:} אויפעסן; {עמאָטיוו צי ביטולדיק:} אויפפרעסן.
consumer
(דער) קאָנסומענט (ל″ר: -ן); (דער) באַנוצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אײַנקויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
consumer confidence
(דער) קאָנסומענטן⸗אָפּטימיזם; די מאָס צוטרוי בײַם קאָנסומענט (\קונה [kóynə], צפונדיק: [kéynə]).
consumer price index
(דער) קאָנסומענטישער פּרײַז⸗אינדעקס (ל″ר: -ן).
consumer protection
(די) קאָנסומענטן⸗פאַרטיידיקונג (ל″ר); (די) קונים⸗פאַרטיידיקונג [kóynəm], צפונדיק: [kéynəm].
consumer rights
(די) קאָנסומענטן⸗רעכט (ל″ר); (די) קונים⸗רעכט [kóynəm], צפונדיק: [kéynəm].
consumer rights and protection
(די) קאָנסומענטישע רעכט און פאַרטיידיקונג; (די) קונימס רעכט און פאַרטיידיקונג [kóynəmz], צפונדיק: [kéynəmz].
consumer safety
(די) קאָנסומענטן⸗פאַרהיטונג; דעם קונהס באַהיטונג [kóynəs], צפונדיק: [kéynəs].
consummate (a marriage)
זיך באַהעפטן נאָך דער חתונה [khásənə] (ל″ר: זיך באַהאָפטן); אויספירן די (ערשטע) מאַן⸗און⸗ווײַב באַהעפטונג;
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
מקיים זײַן די מצווה נאָך דער חופּה [di-mítsvə|nòghdər-khúpə], דרומדיק: [di-mítsvə|nùghdə(r)-khípə].
consummate (adj.)
ממש פּערפעקט [máməsh]; שלימותדיק [shléyməz-dik], דרומדיק: [shláyməz-dik];
דורכאויס געראָטענע(ר); פולשטענדיק עקספּערטיש.
(consumption (use
(דער) באַנוץ; (די) אויסנוצונג; (די) קאָנסומפּציע. ּ
(consumption (disease
(די\דער) שווינדזוכט;
{עמאָטיוו; היסטאָריש:} סוכאָטע; (די) טשאַכאָטקע.
(.contact (n
(דער) קאָנטאַקט (ל″ר: -ן); (די) פאַרבינדונג (ל″ר: -ען);
{דער עיקר וועגן זאַכן, ניט מענטשן:} (דער) באַריר (ל″ר: -ן).
❊
{אינעם זין פון דער רשימה קאָנטאַקטן, אַשטייגער אין דער אימייל⸗פּראָגראַם:}
(דער) קאָנטאַקט [kontákt] (ל″ר: -ן); (דער) קאָנטעקט [kóntəkt] (ל″ר: -ן; אויך: -ס);
❊
{אינעם זין פון רעגלמעסיקע באַציאונגען צווישן מענטשן:}
(האָבן) באַציאונגען; (ל″ר:) (האָבן) קאָנטאַקטן (ל″ר);
{לומדיש:} (האָבן) מחזקות [makh-zókəs], דרומדיק: [makh-zúkəs]; (האָבן) מגע ומשא [màgə-másə]; {מער עמאָטיוו און אָפטער גענוצט נעגאַטיוויש:} (האָבן) עסקים [asókəm], דרומדיק: [asúkəm].
(.contact (v
זיך שטעלן אין קאָנטאַקט מיט; זיך שטעלן אין פאַרבינדונג מיט.
contact information (/address)
(דער) אַדרעס אויף (זײַן אין) קאָנטאַקט;
{דער עיקר אין מזחר:} די קאָאָרדינאַטן.
contact lenses
(די) קאָנטאַקט⸗גלעזעלעך (ל″ר); (די) קאָנטאַקט⸗לינדזן (ל″ר).
contact list
די רשימה קאָנטאַקטן (\אַדרעסן) [rəshímə].
contact tracing
(די) קאָנטאַקטן⸗זוכונג.
contact: be in contact with
זײַן אין קאָנטאַקט מיט.
contact: get in contact with
זיך שטעלן אין קאָנטאַקט מיט; קומען אין קאָנטאַקט מיט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אויסזוכן; טרעפן; געפינען;
{אינטים סלענגיש:} פּאַקן.
(contacts (on smartphone or other devices
(די) קאָנטאַקטן (ל″ר);
{טאָמער ניט קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) עלעקטראָנישע קאָנטאַקטן (ל″ר).
contagious
קלעפּיק; אָנשטעקע(וו)דיק; אָנשטעקנדיק.
contagious: it’s contagious
ס′איז קלעפּיק; מ′קען זיך דערפון אָנשטעקן; ס′איז אָנשטעקע(וו)דיק.
(contain (have, hold, include
אַרײַננעמען אין זיך; פאַרמאָגן;
{לומדיש:} כולל זײַן [kóyləl-zayn], צפונדיק: [kéyləl-zayn].
(contain (keep at bay
צוריקהאַלטן; אײַנצאַמען.
(container (for food
{טאָמער אַ סטאַבילער, עלעהיי פון האָלץ, מעטאַל, גלאָז:} (די) כלי [kéylə], דרומדיק: [káylə] (ל″ר: -ם [kéyləm], דרומדיק: [káyləm]);
{טאָמער אַ קאַרטאָנענער:} (דער) קאַרטאָן (ל″ר: -עס; אויך: -ען); (דער) האַלטער (ל″ר: -ס);
{מער היימיש:} (דאָס\דער) קעסטעלע (ל″ר: -ע); (דאָס\די\דער) קאַראָבקעלע (ל″ר: -ך).
(container (for shipping
(דער) קאָנטיינער (ל″ר: -ס).
containment
(די) אײַנצאַמונג; (די) אײַנהאַלטונג.
contaminate
קאָנטאַמינירן; אָנשטעקן (מיט);
{דיאַלעקטיש קאָלאָקוויאַליש:} פאַרטשעפּען [fartshépm], אויך: [fartshépən];
{אין יידישן רעליגיעזן זין:}
טרייף מאַכן; פאַרטרייפענען;
{מאָראַליש גערעדט; לומדיש:}
מטמא זײַן [mətámə-zayn]; פאַרקויטיקן; אָנשטעקן מיט….
contaminated
קאָנטאַמינירט; אָנגעשטעקט (מיט\פון);
{רעפלעקסיוו:} ס′האָט זיך צו אים (\איר \זיי) צוגעטשעפּעט… (\צוגעקלעפּט…);
{אין יידישן רעליגיעזן זין:}
טרייף געמאַכט; פאַרטריפהט געוואָרן [far-tréyfət], דרומדיק: [far-tráyfət];
{מאָראַליש גערעדט; לומדיש:}
פאַרטומאהט ווערן [fartúmət] דרומדיק: [fartímət]; טמא ווערן פון [tómə-vèrn], דרומדיק: [túmə-vèyrn].
contamination
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל, באַטאָנענדיק דעם אָביעקט פון קאָנטאַמינירונג:} (די) קאָנטאַמינירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אַ קאַפּ מער אַלגעמיין, באַטאָנענדיק דעם פיזישן פענאָמען אָדער פּראָצעס:} (די) קאָנטאַמינאַציע (ל″ר: -ס).
(די) אָנשטעקונג (ל″ר -ען).
contemplate (plan)
נעמען באַטראַכטן; נעמען אַרומקלערן; האָבן אַן אײַנפאַל (\פּלאַן); פּלאַנירן; זיך קלײַבן [zəkh-kláybm], דרומדיק: [zəkh-klá:bm].
contemplation
(די) אַרײַנקלערונג (ל″ר: -ען); (די) אַרײַנקלערעניש (ל″ר: -ן); (די) אַרײַנקלערונג (ל″ר: -ען);
(די) באַקלערונג (ל″ר: -ען); (די) באַקלערעניש (ל″ר: -ן); (די) אַרומקלערונג (ל″ר: -ען);
(די) באַטראַכטונג (ל″ר: -ען); (די) באַטראַכטעניש (ל″ר: -ן); (די) אַרומטראַכטונג (ל″ר: -ען);
(די) קאָנטעמפּלירונג; (די) קאָנטעמפּלאַציע;
{לומדיש:} (דאָס\דער) חקרענען זיך [khákrənən]; (דאָס\דעער) חקירהן זיך [kh(ə)kírən].
contemplative
פאַרטראַכט; פאַרקלערט; פאַרטיפט אין די געדאַנקען (\מחשבות [makh-shóvəs], דרומדיק: [makh-shúvəs]).
contemporaneous
בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik]; גלײַכצײַטיק; איינצײַטיק;
{אַקאַדעמיש:} קאָטעמפּאָראַליש.
contemporaneously
בשעת⸗מעשה [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə];
אין (\צו) דער זעלב(יק)ער צײַט; אין (\צו) יענער צײַט;
גלײַכצײַטיק (דערמיט); איינצײַטיק (דערמיט);
{אַקאַדעמיש:} קאָטעמפּאָראַליש.
contemporary (n.)
(דער) בן דור [bèn-dór] (ל″ר: בני דור [bnèy-dór], דרומדיק: [bnày-dór]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) מיטצײַטיקע(ר);
(דער) מיטצײַטלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{הערה: דעם אַמאָליקן דײַטשמערישן „צײַט⸗גענאָסע“ קען מען נאָך וואו⸗ניט⸗וואו טרעפן; דאַקעגן⸗זשע טרעפט מען אויך דעם אומגעלומפּערטן פּרואוו צו „פאַרריכטן“ מיט דער המצאה „צײַט⸗חבר“ וואָס טויג ניט ווײַל אין יידיש איז אָט אַזאַ מין „חבר“ ניט פאַראַן}.
contemporary (adj.) (at that time)
גלײַכצײַטיש; איינצײַטיק.
contemporary (adj.) (modern)
מאָדערן (מאָדערנע(ר)); מאָדערניסטיש; הײַנטצײַטיש; פריש⸗נײַאיק;
{פראַזעס:} פון הײַנט און ני(ש)ט פון נעכטן; פון איצטער און ני(ש)ט פון דעמאָלט (\דאַמאָלסט); פון דער הײַנטיקער וועלט;
{לומדיש:} פונעם עולם חדש [òyləm-khódəsh], דרומדיק: [òyləm-khú:dəsh], צפונדיק: [èylom-khódəsh].
contempt
(די) פאַראַכטונג; (דער) ביטול [bítl]; (דער) אומדרך⸗ארץ [úm|dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [ím|dèr(ə)khéyrəts], אויך: [ím|dà(:)fcryrkhéyrəts].
contempt: hold in (/regard with) contempt
האָבן (צו עמעצן\עפּעס) ביטול [bítl]; באַציען זיך מיט ביוטל (צו); האָבן פאַראַכט(ונג) (צו);
{פראַזעס, עמאָטיוו:} האָבן אין באָד; האָבן אין טראָק; האָבן אין דר′ערד;
{מיט אַן אָנצוהערעניש אויפן אָפּשטאַם פונעם זאָגער, צי דרומדיק⸗חסידיש — צי צפונדיק⸗מתנגדיש:} האָבן אין דער לינקער פּאה [péyə], דרומדיק: [páyə] ∼ האָבן אין דער לינקער פּיאַטע [pyátə] {אין ביידע פאַלן אָפטמאָל בעל⸗פּה „אין די“ [ìndə] אָנשטאָט „אין דער“}.
contempt: beneath contempt
אונטער קריטיק; אונטער דער ווערדע קריטיקירט צו ווערן;
עקלהאַפט(יק); סאַמע עקלדיק; דאָס סאַמע נידעריקסטע.
contempt: hold in contempt of court
דערקלערן פאַר האָבן ביטול צום געריכט [bítl];
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
האַלטן פאַר אַ מבטל בית⸗דין [am(ə)vátl|béz(d)n];
{אין טעכנישן זין פון פּסקענען אַז איינער פון די לאָדנדיקע האָט זיך אָפּגעזאָגט אָנצונעמען דעם פּסק פון די דיינים:}
מאַכן פאַר אַ מסרב בית⸗דין [am(ə)sàrəv-bézd(i)n].
contemptible
נידערטרעכטיק; פּאַסקודנע; מיאוס [míyəs]; עקלהאַפט(יק); מנוולדיק [mənúvl-dik], דרומדיק: [mənívl-dik];
{פראַזעס:} ווי אַ חזיר ממש [akhàzər|máməsh]; ווי ירבעם בן נבט [yəróv(ə)m-|bèn-nəvót], דרומדיק: [yərùv(ə)m-|bèn-nəvót].
contemptible person
(דער) מנוול [mənúvl], דרומדיק: [mənívl] (ל″ר: מנוולים [mənuvóləm], דרומדיק: [mənivú:ləm]); ל″נ: (די) מנוולתטע [mənuvéləs-tə], דרומדיק: [mənivéyləs-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) נידערטרעכטיקער יונג (ל″ר: -ען), ל″נ: אַ נידערטרעכטיקע יונגאַטשקע (ל″ר: -ס);
אַ מיאוסע באַשעפעניש [míy(ə)sə]; אַ נידעריקע בריאה [bríyə] (ל″ר: בריות [bríyəs]);
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַ ירבעם בן נבט [ayəróv(ə)m-|bèn-nəvót], דרומדיק: [ayərùv(ə)m-|bèn-nəvót];
{מער עמאָטיוו:}
(דער) פּאַסקודניאַק [pàskudnyák] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) פּאַסקודניאַטשקע (ל″ר: -ס);
אַ שטיק פּאַסקודסטווע [pàskútstvə]; אַ כאָלער(י)ע [akholér(y)ə] (ל″ר: -ס);
{בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ שטיק טינוף [tínəf].
contemptuous
מיט ביטול [mit-bítl]; ביטולדיק [bítl-dik]; מיט פאַראַכט(ונג); פאַראַכטלעך;
contemptuously
אָן קיין שום דרך⸗ארץ [òn-kéyn-shùm|der(ə~)khérəts],
דרומדיק: [ùn-káyn-shìm|de(y)r(ə~)khéyrəts]; פון אויבן אַראָפּ(עט); מיט גרויס פאַראַכטונג.
contend (be of the opinion)
האַלטן; זײַן בײַ דער מיינונג; טענהן [táynən], דרומדיק: [tá:nən].
contend with
זיך פאַרמעסטן מיט; זיך אָפּגעבן מיט; זיך ראַנגלען מיט; דאגהן וועגן [dáyg(ə)n], דרומדיק: [dá:g(ə)n].
contender
(דער) אָנטיילנעמער אין אַ (\דער) קאָנקורענץ (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאָנקורענט (ל″ר: -ן); (דער) פּרעטענדענט (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאָנקורירנדיקע(ר); (די\דער) פּרעטענדירנדיקע(ר).
(.content (n
(דער) אינהאַלט; (דער) תוכן [tóykhn], צפונדיק: [téykhn].
(content (satisfied
צופרידן;
{לומדיש:} מרוצה [mərútsə], דרומדיק: [mərítsə].
content-rich (/rich in content)
תוכנדיק [tóykhn-dik], צפונדיק: [téykhn-dik]; תוכנפול; אינהאַלטספול; אינהאַלטסרײַך.
content: be content with
זיך באַפרידיקן מיט; זיך באַגענוגענען מיט;
{לומדיש:} זײַן מרוצה מיט [mərútsə], דרומדיק: [mərítsə].
content: be content with little
זײַן אַ שמח בחלקו [asoméyəgh|bəkhélkoy], דרומדיק: [asumáyəgh|bəkhélkoy] צפונדיק: [asoméyəgh|bəkhélkey];
{ווערטל:} איזהו עשיר השמח בחלקו [èyzəhu-óshər|hasòmèyəgh-bəkhélkoy],
דרומדיק: [àyzəhi:-ú:shə(r)|(h)asùmàyəgh-bəkhélkoy], צפונדיק: [èyzəhu-óshər|hasomèyəgh-bəkhélkey] (′ווער איז דאָס אַ רייכער? אָטאָ דער וואָס איז צופרידן מיט דעם וואָס ער האָט′ < פּרק, ד′: א′).
contention (opinion)
(די) טענה [táynə], דרומדיק: [tá:nə] (ל″ר: טענות); (דער) אַרגומענט [àrgumént] (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש:} (די) באַהויפּטונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסטאַטירונג (ל″ר: -ען).
contentious
קאָנטראָווערסיעל; קאָנטראָווערסיאַל(יש); דעבאַטירלעך; {חסידיש, אויך:} שטרייטבאַר;
{לומדיש:} נוטה למחלוקת [nóytə|ləmakhlóykəs], צפונדיק: [néytə|ləmakhléykəs]; וויכוחימדיק [vəkúkhəm-dik], דרומדיק: [vəkí:khəm-dik]; ס(י)כסוכימדיק [sikh-súkhəm-dik], דרומדיק: [sikh-sí:khəm-dik].
contentment
(די) צופרידנקײַט; (די) באַפרידיקונג;
{לומדיש:} (די) מרוצהדיקײַט [mərútsə-dəkàyt], דרומדיק: [mərítsə-dəkàyt].
(contents (table of contents
{גיכער אין אַ ליטעראַרישן אָדער פּאָפּולערן בוך:}
(דער) אינהאַלט; (דער) תוכן⸗בלאַט;
{אַרכעאיש:} (דאָס\דער) אינהאַלט⸗בלעטל; (די) אינהאַלט⸗פאַרצייכעניש;
{גיכער אין אַן אַקאַדעמישן אָדער אינטעלעקטועלן ווערק:}
(דער) תוכן [tóykhn], צפונדיק: [téykhn].
(.contest (n
(דער) פאַרמעסט (ל″ר: -ן); (דער) קאָנקורס (ל″ר: -ן);
(.contest (v
(פּרובירן) אָפּפרעגן; ברענגען קשיות אויף [bréyng(ə)n|káshəs]; ברענגען אַ מחלוקת אויף [amakhlóykəs], צפונדיק: [amakhléykəs];
{לומדיש:} חולק זײַן אויף [khóyləg-zayn|af], צפונדיק: [khéyləg-zayn|af]; ברענגען אַ פּלוגתא [aplúktə], דרומדיק: [aplíktə].
contestant
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרמעסטנדיקע(ר); (די\דער) קאָנקורינדיקע(ר); (די\דער) קאָנטעסטירנדיקע(ר).
contested election
(די) אָפּגעפרעגטע וואַלן (ל″ר); די וואַל⸗רעזולטאַטן וואָס מ′איז איבער זיי מחולק [məkhúlək], דרומדיק: [məkhílək].
context
(דער) קאָנטעקסט (ל″ר: -ן).
context: in context
אינעם קאָנטעקסט (גופא) [gúfə], דרומדיק: [gí:fə].
context: from the context
פונעם קאָנטעקסט (גופא) [gúfə], דרומדיק: [gí:fə].
context: taken out of context
אַרויסגענומען פונעם קאָנטעקסט; איזאָלירטערהייט; אָפּגעריסענערהייט; אָפּגעטיילטערהייט;
{פראַזעס:} באַטראַכט נאָר און בלויז פאַר⸗זיך [fárzəkh]; באַטראַכט אינגאַנצן אָנעם קאָנטעקסט.
contiguity
(די) אומגעבראָכענע נאָכאַנאַנדיקײַט (ל″ר: -ן); (די) נאָכאַנאַנדיקע שכנהשאַפט [shkhéynə-shàft], דרומדיק: [shkháynə-shàft];
(די) בשותפותדיקע גרענעצדיקײַט [bəshútfəz-dikə], דרומדיק: [bəshítfəz-dikə]; (די) קאָנטינואיטעט; (די) קאָנטיגואיטעט (ל″ר: -ן).
contiguous
נאָכאַנאַנדיק און ני(ש)ט⸗איבערגעריסן (\איבערגעריסענע(ר)); המשכדיק⸗נאָכאַנאַנדיק [hémshəgh-dik]; קאָנטינואיש; קאָנטיגואיש.
continence
(די) באַהערשונג פון מענטשלעכע פונקציעס (\געברויכן); (די) קאָנטינענץ;
(די) אײַנגעהאַלטנקײַט;
{לומדיש פיגוראַטיוו, למשל וועגן פּראָזע:} (דער) זעלבסט⸗צימצום [tsìmtsəm].
(.continent (n
(דער) קאָנטינענט (ל″ר: -ן); (דער) וועלט⸗טייל (ל″ר: -ן).
continent (able to exert self-control of bodily functions)
באַהערשנדיק די מענטשלעכע פונקציעס (\געברויכן); קאָנטינענטיש;
{טאָמער דווקא וועגן מאָגן:} באַהערשנדיק דעם מאָגן;
{טאָמער וועגן השתנה:} באַהערשנדיק דעם אורין (\די השתנה [hashtónə], דרומדיק: [hashtú:nə].
continental
קאָנטינענטאַל(יש).
continental breakfast
(דער) באַגרענעצטער (\פראַנצייזישער) אָנבײַסן (\פרישטיק).
contingency
(די) מעגלעכקײַט (ל″ר: -ן); (דער) נויטפאַל (ל″ר: -ן); (די) פּאָטענציאַליטעט (ל″ר: -ן).
contingency fee
(דער) באַדינגטער אָפּצאָל; (דער) רעזולטאַטן⸗אָפּצאָל; (דער) האָנאָראַר אין פאַל פון דערפאָלג;
{אַ קאַפּ לומדיש:} (דער) שכר הצלחה [skhàr-hatslókhə].
contingency fund
(דער) רעזערווישער פאָנד; (דער) מאַלע⸗וואָס פאָנד.
contingency plan
אַ מאַלע⸗וואָס פּלאַן (ל″ר: …פּלענער); אַ (צוגעגרייטער) נויטפאַל⸗פּלאַן (ל″ר: …פּלענער);
(דער) קאָנטינגענץ פּלאַן (ל″ר: …פּלענער).
contingency: for every contingency
אויף אַוועלכער⸗ני(ש)ט⸗איז מעגלעכקײַט; אויף יעדן נויטפאַל;
אויף מאַלע וואָס; אויף וואָס ס′זאָל ני(ש)ט זײַן; אויף אַלע קאָנטינגענצן.
contingency: (be ready) for any contingency
(גרייט זײַן) אויף אוועלכער⸗ני(ש)ט⸗איז מעגלעכקײַט (\געשעעניש \אַנטוויקלונג);
{לומדיש:} (מוכן ומזומן זײַן) אויף כל צרה שלא תבוא [mùkhn-um(ə)zúmən-zayn], דרומדיק: [mùkhn-um(ə)zúmən-za:n]; [kòl-tsórə|shəlòy-tóvoy], דרומדיק: [kòl-tsú:rə|shəlòy-túvoy], צפונדיק: [kòl-tsórə|shəlèy-tóvey].
contingent (n.)
(דער) קאָנטינגענט (ל″ר: -ן).
contingent upon
געווענדט אין (\אָן); אָפּהענגיק פון (\אָן); באַדינגט אויף (\אָן).
continual
שטענדיק; נאָכאַנאַנדיק; כסדרדיק [k(ə)séydər-dik], דרומדיק: [k(ə)sáydə(r)-dik]; אומאויפהערלעך; ני(ש)ט⸗איבערגעריסענע(ר);
{ליטעראַריש:} באַשטענדיק.
continually
נאָכאַנאַנד; כסדר [k(ə)séydər], דרומדיק: [(k(ə)sáydə(r]; די גאַנצע צײַט; אָן אויפהער;
{אין טייל דיאַלעקטן, אָנהייב פראַזע ווי אַ קאָניונקציע:} רק [rák]; („רק ער באַקלאָגט זיך“).
continuance (postponement of an ongoing legal proceeding)
(די) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּלייג (ל″ר: -ן).
continuation
(דער) המשך [hémshəkh] (ל″ר: המשכים [hemshéykhəm], דרומדיק: [hemsháykhəm]); ; (די) ווײַטערפירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָנגיין ווײַטער {חסידיש, אויך:} (די) פאָרזעצונג (ל″ר: -ען).
continue
אָנגיין (ווײַטער); ווײַטערגיין; {חסידיש, אויך:} פאָרזעצן;
{עמאָטיוו צי מיט אַ הומאָריסטישן שוואונג:} פאָרן ווײַטער; ווײַטערפאָרן;
{לומדיש:} ממשיך זײַן [mámshəgh-zayn].
continue (passive voice) (last, endure)
(ווײַטער) אָנגיין (ל″ע: אָנגעגאַנגען); זיך פירן ווײַטער; ציען זיך (ווײַטער) (ל″ע: געצויגן); דויערן; געדויערן.
continued: to be continued
המשך קומט [hémshəkh]; {חסידיש, אויך:} פאָרזעצונג קומט.
(continuing (ongoing
ווײַטערדיק; ווײַטער אָנגייענדיק; ווײַטער פאָלגנדיק.
continuing education
קורסן פאַר אַרבעטנדיקע (\דערוואַקסענע).
continuity
(די) המשכדיקײַט [hémshəgh-dəkàyt]; (די) ווײַטעראָנגייענדיקײַט; (די) ווײַטערפירונג;
{מיטן טראָפּ אויף אָנגיין אויפן זעלביקן אופן:} (די) אויסגעהאַלטנקײַט; (די) קאָנסעקווענטישקײַט;
{אין וויסנשאַפטלעכן באַנוץ, אויך:} (די) קאָנטינואיטעט; (די) קאָנטינואירלעכקײַט.
continuous
נאָכאַנאַנדיק; שטענדיק; כסדרדיק [k(ə)séydər-dik], דרומדיק: [k(ə)sáydə(r)-dik].; אומאויפהערלעך;
{אזהרה: די המצאה „אָנאויפהעריק“ רופט אַרויס בײַם יידישן ריידנדיקן יידן אַ שמייכעלע מיט אַ שיער ניט אויטאָמאַטישער מסקנא: „אַ, יאָ, ער מיינט מסתמא ′אומאויפהערלעך′“}.
continuously
נאָכאַנאַנד; אָן אויפהער [ón|úf-hèr], דרומדיק: [(ú:(ə)n|ó:(u)f-hèyə(r]; כסדר [k(ə)séydər], דרומדיק: [(k(ə)sáydə(r].
continuum
(די) נאָכאַנאַנדיקײַט (ל″ר: -ן); (דער) קאָנטינואום (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אָדער ס′ווערט דערקלערט אַלץ טעכנישער טערמין:}
(דער) מהלך [məháləkh] (ל″ר: -ן [məháləkh]; אויך: -ים [məhálkhəm]).
contortionist
אַ פאַרדרייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ פאַרדרייאונגס⸗מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
אַ פאַרפּלאָנטערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ בעל⸗פּלאָנטערניש [abàl-plóntərnish] (ל″ר: בעלי⸗פּלאָנטערניש);
{אין עלטערן זין פון אַ צירק⸗פאַרווײַלונג:}
אַ שלענגלדיקער מענטש (ל″ר: -ן); אַ שלאַנגמאַן (ל″ר: שלאַנגלײַט).
contortions
(די) פאַרדרייאונגען (ל″ר); (די) פאַרקרימונגען (ל″ר); (די) פאַרקאָרטשענישן (ל″ר).
contours
(די) קאָנטורן (ל″ר); (דאָס\דער\די) אָפּבילד (ל″ר: -ער); (די) ברייטע ליניעס (ל″ר); (די) בלויזע פאָרמעס (ל″ר).
(.contraband (n
(די) קאָנטראַבאַנדע (ל″ר: -ס); (די) געשמוגלטע סחורה [s-khóyrə], צפונדיק: [s-khéyrə];
{אומפאָרמעל:} (די) לינקע סחורה; (די) שמוגלאַרעכץ;
{עאמאָטיוו:} לינקע משא⸗מתן [màsə-mátn] {בעצם ′לינקער האַנדל′, עמאָטיוו צי הומאָריסטיש אָנגעוודנעט אויף דער סחורה גופא}.
(.contraband (adj
(די) קאָנטראַבאַנדיש; (די) געשמוגלט; לינק; אויף לינק(ס).
contraception
(די) געבורטס⸗פאַרהיטונג מיטלען (ל″ר); (די) שוואַנגערשאַפט⸗פאַרהיטונג (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) פאַרהיטונגס⸗מיטלען (ל″ר); (די) פאַרהיטונג;
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קאָנטראַצעפּציע.
contraceptive (n.) (cf. condom)
(די) געבורטס⸗פאַרהיטונג (ל″ר: -ען); (די) שוואַנגערשאַפט⸗פאַרהיטונג (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) פאַרהיטונג;
{אין טעכנישן סטיל:} (דער) קאָנטראַצעפּטיוו (ל″ר: -ן).
contraceptive (adj.)
שוואַנגער⸗פאַרהיטנדיק; געבורטס⸗פאַרהיטנדיק;
{אין טעכנישן סטיל:} קאָנטראַצעפּטיש.
contraceptive pill
(די) אַנטי⸗שוואַנגער טאַבלעטקע (ל″ר: -ס);
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קאָנטראַצעפּטישע טאַבלעטקע (ל″ר: -ס).
(.contract (n
(דער) קאָנטראַקט (ל″ר: -ן); (דער) (געשריבענער) אָפּמאַך (ל″ר: -ן);
{סוחריש:} (דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} -ים [heskéyməm], דרומדיק: [heskáyməm]);
{לומדיש:} (דער) שטר הסכם [shtàr-héskəm] (ל″ר: -ס).
contract of sale (/purchase)
(דער) שטר מכירה [shtàr-məkhíyrə] (ל″ר: -ס; אויך: שטר⸗מכירות); (דער) פאַרקויף⸗קאָנטראַקט (ל″ר: -ן).
(contract (v.) (be infected with
זיך אָננעמען מיט; זיך אָנשטעקן מיט; באַקומען; קראַנק ווערן מיט (\אויף).
(contract (v.) (employ formally
באַשטעלן; אָנשטעלן; מאַכן אַ קאָנטראַקט (מיט).
contract killing
(דער) קאָנטראַקט⸗מאָרד (ל″ר: -ן); (די) באַשטעלטע דערמאָרדונג (ל″ר: -ען).
contract: accept a binding contract via traditional handkerchief ceremony
מקבל קנין זײַן [məkàbl-kínyən-zayn].
contraction (of a disease)
(די) אָנשטעקונג (ל″ר: -ען); (די) אָנכאַפּונג (ל″ר: -ען); (די) אָננעמונג (ל″ר: -ען).
contraction (contracting)
(די) אײַנציאונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפציאונג (ל″ר: -ען);
(די) קאָנטראַקציע (ל″ר: -ס).
contraction (gram., sp.)
(די) קאָנטראַקציע; (די) (אָפּ)קירצונג (ל″ר: -ען); (דער) צונויפוואוקס (ל″ר: -ן).
contractor
(דער) קאָנטראַקטאָר [kontráktər] (ל″ר: -ס; אויך: -ן [kòntrak-tórn]);
{אין מזרח אויך; אין מערב מיט נאָסטאַלגיע צי איראָניע:} (דער) פּאָדראַטשיק (ל″ר: -עס).
contractual
קאָנטראַקט⸗; שריפטלעך אָפּגעמאַכט; אָפיציעל אָפּגערעדט;
{פראַזעס:} לויטן קאָנטראַקט (\אָפּמאַך \הסכם [héskəm]).
contractual: on a contractual basis
אויפן סמך פנעם הסכם [afn-smákh|fùnəm-héskəm], דרומדיק: [ofn-smákh|fìnəm-(h)éskəm].
contractually
לויטן קאָנטראַקט (\אָפּמאַך \הסכם [héskəm]);
{לומדיש:} לויטן שטר הסכם [shtàr-héskəm].
contradict (express opposition)
(פּרובירן) אָפּפרעגן; זיך אַרויסזאָגן (אַ)קעגן; אַרויסהייבן אַ סתירה [astíyrə];
{טאָמער דווקא בעל⸗פּה:} ריידן (\רעדן \זיך אַרויסזאָגן) (אַ)קעגן; {חסידיש, אויך:} ווידערשפּרעכן;
{לומדיש:} סותר זײַן [sóysər-zayn], צפונדיק: [séysər-zayn];
{ע″ט און ליטעראַריש:} אָפּווענדן;
{פראַזעס:} קומען מיט אַ סתירה [stíyrə]; קומען מיט אַ (האַרבער) קשיא [káshə].
contradict (of a fact contradicting something)
זײַן בסתירה מיט [bəstíyrə]; ני(ש)ט שטימען מיט;
contradict oneself
זיך אַליין אָפּפרעגן; קומען מיט אַ סתירה אויף (\צו) זיך אַליין [stíyrə];
{לומדיש:} זיך אַליין סותר זײַן [sóysər-zayn], צפונדיק: [séysər-zayn].
contradiction
(די) סתירה [stíyrə] (ל″ר: סתירות [stírəs]); {חסידיש, אויך:} (דער) ווידערשפּרוך (ל″ר: -ן);
{אַקאַדעמיש; באַליבט אין געוויסע וועלטלעכע קרײַזן געלערנטע:} (דער) ווידעראַנאַנד (ל″ר: -ן).
contradiction in terms
אַ סאַמע סתירה [stírə]; שוין פאַר⸗זיך אַ סתירה [fárzəkh]; אַ סתירה שוין מיטן וואָרט גופא [gúfə], דרומדיק: [gí:fə].
contradiction: an internal contradiction
אַן אינערלעכע (\אינעווייניקסטע) סתירה [stírə]; אַ סתירה אין דער זאַך גופא [gúfə], דרומדיק: [gí:fə];
{לומדיש:} אַן היפּוכו של דבר [ànipúkhoy-shel-dóvər], דרומדיק: [(ànipúkhoy-shel-dúvə(r], צפונדיק: [ànipúkhey-shel-dóvər].
contraption
(די) מאַכאַרײַקע (אויך: מאַכערײַקע) (ל″ר: -ס); (דער) דזשימדזשיק (ל″ר: -עס); (דער) שמיטשיק (ל″ר: -עס); (דער) שמיי⸗דריי (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
(.contrarian (n
אַ פאַרקערט⸗זאָגער; אַזאַ וואָס זאָגט תמיד אויף פאַרקערט;
{עמאָטיוו:} אַ משה קאַפּויער;
{אַ קאַפּ לומדיש:} אַן איפּכא⸗מסתבראניק [anìpkhə-mistábrə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: איפּכא⸗מסתבראניצע (ל″ר: -ס);
{מער לומדיש:} אַ בעל⸗סותר [bàl-sóysər], צפונדיק: [bàl-séysər]; אַ בעל⸗היפּוכים [abàl-hipúkhəm].
(.contrarian (adj
פאַרקערט⸗זאָגנדיק; משה⸗קאַפּויערדיק; אַקעגנשטעלנדיק; קעגנזעצלעך;
{אַ קאַפּ לומדיש:} איפּכא⸗מסתבראדיק [ìpkhə-mistábrə-dik]; סתירהדיק [stírə-dik];
{מער לומדיש:} בעל⸗סותרדיק [bàl-sóysər-dik], צפונדיק: [bàl-séysər-dik]; היפּוכימדיק [hipúkhəm-dik].
contrary to
להיפּוך צו [ləhéypəkh], דרומדיק: [ləháypəkh]; פּונקט פאַרקערט פון דעם וואָס; {חסידיש, אויך:} אין קעגנזאַץ צו.
contrary to expectations
להיפּוך צו די דערוואַרטונגען [ləhéypəkh], דרומדיק: [ləháypəkh]; להיפּוך צו דעם וואָס מען דערוואַרט (\צו דעם אויף וואָס מ′ריכט זיך).
contrary: on the contrary
{אָנהייב (ווי אַ קאָניונקציע), צי אינמיטן דער פראַזע:} פאַרקערט;
פּונקט פאַרקערט [pùnkt|farkért], דרומדיק: [(pì:nkt-fa(r)kéyət (/farkért]; {לומדיש:} להיפּוך [l(ə)héypəkh], דרומדיק: [l(ə)háypəkh];
{בדרך כלל אָנהייב פראַזע; אָפטמאָל אַלץ אויסרוף פאַר⸗זיך:} אדרבא! [ádəràbe];
{לומדיש, און מיטן טראָפּ, מיט אַ לאָגידער זיגערישקײַט, אויף דער פּינקטלעכקײַט פון דער פאַרקערטקײַט:} איפּכא מסתברא! [ípkhə-mìstábrə].
contrary: quite the contrary!
אדרבא! [ádəràbə]; פּונקט פאַרקערט!.
(.contrast (n
(דער) קאָנטראַסט (ל″ר: -ן);
{אין זין פון אַן אונטערשייד:} (דער) חילוק [khílək]; (דער) אונטערשייד (ל′ר: -ן);
{בײַם פאַרגלײַכן אַקעגנדיקע מיינונגען:} (ד) סתירה [stíyrə] (ל″ר: סתירות); (דער) קעגנאַנאַנד (ל″ר: -ן); (דער) ווידעראַנאַנד (ל″ר: -ן).
(.contrast (v
שטעלן אין (\פאַר אַ) קאָנטראַסט; קאָנטראַסטירן; שטעלן פון פאַרגלײַך וועגן.
(.contrasting (n
(דאָס\דער) שטעלן אין קאָנטראַסט; (די) קאָנטראַסטירטונג.
contrastive
קאָנטראַסטיוו; קאָנטראַסטירנדיק; אָפּשיידנדיק.
contrastive stress
(די) קאָנטראַסטיווע אַקצענטירונג.
contravene
אַקעגנטאָן; אַקעגנגיין; (לעגאַל) פאַרשוועכן;
{לומדיש; דער עיקר אין יידישע ענינים:} עובר זײַן [óyvər-zayn], צפונדיק: [éyvər-zayn].
contravention
(די) אַקעגנטואונג (ל″ר: -ען); (די) אַקעגנגייאונג (ל″ר: -ען); (די) (לעגאַלע) פאַרשוועכונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש; דער עיקר אין יידישע ענינים:} (דאָס\דער) עובר זײַן [óyvər-zayn], צפונדיק: [éyvər-zayn].
contretemps
(די) פאַרלעגנהײַט (ל″ר: -ן); (די) פּריקרעקײַט (ל″ר: -ן); (די) דילעמעניש (ל″ר: -ן); (די) קלעמעניש (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין זין פון קלענערע חילוקי דעות:}
אַ שטיקל חילוקי דעות [khilùkə-déyəs], דרומדיק: [khilìkə-dáyəs] (ל″ר: שטיקלעך…); אַ קלענערע (צע)קריגעניש (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} ס′איז דורכגעלאָפן אַ שוואַרצ(ע) קעצעלע.
contribute
בײַטראָגן;מיטאַרבעטן;
{דער עיקר דורך פינאַנציעלער הילף:} געבן צו שטײַער; בײַשטײַערן; צושטײַערן; זיך בײַשטײַערן מיט; מנדב זײַן [mənádəv-zayn].
(contribution (financial
(דער) צושטײַער [tsúshtayər]; {אָבער אין דער ווערבאַלער פראַזע „געבן צושטײַער“ פאַלט דער טראָפּ אויפן פאָלגנדיקן טראַף: [tsushtáyər]};
(די) מתנה [matónə] (ל″ר :מתנות);
{אַוואו ס′איז קלאָר דער פינאַנציעלער קאָנטעקסט}; (די) באַשטײַערונג; (דער) בײַשטײַער;
{חסידיש:} השתתפות [həshtátfəs] (′באַטייליקונג′);
{מעגלעך אויך, ווען דער געבער איז אַ פאַרמעגלעכע אינסטיטוציע, און די בײַשטײַערונג איז אַ בכבודיקע:}
(די) סובווענץ; (די)סובסידיע [supsídyə];
{אַז ס′איז פאַר אָרעמעלײַט, פאַר אַן אביון:}
(די) נדבה [n(ə)dóvə], ל″ר: נדבות [n(ə)dóvəs];
{הערה: דער באַנוץ פון „נדבה“ אין וועלטלעכע קרײַזן איז עלול מאַכן אַן אײַנדרוק פון לעכלערלעכקײַט צוליבן אַסאָציאירט ווערן מיט אַן אַמאָליקן אָרעמאַן צי אַ בעלטער וואָס רופט אַרויסעט „שענקט אַ נדבה“; פאַרקערט אָבער איז אָט אַזאַ באַנוץ נאַטירלעך געוואָרן אין ברייטע שיכטן פון דער חרדישער וועלט אין עפנטלעכן געזעלשאַפטלעכן לעבן}.
(contribution (also non-financial
(דער) בײַטראָג (ל″ר: -ן); (דער) חלק (אין דער זאַך) [khéylək], דרומדיק: [kháylək]; אָנטייל (אין…) [ónt(ey)l], דרומדיק: [únt(ay)l]; (די) ממשותדיקע הילף [mamòshezdikə-hílf].
contributor (financial)
(דער) בײַשטײַערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שטיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{ווייניקער איידל:} (דער) געלט⸗געבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{דער עיקר וועגן יידישן לעבן:} (דער) נדבן [nádvən] (ל″ר: נדבנים [nadvónəm], דרומדיק: [nadvú:nəm]), ל″נ (אויך) (די) נדבנטע [nádvən-tə] (ל″ר: -ס); (דער) מנדב [mənádəv] (ל″ר: מנדבים [mənádvəm]).
contributor (to publication or program)
(דער) מיטאַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) מיטאַרבעטערין (ל″ר: -ס).
contributory factor
(דער) צוגעבנדיקער פאַקטאָר (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא וועגן אײַנפלוס:} (דער) מיטווירקנדיקער (\אויך באַאײַנפלוסנדיקער \{לומדיש:} מיט⸗משפּיעדיקער [mít-mashpìyədikər]) פאַקטאָר (ל″ר: -ן);
contrite (adj.)
זיך⸗שולדיק⸗שפּירנדיק; פאַרגעבונג⸗בעטנדיק; חרטה⸗האָבנדיק [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə].
contrite: be contrite
זיך שפּירן (\פילן) שולדיק (\אַ שולדיקע(ר)); האָבן חרטה [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə]; זײַן גרייט בעטן פאַרגעבונג (\מחילה [məkhí(y)lə]).
contrition
(די) זעלבסט⸗דערקענונג פון שולדיקײַט; (די) שולדיקײַט⸗אָנערקענונג; (די) שולדיקײַט און חרטה [kharótə], דרומדיק: [kharú:tə]; (די) שולדהאַפטיקע חרטהדיקײַט.
contrive
פּלאַנירן מיט כיטרעקײַט; אינטיגרירן; קאָנספּירירן; כיטרעדיק פאַרטראַכטן (\צוקלערן);
{עמאָטיוו:} מאַכן דריידעלעך; מאַכן קאָמבינאַציעס; מאַכן (לינקע) שטיק.
contrived
געקינצלט; געמלאכהט [gəmlókhət], דרומדיק: [gəmlúkhət]; געצוואונגען; אומאויטענטיש; ני(ש)ט⸗עכט; האַנט⸗געמאַכט.
(.control (n
(דער) קאָנטראָל; (די) מאַכט; (די) אויספיר⸗מאַכט;
{לומדיש:} (די) שליטה [shlítə]; (די) ממשלה [məmshólə], דרומדיק: [məmshú:lə];
{טאָמער וועגן מענטשלעכע באַציאונגען אויך:}
(די) דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə]; (די) תקיפות [t(ə)kífəs]; (די) אייבערהאַנט; דאָס לעצטע וואָרט, צפונדיק: דער לעצטער וואָרט.
(.control (v
קאָנטראָלירן; געוועלטיקן (איבער); הערשן (איבער); האָבן די שליטה (איבער) [shlítə];
{טאָמער וועגן מענטשלעכע באַציאונגען אויך:}
האָבן די דעה (איבער) [déyə], דרומדיק: [dáyə]; זײַן דער (גאַנצער) בעל⸗דעה (איבער) [bàl-déyə], דרומדיק: [bàl-dáyə]; האָבן די אייבערהאַנט; האָבן די אייבערשאַפט;
{פראַזע; עמאָטיוו:} זײַן דער פּוסק אחרון [pòysək-ákhrən], צפונדיק: [pèysək-ákhrən].
control freak
אַזאַ וואָס באַלעבאַטעוועט (\קאָמאַנדעוועט) אומעטום; אַזאַ וואָס לײַדט אויף קאָנטראָל⸗מאַניע;
{מער עמאָטיוו; בייגעוודיק:} אַ קאָנטראָל⸗משוגענע(ר); {כלומרשט לומדיש:} אַ משוגענע(ר) לקאָנטראָל.
control panel
(די\דער) קאָנטראָל⸗ברעט (ל″ר: -ן); (דער) קאָנטראָל⸗פּאַנעל (ל″ר: -ן).
control tower
(דער) קאָנטראָל⸗טורעם (ל″ר: -ס);
{הומאָריסטיש און איראָניש:} (דער) מגדל בבל [mìgdl-bóvl], דרומדיק: [mìgdl-búvl].
control: bring under control
נעמען קאָנטראָלירן; נעמען באַהערשן; ברענגען אונטערן קאָנטראָל.
control: lose control
זיך פאַרלירן; אַרויס פון דער דער זעלבסט⸗שליטה [zélps(t)-shlìtə]; אָנווערן די לייצעס צו זיך אַליין; פאַרלירן (\אָנווערן) דעם זעלבסט⸗קאָנטראָל.
control: out of control
צעווילדעוועט; פאַרווילדעוועט; צערודערט; געכאַפּט; באַדיבוקט [badíbəkt];
אומבאַהערשט; ני(ש)ט⸗קאָנטראָלירט; אָן לייצעס; אומבאַצאַמט.
control: self-control
(דער) זעלבסט⸗קאָנטראָל ;די שליטה איבער זיך [shlítə];
{פראַזע:} איזהו גיבור? הכובש את יצרו! [!èyzəhù-gíbər?|hakòyvəsh-es-yítsroy],
דרומדיק: [!àyzəhì:-gíbə(r)?|(h)akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [!èyzəhù-gíbər?|hakèyvəsh-es-yítsrey] (′ווער איז דען אַ גיבור? אָט דער וואָס קען בײַקומען דעם יצר!′ < פּרקי אבות ד′: א′).
control: under control
(שוין) אין אָרדענונג; ווערט (שוין) באַהאַנדלט; (שוין) כשורה [kəshúrə], דרומדיק: [kəshí:rə]; (שוין) ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ווערט (שוין) קאָנטראָלירט.
controlled
קאָנטראָלירט; רעגולירט;
{לומדיש:} מיט השגחה [h)azhgókhə)], דרומדיק: [h)azhgúkhə)].
controlled experiment
(דער) קאָנטראָלירטער עקספּערימענט (ל″ר: -ן).
controlled substance
(דער\די) רעגולירטע(ר) סובסטאַנץ (ל″ר: -ן).
controller
(דער) קאָנטראָליאָר (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) קאָנטראָלאָרשע (ל″ר: -ס).
controls: the (mechanical) controls
(די) קאָנטראָל⸗קנעפּלעך; (די) קאָנטראָל⸗מכשירים [makh-shíyrəm].
controls: be at the controls (be in charge)
{פראַזעס:} האָבן אין האַנט די לייצעס; שטיין בײַ דער מאַכט; זײַן באַלעבאָס; האָבן די דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə].
controversial
קאָנטראָווערס(י)אַל(יש); קאָנטראָווערסיעל; דעבאַטירלעך; דעבאַטירעוודיק; שטרייטבאַר;
{לומדיש:} נוטה למחלוקת [nóytə|ləmakhlóykəs], צפונדיק: [néytə|ləmakhléykəs]; וויכוחימדיק [vəkúkhəm-dik], דרומדיק: [vəkí:khəm-dik]; ס(י)כסוכימדיק [sikh-súkhəm-dik], דרומדיק: [sikh-sí:khəm-dik].
controversy
(די\דער\דאָס) מחלוקת [makhlóykəs], צפונדיק: [makhléykəs] (ל″ר: -ן); (דער) סיכסוך [síkh-səkh] (ל″ר: סיכסוכים [sikh-súkhəm], דרומדיק: [sikh-sí:khəm]);
{ל″ר צי ל″י:} (די) חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs] (ל″ר) צי: (דער) חילוקי דעות (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) פּלוגתא [plúktə], דרומדיק: [plíktə] (ל″ר פּלוגתות; אויך: פּלוגטאות [pluktóəs], דרומדיק: [pliktú:əs]);
{טאָמער באַטאָנענדיק אַ ברענענדיקן כעס צי אַ טומל:} (די) סומאַטאָכע (ל″ר: -ס); (דער) טומל (ל″ר: -ען); (דער) ויתרוצצו [vàyisróytsətsu], דרומדיק: [:vàyisróytsətsi], צפונדיק: [vàyisréytsətsu]; (דער) הו⸗האַ [hù-há] (ל″ר: -ען).
conundrum
(דער) קאָנונדרום (ל″ר: -ס); (די) רעטעניש (ל″ר: -ן); (די) דילעמע (ל″ר: -ס); אַ קאָמפּליצירטע פּראָבלעם (ל″ר: -ען);
(די) פאַרלעגנהײַט (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו:} אַ שווערע הלכה [halókhə], דרומדיק: [h)alúkhə)]; אַ האַרבע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ האַרבע קשיא [káshə]; אַ פאַרפּלאָנטערטע מעשה (\געשיכטע).
convalesce
קומען צו זיך (נאָכן קראַנק זײַן); קומען צו די כוחות (נאָכן קראַנק זײַן) [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]; (אַ)דורכמאַכן דעם היילונגס⸗פּעריאָד; (אַ)דורכמאַכן די קאָנוואַלעסצענץ.
convalescence
(די) געזונט⸗ווערונג; (די) קאָנוואַלעסענץ; (די) היילונגס⸗צײַט; (די) גענעזונג⸗צײַט;
{ווייניקער פאָרמעל:} (דאָס\דער) קומען צו זיך.
convalescent
קומענ(דיק) צו זיך (נאָכן קראַנק זײַן); קומענ(דיק) צו די כוחות (נאָכן קראַנק זײַן); [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]; (אַ)דורכמאַכנדיק דעם היילונגס⸗פּעריאָד; אין קאָנוואַלעסצענץ.
convalescent home
(די) הייל⸗היים (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויסהייל⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (די) סאַנאַטאָריע (ל″ר: -ס).
convene (v. intrans.)
זיך אויפקלײַבן (ל″ע: זיך אויפגעקליבן); זיך אויפזאַמלען; זיך פאַרזאַמלען; זיך צונויפנעמען; צוזאַמענקומען.
convene (v. trans.)
צונויפרופן; אויפקלײַבן (ל″ע: אויפגעקליבן); אויפזאַמלען; צונויפנעמען (ל″ע: צונויפגענומען).
convenience
{בכלל גערעדט:}
(די) באַקוועמקײַט; (די) אָנגענעמקײַט (אויך: אײַנגענאַמקײַט) (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) ניחותא [nikhúsə],דרומדיק: [nikhí:sə];
{גיכער וועגן ספּעציפישקײַטן און מכשירים:}
{אַמאָפטסטן אין ל″ר:} (די) באַקוועמלעכקײַט (ל″ר: -ן); (די) אָנגענעמלעכקײַט (ל″ר: -ן).
convenience store
(די\דער\דאָס) געוועלב (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (דער\די) בוד (ל″ר: -ן).
convenience: at your convenience
ווען אײַך (\דיר) וועט באַקוועם זײַן;
{איידעלערהייט; לומדיש:} ווען אײַך (\דיר) איז ניחא [níkhə].
(conveniences: with all (modern) conveniences (mod cons
מיט אַלע באַקוועמלעכקײַטן.
convenient
באַקוועם;
{אַז ס′גייט אין דער באַקוועמלעכקײַט פון אַ געוויסער צײַט, אויך:} פּאַסיק.
convent
(דער) מאָנאַסטיר (אויף מאַנאַשקעס) (ל″ר: -ן); (דער) קאָנווענט (ל″ר: -ן).
(convention (event
(דער) צוזאַמענפאָר (ל″ר: -ן); (די) הויפּט⸗קאָנפערענץ (ל″ר: -ן);
{טאָמער בײַ טראַדיציאָנעלע רבנים, עסקנים, וכו′:} (די) אסיפה [así(y)fə] (ל″ר: אסיפות [así(y)fəs]);
{טאָמער אין ספּעציפישן אַמעריקאַנער פּאָליטישן זין:} (דער) קאָנווענשאָן (ל″ר: -ס).
(convention (custom
אַן אָנגענומענער גאַנג (ל″ר: גענג); אַ מנהג [amín(h)əg] צי [mínik] (ל″ר: -ים [minhógəm], דרומדיק: [min(h)ú:gəm];
{בײַ טייל, בײַ וועמען „מנהג“ סתם באַציט זיך בלויז אויף יידישע מנהגים נוצט מען אין מער אוניווערסאַלן זין:}
דער מנהג המקום [mìn(h)əg-(h)amókəm], דרומדיק: [mìnək-(h)amúkəm] (′דער אָנגענומענער גאַנג אין אָט די מקומות′).
conventional
אײַנגעפירט; אײַנגעפעסטיקט; ברייט⸗אָנגענומען; ברייט⸗אײַנגעשטעלט; קאָנווענציאָנעל;
{טאָמער מיטן באַדײַט פון ′(אַ געדאַנק וואָס איז) ניט אָריגינעל, שעפעריש אָדער געוואַגט′:} ני(ש)ט⸗געוואַגט; אומגעוואַגט; סקאַרבאָווע; טראַדיציאָנעל; סטאַנדאַרד.
conventional weapons
(די) קאָנווענציאָנעלע כלי מלחמה [klèy-mə(l)khómə], דרומדיק: [klày-mə(l)khúmə]; (די\דאָס\דער) קאָנווענציאָנעלע(ר) געווער.
conventional wisdom
(די) אָנגענומענע מיינונג; (די) ברייט⸗פאַרשפּרייטע מיינונג; דער אַלגעמיינער קוק (אויף דעם); די געוויינ(ט)לעכע חכמה [khókhmə];
{לומדיש:} (דער) אָנגענומענער (לאַנגאָניקער) דעת הכלל [dà(ə)s-(h)aklál].
converge
זיך צונויפגיסן; זיך צונויפקומען; זיך צונויפשטראָמען.
convergence
(די) קאָנווערגענץ (ל″ר: -ן); (די) צונויפקומונג (ל″ר: -ען); (די) צונויפשטראָמונג (ל″ר: -ען).
conversant: be conversant in
זיך אויסקענען (אין\אויף); זײַן אַ קענער (אין\אויף); זײַן באַהאַוונט (אין); זײַן אַ מבין (אויף) [améyvn], דרומדיק: [amáyvn].
conversation
(דער) שמועס (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) דורכריידן זיך (\דורכרעדן); אַ פּנים⸗אל⸗פּנים [apònəm-el-pónəm], דרומדיק: [apù:nəm-el-pú:nəm];
{דווקא וועגן אַן ענין ממש}:
(די) דיסקוסיע (ל″ר: -ן); {חסידיש, אויך: (דער) געשפּרעך (ל″ר: -ן);
{אזהרה: דער באַנוץ פון „איבעררייד“ (צי „איבעררעד“) אויף אַ שמועס סתם גייט ניט, ווײַל בײַ אַ סך, אין פאַרשיידענע דיאַעלקטן, איז עס גאָר טײַטש: „אַ בייזער שמועס“; ס′איז אָבער אַ באַליבטער פאַראיידלנדיקער טערמין אויף „קריג“ אַז מען וויל אַ קאַפּ פאַרגלעטן}.
conversation: have a conversation
כאַפּן אַ שמועס; זיך (אַ)דורכריידן (\(אַ)ורכרעדן);
זיך (אַ)דורכשמועסן [a)dú(r)kh-shmùəsn)],
דרומדיק: [a)dórəkh-shmì:(ə)sn)], [a)dé(r)kh-shmì:(ə)sn)];
{דווקא וועגן אַן ענין ממש}:
פירן אַ דיסקוסיע; {חסידיש, אויך}: פירן אַ געשפּרעך.
conversation: have long, casual conversations
פּלוידערן סתם [stám]; זיך צעריידן (\צערעדן); זיך צעשמועסן;
{פראַזע:} זיך אַרײַנלאָזן אין נײַן מאָס רייד.
conversational
שמועסמעסיק; שמועסדיק; שמועס⸗.
converse (n.)
(דער) היפּוך [héypəkh], דרומדיק: [háypəkh]; דאָס פאַרקערטע; (דער) קעגנטייל;
{לומדיש:} (די) איפּכא⸗מסתברא [ípkhə-mistàbrə] צי [ìpkhə-mistábrə].
converse (v.)
פירן אַ שמועס [shmúəs], דרומדיק: [shmíyəs]; זיך (אַ)דורכשמועסן [zəkh-(a)dú(r)kh-shmùəsn], דרומדיק: [zəkh-(a)dór(ə)kh-shmìy:əsn], ד″מ אויך: [zəkh-(a)dérkh-shmíyəsn] צי [zəkh-(a)dí(r)kh-shmíyəsn]; ריידן (\רעדן).
conversely
פאַרקערט; פון דער אַנדערער (\צווייטער) זײַט; טאָמער אדרבא [áderàbə];
{שטאַרק לומדיש:} מאידך גיסא [məídəkh|gí(y)sə].
(conversion (to another state
(די) פאַרוואַנדלונג (ל″ר: -ען); (די) איבערבײַטונג (ל″ר: -ען); (די) איבערענדערונג (ל″ר: -ען).
(conversion (religious
{אויף צו ווערן אַ ייד:}
(דער) גיור [gíyər] ,[gíyur]. (דער\דאָס) זיך מגייר זײַן [zəkh-məgáyər-záyn]; דער\דאָס ווערן אַ ייד {צוויידײַטיק, גענוצט אויך אויף אַ יידן, וואָס קערט זיך אום צו יידישקײַט}; דער\דאָס יידישן זיך {וועגן אַ פרוי; בײַ אַ מאַנסביל איז דאָ דער טײַטש ′לאָזן זיך אָפּמַלְן′}.
{אַז אַ ייד ווערט אַ קריסט:}
(דער) שמד [shmad] {מיט ביטול און פאַרדרוס}; (דער\דאָס) זיך שמדן [shmádn]; (די) טויפונג {מיט ביטול}; (דער\דאָס) אויסבײַטן דאָס (\דעם) רענדל {ליטעראַריש, מיט פאַרטראַכטקײַט; (דער\דאָס) איבערקניידלען זיך {אָפּלאַכעריש און ביטולדיק}; (דער) באַפּטיזם {מער נייטראַל}; (די) אַפּאָסטאַזיע {מער נייטראַל און מער וועגן פענאָמען איידער אַ פּרט⸗פאַל}; (דער\דאָס) ווערן אַ קריסט {נייטראַל, שייך צו אַיעדן וואָס ווערט אַ קריסט, לאו דווקא אַ ייד}.
{שייך צו אַוועלכע ניט איז רעליגיעס און איבערבײַטענישן:}
(די) רעליגיעזע קאָנווערסיע; (דער) רעליגיעזער איבערגאַנג; (דער\דאָס) איבערבײַטן די רעליגיע;
{אַרכעאיש און דיאַלעקטיש:}
(דאָס\דער) טוישן די רעליגיע.
conversion therapy
(די) קאָנווערסיע⸗טעראַפּיע (ל″ר: -ס); (די) דע⸗האָמאָסעקסואַליזירונגס⸗טעראַפּיע (ל″ר: -ס); (די) העטעראָסעקסואַלירונגס⸗טעראַפּיע (ל″ר: -ס).
convert (n.)
{פון יידישקײַט אויף אַן אַנדער גלויבן, בדרך כלל אַ קריטסלעכן:}
(דער) משומד [məshúməd], דרומדיק: [məshímət] (ל″ר: -ים [məshumódəm], דרומדיק: [məshi:mú:dəm]),
ל″נ: (די) משומדתטע [məshumédəs-tə], דרומדיק: [məshi:méydəs-tə] (ל″ר: -ס); {וואַריאַנט אויפן ל″י:} (די) משומדת [məshumédəs], דרומדיק: [məshi:méydəs];
❉
{פון אַוועלכן ניט איז גלויבן אַריבער אויף יידישקײַט:}
(דער) גר [gér] (ל″ר: -ים [géyrəm], דרומדיק: [gáyrəm]),
ל″נ: (די) גרטע [gértə] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} גיורת [g(ə)yóyrəs], צפונדיק: [g(ə)yéyrəs]; אויך: גיורתטע (ל″ר: גיורתטעס [g(ə)yóyrəs-təs], צפונדיק: [g(ə)yéyrəs-təs]);
{טאָמער אינגאַנצן, לויט אַלע דינים און אָפּהיטנדיק מצוות ווי אַ פרומער ייד:}
(דער) גר צדק [gèr-tsédək], דרומדיק: [gèr-tséydək] (ל″ר: גרי הצדק [gèyrey-(h)a-tsédək], דרומדיק: [gàyray-(h)atséydək]),
ל″נ: גר⸗צדקטע [gèr-tsédək-tə], דרומדיק: [gèr-tséydək-tə]; {לומדיש:} (די) גיורת צדק [g(ə)yóyrəs-tsédək], דרומדיק: [g(ə)yòyrəs-tséydək], צפונדיק: [g(ə)yèyrəs-tsédək].
(convert (v.) (from Judaism to Christianity
זיך שמדן [shmádn]; זיך טויפן;
{ליטעראַריש:} זיך קריסטלעכן; זיך (לאָזן) באַפּטיזירן;
{פראַזעס:} אויסבײַטן דאָס (\דעם) רענדל; איבערקניידלען זיך.
(convert (v.) (to Judaism
זיך מגייר זײַן [məgáyər-zayn];
{ליטעראַריש:} זיך יידישן {בײַ אַ מאַנסביל מיטן ספּעציפישן אָנדײַט אויפן לאָזן זיך מלן};
{לומדיש:} זיך מתיהד זײַן [məsyáhəd-zayn];
{פראַזעס:} אַדורכמאַכן גיור [gíyər]; ווערן אַ גר [gér].
convertible (n.)
{וועגן אַן אָטאָמאָביל:} (דער) אָפענער (\קאָנווערטיבל) אָטאָמאָביל (\קאַר) (ל″ר: -ן); {אַרכעאיש:} (דער) קאַבריאָלעט (ל″ר: -ן);
{בכלל:} אַ קאָנווערטיבל (ל″ר: -עך).
convertible (adj.)
איבערבײַטעוודיק; טוישלעך; קאָנווערטירלעך.
convex
קאָנוועקסיש.
convey (information)
איבערגעבן; געבן צו וויסן; לאָזן וויסן.
convey (transport)
איבערפירן; ליווערן; ברענגען צו פירן; טראַנספּאָרטירן.
conveyor (belt)
(דער) קאָנווייער (ל″ר: -ס); (די) קאָנווייער⸗לענטע (ל″ר: -ס);
(דער) טראַנספּאָרט⸗באַנד (ל″ר: ⸗בענדער).
(.convict (n
(דער) פאַרשפּאַרטער, ל″נ: (די) פאַרשפּאַרטע (ל″ר: פאַרשפּאַרטע);
(דער) פאַרמשפּטער וואָס זיצט [farmíshpətər|vo-zítst], ל″נ: (די) פאַרמשפּטע וואָס זיצט (ל″ר: פאַרמשפּטע…);
{מיט אַ קאַפּ ביטול:} (דער) תפיסהניק [tfísənik], ל″נ: (די) תפיסהניצע [tfísənitsə];
{שפּאַסיק⸗לומדיש:} (דער) יושב חד⸗גדיא [yóyshəv|khàd-gádyə]; ל″נ: (די) יושבת חד⸗גדיא [yəshévəs|khàd-gádyə];
{מיט אַ רמז (אָדער נאָכמער) אַז דעם מענטשן פאַרשפּאַרט מען אומיושרדיק:} (דער) אסיר[ásər] (ל″ר: אסירים [asírəm]);
{טאָמער האַלט מען אַז דער מענטש איז צוליב אַנטיסעמיטיזם פאַרשפּאַרט: (אָפטער אין ל″ר): אסירי ציון [asírey-tsíyən], ל″י: אסיר ציון [àsər-tsíyən].
(.convict (v
פאַרמשפּטן [farmíshpətn]; געפינען פאַר שולדיק; פּסקענען [páskənən] פאַר אַ שולדיקן;
{לומדיש:} דן זײַן לחיוב [dán-zayn|ləkhíyəv]; אָפּפּסקענען אַז חייב [óp(p)àskəkən|az-kháyəv].
(conviction (belief
(די) איבערצײַגונג (ל″ר: -ען); (די) אמונה [əmúnə] {בלויז בײַ אַ טייל קען דאָ גילטן די אויסשפּרייטונג פונעם לכתחילהדיקן רעליגיעזן באַדײַט};
{טאָמער ווערט באַטאָנט די זיכערקײַט בײַ זיך וועגן אַ זאַך:} (די) איבערגעצײַגטקײַט; (די)זיכערקײַט (בײַ זיך); (די) אײַנגעגלייבטקײַט [áyn-gəglèyptkayt]; (די)צווייפל(ל)אָזיקײַט [tsvéyfl-òzikayt].
(conviction (of a crime
(די) פאַרמשפּטונג [farmíshpətung] (ל″ר: -ען); (דער) שולד⸗פּסק [shúld-psàk] (ל″ר: שולד⸗פּסקים [shúld-psòkəm], דרומדיק: [shíld-psùkəm]).
convince
{וועגן דער באַמיאונג גופא:} צוריידן (\צורעדן); אײַנריידן (\אײַנרעדן);
איבערצײַגן [íbərtsàygn], דרומדיק: [íbətsá:gn]; מאַכן גלייבן {געוואָרן אָבער צווייטײַטשיק צוליבן נײַערן באַנוץ פונדערפון אין זין פון ′מאַכן אַן אָנשטעל′};
{טאָמער וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז אַ הלכה למעשה, גורם זײַו יענער זאָל טאַקע טאָן אָדאָס וואָס מ′בעט:} אויספירן (בײַ); פּועלן (בײַ) [póy(ə)ln], צפונדיק: [péy(ə)ln];
{ווערבן וואָס פאַר⸗זיך ווײַזן זיי אָנעט אויף אַן השפּעה אויף עמעצן סתם; מיטן צוגאָב פון <דער מענטש וואָס מען גייט באַאײַנפלוסן> + <זאָל>, און אַנדערע קאָנסטרוקציעס, דערגייט מען צום זין פון איבערצײַגונג גופא:} משפּיע זײַן [mashpíyə-zayn] (אויף <עמעצן>); באַאײַנפלוסן; באַווירקן: „זי האָט אויף אים משפּיע געווען ער זאָל ווערן אַ מיטגליד“}.
convincing
איבערצײַגעוודיק [ìbərtsáygəvdik]; איבערצײַגנדיק; {אין חרדישן באַנוץ אויך:} איבערצײַגנד;
{פראַזעס:} וואָס איז שטאַרק משפּיע [mashpíyə]; וואָס באַווירקט; וואָס קען איבערבײַטן די מיינונג, {מער פאָרמעל:} וואָס קען ענדערן די אײַנשטעלונג.
convincing argument
(דער) איבערצײַגעוודיקער אַרגומענט (ל″ר: -ן);
convincingly
איבערצײַגעוודיק;
{פראַזעס:} מיט גוטע (\שטאַרקע \פעסטע \ווירקזאַמע) ראיות [ráyəs]; מיט הענט און מיט פיס.
convivial
פרײַנטלעך (אויך: פרײַנדלעך); חבריש [khávərish]; ידידותדיק [yədí(y)dəz-dik]; ידידיש [yədídish];
גוט⸗שטימונגדיק; גוט⸗מוטעדיק; לײַטזעליק; פּאַניבראַצקע; קאָנוויוויאַליש.
conviviality
(די) פרײַנטלעכקײַט (אויך: פרײַנדלעכקײַט); (די) חברישקײַט [khávərish]; (די) ידידותשאַפט [yədí(y)də-shàft]; (די) ידידישקײַט [yədídish-kayt];
(די) גוט⸗שטימונגדיקײַט; (די) גוט⸗מוטעדיקײַט; (די) לײַטזעליקײַט; (די) פּאַניבראַצישקײַט; (די) קאָנוויוויאַלישקײַט.
convoluted
פאַרפּלאָנטערט; פאַרדרייט; פאַרוויקלט; אומבאַגרײַפלעך; אומבאַנעמלעך; קאָנוואָלוטירט.
convoy
(דער) קאָנוואָי (ל″ר: -ען).
convulsion
(די) קאָנוואולסיע (ל″ר: -ס).
(.cook (n
(דער) קוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס),
ל″נ: (די) קעכין [kékh(i)n] (ל″ר: -ס).
cook (n.) (female)
(די) קעכין [kékh(i)n] (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} (די) קוכטע (ל″ר: -ס); (די) קוכאַרקע (ל″ר: -ס).
(.cook (v
קאָכן; אָפּקאָכן; אויסקאָכן.
(.cook up (fig
פאַרקאָכן; אָנמאַכן; צוקלערן; פאַרטראַכטן;
{לומדיש מיט אַי איראָנישן קנייטש:} ממציא זײַן [mámtsə-zayn].
cookbook
(דאָס\דער) קאָכבוך (ל″ר: קאָכביכער); (דאָס\דער) רעצעפּטן⸗בוך (ל″ר: ⸗ביכער).
(cookie (food
(דאָס\די\דער) קיכעלע (ל″ר: -ך);
{טאָמער אַביסל אַ גרעסערע:} (דאָס\די\דער) קיכל (ל″ר: -עך);
{הומאָריסטיש צי ביטולדיק לגבי דעם מאכל צי דעם דערלאַנגער:} (דער\די) קוקי (ל″ר: -ס).
(cookie (internet
(דער) קוקי (ל″ר: -ס).
cooking: What’s cooking?
וואָס הערט זיך עפּעס גוטס?; וואָס איז נײַעס (אויף דער וועלט)?; וואָס טוט זיך (עפּעס) (נײַעס)?.
(.cool (v
אָפּקילן; קילן.
(.cool (adj
קיל.
(cool (good, fun, enjoyable, well done
ס′איז אָלרײַט [ò:||rá:y:t]; אָקיי [:ò:||ké:y]; וואויל⸗און⸗גוט.
אַ מחיה [am(e)kháyə]; מחיהדיק [məkháyədik]; אַ מאכל! [máykhl], מאכלדיק[máykhldik]; או⸗וואַ! [uvá]; געלונגען! [g(i)lúngn]; אַן אײַנפאַל!; גוט!; אָקיי!; ש′כח! [sh(ə)–kóyakh];
{חסידיש:} געשמאַק;
{סטודענטיש:} ממש קול [màməsh kúl].
!Cool it, man
גענוג שוין!; ס′עט קלעקן!; שאַט!;
{אין טראַדיציאָנעלע סביבות:} ר′ ייד! [reb-yíd], צפונדיק: [reb-íd];
{אין מאָדערנערע סביבות:} העי, חבר! [héy|khávər].
(cool off (emotionally
זיך אָפּקילן; זיך אײַנשטילן; זיך באַרואיקן.
(cool: That’s so cool! (good
וואַ!; או⸗וואַ!; אָט אַזוי!; אָט אַזוי⸗אָ!; דאָס איז שוין איינמאָל!; געוואַלדיק!; אויסערגעוויינטלעך!.
{צפונדיק דיאַלעקטיש:} דאָס איז אַ זשאַך!.
cool-aid: drink the cool aid
זיך גיך און גרינג לאָזן איבערצײַגן; זיך נאַאיווערהייט אָנהערן און אָנהאָרכן;
זיך אָנטרינקען מיט קאָפּ⸗דרייאונג זאַפט; טרינקען וואָס מ′דאַרף אויף אַלצדינג (צו) גלייבן.
{נוסח אַמעריקע:} טרינקען דעם קול⸗אייד (אויך: קול⸗עיד).
cooling off period
{טאָמער פאַרדערפאַר, די צדדים אין אַ מחלוקת זאָלן זיך באַרואיקן איידער מען קומט צום טיש:} אַן אָפּקילונגס⸗צײַט; אַ צײַט אויף אָפּקילן זיך;
{טאָמער וועגן געזעץ, אַז נאָכן אונטערחתמענען מעג דער קונה חרטה האָבן אין משך פון אַ באַשטימטער צײַט:} אַן איבערקלערונגס⸗צײַט; אַ צײַט אויף זיך מיישב זײַן [m(ə)yáshəv].
cooling system
(די) קילונג סיסטעם (ל″ר: -ען); (די) אָפּקיל סיסטעם (ל″ר: -ען).
co-op
(דער) קאָאָפּ (ל″ר: -ן; אוך: -ס); (דער) קאָאָפּעראַטיוו (ל″ר: -ן).
cooperate
קאָאָפּערירן; אַרבעטן צוזאַמען; צוזאַמענאַרבעטן; מיטאַרבעטן;
{לומדיש:} מאַכן (אַ) יד אחת [a)yadákhəs)].
cooperation
(די) קאָאָפּעראַציע; (די) צוזאַמענאַרבעט; (די) מיטאַרבעטונג;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מאַכן (אַ) יד אחת [a)yadákhəs)]; (דער) יד אחת.
(.cooperative (n
(דער) קאָאָפּעראַטיוו (ל″ר: -ן).
(.cooperative (v
קאָאָפּעראַטיוו; גרייט מיט(צו)אַרבעטן.
coopt
קאָאָפּטירן.
(.coordinate (n
(דער) קאָאָרדינאַט [k(o)òrdənát] (ל″ר: -ן).
(.coordinate (v
קאָאָרדינירן.
coordination
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קאָאָרדינירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן אַ מער סטאַבילער באַציאונג צווישן צוויי ישן:} (די) קאָאָרדינאַציע.
coordinator
(דער) קאָָאָרדינאַטאָר [ko-òrdinátər] (ל″ר: -ן [ko-òrdinatórn]), ל″נ (אויך): (די) קאָאָדינאַטאָרשע (ל″ר: -ס).
co-owner
{בייגעוודיק:} איינע(ר) פון די באַלעבאַטים;
אַ טייל⸗באַלעבאָס (ל″ר: ⸗באַלעבאַטים); אַ טייל אייגנטימער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אוך: -ס).
copayment
(די) צוצאָלונג (ל″ר: -ען); (די) מיטצאָלונג (ל″ר: -ען).
(cope (with
זיך אַן עצה געבן (מיט); זיך באַגיין (מיט); זיך ספּראַווען (מיט); ווי ני(ש)ט איז באַהאַנדלען.
Copenhagen
{אָן אַן אַרטיקל} קאָפּענהאַוון; קאָפּענהאַגן.
copier
(די) קאָפּיע⸗מאַשין (ל″ר: -ען); (דער) קאָפּירער (ל″ר: -ס).
co-pilot
(דער) מיט⸗פּילאָט (ל″ר: -ן); (דער) קאָ⸗פּילאָט (ל″ר: -ן); (דער) צווייטער פּילאָט (ל″ר: -ן).
coping mechanism
אַ מיטל זיך (צו) ספּראַווען (\באַגיין). אַן אויסהאַלט⸗מיטל; אַ באַגיי⸗מעטאָד (ל″ר: -ן).
copious
אָנאַשיעורעדיק [ònashíy(ə)r-ədik], דרומדיק: [ù:nashí:(ə)r-ədik]; אומגעהייער (גרויס); גרויסאַרטיק; ריזעדיק; גיגאַנטיש;
{טאָמער דווקא ציילעוודיקע:} פילצאָליק; צאָלרײַך;
{פראַזעס:} אַ ים מיט [ayám]; אַ שלל מיט [ashlál]; אַ גוזמא [agúzmə], דרומדיק: [agízmə].
copout: That’s a copout!
זיך גוט (\זיך אַזוי ריכטיק \שוין איינמאָל זיך) אַרויסגעדרייט!.
(copper (n.) (slng. for policeman
{בייגעוודיק:} (די) פּאָליצייסקע(ר);
(דער) גאַראַדאַוואָי (ל⸗ר: -עס; אויך: -ען); (די\דער) סאָטסקע (ל″ר: -ס); (דער) דעסאַטניק (ל″ר: -עס); טשאַסאָוואָי (ל″ר: -עס; אויך: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער, אויך:} (דער) קאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאַפּ (ל″ר: -ס).
(copper (n.) (metal
(דער) קופּער.
(.copper (adj
קופּערנע(ר);
{פראַזע:} מ′דאַרף צו אים\איר אַ קופּערנעם יצר הרע [yèytsər-hórə], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə] (ד.ה. יענער איז ניט איבעריקס שיין און רייצנדיק אָבער אויך ניט קיין מיאוסקײַט ממש — אזאַ צו וועמען מ’וואָלט געדאַרפט אַן א ײַ ז ע ר נ ע ם יצר⸗הרע).
coppersmith
(דער) קופּערשמיד (ל″ר: -ן).
copula
(דער\די) קאָפּולאַ (ל″ר: -ס); (דער) פאַראַן⸗ווערב (ל″ר: -ן); (דער) בינד⸗ווערב (ל″ר: -ן).
copulate
זיך סעקסועל באַהעפטן (\פּאָרן); קאָפּולירן.
copulation
(די) סעקסועלע באַהעפטונג (ל″ר: -ען); (די) סעקסועלע (צונויפ)פּאָרונג (ל″ר: -ען); (די) קאָפּולירונג (ל″ר: -ען).
(.copy (n
(די) קאָפּיע (ל″ר: -ס);
{טאָמער פאָטאָמעכאַניש:} (די) פאָטאָקאָפּיע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין שעפערישן זין:} (די) נאָכמאַכונג (ל″ר: -ען).
(.copy (v
{פאָטאָגראַפיש צי מעכאַניש:} קאָפּירן; אָפּקאָפּירן;
{וועגן די ווערטער צי דעם תוכן פון אַ טעקסט:} אָפּשרײַבן; איבערשרײַבן;
{וועגן אַ שליסל אָדער אַן אַנדער „זאַך“:} דופּליקירן;
{טאָן אַזוי ווי אַנעדערע צי פריערדיקע:} נאָכמאַכן; אימיטירן;
{ביטולדיק:} נאָכמאַלפּעווען [nókh-màlpəv(ə)n]; נאָכקרימען.
copy machine
(די) קאָפּיע⸗מאַשין [kópyə-mashìyn] (ל″ר: -ען); (דער) קאָפּירער (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר, אַז דער אָפּדרוקער איז אויך מסוגל מאַכן קאָפּיעס:} (דער) אָפּדרוקער (ל″ר: -ס); (דער) דרוקער (ל″ר: -ס).
copy out
אָפּשרײַבן.
copycat
(דער) נאָכמאַלפּעווער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) נאָכמאַלפּעווערערין (ל″ר: -ס);
(דער) נאָכמאַכער (\נאָכטאַנצער \נאָכטוער \קאָפּירער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) נאָכמאַכערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) נאָכמאַכערקע (ל″ר: -ס);
(דער) אימיטאַטאָר (ל″ר: -ן);
copycat murder
(דער) נאָכטו⸗מאָרד (ל″ר: -ן).
copyright (n.)
(די) דרוקרעכט (ל″ר צי ל″י); (די) מחברים⸗רעכט [m(ə)khábrəm-rèkht] (ל″ר).
copyright (v.)
רעגיסטרירן די דרוקרעכט (\מחברים⸗רעכט) [m(ə)khábrəm-rèkht]).
copywriter
(דער) רעקלאַמע⸗שרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פּרסום⸗שרײַבער;
(דער) רעקלאַמיסט (ל″ר: -ן).
coquette
(די) קאָקעטקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די) פלירטעוואַטע; (די) חנדלעך⸗מאַכנדיקע [khéyndləkh], דרומדיק: [kháyndləkh]..
coquettish
קאָקעטיש; פלירטעוואַטע; חנדלעך⸗מאַכנדיק [khéyndləkh], דרומדיק: [kháyndləkh].
coquette
(די) קאָקעטקע (ל″ר: -ס);
(די) פלירטקע (ל″ר -ס); {בייגעוודיק:} (די) פלירטעוואַטע.
(די) חן⸗טרײַבערין [khéyn-tràybər(i)n], דרומדיק: [kháyn-trà:bər(i)n] (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) חן⸗טרײַבערקע (ל″ר: -ס).
coquettish
קאָקעטיש; פלירטעוואַטע; חן⸗טרײַבנדיק [khéyn-tràybm-dik], דרומדיק: [kháyn-trà:bm-dik].
(.cord (n
(די) שנור (ל″ר: -ן); (דאָס\די) שטריקל (ל″ר: -עך).
cordial
פאָרמעל⸗פרײַנדלעך (\⸗פרײַנטלעך); האַרציק⸗פרײַנדלעך; פרײַנדלעך⸗גוטמוטיק;
{פראַזע:} מיט גוטע באַציאונגען.
cordial person
{בייגעוודיק:} (די\דער) האַרציקע(ר); פרײַנדלעכע(ר) (\פרײַנטלעכע(ר)); האַרציק⸗פרײַנדלעכע(ר);
אַן אָנענעמער (\אײַנגענאַמער) מענטש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ נאה לבריות [anòə-labríyoys], דרומדיק: [anù:ə-labríyoys], צפונדיק: [anò(y)ə-labríyeys];
{ע″ט און ליטעראַריש; בייגעוודיק:} אַ לײַטזעליקע(ר).
cordiality
(די) פרײַנטלעכקײַט (\פרײַנדלעכקײַט); (די) האַרציקײַט; (די) העפלעכקײַט.
cordially
פרײַנטלעך (\פרײַנדלעך); האַרציק; העפלעך.
(Cordially yours (sign-off
מיט האַרציקע גרוסן; מיט פרײַנדלעכע (\פרײַנטלעכע) גרוסן.
cordless
שנורלאָז.
cordless (tele)phone
(דער) שנורלאָזער טעלעפאָן (ל″ר: -ען).
(Cordovero, Moshe (1522–1570
ר′ משה קאָרדאָווערא [reb-móyshe|kordóverə], צפונדיק: [reb-méyshe|kordóverə]];
דער רמ″ק [der-ramak];
דער „פּרדס רימונים“ [dər-pàrdəs-rəmóynəm], צפונדיק: [dər-pàrdəs-rəméynəm];
געבאָרן: צפת (?); געשטאָרבן: צפת.
corduroy (n.)
(דער) קאָרדאָראָי (ל″ר: -ען); (דער) קאָרד (ל″ר: -ן);
{אין מזרח אויך:} (דער) וועלוועט.
corduroy (adj.)
קאָרדאָראָיענע(ר); קאָרדיש; קאָרד⸗;
{אין מזרח אויך:} וועלוועטענע(ר); וועלוועטיש; וועלוועט⸗.
core (n.)
(דער) עצם… [étsəm], דרומדיק: [éytsəm]; (דער) תוך [tokh]; (דער) מהות [m(ə)hús], דרומדיק: [m(ə)hís];
{טאָמער דווקא פיזיש:}
(דער) מיטן (ל″ר: -ס); דאָס סאַמע אינעווייניקסטע;
{פראַזעס:} (די\דאָס\דער) אינגעווייד; די טיפענישן (ל″ר).
core (adj.)
סאַמע אינעווייניקסט; יסודותדיקסט [yəsóydəz-dikst], צפונדיק: [yəséydəz-dik]; תוכיק [tókhik]; עצמדיק [étsəm-dik], דרומדיק: [éytsəm-dik]; קערנדיק; יאָדערדיק.
core course
(דער) יסוד⸗קורס [yəsót-kùrs] (ל″ר: -ן).
core curriculum
(דער) יסודותדיקער קוריקולום [yəsóydəz-dikər], צפונדיק: [yəséydəz-dikər]; (די) יסוד⸗לימודים [yəsód-ləmùdəm], דרומדיק: [yəsód-ləmì:dəm].
core issue (/core of the problem)
דער עיקר (פון דער זאַך) [íkər]; די זאַך גופא [də-zákh|gúfə], דרומדיק: [də-zákh|gífə]; (די) הויפּט⸗זאַך [hóybd-zàkh]; (די) הויפּט⸗פּראָבלעם (ל″ר: -ען);
{מער פאָרמעל:} די עצם פראַגע [étsəm|frágə], דרומדיק: [éytsəm|frágə];
{לומדיש:} די עצם נקודה [étsəm|nəkúdə], דרומדיק: [éytsəm|nəkídə].
core muscles
די טיפע מוסקלען (ל″ר); די שדרהדיקע מוסקלען [shédrə-dikə]; (די) אינעווייניקסטע מוסקלען.
core: at its very core
אינעם (\בײַם) סאַמע וועזן (\תוך) [tókh]; סאַמע אינעווייניק;
{לומדיש:} לפני ולפנים [lifnáy|vəlifním], דרומדיק: [lifná:(y)|vəlifní(:)m] {לכתחילה וועגן בית המקדש}.
core: to the core
ביזן סאַמע גרונט; דורך און דורך; פון אָנהייב ביזן סוף [sóf].
Corfu (n.)
{אָן אַן אַרטיקל} קאָרפו.
Corfu (adj)
{אומבייגעוודיק:} קאָרפוער.
Corfu person
(דער) קאָרפוער (ל″ר: ø).
Corinthians (New Testament book)
(דאָס\דער) בוך קאָרינטער (אין נײַעם טעסטאַמענט).
(.cork (n
(דער) פּראָפּן (ל″ר: -ס); (דער) קאָר(י)ק (ל″ר: קאָרקעס);
{אַרכעאיש:} (דער) שפּונט (ל″ר: -ן).
corkscrew
(דער) פּראָפּנציער (ל″ר: -ס); (דער) קאָרקנציער (ל″ר: -ס).
(corn (maize
(די) קוקורוזע.
(corn (on feet
(די) מאַזאָליע (ל″ר: -ס); (דער\די\דאָס) הינער⸗אויג (ל″ר: -ן);.
corn flakes
(די) קאָרנפלייקס (ל″ר); (די) אַמעריקאַנער קאַלטע קאַשע; (די) קוקורוזעלעך (ל″ר).
corn muffin
(דער) קוקורוזע⸗קוכן (ל″ר: -ס).
corn on the cob
(די) פּשעניטשקע;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) קאָרן.
cornea
(די) קאָרנעע (ל″ר: -ס).
corner (n.)
(דער) ווינקל;
{דימינוטיוו מיט צאַרטקײַט, היימישקײַט, אָפטמאָל אין זין פון אַ באַליבט אָרט אויף טרעפן זיך בײַ צוויי נאָענטע:} (דער\דאָס) ווינקעלע [vínkalə].
corner (n.) (of two streets)
{אַוואו ס′טרעפן זיך צוויי גאַסן אין שטאָט בײַ אַ נון⸗טרעפונג:} (דער) ראָג (ל″ר: -ן); (דער) ווינקל (ל″ר: -עך, אויך: -ען).
corner (v.)
אַרײַנצווינגען אין אַ ווינקל; אין אַ ווינקל פאַרשאַרן.
corner of East Broadway and Rutgers Street (N.Y.)
ראָג איסט בראָדוויי און ראָטגערס סטריט.
corner of Whitechapel Road and Fulbourne Street (London)
ראָג ווײַטשעפּל און פולבאָרן סטריט.
corner of Great Pohulanka and Alexander Blvd. (Vilna)
ראָג גרויס פּאָהולאַנקע און אַלעקסאַנדראָווסקע.
around the corner
אַרום דעם ראָג (\ווינקל); בײַם אַרומגיין דעם ראָג (\ווינקל); נאָכן (\בײַם) (אומ)דרייען זיך בײַם ראָג (\ווינקל).
(corner: at the corner of (two streets
אויפן (\בײַם) ראָג (\ווינקל).
corners: in all (four) corners of the earth (/world)
איבער גאָר דער וועלט; אין די אַלע פיר עקן פון דער וועלט; איבערן גאַנצן ערד⸗קוגל; אין (\איבער) די אַלע זיבן ימען [yámən]; {מער לומדיש:} …די אַלע שבעה ימים [shìvə-yáməm];
{לומדיש:} אין (\איבער) די ארבע כנפות הארץ [àrbə-kánfəs|ho-òrəts], דרומדיק: [àrbə-kánfəs|hu:-ù:rəts]; אין (\איבער) די ארבע פינות העולם [àrbə-pínəs|ho-òyləm], דרומדיק: [àrbə-pí:nəs|hu:-òyləm], צפונדיק: [àrbə-pínəs|ho-èylom]; אין אַלע תפוצות הארץ [tfùtsəs-ho-órəts], דרומדיק: [tfì:tsəs-(h)u:-ú:rəts].
cornerstone
(דער) ווינקלשטיין (ל″ר: -ער); (דער) גרונטשטיין (ל″ר: -ער);
{לומדיש, וועגן אַ זייער געהויבענעם בנין אָדער מוסד:} (דער) אבן היסוד [èvn-(h)ay(ə)sót], דרומדיק: [èyvn-(h)ay(ə)sód]; (דער\די) ראש פּינה [ròsh-pínə].
corny
שלעמפּיש; יאָלדעוואַטע [yòldə-vátə]; נאַרישעוואַטע [nàrishə-vátə]; כלומרשט עקזאַלטירט [klóymərsht], צפונדיק: [kléymərsht]; (אַזוי ריכטיק) איבערגעפּוצט;
האַמעטנע; [hámətnə]; טעם⸗לאָז [támloz]; חן⸗לאָז [khéynloz];
{בײַ טייל פאַררעכנט וואולגאַריש, בײַ אַנדערע גלאַט אומפאָרמעל שפּאַסיק:}
פּאָצעוואַטע; {וואָס קען אַ קאַפּ געלינדערט ווערן:} אַ ביסל פּאָצעוואַטע; שמאָקעוואַטע; {געלינדערט:} אַ ביסל שמאָקעוואַטע.
corollary
(דער) אַרויסגעדרונגענער (רעזולטאַט)⸗פּרינציפּ (ל″ר: -ן); (די) קאָראָלעריע (ל″ר: -ס); (דער) אַרויסגייענדיקער כלל [klál] (ל″ר: כללים [klóləm], דרומדיק: [klú:ləm]; (דער) בן⸗פּרינציפּ [bén] (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) כלל היוצא מן העיקר [klàl-(h)ayóytsə|mìn-ho-íkər], צפונדיק: [klàl-(h)ayéytsə|mìn-ho-íkər]; אַ יוצא מדברינו [ayòytsə|midvoréynu], דרומדיק: [: ayòytsə|midvu:ráyni], צפונדיק: [ayèytsə|midvoréynu]; אַ כלל בן כלל [aklál|bèn-klál].
coronary (n.)
(די) האַרץ⸗אַטאַקע; {דיאַלעקטיש:} (דער) האַרץ⸗שלאַק;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) אינפאַרקט, בײַ טייל אַרויסגערעדט: [infákt].
coronary
האַרץ⸗; קאָראָנאַרע(ר).
coronary artery
(די) האַרץ⸗אַרטעריע (ל″ר: -ס); (די) קאָראָנאַרע אַרטעריע (ל″ר: -ס).
coronation
(די) באַקרוינונג (ל″ר: -ען); (די) קריינונג (ל″ר: -ען); (די) קאָראָנאַציע (ל″ר: -ס);
(דער) קאַראָנאַ⸗ווירוס; (די) קאַראָנע; (דער) קאָוויד-19 ווירוס; (דער) קאָוויד.
coroner
(דער) מת⸗פאָרשער [més] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) מת⸗פאָרשערין (ל″ר: -ס);
(דער) קאָראָנער [kóronər].
coroner’s office
(דער) מת⸗פאָרשונג אַמט [més] (ל″ר: ־ן); (דער) קאָראָנער⸗אַמט (ל″ר: -ן).
corporal (n.)
(דער) קאָרפּאָראַל (ל″ר: -ן).
corporal (adj.)
קערפּערדיק; קערפּערלעך; פיזיש; מאַטעריעליש;
{מער פילאָסאָפיש:} גשמיותדיק [gáshm(ə)yəz-dik]; עולם⸗המציאותדיק [òyləm-(h)am(ə)tsíyəs], צפונדיק: [èylom-(h)am(ə)tsíyəs].
corporal punishment
(די) קערפּערלעכע באַשטראָפונג; (די\דער) קערפּער⸗שטראָף; (די\דער) שלאָגן⸗שטראָף.
corporate (adj.)
קאָרפּאָראַציע⸗; גרויספירמעדיק; גרויסביזנעסדיק.
corporate body
(די) קאָרפּאָראַציע קערפּערשאַפט (ל″ר: -ן)
corporate bond
(דער) קאָרפּאָראַציע⸗באָנד (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
corporate culture
(די) קאָרפּאָראַציע קולטור.
corporate entity
(דער) קאָרפּאָראַטיווער יש [yésh] (ל″ר: -ן).
corporate raider
(דער) קאָרפּאָראַציע באַפאַלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) ביזנעס⸗פּיראַט (ל″ר: -ן).
corporation
(די) קאָרפּאָראַציע (ל″ר: -ס).
corporeal (adj.)
קערפּערדיק; קערפּערלעך; פיזיש; מאַטעריעליש;
{מער פילאָסאָפיש:} גשמיותדיק [gáshm(ə)yəz-dik]; עולם⸗המציאותדיק [òyləm-(h)am(ə)tsíyəs], צפונדיק: [èylom-(h)am(ə)tsíyəs];
{חסידיש:} חיצוניותדיק [khətsóyn(i)yəz-dik], צפונדיק: [khətséyn(i)yəz-dik].
corps
(די) איינהײַטן (ל″ר); (די) בריגאַדעס (ל″ר); (די) קאָמאַנדעס (ל″ר); (די) גרופּירונגען (ל″ר).
corpse
(דער) בר⸗מינן [bár-mìnən] (ל″ר: -ס); (דער) באַרמען (ל″ר: -ס); (דער\די) באַרמענע [bármənə] (ל″ר -ס);
{אַ קאַפּ איידעלער אין ל″י}: (דער) מת [més] (ל″ר {בדרך כלל מיט אַ ברייטערן מיין, אַשטייגער די געשטאָרבענע פון אַ געוויסער געשעעניש, אָדער בכלל}: מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויטע(ר);
{פאַראיידלט; בייגעוודיק:} (די\דער) געשטאָרבענע(ר);
{מיט גרויס ביטול, אָנווענדנדיק דעם טערמין וועגן אַ חיה:}
(דער) פּגר [péygər], דרומדיק: [(páygə(r]; (די) פּגירה [pəgírə], אויך: [bgírə]; (די) נבילה [nəvéylə], דרומדיק: [nəváylə] (ל″ר: נבילות).
corpulent (well-built / stocky / overweight) person
{בייגעוודיק:} אַ מגושמדיקע(ר) [(am(ə)gúshəmdikə(r], דרומדיק: [(am(ə)gíshəmdikə(r]; אַ פּאָפּראַוועטע(ר); אַ באַלײַבטע(ר) [(abàláyptə(r], דרומדיק: [(abàlá(:)ptə(r]; אַן איבערוואָגיקע(ר);
(דער) בעל⸗גוף [bàl-gúf], דרומדיק: [bàl-gíf] (ל″ר: בעלי⸗גופים [bàlə-gúfəm], דרומדיק: [bàlə-gífəm], ל″נ: (די) בעל⸗גופיכע [abàl-gúfəkhə], דרומדיק: [abàl-gífəkhə] (ל″ר: -ס);
{ווייניקער איידל:}
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) דיקע(ר); („ער איז אַ דיקער“); {דער עיקר אין מערב:} אַ פעטע(ר); {מער נעגאַטיוו, מיט אָנצוהערעניש אויך אויף אַ ניט⸗איידעלן כאַראַקטער:} אַ גראָבע(ר);
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין דאַרינקע(ר); ני(ש)ט קיין אויסגעהונגערטע(ר).
{פאַראיידלט; בייגעוודיק:}
(אַ\די\דער) געזונטע(ר).
corpus
(דער) קאָרפּוס (ל″ר: -ן).
corpus delicti (jurid.)
{אין ברייטערן זין:} דער „קאָרפּוס דעליקטי“ פּרינציפּ; (דער) פאַרברעכן⸗דערווײַז (ל″ר: -ן);
{אין ענגערן זין:} (דער) מת ממש [mès-máməsh] (ל″ר: מתים ממש [mèysəm-máməsh], דרומדיק: [màysəm-máməsh]); (דער) גוף הנרצח [gùf-(h)anírtsəkh], דרומדיק: [gìf-(h)anírtsəkh] (ל″ר: גופים נרצחים [gùfəm-nirtsókhəm], דרומדיק: [gìfəm-nirtsúkhəm]; (דער) באַווײַזלעכער קערפּער (ל″ר: -ס).
(.correct (v
קאָרעגירן; פאַרריכטן; אויסבעסערן;
{לומדיש; אָפטמאָל וועגן העכערע פראַגן:} מתקן זײַן [məsákn-zayn].
correct (or proofread) a text
מאַכן די הגהה [hagóə], דרומדיק: [h)agú:ə)]; לייענען קאָרעקטור;
{לומדיש:} מגיה זײַן [məgíyə-zayn];
{אומפאָרמעל; שמועסשפּראַך:} כאַפּן די גרײַזן.
(.correct (adj
ריכטיק; {דער עיקר בנוגע גראַַמאַטיק, אויך:} קאָרעקט;
{וועגן האָבן רעכט בכלל:} גערעכט; רעכט⸗האָבנדיק.
correct: politically correct
פּאָליטיש קאָרעקט.
!correct: That’s correct
ריכטיק!; ריכטיק געזאָגט געוואָרן!; טאַקע אַזוי!; אַזוי איז עס!; בפירוש אַזוי [bəféyrəsh|azóy], דרומדיק: [bəfáyrəsh|azóy], צפונדיק: [bəféyrəsh|azéy].
!correct: You are correct
דו ביסט גערעכט \ איר זײַט (\זענט) גערעכט!.
דו האָסט רעכט!; \ איר האָט רעכט!.
corrected: I stand corrected
איר האָט (\דו האָסט) רעכט; איר זײַט (\זענט) (\דו ביסט) גערעכט;
{פראַזעס:} איך בין מודה [móydə], צפונדיק: [méydə]; איך האָב טאַקע געהאַט (\געמאַכט) אַ טעות [atóəs], דרומדיק: [atú:əs].
(correction (of an error
(דער) תיקון⸗טעות [tìkn-tóəs], דרומדיק: [tìkn-tú:əs] (ל″ר: -ן);
(די) אויסבעסערונג (ל″ר: -ען); (די) (אויס)פאַרריכטונג (ל″ר: -ען).
(correction (in an argument
(די) קאָרעגירונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרריכטונג (ל″ר: -ען); (די) אויסבעסערונג (ל″ר: -ען).
correction fluid
(די) ווײַסע טינט (אויף אויסמעקן און אַפדערויף איבערשרײַבן);
(דער) תיקון טעות פלואיד [tìkn-tóəs], דרומדיק: [tìkn-tú:əs].
correctional facility
(דער) קאָרעקטיווער אַנשטאַלט (ל″ר: -ן);
{פּשוטער געזאָגט געוואָרן:} (די) טורמע (ל″ר: -ס); (די) תפיסה [tfí(y)sə]; {הומאָריסטיש:} (די) חד⸗גדיא [khàd-gádyə] (ל″ר: -ס).
corrections officer (/guard)
(דער) טורמע⸗וועכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שומר אין תפיסה [shòymər-in-tfíysə], צפונדיק: [shèymər-in-tfí(y)sə];
{הומאָריסטיש:} (דער) טורמעדיקער בעל⸗שמירה [bàl-shmíyrə] (ל″ר: …בעלי⸗שמירה [bàlə-shmíyrə]).
corrective (n.)
(דער) קאָרעקטיוו (ל″ר: -ן); (די) אויסבעסערונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) תיקון טעות [tìkn-tóəs], דרומדיק: [tìkn-tú:əs] (ל″ר: -ן).
corrective lenses
(די) קאָרעקטיווע גלעזלעך (ל″ר).
corrective surgery
{טאָמער וועגן אַן איינאיינציקער פּראָצעדורע:} (די) קאָרעקטיווע אָפּעראַציע (ל″ר: -ס);
{טאָמער בכלל:} (די) קאָרעקטיווע כירורגיע.
correctness
(די) ריכטיקײַט;
{דער עיקר וועגן אַ געשריבענעם טעקסט:} (די) קאָרעקטקײַט.
(.correlate (n
(דער) קאָרעלאַט (ל″ר -ן).
(.correlate (v
קאָרעלירן; אַוועקשטעלן אַ שייכות [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; באַשטימען די (\דעם) שייכות; פאַרבינדן.
correlation
(דער) צווישן⸗שייכות [tsvíshn-shàykhəs]; (די) קאָרעלירונג (ל″ר: -ען); (די) קאָרעלירטקײַט (ל″ר: -ן); (די) פאַרבינדונג (ל″ר: -ען).
corelative
קאָ⸗רעלאַטיוו; מיט⸗רעלאַטיוויש; קאָרעספּאָנדירנדיק; מיט⸗שייכותדיק [mít-shàykhəz-dik];
רעלאַטיוו(יש) אינאיינעם גענומען מיט אַ צווייטן פאַקטאָר.
correspond with/to (be in concord with)
שטימען מיט; זײַן אין איינקלאַנג מיט; קאָרעספּאָנדירן מיט;
{לומדיש:} זײַן אין הסכם מיט [héskəm]; זײַן בהסכמה מיט [bəhaskómə], דרומדיק: [bəhaskúmə].
correspond (in writing)
זיך דורכשרײַבן (ל″ע: זיך דורכגעשריבן); זיך איבערשרײַבן; פירן אַ קאָרעספּאָנדענץ; פירן אַן אויסטויש פון בריוו (\אימיילן \ידיעות [yədíyəs] וכו′).
correspond with/to (hist. ling.)
ענטפערן; זײַן קאָגנאַטיש מיט; קאָרעספּאָנדירן מיט;
{מער פּרטימדיק:} טיילן אַן איינציקן אָפּשטאַם מיט.
correspondence
(די) קאָרעספּאָנדענץ; (דער) בריוו⸗אויסבײַט; (דער) בריוו⸗אויסטויש.
correspondence course
(דער) אַקאַדעמישער קאָרעספּאָנדענץ⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) קורס דורך פּאָסט (\אימייל \אינטערנעט).
correspondent
(דער) קאָרעספּאָנדענט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) קאָרעספּאָנדענטין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) קאָרעספּאָנדענטקע (ל″ר: -ס).
corresponding with/to
קאָרעספּאָנדירנדיק מיט; פּאַראַלעל מיט.
corresponding with/to (hist. ling.)
ענטפערנדיק; קאָגנאַטיש מיט; קאָרעספּאָנדירנדיק מיט;
{מער פּרטימדיק:} טיילנדיק אַן איינציקן אָפּשטאַם מיט.
corridor
(דער) קאָרידאָר (ל″ר: -ן); (דער) דורכגאַנג (ל″ר: -ען; אויך: דורכגענג); (דער) דורכזאַל (ל″ר: -ן);
{לומדיש; אויך סימבאָליש אין מיסטישן אָדער קאַבאַליבטישן זין:} (דער) פּרוזדור [prózdər]; אויך: [próyzdər], צפונדיק: [préyzdər].
corridor: in the corridors of power
אַרום דער הויכער מאַכט; אין דער סביבה פון די הערשער [hérshər];
{לומדיש:} בחדרי מלכות [bəkhàdrə-málkhəs]; בעזרת מלכים [bəèzrəs-m(ə)lókhəm], דרומדיק: [bəèzrəs-m(ə)lúkhəm];
{פראַזע:} אין די הויכע פענצטער.
corroborate
באַשטעטיקן; קאָנפירמירן; באַפעסטיקן אַלץ גערעכט; גוטהייסן; וועריפיצירן;
אונטערשפּאַרן; באַקרעפטיקן; אונטערשטיצן;
{פראַזעס}: ברענגען ראיות פאַרדערפאַר [ráyəs]; קומען דערויף דערווײַזן (\באַווײַזן).
corroboration
(די) באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנפירמירונג (ל″ר: -ען); (די) באַפעסטיקונג אַלץ גערעכט (ל″ר: -ען); (די) גוטהייסונג (ל″ר: -ען); (די) וועריפיצירונג (ל″ר: -ען);
(די) אונטערשפּאַרונג (ל″ר: -ען); (די) באַקרעפטיקונג (ל″ר: -ען); (די) אונטערשטיצונג (ל″ר: -ען);
{פראַזעס}: (דאָס\דער) ברענגען ראיות פאַרדערפאַר [ráyəs]; (דאָס\דער) קומען דערויף דערווײַזן (\באַווײַזן).
corrode
פאַרזשאַווערן; פאַרראָסטן; צעעסן; צעפרעסן; קאָראָדירן.
corroded
פאַרזשאַווערט; פאַרראָסט; צעעסענע(ר); צעפרעסענע(ר); קאָראָדירט.
corrosion
(די) פאַרזשאַווערטקײַט; (די) פאַרראָסטקײַט; (דער) זשאַווער; (די) צעעסנקײַט; (די) צעפרעסנקײַט; (די) קאָראָזיע.
corrosive (adj.)
פאַרזשאַווערנדיק; פאַרראָסטנדיק; צעעסנדיק; צעפרעסנדיק; קאָראָסיוו.
corrugated
געכוואַליעט; געוועלעט; גאַפרירט; קאָרוגירט.
corrupt
קאָרופּטירט; קאָרומפּירט;
{מער אין זין פון מאָראַליש אָדער עסטעטיש קאַליע ווערן איידער וועגן אַשטייגער פינאַנציעלער אומערלעכקײַט:} פאַרדאָרבן.
corruption
(די) קאָרופּציע
{מער אין זין פון מאָראַליש אָדער עסטעטיש קאַליע ווערן איידער וועגן אַשטייגער פינאַנציעלער אומערלעכקײַט:} (די) פאַרדאַרבונג.
corset
(דער) קאָרסעט (ל″ר: -ן); (דער) גאָרסעט (ל″ר: -ן);
{סלענגיש:} (דער) צונויפקוועטשער (ל″ר: -ס).
Corsica
{אָן אַן אַרטיקל, ל″נ:} קאָרסיקע (אויך: קאָרסיקאַ).
Corsican
קאָרסיש; קאָרסיקאַניש.
cortege
(דער) קאָרטעזש (ל″ר: -ן).
{טאָמער דווקא לכבוד אַ פאַרשטאָרבענעם:}
(די) טרויער⸗פּראָצעסיע (ל″ר: -ס); (די) לוויה⸗פּראָצעסיע [ləváyə] (ל″ר: -ס);
{טאָמער דווקא לכבוד אַ לעבעדיקן:}
(די) באַגלייטונג(ס)⸗פּראָצעסיע (ל″ר: -ס); (די) ערן⸗פּראָצעסיע (ל″ר: -ס); (די) צערעמאָניאַלע פּראָצעסיע (ל″ר: -ס);
{איראָניש:} די פערד (\סוסים [súsəm], דרומדיק: [sí:səm]) מיט די גלעקעלעך;
{טאָמער אַ קאַפּ איראָניש און פיגוראַטיוו בנוגע צו אַ גרופּע אונטערטעניקע באַערער אַרום עמעצן:}
(די\איר\זײַן) פּמליא [pamályə] (ל″ר: -ס; אויך: פּמליות).
cosign (v.)
מיטחתמענען [mít-khàsmənən]; זײַן איינע(ר) פון די אונטערשרײַבער (\חתמענער [khásmənər]); זײַן דער צווייטער אונטערשרײַבער (\חתמענער);
{לומדיש:} זײַן בין החותמים [bèyn-(h)akhósməm], דרומדיק: [bàyn-(h)akhósməm].
cosignatory (cosigner)
(דער) מיטחתמענער [mít-khàsmənər]; איינע(ר) פון די אונטערשרײַבער (\חתמענער [khásmənər]); דער צווייטער אונטערשרײַבער (\חתמענער);
{לומדיש:} (דער) חותם שני [khòysəm-shéyni], דרומדיק: [khòysəm-shְyni]; צפונדיק: [khèysəm-shéyni];
(דער) חתום שני [khòsəm-shéyni], דרומדיק: [khù:səm-sháyni].
cosignature
(די) צווייטע חתימה [kh(ə)sí(y)mə] (ל″ר: חתימות); (די) צווייטע אונטערשריפט (ל″ר: -ן);
{לומדיש און סוחריש:} (די) חתימה שנית [kh(ə)sì(y)mə-shéynəs], דרומדיק: [kh(ə)sì:mə-sháynəs].
cosine (n.)
(דער) קאָסינוס (ל″ר: -ן); (דער) קאָסין (ל″ר: -ען).
(.cosmetic (adj
קאָסמעטיש;
{פיגוראַטיוו, אויך:} פון אויבנאויפיקער שיינקײַט וועגן.
cosmetics
(די) קאָסמעטיק; (די) קאָסמעטישע פּראָדוקטן (ל″ר).
cosmic
קאָסמיש.
cosmic microwave background radiation
(די) קאָסמישע מיקראָוועלישע הינטערגרונט⸗ראַדיאַציע.
cosmology
(די) קאָסמאָלאָגיע.
cosmonaut
(דער) קאָסמאָנאַווט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָסמאָנאַווטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאָסמאָנאַווטקע (ל″ר: -ס).
cosmopolitan (n.)
(דער) קאָסמאָפּאָליט (ל″ר: -ן).
cosmopolitan (adj.)
קאָסמאָפּאָליטיש; קאָסמאָפּאָליטאַניש.
cosmos
(דער) קאָסמאָס.
cosponsor (n.)
(דער) מיט⸗ספּאָנסער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) מיט⸗פּאַטראָן (ל″ר: -ען);
{דער עיקר אין יידישע זאַכן:} (דער) מיט⸗נדבן [mít-nàdvən] (ל″ר: מיט⸗נדבנים [mít-nadvònəm], דרומדיק: [mít-nadvù:nəm].
cosponsor (v.)
קאָ⸗ספּאָנסערן; מיט⸗ספּאָנסערן; מיט⸗פּאַטראָניזירן; אונטערשטיצן בשותפות [bəshútfəs], דרומדיק: [bəshítfəs];
{דער עיקר אין יידישע זאַכן:} זײַן איינער פון די נדבנים [nadvónəm], דרומדיק: [nadvú:nəm];
{פראַזע:}
Cossack (n.)
(דער) קאָזאַק [kózak] (ל″ר: -ן [kozákn]), ל″נ: (די) קאָזאַטשקע (ל″ר: -ס).
Cossack (adj.)
קאָזאַקיש; {עמאָטיוו:} קאָזאַצקע.
Cossack dance
(די) קאָזאַצקע (ל″ר: -ס).
(.cost (n
(דער) קאָסט (ל″ר: -ן); (דער) פּרײַז (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן אַ ממשותדיקער זאַך:} די קאָסטן (ל″ר);
{סוחריש:} (דער) מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh] (ל″ר: מקחים [m(ə)kókhəm], דרומדיק: [m(ə)kúkhəm]).
(.cost (v
קאָסטן; אָפּקאָסטן; באַטרעפן אין פּרײַז (\מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]).
cost a fortune
אָפּקאָסטן אַ וועלט; אָפּקאָסטן אַ (ריכטיקן) פאַרמעגן;
{אַרכעאיש בײַם רוב:} אָפּקאָסטן אַ מאַיאָנטיק (\מאַיאָנטעק);
{לומדיש:} אָפּקאָסטן אַן עולם ומלואו [anòyləm-um(ə)lóyoy], דרומדיק: [anòyləm-im(ə)lóyoy], צפונדיק: [anèylom-um(ə)léyey]; אָפּקאָסטן (אַן) אפּותיקי [apóytəkə], צפונדיק: [apéytəkə].
cost a little
ווייניק קאָסטן.
cost a lot
אָפּקאָסטן אַ סך [asákh] (\אַ וועלט \טײַער \ני(ש)ט ווייניק \ני(ש)ט ווינציק).
cost benefit analysis
(דער) פּרײַז⸗גוטס אַנאַליז (ל″ר: -ן);
{לומדיש; סוחריש:} (דער) מקח⸗תועלת חשבון [mèkəkh-toyéləs|khézhbm], דרומדיק: [mèykəkh-toyéyləs|khézhbm], צפונדיק: [mèkəkh-teyéləs|khézhbm] (ל″ר: …חשבונות [khezhbóynəs], צפונדיק: [khezhbéynəs]).
cost cutting (n.)
(די) עקאָנאָמיזירונג (ל″ר: -ען); (די) הוצאות⸗פאַרקלענערונג [hətsóəs], דרומדיק: [hətsú:əs], צפונדיק: [hətsó(y)əs] (ל″ר: -ען); (די) אָפּשפּאָרונגען (ל″ר).
cost cutting (adj.)
עקאָנאָמיזירנדיק; שפּאָרנדיק; הוצאה⸗שנײַדנדיק [hətsóə], דרומדיק: [hətsú:ə], צפונדיק: [hətsó(y)ə].
cost cutting measures
מיטלען אויף צו פאַרקלענערן די הוצאות [hətsóəs], דרומדיק: [hətsú:əs], צפונדיק: [hətsó(y)əs].
cost effective
פּרײַז⸗פּועלדיק [pràys-póy(ə)l-dik], דרומדיק: [prà:s-póy(ə)l-dik], צפונדיק: [pràys-péy(ə)l-dik].
cost of living
(די) לעבנס⸗קאָסטן (ל″ר); (די) לעבנס⸗הוצאות [lébmz-hətsòəs], דרומדיק: [léybms-(h)ətsù:əs].
cost of living index
(דער) לעבנסקאָסט⸗אינדעקס.
cost overrun
(דער) איבערקאָסט (ל″ר: -ן); (דער) איבערפלוס (ל″ר: -ן); (די) איבערנפּלאַנעדיקע קאָסטן (\הוצאות [hətsóəs], דרומדיק: [hətsú:əs] (ל″ר); (די) איבערגעלאָפענע הוצאות (ל″ר);
{לומדיש; סוחריש; צומאָל הומאָריסטיש:} (די) הוצאות יתירות [hətsòəs-yəséyrəs], דרומדיק: [hətsù:əs-yəsáyrəs].
cost price
(דער) זעלבסטקאָסט⸗פּרײַז (ל″ר: -ן); (דער) קאָסט⸗גלײַכער פּרײַז (ל″ר: -ן); (דער) רווחלאָזער פּרײַז [révəkh], דרומדיק: [réyvəkh].
cost prohibitive
איבערקעסטלעך; אוממעגלעך (\ני(ש)ט⸗גילטיק) צוליבן קאָסט; איבערמאָסלעך טײַער; פאַרבראַקירט איבערן פּרײַז; פאַרשטעלט איבערן פּרײַז (\מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]); קאָסט⸗פּראָהיביטיוו.
cost: above cost
איבערן קרן [kérn], דרומדיק: [kéyrn].
cost: at any cost
פאַר יעדן פּרײַז; ני(ש)ט שייך וואָס ס′קאָסט [sháyəkh];
{פראַזע:} זאָל אונטערגיין די וועלט; אין יעדן פאַל.
cost: at all costs
וויפל ס′זאָל ני(ש)ט אָפּקאָסטן!; זאָל (עס) אַפילו אַ מיליאָן זײַן (\קאָסטן) [afílə]; ני(ש)ט שייך דער פּרײַז [nì(sh)t-sháyəkh]; ס′גייט דאָ ני(ש)ט אין די געלט; אַז ס′גייט ני(ש)ט אינעם פּרײַז; קיין חילוק [khílək] ני(ש)ט די (\דאָס) געלט (\דער פּרײַז \ דער מקח) [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh].
cost: below cost
אונטערן קרן [kérn], דרומדיק: [kéyrn].
?cost: How much does it (/this) cost
וויפל קאָסט עס?; וואָס קאָסט עס?;
{שמועסדיק:} נו, איז וויפל?;
{פראַזעס:} מה יוקר? [?mà-yóykər], צפונדיק: [?mà-yéykər]; מה יקר? [?mà-yókər], דרומדיק: [?(mà-yúkə(r].
Costa Rica
{אָן אַן אַרטיקל, ל″נ) קאָסטאַריקע (אויך: קאָסטאַריקאַ).
Costa Rican (adj.)
קאָסטאַריקיש; קאָסטאַריקאַניש.
Costa Rican (person)
(דער) קאָסטאַריקער (ל″ר: ø); (דער) קאָסטאַריקאַנער (ל″ר: ø);
{מער אינטים; בייגעוודיק:} (די\דער) קאָסטאַריקישע(ר).
costly
טײַער; קעסטלעך; ביוקרדיק [bəyóykər-dik], צפונדיק: [bəyéykər-dik];
{מיט אַן אָנצוהערעניש אויך אויף אַן אינפלאַציע בכלל אינעם אָרט און צײַט:} יקרותדיק [yákrəz-dik].
costume
{אויף טעאַטער, שוישפּיל, פילם:}
(די) בינע⸗קליידער (ל″ר); (די) דראַם⸗קליידער (ל″ר); (די) שוישפּילער⸗הלבשה [halbóshə], דרומדיק: [h)albú:shə)]; (דער) קאָסטיום (ל″ר: -ען);
{אויף אַ באַל אָדער צו פּורים:}
(די) מאַסקאַראַדקע; (די) פּורים⸗קליידער (ל″ר); (דער) קאָסטיום (ל″ר: -ען);(די) ביזשוטעריע
{הערה: „קאָסטיום“, פּאָפּולער אין מערב, פּלאָנטערט זיך אָבער ווײַטער מיטן עלטערן מזרח⸗אייראָפּעאישן זין פון „קאָסטיום“ = ′אָנצוג′ (אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך „אָנסוט“) = ′צוגעפּאַסטע (צי אייגנאַרטיקע) קליידער אין אַ סטיליסטישן קאָמפּלעט (אַשטייגער: הויזן\ספּאָדניצע פּלוס רעקל)′}.
costume ball
(דער) מאַסקאַראַד(ן)⸗באַל (ל″ר: ⸗בעלער; אויך: ⸗באַלן).
costume jewelry
(די) נאָכגעמאַכטע צירונג (\בריליאַנטן);
{אין מזרח אויך:} (די) ביזשוטעריע.
cot
(דאָס\די) בעטל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) באַנק⸗בעטל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) פעלד⸗בעטל (ל″ר: -עך).
cottage
(דאָס\די) שטיבעלע (″ר: -עך); (דאָס\די) שטיבל (ל″ר: -עך) (דאָס\די) הײַזעלע (ל″ר: -עך)
{דער עיקר אין מזרח אייראָפּע; מעגלעך אויך אומעטום וועגן אַ באַדיידענער הילצערנער שטוב:} (די) כאַטע (ל″ר: -ס).
cottage cheese
(דער) צוואָרעך; (דער) טוואָרעך;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער אויך:} (דער) קאָטעדזש; (דער) קאָטעדזש⸗קעז.
cottage industry
(די) היימישע (\שטוביקע) פירמע (ל″ר: -ס); (די\דאָס\דער) היימישע (\שטוביקע) געשעפט (ל″ר: -ן).
cotton (n.)
(דער) באַוול; (דער) באַנוו(י)ל; (די) וואַטע.
cotton (adj.)
באַ(נ)וועלע(ר); באַ(נ)וול⸗.
cotton candy
(די) צוקער⸗וואַטע.
cotton seed oil
(דער) באַוול⸗אייל.
cotton swab
(דאָס\דער) וואַטע⸗שטעקל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) אויער⸗שטעקל (ל″ר: -עך).
couch
(די) סאָפע (ל″ר: -ס); (דער) דיוואַן (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
{דיאַלעקטיש; אַרכעאיש:} (די) קאַנאַפּע (ל″ר: -ס); (די) קושעטקע (ל″ר: -ס).
(.cough (n
(דער) הוסט (ל″ר: -ן);
{דרומדיק דיאַלעקטיש:} (דער) הוס (אויך: היס) [hí:s] (ל″ר: -ן);
{טאָמער דויערנדיק:}
(דאָס\דער) הוסטן.
(.cough (v
הוסטן;
{דרומדיק דיאַלעקטיש:} הוסן [hí:sn].
cough drop
(די) פּאַסטילקע (צום הוסטן) (ל″ר: -ס); (די) הוסט⸗צוקערקע (ל″ר: -ס).
cough medicine
(די) היסט⸗רפואה [húst-rəfùə], דרומדיק: [hís(t)-rəfì:yə] (ל″ר: ⸗רפואות);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער\דאָס) הוסט⸗מיטל (ל″ר: -כן).
cough syrup
(דער) סירופּ צום הוסטן.
(cough up (money, sum
אויסקראַצן (בײַ זיך); אויסוויינען (בײַ זיך);
{מער פאָרמעל:} אויספּועלן בײַ זיך [óys-pòy(ə)ln], צפונדיק: [óys-pèy(ə)ln];
{סלענגיש וואולגאַריש:} אויספּישן מיט.
(.coughing (n
(די) הוסטעניש; (דאָס\דער) הוסטן.
could have
וואָלט געקענט; וואָלט קענען.
(could: it could be (that
קען זײַן (אַז); ס′קען זײַן (אַז); {אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} (ס′)קאָן…;
מעגלעך (אַז); ס′איז מעגלעך (אַז);
לייגט זיך אויפן שכל (אַז) [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; ס′לייגט זיך אויפן שכל (אַז).
(could: it could very well be (that
ס′קען גרײַלעך זײַן (אַז); ס′קען בפירוש זײַן (אַז) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
ס′איז בפירוש מעגלעך (אַז);
ס′לייגט זיך גראַדע אויפן שכל (אַז) [séykhl], דרומדיק: [sáykhl].
couldn’t
האָט (\האָבן) ני(ש)ט געקענט;
{טאָמער דווקא אַ זאַך וואָס פאָדערט קענטעניש צו וויסן:} האָט (\האָבן) ני(ש)ט געיכלט [gəyókhlt], דרומדיק: [gəyúkhlt]; {אַ קאַפּ לומדיש:} זײַנען (\זענען) ני(ש)ט געווען בכח [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh].
could’ve would’ve should’ve
מאַלע וואָס וואָלט געקענט זײַן; איצט(ער) איז פאַרפאַלן; לאחר המעשה איז ני(ש)טאָ וואָס צו ריידן (\רעדן) [l(ə)àkhər-(h)amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]; אײַ, געוועלט⸗געמעגט⸗געקענט (אויך: געוואָלט…).
council
(די) קאָמיסיע (ל″ר: -ס); (דער) ראָט (אויך: ראַט) (ל″ר: -ן);
{טאָמער וועגן אַ געהויבענעם, איבער אַ יידישער קהילה, קהילות, לאַנד וכדומה; צי וועגן אַ ניט⸗יידישן, אַלגעמיינעם, אַוועלכן מען וויל אָפּגעבן אַ באַזונדערן כבוד:}
ועד [và(a)d] צי [v(ə)ád]; דרומדיק: [và:(ə)t] צי [v(ə)á(:)t].
Council of the Four Lands
דער ועד ארבע ארצות [dər-và(ə)d|àrbə-arótsəs]; דרומדיק: [dər-và(ə)t|àrbə-arú:tsəs];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} דער ועד [dər-và(ə)d] צי [dər-v(ə)àd].
councilman
{אין אַמעריקע:}
(דער) קאַונסילמאַן (ל″ר: קאַונסילמענער; קאַונסיללײַט);
{אוניווערסאַליסטיש; היסטאָריש:}
(דער) ראָטמאַן ( (ל″ר: ראָטמענער; ראָטלײַט).
{אין דער יידישער געשיכטע:}
(דער) מענטש פונעם ועד [vá(ə)d] צי [v(ə)ád] (ל″ר: -ן); (דער) חבר הועד [khòvər-(h)avá(ə)d].
councilperson
{אין אַמעריקע:}
(דער) קאַונסילמענטש (ל″ר: קאַונסיללײַט; קאַונסילמענטשן);
{אוניווערסאַליסטיש; היסטאָריש:}
(דער) ראָטמענטש (ל″ר: ראָטמענטשן; ראָטלײַט).
councilwoman
{אין אַמעריקע:}
(די) קאַונסילפרוי (ל″ר: קאַונסילפרויען);
{אוניווערסאַליסטיש; היסטאָריש:}
(די) ראָטפרוי (ל″ר: ראָטפרויען).
(counsel (n.) (attorney
(דער) אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן), ל″נ אויך: (די) אַדוואָקאַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַדוואָקאַטקע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש, אויך מיט שפּאַסיקן גוטן מוט:} (די) אַדוואָקאַטעסע (ל″ר: -ס).
counsel for the defense
(דער) פאַרטיידיקנדיקער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פאַרטייידיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) סניגור [sanéygər], דרומדיק: [sanáygər] (ל″ר: -ס; {נאָכמער לומדיש:} -ים [sanəgóyrəm], צפונדיק: [sanəgéyrəm].
counsel for the prosecution
(דער) באַשולדיקנדיקער אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) באַשולדיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) סניגור [sanéygər], דרומדיק: [sanáygər] (ל″ר: -ס; {נאָכמער לומדיש:} -ים [sanəgóyrəm], צפונדק: [sanəgéyrəm].
(.counsel (v
עצהן [éyts(ə)n], דרומדיק: [áyts(ə)n]; אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm].
counseling (n.)
(די) טעראַפּיע (ל″ר: -ס); (די) טעראַפּעווטישע עצה⸗האַלטונג [éytsə], דרומדיק: [áytsə] (ל″ר: -ען);
(די) עצהניש [éytsə-nish], דרומדיק: [áytsə-nish] (ל″ר: -ן); (די) ראָטעניש (ל″ר: -ן);
{נוסח אַמעריקע:} (די\דער) קאַונסעלינג.
counselor
(דער) קאָנסולטאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קאָנסולטאַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קאָנסולטאַנטקע (ל″ר: -ס);
(דער) עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) עצה⸗געבערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) עצה⸗געבערקע (ל″ר: -ס);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) ראַטגעבער (אויך: ראָטגעבער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(count (n.) (tally
(די) אָפּציילונג (ל″ר: -ען); (דער) (ביז⸗איצטיקער) חשבון [khézhbm].
count (n.) (criminal charge)
(די) קלאַגע (ל″ר: ס; אויך: קלאַגן); (דער) קלאַגע⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) באַשולדיקונגס⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
(count (n.) (nobleman
(דער) גראַף (ל″ר: -ן); (דער) פירשט (ל″ר: -ן);
{דער עיקר וועגן מזרח אייראָפּע:} (דער) פּריץ [pórəts], דרומדיק: [pú:rəts] (ל″ר: -ים [prítsəm]).
(.count (v
{האַלטן אין גאַנג פון דער טואונג:} ציילן; {וואָס⸗ניט⸗איז ספּעציפיש:} איבערציילן; {ציילן און פאַַרענדיקן דעם אַקט פון ציילן, דערגייענדיק דעם חשבון}: אָפּציילן [óptsèyln], דרומדיק: [úptsàyln];
{פראַזעס:} מאַכן דעם חשבון [khézhbm]; זיך אויסחשבונען [óys-khèzhbənən];
{סודותדיקער לשון:} ספרענען [sáfrənən];
{פיגוראַטיוו}: דערגיין אַ טאָלק.
count down
אַוועקציילן; אָפּציילן (צום סוף [sóf]).
count for nothing
זיך רעכענען פאַר גאָרני(ש)ט; זיך בכלל ני(ש)ט רעכענען [bəkhlál]; וואָס מ′רעכנט זיך ני(ש)ט דערמיט בכלל.
Count me in!
איך וויל!; איך בין גרייט!; איך בין מסכים! [máskəm]; איך בין אַ בעלן! [abál(ə)n].
Count me out!
איך וויל ני(ש)ט!; איך בין ני(ש)ט גרייט!; איך בין ני(ש)ט מסכים! [máskəm]; איך בין ני(ש)ט קיין בעלן! [ní(sh)t|kən-bál(ə)n], דרומדיק: [nísh(t)|kən-bá(:)l(ə)n];
{פראַזעס:} ני(ש)ט בײַ מאָטיען!; לא מיט אַן א′! [lóy|mìtanáləf], צפונדיק: [léy|mìtanáləf].
count: Don’t count on it!
פאַרלאָז(ט) זיך ני(ש)ט דערויף (\אַפדערוף)!; קענסט (\איר קענט) זיך אויף דעם ני(ש)ט פאַרלאָזן!;
מ′קען זיך אויף דעם ני(ש)ט פאַרלאָזן!.
count: everyone counts
יעדערער (\איטלעכער \יעדער איינער) רעכנט זיך (\איז וויכטיק).
count: everyone must be counted
יעדן (איטלעכן \ יעדן איינעם) מוז מען אַרײַנרעכענען;
{טאָמער אין זין פון אַ צענזוס:}
(…) דאַרף מען אַרײַננעמען אין דער ציילונג.
count: out for the count
{אין באָקס:} באַוואוסטלאָז ביזן אויסציילן; אויף דר′ערד ביזן אויסציילן;
{פיגוראַטיוו:} אינגאַנצן אַ פאַרטיקע(ר); אויף הײַנט אַ פאַרטיקע(ר);
אינגאַנצן אויסגעמוטשעט; אינגאַנצן אויסגעמאַטערט.
count: that doesn’t count
אָדאָס רעכנט זיך ני(ש)ט; מיט דעם רעכנט מען זיך ני(ש)ט.
count: this will count against him
אָדאָס וועט מען צורעכענען (\פאַררעכענען) קעגן אים.
countability
(די) ציילע(וו)דיקײַט; (דאָס\דער) קענען אָפּציילן.
countable
ציילע(וו)דיק; וואָס מ′קען ציילן; וואָס לאָזט זיך ציילן.
countdown
(די) אַראָפּציילונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּצייל (ל″ר: -ן); די לעצטע ציילונג (ל″ר: -ען).
countenance (n.) (facial expression)
(דער) אויסדרוק פונעם פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm];
(די) מינעלעך פונעם פּנים (ל″ר).
countenance (v.) (tolerate)
(זײַן גרייט) פאַרקוקן (דערלאָזן; פאַרשווײַגן);
{אַרכעאיש:} (פאַר)דולד(יק)ן;
{לומדיש:} (זײַן גרייט) סובל זײַן [sóyvl-zayn], צפונדיק: [séyvl-zayn].
(counter (n.) (in business or home
{אין אַ געשעפט:} (די\דער) צאָלבאַנק; (די\דער) טאָמבאַנק.
(אין שטוב:} (די\דער) אַרבעט⸗באַנק; (די\דער) טיש⸗ברעט.
counter (n.): over the counter medicines (without prescription)
(די) סתם⸗פאַרקויפטע [stam] רפואות [rəfúəs], דרומדיק: [rəfí:əs] (ל″ר);
(די) רעצעפּטלאָזע רפואות (\מעדיצינען); (די) רפואות (\מעדיצינען) אָן אַ רעצעפּט.
(.counter (v
זיך שטעלן אַקעגן; (פּרובירן) אָפּפרעגן; אָפּענטפערן.
-counter
קעגן⸗ (אויך: געגן⸗); („צו אַזאַ פּלאַן דאַרף מען האָבן אַ גוטן קעגן⸗פּלאַן“).
counter to
להיפּוך צו (דעם וואָס) [ləhéypəkh-tsu], דרומדיק: [:ləháypəkh-tsi]; קעגן דעם (וואָס);
{טאָמער באַטאָנענדיק דעם לאָגישן מאָמענט אין אַ דיסקוסיע:} בסתירה מיט (\צו) [bəstíyrə];
counteract
(אַ)קעגנפּועלן [akégn-pòy(ə)ln], דרומדיק: [agéygn-pòy(ə)ln], צפונדיק: [akégn-pèy(ə)ln]; (אַ)קעגנווירקן;
קומען אויף צו פּועלן (\ווירקן) אויף פאַרקערט [póy(ə)ln], צפונדיק: [péy(ə)ln].
counteraction
(די) אַקעגן⸗פּועלונג [akégn-pòyəlung], צפונדיק: [akégn-péyəlung] (ל″ר: -ען); (די) אַקעגן⸗ווירקונג (ל″ר: -ען).
counterargue (v.)
אַקעגנטענהן [akégn-tàynən], דרומדיק: [agéygn-tà:nən]; טענהן אַ(נט)קעגן [táynən], דרומדיק: [tá:nən];
קומען מיט אַ פאַרקערטער טענה (\אַ פאַרקערטן אַרגומענט);
{עמאָטיוו:} קומען מיט אַ פּונקט פאַרקערט (\אַ ס′איז משה קאַפּויער [kapóyər], צפונדיק: [kapéyər]);
{לומדיש:} קומען מיט אַן איפּכא מסתברא [anípkhə-məstàbrə]; {עמאָטיוו, צומאָל קריטיש:} איפּכא⸗מסתבראווען [ìpkhə-məstrábəv(ə)n].
counterargument
(די) קעגן⸗טענה [kégn-tàynə], דרומדיק: [géygn-tà:nə] (ל″ר: ⸗טענות); (די) אַקגעגנדיקע טענה (ל″ר: ⸗טענות);
(דער) קעגן⸗אַרגומענט (ל″ר: -ן); (דער) אַקעגנדיקער אַרגומענט (ל″ר: -ן).
counterattack (n.)
(די) קעגן⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס).
counterattack (v.)
קעגנאַטאַקירן.
counterbalance (n.)
(די) אַקעגנוואָג (ל″ר: -ן); (די\דאָס\דער) קעגנגעוויכט (ל″ר: -ן); (דער) אַקגענבאַלאַנץ (ל″ר: -ן).
counterbalance (v.)
אַקעגנוועגן; קומען אַלץ קעגנוואָג;
אַקעגנבאַלאַנצירן; קומען אַלץ אַקעגנבאַלאַנץ.
counterclockwise
קעגנזייגערדיק; קעגן⸗זייגערווײַז; פאַרקערט צום זייגער.
counterculture
(די) (אַ)קעגנקולטור.
counterespionage
(דער) קעגן⸗שפּיאָנאַזש;
{כלומרשט לומדיש; הומאָריסטיש:} שפּיאָנאַזש בשפּיאָנאַזש [shpìyənázh|bə-shpìyənázh].
counterexample
(דער) קעגן⸗בײַשפּיל (ל″ר: -ן); (דער\אַ) בײַשפּיל אויף פאַרקערט (ל″ר: -ן);
(דער) קעגן⸗משל [kégn-mòshl], דרומדיק: [géygn-mùshl] (ל″ר: קעגן⸗משל פאַלן).
(.counterfactual (n
(דער) וואָס⸗וואָלט⸗געווען (ל″ר: -ס); (די) ני(ש)ט⸗געשטויגנקײַט פון שמועס⸗וועגן;
{מער פאָרמעל:} אַן אומפאַקט (ל″ר: -ן); (דער) קעגנפאַקט (ל″ר: -ן);
{פראַזעס:} אַז די באָבע וואָלט געהאַט אַ באָרד…; {הומאָריסטיש און בײַ טייל וואולגאַריש:} אַז די באָבע וואָלט געהאַט אייער… .
(.counterfeit (n
(די) פאַלשע סחורה [fálshə|skhóyrə], צפונדיק: [fálshə|skhéyrə]; (די) געפעלשטע סחורה; (דער) ני(ש)ט⸗אמתער אַרטיקל [nì(sh)t-éməsər].
(.counterfeit (v
פעלשן; אַליין מאַכן אומלעגאַל; מאַכן פאַלשע… .
counterfeit money
(די\דאָס) פאַלשע געלט; געפעלשטע געלט; (די) אַליינגעמאַכטע געלט.
counterfeiter
(דער) געלט⸗פעלשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער דווקא וועגן מטבעות:} (דער) מינץ⸗פעלשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{איראקניש:} (דער) היימישער געלט⸗מאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
counterinsurgency
{וועגן די מענטשן דערײַן:} (די) אַקעגנדיקע אויפשטענדלער (ל″ר); (די) אַקעגנדיקע רעבעלירער (ל″ר); (די) אַקעגנדיקע מורדים [mórdəm] (ל″ר);
counterintelligence
(דער) קעגן⸗שפּיאָנאַזש;
{כלומרשט לומדיש; הומאָריסטיש:} שפּיאָנאַזש בשפּיאָנאַזש [shpìyənázh|bə-shpìyənázh].
counterintuitive
קעגן דעם פּשוטן שכל [póshətn|séykhl], דרומדיק: [púshətn|sáykhl]; {לומדיש:} קעגן דעם שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r];
קעגן⸗אינטואיטיוו; אַנטי⸗אינטואיטיוו; קאָנטראַ⸗שכלדיק [kòntra-séykhl-dik], דרומדיק: [kòntra-sáykhl-dik].
countermeasures
(די) קעגן⸗מיטלען (ל″ר); (די) (אַ)קעגנדיקע מיטלען (ל″ר).
counter-question
אַ פראַגע אויף אַ פראַגע; אַ קשיא אויף אַ קשיא [akáshə|àfa-káshə];
אַ קעגנפראַגע (ל″ר: -ס; אויך: קעגנפראַגן); אַן אַנטקעגנדיקע פראַגע (\קשיא [káshə] \שאלה [sháylə], דרומדיק: [shá:lə]).
counteroffer (n.)
(דער) אַקעגנדיקער פאָרשלאַג (ל″ר: -ן); (דער) ענטפערנדיקער פאָרשלאַג (ל″ר: -ן).
counteroffer (v.)
קומען מיט אַ צווייטן פאָרשלאַג.
counterpart (n.) (person)
{בייגעוודיק:} (די\דער) פּאַראַלעלע(ר); (די\דער) ענטפערנדיקע(ר); (די\דער) גלײַכשטאַנדיקע(ר); (די\דער) סימעטריש⸗שטייענדיקע(ר).
counterpoint
(דער) קאָנטראַפּונקט (ל″ר: -ן).
counterproductive
קעגנפּראָדוקטיוו; קאָנטראַ⸗פּראָדוקטיוו;
{פראַזע:} ס′עט שאַטן מער ווי ס′עט העלפן.
counterpropaganda
(די) קעגן⸗פּראָפּאַגאַנדע; (די) (אַ)קעגנדיקע פּראָפּאַגאַנדע.
counterproposal
(דער) אַקעגנדיקער פאָרשלאַג (ל″ר: -ן); (דער) ענטפערנדיקער פאָרשלאַג (ל″ר: -ן).
countersuit
(די) קעגן⸗(אָנ)קלאַגע (ל″ר: -ס; אויך: ⸗(אָנ)קלאַגן); (די) ענטפערנדיקע אָנלאָדונג.
counterterrorism (n.)
(דער) קאָנטראַ⸗טעראָריזם; (דער) קעגן⸗טעראָריזם.
counterterrorism (adj.)
קאָנטראַ⸗טעראָריזמדיק; (דער) קעגן⸗טעראָריזמדיק.
countess
(די) גראפינע [grafínə] (ל″ר: -ס); (די) פירשטין (ל″ר: -ס);
{איראָניש צי סאַרקאַסטיש:} (די) גראַפיכע [gráfəkhə] (ל″ר: -ס); (די) פירשטיכע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש:} (די) גרעפין (ל″ר: -ס);
{דער עיקר וועגן מזרח אייראָפּע און אָפטמאָל מער אין זין פון ′אַ גראַפס ווײַב′, איידער אַ גראפינע פאַר⸗זיך:} (די) פּריצטע [prítstə] (ל″ר: -ס); (די) פּריצה [prítsə] (ל″ר: פּריצות); {עמאָטיוו, צומאָל אָפּלאַכעריש:} (די) פּריצעכע (ל′ר: -ס).
countless
ניט אויף איבערצוציילן [nìt-àf-íbərtsətsèyln]; ניט צום ציילן; אומציילעוודיק; אומצאָליק;
{מער ליטעראַריש, פּאָעטיש:} אומצייליק; אָנצאָליק;
{לומדיש:} כחול הים [k(ə)khòl-(h)ayam] (′ווי די זעמדלעך פונעם ים′);
{פראַזע:} ווי אברהם אבינוס שטערן [vi-avròm-ovínuz|shtérn], דרומדיק: [vi:-avrùm-uví:ni:s|shtéyrn] (בראשית ט″ו: ה′).
country (n.) (land, state)
(דאָס\די) לאַנד (ל″ר: לענדער); (די) מדינה [mədí(y)nə] (ל″ר: מדינות).
country (n.) (rural or provincial areas): in the country
אויפן דאָרף; אויפן פּראָווינץ (\אויף דער פּראָווינץ);
{נוסח אַמעריקע:} אין די קאָנטרי (\קאָנטרע);
{בײַ טייל אַרכעאיש; באַטאָנענדיק אַ וואַקאַציע⸗אָרט אויפן פּראָווינץ:} אויף דאַטשע;
{אַרכעאיש:} אויפן לאַנד;
{עמאָטיוו; איראָניש; הומאָריסטיש:} אין די הרי חושך [də-hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [də-(h)ù:rə-khóyshəkh], צפונדיק: [də-hòrə-khéyshəkh] (′אין די פינצטערע בערג);
{היסטאָריש; אין אַמאָליקן מערב יידיש:} אין דער מדינה [ìn-də(r)-m(ə)dí(y)nə];
{הערה: אין אַמאָליקן מערב יידיש, איז „די מדינה“ (די פּראָווינצן) געשטאַנען קעגנאיבער: „דאָס\דער מקום“ (די שטאָט), אַמבאַוואוסטן אין האָלענדישן יידיש אַדאַנק די ווערק פון האַרטאָך ביים (בעהם)}.
country boy / country girl
{בייגעוודיק:} (די\דער) פּראָווינצישע(ר); (די\דער) פּראָווינציעלישע(ר); (די\דער) דאָרפישע(ר);
אַ פּראָווינצישער (\פּראָווינציעלער) טיפּ (ל″ר: -ן);
{דער עיקר בנוגע פאַרצײַטיקע טיפּן אין מזרח אייראָפּע:} (דער\דאָס) דאָרפס⸗יינגל (ל″ר: -עך), ל″נ: (די\דאָס) דאָרפס⸗מיידל (ל″ר: -עך).
country bumpkin
{בייגעוודיק:} אַ קליינשטעטלדיקע(ר); אַ דאָרפישע(ר).
country club
(דער) קאָנטרי⸗קלוב (ל″ר: ⸗ן).
country dweller
{אוניווערסאַל:} אַ דאָרפס⸗מענטש (ל″ר: -ן);
{יידן:} (דער) ישובניק [yəshúv-nik], דרומדיק: [yəshíf-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: ישובניצע [yəshúv-nitsə], דרומדיק: [yəshíf-nitsə] (ל″ר: -ס);
(ניט⸗יידן:} (דער) פּויער (ל″ר: פּויערים [póyərəm], דרומדיק: [pó:(u)ərəm], טייל ד″מ: [púərəm]).
country music
(די) קאָנטרי מוזיק.
country road
(דער) פּראָווינצישער וועג (\טראַקט \שליאַך).
country: a bad country to live in
אַ שרעקלעכ(ע) לאַנד;
{אַ קאפּ לומדיש, אָפטמאָל מיט הומאָר:} אַן ארץ אוכלת יושביה [anérəts|oykhèləs-yoysvého], דרומדיק: [anéyrəts|oykhèyləs-yoysvéy(h)o], צפונדיק: [anérəts|eykhèləs-yeysvého] (′אַ לאַנד וואָס פרעסט אויפעט אירע אײַנוואוינער′ < במדבר י″ג: ל″ב).
(country: in the country (in rural areas, esp. for vacations
אויפן פּראָווינץ (\אויף דער פּראָווינץ); אויף דער נאַטור;
{ליטעראַריש:} אויף דאַטשע;
{אין אַמעריקע און אַנדערשוואו מיט גוטמוטיקן הומאָר:} אין די קאָנטריי (\קאָנטרע) [kóntrə];
{טאָמער מער ספּעציפיצירט:} אין דאָרף; אין וואַלד; אין די בערג; בײַם ים [bam-yám].
countryman
לאַנדסמאַן [lánts-màn], ל″נ (אויך): לאַנדספרוי [lánts-fròy], דרומדיק: [(lánts-frò:(u], טייל ד″מ: [lánts-frù]; (ל″ר: לאַנדסלײַט [lánts-làyt], דרומדיק: [lánts-là:t]).
countryside
די פּראָווינצן (ל″ר).
countryside: in the countryside
אויפן פּראָווינץ (\אויף דער פּראָווינץ); אויף דער נאַטור.
county
{אוניווערסאַל:} (דער) קרײַז (ל″ר: -ן);
{אין מזרח⸗אייראָפּעאישן סטיל:} ראַיאָן (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (די\דער) קאַונטי (ל″ר: -ס); (דער) דיסטריקט (ל″ר: -ן).
county court
(דער\דאָס) קרײַז⸗געריכט (ל″ר: -ן);
{אין מזרח⸗אייראָפּעאישן סטיל:} (דער\דאָס) ראַיאָנישער (\ראַיאָנער) געריכט (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער\דאָס) קאַונטי⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער) דיסטריקט⸗געריכט (ל″ר: -ן).
county line
(די\דאָס\דער) קרײַז(ן)⸗גרענעץ (אויך: ⸗גרעניץ) (ל″ר: -ן);
{אין מזרח⸗אייראָפּעאישן סטיל:} (די\דאָס\דער) ראַיאָנישער (\ראַיאָנער) גרענעץ (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (די\דאָס\דער) קאַונטי⸗גרענעץ (ל″ר: -ן); (די\דאָס\דער) דיסטריקט⸗גרענעץ (ל″ר: -ן).
county seat (main town in a county)
(די) קרײַז⸗שטאָט [kráys-shtòt], דרומדיק: [krá:s-shtù:(ə)t] (ל″ר: ⸗שטעט);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (די) קאַונטי⸗שטאָט (ל″ר: ⸗שטעט); (די) דיסטריקט⸗שטאָט (ל″ר: ⸗שטעט).
{הומאָריסטיש, פאַררופנדיק זיך אויפן צאַרישן רוסלאַנד:} (די) אויעזדנע שטאָט (ל″ר: ⸗שטעט).
(coup (d’état
(דער) קו⸗דעטאַ (ל″ר: -ען); (דער) פּוטש (ל″ר: -ן); (די) מלוכה⸗איבערקערעניש [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə].
coup (big-time success)
אַן אומגעריכטער דערפאָלג; אַ ריכטיקער זיג (\{לומדיש}:} נצחון [nətsókhn], דרומדיק: [nətsúkhn]).
coup: That was a coup!
שוין איינמאָל אַ דערפאָלג! (בײַ טייל חרדים: אַן ערפאָלג); שוין איינמאָל אויפגעטאָן!;
אָט זעסטע (\זעט איר) וואָס איז דאָס מצליח געווען! [matslíyəkh]; אָט הייסט געפּועלט! [gəpóy(ə)lt], צפונדיק: [gəpéy(ə)lt];
{ריידנדיק צום צי וועגן מענטשן גופא:} (שוין איינמאָל) אַ מאַלאַדיעץ! [amàlad(y)éts]; בראַוואָ!; הוראַ!.
coupé
(דער) קופּע [kupéy] (ל″ר: -ען; (דאָס\די) באַן⸗שטיבעלע (ל″ר: -ך).
(couple (n.) (two people living together as partners
אַ פּאָרל (ל″ר: -עך);
{טאָמער דווקא חתונה געהאַט:} אַ (\דער\דאָס) פּאָרפאָלק (ל″ר: פאָרפעלקער; אויך: -ן);
חתונה⸗געהאַטע [khásənə-gəhàtə] (ל″ר).
(couple: a couple (a few
אַ פּאָר; עטלעכע;
(couple: a couple of bucks (in any currency
אַ ביסל געלט; אַ ביסל מזומן [məzúmən], דרומדיק: [məzímən];
{אינטים:} אַ פּאָר רובל; אַ פּאָר טאָלער.
coupon
(דער) קופּאָן (ל″ר: -ען);
{טאָמער פון דער מלוכה אויך:} (דער) טאַלאָן (ל″ר: -ען).
courage
(דער) מוט; (די) באַהאַרצטקײַט; (די) גבורה [gvúrə]; (דער) קוראַזש; (די) בראַווקײַט;
{ליטעראַריש, גיכער וועגן מענשטלעכע סיטואַציעס איידער פיזישע גבורה:} (די) באַהאַרצטקײַט;
{ניט⸗פאָרמעל, טיילמאָל שפּאַסיק, בײַ טראַדיציאָנעלע קרײַזן פאַררעכנט וואולגאַר:} בצים [béytsəm].
courage: have the courage of one’s convictions
האָבן מוט (\באַהאַרצטקײַט \קוראַזש \{סלענגיש וואולגאַריש:{ בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm]} אויספירן אָדאָס וואָס מ′גלייבט.
courageous
מוטיק; באַהאַרצט; גבורהדיק [gvúrədik]; קוראַזשפול; בראַוו; העלדיש;
{ניט⸗פאָרמעל, טיילמאָל שפּאַסיק, אין טראַדיציאָנעלע קרײַזן פאַררעכנט וואולגאַר:} (וואָס) האָט בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm].
{לומדיש:} מיט גבורת הלב [g(ə)vùrəs-(h)alév], דרומדיק: [g(ə)vì:rəs-(h)aléf];
{נאָכמער לומדיש:} אומפּחדימדיק [ùm|p(ə)khódəm-dik], דרומדיק: [ìm|p(ə)khú:dəm-dik]; אומאימהדיק [ùm|éymə-dik], דרומדיק: [ìm|áymə-dik];
{פראַזעס:} מיט (אַ) גבורה אין האַרצן [g(ə)vúrə], דרומדיק: [g(ə)ví:yrə]; אָן קיין שום מורא (פאַר קיינעם ני(ש)ט) [móyrə], צפונדיק: [méyrə]; גרייט אויף קידוש השם (גיין) [kìdəsh-(h)ashém].
courageous person
{בייגעוודיק:} אַ בראַווע(ר); אַ מוטיקע(ר); אַ באַהאַרצטע(ר); אַ העלדישע(ר);
אַ העלד (ל″ר: -ן); אַ בעל⸗גבורה אין האַרצן [abàl-g(ə)vúrə], דרומדיק: [abàl-g(ə)vírə] (ל″ר: בעלי⸗גבורה [bàlə-g(ə)vúrə], דרומדיק: [bàlə-g(ə)ví:rə]).
courageous guys (/people)
אנשי חיל [ànshey-kháy(ə)l], דרומדיק: [ànshey-khá:(y)(ə)l]; בראַווע (\באַהאַרצטע) מענטשן.
courier
(דער) קוריער (ל″ר: -ן); (דער) שליח מיוחד [shlìyəkh-m(ə)yúkhəd], דרומדיק: [shlìyəkh-m(ə)yí:khət].
courier service
(די) קוריער דינסט {ל″ר: -ן).
(course (educational
(דער) קורס (ל″ר: -ן);
{וועגן דעם עצם געגנשטאַנד:} (דער) לימוד [líməd] (ל″ר: לימודים [ləmúdəm], דרומדיק: [ləmí:dəm]);
{אין פאַל ווען עס גייט די רייד וועגן דעם פולן, אַלגעמיינעם לערן⸗פּלאַן, ניט וועגן אַן איינצלנעם קאָמפּאָנענט זײַנעם:} (די) לערן⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
course catalogue
(דער) קאַטאַלאָג פון די קורסן [katalóg], אויך: [katálog] (ל″ר: -ן [katalógn]);
(דאָס\דער) קורסן⸗ביכל (ל″ר: -עך).
course description
(די) באַשרײַבונג פונעם קורס; (די) קורס⸗פּרטים [kúrs-pròtəm], דרומדיק: [kúrs-prù:təm] (ל″ר); (די) קורס⸗באַשרײַבונג (ל″ר: -ען).
course evaluation
(די) אָפּשאַצונג פוננעם קורס (ל″ר: אָפּשאַצונגען); (די) עוואַלואַציע פונעם קורס.
course page (n.) (online)
(דער) קורס⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער); (דאָס\די) קורס⸗זײַטל (ל″ר: -עך).
course: a course of action
אַן אַקטיווער פּלאַן (ל″ר: פּלענער); פּלענער אויף אויסצופירן (ל″ר); פּראַקטישע טואונגען (ל″ר);
{לומדיש:} (די) פּעולהדיקע מעשים [pəúlə-dikə|máysəm], דרומדיק: [pəí(:)lə-dikə|má:səm].
course: as a matter of course
ווי ס′פירט זיך [vìs-fírtsakh] צי [vìs-fírdzakh]; ווי ס′איז במילא דער גאַנג [bəméylə], דרומדיק: [bəmáylə].
course: be blown of course
אַראָפּגעשאַרט פון וועג ווערן; אָפּגעשטויסן פונעם פּלאַן ווערן.
course: be on course
זײַן אויפן ריכטיקן וועג אויף צו; זײַן אַקוראַט געצילט אויף (\צו); זײַן אונטערוועגנס אויף (\צו);
האַלטן וואו מ′דאַרף (אויף צו);
course: core course
(דער) יסוד⸗קורס [yəsót-kùrs] (ל″ר: -ן).
course: crash course
(דער) קרעש⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) כאַפּ⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) אַרײַנגעפּאַקטער קורס (ל″ר: -ן).
course: give a course
געבן אַ קורס; האַלטן אַ קורס; לערנען דעם קורס;
{ליטעראַריש, צום טייל אַרכעאיש:} לייענען אַ קורס.
course: in due course
מיט דער צײַט; אין פּאַסיקן מאָמענט; בײַ אַ פּאַסיקער געלעגנהײַט; אַז ס′וועט זיך מאַכן.
course: in the course of
אין משך פון [méshəkh], דרומדיק: [méyshəkh]; אין גאַנג פון;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} אין פאַרלויף פון.
course: of course
פאַרשטייט זיך [farshtéytsakh] צי [farshtéydzakh], דרומדיק: [farshtáytsakh] צי [farshtáydzakh];
אויף געוויס; אויף זיכער [àv-zíkhər], דרומדיק: [(òv-zí:khə(r].
!course: Of course
אַוודאי! [avádə]; וואָס פאַראַ פראַגע!; פאַרשטייט זיך!; געוויס!; זיכער!;
{אינטעראָגאַטיוון:} וואָדען?; אַ פראַגע?; אַ שאלה? [asháylə], דרומדיק: [ashá:lə]; אַ ספק? [asófək], דרומדיק: [asúfik];
{פראַזעס:} זיכער ווי גאָלד!; ווי איך בין אַ ייד!; ווי ס′איז דאָ אַ גאָט אויף דער וועלט.
course: online course
(דער) אינטערנעטישער קורס (ל″ר: -ן); (דער) ווירטועלער קורס (ל″ר: -ן).
course: take a course
זיך פאַרשרײַבן אויף אַ (\אויפן) קורס (ל″ע: זיך פאַרשריבן…); זיך אויסקלײַבן אַ (\דעם) קורס;
{וואָסאַמאָל מער פאַרשפּרייט:} נעמען אַ קורס.
coursework
(די) קורס⸗אַרבעט; (די) אַקאַדעמישע קורס⸗אַרבעט.
court (n.) (royal; Hasidic)
(דער) הויף (ל″ר: -ן; {אַרכעאיש:} הייפן).
court (adj.) (royal; Hasidic)
הויפיש; הויפס⸗; {אַרכעאיש:} הייפיש.
(court (n.) (of law
{פון די מלוכהשע אַמטן:} (דער\דאָס\די) געריכט (ל″ר: -ן);
{בײַ יידן — אַ רבנישער געריכט:}
(דער) בית⸗דין [bézdn], אויך: [bézn], מער פאָרמעל: [béz-din] (ל″ר: -ס; מער לומדיש: בתי⸗דין [bòtə-dín], דרומדיק: [bù:tə-dín]).
(court (adj.) (of law
{פון די מלוכהשע אַמטן:} געריכטס⸗; געריכטלעכע;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} יורידיש;
{בײַ יידן — אַ רבנישער געריכט:}
פון בית⸗דין [bézdn], אויך: [bézn], מער פאָרמעל: פון די בתי⸗דין [bòtə-dín], דרומדיק: [bù:tə-dín]).
court appearance
(די) באַווײַזונג פאַרן געריכט.
court case
(דער) משפּט [míshpət] (ל″ר: משפּטים [mishpótəm], דרומדיק: [mishpú:təm]);
{דער עיקר אין אַ קאָמערציעלן צי פּערזענלעכן סיכסוך:} (די\דאָס) לאָדעניש (ל″ר -ן).
court interpreter
(דער) געריכט⸗איבערזעצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) בעל⸗מתרגם למשפּט [bàl-m(ə)tárgəm|ləmíshpət] (ל″ר: בעלי⸗מתרגמים [bàlə-m(ə)tárg(ə)məm|ləmíshpət]);
{הומאָריסטיש:} (דער) דאָלמעטשער (ל″ר: ø); (דער) טאָלמעטשער (ל″ר: ø).
court martial
(דער\דאָס\די) אַרמיי⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער\דאָס\די) מיליטער⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער) אַרמייאישער פּראָצעס (ל″ר: -ן); (דער) אַרמיי⸗משפּט [arméy-mìshpət];
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) קאָרט⸗מאַרשאַל.
court of appeals (/appelate court)
(דער\די\דאָס) אַפּעל⸗געריכט (ל″ר: -ן).
court order
(דער) געריכטס⸗באַפעל (ל″ר: -ן); (די) געריכטס⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) קאָרט⸗אָרדער (ל″ר: -ס);
{טאמער וועגן אַ טראַדיציאָנעלן בית⸗דין, צומאָל באַנוצט אויסגעברייטערטערהייט:}
(דער) פּסק בית⸗דין [psàg|bézd(i)n] (ל″ר: פּסקים פון בית⸗דין [psókəm], דרומדיק: [psúkəm]; {מער לומדיש:} פּסקי בית⸗דין [pìskey-bézd(i)n], דרומדיק: [pìskay-bézd(i)n]).
court ordered
געריכט פאַראָרדנט; לויטן באַפעל פון געריכט;
{אַרכעאיש}: געריכט באַפוילן;
{טאָמער וועגן אַ טראַדיציאָנעלן בית⸗דין, צומאָל באַנוצט אויסגעברייטערטערהייט:}
לויטן פּסק בית⸗דין [psàg|bézd(i)n]; {מער לומדיש:} ע″פּ פּסק בית⸗דין [àlpə|psàg-bézd(i)n].
([court of a king (or Hasidic grandrabbi [rebbe
(דער) הויף (ל″ר: -ן); („דעם מלכס הויף“; „דעם רבינס הויף“);
דער חצר המלכות [khatsàr-(h)amálkhəs].
court papers
(די) געריכטס⸗פּאַפּירן (ל″ר);
{אָָפּלאַכעריש:} (די) געריכטישע פּאַפּירעלעך (ל″ר).
court reporter
(דער) געריכט⸗סטענאָגראַף (ל″ר: -ן); (דער) געריכט⸗⸗רעפּאָרטער (ל″ר: רעפּאָרטאָרן); (דער) פּראָטאָקאָל⸗שרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
court: pack the court
פאַרמערן די צאָל ריכטער פונעם געריכט;
{טאָמער ביטולדיק:} אָנשטאָפּן דעם (\די) געריכט.
court (v. trans.) (romantically)
פּרואוון ווערן ראָמאַנטיש מיט; נאָכלויפן ראָמאַנטיש; פאַרמעסטן זיך אויף ליבע מיט;פּרואוון אין ליבע מיט;
{מער היימיש און עמאָטיוו:} זיך שדכענען צו [shát-khənən]; זיך שאַרן צו; זיך פּוצן צו; אוכאַזשעווען נאָך; אַרומפּאַדען אַרום; אַרומוויליען אַרום;
court disaster
{פראַזעס:} זיך שפּילן מיט פײַער; קריכן אין פײַער אַרײַן; זיך אַרײַנלאָזן מיטן טײַוול; אַרײַנקריכן אין אַ ס(י)כסוך מיטן ס.מ. [síkhsəkh-mìtn|sàməkh-mém] (< סיטרא מסאבותא [sítrə|məsòavúsə], דרומדיק: [sítrə|məsì:aví:sə] — דער שטן).
court: district court
(דער\דאָס\די) קרײַז⸗געריכט (ל″ר: -ן).
court: high court
(דער\דאָס\די) הויך⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער\דאָס\די) הויכע(ר) געריכט (ל″ר: -ן).
court: small claims court
(דער\דאָס\די) קליין⸗געריכט (ל″ר: -ן); (דער\דאָס\די) קליינע(ר) געריכט (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש:} (דער\דאָס\די) קליין⸗געריכט (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} (דער\דאָס\די) געריכט פאַר קלענערע תביעות [tfíyəs] (ל″ר: -ן);
courteous
איידל; העפלעך; ריטעריש; בתרבותדיק [bətárbəz-dik];
{לומדיש:} בנימוסדיק [bəníməz-dik].
courtesy
(די) איידלקײַט; (די) העפלעכקײַט; (די) בתרבותדיקײַט [bətárbəz-dəkàyt].
courtesy of
אַדאַנק; דורך; בײַ דער מיטהילף פון;
{לומדיש:} ע″פּ טובת [àlpə-tóyvəs], צפונדיק: [àlpə-téyvəs].
courtesy: as a courtesy
פון העפלעכקײַט (\איידלקײַט \פרײַנדלעכקײַט) וועגן; ווי אַ זשעסט; אַלץ (\אַלס) זשעסט.
courthouse
(דאָס\די) געריכט⸗הויז (ל″ר: ⸗הײַזער).
courtier
(דער) הויפלינג (ל″ר: -ען); (דער) הויפסמאַן (ל″ר: הויפסלײַט);
{אָפּלאַכעריש:} (דער) הויפספּאַרשוין (ל″ר: -ען), ל″נ (אויך): הויפספּאַרשוינטע (ל″ר: -ס).
courting: they are courting
זיי גייען אַרומעט; זיי גייען צוזאַמען; זיי אוכאַזשעווען זיך; זיי ראָמאַנצירן זיך;
{אומפאָרמעל הומאָריסטיש:} זיי שפּילן זיך אין קוצעניו מוצעניו;
{פראַזעס:} זיי האַלטן זיך בײַ די הענט; זיי וואָרקען ווי די טײַבעלעך; זיי קוקן זיך אין די אויגן; זיי גייען אונטער דער האַנט.
courtroom
(דער) געריכט (ל″ר: -ן); (דער) געריכט⸗זאַל (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) חדר המשפּט [khèydər-(h)amíshpət], דרומדיק: [khàydər-(h)amíshpət] (ל″ר: חדרי משפּט [khàdrey-míshpət], דרומדיק: [khàdray-míshpət]).
courtship
(די) ראָמאַנצירונג; (די) אוכאַזשעוואונג; (די) פאַרליבונגס⸗תקופה [tkùfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə];
(דאָס\דער) ראָמאַנצירן זיך; (דאָס\דער) אוכאַזשעווען זיך; (דאָס\דער) איינער דעם אַנדערן אוכאַזשעווען; (דאָס\דער) אַרומגיין צוזאַמען;
{עמאָטיוו:} (די) צושאַרונג⸗צײַט; (די) צושדכענונג⸗צײַט [tsú-shàtkhənung-tsàyt], דרומדיק: [tsí:-shàtkhənunk-tsà:t]; (די) פּוצונגס⸗צײַט;
{הומאָריסטיש:} (די) קוצעניו⸗מוצעניו צײַט.
courtyard
(דער) הויף (ל″ר: -ן).
courtyard of the synagogue
(דער) שול⸗הויף [shúl-hòyf], דרומדיק: [shí:l-hòyf], צפונדיק: [shúl-hèyf];
{מער אינטים:} [shúləf], דרומדיק: [shí:ləf];
{הערה א: מ′נוצט די פּרעפּאָזיציע „אויף“: „אויפן שולהויף“};
{הערה ב: וויל מען בכתב איבערגעבן די אינטימע פאָרמע, איז עס: „אויפן שולעף“ [afn-shúləf], דרומדיק: [ofn-shí:ləf]}.
couscous
(דער) קוסקוס.
cousin
(דער\די) שוועסטערקינד [shvestərkínd]; (דער) קוזין [kuzín] אָדער [kúzn], ל″נ: (די) קוזינע [kuzínə];
{ווען אָפּגערוקט אין אַ דור אָדער דורות:}
גליד שוועסטערקינד = צווייטער קוזין, גליד⸗גליד שווערסטערקינד = דריטער קוזין, וכו′; {„גליד געשוועסטערקינד“ און ווײַטער נוצט מען אויף צו באַצייכענען „די ווײַטערע קרובים“ בכלל; {וועגן אַן אָפּגערוקטן אין אַ צווייטן אָדער דריטן דור:} שני בשני [shéynə|bəshéynə], דרומדיק: [sháynə|bəsháynə] (′אַ צווייטער מיט אַ צווייטן′); שני בשלישי [shéynə|bəshlíshə] (′אַ צווייטער מיט אַ דריטן′) וכו′.
{פראַזע; הומאָריסטיש:} די גרינע קוזינע {וועגן קרובים פון אַנדערע לעדנער, בפרט מזרח אייראָפּע, אָנגעפאָרענע אויף באַזעצן זיך}.
covalent bond
(דער) קאָ⸗וואַלענטער בונד.
covenant
(דער) בונד⸗הסכם [búnd-hèskəm] (ל″ר: -ס); (דער) אָפּמאַך⸗בונד (ל″ר: -ן);
(דער) אייביקער אָפּמאַך (ל″ר: -ן);
(Covenant (in Christianity
(דער) קריסטלעכער בונד;
{לומדיש:} (דער) ברית הנוצרים [bris-(h)anótsrəm];
{מיסיאָנעריש:} (דער\די) ברית חדשה [brìs-khadóshə], דרומדיק: [brìs-khadú:shə].
Covenant (in Judaism)
דער ברית [dər-brís]; (דער) ברית אברהם אבינו [brís|avròm-ovínu], דרומדיק: [:brís|avrù:(ə)m-uví:ni]; (דער) ברית בין הבתרים [brìs-bèyn-hab(ə)sórəm], דרומדיק: [brìs-bàyn-hab(ə)sú:rəm];
{טאָמער וועגן אַן אַנדער ברית אין תנ″ך:}
דער ברית פון…;
דער ברית נח [brìs-nóyəkh], צפונדיק: [brìs-néyəkh];
דער ברית אהרן [brìs-árn]; דער ברית כהנים [brìs-koy(h)ánəm], צפונדיק: [brìs-key(h)ánəm];
דער ברית דוד [brìz-dóvəd], דרומדיק: [brìz-dúvət].
(.cover (n
(דאָס\דער) דעקל (ל″ר: -עך); (דער) צודעק (ל″ר: -ן) (דער) דעקצו.
cover (n.) (of book or magazine)
{פון אַ בוך:} (דער) טאָוול (ל″ר: -ען); (די) הילע (ל″ר: -ס);
{חסידיש:} (דאָס) דעקל (ל″ר: -עך);
{הערה: בײַ טייל איז פאַראַן אַ חילוק צווישן אַ פיזישן טאָוול (אַמאָפטסטן גייט די רייד וועגן אַ האַרטן, אָבער לאו דווקא) און דעם אינהאַלט פון דער הילע (דיזײַן, טעקסט, אילוסטראַציעס)}.
(cover (n.) (deceptive ruse
אַ דיווערסיע (ל″ר: -ס); אַן אָפּווענדונגס⸗טאַקטיק.
(.cover (with) (v
צודעקן; פאַרמאַכן; איבערדעקן; פאַרדעקן;
{וואָס ס′שיט זיך:} באַשיטן מיט;
{פליסיקײַטן:} באַגיסן מיט;
{טאָמער לשם פאַרטיידיקונג:} באַשירעמען מיט; פאַרטיידיקן מיט.
cover (v.) (include, take care of, be responsible for)
דעקן; אַרײַננעמען; אַכטונג געבן אויף;
{לומדיש:} כולל זײַן [kóyləl-zayn], צפונדיק: [kéyləl-zayn].
cover (journalistically or thematically)
אַרומנעמען; זיך אָפּגעבן מיט; באַהאַנדלען; רעפּאָרטירן (\שרײַבן \טראַנסמיטירן) וועגן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} דעקן.
cover charge
(די\דאָס) אײַנטריט⸗געלט; (די\דאָס) אַרײַנגיי⸗געלט.
cover for (substitute for, e.g. colleague)
פאַרבײַטן (ל″ע: פאַרביטן); דעקן פאַרן צווייטן; פאַרנעמען דאָס (\דעם) אָרט פון; דורכפירן יענעמס אַרבעט;
{לומדיש:} ממלא מקום זײַן [məmàlə-mókəm-zayn], דרומדיק: [məmàlə-múkəm-za:n].
cover in
אײַנהילן אין; באַדעקן מיט.
cover letter
(דער) באַגלייט⸗בריוו (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ן).
cover up
פאַרבאַהאַלטן; פאַרהוילן; איבערדעקן;
{פראַזע:} פאַרדעקן און פאַרשטעקן.
cover: from cover to cover
פון איין טאָוול ביזן אַנדערן; מטאָוול לטאָוול; מדעסקע לדעסקע; פון אָנהייב ביזן סוף [sóf].
cover: Take cover!
באַהאַלטן זיך!; גיכער, מיטן קאָפּ אַראָפּ!; אַראָפּ אַראָפּ!.
cover: under separate cover
באַזונדער (געשיקט); געשיקט באַזונדער; אין אַ צווייטער שיקונג;
{טאָמער דווקא דורך פּאָסט:} אין אַ באַזונדערן קאָנווערט.
coverage (by media etc)
(די) מעדיאַ⸗באַהאַנדלונג; (די) פּרעסע⸗באַהאַנדלונג.
coverage (insurance)
(די) סטראַכאָווקע⸗דעקונג; (די) אַקטיווע (\גילטיקע) סטראַכאָווקע (\פאַרזיכערונג);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) דעקונג.
covered in blood
פאַרגאָסן מיט בלוט; באַדעקט מיט בלוט; אינגאַנצן פאַרבלוטיקט.
covered in glory
אײַנגעהילט אין כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].
covered wagon
(די) בויד; (דאָס\די) בײַדל (ל″ר: -עך)
covert
סעקרעטנע(ר); סודותדיק [sóydəz-dik], צפונדיק: [séydəz-dik]; געהיימעדיק;
{וועגן שפּיאָנאַזש⸗ענינים אויך:} קאָווערטיש.
covertly
סעקרעטנע; סודותדיקערהייט [sòydəz-dikərhéyt], צפונדיק: [sèydəz-dikərhéyt]; געהיים;
{וועגן שפּיאָנאַזש⸗ענינים אויך:} קאָווערטישדיק.
cover-up
(די) פאַרדעקונגס⸗מאַכאַרײַקע (ל″ר: -ס); (די) פאַרדעקונגס⸗קאָנספּיראַציע (ל″ר: -ס).
covet
באַגערן; לעכצן נאָך; אויסגיין נאָך; גאַרן;
{עמאָטיוו:} חלשן נאָך [kháləshn]; {וואולגאַריש:} פּגרן נאָך [péygərn], דרומדיק: [páygərn];
{מער אין זין פון קנאה:}
זײַן שטאַרק אייפערזיכטיק (אויך: אײַפערזיכטיק); שטאַרק מקנא זײַן [məkánə-zayn];
{לומדיש; פראַזע:} עובר זײַן אויפן לא תחמוד [òyvər-zayn|afn-lòy-sákhmoyd], דרומדיק: [òyvə(r)-za:n|ofn-lòy-sákhmoyt], צפונדיק: [èyvər-zayn|afn-lèy-sákhmeyd].
coveted
באַגערט; געגאַרט; געלעכצט.
covid 19
(דער) קאָוויד-19 ווירוס; קאָוויד; (דער) קאַראָנאַ⸗ווירוס; (די) קאַראָנע;
covid: long covid
(דער) לאַנגער קאָוויד(-19); (די) לאַנגע קאַראָנע;
{שמועסשפּראַך:} די לאַנגע כאָלעריע.
cow
(די) בהמה [b(ə)héymə], דרומדיק: [b(ə)háymə]; (ל″ר: בהמות);
{הערה: „בהמה“ באַנוצט וועגן אַ מענטשן איז אַ זידלוואָרט וועגן אַ ניט⸗קלוגן, ניט⸗אינטעליגענטן פּאַרשוין, סײַ אויף אַ מאַנסביל סײַ אויף אַ פרוי; טאָמער אַ מאַנסביל: אָדער מען מײַדט אויסעט קאָנסטרוקציעס מיטן באַשטימטן אַרטיקל, אָדער מען נוצט בפירוש: „דער בהמה“};
(די) קו (ל″ר: קי; {דרומדיק דיאַלעקטיש: -ען);
{הערה: אין די דרומדיקע דיאַלעקטן אַוואו אַלע אַלטע [u] קלאַנגען זײַנען אַריבער אויף [i] קלאַנגען, איז במילא ניט שייך האַלטן אַז יחיד און רבים וועלן בלײַבן אייביק אידענטיש; די חרדישע גרונט⸗פאָרמע פונעם ל″ר — [kíyən], שרײַבט זיך בײַ הײַנטיקן טאָג סײַ „קוען“ סײַ „קיען“}.
cow: heavier, fatter cow
אַ בהמה גסה [ab(ə)hèymə-gásə], דרומדיק: [ab(ə)hàymə-gásə] (ל″ר: בהמות גסות) {אויך ווי אַ באַליידיקונג אויף אַ מענטשן};
{הערה: בײַ טייל גילט דאָס ניט, ווײַל „בהמה גסה“ ווערט מער פּינקטלעך באַטראַכט ווי די קאַטעגאָריע פון אַ קו אָדער אַן אָקס, להיפּוך צו אַ „בהמה דקה“ אויף אַ שעפּס אָדער ציג}.
coward
{מיט שטאַרקן ביטול:} (דער) טרוס (ל″ר: -ן); {מער נייטראַל:} (דער) פּחדן [pághdn] (ל″ר: פּחדנים [paghdónəm], דרומדיק: [paghdú:nəm];
{בייגעוודיק:} אַ טרוסעוואַטע(ר); אַ פּחדנישע(ר) [(apagh-dónishə(r], דרומדיק: [(apagh-dú:nishə(r]; אַן אומשדרהדיקע(ר) [(ùm-shédrə-dikə(r], דרומדיק: [(ìm-shédrə-dikə(r];
אַ העלד אין גאַטקעס (ל″ר: העלדן); אַ טרוס; אַ האָז (ל″ר: -ן);
{סלענגיש:} אַ בעזשדרהניק [ab(y)ès-shédrə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ בעזשדרהניצע [ab(y)ès-shédrə-nitsə] (ל″ר: -ס); (דער) טכויר (ל″ר: -ן).
{וואולגאַריש:} אַ באַמאַכער (\אַ באַפּישער) אין די הויזן;
{פראַזעס:} אַ שטרויענער קאָזאַק (ל″ר: -ן); אַ העלד פון שכם [sh-khém] (< שופטים ט′).
cowardice
(די) פּחדנישקײַט [paghdónish-kàyt], דרומדיק: [paghdú:nish-kàyt];
(די\דאָס\דער) פּחדנות [pagh-dónəs], דרומדיק: [pagh-dú:nəs];
{סלענגיש און בשעת מעשה ליטעראַריש:} (די) טכוירנשאַפט;
{ליטעראַריש, גיכער וועגן מענשטלעכע סיטואַציעס איידער פיזישע גבורה:} (די) אומבאַהאַרצטקײַט.
cowardly
טרוסעוואַטע(ר); טרוסיש; מוטלאָז(יק); גבורהלאָז [gvúrə-lòz], דרומדיק: [gví:rə-lòS]; קליינמוטיק; שוואַכמוטיק; אָנמוטיק;
{אַ קאַפּ לומדיש:} פּחדנותדיק [paghdónəz-dik], דרומדיק: [paghdú:nəz-dik]; פּחדניש [paghdónish], דרומדיק: [paghdú:nish];
{נאָכמער לומדיש:} רך⸗לביק [ràkh-lévik]; {פּרעדיקאַטיוו:} חסר גבורה [khòsər-gvúrə], דרומדיק: [khù:sə(r)-gví:rə];
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} אָן בצים [ón|béytsəm], דרומדיק: [ún|báytsəm]; בצימלאָז [béytsəm-lòz], דרומדיק: [báytsəm-lòs].
cowboy
(דער) קאַובאָי (ל″ר: -ס);
{הומאָריסטיש צי איראָניש:} (דער\דאָס) קו⸗יינגל (ל″ר: -עך);
{אין מעטאַפאָרישן זין פון אַ ניט (פולשטענדיק) קוואַליפיצירטן (כלומרשדיקן) בעל⸗מלאכה אין אַוועלכן⸗ניט⸗איז פאַך:}
(דער) פּאַרטאַטשניק (ל″ר: -עס); (דער) בראַקמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) הינקעדיקער שנײַדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
cow pox
(די) קיאישע פּאָן (ל″ר); (די) קו⸗פּאָקן.
cow shed
(דער) קו⸗שטאַל (ל″ר: -ן); (דער) קיאישער שטאַל (ל″ר: -ן).
Cowl, Carl (Kovl, Kalmen) (1900-1997)
קלמן קאָוול [kálmən|kóvl];
געבאָרן: דולוט (מינעסאָטע); געשטאָרבן: ברוקלין הײַטס;
{הערה א: אין משך פון זומער⸗פּראָגראַמען אין ניו⸗יאָרק און אָקספאָרד צווישן די זיבעציקער און נײַנציקער יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, איז ווי⸗ניט⸗איז אוסגעוואַקסן בײַ „דורות“ סטודענטן דער באַגריף „קלמנותדיק“ [kalmónəz-dik], דרומדיק: [kalmú:nəz-dik] (אויך: „קלמניש“) אויף אַ ריי שיינע און אומפאַרגעסלעכע שטריכן פונעם באַליבטן יידישיסט וואָס האָט אין די גבורות⸗יאָרן זײַנע באַוויזן אינספּירירן צו אויפטוען אויפן געביט פון יידיש אַ סך יוגנטלעכע פון די פאַרשיידנאַרטיקסטע קרײַזן. וואו ס′האָבן זיך אין אַ קלאַס געיאַוועט מער ווי איין קלמן, איז בעת מעשה אויסגעוואַקסן דער ל″ר: קלמנים [kalmónəm], דרומדיק: [kalmú:nəm]};
{הערה ב: אַ סברא, אַז דער נאָמען „קלמן“, וואָס שטאַמט פון דער משפּחה קלונימוס פון סאַמע אור⸗בראשיתדיקן אשכנז, און איז פאַריידישט געוואָרן לויטן משקל פון באַקאַנטן און שעפעריש⸗פּראָדוקטיוון אַראַמיש⸗שטאַמיקן משקל אויף יידיש (CCCən ← CCCon; למשל: „בדחן“, „גדלן“, „למדן“ וכו′), איז —דאָס עלטסטע באַקאַנטע וואָרט אויף לשון יידיש. וועגן די ווערטער אין דער סעריע וואָס זײַנען אויפגעקומען אין תחום פון יידיש גופא זע יודל מאַרקס קלאַסישע אַרבעט, „יידיש⸗העברעאישע און העברעאיש⸗יידישע נײַשאַפונגען“ (אין „שמואל ניגער בוך“, רעד. שלמה ביקל און לייבוש לעהרער, ייוואָ, נ.י. 1958, זז. 124–157, דאָרטן גופא 133–138). וועגן דער מיינונג, אַז „קלמן“ איז דאָס עלטסטע וואָרט אויף יידיש, זע בײַם מחבר פון ווערטערבוך אין „אַלגעמיינעם זשורנאַל“ (רעדאַגירט פון י.י. יעקבסאָן) פון 26טן אויגוסט 2005, ז. 9. נאָר וואָדען, דעם אמת זאָגנדיק, איז פאַראַן נאָך אַ קאַנדידאַט אויפן מעמד פון עלטסטן וואָרט, דהיינו: ז ל מ ן. מער דעוועגן אין „אַלגעמיינעם זשורנאַל“ פון 27טן יאַנואַר 2006, ז. 7}.
coworker
(דער) מיטאַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) מיטאַרבעטערין (ל″ר: -ס);
(דער) קאָלעגע [kolégə] (ל″ר: -ס; אויך: קאָלעגן), ל″נ (אויך): (די) קאָלעגין [kolég(i)n] (ל″ר: -ס).
coy
{אין זין פון אַ כלומרשטיקער שעמעוודיקײַט:}
שפּילעוודיק⸗שעמעוודיק; שעמעוודיק⸗פאַרשטעלעריש;
כלומרשט⸗שעמעוודיק [klóymərsht], צפונדיק: [kléymərsht]; כלומרשט⸗עניוותדיק [anívəz-dik];
פאַר אַ שעמעוודיקן (\שעמעוודיקע(ר)) פאַרשטעלט; מיט אַ שטילקײַט פאַרמאַסקירט;
{לומדיש:} לכאורה עניוותדיק [ləkh(ə)óyrə|anívəz-dik] צפונדיק: [ləkh(ə)éyrə|anívəz-dik]; אויך: [ləkh(ə)úrə], דרומדיק: [ləkh(ə)í:rə];
{אין זין פון אַ שפּילעוודיקער אומקלאָרקײַט:}
האַלבמוילעדיק; שפּילעוודיק⸗אומקלאָר; חנעוודיק פאַרטונקלט [khénəv-dik]; עלעגאַנטיש ני(ש)ט⸗ענטפערנדיק; קאָקעטיש מיט אומקלאָרקײַט; מיט שיינע דיבורים און ווייניק חידושים [dibúrəm], דרומדיק: [dibí:rəm]; [khidúshəm], דרומדיק: [khidíshəm].
coyote
(די) קאָיאָטע (ל″ר: -ס); (דער) קאָיאָטע⸗וואָלף (ל″ר: ⸗וועלף); (דער) אַמעריקאַנער וואָלף (ל″ר: …וועלף).
coziness
(די) היימישקײַט; (די) היימישע וואַרעמקײַט; (די) געמיטלעכקײַט; (די) אינדערהיימעדיקײַט.
cozy
היימיש; היימיש⸗וואַרעם; געמיטלעך; אינדערהיימעדיק.
CPA (certified public accountant)
(דער) צערטיפיצירטער בוכהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקיש אויך: -ס).
Crab (astrol.)
מזל סרטן [màzl-sártn].
crab (n.)
(דער) קראַב (ל″ר: -ן);
{הערה: צוליבן באַנוץ אַלץ נאָמען פון דער קראַנקײַט, פאַר קיינעם ניט געדאַכט, איז „ראַק“ אויפן בעל⸗חי שטאַרק זעלטן געוואָרן}.
crabby person (/crab)
אַ מרוק (ל″ר: -עס), ל″נ (אויך): אַ מרוקעכע (ל″ר: -ס); אַ כמוראַק (ל″ר: -עס), ל″נ: אַ כמוראַטשקע (ל″ר: -ס);
אַ זויער⸗פּנים [azóyər-pònəm], דרומדיק: [azó:(u)ə(r)-pù:nəm] (ל″ר: ⸗פּנימער [(pèynəmə(r], דרומדיק: [pènəmər]); אַ זויערדיקע צורה [tsúrə], דרומדיק: [tsí:rə];
{באַטאָנענדיק באַקלאָגערישקײַט:}
אַ קלאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), אַ קלאָגערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} אַ קלאָגערקע (ל″ר: -ס);
אַ בורטשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), אַ בורטשערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} אַ בורטשערקע (ל″ר: -ס);
אַ וואָרטשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), אַ וואָררטשערין (ל″ר: -ס), {מער עמאָטיוו:} אַ וואָרטשערקע (ל″ר: -ס);
אַן אייביקער בעל⸗טענות [bàl-táynəs], דרומדיק: [bàl-tá:nəs] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]);
{נוסח אַמעריקע:} איינער אַ קאָמפּליינער.
(.crack (n
(דער) שפּאַלט (ל″ר: -ן); (די) שפּאַרע (ל″ר: -ס).
(crack (cocaine
(דער) קראַק; (דער) קראַק⸗קאָקיין.
crack (cocaine) addict
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאָקיין⸗אַדיקטע(ר); (די\דער) קאָקיין⸗באַנומענע(ר).
crack (cocaine) addiction
(די) קאָקיין⸗אַדיקציע; (די) קאָקיין⸗באַנומענקײַט.
(.crack (v
צעשפּאַלטן; צעקנאַקן.
crack down on
{פראַזעס:} זיך נעמען (ערנסט) דערגיין אַ טאָלק מיט; זיך נעמען מאַכן אַ סוף מיט [asóf]; באַווײַזן ווער איז דאָ באַלעבאָס; זיך נעמען מיט הענט און מיט פיס צו; אַ סוף מאַכן מיטן תוהו ובוהו דאָרטן [tòyə-vóyə], צפונדיק: [tèyə-véyə].
crack up laughing
צעזעצט ווערן לאַכנדיק; נעמען קײַכן פאַר (\פון) געלעכטער.
crack: at the crack of dawn
בײַם (\צום) קאַיאָר; בײַם סאַמע באַגינען;
{לומדיש:} כאור הבוקר [k(ə)òr-(h)abóykər], צפונדיק: [k(ə)(y)òr-(h)abóykər], אויך: [kaòr-(h)abóykər], צפונדיק: [k(a)(y)òr-(h)abóykər]; כעלות השחר [k(ə)àloys-(h)ashákhər], צפונדיק: [k(ə)àleys-(h)ashákhər];
{וועגן אורשפּרונג פון „קאַיאָר“ זע אין דער הערה בײַם סימן dawn}.
crackdown
אַן ערנסטע טאָלק⸗דערגייאונג (ל″ר: -ען); (די) רעוויזיע⸗אַקציע (ל″ר: -ס); (די) פּאָליצייאישע (\אַדמיניסטראַטיווע) אינטערווענץ (ל″ר: -ן); (די) אָנפאַלונג (אויף פאַרברעכערישקײַט) (\מיסברויכן).
cracked skin
(די) געשפּאָלטענע הויט.
cracked up: it’s not all it’s cracked up to be
ס′איז ני(ש)ט אַזוי אײַ⸗אײַ⸗אײַ ווי מ′גיט איבער; מאַלע וואָס מען דערציילט; די וואָר איז ני(ש)ט אַזוי גאָר⸗גאָר; פונדערנאָענטן איז (פאָרט) ני(ש)ט פונדערווײַטן.
cracker
(דער) ביסקוויט (ל″ר: -ן).
crackhead
(דער) קראַקאָמאַן (ל″ר: -ען; אויך: -עס), ל″נ: (די) קראַקאָמאַניכע (ל″ר: -ס);
(דער) קאָקיין⸗קאָפּ (ל″ר: ⸗קעפּ).
cracking: get cracking
זיך פאַרקאַטשען (\פאַרקאַשערן) די אַרבל; זיך נעמען דערצו אויף אַן אמת [àfanéməs], דרומדיק: [òfanéməs].
crackling (n.)
(דער\דאָס\די) געקנאַקל; (די\דאָס) קנאַקלערײַ;
{אַרכעאיש; ליטעראַריש:} (די\דאָס) געכראָכטשערײַ; (די) קריסטעניש;
{נוסח אַמעריקע:} (דער\די) קראַקלינג.
(cracklings (Jewish variant of the dish
גריבענעס (ל″ר) {שטיקלעך פון טיף געבראָטענער צי אָפּגעפּרעגלטער גענדזענער (אָדער הינערשער) הױט מיט שמאַלץ און ציבעלעס; אויך:} גריווענעס; גריוון.
(.Cracow (n
קראָקע [krókə] {ל″נ}; {בײַ קראָקעווער גופא}: [krúkə]}.
(.Cracow (adj
{אומבייגעוודיק:} קראָקעווער [krókəvər] (בײַ קראָקעווער גופא: [krúkəvər]).
crackpot (n.)
אַ משוגעתן⸗טרײַבער [am(ə)shugásn-tràybər], דרומדיק: [(am(ə)shigásn-trà:bə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ בעל ווילדע חלומות [abàl|víldə-khalóyməs], צפונדיק: [abàl|víldə-khaléyməs]; אַ פּוסטער דרייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַן אײַנגערעדטער אויפטוער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ דרייקאָפּ מיט אײַנפעלער (\אײַנפאַלן) (ל″ר: דרייקעפּ…); אַ חכם שטותים [akhòkhəm-shtúsəm], דרומדיק: [akhùkhəm-shtí:səm];
{מיט היסטאָרישע אָנרופן:} אַ חכם פון דער מה נשתנה [akhókhəm|fundər-mà-nishtánə], דרומדיק: [akhúkhəm|fundə(r)-mà-nishtánə]; אַ כעל(ע)מער דערפינדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} אַ (ריכטיקער) קרעקפּאָט; {בייגעוודיק:} אַ קרעקפּאָטישער (ממש [máməsh]).
crackpot (adj.)
משוגעתדיק [məshugá(ə)z-dik], דרומדיק: [məshigá:(ə)z-dik]; ני(ש)ט⸗געשטויגענע(ר) ני(ש)ט⸗געפלויגענע(ר); פון פינגער אַרויסגעזויגענע(ר); ווילד⸗אויסגעטראַכט;
הייבט⸗זיך⸗ני(ש)ט⸗אָנעדיק [héyptsakh-nì(sh)tónədik] צי [héybdzakh-nì(sh)tónədik]; דרומדיק: [háyptsakh-nìsh(t)ú:nədik] צי [héybdzakh-nìsh(t)ónədik];
{נוסח אַמעריקע:} קרעקפּאָטיש; קרעפּאָטעדיק; קרעקפּאָטנמעסיק.
(.cradle (n
(די) וויג (ל″ר: -ן); (דאָס\די) וויגל (ל″ר: -עך)
{צאַרטלעך, אינטים:} (דאָס\די) וויגעלע (ל″ר: -ך).
(.cradle (v
אײַנוויגן; וויגן.
(.craft (n
(די) מלאכה [m(ə)lókhə], דרומדיק: [m(ə)lúkhə] (ל″ר: מלאכות); (די) געניטשאַפט (ל″ר: -ן); (די) פאַך⸗אַרבעט (ל″ר: -ן);
{ווערטל:} אַ מלאכה איז אַ מלוכה [amlókhə|iz-amlúkhə], דרומדיק: [amlúkhə|iz-amlí:khə].
craft (n.) ship
(די) שיף (ל″ר: -ן).
(.craft (v
מאַכן; אויספורעמען; אויסגעשטאַלטיקן.
craftiness
(די) כיטרעקײַט; (די) פאַרשפּיצטקײַט; (די) ממזרישע שטיק [mámzərishə]; (די) שלויאיקײַט; (די) פיפיקײַט; (די) געשיקטקײַט; (די) געשײַטקײַט; (די) כלומרשטיקײַט [klóymərsh-dəkàyt], צפונדיק: [kléymərsh-dəkàyt];
{לומדיש:} (די) לפּנימדיק [ləpónəm-dəkàyt],דרומדיק: [ləpú:nəm-dəkàyt];
{פראַזעס:} פון לבנס חדר [fun-lóvnz|khéydər], דרומדיק: [(fin-lúvns|kháydə(r]; {לומדיש:} ערום כנחש [órum|kanókhəsh], דרומדיק: [ú:rim|kanúkhəsh] (כיטרע ווי דער שלאַנג < בראשית ג′: א′).
craftsman
(דער) בעל⸗מלאכה [bal-m(ə)lókhə], דרומדיק: [bal-m(ə)lúkhə] (ל″ר: -ס; אויך: בעל⸗מלאכות [bal-m(ə)lókhəs], דרומדיק: [bal-m(ə)lúkhəs]; {לומדיש:} בעלי⸗מלאכה [bàlə-m(ə)lókhə], דרומדיק: [bàlə-m(ə)lúkhə];
(דער) פאַכמאַן (ל″ר: פאַכלײַט);
{טאָמער דווקא אין זין פון האַנטאַרבעט⸗מלאכה, אויך:} (דער) האַנטווערקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
craftsmanship
(די) בעל⸗מלאכהשאַפט [bàl-m(ə)lókhə-shàft], דרומדיק: [bàl-m(ə)lúkhə-shàft]; (די) בעל⸗מלאכהשקײַט [bàl-m(ə)lókhəsh-kàyt], דרומדיק: [bàl-m(ə)lúkhəsh-kàyt]; (די) מײַסטערשאַפט; (די) פאַכמענערישקײַט; (די) האַנטווערקערישקײַט.
crafty
כיטרעוואַטע; פאַרשפּיצט; ממזריש [mámzərish]; שלויאיק; פיפיק; געשיקט; געשײַט; כלומרשטעוואַטע [klòymərsht-əvátə], צפונדיק: [klèymərsht-əvátə];
{לומדיש:} לפּנימדיק [ləpónəm-dik],דרומדיק: [ləpú:nəm-dik];
{פראַזעס:} פון לבנס חדר [fun-lóvnz|khéydər], דרומדיק: [(fin-lúvns|kháydə(r]; {לומדיש:} ערום כנחש [órum|kanókhəsh], דרומדיק: [ú:rim|kanúkhəsh] (כיטרע ווי דער שלאַנג < בראשית ג′: א′).
craggy (of face or person)
קנייטשעדיק עלעגאַנטיש; עלעגאַנטיש פאַרעלטערנדיק; שטיינערמעסיק; פאַרעלטערט חנעוודיק [khénəv-dik]; שטייניק⸗פעלדזיק.
cram (before examination)
זיך אָנאַרבעטן אין דער לעצטער רגע [régə], דרומדיק: [réygə] (\מינוט); זיך אינטענסיוו צוגרייטן האַרט פאַרן עקזאַמען; זיך אָנלערנען ביים סאַמע סוף [sóf].
crammed (with)
אָנגעשטאָפּט; אָנגעפּיקעוועט; אָנגעפּראָפּט; איבערגעפּאַקט; אָנגעפּאַקעוועט;
{דיאַלעקטיש:} אָנגעשפּיגעוועט; אָנגעטאַסעוועט; אָנגעדאָפּטשע(ווע)ט; אָנגעטאָפּטשע(ווע)ט.
cramp (n.)
(דער) קראַמפּ (ל″ר: -ן) (די\דער) ווייטיק⸗שפּיז (ל″ר: -ן).
(someone’s style) cramp (v.)
אָפּהאַקן יענעם די פליגל; פאַרענגערן יענעם; פאַרבלאָקירן יענעם.
(די) ברוסניצע [brúsnitsə] (ל″ר: -ס); (די) ברוסלינע [brəslínə] (ל″ר: -ס);
{דיאַלעקטיש, אַרכעאיש:} (די) זשורעכלינע [zhurəkhlínə] (ל″ר: -ס).
(crane (machine
(די) הייב⸗מאַשין (ל″ר: -ען); (דער) קראַן (ל″ר: -ען).
cranial
קראַניאַל; שאַרבנדיק; שאַרבן⸗.
crank (n.) (person)
{אין זין פון אַן אומבאַהאָלפענעם בעל⸗מלאכה:}
(דער) פּאַרטאַטש(ניק) (ל″ר: -עס); (דער) טאַנדעטניק (ל″ר: -עס); (דער) לאַטוטניק (ל″ר: -עס); (דער) בראַקמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין זין פון אַ באַשטענדיקן באַקלאָגער:}
אַ בורטשער; אַ בולבער; אַ באָלבער; אַ קוועטשער; אַ קלאָגער; אַ קלאָגנזוכער.
{אין זין פון א מאָדנעם מענטשן מיט פאַנטאַזירונגען:}
אַ בעל⸗משוגעתן [abàl-məshugásn], דרומדיק: [abàl-məshigásn]; אַ מאָדנער באַרימער; אַן אײַנגערעדטער גאַנצער קנאַקער; אַ תנא קמא [atànə-kámə] פון משוגעים⸗הויז [məshəgóy(ə)m-hòyz], דרומדיק: [məshəgú:(ə)m-hò:(u)(ə)s]; סתם אַ טשודאַק [stám]; אַ קרענק פון קרענקנלאַנד; גאָטס אַ געשעכעניש.
crank up
אָנדרייען; אָנציען;
{פיגוראַטיוו:}
ממשותדיק פאַרגרעסערן (\פאַרמערן) [mamóshəz-dik], דרומדיק: [mamú:shəz-dik]; אויפדרייען; צעגוזמאנען [tsəgúzmənən], דרומדיק: [tsəgízmənən]; לאָזן אויך גיך אויסוואַקסן.
cranky: be cranky
בורטשען; בולבען; באָלבען; (זיך) קוועטשן; גלאַט באַקלאָגן זיך; זוכן קלאָגן.
crap (n.) (nonsense, vlgr., slng.)
שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר); נאַרישקײַטן (ל″ר); פּוסטע דיבורים [pústə|dəbúrəm], דרומדיק: [pístə|dəbí:rəm] (ל″ר); אידיאָטסווע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} סתם (אָנ)געבאַרעט (\באַלאַמוטשעט \(אָנ)געפּויקט \(אָנ)געפּלוידערט \(אָנ)געגראַגערט \(אָנ)געפּויקט [stám].
crap (n.) (excrement, vlgr., slng.)
{וואולגאַריש:} (דער\דאָס) דרעק;
{אַ קאַפּ פאַרלינדערט:} (די\דאָס) אָפּפאַלעכץ; (דער) טינוף [tínəf]; (דער\די\דאָס) טינופת [tinóyfəs], צפונדיק: [tinéyfəs];
{אָנשטענדיק:} (דער) אָפּפאַל; (די\דער) צואה [tsóyə], צפונדיק: [tséyə]; (דער) צאת [tséys], דרומדיק: [tsáys].
crap (v.) (defacate, vlgr., slng.)
{וואולגאַריש:} זיך אויסקאַקן; {נאָכמער וואולגאַריש:} קאַקן;
{אַ קאַפּ פאַרלינדערט:} אָנמאַכן;
{אָנשטענדיק:} האָבן דעם מאָגן; {ניט ספּעציפיצירט:} גיין אין קלאָזעט; גיין אין בית כסא [bèys-kísə], דרומדיק: [bàys-kísə]; גיין וואו דער קיסר גייט אַליין [kéysər], דרומדיק: [(káysə(r].
crappy (low quality, truly not nice, slng.)
דרעקיש; חזיריש [kházərish]; חזירימדיק [khazéyrəm-dik], דרומדיק: [khazáyrəm-dik]; עקלהאַפט(יק); עקלדיק;
{גיכער וועגן מענטשלעכער האַנדלונג:} פּאַסקודנע; כאָלער(י)עדיק; מיאוס [míyəs].
crash (n.) (accident)
{טאָמער ברייטער גערעדט אַן אומגליקספאַל מיט אַ טראַנספּאָרט⸗מיטל:}
{דער עיקר אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) אָוואַריע;
{דער עיקר אין מערב:} (דער) אַקצידענט [aktsidént];
{טאָמער זייער ערנסט\טראַגיש:} (דער) אומגליק(ס)פאַל;
{טראַדיציאָנעלער יידיש וואָרט, הײַנט שיער ניט אַרכעאיש אין אָט דעם זין, פונדעסטוועגן ליטעראַריש באַנוצט און באַליבט בײַ יודעי חן אין דער יידישער לינגוויסטיק}: (ַדי) סיבה [síbə] (ל″ר: סיבות);
{לומדיש, דער עיקר אין ל″ר:} מקרים רעים [mìkrəm-ró(y)əm], דרומדיק: [mìkrəm-rú:əm] (ל″ר);
❊
{טאָמער באַטאָנענדיק דעם צונויפשטויס ממש:}
(דער) קראַך (ל″ר: -ן).
(crash (n.) (economic
(דער) עקאָנאָמישער (\פינאַנציעלער) קראַך (ל″ר: -ן);
(די) עקאָנאָמישע (\פינאַנציעלע) פּלאַצונג (ל″ר: -ען);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער ) קריזיס (ל″ר: -ן).
(crash (v.) (have a serious accident
האָבן אַ קראַך; האָבן אַן אָוואַריע; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} האָבן אַן אַקצידענט.
(crash (v.) (go to get some sleep
(מוזן) גיין זיך לייגן (\אָפּרוען).
(crash (v.) (of a computer/internet program
פּלאַצן; קראַכן; באָמבירן;
{טאָמער דווקא וועגן דער גליווערונג פונעם עקראַן:} זיך פאַרגליווערן.
(crash (v.) (come uninvited
זיך יאַווען אומפאַרבעטענערהייט; זיך באַווײַזן ניט⸗אײַנגעלאַדענערהייט;
אַרײַנקריכן אָן אַן אײַנלאַדונג.
crash course
(דער) קרעש⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) כאַפּ⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) אַרײַנגעפּאַקטער קורס (ל″ר: -ן).
crash diet
(די) גיך⸗עקסטרעמע דיעטע (ל″ר: -ס).
crash helmet
(דער) קראַך⸗העלמעט (ל″ר: -ן); (דער) קאָפּדעקער (ל″ר: -ס).
crash landing
(די) קראַך⸗לאַנדונג (ל″ר: -ען); (די) נויטפאַל⸗לאַנדונג (ל″ר: -ען).
crash site
(דער\דאָס) קראַך⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער\דאָס) אָוואַריע⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער\דאָס) אָאומגליק(ס)⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
crashproof
קראַך⸗פאַרטיידיקט.
crass
גראָב; גראָביאַנסק; גראָבעריונג(ער)יש; אומבאַטעמט⸗אומבאַטראַכט [ùm-batámt], דרומדיק: [ìm-batámt];
{מיטן צײַט⸗עלעמענט:} געכאַפּט⸗פאַרגרעבט; געכאַפּט און באַטראַכט; גיך און גראָב;
{אַ קאַפּ פאַרלינדערט:} אומאיידל; ני(ש)ט⸗אָנשטענדיק; אומבתרבותדיק [ùm-bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm-bətárbəz-dik].
crate (n.)
(דער) פּאַק⸗קאַסטן (ל″ר: -ס); (דער) סחורה⸗קאַסטן [skhóyrə], דרומדיק: [skhéyrə] (ל″ר: -ס).
crater (n.)
(דער) קראַטער (ל″ר: -ס).
Crater (n.) (astron.)
(דער) בעכער (אין הימל).
crater (v.) (tank, fail dramatically)
{פראַזעס:} אַזוי ריכטיק (אַ)דורכפאַלן; האָבן י ע נ ע מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə].
(.crave (v
גלוסטן; באַגערן; לעכצן; גאַרן; אויסגיין; דאָרשטן.
(.craving (n
(די) באַגערעניש (ל″ר: -ן); (די) לעכצעניש (ל″ר: -ן); (די) אויסגייעניש; (די) פאַרדאָרשטיקײַט;
{לומדיש; וועגן העכערע וועלענישן:} (די) השתוקקות [həsh-tóykəkəs], צפונדיק: [həsh-téykəkəs].
(.crawl (n
(די) קריכעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) קריכן.
(crawl (n.) (swim stroke
(דער) קלאַפטער.
(.crawl (v
קריכן.
crayon
(די) פאַרב⸗פּענע (ל″ר: -ס); (דאָס\די\דער) פאַרביקע קרײַדל (ל″ר: -עך).
craze (fad)
די נײַע משוגעת אין שטאָט [məshəgás]; די נײַסטע מאָדע; סתם אַ מאָדע [stam];
(די) כאַפּ⸗מאָדע (ל″ר: -ס); (די) כאַפּלאַפּישע מאָדע; (די) יאַווע⸗זיך מאָדע (ל″ר: -ס);
אַ האָב⸗מיר און זײַטס⸗מיר מאָדע (ל″ר: -ס);
(די\דער) מאָדע⸗משוגעת [məshugàs], דרומדיק: [məshigàs] (ל″ר: -ן);
{נוסח אַמעריקע:} אַ פעד⸗מאָדע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ מאָדע⸗שגעון [shəgòən], דרומדיק: [shəgù:ən] (ל″ר: ⸗שגעונות [shəgòynəs], צפונדיק: [shəgèynəs]); אַ משוגעת לדבר אחד [am(ə)shugás|lədòvər-ékhod], דרומדיק: [am(ə)shigás|lədùvə(r)-ékhot] (ל″ר: -ן).
crazed
(ווי) אַראָפּ פון זינען; (ווי) משוגע געמאַכט [məshúgə], דרומדיק: [məshígə].
crazily
משוגענערהייט [məshùgənər-héyt], דרומדיק: [məshìgənər-háyt]; משוגענערווײַז [məshúgənər-vàyz], דרומדיק: [məshígənə-và:s];
{לומדיש:} חסד⸗דעהדיק [khòsər-déyə-dik], דרומדיק: [khùsə(r)-dáyə-dik] שגעונדיק [shəgó(y)ən-dik], דרומדיק: [shəgú:ən-dik];
{ליטעראַריש:} וואַנזיניק.
craziness
(די\דאָס\דער) משוגעת [məshəgás], {מער פאָרמעל:} [məshugá(y)(ə)s], דרומדיק: [məshigá:(ə)s]; (דער) שגעון [shəgó(y)ən], דרומדיק: [shəgú:ən].
crazy
משוגע [m(ə)shúgə], דרומדיק: [m(ə)shígə]. {אין דער אַדיעקטיווישער קאָנסטרוקציע באַווײַזט זיך דער פאַרבינד⸗נון וואָרט⸗אויס, למשל:} „אַ משוגענער מאַן“, „די משוגענע געדאַנקען“ וכו′;
דול; צעדולט; באַנומען; פאַרריקט; וואַנזיניק; מטורפדיק [m(ə)túrev-dik]; חסר⸗דעה [khòsər-déyə], דרומדיק: [khù:sə(r)-déyə]; מבוהל [m(ə)vú(h)əl], דרומדיק: [m(ə)ví:(h)əl];
{פראַזעס:} אַראָפ פון זינען; אַראָפּ פון די רעלסן; פריש און געזונט און משוגע; משוגע אויפן גאַנצן קאָפּ.
crazy idea
{דער עיקר אין טאָגטעגלעכן לעבן:} אַ משוגעת [am(ə)shùgás], דרומדיק: [am(ə)shìgá:(ə)s]; אַ משוגענער אײַנפאַל [məshúgənər], דרומדיק: [məshígənər]; אַ ווילדער אײַנפאַל;
{פאַראיידלט:} אַ משונהדיקער אײַנפאַל [məshúnə-dikər], דרומדיק: [(məshínə-dikə(r];
{אין פאַלן פון אַ ריכטיק משוגענעם געדאַנק:} אַ שגעון [ashigóən], דרומדיק [ashigú:ən], צפונדיק: [ashigó(y)ən]; אַ טירוף! [atírəf]; אַ וואַנזין; אַ וואַנזיניקײַט.
crazy person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) משוגענע(ר) [(m(ə)shúgənə(r], דרומדיק: [(m(ə)shígənə(r]; (אַ\די\דער) מטורפדיקע(ר) [mətúrəv-dikə(r], דרומדיק: [mətírəv-dikə(r]; (אַ\די\דער) צעדרייטע(ר); (אַ\די\דער) צעחושטע(ר) [(tsəkhúshtə(r], דרומדיק: [(tsəkhíshtə(r];
(אַ\דער) מטורף [m(ə)túrəf], ל″נ: (די) מטורפטע [m(ə)túrəftə], מטורפת [m(ə)turéfəs], {עמפאַטיש:} מטורפתטע [m(ə)turéfəstə]; (אַ\דער) חושים [khúshəm], דרומדיק: [khíshəm].
crazy: be crazy about
זײַן משוגע פאַרליבט (\פאַרכאַפּט \פאַרכישופט [far-kíshəft] \באַצויבערט) פון [m(ə)shúgə], דרומדיק: [m(ə)shígə].
(crazy: drive crazy (annoy or badger
פאַרדייען אַ קאָפּ; פאַרדרייען דעם קאָפּ (צפונדיק: …די קאָפּ); האַקן (עמעצן) אַ טשײַניק; אָנלייגן זיך (אויף); פאַרפּלאָנטערן; האַקן אין קאָפּ אַרײַן; זיך אָנזעצן (אויף); ווערן אַ נודניק (בײַ);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} מאַכן משוגע [məshúgə], דרומדיק: [məshígə].
crazy: go crazy
משוגע ווערן [m(ə)shúgə], דרומדיק: [m(ə)shígə]; מטורף ווערן [mətúrəv-vèrn], דרומדיק: [mətí:rəv-vèyrn]; (גיין) אַראָפּ פון זינען; (גיין) אַראָפּ פון די רעלסן; {אין דרומדיקע דיאַלעקטן אויך:} פאַרריקט ווערן;
{לומדיש:} יצא מדעתו ווערן [yòtso-mədá(a)toy-vèrn], דרומדיק: [yù:tsu:-mədá(a)toy-vèyrn] (ל″ע: … געוואָרן).
(.creak (v
סקריפּען; סקריטשען; סקריען; ריפּען.
creak creak
כרייק כרייק; קרייק קרייק; סקריפּ סקריפּ.
creaking (n.)
(די) סקריפּעניש (ל″ר: -ן); (די) סקריפּערײַ (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) סקריפּען.
(cream (n.) (for skin
(דער) קרעם (ל″ר: -ען); (דער) זאַלב (ל″ר: -ן); {דיאַלעקטיש:} (די) מאַסט; (אויך) מאַסץ.
(cream (n.) (dairy product
(די) סמעטענע;
{טאָמער דווקא זיסע:} (דער) שמאַנט.
cream of
(די) סמעטענע פון.
cream of the crop
(דאָס\די) בעסטע שבבעסטע [béstə|she-bəbéstə];
(דאָס\די) אייבערשטע פון שטײַסל; די סמעטענע פון…;
{לומדיש:} (די) שופרא דשופרא [shúfrə|dəshúfrə], דרומדיק: [shífrə-dəshífrə];
cream off
אַראָפּנעמען די (גאַנצע) סמעטענע.
cream soda
(די) קרעם⸗סאָדע;
{נוסח אַמעריקע:} (די) קרים⸗סאָדע.
creamy
קרעמעדיק.
(.crease (n
(דער) קנייטש (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין פּנים אויך:} (דער) רונצל (ל″ר: -ען).
(.crease (v
צעקנייטשן.
creased
צעקנייטשט;
{טאָמער אין פּנים אויך:} צערונצלט.
(.create (v. intrans
שאַפן;
{פראַזעס:} פאַרנעמען זיך מיט יצירה [yətsírə]; זײַן אַ בעל⸗יצירה [bal-yətsírə]; אָפּגעבן זיך מיט שעפערישקײַט (\ שאַפונג).
(.create (v. trans
באַשאַפן;
{לומדיש:} יוצר זײַן [yóytsər]; צפונדיק: [yéytsər];
{קאַבאַליסטיש:} שאַפן יש⸗מאין [yesh-m(ə)áyin] ′שאַפן אַ יש אויס גאָרנישניט′
creation
(די) באַשאַפונג (ל″ר: -ען); (דער) באַשאַף (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש, מיט גרויס אַכטונג:} (די) יצירה [yətsírə];
{לומדיש קאַבאַליסטיש:} אַ יש⸗מאין [ayèsh-məáyən] (′אַוואָס⸗ניט⸗איז פון גאָרנישטניט′).
(Creation of the World (/Universe
{אוניווערסאַל:}
(דער) וועלט⸗באַשאַף;
{בײַ יידן:}
בריאת העולם [brìyəs-ho-óyləm], דרומדיק: [brìyəs-hu:-óyləm], צפונדיק: [brìyəs-ho-éylom]; יצירת העולם [yətsìyəs-ho-óyləm], דרומדיק: [yətsìyrəs-hu:-óyləm], צפונדיק: [yətsìyrəs-ho-éylom]; די יצירה [diy(ə)tsíyrə];
{קאַבאַליסטיש:} מעשה בראשית [màysə|bréyshəs], דרומדיק: [mà:sə|bráyshəs].
Creation: The Six Days of Creation
די ששת ימי בראשית [shèyshəs-yəmèy|bréyshəs], דרומדיק: [shàyshəs-yəmày|bráyshəs];
{טאָמער אין אַ סעקולערן, ליטעראַרישן צי אוניווערסאַליסטישן גײַסט:}
די זעקס טעג פון וועלט⸗באַשאַף (\⸗באַשאַפונג).
creationism
(דער) באַשאַפעריזם; (דער) גלויבן אין אַ באַשאַפונג פונעם אוניווערס (\פון דער וועלט); (דער) קרעאַציאָניזם;
{לומדיש:} (די) אמונה בבורא עולם [əmùnə|bəbòyrə-óyləm], דרומדיק: [əmìnə|bəbòyrə-óyləm], צפונדיק: [əmùnə|bəbèyrə-éylom].
creationist
באַשעפעריסטיש; באַשעפער⸗גלייבנדיק (\⸗גלויבנדיק \גלייבעריש); קרעאַציאָניסטיש;
{לומדיש:} ע″פּ בריאת העולם [àlpə|brìyəs-ho-óyləm], דרומדיק: [àlpə|brìyəs-(h)u:-óyləm], צפונדיק: [àlpə|brìyəs-ho-éylom].
creative
שעפעריש; שאַפעריש;
{לומדיש:} בעל⸗יצירהדיק [bàl-yətsíyrə-dik]; חומר⸗ביד⸗היוצרדיק [khòymər|b(ə)yàd-(h)ayóytsər-dik], צפונדיק: [khèymər|b(ə)yàd-(h)ayéytsər-dik].
creative accountant
(דער) שעפערישער בוכהאַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שעפערישע באַכהאַלטערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) …בוכהאַלטערקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש; איראָניש:} (דער) בעל⸗המצאהדיקער בעל⸗החשבונות [bàl-hamtsóədikər|bàl-(h)akhezhbóynəs], דרומדיק: [bàl-(h)amtsú:ədikə(r)|bàl-(h)akhezhbóynəs], צפונדיק: [bàl-hamtsó(y)ədikər|bàl-(h)akhezhbéynəs].
creative accounting
(די) שעפערישע בוכהאַלטערײַ (\חשבון⸗פירונג [khézhbm-fìyrung], דרומדיק: [khézhbm-fì:rink];
{איראָניש:} (די) בעל⸗המצאהדיקע חשבון⸗פירערײַ [bàl-hamtsóədikə|khèzhbm-fiyrəráy],
דרומדיק: [bàl-(h)amtsú:ədikə|khèzhbm-fi:rərá:].
creative industries
שעפערישע אונטערנעמונגען (ל″ר).
creative writing
(דאָס\דער) שעפערישע(ר) (\ליטעראַרישע(ר)) שרײַבן;
(די) שעפערישע (\ליטעראַרישע) שרײַב⸗אַרבעט;
{לומדיש:} (די) כתיבת יצירה [ksì(y)vəs-yətsíyrə]; (די) מלאכת המחבר [m(ə)lèkhəs-(h)am(ə)khábər], דרומדיק: [(m(ə)lèykhəs-(h)am(ə)khábə(r].
creativity
(די) שעפערישקײַט (אויך: שאַפערישקײַט);
{לומדיש:} (דער) כח יצירה [kòyəkh-yətsíyrə], צפונדיק: [kèyəkh-yətsíyrə]; (די) בעל⸗יצירהדיקײַט [bàl-yətsíyrə-dəkàyt].
creativity: pangs (/pains /torments) of creativity (/creation)
די לײַדענישן פון שעפערישקײַט (\שאַפערישקײַט) (ל″ר);
{לומדיש:} (די) חבלי יצירה [khèvlə-yətsíyrə], {מער פאָרמעל:} [khèvley-yətsíyrə], דרומדיק: [khèvlay-yətsí:rə].
Creator
דער באַשאַפער (פון דער וועלט);
{לומדיש:} דער בורא [bóyrə], צפונדיק: [béyrə]; דער בורא עולם [bòyrə-óyləm], צפונדיק: [bèyrə-éylom]; דער בורא שמים וארץ [bóyrə|shomàyəm-vo-órəts], דרומדיק: [bóyrə|shumà:()yəm-vu:-ú:rəts], צפונדיק: [béyrə|shomàyəm-vo-órəts];
{פילאָסאָפיש:} דער גורם ראשון [gòyrəm-ríyshn], צפונדיק: [gèyrəm-ríshn].
creature
(די) באַשעפעניש (ל″ר: -ן);
{אָפטמאָל עמאָטיוו צי נעגאַטיוו טאָמער וועגן אַ מענטשנקינד:}
(די) בריאה [bríyə] (ל″ר: ברואים [brúəm], דרומדיק: [bríyəm]; אויך: בריאות [bríyəs]);
{טאָמער וועגן אַ באַוועגלעכער באַשעפעניש אויסער אַ מענטשן:}
{דער) בעל חי [bàl-kháy] (ל″ר: בעלי חיים [bàlə-kháyəm]); (די) חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]).
creature of habit
אַ מענטש מיט פעסטע געוויינטשאַפטן (\געוואוינהײַטן \רגילותן [rəgí(y)ləsn]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) רעגלמעסיקע(ר); (די\דער) דאָסזעלבע⸗טוענדיקע(ר); (די\דער) נאָכאַנאַנדיקע(ר); (די\דער) רגילותדיקע(ר) [rəgí(y)ləz-dikər].
credence
(די) גלייבע(וו)דיקײַט; (די) גלייבווערדיקײַט (\גלויבווירדיקײַט); אַן ערנסטע אויפנעמונג (\באַקלערונג \באַטראַכטונג).
credence: gain credence
נעמען האָבן אַ האַפט בײַ לײַטן; באַקומען אַ גלייבע(וו)דיקײַט בײַם עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; נעמען אָנגענומען ווערן; זיך אָננעמען.
credence: give credence
אָננעמען אַלץ גלייבע(וו)דיק (גלייבלעך \גלייבהאַפטיק); אָננעמען פאַר גוט געלט; אָננעמען פאַר (מעגלעך) אמתדיק [éməz-dik].
credentials
{גופא:} (די) קוואַליפיקאַציעס (ל″ר); (די) געניטשאַפטן;
{דאָקומענט(ן):} די קוואַליפיציר⸗דאָקומענטן; {אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} די פּאַפּירן.
credibility
(די) גלייבעוודיקײַט; (די) גלייבלעכקײַט; (די) גלייבווערדיקײַט (\גלויבווירדיקײַט).
credibility gap
(דער) גלייבעוודיקײַט⸗דורכפאַל (ל″ר: -ן);(די) גלייבונג⸗קלעם (ל″ר: -ען); (דער) צוטרוי⸗קריזיס (ל″ר: -ן).
credibility: lack of credibility
(דער) אויספעל פון גלייבעוודיקײַט; (דער) דוחק אין צוטרוי [dóykhək], צפונדיק: [déykhək].
credible
גלייבעוודיק; גלייבלעך; גלייבווערדיק (\גלויבווירדיק).
credible alternative
אַ ברירה מיט האַפטיקײַט [bréyrə]; דרומדיק: [bráyrə]; אַן איבערצײַגעוודיקער אַלטערנאַטיוו.
credible evidence
(די) גלייבלעכע ראיות (\דערווײַזונגען \באַווײַזן) [ráyəs] (ל″ר); (די) גלייבלעכע עווידענץ;
{פראַזע; אָן אַן אַרטיקל:} ראיות (\דערווײַזונגען \באַווײַזן) אויף וועלכע מ′קען זיך פאַרלאָזן (\{לומדיש:} זיך סומך זײַן [zəkh-sóyməgh-zayn], צפונדיק: [zəkh-séyməgh-zayn]).
credible threat
אַ גלייבהאַפטיקע געפאַר (ל″ר: -ן); אַ גלייבלעכער סטראַשאַק (ל″ר: -עס);
אַ סכנה מיט וועלכער מ′דאַרף זיך רעכענען [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə].
credit (n.) (acknowledgment for achievements)
(דער) קרעדיט [krədít], צומאָל אויך: [krédit]; (די) אָנערקענונג; (די) כבוד⸗אָפּגעבונג [kóvəd-òbgèbung], דרומדיק: [kúvət-ùbgèybink].
credit (n.) (academic unit)
(דער) קרעדיט [krədít] (ל″ר: -ן); (דער) קרעדיט⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) פּונקט (ל″ר: -ן).
credit (n.) (from the bank etc)
(דער) באָרג⸗קרעדיט; (דער) אויסלײַ⸗קרעדיט;
{ספּעציפיצירט:} (דער) באַנק⸗קרעדיט; (דער) קראָם⸗קרעדיט; (דער) קאַרטל⸗קרעדיט;
{טאָמער באַטאָנענדיק דעם פאַקטאָר פון צײַט:} (דער) קרעדיט⸗טערמין (ל″ר: -ען); {לומדיש:} (דער\די) זמן⸗הלוואה [zmàn-(h)alvóə], דרומדיק: [zmàn-(h)alvú:ə].
credit (n.) (human asset to institution etc.)
אַ פאַרדינסטפולע פיגור; אַ מענטש וואָס ברענגט פאַרדינסטן (\כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvət]; אַ מענטש וואָס שטעלט מיט זיך פאָר אויפטוען (\פאַרדינסטן \אַ באַרײַכערונג \פּראָגרעס \דערפאָלג).
credit (v.) (acknowledge)
אָפּגעבן (עמעצן) דעם פאַרדינטן קרעדיט;
{אין אַקאַדעמישן און ליטעראַרישן זין:}
אַקרעדיטירן; בפירוש דערמאָנען [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
{פראַזע:} אָפּגעבן (\אָנווײַזן) דעם בשם אמרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].
credit card
(דער\דאָס) קרעדיט⸗קאַרטל (ל″ר: -עך);
{עמאָטיוו:} (דאָס\דער) קאַרטעלע (ל″ר: -ך).
credit course
(דער) קרעדיט(ן)⸗קורס (ל″ר: -ן); (דער) קורס אויף קרעדיטן (\פּונקטן) (ל″ר: -ן).
credit crunch
(די) קרעדיט⸗קלעם (ל″ר: -ען);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) קרעדיט קראָנטש.
credit history
(די) קרעדיט⸗געשיכטע; (דער) קרעדיט⸗רעקאָרד.
credit limit
(דער) קרעדיט⸗דאַך; (דער) קרעדיט⸗מאַקסימום;
{עמאָטיוו, אַז ס′קלאָר פונעם קאָנטעקסט אין וואָס ס′גייט די רייד:} (דער) עד⸗כאן [àt-kán].
credit load (academic)
(דער) קרעדיטן⸗עול [òl]; (די) קרעדיטן⸗אָנלאָדונג.
credit rating
(די) קרעדיט⸗שאַצונג (ל″ר: -ען); (די שאַצונג פון) קרעדיטפעאיקײַט.
worthiness: credit worthiness
(די) קרעדיט⸗ווערדיקײַט; (דער) קרעדיט⸗סטאַטוס.
credit: on credit
אויף קרעדיט [af-kredít], דרומדיק: [of-kredít]; אויף באָרג;
{לומדיש; סוחריש:} בהקפה [bə(h)akófə], דרומדיק: [bə(h)akúfə].
creditor
(דער) קרעדיטאָר [kréditər] צי [kredítər] (ל″ר: -ן [krèditórn]), ל″נ (אויך): (די) קרעדיטאָרשע (ל″ר: -ס);
(דער) אַנטלײַער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש און סוחריש}: (דער) בעל⸗הלוואה [bàl-(h)alvóə], דרומדיק: [bàl-(h)alvú:ə] (ל″ר: בעל⸗הלוואות); (דער) מלווה [málvə] (ל″ר: מלווים [málvəm]).
credits (at end of film etc)
די קרעדיטן (ל″ר); די רשימה אָנטיילנעמער [rəshímə] (ל″ר).
creditworthiness
(די) קרעדיטפעאיקײַט.
creditworthy
קרעדיטפעאיק.
credo
(די) עיקרים [íkrəm] (ל″ר); (די) הויפּט פּרינציפּן (ל″ר); (דער) קרעדאָ (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו; צי שטאַרק ערנסט צי פאַרקערט איראָניש:} (די) אני⸗מאמינס [ànə-máymənz], דרומדיק: [ànə-má:məns] (ל″ר).
credulity: it stretches credulity
ס′לאָזט זיך קוים (\קאַם) גלייבן (\גלויבן); ס′לייגט זיך קוים (\קאַם) אויפן שכל [kám|afn-séykhl], דרומדיק: [kó:(u)m|ofn-sáykhl];
ס′איז שווער צו גלייבן; ס′איז שווער אָנ(צו)נעמען.
credulous
וואָס איז גענייגט צופיל (\אַלצדינג) (צו) גלייבן (\גלויבן); איבערגלייבעוודיק; צופיל⸗גלייבעוודיק; לײַכט⸗איבערגעצײַגט;
{לומדיש:} נוטה לקבל [nòytə-ləkábl], צפונדיק: [nèytə-ləkábl].
creed
אַ רעליגיעזע גלייבונג(ס)⸗סיסטעם (ל″ר: -ען); אַ רעליגיעזע איבערצײַגונג; אַ רעליגיעזע אָנגעהעריקײַט;
(דער) (ספּעציפישער) רעליגיעזער גלויבן (ל″ר: -ס);
{אין זין פון אַ (ניט⸗יידישער)רעליגיע:}
(די) נאמנה [ne(ə)mónə], דרומדיק: [ne(ə)mú:nə] (ל″ר: נאמנות); (דער) גלויבן (ל″ר: -ס);
{אין קריסטלעכן זין:}
דער תמצית פון קריסטנטום [támtsəs].
creek
(דאָס\דער) טײַכל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) טײַכעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) ריטשקעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) קוואַל(ע)כל (ל″ר: -עך).
creek: up the creek
זיך ני(ש)ט קענען אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm];
זײַן אויף ריכטיקע (\געהאַקטע \געשוואָלענע) צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs];
זיך געפינען שוין איינמאָל אין אַ קלעם.
(.creep (n
{בייגעוודיק:} אַ פּאַסקודנע(ר); אַ קאַפּ אַן עקלדיקע(ר); אַן אומהיימלעכע(ר); אַ מאָדנע(ר);
{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין סימפּאַטישער טיפּ; ני(ש)ט קיין אָנגענעמער מענטש.
(.creep (v
קריכן.
creep: mission creep
(די) פּאַמעלעכדיקע אויסברייטערונג (\איבעראַנדערשונג) פונעם תכלית [tákhləs].
creeping up (v.) (time)
רוקט זיך (שטילערהייט) צו; דערנע(ע)נטערט זיך ביסלעכווײַז.
creepy
שרצימדיק [shrótsəm-dik], דרומדיק: [shrú:tsəm-dik];
אַ קאַפּ עקלדיק; אַ ביסל מיגלדיק; עטוואָס עקלהאַפט(יק); עפּעס מיתה⸗משונהדיק [mìysə-m(ə)shúnədik], דרומדיק: [mì:ysə-m(ə)shínədik]; מאָדנע⸗אָפּשטויסנדיק; מאָדנע⸗אומהיימלעך;
אַ קאַפּ פּאַסקודסטוועדיק (\פּאַסקודנעדיק);
{עמאָטיוו:} פע⸗טפועדיק; פע⸗פו⸗יעדיק;
{אַלץ באַגריף אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} „קריפּיש“ [kríypish].
creepy (/reptilian /horrid) thing
אַ שטיק שרץ [shérəts], דרומדיק: [shéyrəts].
cremate
(לאָזן) קרעמירן; פירן אויף (\ברענגען צו) קרעמאַציע;
{קריטיש:} פאַרברענען דעם מת [més]; (\דעם בר⸗מינן [bár-mìnə(n)]);
{לומדיש סאַרקאַסטיש, עלעהיי פון טראַדיציאָנעלן יידישן שטאַנדפּונקט:} ברענגען צו קבורת השריפה [kvúrəs-(h)asréyfə], דרומדיק: [kvì:rəs-(h)asráyfə] {אַן אָנצוהערעניש אויף להבדיל — קבורת ישראל}.
cremation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קרעמירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) קרעמאַציע.
crematorium
(די) קרעמאַטאָריע (ל″ר: -ס);
{גיכער אין היסטאָרישן זין פון די חורבן⸗יאָרן:} (דער) קרעמאַטאָריום (ל″ר: -ס).
crème de la crème
(דאָס\די) בעסטע שבבעסטע [béstə|she-bəbéstə];
(דאָס\די) אייבערשטע פון שטײַסל; די סאַמע סמעטענע;
{לומדיש:} (די) שופרא דשופרא [shúfrə|dəshúfrə], דרומדיק: [shífrə-dəshífrə];
Creole (n.)
(דער) קרעאָלער (ל″ר: ø), ל″ר: (די) קרעאָלערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קרעאָלערקע (ל″ר: -ס);
{מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) קרעאָלישע(ר).
Creole (language)
{אָן אַן אַרטיקל} קרעאָליש.
Creole (adj.)
קרעאָליש.
crescendo
(דער) קרעשענדאָָ; {אַרכעאיש:} קרעשטשענדאָ;
(דער) שפּיץ; (דער) העכסטער הייך; (די) קולמינירונג; (דער) קלימאַקס; (דער) זעניט.
crescent moon
דער מולד [móyləd], צפונדיק: [méylət]; אַ נאָגל לבנה [ləvónə], דרומדיק: [ləvú:nə]; די נײַע לבנה;
{פראַזע:} אַרויסרופן דעם מולד (אין שול, פאַר ראש חודש — מודיע זײַן דעם עולם דעם טאָג, שעה, מינוט און סעקונדע פונעם מולד).
crestfallen
געפאַלן בײַ זיך (אַליין); דערשלאָגן; אַנטמוטיקט; מיט אַן אַראָפּעלאָזענעם קאָפּ;
{פראַזעס:} מיט אַ תשעה⸗באב פּנים [atíshəbov-pònəm], דרומדיק: [atíshəb(ə)uf-pù:nəm]; מיט מרה⸗שחורהדיקע מינעס [mòrə-shkhóyrə-dikə], דרומדיק: [mù:rə-shkhóyrə-dikə], צפונדיק: [mòrə-shkhéyrə-dikə].
cretin (as insult or putdown)
אַן אידיאָט [anidyót]; אַ שוטה [ashóytə], צפונדיק: [ashéytə]; אַ דוראַק; אַ בולוואַן; אַ שעפּס;
{בייגעוודיק:} אַ ני(ש)ט⸗דערבאַקענע(ר); אַן אָנשכלדיקע(ר) [(anòn-séykhl-dikə(r], דרומדיק: [anù:n-sáykhl-dikə(r]; אַ שוטהדיקע(ר) [(ashóytə-dikə(r], צפונדיק: [(ashéytə-dikə(r]; אַ תמעוואַטע(ר) [(atàməvátə(r]; אַ צוריקגעשטאַנענע(ר).
crevice
(דער) שפּאַלט (ל″ר: -ן); (דער) ריץ (ל″ר: -ן).
crib
(די) וויג (ל″ר: -ן); (דאָס\די) וויגל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) וויגעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) בעטעלע (ל″ר: -ך).
cricket (insect)
(די\דער) גריל (ל″ר: -ן).
cricket (game)
{אָן אַן אַרטיקל; ל″ז} קריקעט.
cricketer
(דער) קריקעט⸗שפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) קריקעט⸗שפּילערין (ל″ר: -ס).
crime (in general; rate; proclivity)
(די) פאַרברעכערישקײַט; (די) קרימינאַליטעט.
(crime (specific instance
(דער) פאַרברעכן (ל″ר: -ס); (דער) קרימינאַל⸗אַקט (ל″ר: -ן).
crime buster
אַ צעברעכער פון אונטערוועלט(ניקעס); אַ גענגסטער⸗ברעכער;
{לומדיש איראָניש:} אַ צורר הגזלנים [atsòyrər-(h)agazlónəm], דרומדיק: [atsòyrə(r)-(h)agazlú:nəm], צפונדיק: [atsèyrər-(h)agazlónəm] (אַ שפּאַסיקע אָנצוהערעניש אויף להבדיל — „צורר היהודים“ אין מגילת אסתר).
crime family
אַ משפּחה אונטערוועלטניקעס [amishpókhə], דרומדיק: [amishpúkhə];
(די) אונטערוועלט⸗משפּחה (ל″ר: משפּחות); (די) פאַרברעכער⸗משפּחה; (די) קרימינעלע משפּחה.
crime film
אַ קרימינאַל; אַ קרימינאַל⸗פילם;
{נוסח אַמעריקע:} אַ גענגסטער מואווי.
crime novel
(דער) קרימינאַל⸗ראָמאַן (ל″ר: -ען).
crime rate
דער פּראָצענט פאַרברעכערישקײַט.
crime scene
(דער\דאָס) פאַרברעכונגס⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער) פאַרברעכנס⸗שטח [shètəkh], דרומדיק: [shèytəkh] (ל″ר: ⸗שטחים [shtòkhəm], דרומדיק: [shtùkhəm].
crime wave
אַ מבול מיט פאַרברעכנס (\פאַרברעכערישקײַט) [amábl]; אַ פאַרברעכונגס⸗אַוואַלאַנטש; אַ זאַווערוכע מיט פאַרברעכנס.
crime: partner in crime
אַן אונטערוועלט⸗חבר [anúntərvelt-khàvər] (ל″ר: אונטערוועלט⸗חברים [úntərvelt-khavéyrəm], דרומדיק: [íntərvelt-khaváyrəm]; ; אַ שותף צו די פאַרברעכנס [shútəf], דרומדיק: [shítəf].
crime: rise in the crime rate (/rise in crime)
(דער) קרימינאַליטעט⸗אויפשטײַג (ל″ר: -ן); דער אויפשטײַג אין קרימינאַליטעט (\קרימינאַלישקײַט); (דער) וואוקס פון קרימינאַליטעט (\קרימינאַלישקײַט).
Crimea
{אָן אַן אַרטיקל} קרים.
(.criminal (n
(דער) פאַרברעכער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרברעכערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) פאַרברעכערקע (ל″ר: -ס);
{אין מזרח; אין מערב אָפט אָנגעווענדט מיט הומאָר צי מיט היימישער רוגזא לגבי אַ נאָענטן:} (דער) באַנדיט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) באַנדיטקע (ל″ר: -ס);
{פאָרמעל, זשורנאַליסטיש:} (דער) קרימינאַל (ל″ר: -ן).
(.criminal (adj
פאַרברעכעריש; קרימינאַל(יש).
criminal charges
(די) קרימינעלע קלאַגן (\אָנקלאָגן) (ל″ר).
criminal court
(דער\דאָס) קרימינאַל⸗געריכט (ל″ר: -ן).
criminal investigation
(די) קרימינאַל⸗אונטערזוכונג (\אויספאָרשונג) (ל″ר: -ען).
criminal justice system
(די) יורידישע סיסטעם פון (\פאַר) קרימינאַל⸗ענינים [inyònəm], דרומדיק: [inyù:nəm].
criminal law
{אוניווערסאַליש:}
(דער\דאָס) קרימינאַל⸗געזעץ; (די) קרימינאַל⸗יוריספּרודענץ;
{אין יידישן דין:}
דיני נפשות [dì(y)ney-n(ə)fóshəsəs], דרומדיק: [dì:nay-n(ə)fú:shəs].
criminal offense
(דער) קרימינעלער פאַרברעכן (ל″ר: -ס); (דער) קרימינאַל⸗פאַרברעכן (ל″ר: -ס).
criminal possession
(די) קרימינעלע פּאָסעסיע; (די) פאַרבאָטענע (\פאַרווערטע) פּאָסעסיע.
criminal prosecution
(די) קרימינאַל⸗פּראָקוראָריע;
{לומדיש:} (די) קרימינאַל⸗קטיגוריא [kàtəgóryə].
criminal prosecutor
(דער) קרימינאַל⸗פּראָקוראָר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) קרימינאַל⸗קטיגור [katéygər], דרומדיק: [(katáygə(r].
criminalistics
(די) קרימינאַליסטיק; (די) קרימינאַליסטישע שטודיעס (ל″ר).
criminality
(די) קרימינאַליטעט; (די) קרימינאַלישקײַט; (די) פאַרברעכערישקײַט.
criminalization
(די) Dקרימינאַליזירונג (ל″ר: -ען).
criminalize
קרימינאַליזירן.
criminological
קרימינאָלאָגיש.
criminology
(די) קרימינאָלאָגיע.
crimson (n.)
רויט⸗פּורפּור; פּורפּור⸗רויט; טונקל רויט; קרימסאָן.
crimson (adj.)
רויט⸗פּורפּורנע(ר); פּורפּור⸗רויט; טונקל רויט; קרימסאניש.
cringe (v.)
(זיך) שוידערן; (זיך) ציטערן; (זיך) צאַפּלען; (זיך) פלאַטערן; (זיך) דרעשטשען;
זיך קאָרטשען מיט עקל (\אַנגסט \פּחד [pákhəd], דרומדיק: [pá(:)khət] \פאַרלעגנהײַט \ פּריקרעקײַט).
cringing (n.)
(דאָס\דער) שוידערן; (דאָס\דער) ציטערן; (דאָס\דער) צאַפּלען; (דאָס\דער) פלאַטערן; (דאָס\דער) דרעשטשען;
(דאָס\דער) קאָרטשען זיך מיט עקל (\אַנגסט \פּחד [pákhəd], דרומדיק: [pá(:)khət] \פאַרלעגנהײַט \ פּריקרעקײַט).
(.cripple (n
(דער) בעל⸗מום [bàl-múm], דרומדיק: [bàl-mím] (ל″ר: בעלי⸗מומים [bàlə-múməm], דרומדיק: [bàlə-mí:məm]);
{ווייניקער פאָרמעל:} {מין פון אַרטיקל געווענדט אין דעם, וועגן וועמען ס′גייט די רייד:} (דער\די) קאַליקע [kálikə] (ל″ר: -ס); (דער) קריפּל (ל″ר: -ען);
{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַליקע(ר); (די\דער) פאַרקריפּלטע(ר); (די\דער) לאָמע(ר);
{הערה: אַ מאַנסביל קען זײַן, פאַר קיינעם ניט געדאַכט, „אַ קאַליקע“ (′אַ קריפּל′) צי „אַ קאַליקער“ (′אַ פאַרקריפּלטער′).
(.cripple (v
פאַרקריפּלען; צעקאַליעטשען;
מאַכן פאַר אַ בעל⸗מום [abàl-múm], דרומדיק: [abàl-mím]; מאַכן פאַר אַ קאַליקע (\אַ פאַרקריפּלטן, ל″נ: אַ פאַרקריפּלטע).
crippled
פאַרקריפּלט; צעקאַליעטשעט;
{פיגוראַטיוו:} (צע)רואינירט; אונטערגעגראָבענע(ר); צענישטערט; אינגאַנצן געפּטרט [gə-pátərt]; אינגאַנצן צעשטערy; אינגאַנצן קאַליע⸗געמאַכט.
crippling
פאַרקריפּלענדיק; צעקאַליעטשענדיק;
{פיגוראַטיוו:} (צע)רואינירנדיק; אונטערגראָבנדיק; צענישטערנדיק; פאַרפּטרנדיק [far-pátərn-dik]; אינגאַנצן צעשטערנדיק; קאַליע⸗מאַכנדיק.
crisis
(דער) קריזיס [krízəs] (ל″ר: -ן; פאַרעלטערט: -ער);
{עמאָטיוו:} (די) קלעמעניש (ל″ר: -ן); (די) מכה [mákə] (ל″ר: מכות [mákəs]; (די) אָנשיקעניש [ón-shìkənish], דרומדיק: [ú:n-shìkənish] (ל″ר: -ן);
{באַטאָנענדיק דעם עלעמענט פון צײַט:} (די) קריזיס⸗צײַט (ל″ר: -ן); (דער) קריזיס⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (די) קלעם⸗צײַט (ל″ר: -ן);
{באַטאָנענדיק דעם תוכן:} (דער) קריזיס⸗פאַל (ל″ר: -ן); (דער) קלעם⸗פאַל; (די) גרויסע צרה [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə];
{בײַ אַ יחיד צי יחידים; טאָמער וועגן אַ מלוכה קען זײַן איראָניש:} אַן עת⸗צרה [anèys-tsórə], דרומדיק: [anàys-tsú:rə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) שעת הדחק [shàs-(h)atkhák].
crisis footing: on a crisis footing
אויף אַ נויטפאַל⸗באַזיס; אין מאָדוס פון קריזיס; זיך אָריענטירנדיק אויף אַ קריזיס⸗צײַט.
crisis of confidence
{באַטאָנענדיק צוטרוי:} (דער) צוטרוי⸗קריזיס (ל″ר: -ן); (דער) גלייבעדיקײַט⸗קריזיס (ל″ר: -ן);
{באַטאָנענדיק אָפּטימיזם:} (דער) אָפּטימיזם⸗קריזיס (ל“ר: -ן); (דיער) שטימונג(ס)⸗קריזיס (ל″ר: -ן);
{טאָמער די ביידע:} (דער) קריזיס פון צוטרוי און גרונט⸗שטימונג.
crisis situation
(דער) קריזיס⸗פאַל (ל″ר: -ן); (דער) קלעם⸗פאַל (ל″ר: -ן); (די) סיטואַציע פון קריזיס;
(די) עת צרה [èys-tsórə], דרומדיק: [àys-tsú:rə].
crisis talks
(די) דרינגענדיקע פאַרהאַנדלונגען (\אונטערהאַנדלונגען);
(די) קריזיס⸗באַגעגעניש (ל″ר: -ן).
crisis: national crisis
אַ נאַציאָנאַלער קריזיס (ל″ר: -ן; פאַרעלטערט: -ער); אַ לאַנד⸗בראָך;
{לומדיש:} אַ מכת מדינה [amàkəs-mədí(y)nə].
crisis: personal crisis
(דער) אייגענער קריזיס (ל″ר: -ן); (דער) פּערזענלעכער קריזיס (ל″ר: -ן);
דעם מענטשנס אַ קריזיס;
{לומדיש:} דעם יחידס אַן עת צרה [dem-yókhidz|anèys-tsórə], דרומדיק: [dem-yúkhits|anàys-tsú:rə].
crisis: public (/mass) crisis
(אַן\דער) עפנטלעכער (\געזעלשאַפטלעכער) קריזיס (ל″ר: -ן); (אַ\דער) קריזיס פונעם כלל [klál];
{לומדיש:} (אַ\די\דאָס\דער) צרת רבים [tsòrəs-rábim], דרומדיק: [tsù:rəs-rábim]; {אַמאָפטסטן אָן אַן אַרטיקל, סײַדן דעמאָנסטראַטיוו:} (די) צרות הכלל [tsòrəs-(h)aklál], דרומדיק: [tsù:rəs-(h)aklál].
crisis: self-made crisis
(דער) זעלבסט⸗אָנגעמאַכטער קריזיס (ל″ר: -ן); (די) אַליין⸗געמאַכטע (\⸗אָפּגעטאָנע) צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
(.crisp(y) (adj
קריספּיש; קרוכלע; קרוכיק; קנאַקעדיק.
crisps (potato chips)
(די) בולבענע טשיפּס (ל″ר); (די) אַמעריקאַנער בולבע⸗ברעגלעך (ל″ר);
{נוסח אַמעריקע:} (די) פּאָטייטאָ⸗טשיפּס (ל″ר); {נוסח בריטאַניע:} (די) קריספּס (אויך: קריספּן) (ל″ר).
crisscross (v.)
דורכגיין (\דורכפאָרן) אין דער לענג און אין דער ברייט; איבערקרייצן; איבערשנײַדן.
criteria
(דער) קריטעריום (ל″ר: -ס); (די) קריטעריע [kritéryə] (ל″ר: -ס); די מאָסן (ל″ר; ל″י: די מאָס);
{מער אינטעלעקטואַליש:} (דער) מעסט⸗מיטל (ל″ר: -ען); (דער) פּרואוושטיין (ל″ר: -ער);
{פראַזע:} די באַנוצטע מאָסן און וואָגן; אָט דאָס וואָס מ′נוצט אויף (צו) מעסטן.
critic
(דער) קריטיקער (ל″ר: -ø, אין פּוריסטישע קרײַזן: -ס); ל″נ: (די) קריטיקערין [krítikərn];
critical condition
(די) קריטישע לאַגע;(די) סכנהדיקע סיטואַציע [sakònədikə-situátsyə], דרומדיק: [sakú:nədikə-situátsyə].
critical mass
(די) קריטישע מאַסע (ל″ר: -ס); די נייטיקע קאָנצענטרירונג (\מאָס).
critical thinking
(דער) קריטישער באַנעם; (דער) קריטישער אופן טראַכטן [óyfm], צפונדיק: [éyfm]
{לומדיש:} (די) קריטישע שיטה [krítishə|shítə];
{אָפּלאַכעריש, אין חרדישע קרײַזן:} (דער) „קריטיקל טינקינג“.
critically acclaimed
ברייטפאַרנעמיק געלויבט דורך די קריטיקער; מיט באַגײַסטערונג אויפגענומען דורך די קריטיקער (\פון דער קריטיק).
critically wounded
קריטיש פאַרוואונדעט; לעבנס⸗געפאַריש פאַרוואונדעט.
criticism
(די) קריטיק [kritík];
{אינעם זין פון אַן עקספּערטס אַן אָפּשאַצונג, אַרויסהייבנדיק מעלות און חסרונות:} (די)מבינות [m(ə)vínəs];
{טאָמער ניט פאָרמעל, וועגן דער אַרויסברענגונג פון (אמתע צי כלומרשטע) חסרונות בײַ יענעם:} (די) אַרײַנזאָגעניש (ל″ר: -ן);
{אָפּלאַכעריש וועגן פּרימיטיווער קריטיק וואָס איז בעצם זידלערײַ, מיט איראָנישער אינטאָנאַציע און מיט אַ הייב טאָן די אויגן:} (די) קריטיקע [krítikə].
criticize
קריטיקירן;
{טאָמער בדווקא מיט דערנידעריקונג לכבי דעם קריטיקירטן:} טאַדלען.
{געבן אַ דעה געבויט אויף ערנסטע קענטענישן, אַרויסהייבנדיק מעלות און חסרונות:} זאָגן מבינות [m(ə)vínəs];
{טאָמער ניט פאָרמעל; פראַזעס:} נעמען אויפן צימבל; נעמען אויפן פאַרהער;
(.critique (n
(די) קריטיק⸗אַרבעט (ל″ר: -ן); (די) קריטישע עסיי (ל″ר: -ען);
{אין אַלגעמיין:} די הויך⸗קריטיק.
croak (v.) (die, slng., pej., vlgr.)
פּגרן [péygərn], דרומדיק: [páygərn]; אַוועקפּגרן; קרעפּירן;
{מילדער:} גיין מאַכן אַ שטאַרב.
croaking (n.)
{בײַ אַ זשאַבע:} (די\דאָס) קוואַקעניש (ל″ר: -ן);
{בײַ אַ פויגל:} (די\דאָס) קראַקעניש (ל″ר: -ן);
{{להבדיל בײַ אַ מענטשן:} (די\דאָס) קרעכצעניש (ל″ר: -ן); כריפּעניש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) הייזעריק ריידן.
(.croak (v.) (die, vlgr
פּגרן (אויך: פּייגערן) [péygərn], דרומדיק: [páygərn]; אַוועקפּגרן; אײַננעמען אַ פּגירה [apgírə]; קראַפּירן.
Croatia
{אָן אַן אַרטיקל} קראָאַטיע [kroátyə]; קראָאַציע [kroátsyə];
{אין מזרח; אָן אַן אַרטיקל} כאָרוואַטיע.
Croatian (adj.)
קראָאַטיש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק און קולטור:} קראָאַטער.
Croatian (language)
קראָאַטיש [kroátish].
Croation person
(דער) קראָאַטער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קראָאַטערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; היימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) קראָאַטישע(ר).
crochet (v.)
העקלען; צוהעקלען.
crocheted
געהעקלט; צוגעהעקלט.
crock: It’s a crock!
אַ ליגן די מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; ס′הייבט זיך ני(ש)ט אָנעט! [s-héyptsakh] צי [s-héybtzakh]; דרומדיק: [s-háyptsakh] צי [s-háybdzakh];
ני(ש)ט געשטויגן ני(ש)ט געפלויגן!; אַ נעכטיקער טאָג!; ס′אַ באָבע⸗מעשה!; אַ מעשה פון דער באָבע טאָלצע!; אַ מעשה פונעם פעטער טודרוס! [tódrəs].
crockery
(דער) פאַיאַנץ [fayánts] (ל″ר: -ן; (די) פאַיאַנצן (ל″ר); (די) געשיר;
(די) ליימענע געשיר.
crocodile
(דער) קראָקאָדיל (ל″ר: -ן).
crocodile tears: cry with croodile tears
וויינען מיט פאַלשע (\געמאַכטע \קראָקאָדילנע \ציבלנע \ציבעלע⸗) טרערן.
crocus
(דער) קראָקוס (ל″ר: -ן).
Crohn’s disease
(די) קראָן⸗קראַנקײַט.
croissant
(דער) קראַסאַן (ל″ר: עס; אויך: -ען).
crony
(דער) פּאַניבראַט [pànə-brát] (ל″ר: -ן; אויך -עס), ל″נ: (די) פּאַניבראַטיכע (ל″ר: -ס);
(דער) חברלאַפּ [khàvər-láp] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) חברלאַפּיכע (ל″ר: -ס);
(דער) חבר⸗שמאַווער [khàvər-shmávər] (ל″ר: חברים⸗שמאַוויירים [khavèyrəm-shmavéyrəm], דרומדיק: [khavàyrəm-shmaváyrəm]);
(די\דער) שמעקאַלקע (ל″ר: -ס);
cronyism
(דער) קראָניזם; (דער) פּאַניבראַטיזם; (דער) חברלאַפּיזם [khàvər-lapízm];
(די) עקאָנאָמיע פון נאָענטע און אייגענע (\פון מײַנ(יק)ע און דײַנ(יק)ע).
(crook (dishonest person
(דער) זשוליק (ך″ר: -עס); (דער) גנב [gánəv] (ל″ר: גנבים [ganóvəm], דרומדיק: [ganúvəm]);
(דער) שווינדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שווינדלערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) שווינדלערקע (ל″ר: -ס).
(crooked (dishonest
קרום; אומערלעך; ני(ש)ט⸗ערלעך; אומאָרנטלעך; ני(ש)ט⸗אָרנטלעך;
{מיט אַ קאַפּ איראָניע:} לינק; אויף לינק.
(crooked (not straight, on an incline
קרום; געבויגן; אײַנגעבויגן.
crooner
(דער) סענטימענטאַלער זינגער(ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קרונער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(crop (n.) (harvest
(דער) שניט (ל″ר: -ן); (די\דאָס) גערעטעניש [gərétə-nish] (ל″ר: -ן).
(.crop (v
{פאָטאַגראַפיעס:}
אַרומשנײַדן (ל″ע: אַרומגעשניטן); צושנײַדן (ל″ע: צוגעשניטן);
{טאָמער מיט אַ כוונה עמעצן צי אַוואָס⸗ניט⸗איז אַרויסנעמען פון אַן אימאַזש\פאָטאָ:} אַרויסשנײַדן; אַראָפּשנײַדן; אַראָפּנעמען; ליקווידירן (פון פאָטאָ);
{אַ קוסט אָדער אַנדער יש, מיט אַ שער; אויך וועגן האָר⸗פראַזירונג:}
אַרומשערן (ל″ע: אַרומגעשאָרן\אַרומגעשוירן).
cropped (of photo)
(אַרומ)געשניטן (\(אַרומ)געשניטענע(ר)).
(.cross (n
(דער) צלם [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm], טייל פון צפונדיקן ד″מ (אַשטייגער: זשיטאָמיר}): [tsóyləm] (ל″ר: צלמים [tslóməm], דרומדיק: [tslúməm]);
{טאָמער דווקא פון אַ ניט⸗יידישן, אַלוועלטלעכן שטאנדפּונקט:}
(דער) (קריסטלעכער) קרייץ [kréyts] צי [kráyts] (ל″ר: -ן); {אין מזרח אויך:} (דער) קרעסט (″ר: -ן);
{לומדיש; אויך סודותדיק צי לשון⸗נקיהדיק:} (דער) שתי וערב [shèsə-vo-érəv], דרומדיק: [shèysə-vu:-éyrəf];
{הערה: דער עקזאָטישער וואָלינער אַרויסרייד [tsóyləm] שטעלט מיט זיך אַפּנים פאָר אַן אויסוואוקס פון אַ היסטאָרישער ציבורדיקער היפּערקאָרעקציע אין אַ שטח וואו מען האָט זיך בפירוש געסטאַרעקט „דעליטוויזירן יענעם ליטווישן [עי] אַוואו ס′דאַרף זײַן [אָי]“ (אין „סחורה און ברויט“ למשל) און מ′האָט בשעת מעשה אַרײַנגעכאַפּט אין נעץ דאָ און דאָרטן אַ וואָרט וואו ס′גילט דער [עי] סײַ אין צפון און סײַ אין דרום⸗מזרחדיקן דיאַלעקט (געוויינטלעך [אַי] אין פּוילישן יידיש צו מערב⸗צו; דאָס גייט אַרײַן אויך אין דער פּרשה געשיכטע פון אוקראַינישן יידיש און במילא פון אוקראַינישן יידנטום}.
(cross (v.) (intersect
איבערשנײַדן; דורכקרייצן.
(cross (go over the space of
{צופוס:} איבערגיין; אַריבערגיין;
{מיט אַ מאַשין:} דורכפאָרן;
{מיט אַן עראָפּלאַן:} איבערפליען.
(cross (offend someone
אין כעס מאַכן [ká(ə)s]; אָנרירן; אָנטשעפּענען;
{לומדיש:} פּוגע בכבוד זײַן [pəgèyə-bəkóvəd-zayn], דרומדיק: [pəgàyə-bəkúvəd-zayn].
cross border (adj.)
צווישנגרענעצדיק; איבער(נ)גרענעצדיק; טראַנסגרענעצדיק;
צווישן⸗מלוכהש [m(ə)lúkhish], דרומדיק: [m(ə)lí:khish]; צווישנלענדיש.
cross border bridge crossing
(די) צווישנגרענצדיקע בריק (ל″ר: -ן); (דער) צווישנגרענעצדיקער בריק⸗דורכגאַנג (ל″ר: -ען; אויך: ⸗דורכגענג);
{פראַזע:} (דער) איבערגאַנג איבער דער בריק צווישן די (צוויי) מלוכות [m(ə)lúkhəs], דרומדיק: [m(ə)lí:khəs].
cross breed (v.)
צווישנהאָדעווען; צווישנפּאָרן; צווישנדיק צוזאַמענפּאָרן (\צוזאַמענהאָדעווען).
cross check (v.)
איבערקאָנטראָלירן; ווײַטערקאָנטראָלירן;
{לומדיש צי סוחריש:} מאַכן (\דורכפירן) אַ בדיקה שנית [ab(ə)dìkə-shéynəs], דרומדיק: [ab(ə)dì:kə-sháynəs].
cross country (adj.)
איבערלענדיש; איבערלאַנדיש.
cross country skiing
(די) פּראָווינצישע סקיאינג; (די) קראָס⸗קאָנטרי סקיאינג.
cross country trip
(די) איבערנלאַנדישע (\איבערלענדישע) רײַזע (ל″ר: -ס); (\…נסיעה [n(ə)síyə] (ל″ר: נסיעות)).
cross cultural
צווישנקולטוריש; צווישנקולטורן⸗.
cross dress (v.)
זיך קליידן יענע⸗מינעדיק (\צווייט⸗מינעדיק);
{וועגן אַ מאַנסביל:}
גיין מיט פרויאישע קליידער (\מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm]);
{לומדיש:} גיין מיט שמלת אשה [sìmləs-í(y)shə] (< דברים כ″ב: ה′);
{וועגן אַ פרוי:}
גיין מיט מענערשע קליידער (\מלבושים);
{לומדיש:} גיין מיט כלי גבר [klì-gévər], דרומדיק: [(klì(:)-géyvə(r] (< דברים כ″ב: ה′).
cross dresser (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) יענע⸗מינעדיקע(ר) באַקליידטע(ר); (די\דער) צווייטמינעדיקע(ר) באַקליידנדיקע(ר);
{וועגן אַ מאַנסביל:}
אָט דער וואָס גייט מיט פרויאישע קליידער (\מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm]);
{לומדיש:} אַ מתלבש בשמלת אשה [aməslábəsh|bəsìmləs-íyshə] (ל″ר: מתלבשים… [məslápshəm]) (< דברים כ″ב: ה′);
{לומדיש; ביטולדיק; הומאָריסטיש:} אַ שמלת⸗אשהניק [asìmləs-í(y)shə-nik] (ל″ר: -עס);
{וועגן אַ פרוי:}
אָט די וואָס גייט מיט מענערשע קליידער (\מלבושים);
{לומדיש:} אַ מתלבשת בכלי גבר [aməslàbéshəs|bəklì-gévər], דרומדיק: [(aməslàbéyshəs|bəklì(:)-géyvə(r] (ל″ר: מתלבשות… [məslápshəs]) (< דברים כ″ב: ה′);
{לומדיש; ביטולדיק; הומאָריסטיש:} אַ כלי⸗גברניצע [aklì-gévər-nitsə],
דרומדיק: [aklì(:)-géyvə(r)-nitsə] (ל″ר: -ס).
cross dressing (n.)
(די) יענע⸗מינעדיקע (\צווייט⸗מינעדיקע) באַקליידונג (\באַקליידעניש \{לומדיש:} הלבשה [halbóshə], דרומדיק: [halbú:shə]);
{וועגן אַ מאַנסביל:}
(די) פרויאישע באַקליידונג (\באַקליידעניש \{לומדיש:} הלבשה);
{לומדיש; ביטולדיק; הומאָריסטיש:} (די) שמלת⸗אשהדיקע באַקליידונג (\באַקליידעניש \{לומדיש:} הלבשה) [sìmləs-íyshə-dikə] (< דברים כ″ב: ה′);
{וועגן אַ פרוי:}
(די) מענערשע באַקליידונג (\באַקליידעניש \{לומדיש:} הלבשה);
{לומדיש; ביטולדיק; הומאָריסטיש:} (די) כלי⸗גברדיקע באַקליידונג (\באַקליידעניש \{לומדיש:} הלבשה) [klì-gévər-dikə], דרומדיק: [klì(:)-géyvə(r)-dikə] (< דברים כ″ב: ה′).
cross examination
(די) איבערפרעגונג (פונעם עדות) [éydəs], דרומדיק: [áydəs] (ל″ר: -ען).
cross examine (v.)
איבערפרעגן (דעם עדות) [éydəs], דרומדיק: [áydəs] (ל″ר: -ען); (אַ)דורכפירן די איבערפרעגונג (פונעם עדות); (אַ)דורכפירן דאָס (\דעם) איבערפרעגן (דעם עדות).
cross listed
צווייפאַכיק (\פילפאַכיק) פאַרצייכנט (\אויפגעצייכנט); אַקעגנאיבער(דיק) פאַרצייכנט (\אויפגעצייכנט).
cross listing (n.)
(די) צווייפאַכיקע (\פילפאַכיקע) אויפצייכענונג (ל″ר: -ען); (די) אַקעגנאיבערדיקע אויפצייכענונג (ל″ר\: -ען).
cross one’s arms
(זיך) פאַרלייגן די הענט.
cross oneself (Christ.)
זיך איבערצלמען [íbər-tsèyləmən], דרומדיק: [íbə(r)-tsàyləmən].
cross over
אַריבערגיין (ל″ע: איז \זײַנען\זענען אַריבערגעגאַנגען).
cross paths with (see chance: meet by chance)
זיך טרעפן אומגעריכטערהייט (\אומדערוואַרטערהייט) מיט;
{עמאָטיוו:} אַרײַנפאָרן אין; זיך אָנשטויסן אָן;
{לומדיש:} זיך מזדמן זײַן [məzdámən-zayn];
{ווערטל:} טורא בטורא לא פּגע, איניש באיניש פּגע [tùrə-bətúrə|lóy-pògə||ìnəsh-b(ə)ínəsh|pógə], דרומדיק: [tì:rə-bətí:rə|lóy-pùgə||ì:nəsh-b(ə)í:nəsh|púgə], צפונדיק: [tùrə-bətúrə|léy-pògə||ìnəsh-b(ə)ínəsh|pógə; (′אַ באַרג מיט אַ באַרג טרעפט זיך ניט, אַ מענטש מיט אַ מענטש טרעפט זיך′).
cross purposes: work at cross purposes
אַרבעטן (\ווירקן \זײַן) — אויף קעגנאַנאַנדיקע (\קאַפּויערדיקע) צילן (\צוועקן); איינער קעגן אַנדערנס אַרבעט;
{לומדיש:} פּועלן סתירהדיק איינער קעגן אַנדערן [póy(ə)ln|stíyrə-dik], צפונדיק: [pָy(ə)ln|stíyrə-dik].
cross reference (n.)
(דער) אינעווייניקסטער מראה מקום [màrə-mókəm], דרומדיק: [màrə-múkəm] (ל″ר: מראה מקומות, אויך: מראי מקומות [màrə-m(ə)kóyməs], צפונדיק: [màrə-m(ə)kéyməs]).
cross reference (v.)
געבן (\ברענגען) אַן אינעווייניקסטן מראה מקום [màrə-mókəm], דרומדיק: [màrə-múkəm] (ל″ר: מראה מקומות, אויך: מראי מקומות [màrə-m(ə)kóyməs], צפונדיק: [màrə-m(ə)kéyməs]).
cross section (n.)
אַן אָפּשניט (ל″ר: -ן); אַ קווערשניט (ל″ר: -ן);
{אין מער אַלגעמיינעם זין:} אַן אָפּשפּיגלענדיקער (\רעפּרעזענטאַטיווער) מוסטער (\אָפּקלײַב \בײַשפּיל) (ל″ר: -ן).
cross the line
איבערטרעטן די גרענעץ (פון מענטשלעכן שטאַנדפּונקט); דערגיין שוין צו ווײַט; איבערכאַפּן די מאָס; אַריבערשפּרײַזן די (קאָנצעפּציאָנעלע) ליניע;
{לומדיש:} איבערטרעטן די ד′ אמות [dàlədáməs] (פון אָנשטענדיקײַט (\רעכטפאַרטיקײַט \דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dèr(ə)khéyrəts] צי [dàrkhéyrəts]).
cross ventilation
(די) פילזײַטיקע ווענטילירונג (\ווענטילאַציע); (די) דורך⸗ווענטיילרונג (ל″ר: -ען).
cross: be cross at
זײַן אין כעס מיט (\אויף) [ká(ə)s]; זײַן ברוגז מיט (\אויף) [b(ə)róygəz], צפונדיק: [b(ə)réygəz]; זײַן בייז מיט (\אויף).
crosscurrents (n.)
(די) אַקעגנדיקע שטראָמען (ל″ר; ל″י: איינער פון די אַקעגנדיקע שטראָמען);
(די) סתירותדיקע שטראָמען (\נטיות [nətíyəs]) [stíyrəz-dikə] (ל″ר: איינער פון די…).
crosseyed
קאַסאָקע; שיקלדיק.
crosseyed: be crosseyed
זײַן קאַסאָקע; שיקלען מיט די אויגן.
crossfire (n.)
(די) איבערשיסונגען (ל″ר); (די) קעגנשיסונגען (ל″ר);
(דער) איבערקרייצנדיקער פײַער; (דאָס\דער) שיסן הין און צוריק.
crosshairs: in the crosshairs
אין שיסערס ציל⸗גלעזעל; אין ביקס⸗קוקער.
crossing (n.)
{איבער אַ גאַס, פאַר פוסגייער:}
(דער) איבערגאַנג (פאַר פוסגייער); (דער) איבערגאַנג⸗וועג (ל″ר :-ן); (דער) גיי⸗וועג (ל″ר :-ן);
{פאַר אָטאָמאָבילן:}
(דער) איבערפאָר (ל″ר: -ן); (דער) פאָר⸗וועג (ל″ר: -ן).
{פאַר שיפן}:
(דער) שיפן⸗מאַרשרוט (ל″ר: -ן).
(crossroad(s
(דער\די) שיידוועג (ל″ר: -ן); (דער\די) קרייצוועג (ל″ר: -ן);
{לומדיש, אָפטמאָל מעטאַפאָריש:} (דער) פּרשת דרכים [pròshəs-drókhəm], דרומדיק: [prù:shəs-drúkhəm]; אויך: [pàrshəs-drókhəm], דרומדיק: [pàrshəs-drúkhəm];
{הערה: צום לעצט⸗דערמאָנטן אַרויסרייד — דאָ איז פון די פאַלן אַוואו אַ וואָרט איז במילא שטארק לומדיש און זעלטן, און אַ היסטאָריש „פאַריידישטער“ (צי „אַנאַלאָגיזירטער“) וואַריאַנט קלינגט ניט⸗ריכטיק (צי אַפילו עם⸗הארציש) אין די אויערן פון געלערנטן, פון תלמיד חכם, און יעדער ייד היט זיך דאָך ווי פאַר פײַער פאַר „אַ טעות וואָס קלינגט עם⸗נארצותדיק“}.
(crosstown (Manhattan
מזרח⸗מערב [mìzrəkh-máyrəv], דרומדיק: [mìzrəkh-má:rif]; צווישן די טײַכן; {שפּאַסיק:} בין הנהרים [bèynan(əh)ór(ə)m], דרומדיק [bàynan(əh)ú:r(ə)m]; ארם נהריים [arám|naharáyəm];
{לאָקאַטיוו:} אַריבערצוצו; אין דער קווער; {←אַראָפּצוצו; אַרויפצוצו).
crossword puzzle
(די\דאָס) קעסטל⸗רעטעניש (ל″ר: -ן); (די) (קרייצ)וואָרט⸗שפּיל (ל″ר: -ן); (די) (קרייצ)וואָרט⸗רעטעניש (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) וואָרט⸗פּאָזל (ל″ר: -ען); (דער) קראָסוואָרד (ל″ר: -ס).
crotch
(דער) קראָק (ל″ר: -ן).
crouton
(די) סוכאַרקע (-ס); (דער) קרוטאָן (ל″ר: -עס; אויך: -ען).
(.crow (n
(די) קראָ (ל″ר: -ען); (די) וואָראָנע (אויך: וואַראָנע) (ל″ר: -ס); (דער) ראָב (ל″ר: -ן).
crowbar
(דער) לאָם (ל″ר: -עס; -ען); (דער) שאַבער (ל″ר: -ס; {הומאָריסטיש:} שאַבאָרים); (דער) שטאַבע⸗אײַזן [shtàb(ə)-áyzn] (ל″ר: -ס).
(crowd (n.) (audience
(דער) עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom] (ל″ר: -ס); (דער) פּובליקום (ל″ר: -ס).
(crowd (n.) (gathering of people
אַן אָנגעלאַף [anóngəlàf], דרומדיק: [anú:ngəlàf] (אויך: אַן אָנגעלויף); (דער\די\דאָס) געזעמל (ל″ר: -עך); (די) אָנזאַמלעניש (ל″ר: -ן);
{טאָמער ניט זייער גרויס:} אַ רעדל (ל″ר: -עך).
(crowd (v.) (impinge on someone’s space
ענג מאַכן [éyng], דרומדיק: [éynk]; צוענגען [tsú-èyng(ə)n], דרומדיק: [tsí:-èyng(ə)n];
{לומדיש:} אַרײַנקריכן אין יענעמס ד′ אמות [dàləd-áməs];
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} אַרײַנקריכן בײַ יענעם אין די בצים [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm].
crowd around (v.)
זיך אויפזאַמלען (\פאַרזאַמלען) אַרום (\לעבן).
crowd out (v.)
פאַרשטופּן; פאַרשטויסן; פונעם המון באַזײַטיקן [hamóyn], צפונדיק: [haméyn].
?!crowd: Hey, what’s he (/she/that one) doing with that crowd
אָט זיך אַ חברה געפונען!? [khévrə]; אָט אַ מנין געטראָפן! [mí(n)yən];
{אַ קאַפּ לומדיש, געוויינטלעך מיט אַ מאָס איראָניע:}
הגם שאול בנביאים? [hagàm-shó(ə)l|ban(ə)víyəm], דרומדיק [h)agàm-shú:(ə)l|ban(ə)ví:yəm)] (< שמואל א′, י′: י″א, י″ב, כ″ד).
crowd: our crowd
אונדזערע חברה [khévrə]; די אונדזעריקע;
{לומדיש:} אנשי שלומינו [ànshə-shleméynu], דרומדיק: [:ànshə-shlemáyni].
crowded
ענג [éyng], דרומדיק: [éynk]; געפּאַקט; פול געפּאַקט;
{טאָמער זייער שטאַרק געפּאַקט:} אָנגעשטאָפּט.
crowding
(דער\דאָס) געדראַנג; {חסידיש, אויך:} געדרענג;
(די) אָנגעפּאַקטקײַט; (די) געענגעניש;
{טאָמער בנוגע אַ געזעמל מענטשן:} (די) אָנשטופּעניש.
crowd-out (n.)
(די) אָפּשטופּונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשטופּונג (ל″ר: -ען).
(די) אָפּשטויסונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשטויסונג (ל″ר: -ען).
croudsourcing (n.)
(דער) קראַודסאָרסינג; (די) אינטערנעטישע אויסזוכעניש (ל″ר: -ן); (די) אינטערנעטישע אויסזוך⸗אַקציע (ל″ר: -ס).
crowing
(דאָס\דער) קרייען.
(.crown (n
(די\דער) קרוין (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) כתר [kèsər], דרומדיק: [kèysə(r)];
{טאָמער ביי אַ מלך אָדער מלכה ממש:} (דער) כתר מלכות [kèsər-málkhəs], דרומדיק: [kèysə(r)-málkhəs];
❉
{טאָמער פאַר קינדער, אַשטייגער אום פּורים:}
(דאָס\די) קריינדל (ל″ר: -עך);
❉
{מיניאַטור, אויף אַ ספר תורה:}
(דער) כתר [késər], דרומדיק: [kéysər] (ל″ר: [ksórəm], דרומדיק: [ksú:rəm]);
❉
{דענטיסטיש, צו אַ צאָן:}
(די) קאָראָנע (ל″ר: -ס); (דאָס\די) קריינדל (צום צאָן).
crown (n.) (of the head)
(דער) קאָפּנשפּיץ (ל″ר: -ן); (דער) קאָפּ⸗שפּיץ (ל″ר: -ן).
(.crown (v
באַקריינען; באַקרוינען.
{הערה: סײַ בײַם ריידן, סײַ בײַם שרײַבן, האָבן יידישע סטיליסטן שטאַרק האָלט „באַקריינען“ מיטן דור⸗דורותדיקן [ey] אינעם צפון און [ay] אין גרויסע שטחים פונעם דרום. שוין איבער הונדערט יאָר אָבער וואָס די אייבערדיאַלעקטישע פאָרם „באַקרוינען“ („דײַטשמעריש“ אין די אויגן פון טייל פּוריסטן) געוועלטיקט בײַם שרײַבן און בײַ גאָר אַ סך אויך בײַם ריידן. זײַנען די ביידע שרײַבונגען — כשר וישר}.
Crown Heights
קראַון הײַטס; אויך: קראַונהײַטס;
{עלטערער נוסח:} קרוין הײַטס.
crown jewels
(די) קעניגלעכע (\קיניגלעכע) בריליאַנטן (ל″ר);
דעם מלכס בריליאַנטן [méləkhs], דרומדיק: [méyləkhs]; דער מלכהס בריליאַנטן [málkəs].
(crown prince (heir to the throne
(דער) קרוין⸗יורש [króyn-yòyrəsh], צפונדיק: [kréyn-yèyrəsh] (ל″ר: ⸗יורשים [yórshəm]);
{לומדיש:} (דער) יורש עצר [yòyrəsh-étsər], דרומדיק: [(yòyrəsh-éytsə(r], צפונדיק: [yèyrəsh-étsər] (ל″ר: יורשי⸗ [yórshey], דרומדיק: [yórshay]);
{אין מזרח אויך:} (דער) נאַסלעדניק (ל″ר: -עס).
(crown princess (heir to the throne
(די) קרוין⸗יורשטע [króyn-yòyrəsh-tə], צפונדיק: [kréyn-yèyrəsh-tə] (ל″ר: ⸗יורשים [yórshəm]);
{לומדיש:} (די) יורשת עצר [yoyrèshəs-étsər], דרומדיק: [(yoyrèyshəs-éytsə(r], צפונדיק: [yeyrèshəs-étsər] (ל″ר: יורשות⸗ [yórshoys], דרומדיק: [yórsheys]);
{אין מזרח אויך:} (די) נאַסלעדניצע (ל″ר: -ס).
crucial
עיקרדיק [íkər-dik]; זייער וויכטיק; צענטראַַל;
{פראַזע:} סאַמע חשיבותדיק [kh-shívəz-dik].
crucible
{אין זין פון אַ נסיון:}
(דער) גרויסער (\שרעקלעכער \מוראהאַפטיקער [móyrə-hàftikər], צפונדיק: [méyrə-hàftikər]) נסיון [nəsóyən], דרומדיק (אויך): [nəsú:yən] (ל″ר: נסיונות [nəsyóynəs], צפונדיק: [nəsyéynəs]);
{אין זין פון אַ צײַט פון מהומה:}
(די\אַן) עת מהומה [èys-məhúmə], דרומדיק: [àys-məhí(:)mə]; (די) עת בהלה [èys-bəhólə], דרומדיק: [àys-bəhú:lə];
(די\אַ) מהומהדיקײַט [məhúmə-dəkàyt], דרומדיק: [məhí(:)mə-dəkàyt]; (די) בהלהדיקײַט [bəhólə-dəkàyt], דרומדיק: [bəhú:lə-dəkàyt];
{אין זין פון נאַראַטיוון מעטאָד אין דער פּראָזע⸗שאַפונג:}
(דער) קרוסיבל; (די) די נאַראַטיווע צונויפהאַלטונג (\צונויפטרײַבונג) (פון פּערזאָנען); (די) נאַראַטיווע אויסמישונג (פון פּערזאָנען).
crucifer (Chris.)
(דער) צלם⸗טרעגער [tséyləm-trègər], דרומדיק: [(tsáyləm-trèygə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
crucifix
(דער) קרוציפיקס (ל″ר: -ן); (דער) יעזוס⸗צלם [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm] (ל″ר: ⸗צלמים [tslóməm], דרומדיק: [tslú:məm]);
(דער) יויזל (ל″ר: -ען; אויך: -עך);
{הערה: כאָטש לכתחילה ביטולדיק, ווערט „יויזל“ אויך באַנוצט נייטראַל בײַ אַ טייל; נאָר וואָס, אינעם רבים מערקט זיך צומאָל אַ חילוק צווישן מער נייטראַלן „יויזלען“ און מער פּעיאָראַטיוון „יויזלעך“}.
Crucifixion (Chris.)
(די) קרוסיפיצירונג;
(די) יעזוס⸗קרוציפיצירונג; (די) קרייציקונג פון יעזוסן (\קריסטוסן).
crucifixion
(די) קרייצ(יק)ונג (ל″ר: -ען); (די) קרייץ⸗טייטונג (ל″ר: -ען);
(די) (רוימישער) צלם⸗טייטונג [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm] (ל″ר: -ען); (די) (רוימישע) צלם⸗עקזעקוציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די) מיתה ע″י צלם [mí(y)sə|aly(ə)dèy-tséyləm], דרומדיק: [mí:sə|aly(ə)dày-tsáyləm].
crucify
קרײַציקן (אויך: קרייציקן); צוקלאַפּן צום קרייץ; קרוציפיצירן.
crude (of human behavior)
גראָב; {געלינדערט אַ קאַפּ:} גראָבלעך;
גראָביאַנסק; פאַרגרעבט;
אומאיידל (אומיידעלע(ר)); ני(ש)ט⸗איידל; ני(ש)ט⸗אַרומגעהובלט; ני(ש)ט⸗געשליפן (⸗געשליפענע(ר)); אומהעפלעך; אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik].
crude iron
(דער\דאָס) רוי⸗אײַזן.
crude oil
(דער\דאָס) רוי⸗נאַפט.
crude person
(דער) פּראָסטאַק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) פּראָסטאַטשקע (ל″ר: -ס); (דער) גראָביאַן (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) גראָביאַניכע (ל″ר: -ס); (דער) זשלאָב (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) זשלאָבעכע (ל″ר: -ס); (דער) בולוואַן (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) בולוואַניכע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) פּראָסטאַקישע(ר); (די\דער) זשלאָבעוואַטע(ר); (די\דער) זשלאָבעוואַטע(ר);
{מער פאָרמעל:} (דער) אומאיידעלער (\אומראַפינירטער \ני(ש)ט⸗אַרומגעהובלטער) מענטש (ל″ר: -ן).
crudeness (/crudity)
(די) פּרימיטיוועדיקײַט; (די) אומראַפינירטקײַט; (די) אומאיידלדיקײַט; (די) ני(ש)ט⸗אַרומגעהובלטקײַט; (די) ני(ש)ט⸗געשליפנקײַט.
crudités
(די\דער) קרודיטע [krudité(y)]; (די) רויע גרינסעלעך (ל″ר); (די) אײַנטונק⸗גרינסעלעך.
cruel
אכזריותדיק [aghzór(y)əzdik]; מוטשעריש; אומברחמנותדיק [umb(ə)ràkhmónəzdik];
ברוטאַל; סדוֹמיש [zdó(y)mish].
cruel and unusual punishment
(די) משונה⸗אכזריותדיקע באַשטראָפונג [m(ə)shùnə-aghzór(y)əzdikə], דרומדיק: [m(ə)shìnə-aghzór(y)əzdikə] (ל″ר: -ען).
cruelly
אָן רחמנות [rakhmónəs], דרומדיק: [rakhmú:nəs]; מיט אכזריות [aghzóryəs]; ברוטאַל.
cruelty
(די) אכזריות [aghzór(y)əs]; (די) מוטשערײַ; (די) אומברחמנותדיקײַט [umb(ə)ràkhmónəzdikayt]; (די) ברוטאַלקײַט;
{מיט אַן אָפטער אָנצוהערעניש אויף אַנטיסעמיטישער מאָטיווירונג:} (די\דאָס) רשעות [ríshəs], אויך: רשעותדיקײַט [ríshəz-dəkàyt].
cruise (n.) (holiday boat journey)
(די) קרוזע (ל″ר: -ס); (די) שיפס⸗קרוזע (ל″ר: -ס);
cruise (v.) (by vehicle)
אַרומפאָרן גלאַט (\סתם) אַזוי [stám].
cruise missle
(דער) קרוז⸗ראָקעט (ל″ר: -ן); (דער) קרוז⸗מיסל (ל″ר: -ס; אויך: -ען).
crumb
(דאָס\די) קרישקעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) ברעקל (ל″ר: -עך).
crumble (n.)
{דער עיקר בריטאַניש:} (דער) קראָמבל⸗טאָרט; (דער) קראָמבל (ל″ר: -ען; אויך: -עך);
(דער) געקרישלטער (\געברעקלטער) לעקעך.
crumble (v.)
זיך קרישלען;
{טאָמער אין אַ גרויסער מאָס צי אינגאַנצן:} זיך צעקרישלען;
{פיגוראַטיוו:} צעפאַלן ווערן; אײַנפאַלן; זיך פונאַנדערפאַלן.
crumbled
צעקרישלט.
crummy
פּאַרטאַטשנע(ר); אומגעלונגענע(ר); דורכפאַלמעסיק; שוואַכגעמאַכט; קאַפּוטעדיק.
crumpled
צעקנאָדערט; אויך: צעקנוידערט; צעקנייטשט.
crunch the numbers
באַאַרבעטן די ציפערן (\נומערן); דערטאָלקעווען די ציפערן;
אַ טאָלק דערגיין מיט די ציפערן; אַנאַליזירן די ציפערן;
{לומדיש און סוחריש:} צעחקרענען דעם חכמת המספּר [tsəkhákrənən|dem-khòkhməs-(h)amíspər].
crunchy
קנאַקעדיק; כראָמטשעדיק.
crusader (passionate campaigner)
(דער) קעמפער (ל″ר:ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) קעמפערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קעמפערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק; עמאָטיוו:} (אַ\די\דער) קעמפנדיקע(ר).
Crusaders
די קרייצפאָרער (ל″ר; ל″י: דער קרייצפאָרער);
{לומדיש:} די נוסעי הצלב [nòysey-hatsláv], צפונדיק: [nèysey-hatsláv];
{אינעווייניק יידישלעך:} די גזירת תתנו′ניקעס [g(ə)zèyrəs-tasnú-nikəs], דרומדיק: [g(ə)zàyrəs-tasní:-nikəs]; די רוצחי גזירת תתנו [ròtskhey|g(ə)zèyrəs-tásnu], דרומדיק: [:ròtskhay|g(ə)zàyrəs-tásni] (′די מערדער פון די גזירות פון יאָר תתנ″ו′);
{הערה: דאָס יאָר (ד′)תתנו = 4856 לויטן יידישן לוח, וואָס קאָרעספּאָנדירט (ביז ראש השנה) מיטן קריסטלעכן יאָר 1096}.
Crusades
די קרייצפאָרן (ל″ר; ל″י: (דער) קרייצפאָר); די קרייצצוגן (אויך: קרײַצצוגן) (ל″ר; ל″י: (דער) קרייצצוג\קרײַצצוג);
גזירת תתנו [ròtskhey|g(ə)zèyrəs-tásnu], דרומדיק: [:ròtskhay|g(ə)zàyrəs-tásni] (′די מערדער פון די גזירות פון יאָר תתנ″ו′);
{הערה: זע די הערה בײַם פריערדיקן סימן}.
crush (n.): have a crush on
האָבן אַ שוואַכקײַט (צו); האַלטן אַ גנבהש(ן) אויג (אויף) [g(ə)néyvish(n], דרומדיק: [g(ə)náyvish(n];
{רעפלעקסיווישע פראַזעס אין בידע ריכטונגען:} ציען <+ דאַטיוו> צו („אים ציט צו לאהן, בשעת ווען לאהן ציט צו שמעונען“); געפעלן ווערן <+ דאַטיוו> („לאה געפעלט אים, בשעת ווען לאהן געפעלט גאָר שמעון“.
crush (n.): (of crowd)
(די) געפּרעסעניש (\געדרענגעניש \געקוועטשעניש \געענגעניש) פונעם עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom].
(.crush (v
צעטרעטן; צעקוועטשן; צעדריקן;
{ווי אַ פּראָצעס פון פּראָדוקציע:} צעמאָלן; צעשטויבן; צעמורשטן.
crushed
צעברעקלט; צעפּיצלט; צעמאָלן.
crushed (emotionally)
צעבראָכן; צעשמעטערט; פאַרפינצטערט; פאַרצווייפלט;
{פראַזע:} געבליבן מיט אַ צעבראָכן האַרץ.
crushed ice
(די\דאָס\דער) צעהאַקטע (\צעברעקלטע \צעקלאַפּטע) אײַז.
crushed to death
צעקוועטשט (\צעדריקט \צעטראָטן) אויף טויט.
crust (n.) (of bread or pastry)
(די) סקאָרע (ל″ר: -ס); (די) סקאָרינקע (ל″ר: -ס).
crusty (of bread or pastry)
סקאָרעדיק; טרײַגע(דיק).
crutch
(די) קוליע (ל″ר: -ס).
(crux (of the matter
דער עיקר (פון דער זאַך) [íkər]; דער תמצית [támtsəs]; (דער) עצם הויפּט⸗פּונקט [étsəm], דרומדיק: [éytsəm]; (דער) עצם ענין [étsəm|ínyən], דרומדיק: [éytsəm|ínyən]; (די) עצם⸗זאַך [ètsəm|zákh], דרומדיק: [ètsəm|zákh];
{שמועסשפּראַכיק:} די זאַך פון דעם;
{לומדיש:} (דער) (סאַמע) מהות [m(ə)hús], דרומדיק: [m(ə)hís]; דער תוך [tókh]; (דער) עצם הדבר [ètsəm-(h)adóvər], דרומדיק: [(èytsəm-(h)adúvə(r]; (דער) עצם הנידון [ètsəm-(h)anídn].
cry (n.) (shout, scream, desperate calling out)
(דער) אויסרוף (ל″ר: -ן); (דער) רוף⸗אַרויס; (די\דאָס) געשריי (ל″ר: -ען);
(די) קולות [kóyləs], צפונדיק: [kéyləs]; {עמפאַטיש:} (די) קולי קולות [kòylə-kóyləs], צפונדיק: [kèylə-kéyləs];
{טאָמער מיט פּחד צי פאַרצווייפלטקײַט:}
(די\דאָס) ג(ע)וואַלד⸗געשריי (ל″ר: -ען); (די\דאָס) יאָמער⸗געשריי (ל″ר: -ען); (די\דאָס) וויי⸗געשריי (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) צעקה [tsáykə], דרומדיק: [tsá:kə] (ל″ר: צעקות).
cry (v.)
וויינען; גיסן (מיט) טרערן;
{עמאָטיוו:} פּלאַנכענען (אויך: פּלאַנכען); יאַכמערן;
{טאָמער אויף לענגער צי אויף עפּעס גוואַלדיק ערנסט:} יאָמערן; קלאָגן; יעלהן [yáylən], דרומדיק: [yá:lən];
{וואולגאַריש:} פּישן מיט די אויגן.
cry foul
טענהן אַז ס′איז ני(ש)ט ערלעך (\יושרדיק [yóyshər-dik], צפונדיק: [yéyshər-dik]);
פּראָטעסטירן „ני(ש)ט ערלעך!“ (\„ני(ש)ט ערלעך!“).
cry out (call out)
אויסרופן; אויסשרײַען.
{טאָמער מיט גרויס עמאָציע:} אַרויסלאָזן אַ יללה [yəlólə], דרומדיק: [yəlú:lə].
cry out for (clamor for)
פאַרלאַנגען; פאָדערן; קומען מיטן פאַרלאַנג פאַר (\מיט דער פאָדערונג פאַר).
cry one’s eyes out זיך גוט (\אַזוי ריכטיק) אויסוויינען;
{אָפטמאָל ביטולדיק צי אָפּלאַכעריש צי קריטיש:} וויינען ווי אַ ביבער;
{ווערטל:} אַז מ′וויינט זיך אויס(עט), ווערט גרינגער אויפן האַרצן.
cry wolf
שרײַן אומזיסט ג(ע)וואַלד; קומען מיט אַ פאַלשער (\אויסגעקלערטער \נאַראָנסקער) וויי⸗געשריי.
cry: a cry for help
אַ וויי⸗געשריי (ל″ר: -ען); אַ געשריי נאָך הילף; אַ ג(ע)וואַלד⸗געשריי (ל″ר: -ען); אַ געשריי פון ג(ע)וואַלד (ל″ר: -ען).
crybaby (of over-complaining adult): be a crybaby
זײַן אַ קלאָגער(ין); זײַן אַ קלאָגמוטער (אויף ל″ז און ל″נ); זײַן אַ וויינער(ין);
{פראַזעס:} די גאַנצע צײַט קלאָגט (\וויינט \יאָמערט) ער (\זי); ער\זי וויינט ווי אַ ביבער (\ווי אַ יתום [ayósəm], דרומדיק: [ayú:səm] \ווי אַן אלמנה [ànalmónə], דרומדיק: [ànalmúnə] \ווי אַ כלה צו באַדעקנס [akálə] \ווי אויף אַ לוויה [al(ə)váyə] \ווי אויף חורבן בית המקדש [khùrbm|bèys-(h)amígdəsh], דרומדיק: [khòrbm|bàys-(h)amígdəsh]).
crybully
אַ קרבן אַ וצדקתך [akòrbm|avéytsit-kòskho]; אַ „צדיק“ [atsádək] וואָס איז תמיד דער קרבן [tóməd|der-kórbm], דרומדיק: [túməd|de(y)r- (/deyə)-kórbm];
אַ קלאָגנדיקער גאַנצער קנאַקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ בעל⸗טענות אַ נעבעכ(ל) [abàl-táynəs], דרומדיק: [abàl-tá:nəs];
אַ טשעפּוק וואָס איז אַליין אַ קלאָגער.
crying (n.)
(די\דאָס\דער) געוויין (ל″ר:-ען);
{לומדיש:} (די) בכיה [bəkhíyə] צי [pkhíyə] (ל″ר: בכיות); {עמפאַטיש; וועגן א פאַל פון היסטאָרישן פאַרנעם:} אַ בכיה לדורות [abəkhìyə-lədóyrəs], צפונדיק: [abəkhìyə-lədéyrəs];
{ביטולדיק צי סקעפּטיש:} (די\דאָס) געוויינערײַ (ל″ר: -ען); (די\דאָס) געוויינעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (דאָס\דער) פּלאַנכענען; (די\דאָס) פּלאַנכערײַ (ל″: -ען).
crying shame: It’s a crying shame!
ס′איז אַ שאַנדע און אַ חרפּה! [khárpə]; ס′איז אַ חרפּה און אַ בושה [búshə], דרומדיק: [bí:shə].
crypt
(די\דער) קריפּט (ל″ר: -ן); (די) קריפּטע (ל″ר: -ס).
cryptic
{אין ענגערן זין:} שיפרירט; מיט (\אין) קאָד; קאָדירט;
{פאַרברייטערט:} קריפּטיש; רעטענישמעסיק; מיסטעריעז; ני(ש)ט⸗אויפגעלערט; באַהאַלטן (\באַהאַלטענע(ר)); דווקא אומקלאָר [dáfkə].
cryptic reply
קוים (\קאַם) אַן ענטפער; אַ מינימאַלער (\גאָרני(ש)ט⸗זאָגנדיקער) ענטפער; אַן אומקלאָרער ענטפער;
אַ רעטענישמעסיקער ענטפער (\אָפּרוף) (ל″ר: אָפּרופן).
cryptocurrency
(די\דאָס) קריפּטאָ⸗געלט;
{אין מזרח אויך:} (די) קריפּטאָ⸗וואלוטע (ל″ר: -ס);
(די\דאָס) קריפּטישע געלט; קאָמפּיוטערשע געלט; אינטערנעטישע געלט;
{שפּאַסיק, בחשד, ביטולדיק, אפּיקורסיש דערײַן:}
קריפּטאָ⸗שמיפּטאָ; בלאָף⸗געלט [blóv-gèlt]; אומגעלט [úm-gèlt]; שטות⸗געלט [shtúz-gelt]; פּליטה⸗געלט [pléytə-gelt]; נאַראָנים⸗געלט [narónəm-gelt], [narú:nəm-gelt];
{אזהרה: די המצאה נוצן דאָ „מזומן“ צי „מזומנים“ איז ניט געלונגען, מחמת דעם וואָס אָט די ווערטער אויף יידיש האָבן דעם גאָר גענויען דור⸗דורותדיקן און פעסטן, סטאַבילן באַדײַט, איפּכא מסתברא, פון פיזישע געלט⸗מיטלען אין האַנט און אין קעשענע — צי מטבעות צי באַנקנאָטן}.
cryptographer
(דער) קריפּטאָגראַף (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קריפּטראָגראַפין (ל″ר: -ס).
cryptographic
קריפּטראָגראַפיש.
cryptography
(די) קריפּטאָגראַפיע.
crystal (n.)
(דער) קרישטאָל; (דער) קריסטאַל.
crystal (adj.)
קרישטאָלענע(ר); קריסטאַלענע(ר).
crystal ball
אַ קרישטאָלענער באַל (\קײַלעך).
crystal ball: I don’t have a crystal ball!
איך האָב ני(ש)ט קיין קרישטאָלענעם באַל (\קײַלעך)!; בײַ מיר איז ני(ש)טאָ קיין קרישטאָלענער באַל (\קײַלעך)!;
פון וואַנעט זאָל איך קענען גיין און טרעפן?; ווער קען דען וויסן וואָס וועט זײַן?;
{לומדיש:} לא נביא אנכי ולא בן נביא [lòy-nóvi|onóykhi || vlòy-|bén-nòvi], דרומדיק: [:lòy-núvi|u:nóykhi: || vlòy-|bén-nùvi], צפונדיק: [lèy-nóvi|onéykhi || vlèy-|bén-nòvi] (′איך בין ניט קיין נביא און ניט קיין זון פון אַ נביא′ < עמוס ז′: י″ד);
{פאַרקירצטערהייט:} לא נביא אנכי [lòy-nóvi|onóykhi], דרומדיק: [:lòy-núvi:|u:nóykhi], צפונדיק: [lèy-nóvi|onóykhi].
crystal clear (fig.)
{פראַזעס:} קלאָר ווי דער טאָג (\ווי די פולע לבנה [ləvónə], דרומדיק: [ləvú:nə]; \ווי קרישטאָל \ווי אין גן⸗עדן [gànéydn], דרומדיק: [gànéydn]).
crystallization (fig.)
(די) קריסטאַליזירונג; (די) קריסטאַליזאַציע;
(די) אויסשטאַלטיקונג (ל″ר: -ען); (די) אויסקלאָרונג.
crystallize (v. intrans.) (fig.)
זיך אויסקריסטאַליזירן; אויסקריסטאַליזירט ווערן;
ווערן אויסגעשטאַלטיקט; זיך אויסקלאָרן; ווערן אויסגעקלאָרט.
crystalware
(דער) קרישטאָל; (די) קרישטאָלענע כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm] (ל″ר).
CT scan
(דער) קאַטסקאַן (ל″ר: -ען); (דער) טאָמאָגראַפישער סקאַן (ל″ר: -ען); (דער) קאָמפּיוטערשער קערפּער⸗סקאַן (ל″ר: -ען).
cub (n.)
(די) נײַ⸗געבאָרענע (\נײַ⸗געבוירענע) חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; בייגעוודיק:} (די\דער) נײַ⸗געבאָרענע(ר) (\נײַ⸗געבאָרענע(ר));
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′גייט די רייד וועגן גאָרער יונגשאַפט, ניט פון צאַרטקײַט וועגן, דער עיקר אין ל″ר:} בערעלעך, טיגערלעך, וועלפעלעך, פיקסעלעך וכו′.
Cuba
{אָן אַ אַרטיקל:} קובאַ.
Cuban
קובאַניש.
Cuban person
(דער) קובאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קובאַנערין; {עמאָטיוו:} (די) קובאַנערקע (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; בייגעוודיק:} (די\דער) קובאַנישע(ר);
{טאָמער דווקא אַ ייד:} אַ ייד פון קובאַ; אַ קובאַנישער ייד (ל″ר: -ן).
cube (n.) (geom.)
(דער) קוב (ל″ר: -ן).
cube (n.) (object)
(דער\די) קוביק (ל″ר: -עס).
cube (of ice)
(דער\די) אײַז⸗קוביק (ל″ר: -עס).
(.cubed (math
קובירט.
cubic
קוביש; קוביק⸗.
cubicle
(דער) אַלקער (ל″ר: -ס); (דער) מיני⸗צימער (ל″ר: -ן).
cubism
(דער) קוביזם.
cubist (n.)
(דער) קוביסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (ד)י קוביסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קוביסטקע (ל″ר: -ס).
cubist (adj.)
קוביסטיש; קוביסטן⸗.
cub scout
(דער) קאָב⸗סקויט (ל″ר: -ן); (דער) קינד⸗סקויט (ל″ר: -ן).
cucumber
(די) אוגערקע (ל″ר: -ס).
(.cuddle (n
אַ (וואַרעמער) אַרומנעם (ל″ר: -ען); אַ צוטוליעניש (ל″ר: -ן).
(.cuddle (v. trans
אַרומנעמען; צוטוליען (צו זיך);
{דיאַלעקטיש:} פּיעשטשען.
cudos → kudos
cue (n.)
{אין טעאַטער וכדומה:} (דער) סימן [símən] (ל″ר: סימנים [səmónəm], דרומדיק: [səmú:nəm]); (דאָס\דער) שלאָגוואָרט (ל″ר: שלאָגווערטער); (די) רעפּליק (ל″ר: -עס);
{בכלל:} אַ סימן [asímən]; אַן אָנווײַז (ל″ר: -ן); אַן אָנוואונק (ל″ר: -ען).
cue stick
(דאָס\דער) ביליאַרד⸗שטעקל (ל″ר: -עך).
cue: on cue
פּינקטלעך צו דער מינוט; אין דער פּינקטלעכער רגע ממש [régə|máməsh], דרומדיק: [réygə|máməsh]; פּונקט צו דער צײַט; פּינקטלעך ווען נייטיק.
cue: take one’s cue from
האָרכן; זיך האָרכן צו; זיך צוהערן צו; נעמען פאָלגן;
אָננעמען (די) אָנווײַזונגען בײַ (\פון); אָפּנעמען (די) אינסטרוקציעס פון.
cuff: off the cuff
עקספּראָמפּט(ערהייט); אימפּראָוויזירט(ערהייט);
{פראַזע; אָפטמאָל קריטיש:} פון אַרבל אַרויסגעזויגן.
cufflinks
(די) שפּאָנקעס (ל″ר); (די) ספּינקעס.
cuffs (handcuffs)
(די) האַנט⸗קייטלעך (ל″ר); (די) נאַרוטשניקעס (ל″ר).
cuffs (sleeves)
(די) מאַנזשעטן (ל″ר); (די) מאַנקעטן (ל″ר).
cuisine
(די) קאָך⸗טראַדיציע; (די) (…-ע) קיך (למשל: „די איטאַליענישע קיך“); (די) נאַצאיאָנאַלע קוכניע.
cul-de-sac
אַן ענד⸗געסל (ל″ר: -עך); אַ פאַרמאַכטע (\געשלאָסענע) גאַס (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש:} קול דע זאַק.
cul-de-sac (fig.)
אַ וועג וואָס פירט ני(ש)ט אין ערגעץ; אַ וועג צו אַ וואַנט; אַ גאַנג וואָס דערגייט ני(ש)ט (אין ערגעץ);
{ליטעראַריש:} קול דע זאַק;
{ליטעראַריש, מיטן באַוואוסטזיניקן פאַררוף אויפן אַנגליציזם:} אַ טויטער וועג;
{ברייטער פיגוראַטיוו:}
אַ קשיא אָן אַ תירוץ [akàshə\òna|térəts]; אַ מעשה אָן אַ סוף [amáysə|òna-sóf], דרומדיק: [amá:(n)sə|ù:na-sóf]; דאָס הייסט זוכן אין ני(ש)ט געפינען (\טרעפן); אַרויסגעוואָרפענע טירחא [tírkhə], דרומדיק: [térkhə].
culinary
קולינאַריש; קאָכונג(ס)⸗; קאָך⸗.
culinary arts
(די) קולינאַרישע קונסט; (די) קאָכונג(ס)⸗קונסט.
culinary delight (dish fit for a king)
אַ מאכל מלכים [amàykhl-m(ə)lókhəm], דרומדיק: [amà:khl-m(ə)lúkhəm]; אַ מאכל טוב [amàykhl-tóv], דרומדיק: [amà:khl-tóf] (ל″ר: מאכלים טובים [maykhòləm-tóyvəm], דרומדיק: [ma:khù:ləm-tóyvəm], צפונדיק: [maykhòləm-téyvəm]); אַ מאכל כיד המלך [amàykhl-k(ə)yad–(h)améyləkh], דרומדיק: [amà:khl-k(ə)yat–(h)amáyləkh].
cull (n.) (of animals)
(די) סעלעקטיווע אויסשעכטונג (ל″ר: -ען); (די) מאַסן⸗שעכטונג (ל″ר: -ען).
cull (v.) (of animals)
דורכפירן אַ סעלעקטיווע אויסשעכטונג (\אַ מאַסן⸗שעכטונג).
cull (v.) (collect sources)
צונויפזאַמלען; אָפּקלײַבן; אויסזוכן; צוזאַמעמנעמען.
culmination
(דער) סוף⸗פּונקט [sóf]; (דער) ענד⸗פּונקט; (דער) סאַמע אויסלאָז.
culminate in
(זיך) ענדיקן מיט; זיך אויסלאָזן מיט.
culpability
(די) שולד; (די) שולדיקײַט;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אחריות [akhráyəs]; (די) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [faránt-fə(r)tləkh-kàyt].
culpable
שולדיק (דערין \דערײַן \פאַרדערפאַר).
culpable: he/she is culpable
ער איז דער שולדיקער, ל″נ: זי איז די שולדיקע; ער\זי איז שולדיק.
culprit (/culpable party)
{בייגעוודיק:} (די\דער) שולדיקע(ר); דער מענטש וואָס איז דערײַן שולדיק.
cult
(דער) קולט (ל″ר: -ן);
{דער עיקר אין דער יידישער געשיכטע:} (די\דער) כת [kát] (ל″ר {זעלטן}: כתות [kítəs]; אויך: כתן (אויך: כתין) [kát(i)n]).
cult figure
(די) קולטישע פיגור (ל″ר: -ן); (די) קולט⸗פיגור (ל″ר: -ן).
cultivate
קולטיווירן;
{טאָמער אין לאַנדווירטשאַפט אויך:} האָדעווען;
{טאָמער וועגן בעלי⸗חיים אויך:} האָדעווען; כאָווען.
cultivate (develop relationships)
באַפרײַנדן; באַחברן [bakhávərn]; דערנע(ע)נטערן; צוציען (ל″ע: צוגעצויגן).
cultivation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) קולטיווירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אין אַלגעמיין:} (די) קולטיוואַציע.
cultural
קולטור(⸗); פון קולטור;
(דער עיקר אין מערבדיקע לענדער:} קולטורעל;
{הערה: צומאָל טרעפט מען „קולטורנע“ צי „קולטוריש“ אין דעם זין; אַ צרה נאָר וואָס בײַ אַ סך, בפרט אין און פון מזרח אייראָפּע, האָבן אָט די ווערטער אַ זין פון ′העפלעך′, ′בתרבותדיקדיק′, וכדומה}.
cultural clash
(די) קולטור⸗סתירה [stìyrə]; (די) קולטור⸗דיסאָנאַנץ; (דער) קולטור⸗ווידעראַנאַנד.
cultural center
(דער) קולטור⸗צענטער (ל″ר: -ס).
cultural desert
(דער) קולטור⸗מדבר [mìdbər]; (די) קולטור⸗פּוסטעניש; (די) קולטור⸗וויסטעניש.
cultural life
(דאָס\דער) קולטור⸗לעבן.
culturally
קוקנדיק (\באַטראַכטנדיק) פון שטאַנדפּונקט פון קולטור; פון קולטור⸗שטאַנדפּונקט;
וואָס איז שייך קולטור [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh]; {לומדיש:} וואס איז נוגע קולטור [nəgéyə], דרומדיק: [nəgáyə];
{זעלטן; ליטעראַריש:} קולטוריש; קולטורעדיק.
culturally Jewish
מיט יידישקײַט אַלץ קולטור; מיט אַ קולטור⸗באַזירטער (⸗דעפינירטער) יידישקײַט;
(זײַענדיק) יידן דורך קולטור; (זײַענדיק) יידן פון שטאַנדפּונקט פון קולטור.
culture
(די) קולטור [kultúr], דרומדיק: [(kultú:(ə)(r].
culture shock
(דער) קולטור⸗שאָק.
(cultured (educated
פון הויכער קולטור (\בילדונג);
(cultured (well mannered
איידל; קולטורנע; מיט קולטור; קולטיווירט.
cultured person
אַ קולטור⸗מענטש (ל″ר: -ן); אַ מענטש פון (הויכער) קולטור.
culturized
קולטוריזירט.
cum (doubling as; plus)
(וואָס איז) פאַראיינוועגס; (וואָס איז) (צו)דערצו; וואָס איז אויך;
(וואָס איז) בשעת מעשה [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə].
cum laude
קום לאַודע.
cumbersome
אומגעלומפּערט (גרויס); שוועריק⸗אומגעלומפּערט; אומאָנגענעם⸗גרויס; שוועריק⸗איבערמאָסיק.
cumulative
אָנגעזאַמלט; אָנגעקליבן (\אָנגעקליבענע(ר)); אָנגעוואַקסן (\אָנגעוואַקסענע(ר)); קומולאַטיוו.
cuneiform (n.)
(די) פלעקלשריפט; (די) קונייפאָרם⸗שריפט.
cuneiform (adj.)
פלעקלשריפט⸗; פלעקלשריפטיק;
קונייפאָרם⸗; קונייפאָרמיש.
(.cunning (n
(די) כיטרעקײַט, כיטרעדיקײַט; גניבהדיקײַט [g(ə)néyvədikàyt], דרומדיק: [g(ə)náyvə-dəkàyt]; (די) ממזרישקײַט [màmzéyrish-kàyt], דרומדיק: [màmzáyrish-kàyt];
{מער וועגן אַן איינצלפאַל:} אַ כיטראַקסטווע (ל″ר: -ס).
{ליטעראַריש:} שלויקײַט.
(.cunning (adj
כיטרע; גניביש [g(ə)néyvish], דרומדיק: [g(ə)náyvish]; אינטריגאַנטיש;
{סלענגיש, מיט איראָניע:} געממזרט [gəmámzərt];
{ליטעראַריש:} שלוי.
cunning man
(דער) כיטראַק [khitrák] (ל″ר: -עס); (דער) ממזרוק [màmzərúk], דרומדיק: [màmzərík] (ל″ר: -עס);
{בייגעוודיק:} (אַ\דער) כיטרער;
{לומדיש, וועגן אַ זעלטענעם כיטראַק:} אַן ערום מכל חית השדה [anórum-mikol-kháyəs-hasóde] ′מער כיטרע פון אַלע חיות וואָס אין פעלד′ (< בראשית ג′: א′).
cunning woman
(די) כיטרעניצע [khítrə-nitsə] (ל″ר: -ס); (די) כיטראַטשקע [khitrátsh-kə] (ל″ר: -ס); (די) כיטערקע [khítər-kə] (ל″ר: -ס);
[פיגוראַטיוו:} (די) יאַשטשערשקע (ל″ר: -ס); (די) שלאַנג (ל″ר: -ען).
(cunt (vlgr.; cf. vagina
{וועגן דעם פרויאישו גליד:} {סלענגיש:} (די) שמושקע (ל″ר: -ס); {מער וואולגאַר:} פּירקע (ל″ר: -ס); {פונדערפון לשון נקיה אין דרומדיקע דיאַלעקטן:} פּורים [pírəm]; שמאָנדרע, פּירגע;
{פיגוראַטיוו אויף אַ שלעכטער פרוי:} (די) פּאַסקודניצע; (די) פּאַסקודסטווע; (די) כאָלער(י)ע; (די) שטיק טינוף [tínəf].
(.cup (n
(דאָס\דער) טעפּל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) גלעזל (ל″ר: -עך); (דער) קוביק (ל″ר: -עס);
(טאָמער אויף ווײַן; אויך אין זין פון אַ מעדאַל פונדערפון:} (דער) בעכער (ל″ר: -ס);
{דיאַלעקטיש:} (די) שאָל (ל″ר: -ן).
cup (goblet)
(דער) כוס [kos] (ל″ר: כוסות [kóysəs], צפונדיק: [kéysəs]).
cupboard
(דער\די) שאַנק (ל″ר: שענק); (די) שאַפע (מיט פּאָליצעס) (ל″ר: -ס).
cupcake
(דער) מיני⸗קוכן (ל″ר: -ס); (דער) כוס⸗קוכן [kós-kùkhn], דרומדיק: [kós-kì:khn] (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) קאָפּקייק (אויך: קאָפּקעיק) (ל″ר: -ס).
cupful of
אַ טעפּל מיט (ל″ר: -עך); אַן אָנגעפילטער כוס מיט [kós] (ל″ר: כוסות [kóysəs], צפונדיק: [kéysəs]).
Cupid
{אָן אַן אַרטיקל} קופּיד.
cupid: play Cupid
שפּילן די קופּיד⸗ראָלע; זיך אַרײַנלייגן אין צונויפברענגען די צוויי;
{מיט אַ קאַפּ הומאָר, דעמאָלט אַז ס′גייט אין ליבע, ניט קיין שידוך ממש:} זיך אַרײַנלייגן אין שדכנות [shatkhónəs], דרומדיק: [shatkhú:nəs].
cupping (n.) (folk medicine procedure)
(דאָס\דער) שטעלן באַנקעס.
(.cure (n
(די) רפואה [rəfúə], דרומדיק: [rəfí:ə], צפונדיק: [rəfú(y)ə] (ל″ר: רפואות);
(די) היילונג (ל″ר: -ען); (דער\דאָס) הייל⸗מיטל (ל″ר: -ען);
{אין אַ מער אַלגעמיינעם זין: (די) אויסהיילונג; (די) קוראַציע; (די) קורירונג.
curable
היילעוודיק; היילבאַר.
curate (v.)
קוראַטירן; זײַן קוראַטאָר איבער (\פון).
curative
קוראַטיוו; היילעוודיק; היילנדיק; הייל⸗.
curative power(s)
(דער\די) כח רפואה [kòyəkh-rəfúə], דרומדיק: [kòyəkh-rəfí:ə], צפונדיק: [kèyəkh-rəfú(y)ə];
(די) הייל⸗קראַפט; (די) היילעוודיקע ווירקעוודיקײַט; (די) הייל⸗ווירקונג.
curator
(דער) קוראַטאָר [kurátər] צי [kurátor] (ל″ר: -ן [kuratórn]), ל″נ (אויך): (די) קוראַטאָרשע [kuratórshə] (ל″ר: -ס).
curb (n.) (of street)
(דער) גאַסנראַנד (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) טראָטואַר⸗טרעפּל (ל″ר: -עך);
{פראַזע, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} בײַם ראַנד; בײַם טרעפּל;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) קערב (ל″ר: -ן).
curb (v.)
באַצאַמען; אײַנצאַמען; אײַנהאַלטן; צוריקהאַלטן; צוהאַלטן; באַגרענעצן; האַלטן אונטערן קאָנטראָל.
curd(s)
(דער) צוואָרעך; (דער) טוואָרעך; (די\דער) ווייכע(ר) קעז.
cure (n.): the cure
(די) רפואה [refúə], דרומדיק: [rəfí:ə]; (די) היילונג; (דער) (אויס)הייל⸗מיטל;
{פראַזעס:} די סגולה צו דער מכה [zgúlə], דרומדיק: [zgílə]; די רפואה צו דער מכה [mákə].
(.cure (v
{ווי אַ פּראָצעס:} היילן;
{ווי אַ פּראָצעס מיט אַ טאָלק:} אויסהיילן;
{אַוואו דער אָביעקט פון ווערב איז דווקא אַ מענטש:} (אויס)קורירן.
(cured (of an illness or malady
אויסגעהיילט ווערן; (אויס)קורירט ווערן;
האָבן אַ רפואה שלימה [ar(ə)fùə-shléymə], דרומדיק: [ar(ə)fì:ə-shláymə].
(curfew (domestic
(די) שטוב⸗שעה [shtúb-shò], דרומדיק: [:shtí:p-shù] (ל″ר: -ן [shòən], דרומדיק: [shùən]).
(curfew (public
(דער) קערפיו [kérfyu], אויך: קערפו [kérfu];
(די) גיי⸗אַהיים שעה [sho], דרומדיק: [:shú] (ל″ר: שעהן [shóən], דרומדיק: [shú:ən]);
{טאָמער דווקא מצד דער פּאָליציי:}
(די) פּאָליציי⸗שעה [politséy-shò], דרומדיק: [:politsáy-shù] (ל″ר: שעהן [shóən], דרומדיק: [shú:ən]).
(curious (intrigued
טשיקאַווע (זײַן) <+דאַטיוו> („איר איז טשיקאַווע געווען זען וואָס טוט זיך דאָרטן“); {הערה: אין טיילן פון צפון נוצט מען דיאַלעקטיש „איך בין טשיקאַווע (צו וויסן)“;
פאַראינטערעסירט („איך בין פאַראינטערעסירט צו וויסן“); אינטערעסאַנט זײַן (צו) וויסן <+דאַטיוו>; („מיר איז אינטערעסאַנט צו וויסן וואָס טוט זיך בײַ זיי“);
גיין דערײַן (\דערינען) צו וויסן <+דאַטיוו);
נײַגעריק זײַן; האָבן חשק (צו) וויסן [khéyshik], דרומדיק: [kháyshik]; גערן צו וויסן (זײַן); אַ בעלן זײַן (צו) וויסן [báln];
(מיט אַ געוויסער שפּילעוודיקײַט:} נײַגערן זיך; טשיקאַווען זיך.
(curious (somewhat strange
טשיקאַווע; אַנדערשדיק; (אַ ביסל) מאָדנע; (אַ ביסל) משונהדיק [məshúnədik], דרומדיק: [məshínədik]; (אַ ביסל) אויסטערליש; אינטערעס⸗אַרויסרופנדיק.
curiosity
(די) נײַגעריקײַט; (דער) נײַגער; (די) אינטערעס כאַפּעניש; דער חשק אויף דערגיין די זאַך [khéyshik], דרומדיק: [kháyshik].
curiosity: a curiosity
אַ טשיקאַווע⸗זאַך (ל″ר: -ן); אַ טשיקאַוועקײַט (ל″ר: -ן); אַ קוריאָז (ל″ר: -ן)
(curiously (while in a state of curiosity
נײַגעריקערהייט; פון נײַגער; מיט חשק די זאַך צו דערגיין [khéyshik], דרומדיק: [kháyshik].
curl (n.) → curls
curl (v.) (hair)
פאַרקרײַזלען; מאַכן קרײַזלדיק;
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש:} פאַרגרײַזלען;;
{לומדיש; וועגן פאַרקרײַזלען די אייגענע האָר:} מסלסל בשערו זײַן [məsàlsl-bəsáyroy-zayn], דרומדיק: [məsàlsl-bəsáyroy-zayn], צפונדיק: [məsàlsl-bəsáyroy-zayn], ל″נ: מסלסל בשערה זײַן [məsàlsl-bəsáyro-zayn], דרומדיק: [məsàlsl-bəsá:ro-za:n].
curl up
זיך צונויפדרייען; זיך צונויפקאָרטשען; זיך אויפדרייען.
curler (n.)
(דער) קרײַזלער (ל″ר: -ס); (דער) וויקלער (ל″ר: -ס).
(curls (of hair
(די) לאָקן (ל″ר); (די) קרײַזלעך (ל″ר); (די) קוטשערלעך;
{אַרכעאיש:} (די) קרויזן (ל″ר).
curly
געקרײַזלט; קרײַזלדיק; געלאָקט; קוטשעראָווע.
curmudgeon
אַן אַלטער קמצן [kámtsn] |(ל″ר: קמצנים [kamtsónəm], דרומדיק: [kamtsú:nəm]); אַן אַלטער טשודאַק (ל″ר: -עס); אַ שווערער זקן [zókn], דרומדיק: [zúkn] (ל″ר: [skéynəm], דרומדיק: [skáynəm]); אַ שווערער ייד (\איד) (ל″ר: -ן).
currency (money)
{וועגן געלט פון אַ סעפּעציפישער מלוכה:}
(די) וואַלוטע; (די\דאָס) נאַציאָנאַלע געלט;
{אַמעריקע; סלענגיש:} (דער) וואַשינגטאָן; (די) וואַשינגטאָנ(ע)לעך (ל″ר);
{בריטאַניע, סלענגיש:} (דער) קעניג [kéynig] (אוך: קיניג); (די) קעניגלעך (ל″ר);
{רוסלאַנד, הומאָריסטיש אָנווענדנדיק פאַרגאַנגענע תקופות:} (דער) קיסר [kéysər], דרומדיק: [(káysə(r]; (די) קיסרלעך (ל″ר); (דער) לענין; (די) לענינדיקע (ל″ר);
{אין זין פון „פיזישע געלט“:}
(דער) מזומן [məzúmən], דרומדיק: [məzímən]; (די) מזומנים [məzumónəm], דרומדיק: [məzi:mú:nəm];
{פראַזע:} די פּאַפּירלעך מיט די מטבעות [madbéyəs], דרומדיק: [madbáyəs].
currency: gain currency (popularity and/or acceptance)
זיך (וואו⸗ני(ש)ט⸗וואו) אָננעמען (\אָנגענומען ווערן);
ווערן (מער) גייאיק (\גאַנגבאַר); ווערן (מער) וואָרהאַפטיק.
(currency exchange (business/shop/stand
(די\דער) חלפנות [khalfónəs], דרומדיק: [khalfú:nəs];
(דער) געלט וועקסל; (דער) וואַלוטע אויסבײַט.
(current (n.) (electrical
(דער) שטראָם (ל″ר: -ען).
(current (adj.) (present-day; up to date
איצטיק; {חסידיש, אויך:} יעצטיק (געשריבן: יעצטיג); הײַנטיק; הײַנטעדיק; דערהײַנטיקט; לויפיק;
{לומדיש:} לעת⸗עתהדיק [ləsátədik].
(current (adj.) (in use, accepted
{פראַזעס:} ס′גייט – – – [zgéyt] צי [səgéyt], דרומדיק: [zgáyt] צי [səgáyt]; מ′נעמט אָנעט – – –;
גאַנגבאַר [gángbər];
{אַז ס′האַנדלט זיך אין פאַרקויפלעכקײַט:} עובר לסוחר \ עובר⸗לסוחרדיק [òyvər-lasóykhər-dik], צפונדיק: [èyvər-l(ə)séykhərdik];
{אַרכעאיש; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} ק(ו)ראַנט [k(ə)ránt].
current affairs program
(די) נײַעס⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) פּראָגראַַם פאַר לויפיקע ענינים [inyónəm], דרומדיק: [inyú:nəm];
(די) הײַנטיקע פראַגן פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) אַקטואַליטעטן⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
current events (/affairs)
(די) הײַנטיקע געשעענישן (ל″ר); (די) לויפיקע געשעענישן (\נײַעס); (די) נײַעס פון דער וועלט (ל″ר).
currently
לעת⸗עתה [ləsátə]; בײַם איצטיקן מאָמענט; אין דער איצטיקער צײַט; בײַ(ם) הײַנטיקן טאָג; הײַנט צו טאָג;
{לומדיש פּרעטענציעז:} כהיום [kəháyəm];
{אין אַ טראַדיציאָנעלן סטיל, דערמאָלט אַז אָדאָס וואָס מען גייט ווײַטער איבערגעבן איז לרעה אָדער טרויעריק, מיטן צוגאָבלען פאָרמל אַז אין רעזולטאַט פונעם מענטשנס שוואַכקײַטן און זינד איז עס הײַנט אַזוי:} בעוונותינו הרבים [b(ə)avòynəséynu|horábm], דרומדיק: [b(ə)avòynəsáyni:|(h)urábm], צפונדיק: [b(ə)avèynəséynu|horábm].
curriculum
(דער) קוריקולום; (די) לערן⸗פּראָגראַם;
{דער עיקר (אָבער לאו דווקא) אין טראַדיציאָנעלע יידישע מוסדות און ישיבות — טאָמער וועגן ניט⸗טראַדייציאָנעלע שטודיס איז עס סטיליסטיש לומדיש און ווען⸗ניט⸗ווען איראָניש:} (דער) סדר הלימוד [sèydər-(h)alíməd], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)alímət]; (דער) סדר הלימודים [sèydər-(h)aləmúdəm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)aləmí:dəm].
curriculum development
(די) קוריקולום⸗בויאונג;
(די) אויסאַרבעטונג (\אַנטוויקלונג \אויסבויאונג) פונעם קוריקולום.
curriculum vitae → CV
(.curse (n
(די) קללה [klólə], דרומדיק: [klú:lə] (ל″ר: קללות);
(דאָס\דער) זידלוואָרט (ל″ר: זידלווערטער).
(.curse (v
שילטן; {דיאַלעקטיש אויך:} שעלטן (ל″ע: געשאָלטן); אויסזידלען;
{נאָכאַנאַנדיק; בײַנאַנדיק:} קללהן זיך [klólən], דרומדיק: [klú:lən].
(.curse out (v
אויסשילטן; אויסזידלען;
{פראַזעס:} אַרײַנזאָגן אין טאַטן אַרײַן; אַרויסלאָזן (אויף עמעצן) די תוכחה [tóykhəkhə], צפונדיק: [téykhəkhə]; פאַרוואַרפן מיט קללות נמרצות [klóləs|nəmrótsəs], דרומדיק: [klú:ləs|nəmrótsəs].
curse word
אַ זידלוואָרט (ל″ר: זידלווערטער); אַ קללה [aklólə], דרומדיק: [aklú:lə] (ל″ר: קללות);
{טאָמער געמיינט אין זין פון וואולגאַריש סתם:} אַ ניבול פּה [anìbl-pé], דרומדיק: [anìbl-péy].
(.cursed (adj
פאַרשאָלטן;
{ליטעראַריש:} פאַרקללהט [far-klólət], דרומדיק: [far-klú:lət];
{אַרכעאיש; צײַטונגס⸗לשון:} פאַרפלוכטעט.
(.cursing (n
(דאָס\דער) קללהן זיך [klólən], דרומדיק: [klú:lən]; (די) קללהרײַ [klòləráy], דרומדיק: [:klùlərá] (ל″ר: -ען); (די) זידלערײַ (ל″ר: -ען).
cursing: heavy-duty cursing
(די) טויטע קללות [tóytə|klóləs], דרומדיק: [tóytə|klú:ləs], צפונדיק: [téytə|klóləs];
קללות וחרמות [klóləs|ukhróməs], דרומדיק: [klú:ləs|ikhrúməs];
{פראַזעס:} דער עיקר אין זין פון בייזע אָנוואונטשן אויף אַלדאָס שלעכטס:} אַלע קללות וואָס אין דער תוכחה [tóykhəkhə], צפונדיק: [téykhəkhə]; די גאַנצע תוכחה; (ויקרא כ″ו; דברים כ″ח: ט″ו–ס″ח).
cursive (n.)
(די) האַנטשריפט (ל″ר: -ן); (דער) קורסיוו (ל″ר: -ן); (דער) כתב [ksáv]).
cursive (adj.)
האַנטשריפטלעך; געשריבן (\געשריבענע(ר)); קורסיוו(יש); אין כתב יד [ksàv-yád].
cursor (n.)
(דער) קורסער (ל″ר: -ס); (דער) ווײַזער (ל″ר: -ס).
cursory
געכאַפּט; אויף⸗גיכעדיק; אויפאיינפוסיק;
אויבנאויפיק; אויבערפלעכלעך.
curt
געכאַפּט; אויף⸗גיך מאַכנדיק [av-gíkh], דרומדיק: [ov-gí:kh] צי [ov-gékh];
בקיצור⸗געמאַכט [bəkítsər]; אויפאיינפוסיק; אָנשהיותדיק [ón|shíyəz-dik], דרומדיק: [ú:n|shíyəz-dik].
curtail
באַגרענעצן; פאַרקלענערן; פאַרמינערן; פאַרענגערן; פאַרשמעלערן;
{טאָמער דווקא וועגן צײַט:}
פאַרקירצן; אָפּקירצן; קירצער מאַכן;
{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn].
curtly
געכאַפּטערהייט; אויף גיך געמאַכט; מיט געכאַפּטקײַט; אָן שהיות [shíyəs].
curtness
(די) קורץ⸗און⸗שאַרפקײַט; (די) געמאַכט⸗אויף⸗גיכקײַט;
{פראַזע:} די געכאַפּטקײַט פון „אָפּגעפּטרט (און פאַרטיק)“ [ób-gəpàtərt], דרומדיק: [úb-gəpàtərt], צפונדיק: [ó(b)-gəpàtərt].
curtain(s)
(דער) פאָרהאַנג (ל″ר: -ען); (די) פאָרהאַנגען (ל″ר)
(די\דער) גאַרדין (ל″ר: -ען); (די) גאַרדינען (ל″ר);
{דיאַלעקטיש:} (דער) פירהאַנג (ל″ר: -ען);
{אזהרה: דער דיאַלעקטיזם „פירהאַנג“ קלינגט אינגאַנצן נאַטירלעך בײַ די וואָס באַנוצן זיך מיט יענעם דיאַלעקט; פאַרקערט ווען נײַ⸗געקומענע צו יידיש, וואָס האָבן ניט קיין שום שייכות מיט יענעם דיאַלעקט, ווערן געלערנט עס צו נוצן מחמת „ווײַטער פון דײַטש“ (לויט דער אויסבויאיסטישער שיטה), קלינגט עס לעכערלעך און ווענדט אָפּ דעם צוהערערס (צי דעם לייענערס) אויפמערקזאַמקײַט צום תוכן}.
curtain (action in theatre)
(דער) אויפצי (ל″ר: -ען).
curtain off
פאַרמאַכן מיט אַ פאָרהאַנג; פאַרהענגען (אויף צו פאַרמאַכן \אויף אָפּ(צו)זונדערן).
curtain rod
(דער) שטאַנג (צום פאָרהאַנג) (ל″ר: שטאַנגען).
(curtain: close the curtain(s
פאַרהענגען [far-héyng(ə)n].
curtains: It’s curtains!
ס′אַ סוף! [sa-sóf]; ס′אַ שוואַרצער סוף!; אַן עק! [anék]; עק וועלט!;
פאַרטיק!; אויס!; געווען און מער ני(ש)טאָ!;
{לומדיש:} כלו כל הקצין [kólu|kòl-(h)akíts(i)n], דרומדיק: [kú:li:|kòl-(h)akíts(i)n];
{טאָמער דווקא וועגן אַ מענטשנס מעמד:} אויס קאַפּעלושמאַכער!.
curtsy (n.)
(דער) אָפּנייג (ל″ר: -ן); (דער) רעוועראַנס (ל″ר: -ן).
curtsy (v.)
זיך אָפּנייגן; מאַכן אַ רעוועראַנס.
curvaceous
שיין⸗גערונדיקט; שיין⸗רונדיק; חנעוודיק⸗אַרומגערונדיקט [khénəv-dik];
{עמאָטיוו; מיט אַ סעקסועלן בײַ⸗טעם וועגן פרויאישן גוף:} יצר⸗הרעדיק רונדיק [yèytsər-hórə-dik], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə-dik].
curvaceous woman
{בייגעוודיק:} (אַ\די) שיין⸗גערונדיקטע; (אַ\די) שיין⸗גערונדיקטע; (אַ\די) חנעוודיק⸗אַרומגערונדיקטע [khénəv-dik];
{ווייניקער ספּעציפיצירט, במילא מער פאָרמעל:} (די) שיין⸗געפורעמטע פרוי (ל″ר: -ען); (די) שיין⸗געשטאַלטיקטע פרוי (ל″ר: -ען); (די) יפהפיה [yəféyfyə], דרומדיק: [yəfáyfyə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} (אַ\די) יפת תואר [yəfàs-tóyər], צפונדיק: [yəfàs-téyər].
curvature
(די) בייגונג (אויך: בויגונג); די מאָס בייגונג; די מדרגה בייגונג [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
(.curve (n
(דער) דריי (ל″ר: -ען); (די) אויסדרייאונג (ל″ר: -ען); (דער) בייג (ל″ר: -ן); (דער) אויסבייג (ל″ר: -ן); (די) אויסבייגונג (ל″ר: -ען).
(.curve (n.) (statistics, math
(דער) בויגן (ל″ר: -ס).
curve: be(ing) ahead of the curve
האַלטן אין פאָראויס (פון דער וועלט); זײַן קלוג נאָך פאַר דער מעשה [máysə], דרומדיק: [má:sə];
{לומדיש:} זײַן אַ רואה את הנולד [aròyə-es-(h)anóyləd], צפונדיק: [arèyə-es-(h)anéyləd] (′אַ זעער פון דעם וואָס וועט ערשט געבאָרן ווערן′ < פּרקי אבות ב′: י″ב).
{צומאָל מיטן לענגערן נוסח:} איזהו חכם הרואה את הנולד [èyzehu-khókhəm|ho-ròyə-es-(h)anóyləd], דרומדיק: [àyzehi:-khúkhəm|(h)o-ròyə-es-(h)anóylət], צפונדיק: [èyzehu-khókhəm|ho-rèyə-es-(h)anéyləd] (′ווער איז אַ חכם? — אָט דער וואָס זעט דאָס וואָס איז נאָכניט געבאָרן געוואָרן!; אָדאָרטן).
curve: be(ing) behind the curve
בלײַבן הינטערשטעליק (ל″ע: געבליבן…); ני(ש)ט (קענען) מיטהאַלטן (מיט);
{לומדיש:} ני(ש)ט זײַן קיין רואה את הנולד {פּרטים אין פריערדיקן סימן}.
curve: flatten the curve
פאַרמינערן דעם בויגן; אויספלאַכן דעם בויגן;
{טאָמער ס′גייט די רייד וועגן אַ ווירוס, מגיפה וכדומה:} פאַרלינדערן דעם בויגן.
curved (curvy)
בייגיק; געבויגן; רונדיק; גערונדיקט.
cushion (n.)
(דאָס\די\דער) קישעלע (ל″ר: -ך);
{אַרכעאיש\דיאַלעקטיש:} (דער) יאַשיק (ל″ר: -עס).
cushion (v.) (soften impact of)
פאַרלינדערן; פאַרווייכערן; פאַרמילדערן.
cushioned (somewhat protected)
פאַרלינדערט; פאַרווייכערט; פאַרמילדערט; באַשיצט; אין אַ געוויסער מאָס פאַרטיידיקט.
cushioned seat of person leading Passover seder
(די\דאָס) הסב⸗בעט [hésə-bèt].
cushy
שטאַרק באַקוועם; זייער אָנגענעם (\אײַנגענאַם);
{פראַזעס:} ווי בײַם טאַטן אין ווײַנגאָרטן; ווי גאָט אין אָדעס (\פּאַריז).
{טאָמער דווקא וועגן אַ זעלטענער מין שטעלע:} מיט שיינע צאָלונגען און ווייניק פאָדערונגען; מיט גוט⸗שכירה [skhíyrə] און ווייניק טירחא [tíyrkhə], דרומדיק אויך: [térkhə].
cusp (of the) moon
(דער\די) שפּיץ⸗לבנה [ləvónə], דרומדיק: [ləvú:nə].
cusp: on the cusp of
אויפן שוועל (\ראַנד \ברעג) פון; אויף דער שוועל פון; בײַ דער טיר פון; האַרט פאַר;
פּונקט ערב [-púnkt|èrəv], דרומדיק: [-pí:nkt|èyrəf].
custard
(דער) קאָסטערד.
custodian
{איבער אַ בנין אָדער הויף:}
(דער) סטאָראָזש (\סטאָרעזש; סטרוזש) (ל″ר: -ן); (דער) אויפזעער [úv-zèər], דרומדיק: [(ó:(u)v-zèyə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{איבער אַ מענטשן, געלטער, ירושות:}
(דער) אפּוטרופּס [apətrópəs] (ל″ר: אפּוטרופּסים [apətrópsəm]).
custodianship (over person or estate)
(די\דאָס) אפּוטרופּסות [apətrópsəs].
custody (rights) (re children)
(די\דאָס) עלטערן⸗רעכט; (די\דאָס) איבערזיכט⸗רעכט; (די\דער) איבערזעאונגס⸗רעכט;
{לומדיש; לעגאַליסטיש; גיכער אין טראַדיציאָנעל יידישע סביבות:} (די\דאָס) קינדער⸗אפּוטרופּסות [apətrópsəs].
custody dispute (/battle)
(דער) עלטערן⸗רעכט סיכסוך [síkhsəkh] (ל″ר: סיכסוכים [sikhsúkhəm], דרומדיק: [sikhsí:khəm]); (דער) איבערזיכט⸗רעכט סיכסוך; (דער) איבערזעאונגס⸗רעכט סיכסוך; {צי: סיכסוך איבער עלטערן⸗רעכט וכו′};
{לומדיש; לעגאַליסטיש; גיכער אין טראַדיציאָנעל יידישע סביבות:} (דער) סיכסוך איבערן אפּוטרופּסות [apətrópsəs].
custody: in custody (detained, under arrest, in prison)
פאַרהאַלטן (פון דער פּאָליציי); אין (\אונטער) אַרעסט; אַרעסטירט;
אין טורמע (\תפיסה [tfí(y)sə] ,{עמאָטיוו; איראָניש; שפּאַסיק:} חד גדיא [khàd-gádyə]).
custom (n.)
{בפרט וועגן יידישע טראַדיציעס:} (דער) מנהג [mín(h)əg], דרומדיק: [mínək], ל″ר: מנהגים [minhógəm], דרומדיק: [min(h)ú:gəm];
{אוניווערסאַל:} (דער) שטייגער (ניטאָ קיין ל″ר וועט גענוצט אין כוללדיקן זין); (די) טראַדיציע (ל″ר: -ס); (די) אײַנגעפירטקײַט (ל″ר: -ן); (די) פירונג (ל″ר: -ען);
{בײַ טייל ביטולדיק:} (די\דאָס) פירעכץ (ל″ר: -ן; אויך -ער).
{בײַ אַ יחיד}: (די) רגילות [r(ə)gíləs], (ל″ר: -ן); (דער) הֵלֶךְ [héyləkh], דרומדיק [háyləkh] (ניטאָ קיין ל″ר).
custom (adj.) (specially made)
ספּעציעל געמאַכט; ספּעציעל געשטאַלטיקט; ספּעציפיש געגרייט;
{פראַזע:} לויט ספּעציעלער (\אינדיווידועלער) באַשטעלונג.
custom: an old custom
אַן אַלטער מנהג [análtər|mín(h)əg] (ל″ר: …מנהגים [mənhógəm], דרומדיק: [mənhúgəm]); אַן אַלטע פירעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); אַן אַלטע טראַדיציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש; וועגן יידישע מנהגים, צומאָל אויסגעברייטערט אוניווערסאַליש:} אַ מנהג ישן [amìn(h)əg-yóshn], דרומדיק: [amìn(h)ək-yú:shn].
custom: as is (/as per) his/her custom
לויט זײַן\איר מנהג (\געוויינטלעכער פירונג) [mín(h)əg];
{לומדיש:} כמנהגו [kəminhógoy], דרומדיק: [kəmin(h)úgoy], צפונדיק: [kəminhógey], ל″נ: כמנהגה [kəminhógo], דרומדיק: [kəmin(h)úgo].
custom: stupid custom
(דער) מנהג שטות [mìn(h)əg-shtús], דרומדיק [mìn(h)ək-shtís]; אַ נאַרישע פירעכץ.
custom: as in the custom of
לויטן מנהג [mín(h)əg] פון; ווי ס′איז אײַנגעפירט בײַ\אין; אַזוי ווי ס′פירט זיך בײַ\אין: „ווי ס′פירט זיך אין ענגלאַנד“ [vi-sfírdzakh|in-éynglànd];
{פונקציאָנירנדיק ווי אַ סמיכות פאַרן נאָמען פון אַ טראַדיציאָנעלן יידישן נוסח אָדער אָרט:} כמנהג – – – [k(ə)mín(h)əg]: „כמנהג אשכנז“; „כמנהג פּולין“; „כמנהג ליטא“; „כמנהג ספרד“;
{קען אָנגעווענדט ווערן מיט גוטמוטיקער איראָניע לגבי אַנדערע אינסטיטוציעס, לענדער און אַנדערע מהותן:} „כמנהג האוניווערסיטעט“; „כמנהג ראַבינאָוויטש“ וכדומה;
{אין ספּעציפישן זין פון ′לויט דער פירונג פון אָרט וועגן וועלכן ס′גייט די רייד′:} כמנהג המקום [kəmìn(h)əg-(h)amókəm], דרומדיק: [kəmìn(h)ək-(h)amúkəm].
custom: every place has its own custom(s)
יעדער (\יעדעס \איטלעך) אָרט האָט (זיך) זײַן מנהג [mín(h)əg];
{לומדיש:} נהרא נהרא ופשטיה [nahàro-naháro|ufáshtey], דרומדיק: [nahàru:-naháru:|ifáshtay] (′יעדער טײַך האָט דאָך זײַן גאַנג′ < חולין נ″ז ע″א).
customarily
בדרך כלל; לויטן שטייגער; געוויינ(ט)לעך; לויטן געוויינ(ט)לעכן גאַנג.
customary
געוויינ(ט)לעך; גילטנדיק;
{לומדיש:} רגילותדיק [rəgíləz-dik].
customary: as is customary
ווי ס′איז דער שטייגער; ווי ס′פירט זיך; לויטן געוויינטלעכן גאַנג;
{לומדיש:} כנהוג [kanó(h)əg], דרומדיק: [kanú:(h)ək];
{פראַזע; לומדיש:} ווי ס′איז דער סדר העולם [sèydər-ho-óyləm], דרומדיק: [sàydər-(h)u:-óyləm], צפונדיק: [sèydər-ho-éylom].
customer
(דער) קונה [kóynə], צפונדיק: [kéynə] (ל″ר: קונים), ל″נ: (די) קונהטע (ל″ר: -ס);
(דער) קויפער (ל″ר: ø; אויך: -ס), ל″נ: (די) קויפערין (ל″ר: -ס);
{ווייניקער ספּעציפיש, נאָר בדרך כלל קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) קליענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) קליענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קליענטקע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש, סטיליזירט, בײַם שילדערן אַמאָליקע צײַטן:} (דער) קונד (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) קונדין (ל″ר: -ס).
customer satisfaction
(די) קונים⸗צופרידנקײַט [kóynəm], צפונדיק: [kéynəm]; (די) קליענטישע צופרידנקײַט;
{טאָמער אין זין פון אַן אָפּמעסטונג פונדערפון:} (די) קליענטישע אויפנעמונג (\מיינונג \אָפּשאַצונג).
customer service
(די) קליענטן⸗באַדינונג;
{לומדיש:} (די) עזרה לקונה [èzrə-lakóynə], צפונדיק: [èzrə-lakéynə];
{אַרכעאיש:} (די) קונדס⸗באַדינונג.
customization
(די) צופּאַסונג פאַרן (\דעם) יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhət]; (די) אינדיווידועלע צופּאַסונג (ל″ר: -ען).
customize
צופּאַסן צום (\דעם) יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhət].
(customs (of a place, country, society etc
דער מנהג המקום [dər-mìn(h)əg-hamókəm], דרומדיק: [dər-mìnək-amúkim] (′די אײַנגעפירטע נאָרמע פונעם אָרט′);
{פראַזעס:} הכל כמנהג המדינה [hakól|k(ə)mìn(h)əg-(h)amdínə] (′אַלצדינג איז לויטן שטייגער פונעם לאַנד אַוואו מ′געפינט זיך′).
customs agent
(דער) טאַמאָזשניק (ל″ר: -עס), ל″ר: (די) טאַמאָזשניצע (ל″ר: -ס); (דער) צאָלאַמט⸗אַגענט (ל″ר: -ן), ל″ר (אויך:) (די) ⸗אַגענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) ⸗אַגענטקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) צאָלאַמט⸗באַאַמטע(ר); (די\דער) צאָלאַמט⸗אָנגעשטעלטע(ר).
customs checkpoint or office
(די) טאַמאָזשנע; (דער) צאָלאַמט; (דער) גרענעץ קאַנטראָל.
customs declaration
(די) צאָלאַמט⸗דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס); (די) טאַמאָזשנע⸗דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס).
cut (n.) (production of a cut, act of cutting)
(דער) שניט (ל″ר: -ן); (דער) אײַנשניט (ל″ר: -ן).
(cut (n.) (budgetary reduction
(די) (בודזשעט) פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען); (די) רעדוצירונג (ל″ר: -ען).
cut (n.) (share of profit or benefit)
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט, דער עיקר מיט אַ פּאָסעסיוון פּראָנאָם:} מײַן (\דײַן וכו′) חלק [khéylək], דרומדיק: [kháylək] (ל″ר: {בלויז דער פּראָנאָם פּלוראַליזירט זיך:} אונדזער\אײַער\זייער חלק).
(.cut (v
{מיט אַ מעסער און אין פיגוראַטיוון זין פון ′קירצן′ (אַשטייגער אַ טעקסט צי אַ פילם):} שנײַדן;
(מיט אַ שער אָדער דערעלע:} שערן; אויך: שנײַדן.
Cut! (film director’s or boss’s command to cease activity)
שוין!; אַ סוף! [asóf]; אַן עק! [anék]; פסיאָ!; סטאָפּ!;
{אין גוטמוטיקן פאַרלומדישטן סטיל:} עד כאן! [ád|kán] צי [àt-ká];
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} פּטור! [pótər], דרומדיק: [pú:tə].
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} קאָט!.
cut and dried
געענדיקט און געפאַרטיקט; געמאַכט און געפּאַקט; מיט אַ סוף און אַן עק [asóf]; געמאָסטן און באַשלאָסן.
cut and paste (keyboard command)
שנײַד און קלעפּ.
cut both ways: it can cut both ways
ס′קען זײַן אויף אַזוי צי (אויף) אַזוי; ס′קען אויך זײַן אויף פאַרקערט; ס′איז אַ שטעקל מיט צוויי עקלעך (\אַ שטעקן מיט צוויי עקן).
cut corners
צוקאַרגן דאָ און דאָרט(ן); אָפּכאַפן און איבערהיפּן;
{אַ קאַפּ אויסג אויסגעברייטערט:} מאַכן דאָ און דאָרט(ן) בקיצור [bəkítsər]; מאַכן אַבי אויף יוצא זײַן [yóytsə-zayn], צפונדיק: [yéytsə-zayn].
cut down (on expenses/purchases/items)
פאַרקלענערן; רעדוצירן; אַראָפּלאָזן;
{לומדיש; סוחריש:} מוריד זײַן [móyrəd-zayn], צפונדיק: [méyrəd-zayn]; מחסר זײַן [məkhásər-zayn].
cut in half
צעשנײַדן אין צווייען (אויך: אינצווייען); צעשנײַדן אויף העלפט.
cut in to a dance
זיך אַרײַנרוקן (\אַרײַנבראָקן) אינעם טאַנץ.
cut into pieces
צעשנײַדן אויף שטיקער (\שטיקלעך);
{טאָמער בפירוש אויף אַ סך:} צעשנײַדן אויף פּיצלעך; [נאָכמער:} צעשנײַדן אויף פּיץ⸗פּיצלעך.
Cut it out!
גענוג!; שוין!; גענוג שוין!; הער(ט) אויפ(עט)!; מער ני(ש)ט!; סטאָפּ(ט)!; כוואַטיט!.
(.cut off (n
(דער) אָפּשטעל; (דער) איבערהאַק.
cut off (break off relations)
איבעררײַסן (די באַציאונגען) (ל″ע: איבערגעריסן); איבערברעכן (ל″ע: איבערגעבראָכן…); איבערהאַקן;
מאַכן אַ סוף [asóf]; זאָגן „שוין“.
(cut off (someone in conversation
איבערהאַקן (עמעצן) די רייד; איבערשלאָגן (עמעצן) די רייד;
{מיט מער קאָלאָריט:} אַרײַנפאָרן (עמעצן) אין די רייד אַרײַן.
cut off (amputate)
אָפּשנײַדן; אַמפּוטירן.
cut one’s hair
זיך (לאָזן) אָפּשערן (די האָר);
{טאָמער דווקא בײַ אַ ריכטיקן בעל⸗מלאכה:} זיך אָפּפראַזירן.
cut open
אויפשנײַדן; אויפעפענען; אויפמאַכן.
cut rate
הנחהדיק [hanókhə-dik], דרומדיק: [h)anúkhə-dik)]; הנחה⸗פּרײַזיק; וואָלוול (וואָלוועלע(ר)); ביליק.
cut the budget (/make budget cuts)
שנײַדן (\רעדוצירן \אַראָפּלאָז \פאַרקלענערן) דעם בודזשעט;
{לומדיש; סוחריש:} מוריד זײַן [móyrəd-zayn], צפונדיק: [meyrəd-zayn]; מחסר זײַן [məkhásər-zayn].
cut to the chase
קומען צום עיקר [íkər]; קומען צו דער זאַך; קומען צום (הויפּט) פּונקט;
ני(ש)ט אַרומטאַנצן (\אַרומריידן \לאַנג ברײַען).
cut up
צעשנײַדן;
{מער ספעציפיצירט:} פונאַנדערשנײַדן.
cut: a cut above the rest
זײַן (\שטיין) מיט אַ שמיצל העכער; עטוואָס בעסער (ווי אַנדערע);
{פראַזע:} קענטלעך אַ בעסערע סחורה [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə].
cutaway
(דער) אויסשנײַד (פון בילד).
cutbacks (in a budget)
(די) (בודזשעטישע) פאַרמינערונגען (\פאַרקלענערונגען \אָפּנעמונגען \צוריקהאַלטונגען) (ל″ר).
cute
{איןו ענינים פון קולטור:} קיוטיש;
{טאָמער וועגן אַ קינד צי אַן איניטימישער פּערזאָן:} (צוקער⸗)זיס; (צוקער⸗)זיסינקע(ר); צערציש; צאַרט; מאָטעניו⸗זיסינקיו; קינד⸗חנעוודיק [khénəv-dik].
Cute Yiddish
(דער) קיוטישער יידיש; (דאָס) קיוטישע יידיש;
{הערה: צום ערשטן מאָל געהערט בײַ יאָסל מלאָטעקן, איז דער באַנוץ, פּאָפּולער בײַם לעצטן דור פאַרן⸗חורבן געבאָרענע יידישע שרײַבער געווען געצילט ניט אויף אַוועלכער ניט איז איינציקער המצאה פון פּוריסטיש⸗אויסבויאיסטישן חדר, נאָר וועגן אַ גרילצנדיקער אָפטקײַט וואָס איז עלול אינפאַנטיזירן ווען באַנומען באַנאַנד, אַשטייגער אַ צוזאַמענטרעפונג אין אַ קורצן טעקסט פון דער מאָבילקע דער צעלקע מיטן קאָמפּאַקטל בײַם קאַוועניק פונעם טרענירער מיט זײַנע הייבלעך און גייעלעך, וד″ל}.
cutthroat (n.)
(דער) גאָרגלשנײַדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מענטשנשעכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) בלוטדאָרשטיקע(ר), אויך: בלוטדורשטיקע(ר); רצחנותדיקע(ר) [(ratskhónəz-dikə(r], דרומדיק: [(ratskhú:nəz-dikə(r].
cutthroat (adj.) (highly competitive)
עקסטרעם⸗קאָנקורענטיש; סכנת⸗נפשותדיק קאָנקורענטיש [sakònəs-nəfóshəz-dik], דרומדיק: [sakù:nəs-nəfú:shəz-dik].
cutting edge
{גיכער אין די פיזישע וויסנשאַפטן:} העכסט⸗אַוואַנסירט; סאַמע⸗אינאָוואַטיוו; ראַנד⸗פון⸗דער⸗צוקונפטיק;
{גיכער אין קינסטלעריש⸗אינטעלעקטועלן לעבן:} אַוואַנגאַרדיש; סאַמע מאָדערניסטיש; הײַנטצײַטיק⸗אינאָוואַטאָריש; ראַנד⸗פון⸗דער⸗צוקונפטיק.
cuttings (from newspapers)
(די) (צײַטונגס⸗)אויסשניטן (ל″ר:).
cutlery
(דער\דאָס) לעפל⸗גאָפּלוואַרג; (דער\דאָס) מעסערוואַרג; (די) עס⸗כלים [és-kèyləm], דרומדיק: [és-kàyləm] (ל″ר).
cutlet
(דער) קאָטלעט (ל″ר: -ן).
CV
(די) וויטאַ (ל″ר: -ס); (די) קוריקולום וויטאַ (ל″ר: -ס); (די) ביאָגראַפיע [byográfyə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש; האַרציק⸗חבריש:} (דער) דרך החיים [dèr(ə)kh-(h)akháyəm] (ל″ר: -ס).
cyanide
(דער) ציאַניד.
cyanide poisoning
(די) ציאַניד⸗פאַרסמונג [far-sámung] (ל″ר: -ען); (די) ציאַניד⸗פאַרגיפטונג (ל″ר: -ען).
-cyber
סײַבער⸗; אינטערנעט⸗; {בײַ טייל טעכניקער:} קיבער⸗.
cyberattack
(די) אינטערנעט⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס); (די) סײַבער⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס).
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס).
cyberdefense
(די) סײַבער⸗פאַרטיידיקונג; (די) אינטערנעט⸗פאַרטיידיקונג;
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗פאַרטיידיקונג.
cyberespionage
(דער) סײַבער⸗שפּיאָנאַזש; (דער) אינטערנעטישער שפּיאָנאַזש;
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗שפּיאָנאַז.
cybersecurity
(די) סײַבער⸗זיכערקײַט; (די) אינטערנעטישע זיכערקײַט;
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗זיכערקײַט.
cybersecurity firm
(די) סײַבער⸗זיכערקײַט פירמע (ל″ר: -ס); (די) אינטערנעטישע זיכערקײַט פירמע (ל″ר: -ס);
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗זיכערקײַט פירמע (ל″ר: -ס).
cyberspace
(דער) סײַבער⸗ספּייס; (דער) אינטערנעטישער תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím];
{אין טעכנישן סטיל:} (די\דער) קיבער⸗רוים.
cybersphere
(די) סײַבער⸗ספערע; (די) אינטערנעט⸗ספערע (ל″ר: -ס);
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער⸗ספערע; (דער) קיבער⸗עטער.
cyberterrorism
(דער) סײַבער⸗טעראָריזם; (דער) אינטערנעטישער טעראָריזם;
{אין טעכנישן סטיל:} (דער) קיבער⸗טעראָריזם.
cyberwarfare
(די) סײַבער מלחמה⸗פירונג [mə(l)khómə-fìrung], דרומדיק: [mə(l)khúmə-fìrink]; (די) אינטערנעטישער מלחמה⸗פירונג;
{אין טעכנישן סטיל:} (די) קיבער מלחמה⸗פירונג.
(.cycle (n
(דער) ציקל (ל″ר: -ען); (די) קרײַזונג (ל″ר: -ען).
(.cycle (v
פאָרן מיטן וועלאָסיפּעד; פאָרן מיטן ראָווער; פאָרן מיטן בײַסיקל;
{אזהרה: „ציקלען“ ווערט צומאָל אויך גענוצט, נאָר אינעם טראַדיציאָנעלן לשון איז עס פאָרט עד היום מרמז אויף די צוויי באַדײַטן פון ′ציקלען זיך′: צי ′אויסציען אַ געזונגענע תפילה אָדער ליד מעשה חזן′ צי ′קינדלען זיך (בײַ ציגן)′}.
cyclic
ציקליש; קרײַזמעסיק; קרײַזיק.
cyclist
(דער) וועליסאָפּעד⸗פאָרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) ראָווער⸗פאָרער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) ציקליסט (ל″ר: -ן).
cylinder
(דער) צילינדער (ל″ר: -ס).
cylinder hat (top hat)
(דער) צילינדער (אויך: צילענדער) (ל″ר: -ס);
cylindrical
צילינדריש. (אויך: צילענדריש)
cynic (n.)
(דער) ציניקער (ל″ר: ø).
cynical
ציניש.
cynically
{אין זין פון באַטראַכטן יענעמס טואונגען און כוונות:} ציניש; מיט ציניציזם; מיט חשד [khshád] (\פאַרדאַכט) צו די כוונות [kavónəs], דרומדיק: [kavú:nəs];
{אין זין פון צינישן אויפפיר גופא:} צינישערהייט; זיך אויפפירנדיק ציניש.
cynicism
(דער) ציניציזם; (דער) ציניזם.
Cypriot (n.)
(דער) ציפּעריאַנער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך): (די) ציפּעריאַנערין, {עמאָטיוו:} (די) ציפּעריאַנערקע (ל″ר: -ס);
{מער אינטים; אומפאָרמעל; בייגעוודיק:} (די\דער) ציפּעריאַנישע(ר).
Cypriot (adj.)
ציפּעריאַניש; פון ציפּערן;
{מער קלאַסיש, צי יידיש⸗היסטאָריש גערעדט:} קפריסינדיק [kafrísn-dik].
Cyprus
{אָן אַן אַרטיקל:} ציפּערן [tsípərn];
{מער קלאַסיש, צי יידיש⸗היסטאָריש גערעדט:} קפריסין [kafrís(i)n].
(Cyrus (Persian king
דער מלך כורש [dər-mè(y)ləkh-kóyrəsh]; צפונדיק: [dər-mèləkh-kéyrəsh];
{מער אינטים און מיט אַ יידישלעכער וואַרעמקײַט אין גײַסט פון די יידישע מלכים:} כורש המלך [kòyrəsh-haméyləkh], דרומדיק: [kòyrəsh–(h)amáyləkh].
czar (Russian empire)
(דער) קיסר (אויך: קייסער) [kéysər], דרומדיק: [(káysə(r] (ל″ר קיסרים [keysórəm], דרומדיק: [kaysú:rəm]), ל″נ: (די) קיסרינע [kèysərí(y)nə], דרומדיק: [kàysərí:nə] (ל″ר: -ס);
{מיט דער צוגעגעבענער ווינטשעוואַנע, צי ערנסט צי אָפּלאַכערישערהייט:} דער קיסר יר″ה (ירום הודו) [dər-kèysər|yòrəm-hóydoy], דרומדיק: [dər-kàysə(r)|yù:rəm-hóydoy], צפונדיק: [dər-kèysər|yòrəm-héydéy] (ל″ר: קיסרים יר″ה (ירום הודם) [keysòrəm|yòrəm-hóydom], דרומדיק: [kaysù:rəm|yù:rəm-hóydom], צפונדיק: [keysòrəm|yòrəm-héydom]);
{אויך:} (דער) צאַר (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) צאַרינע (ל″ר: -ס).
czar (all-powerful executive administrator)
(דער) צאַר (ל″ר: -ן); (דער) גרויסער באַלעבאָס; (דער) אייבער⸗באַלעבאָס (ל″ר: ⸗באַלעבאַטים); (דער) אייבער⸗דירעקטאָר (ל″ר: -ן).
Czar Alexander
דער קיסר אלכסנדר [kèysər-aleksándər], דרומדיק: [kàysər-aleksándər].
czarina
(די) קייסערינע (ל″ר: -ס); (די) צאַרינע (ל″ר: -ס);
{אָפּלאַכעריש צי ביטולדיק:} (די) קיסרטע [kéysər-tə], דרומדיק: [káysər-tə] (ל″ר: -ס).
czarist
צאַריש.
czarist: in czarist times
אין די צײַטן (\יאָרן) פון קיסר [kéysər], דרומדיק: [káysər]; אין די צאַרישע צײַטן (\יאָרן); אין דער צאַרישער תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə].
(.Czech (adj
טשעכיש.
Czech language
טשעכיש.
Czech person
(דער) טשעך (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) טשעכין (ל″ר: -ס);
{מער אינטים; היימיש:} (די\דער) טשעכישע(ר).
Czech Republic
(די) טשעכישע רעפּובליק.
Czechia
טשעכיע.
Czechoslovakia
{אָן אַן אַרטיקל; ל″נ} טשעכאָסלאָוואַקיע [tshèkhəsləvákyə].
Czernowitz (Chernivtsi)
{אָן אַן אַרטיקל} טשערנאָוויץ [tshérnəvits], אויך: [tshérnovits].
English-Yiddish Dictionary
D
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
D
(דער) דע (פערטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [:di].
D (grade)
(דער) דע; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} די.
D-Day
(דער) „דע⸗טאָג“; די אַליאירטע לאַנדונג אין נאָרמאַנדיע (1944); די אַליאירטע לאנדונג אין דער צווייטער וועלט⸗מלחמה [vélt-mə(l)khòmə], דרומדיק: [vélt-mə(l)khùmə]; (דער) נאָרמאַנדישער אינוואַזיע⸗טאָג.
dab (v.)
אָננעצן; באַנעצן.
(dabble (in
זיך גריבלען (אין); פּאָרען זיך (אין\מיט); שפּילן זיך (מיט);
{טאָמער אַלץ אַמאַטאָר ממש:} אַמאַטאָרעווען.
dabbler
(דער) גריבלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) גריבלערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַמאַטאָרישע(ר);
{פראַזעס:} אַזאַ וואָס פּאָרעט זיך אומעטום (\מיט אַלצדינג); אַזאַ וואָס פאַרנעמט זיך מיט אַלצדינג אַ קאַפּ (\אַ ביסל).
dacha
(די) דאַטשע (ל″ר: -ס).
dacha: in one’s dacha (on vacation)
אויף דאַטשע [àv-dátshə], דרומדיק: [òv-dátshə].
Dachau
{אָן אַן אַרטיקל} דאַכאַו.
dactyl
(דער) דאַקטיל (ל″ר: -ן).
dactylic
דאַקטיליש.
(dad (/daddy
(דער) טאַטע (ל″ר: -ס);
{מיט צאַרטקײַט:} (דער) טאַטעשי [tátəshə], (דער) טאַטעניו [tát(ə)nyù]; (דער) טאַטינקע [tátinkə];
{בײַ אַ סך חסידים:} (דער) טאַטי;
{דיאַלעקטיש:} (דער) פּאַפּאַ (\פּאַפּע \פּאַפּי).
dad joke
אַַ כלומרשטער וויץ [aklóymərshtər], צפונדיק: [akléymərshtər] (ל″ר: -ן); מ′שטיינס געזאָגט אַ וויץ; אַן אויכמיר וויץ;
דעם טאַטנס אַ ני(ש)ט⸗קאָמישער וויץ (ל″ר: -ן); (דער) טאַטע⸗מאַמע הומאָר
(dagesh (Hebrew & Aramaic diacritic: dot in consonantal letter’s center
(דער) דגש [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh];
{היימיש, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דאָס\דער) פּינטעלע (\פּינטל);
{טאָמער אין די אותיות בג″ד כפ″ת [bègəd-kéfəs] אָנהייב טראַף, באַצייכענענדיק די קאָנסאָנאַנטישע פּלאָסיווקײַט:}
(דער) דגש קל [dògəsh-kál], דרומדיק: [dùgəsh-kál];
{טאָמער אין די אותיות ב, ד, ד, ו, ז, ט, י, ע, ל, מ, נ, ס, פ, צ, ק, ר, ש, ת, באַצייכענענדיק די פאַרטאָפּלונג פון קאָנסאַנאַנט אין קלאַסישן לשון קודש און אַראַמיש:}
(דער) דגש חזק [dògəsh-khózək], דרומדיק: [dùgəsh-khúzək];
{הערה א: אין דער פּרשה דגש קל זײַנען אין מאָדערנעם יידיש אַמוויכטיקסטן די פיר אַקטיווע פּאָרלעך פון פּלאָסיוון מיט זייערע קאָרעספּאָנדירנדיקע ספּיראַנטן. אין זייער יידישן קלאַנגיקן גלגול: בּ\b — בֿ\v; כּ\k — כֿ\kh; פּ\p — פֿ\f; תּ\t — תֿ\s). אין די פיר פאַלן טרעפט מען אויף יידיש ווערטער פון סעמיטישן (לשון⸗קודשדיקן און אַראַמישן) אָפּשטאַם, אַוואו די סיסטעמאַטישע וואַריאירונג זעט זיך אָפטמאָל בײַ ווערטער וואו ס′איז קלאָר אַז זיי זײַנען קרובהשע (פון זעלביקן שורש), אַשטייגער: „בת⸗קול“ [bás-kòl] אָבער: „בבת אחת“ [bəvàs-ákhəs]; „כלל“ [klál], אָבער: „בכלל“ [bəkhlál]; „פּירוש“ [péyrəsh], אָבער: „בפירוש“ [bəféyrəsh]; „תוך“ [tókh] אָבער: „בתוכם“ [bəsóykhəm]. אין דער אוראַלטער העברעאישער און אַראַמישער שפּראַך⸗סיסטעם, זײַנען אַלע זעקס פּאָרלעך געווען דיפערענצירט, אַ סברא כדלהלן: בּ\b — בֿ\v; גּ\g — גֿ\γ; דּ\d — דֿ\ð; כּ\k — כ\x] = kh]; פּ\p — פֿ\f; תּ\t — תֿ\θ. דאָס הייסט ניט אַז יידיש היט אויף די פיר אָפּאָזיציעס אין אַלע פאַלן; וואו⸗ניט⸗וואו זײַנען יידישע פאָנאָלאָגישע און מאָרפאָלאָגישע פּראָצעסן דוחה בג″ד כפ″ת (למשל: „תורה“ און „בתורת“ [bətóyrəs], ניט [bəsóyrəs])};
{הערה ב: די פאָנאָלאָגישע סיסטעם פון יידיש (פּונקט אַזוי ווי העברעאיש) איז ניט אָפּהענגיק אָן די וואַריאירלעכע ברירות וועגן שטעלן בכתב (צי בדפוס) אָדער ניט שטעלן אַ דגש⸗פּינטעלע צום פּלאָסיוו⸗קלאַנג און אַ רפה⸗דעכעלע צום ספּיראַנט. דער דגש אין פּ′ איז געוואָרן דער אַמערסטנס קאָנסעקווענט באַנוצטער. אויסערן תנ″ך מיטן סידור איז מען עלול שטעלן וואָס ווייניקער דיאַקריטישע צייכנס (נקודות), פאַר די וואָס קענען די שפּראַך, און וואָס מער פאַר קינדער וואָס לענען זיך שרײַבן. אויף יידיש איז עס אַרײַן אין דער ברייטערער פּרשה „דיאַקריטישע צייכנס“. איין צד האַלט דעם ייוואָס ברירות פאַר אַן אומוואַריאַנטישן נוסח וואָס איז קדש קדשים, און ווער ס′שטעלט ניט די פּינטעלעך איז אַ מוחרים בחרם, בשעת ווען אין דער עמפּירישער וועלט פון יידיש ריידנדיקע און שרײַבנדיקע איז עס אייביק אַן ענין פון וואַריאַציע געווענדט אָן פאַרשיידענע פאַקטאָרן: טראַדיציעס, סימבאָליק, און דער עיקר פּראַקטישקײַט לויטן שכל הישר: קינדער⸗ און אָנהייבער⸗ליטעראַטיר כנגד דער נויטווענדיקײַט פון דערוואַקסענע אין אַ מינימום פּינטעלעך מיט פּאַסיקלעך. אַנדערש געזאָגט געוואָרן: די לינגוויסטישע ווירקונג פון דגש און רפה איז אַ בלײַבעדיקער טייל פון יידיש, בעת די פראַגע פון דעם, אַוועלכע פון זיי מ′גייט אויטאָמאַטיש שר ײַ ב ן איז איז אינגאַנצן אַן אַנדערע}.
dagesh: letter with a dagesh
(דער) דגוש [dógush], דרומדיק: [dúgish];
{הערה: אין עלטערן באַנוץ אין אַ סך מקומות האָט מען זיך אַמערסטנס באַנוצט טאַקע מיט „דגוש“ (בעצם: ′דער באַפּינטלטער′), ד.ה. בעצם אַז מ′רעדט וועגן ′אות מיט אַ דגש′ אָנשטאָט וועגן „דגש“ (′דאָס פּינטל גופא′), אַזויאַרומעט: אָנשטאָט „דער דגש אָנהייב וואָרט“ — „דער דגוש אָנהייב וואָרט“. אקט דער באַנוץ בעל⸗פּה איז מדעיקרא מער לומדיש מחמת מ’דאַרף אַרויסריידן קלאָר דעם אומאַקצענטירטן צווייטן טראַף בכלל אויף קלאָר מאַכן דעם חילוק פון „דגש“}.
dagger
(דער) שטעכמעסער (ל″ר: ס); (דער) מעסער אויף צום שטעכן (ל″ר: מעסערס);
{ליטעראַריש:} (דער) שטילעט [shtilét] (ל″ר: -ן); (דער) קינזשאַל [kinzhál] (ל″ר: -ן).
dagger: at daggers with
אויף מעסערשטעך מיט.
daily (n.) (/daily newspaper)
(די) טעגלעכע צײַטונג (ל″ר: -ען); (דער) טעגלעכער בלאַט (ל″ר: …בלעטער);
(די) טאָג⸗צײַטונג (ל″ר: -ען); {זעלטן:} (דער) טאָג⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער).
daily blog
(דער) טעגלעכער בלאָג (ל″ר: -ן); (דער) טאָג⸗בלאָג (ל″ר: -ן).
(די) טאָג⸗צײַטונג (ל″ר: -ען); {זעלטן:} (דער) טאָג⸗בלאַט (ל″ר: ⸗בלעטער).
daily grind
(די) טעגלעכע (\אַלעטאָגעדיקע) פּראַצע (\האָרעוואַניע \האָרעוועניש);
{עמפאַטיש; אויך מיט איראָניע; לומדיש:} (די\דער) טעגלעכע(ר) עבודת פּרך [avòydəs-pérəkh], דרומדיק: [avòydəs-péyrəkh], צפונדיק: [avèydəs-pérəkh] (> בראשית א′: י″א–י″ד); (דער) טעגלעכער בזאת אפּיך [b(ə)zèyəs-apékho], אפּיך: [:b(ə)zàyəs-apéykhu] (< בראשית ג′: י″ט).
daily report
(דער) טעגלעכער באַריכט (ל″ר: -ן).
daily (adj.)
טעגלעך; טאָגטעגלעך; אַלעטאָגעדיק.
(daily (adv.) (every day
אַלע טאָג; טאָגטעגלעך; יעדן טאָג; {צפונדיק דיאַלעקטיש:} יעדער טאָג;
{עמפאַטיש; עמאָטיוו:} טאָג אײַן טאָג אויס; אַ טאָג נאָך אַ טאָג; איין טאָג נאָכן אַנדערן.
dairy (n.)
{אַוואו מ′פאַרקויפט:} (די) מילך⸗קראָם (ל″ר:-ען); (די) מילך⸗פּראָדוקטן קראָם (ל″א: -ען);
{אַוואו מ′אַרבעט אויס:} (די) מילכאַרניע; {טאָמער אַ גרויסע אונטערנעמונג:} (די) מילך⸗פּראָדוקטן פאַבריק (ל″ר: -ן; אויך: -עס); (דער) מילך⸗זאַוואָד (ל″ר: -ן).
(.dairy (adj
מילכיק; מילכעדיק; {דיאַלעקטיש אויך:} מילעכדיק; מילעכיק; {מערבדיק אַרכעאיש:} {אַרכעאיש:} מילכדינג;
{לומדיש:} חלבדיק [khóləv-dik], דרומדיק: [khú:ləv-dik].
{אוניווערסאַליסטיש:} מילכיש;
{הערה: אַוואו נייטיק, קען מען דיפערענצירן דעם יידישן הלכהשן באַגריף „מילכיק“ (און די געבראַכטע וואַריאַנטן) פון „מילכיש“ אינעם אוניווערסאַל⸗דיעטישן זין. אַזויאַרומעט, קען אַ לחלוטין ניט⸗כשרער עסן⸗פּראָדוקט זײַן „מילכיש“; „מילכיק“ צי „מילכעדיק“ קען עס שוין קיינמאָל ניט זײַן}.
dairy (adj.): non-dairy
{טאָמער אין יידיש⸗הלכהשן זין פון סײַ ניט מילכיק סײַ ניט פליישיק:}
{דער עיקר פּרעדיקאַטיוו:} פּאַר(ע)ווע (\פּאַר(ע)ווענע);
ני(ש)ט⸗מילכיק; ני(ש)ט⸗מילכעדיק; {דיאַלעקטיש אויך:} ני(ש)ט⸗מילעכדיק; ני(ש)ט⸗מילעכיק; {מערבדיק אַרכעאיש:}
{לומדיש:} ני(ש)ט⸗חלבדיק [khóləv-dik], דרומדיק: [khú:ləv-dik].
{אוניווערסאַליסטיש:} ני(ש)ט⸗מילכיש; אוממילכיש;
{הערה: זע די הערה בײַם פריערדיקן סימן}.
dairyman
(דער) מילכיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער ס′גייט אין אַ באַלעבאָס פון אַ געשעפט:} (דער) מילך⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dais
(דער) אויבנאָן; (די) טריבונג.
dais: at the dais
בײַם אויבנאָן; בײַ דער טריבונע;
{פראַזעס:} בײַם (פאָדערשטן) שטענדער.
daisy
(די) מאַרגאַריטקע (ל″ר: -ס).
Dalai Lama
דער דאַלאַי לאַמאַ.
daled (/dalet/daleth)
ד: (דלד, דַּלֶד, היסטאָריש: דַּלֶת) [dáləd], דרומדיק: [dáləd], טייל ד″מ: [dólət]; סאַמע מערב פּוילן: [dólət]; אין טיילן פון אַמאָליקן מערבדיקן יידיש אויך [dáləs] צי [dó(:)ləs];
דער פערטער אות פון יידישן אלף⸗בית וואָס צייכנט אָפּ דעם קאָנסאָנאַנט [d];
ד′ = פיר (4) אין דער סיסטעם יידישע נומעראַציע; („אפשר וועט ער פאַַרקויפן פאַר ד′ רובל?“).
dalliance
(אַ\די) קורצדויערדיקע ליבע; אַ שטיקל ליבע; אַ ני(ש)ט דורכגעטראַכטע (שטיקל) ליבע;
{עמאָטיוו:} אַ (שטיק) ליבע⸗שפּילערײַ; אַ (שטיק) ליבע⸗שמיבע.
dally (v.)
זיך הײַען; זיך זאַמען;
{עמאָטיוו:} זיך (אַרומ)דרייען.
dalmation
(דער) דאַלמאַטינעץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).
dam
(די) דאַמבע (ל″ר: -ס); (די) פּלאַצינע (אויך: פּלאַטינע) (ל″ר: -ס).
(.damage (n
(דער) היזק [hézək] (ל″ר: היזקות [həzéykəs], דרומדיק: [həzáykəs];
(דער) שאָדן (ל″ר: -ס); (די) שעדיקונג (ל″ר: -ען);
{הערה: בדרך כלל דיפערנעצירט מען צווישן „היזק“ וואָס איז נוגע פינאַנציעלע און שייכותדיקע פאַרלוסטן (למשל אויך די צײַט, טירחא און דאגהניש אַרום אַן אײַנגעפאַלענעם דאַך), און „שאָדן“ וואָס איז אַ ברייטער און בכלל לאו דווקא פאַרבונדן מיט געלט⸗זאַכן; („דער מיאוסער אַרטיקל אין בלאַט האָט זיי אָנגעטאָן אַ סך שאָדן, סײַ זייער זעלטענעם שם, סײַ די טאָגטעגלעכע שטימונג, סײַ איר סטאַַטוס בײַ דער אַרבעט“}.
(.damage (v
באַשעדיקן; שעדיקן; מזיקן [mázəkn];
{דער עיקר וועגן דירעקטן שאָדן אַ מענטשנס קערפּער:} היזק מאַכן (\אָנטאָן) [hézək]; ניזוקן [nízəkn].
damage assessment
{טעכניש, למשל בײַ אַ הויז נאָך אַ שריפה מצד דער פירמע פאַרסטראַכירער:} (די) היזק⸗אָפּשאַצונג (ל″ר: -ן) [hézək];
damage assessor
(דער) היזק⸗שאַצער [hézək] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
damage control
(דער) שאָדן⸗קאָנטראָל;
{עמאָטיוו:} (דער) צרות⸗קאָנטראָל [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs];
{שפּאַסיק אַמעריקאַניש:} (דער) טראָבל⸗פיקסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
damage: collateral damage
(דער) קאָלאַטעראַל⸗היזק [hèzək] (ל″ר: ⸗היזקות [həzèykəs], דרומדיק: [həzàykəs]);
(דער) בשעת⸗מעשה היזק [bəshàs-máysə|hézək], דרומדיק: [bəshàs-má:(n)sə|hézək] (ל″ר: ⸗היזקות).
damage: irreversible damage
(אַ\דער) שאָדן ני(ש)ט⸗אויף⸗גוט(צו)מאַכן; (דער) אומצוריקקערלעכער שאָדן;
{לומדיש:} אַ היזק לא להשיב [ahézək|lòy-ləhóshəv], דרומדיק: [ahézək|lòy-ləhú:shəf], צפונדיק: [ahézək|lèy-ləhóshəv].
damaged goods
(די) געשעדיקטע סחורה [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə]; (די) קאַל(י)עדיקע סחורה.
damaged: be damaged
באַשעדיקט ווערן; געשעדיקט ווערן; געניזוקט ווערן [gənízəkt]; צעשטערט ווערן.
damage: the damage is done
(אַז) דער היזק איז (שוין) אָפּגעטאָן (\געמאַכט) [hézək];
{פראַזע:} פון הייליקן אָרט (\בית⸗עולם) פירט מען ני(ש)ט צוריק [bəsóyləm], צפונדיק: [bəséylom].
(damages (appraisal
(דער) היזק [hézək] (ל″ר: היזקות [həzéykəs], דרומדיק: [həzáykəs]);
{מער פאָרמעל און לעגאַליסטיש:} (דער) נזק [nézək], דרומדיק: [néyzək];
{מער כוללדיק:} (די) הפסדים [həfséydəm], דרומדיק: [həfsáydəm] (ל″ר); (′פאַרלוסטן′); (ל″י: (דער) הפסד [héfsəd]);
{נאָכמער כוללדיק:} (דער) שאָדן.
damages (compensation payment)
(דאָס\די) היזק⸗געלט [hézəg-gèlt];
{וועגן אַקט פון צאָלונג גופא:} (די) היזק⸗געלט צאָלונג (ל″ר: -ען);(די) קאָמפּענסירונג⸗ (\פאַרגיטיקונג⸗) צאָלונג (ל″ר: -ען).
(Damages (Talmudic section/topic in Jewish law
נזיקין [nəzík(i)n];
{איינע פון די זעקס אָפּטטילונגען (סדרים) פון דער משנה און פון דער גמרא, ד.ה. פונעם תלמוד:}
(דער) סדר נזיקין [sèydər-nəzík(i)n], דרומדיק: [sàydə(r)-nəzík(i)n];
{די לערנונג פון די דינים פון נזיקין און דער נאָמען פון אָפּטייל דערוועגן בײַ פאַרשיידענע פּוסקים:}
הלכות נזיקין [hìlkhəs-nəzík(i)n].
damages: claim damages
פאָדערן (\אויפמאָנען \פאַרלאַנגען) קאָמפּענסירונג פאַרן שאָדן;
{לומדיש:} פאָדערן (\אויפמאָנען \פאַרלאַנגען) היזקות [həzéykəs], דרומדיק: [həzáykəs].
damaging
שעדלעך; צעשטערעריש; וואָס טוט אָן שאָדן; וואָס שאַט;
{דער עיקר וועגן בנינים און פינאַנצן, ווייניקער וועגן אַ מענטשן גופא:} וואָס מאַכט אָן היזקות [həzéykəs], דרומדיק: [həzáykəs].
damaging information
(די) שעדלעכע אינפאָרמאַציע (ל″ר: -ס).
damaging: be damaging to health
שאַטן צום (\דעם) געזונט; {מער פאָרמעל:} זײַן שעדלעך צום (\דעם) געזונט.
Damascus
{אָן אַן אַרטיקל} דמשק [damésək], דרומדיק: [daméysək]; דאַמאַסקוס.
(dame (disrespectfully
{מיט ביטולדיקער אינטאָנאַציע:} (די) יידענע (ל″ר: -ס); (די) גויה [góyə] (ל″ר: גויות; אויך: גויעס); (די) גויעטע [góyətə] (ל″ר: -ס); (די) פרויענצימער (ל″ר: -ס); (די) אשה [íyshə] (ל″ר: נשים [nóshəm], דרומדיק: [núshəm]).
damn (v.)
אויף אייביק (\פּערמאַנענטיש) פאַרדאַמען (\פאַרשילטן \{דרומדיק:} פאַרשעלטן \פאַראורטיילן); אַרויסרופן (אויף עמעצן) אַן אייביקע קללה [klólə], דרומדיק: [klú:lə];
{לומדיש:} לנצח מקלל זײַן [lənétsəkh|məkáləl-zayn], דרומדיק: [lənéytsəkh|məkáləl-za:n].
damn (/darn): I don’t give a damn (/darn)!
{פון חסידישן לשון:} ס′ליגט [slíkt] מיר אין דער לינקער פּאה! [péyə], דרומדיק: [páyə];
{פון מתנגדישן לשון:} ס′ליגט מיר אין דער לינקער פּיאַטע! [pyátə];
{דרומדיק:} איך האָב עס אין בויבעריק!; {דרום⸗מזרח:} איך האָב עס אין יאַהופּעץ; {צפונדיק:} איך האָב עס אין טראָק!;
{שאַרפער:} ס′ליגט מיר אין דר′ערד!; מײַן באָבעס דאגה! [dáygə], דרומדיק: [dá:gə]; ווי אַ הונט בילט אין אייסישאָק!.
damn: not worth a damn
קיין שום זאַך ני(ש)ט ווערט; ווערט זײַן ממש אַבסאָלוט גאָרני(ש)ט [máməsh];
{פראַזעס:} ני(ש)ט ווערט — קיין שמעק טאַבעק; — קיין אויסגעבלאָזן איי (\{צפונדיק:} קיין אויסגעבלאָזענע איי); — קיין צעבראָכענעם שילינג.
!Damn it
אַ כאָלער(י)ע!; אַ פינצטער יאָר!; {צפונדיק דיאַלעקטיש:} אַ פינצטערער יאָר!;
אַ שוואַרץ יאָר!; {צפונדיק דיאַלעקטיש:} אַ שוואַרצער יאָר!;
צו אַלדי שוואַרצע יאָר!; {לס″נ:} צו אַלדי גוטע יאָר!;
צו אַלדי רוחות! [rúkhəs], דרומדיק: [rí:khəs]; צום טײַוול!;
{פאַרשטאַרקט, מער עמאָטיוו:} אין דר′ערד (מיט דעם) אַרײַן!.
(.damn(ed) (adj
פּאַסקודנע; כאָלעריעדיק;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} דורך⸗און⸗דורך; דורכגעטריבענע(ר) („ער איז דורך⸗און⸗דורך אַ ליגנער“; „… אַ דורכגעטריבענער ליגנער“);
{פראַזע:} אַ כאָלער(י)ע; („אָט גייט ער, דער נודניק — אַ כאָלער(יע)“);
damn(ed) fool
שוין איינמאָל אַ נאַר; אַ נאַר פון נאַרנלאַנד; אַ נאַר דורך⸗און⸗דורך.
damned if you do damned if you don’t
איז טויג ני(ש)ט אַז מ′טוט, טויג ני(ש)ט אַז מ′טוט ני(ש)ט; אַזוי איז ני(ש)ט גוט, און אַזוי איז ני(ש)ט גוט;
{לומדיש:} זה פּסול וזה פּסול [zé-pòsl|v(ə)zé-pòsl], דרומדיק: [zéy-pù:sl|v(ə)zéy-pù:sl].
damned pretty
מסוכן שיין [məsúkn|shéyn], דרומדיק: [məsíkn|sháyn].
damned smart
מסוכן קלוג [məsúkn|klúg], דרומדיק: [məsíkn|klí:k].
damned: Well I’ll be damned!
גיי אַוועק! [géy-avèk], דרומדיק: [gáy-avèk]; אַזוי גאָר!? [azóy-gòr], דרומדיק: [(azóy-gù:ə(r], צפונדיק: [azéy-gòr]
damp
פייכט (אויך: פײַכט); נאַסיק; נאַסלעך; גענעצט;
{דיאַלעקטיש אַרכעאיש:} ווילהאָטנע; ווילגאָטנע; וואָלאָוונע; וואָכקע.
damp course
(די) פייכטקײַט⸗איזאָלאַציע; (דער) פייכטקײַט⸗באַריער; (דער) נאַסיקײַט⸗קאָנטראָל.
damp down expectations
קלענער האַלטן די דערוואַרטענישן; מינימיזירן דעם אַרויסקוק; מעסיק האַלטן די האָפענונג(ען).
damp proofed
נאַסקײַט⸗פאַרזיכערט.
damp squid (/squib) (fig.)
אַ שטיקל דורכפאַל (\אַנטוישונג); ני(ש)ט (אינגאַנצן) אָדאָס אַוואָס מ′האָט געהאָפט (זיך געריכט \דערוואַרט \געוואָלט).
damp: rising damp
(די) (אַרויפ)קריכנדיקע נאַסקײַט.
damper: put a damper on (something)
אָפּטעמפּן דעם חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; אָפּגיסן (אַוואָס⸗ניט⸗איז) מיט אַן עמער קאַלט(ע) וואַסער; אָפּשלאָגן (\אָפּהאַקן) (אַוואָס⸗ניט⸗איז) די פליגל.
dampness
(די) נעץ; (די) פייכטקײַט (אויך: פײַכטקײַט); נאַסלעכקײַט; {שטאַרקער:} (די) נאַס(י)קײַט.
damsel in distress
אַ מיידל אין געפאַר; אַ מיידל וואָס וואַרט (אויף) אָפּגעראַטעוועט (צו) ווערן; אַ מיידל אויף ריכטיקע צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; אַ מיידל וואָס בײַ איר האַלט שמאָל; אַ מיידל וואָס וואַרט אויפן קאַוואַלער דעם אָפּראַטעווער.
Dan (one of the twelve tribes of Israel)
(דער) שבט דן [shèyvət|dón], דרומדיק: [shàyvət|dón].
(.dance (n
(דער) טאַנץ (ל″ר: טענץ);
{דער עיקר בײַ חסידים בנוגע טענץ אויף יידישע שמחות, און בײַ אַנדערע אָפטמאָל מיט אַ וואַרעמען טאָן:} אַ ריקודל [aríkədl].
(.dance (v
טאַנצן;
{וועגן אַן איינאיינציקן, אַ קורצן:} אַ טאַנץ טאָן;
{חסידיש:} אַ ריקודל טאַנצן [ríkədl];
dance around the question
אַרומטאַנצן אַרום דער פראַגע;
{פראַזע:} אַבי ני(ש)ט ענטפערן צו דער זאַך.
dance band
{אַ קלענערע:} (די) טענץ⸗קלעזמאָרים (\כלי⸗זמרים) (ל″ר);
{אַ מיטלדיקע:} (דער) טענץ⸗אַנסאַמבל (ל″ר: -ען); (די) טענץ⸗קאַפּעליע (ל″ר: -ס);
{אַ גרעסערע:} (דער) טענץ⸗אָרקעסטער (ל″ר: -ס).
dance evening
אַ טאַנץ⸗אָוונט (ל″ר: -ן).
dance floor
(דער) טאַנץ⸗פּאַרקעט (ל″ר: -ן); (דער) טאַנץ⸗דיל (ל″ר: -ן);
{אַז מ’איז שוין אין טאַנץ⸗זאַל:} (דער) פּאַרקעט; (ל″ר: -ן); (דער) דיל (ל″ר: -ן).
dance for joy
טאַנצן פאַר פרייד.
dance hall
(דער) טאַנץ⸗זאַל (ל″ר: -ן).
?dance: Shall we dance
מ′עט אַ טאַנץ טאָן?; אפשר אַ טאַנץ טאָן? [éfshər]; אַ טאַנץ טאָן?; לאָמיר טאַנצן?; טאַנצן?.
dancer
(דער) טענצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) טענצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) טענצערקע (ל″ר: -ס).
dancing (n.)
(דאָס\דער) טאַנצן; {מער אַבסטראַקט:} (די) טאַנצונג; {עמאָטיוו, דער עיקר ביטולדיק:} (די\דאָס) טאַנצערײַ;
{אַלץ געביט אָדער קאַריערע:} (די) טאַנץ⸗קונסט; (די) טאַנץ⸗קענטעניש.
dancing bear
אַ בער וואָס טאַנצט; אַ טאַנצנדיקער בער; אַ בער וואָס מ′האָט אויסגעלערנט טאַנצן; אַן אויסדרעסירטער בער;
{הערה: ווען מ′לערנט אָדער שולט אויס אַ מענטשן צו אַזוינס וואָס איז דעם מענטשן נישט איבעריקס צוגעפּאַסט, קען מען אָנווײַזן אויף דער געדאַכטער אַבזורדקײַט מיט קריטיק און הומאָר אינאיינעם מיטן אימאַזש פונעם אויסדרעסירטן בער, פון בער וואָס מ′האָט אים אַזש געלערנט טאַנצן}.
dancing partner
(דער) טאַנץ⸗פּאַרטניאָר (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) טאַנץ⸗פּאַרטניאָרין (ל″ר: -ס); (דער) צוזאַם⸗טענצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″ר: (די) צוזאַם⸗טענצערין (ל″ר: ס), (די) צוזאַם⸗טענצערקע (ל″ר: -ס).
dancing teacher
(דער) טאַנץ⸗לערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) טאַנץ⸗אינסטרוקטאָר (ל″ר: -ן).
dandruff
(די) שופּן (ל″ר).
dandelion
(די) דאַנדעליאָנע (ל″ר: -ס); (די) פּוטער⸗בלום (ל″ר: -ען); (די) פּוסטבלום (ל″ר: -ען).
dandruff
(די) שופּן (ל″ר).
dandy (n.)
(דער) פראַנט (ל″ר: -ן); {בייגעוודיק:} (דער) הויכעלעגאַנטער; (דער) פּוץ⸗פּוץ (ל″ר: -ן);
{אָפּלאַכעריש:} (דער) אויסגעפּוצטער (\איבערגעפּוצטער) יאָלד (\פּאַרשוין \קלאָץ \שמענדריק \חברהמאַן [khévrə-màn] (ל″ר: חברהלײַט);
{סלענגיש; בײַ טייל וואולגאַריש:} (דער) אויסגעפּוצטער שמאָק (ל″ר: …שמעק); (דער) אויסגעפּוצטער פּאָץ (ל″ר: …פּעץ).
dandy: dress up like a dandy
זיך אויספראַנטעווען; זיך שרעקלעך איבערפּוצן; זיך צוזאַמענשטעלן ווי אַ פראַנט.
(Dane (Danish person
(דער) דענ(ע)מאַרקער (ל″ר: ø); (די) דענ(ע)מאַרקערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) דענישע(ר).
danger
(די) געפאַר (ל″ר: -ן); (די) סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə], אויך: [səku:nə] (ל″ר: סכנות);
{הערה: „געפאַר“ איז מער עמאָציאָנעל, שייך צו געפילן אויף דער הייסער מינוט, בעת „סכנה“ נוצט מען מער אין אַ ישוב⸗הדעתדיקער שטימונג. יעדער פון די ווערטער האָט אויך אַנדערע אייגענע נואַנסן, למשל: „געפאַר“ נוצט מען ביטולדיק וועגן אַ מענטשן („די געלע געפאַר איז אַרײַן אין צימער!“); „סכנה“ קען בײַ טראַדיציאָנעלע יידן אויך האָבן צו טאָן מיט דער מעגלעכקײַט באַגיין אַן עבירה („אַ סכנה מ′וועט דאָרטן גאָר אַרײַנפאַלן אין אַ חילול שבת“) וואָס דיפערענצירט זיך פון אַ בדרך כלל פיזישער געפאַר. בײַ טייל פּוריסטן וואָס פּסלען בכלל „געפאַר“ ווערן די נואַנסן פאַרלאָרן; דערצו נוצט מען „סכנה“ ניט אינגאַנצן אויפן אָרט}.
Danger!
געפאַר!; אַ סכנה! [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə], אויך: [səku:nə];
געפערלעך!; סכנותדיק! [sakónəz-dik], דרומדיק: [sakú:nəz-dik], אויך: [səkú:nəz-dik].
danger area
(דער) געפאַר⸗שטח [shètəkh], דרומדיק: [shèytəkh] (ל″ר: שטחים [shtòkhəm], דרומדיק: [shtùkhəm]).
danger: in danger
אין (אַ) געפאַר (\סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə], אויך: [səku:nə]).
danger: mortal (/great) danger
(די\דאָס) סכנת נפשות [sakónəs|nəfóshəs], דרומדיק: [səkú:nəs|nəfú:shəs]; (די) לעבנס⸗געפאַר.
danger: out of danger
שוין ני(ש)ט אין (אַ) געפאַר (\סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə], אויך: [səku:nə]); שוין אַרויס (\אַראָפּ) פון געפאַר (\סכנה).
danger: put in danger
שטעלן אין געפאַר; שטעלן פאַר אַ געפאַר;
שטעלן אין סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə]; שטעלן פאַר אַ סכנה.
dangerous
(אין) אַ געפאַר [ìna-gəfár]; געפאַרפול [gəfár-fùl], דרומדיק: [gəfá:(r)-fìl]; (אין) אַ סכנה [sakónə], דרומדיק: [sakú:nə], אויך: [səkú:nə];
{אַ קאַפּ לומדיש:} סכנותדיק [sakónə(z)-dik], דרומדיק: [sakú:nəz-dik], אויך: [səkú:nəz-dik];
געפערלעך;
{אזהרה: „געפערלעך“ איז צווייטײַטשיק, קען אויך הייסן ′שרעקלעך′, ′זייער שלעכט′};
{לומדיש:} מסוכן [məsúkn], דרומדיק: [məsíkn], אויך: מסוכנדיק;
{הערה: צומאָל האָט „מסוכן“ אַן אינטעליגענטישן קנייטש, אַשטייגער וועגן אַ געדאַנק אָדער זאַך וואָס איז פינגוראַטיוו גערעדט אַ סכנה. אגב: אין טייל דיאַלעקטן איז „מסוכן“ שיער ניט אַן עמאָטיווער סינאָנים אויף ′זייער′: „ער איז געווען מסוכן פריילעך“}.
dangerous: in a dangerous state (/situation)
אין אַ געפאַרפולן (\סכנותדיקן) צושטאַנד (\מצב) [sakónəz-dikn], דרומדיק: [sakú:nəz-dikn]; [mátsəv];
{לומדיש:} בחזקת סכנה [bəkhézkəs|sakónə], דרומדיק: [bəkhézkəs|sakú:nə].
dangerously in love
פאַרליבט סכנת נפשות [sakònəs-nəfóshəs], דרומדיק: [sakù:nəs-nəfú:shəs], אויך: [səkù:nəs-nəfú:shəs]; פאַרליבט, ממש געפערלעך [máməsh].
dangle (v. intrans.)
זיך באָמבלען; זיך הוידען; הענגען.
dangle (v. trans.)
באָמבלען; (לאָזן) הענגען.
(.Daniel (bibl
דניאל [d(ə)níy(ə)l].
(Daniel (bibl. book
{אָן אַן אַרטיקל:} דניאל [d(ə)níy(ə)l];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר דניאל [sèyfər-d(ə)níy(ə)l], דרומדיק: [sàyfər-d(ə)ní:(ə)l].
Danish: the Danish (the Danes; the Danish people)
(די) דענ(ע)מאַרקער (ל″ר); (די) דענער (ל″ר);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} די דענישע.
Danish (adj.)
דעניש; דענ(ע)מאַרקיש;
{גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע; אומבייגעוודיק:} ד(ע)נעמאַרקער.
Danish (language)
דעניש; די דענישע שפּראַך.
danish (n.) (American pastry)
(דער) דייניש (ל″ר: -עס; אויך: -ן).
Danube
דער דאָנײַ (\דונײַ); {דיאַלעקטיש:} די טינע.
(Danzig, Abraham (1748 – 1820
{לויטן ספר:} דער חיי אדם [dər-khàyə-ódəm], דרומדיק: [dər-khà:yə-ú:dəm];
{לויטן אָפיציעלן נאָמען:} ר′ אברהם דאַנציג [reb-avróm|dántsik];
געבאָרן: דאַנציג; געשטאָרבן: ווילנע.
dapper
{וועגן אַ מאַנסביל:} עלעגאַנט; גראַציעז; נעט; כוואַטיש; אויסגעפּוצט ווי אַ קראַסאַוויץ.
(.dare (n
(די) צואוואַגעניש (ל″ר: -ן); (די) אָנוואַגעניש (ל″ר: -ן);
(דער) פאַרמעסט אויף (\פון) באַהאַרצטקײַט (\קוראַזש \געוואַגטקײַט \דערוועגטקײַט).
(.dare (v. intran
וואַגן; דערוועגן זיך; האָבן די העזה [hózə], דרומדיק: [hú:zə] (אויף\צו);
{לומדיש; אין זין פון האָבן אַ העזה:} מעיז זײַן [méyəz-zayn], דרומדיק: [máyəz-zayn];
{הערה: „דערוועגן זיך“ איז מער ליטעראַריש און נייטראַל; „וואַגן“ איז מער עמאָציאָנעל: „זאָלסט ניט וואַגן“; „העזה“ איז אייגנטלעך אַ זייער שטאַרקע חוצפּה, וואָס קען אין אַ סך סיטואַציעס אַרײַנפאַלן אין זין פון „וואַגן“, דער עיקר ווען ס′האַנדלט זיך וועגן אַ מענטשן; אַזויאַרומעט: „מיר האָבן זיך דערוועגט דעם לערער אַ פרעג טאָן וועגן נוצן אָט דעם אינטערנעטישן ווערטערבוך, האָט יענער געענטפערט: ′זאָלסט ניט וואַגן′, האָבן מיר פאָרט געהאַט דערנאָכדעם די העזה אַ פרעג טאָן, צי איז דען ניט געוואונטשן די סטודענטן זאָלן קענען נוצן פאַרשיידענע ווערטערביכער? האָט דער לערער געענטפערט: ′„וואַגן“ איז ניט קיין וואָרט, ס′איז אַ דײַטשמערישער באַרבאַריזם′ “}.
(.dare (v. tran
שטעלן (עמעצן) אַ פאַרמעסט \ נסיון [nəsóyən].
!dare: Don’t you dare
זאָלסט ני(ש)ט וואַגן! \ איר זאָלט ני(ש)ט וואַגן!;
זאָלסט זיך ני(ש)ט דערוועגן! \ איר זאָלט זיך ני(ש)ט דערוועגן;
זאָלסט ני(ש)ט האָבן די חוצפּה! \ איר זאָלט ני(ש)ט האָבן די חוצפּה! [khútspə], דרומדיק: [khítspə];
זאָלסט ני(ש)ט האָבן די העזה! \ איר זאָלט ני(ש)ט האָבן די העזה! [hózə], דרומדיק: [h)ú:zə)];
{לומדיש:} זאָלסט ני(ש)ט מעיז זײַן! \ איר זאָלט ני(ש)ט מעיז זײַן! [méyəz-zayn], דרומדיק: [máyəz-zayn].
daredevil
(דער) לעבן⸗טויט קונצנמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(.daring (n
(די) געוואַגטקײַט; (די) מוטיקײַט; (דער) מוט; (די) דרייסטקײַט; (די) אײַנשטעלערישקײַט;
{ליטעראַריש:} (די) דערוועגטקײַט [dervékt-kàyt], דרומדיק: [dervéykt-kàyt]; (די) גבורהשאַפט [gvúrə-shàft], דרומדיק: [gví:rə-shàft].
(.daring (adj
געוואַגט; מוטיק; דרייסט; באַהאַרצט; אײַנשטעלעריש.
daringly
מיט געוואַגטקײַט; מיט דערוועגטקײַט; מיט באַהאַרצטקײַט; געוואַגטערהייט; מיט מוט; מוטיקערהייט.
(Darius (Persian king
דער מלך דריוש [dər-mè(y)ləkh-daryóvəsh]; דרומדיק: [dər-mèyləkh-daryúvish];
{מער אינטים און מיט אַ יידישלעכער וואַרעמקײַט אין גײַסט פון די יידישע מלכים:} דריוש המלך [daryòvəsh-haméyləkh], דרומדיק: [daryùvish-(h)amáyləkh].
dark (n.) → darkness
dark (adj.) (of color)
טונקל (\טונקעלע(ר)).
(‘dark (adj.) (‘not having light
{אָן ליכט:} פינצטער; {אינגאַנצן פינצטער:} שטאָק פינצטער; {זייער ווייניק ליכט:} פינצטערלעך;
dark (adj.) (fig.)
פינצטער; פינצטערדיק; פינצטערניש⸗פול;
{געווענדט אין דער סיטואַציע:} שרעקלעך; שוידערלעך; שוידערהאַפט; אכזריתדיק [aghzóryəz-dik]; גרויליק; גרויזאַם.
(dark: be in the dark (uninformed
בלײַבן אומבאַהאַוונט; בלײַבן ניט⸗אינפאָרמירט; ני(ש)ט זײַן אין קורס.
Dark Ages
(די) טונקעלע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə]; (דער) טונקעלער (\פריערדיקער) מיטלעלטער.
dark arts
(די) שוואַרצע צויבער⸗קונסט; (די) שוואַרצע וואונדערקוסט; (די) שוואַרצקונסט; (די) פינצטערע כישופים [kəshúfəm], דרומדיק: kəshí:fəm[] (ל″ר); (די) פינצטערע כישופממאַכערײַ [kíshəf-makherày].
dark colored
טונקל⸗קאָלירט; טונקל⸗פאַרביק.
dark comedy
(די) שוואַרצע (\טונקעלע) קאָמעדיע (ל″ר: -ס).
dark (shady) dealings
(דער\די) לינקע(ר) משא⸗מתן [màsə-mátn]; (דער) שאַכער⸗מאַכער; (די) פאַרדעכטיקע געשעפטן (ל″ר);
dark forces
פינצטערע כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
dark horse (fig.)
{אין אַ סביבה אָדער פאַרמעסט פון באַוואוסטע מענטשן; בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) לחלוטין אובאַוואוסטע(ר) (\אומבאַקאַנטע(ר)); [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn];
(דער) סורפּריזעדיקער קאָנקורענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) סורפּריזעדיקע קאָנקורענטקע (ל″ר: -ס).
dark matter
(דער) טונקל⸗חומר [khòymər], צפונדיק: [khèymər].
dark side
(די) אומהיימלעכע (\אומגינציקע \פינצטערע \שלעכטע) זײַט.
dark skinned
טונקל⸗הויטיק.
dark: fear of the dark
(דער) פּחד פאַר דער פינצטער(ניש) [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət];
{לומדיש:} פּחד החושך [pàkhəd-(h)akhóyshəkh], דרומדיק: [pà:khət-(h)akhóyshəkh], צפונדיק: [pàkhəd-(h)akhéyshəkh].
dark: it’s dark
{עמאָטיוו}: ס′איז חושך [khóyshəkh], צפונדיק: [khéyshəkh];
{פראַזע; וועגן אַ טאָטאַלער פינצטערניש:} אַ חושך מצרים [akhòyshəkh-mitsráyəm], צפונדיק: [akhèyshəkh-mitsráyəm] (′אַזוי ווי די גרויסע פינצטערניש בעת דער נײַנטער מכה אויף פּרעהן′ < שמות י′: כ″א-כ″ג);
{הערה: אין טייל דיאַלעקטן טרעפט מען „טונקל“, בעת אין אַנדערע קען מען נאָר אָנווענדן „טונקל“ בנוגע קאָלירן און פאַרבן, ניט וועגן ליכט}.
dark: whistle in the dark (put on a brave face in bad circumstances)
זיך האַלטן אַ האָפערדיקע(ר) אין פינצטערן אַרום; אין גיהנום שרײַען חי וקים [in-génəm-shràyən|khày-vəkáyəm], דרומדיק: [in-génəm-shrà:ən|khà:(y)-vəkáyəm].
darkening (n.)
(די) פאַרטונקלונג (ל″ר: -ען).
(די) פינצטערניש; (די\דאָס) חשכות [kháshkhəs]; (דער) חושך [khóyshəkh], צפונדיק: [khéyshəkh]; די טונקלקײַט.
darkness: total (/utter) darkness (pitch-blackness)
(די) שטאָק⸗פינצערניש; (די) פולשטענדיקע (\דורכאויסיקע) פינצטערניש;
{פראַזע:} (אַ\דער) חושך מצרים [akhòyshəkh-mitsráyəm], צפונדיק: [akhèyshəkh-mitsráyəm] (′די גרויסע פינצטערניש בעת דער נײַנטער מכה אויף פּרעהן′ < שמות י′: כ″א-כ″ג) {שמות י: כ-כג};
{לומדיש:} אַ חושך על פּני תהום [akhóyshəkh|alpnèy-s(ə)hóym], דרומדיק: [akhóyshəkh|alpnày-s(ə)hóym], צפונדיק: [akhéyshəkh|alpnèy-s(ə)héym] (< בראשית א′: ב′); אַ חושך ואפלה [akhòyshəkh-v(ə)aféylə], דרומדיק: [akhòyshəkh-v(ə)afáylə], צפונדיק: [akhèyshəkh-v(ə)aféylə] (יואל ב′: ב′; צפניה א′: ט″ו).
darkness: under cover of darknes
דורך (דער) פינצטערניש פאַרדעקט (\פאַרבאַהאַלטן \פאַרטיידיקט).
darkness: prince of darkness
(דער) פּרינץ פון (דער) פינצטערניש (ל″ר: -ן).
darkness: princess of darkness
(די) פּרינצעסין פון (דער) פינצטערניש (ל″ר: -ס).
darkroom
(דער) טונקל⸗קאַמער (ל″ר: -ן); (דער) טונקל⸗צימער (ל″ר: -ן).
darling: my darling
{בייגעוודיק:} טײַערינקע(ר); ליובינקע(ר); באַליבטע(ר); געליבטע(ר);
נשמהניו [nəshómənyù], דרומדיק: [nəshúmənyù]; סערצעניו; האַרצעניו; ליובעניו.
(.darn (v
צירעווען; {דרומדיק:} צערעווען;
{אַז מען ענדיקט גוט די אַרבעט:} פאַרצירעווען; {דרומדיק:} פאַרצערעווען;
darned (euphemism for damned)
פאַרקנאַקט {אָנשטאָט: פאַרקאַקט}; מסוכנ(דיק) [məsúkn(dik)], דרומדיק: [məsíkn(dik)];
{עמאָטיוו, עמפאַטיש, צי נעגאַטיוו:} אינגאַנצן אַ(ן); דורך⸗און⸗דורך אַ(ן); אַ פולשטענדיקע(ר); אַ סאַמעראָדנע(ר); („ער איז דאָך אינגאַנצן אַן אידיאָט“).
(darner (tailoring; garment industry
(דער) שטאָפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שטאָפּערין (ל″ר: -ס).
dart (n.)
(דאָס\די) שפּיזל (ל″ר: -עך).
dartboard
(די\דאָס) שפּיז⸗ברעטל (ל″ר: -עך).
dash (n.) (em dash, ≠ hyphen)
(דער) לאַנגער מקף [mákəf] (ל″ר: -ן); (דער) (לאַנגער) טירע [(tiré(y] (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) לאַנגע(ר) שטריכל (ל″ר: -עך);
{לומדיש:} (דער) מקף גדול [màkəv-gódl], דרומדיק: [màkəv-gú:dl] {אויף צו דיפערנירן פונעם מקף קטן: – צי ⸗}.
dash (v.) (run)
אַ לויף (\לאָף) טאָן; אַ שפּרונג טאָן.
dash one’s hopes
אָפּווישן (\צוני(ש)טמאַכן \מאַכן אַ סוף פון) די האָפענונגען [asóf].
dashboard
(דער) דאַש; (די\דאָס) דאַש⸗ברעטל.
dashcam
(דער) אָטאָמאָביל⸗ווידעאָ (ל″ר: -ס).
dashing (charismatic)
כאַריזמאַטיש; אינטערעסנע; זשוואַווע; באַפליגלט; עלעקטריש.
dastardly
שענדלעך⸗טרוסיש; מיאוס⸗שענדלעך; נידערטרעכטיק; מיאוס⸗עקלדיק [míyəs].
data
(די) דאַטאַ; די פּרטים [də-prótəm], דרומדיק: [də-prú:təm]; די געגעבענע;
{אַרכעאיש:} די דאַטן.
data base
(די) דאַטאַ⸗באַזע (ל″ר: -ס); (די) דאַטאַ⸗באַנק (ל″ר: ⸗בענק); (דער) דאַטאַ⸗קאַסטן (ל″ר: -ס).
data processing
(די) דאַטאַ⸗פּראָצעסונג; (די) דאַטאַ⸗פּראָצעסירונג; (די) דאַטאַ⸗באַַאַרבעטונג.
data processor
{טאָמער אַ מאַשין:} (דער) דאַטאַ⸗פּראָצעסער (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַ מענטש:} (דער) דאַטאַ⸗פּראָצעסאָר (ל″ר: -ן).
data retrieval
(די) דאַטאַ⸗אַרויסנעמונג; (דער) דאַטאַ⸗אָפּנעם (ל″ר: -ען).
data system
(די) דאַטאַ⸗סיסטעם (ל″ר: -ען).
date (n.) (fruit)
(דער\די) טייטל (ל″ר: -ען).
date (palm) tree
(דער) טייטלבוים (ל″ר: טייטלביימער).
(date (n.) (calendar
(די) דאַַטע (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן יידישן לוח:} דער טאָג אין לוח [lúəkh], דרומדיק: [lí:əkh];
{טאָמער וועגן אַלגעמיינעם:} דער טאָג אין קאַלענדאַר [kàlən-dár].
(date (n.) (potentially romantic rendezvous
(די) ראַנדקע [rántkə] (ל″ר: -ס); („לאָמיר מאַכן אַ ראַנדקע?“; „נו, מ′עט גיין אויף אַ ראַנדקע?“; „אפשר אַ ראַנדקע?“);
{מער עלעגאַנט; בײַ טייל פאַרעלטערט:} (דער) ראַנדעוואו (ל″ר: -ען).
date (n.): supervised date for marital decision in some Jewish religious traditions
{הערה: בײַ טראַדיציאָנעל פרומע נוצט מען „דייט“ (ע″פּ רוב געשריבן: „דעיט“) ווי אַ בפירושדיקן באַגריף פון דער מאָדערנער דרויסנדיקער וועלט, אַקעגן וועלכער דער שטייגער פון אַ באַגעגעניש אינאיינעם מיט עלטערן פון ביידע צדדים אָדער אַ שדכן אָדער אַן אַנדער משגיח רופט זיך מיט טראַדיציאָנעלע ווערטער, בתוכם:}
{חסידיש:} (דער) באַשוי [(bashó:(u] צי [(bəshó:(u] (ל″ר: -ען);
(די) אָנקוקעניש (ל″ר: -ן); (די) טרעפעניש (ל″ר: -ן); (די) זעעניש (ל″ר: -ן); (די) זעאונג (ל″ר: -ען); (די) צײַגעניש (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש אין סלאַווישע לענדער:} (די\דאָס) סמאָטרעניש (ל″ר: -ן); {אַרכעאיש צפונדיק:} (דער) רומפּל (ל″ר: -ען).
(date (v.) (determine time
דאַטירן.
date back to
שטאַמט (אַזש) פון; איז פון; ציט (\נעמט) זיך (אַזש) פון.
date of birth
(די) געבאָרן⸗דאַטע (אויך: געבוירן⸗דאַטע) (ל″ר: -ס).
date rape
(די) ראַנדקע⸗פאַרגוואַלדיקונג (ל″ר: -ען); (די) ראַנדעוואו⸗פאַרגוואַלדיקונג (ל″ר: -ען).
date stamp
(דער\דאָס) דאַטע⸗שטעמפּל (ל″ר: -ען; אויך: -ער).
date: closing date
(די) שלוס⸗דאַטע (ל″ר: -עס); (די) לעצטע דאַטע (ל″ר: -ס).
date: blind date
(די) בלינדע (\סורפּריזעדיקע) ראַנדקע (ל″ר: -ס); (דער) בלינדער (\סורפּריזעדיקער)נראַנדעוואו (ל″ר: -ען).
date: bring up to date
דערהײַנטיקן.
date: delivery date
(די) ליווערונג⸗דאַטע; (די) אָנקום⸗דאַטע (ל″ר: -ס).
date: effective date
(די) גילטונגס⸗דאַטע (ל″ר: -ס); (די) גילט⸗דאַטע (ל″ר: -ס); (די) חל⸗דאַטע [khál] (ל″ר: -ס); (די) דאַטע פון חל זײַן.
date: expiry date
(די) אויסלאָז⸗דאַטע (ל″ר: -ס).
date: go on dates
גיין אויף ראַנדקעס (\טרעפענישן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לעדנער און ווײַטער:} גיין אויף דעיטס (\דייטס).
date: kept up to date
רעגלמעסיק באַנײַט; דערהײַנטיקט; אָפּגעפרישט; רעדאַגירט ביז אויף אַצינד.
date: out of date
פאַרעלטערט; איבערן טערמין; נאָך דער לעצטער דאַטע.d
date: we’re going on a date tonight
מיר גייען הײַנט אָוונט (\הײַנט אויף דער נאַכט) אויף אַ ראַנדקע.
date: What’s today’s date?
{טאָמער וועגן יידישן לוח:}
(אַ)וואו האַלט מען הײַנט אין לוח? [lúəkh], דרומדיק: [lí:əkh];
{אָנרופנדיק דעם חודש:} וויפל טעג אין <נאָמען פון חודש> איז הײַנט?;
{טאָמער וועגן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר:}
דער ווילפטער איז הײַנט?; וואָס איז די הײַנטיקע דאַטע?; וואָס איז הײַנט די דאַטע?.
dated (bearing a date)
דאַטירט; מיט אַ דאַטע.
(dated (obsolete
פאַרעלטערט;
{פראַזע:} שוין ני(ש)ט אין דער מאָדע.
dating site (online)
(דער) ראַנדקע⸗בלאַט (אויפן אינטערנעט) (ל″ר: ⸗בלעטער); (דער) ראַנדעוואו⸗בלאַט (אויפן אינטערנעט) (ל″ר: ⸗בלעטער).
dating: we’ve been dating for around seven months
מיר גייען צוזאַמען (\גייען אַרויס \זעען זיך \זײַנען צוזאַמען) שוין אַרום זיבן חדשים [khadóshəm], דרומדיק: [khadú:shəm].
dative (n.) (gram.)
(דער) דאַטיוו;
{אין ספּעציפישע פאַלן אויף יידיש:} (דער) אומדירעקטער אָביעקט (ל″ר: -ן); (דער) פּרעפּאָזיציאָנעלער אָביעקט (\פּרעפּאָזיציע⸗אָביעקט) (ל″ר: -ן).
dative (adj.) (gram.)
דאַטיוויש; דאַטיוו⸗.
(Daugavpils (Latvia
{בײַ הײַנטיקן טאָג:} דאַוגאַוופּילס;
{אין דער יידישער קולטור:} דווינסק; {און פון פאַר דעם:} דינאַבאָרג (\דענעבאָרג \דינאַבורג און אַנדערע);
{אזהרה: אין הײַנטיקן לשון גילטן סײַ „דאַוגאַוופּילס“ (דער עיקר וועגן דער הײַנטיקער שטאָט, און בכלל בײַ מזרח⸗אייראָפּעער בײַ וועמען די שטאָט איז אַ ממש⸗הײַנטצײַטיקע) סײַ „דווינסק“ (דער שטענדיקער באַגריף פון שטאַנדפּונקט פון דער יידישער קולטור⸗געשיכטע). דאַקעגן זשע שטעלט מיט זיך פאָר „דינאַבאָרג“ (\דענעבאָרג \דינאַבורג און אַנדערע) אַ ריין היסטאָרישן באַגריף וועגן אַן אַמאָליקער תקופה; טאָמער ווענדט מען עס אָנעט אויף דער הײַנטיקער שטאָט איז עס רק אין גײַסט פון הומאָר צי איראָניע צי אין היסטאָרישע חכמהלעך}.
daughter
(די) טאָכטער (ל″ר: טעכטער);
{טאָמער וועגן אַ קינד צי ווען⸗ניט⸗איז צאַרטלעך:} (די\דאָס) טעכטערל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אין סמיכות, דער עיקר אין ליטעראַרישן אָדער איראָנישן סטיל:} בת⸗ [bas]; („אַ בת⸗ישראל“ אין זין פון ′אַ יידישע פרוי′, ′אַ טאָכטער פון פאָלק ישראל′; אַ בת⸗גבירהשאַפט [bàz-gvírə-shaft] אין זין פון ′אַ רײַכע פרוי′, ′אַ טאָכטער פון רײַכן אָפּשטאַם′).
daughter-in-law
(די) שנור (ל″ר: -ן; אויך: שניר);
{הערה: דער רבים אויף -ן איז מער פאַרשפּרייט אין דרומדיקע דיאַלעקטן אַוואו דער יחיד איז אויך מיט [:i] און ס′ווילט זיך מבחין זײַן}.
(daughter: oldest daughter (/oldest child who is a daughter
(די) בכורטע [pkhórtə], אויך: [bəkhórtə] (ל″ר: -ס).
(daughter: only daughter (only daughter among one’s children or only child, who is a daughter
אַ בת⸗יחידה [abàs-yəkhídə] (ל″ר: -ס);
{צאַרטלעך:} (די) בת⸗יחידקע [bàs-yəkhít-kə] (ל″ר: -ס).
daughter: rabbi’s daughter
אַ בת הרב [abàs-(h)oráv], דרומדיק: [abàs-u:ráf];
אַ רבס אַ טאָכטער [róvz], דרומדיק: [rú:fs].
(daughter: youngest daughter (/ youngest child who is a daughter
(די) מיזינקע (ל″ר: -ס); (די) בת זיקונים [bàz-zəkúnəm], דרומדיק: [bàz-zəkí:nəm] (ל″ר: בנות זקונים [b(ə)nòyz-zəkúnəm], דרומדיק: [b(ə)nòyz-zəkí:nəm], צפונדיק: [b(ə)nèyz-zəkúnəm]).
daunting
האַרב און אָפּשרעקנדיק; שווער און פּחד⸗אָנוואַרפנדיק [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət].
daunting: it’s a daunting task
ס′איז אַ האַרבע (\שווערע) אויפגאַבע וואָס שרעקט אַזש אָפּ(עט) [úv-gàbə], דרומדיק: [ó:(u)(ə)v-gàbə]; אַ שווערע הלכה, מ′דאַרף אַ ביסל מורא האָבן זיך נעמען (צו)דערצו; [halókhə], דרומדיק: [h)alúkhə)]; [móyrə-hòbm], דרומדיק: [móyrə-hùbm], צפונדיק: [méyrə-hòbm].
dauntless
ני(ש)ט⸗אָפּשרעקעדיק; {לומדיש:} אומפּחדימדיק [ùm-p(ə)khódəm-dik], דרומדיק: [ìm-p(ə)khú:dəm-dik];
ני(ש)ט אויף אָפּצושרעקן; וואָס (\וועלכע(ר)) לאָזט זיך ני(ש)ט אָפּשרעקן.
דוד המלך [dòvəd-(h)améləkh], דרומדיק: [dùvət-(h)améyləkh]; {עלטערער נוסח:} [dòvəd-(h)améyləkh], דרומדיק: [dùvət-(h)amáyləkh];
{הערה: בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: דוד⸗המלכן}.
(David ha-Levi Segal (±1586–1667
דער ט″ז [dər|táz] („האָסט אַראָפּגעבראַכט דעם ט″ז?“);
דער טורי זהב [dər|tùrə-zóhəv], דרומדיק: [dər|tì:rə-zú:hif];
ר′ דוד הלוי בן שמואל סג″ל;
געבאָרן: לודמיר (וואָלין); געשטאָרבן: לעמבערג.
(.dawn (n
(דער) קאַיאָר (ל″ר: -ן); (דער) פאַרטאָג (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש:} (דער) באַגינען (ל″ר: -ס);
{טאָמער פיגוראַטיוו, דער עיקר וועגן אַן ערנסטער דערשײַנונג (אַ באַוועגונג, אַ קולוטר, אַ תקופה וכו′) אויך:}
(דער) אורשפּרונג; (דער) אויפקום; (דאָס\דער) אויפגיין;
{ליטעראַריש:} (דער) בראשית [bréyshəs], דרומדיק: [bráyshəs];
{לומדיש:} (די) אתחלא [as-khólə], דרומדיק: [as-khú:lə]; {נאָכמער לומדיש:} אתחלתא [as-kháltə];
{הערה: אַפּנים שטאַמט „קאַיאָר“ פון „כאור הבוקר“ [kaòr-(h)abóykər], צפונדיק: [k(a)(y)òr-(h)abóykər], אַוואו ס′איז אַ פאַרשפּרייטער אַרויסרייד, טאַקע מיט דער ליטווישער היאַטוס⸗יאָטיזאַציע (עלעהיי אין [tvúyə] אויף „תבואה“)}.
(.dawn (v
טאָגן; ווערן טאָג;
{ליטעראַריש:} שאַרייען (\שאַריען) (אויף טאָג).
dawn: at dawn
פאַרטאָג; צום קאַיאָר; באַגינען.
dawn (v.): it dawned on me
איך האָב זיך געכאַפּט; איך האָב זיך אַ כאַפּ געטאָן; מיר איז אײַנגעפאַלן; מיר איז אַרויף אויפן געדאַנק (\אויפן זינען \אויף דער דעה [déyə], דרומדיק: [dáyə]).
dawning (n.) → dawn (n.) (fig.)
dawning (adj.)
אויפגייענדיק; אויפקומענדיק; פריאיק.
day
(דער) טאָג (ל″ר: טעג), דרומדיק [túk] (ל″ר: [téyk]);
{אין זין פון אַ צײַט⸗אָפּשניט פון פיר⸗און⸗צוואַנציק שעה:} (דער) מעת⸗לעת [məs-lés] (ל″ר: ø; אויך: -ן);
{פראַזעס:} ס′איז טאָג און נאַכט! {טענהנדיק אַז צוויי אָנגערופענע זאַכן זײַנען היפּוכדיקע}; ס′איז אַ נעכטיקער טאָג! {ניט וואָר, אינגאַנצן ניט אמת};
{ווערטלעך:} יעדער טאָג האָט זײַנע צרות [záynə-tsòrəs], דרומדיק: [zá:nə-tsù:rəs]; אַן אַלטיטשקע(ר) געדענט דעם טאָג ווען מ′איז געבאָרן (\געבוירן) געוואָרן, ני(ש)ט דאָס (\דעם) יאָר; דעם יידן פעלט תמיד אַ טאָג [tóməd], דרומדיק: [túməd]; אין פריידן איז אַ יאָר אין טאָג, אין צרות איז אַ טאָג אַ יאָר [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
day after day
טאָג⸗אײַן טאָג⸗אויס [tòg-áyn||tòg-óys], דרומדיק: [tùk-á:n||tùg-ó:(u)(ə)s].
(day and night (what a contrast
(אַז ס′איז) טאָג און נאַכט!;
{לומדיש:} (אַז ס′איז) יום ולילה! [yóm|vəláylə], דרומדיק: [yóm|vəlá:(y)lə]; {נאָכמער לומדיש:} [yóym|voláylo], דרומדיק: [yóym|vu:lá:(y)lo], צפונדיק: [yéym|voláylo].
(day and night (all day and all night
בײַטאָג און בײַנאַכט [batóg|un-banákht], דרומדיק: [batúk|in-banákht];
{לומדיש:} יום ולילה [yóm|vo-láylə], דרומדיק: [yóm|vu:-lá:(y)lə]; יומם ולילה [yóymom|vo-láylə], דרומדיק: [yóymom|vu:-lá:ylə], צפונדיק: [yéymom|vo-láylə].
day after tomorrow
איבערמאָרגן.
day before yesterday
אייערנעכטן.
day by day
אַ טאָג נאָך אַ טאָג; יעדן (יעדער) טאָג באַזונדער; יעדן טאָג פאַר⸗זיך.
day by day: let’s take things day by day
{פראַַזע:} ברוך ה′ יום יום [bòr(ə)khashém|yóm|yóm], דרומדיק: [bù:r(ə)khashém|yóm|yóm]; {לומדיש:} [bòrukh-hashém|yóym|yóym], דרומדיק: [bù:ri:kh-hashém|yóym|yóym], צפונדיק: [bòrukh-hashém|yéym|yéym];
איין טאָג מיטאַמאָל; איין טאָג אויפאַמאָל; יעדער טאָג באַזונדער; אַ טאָג נאָך אַ טאָג.
day camp
(דער) טאָג⸗קעמפּ (ל″ר: -ס).
day care
(די) בײַטאָגעדיקע אויפפּאַסונג; {פון קיצור וועגן:} (די) טאָג⸗פּאַסונג; (די) טאָג⸗היטונג.
day care center
(דער) טאָג⸗צענטער (ל″ר: -ס); (דער) אויפפּאַס⸗צענטער (ל″ר: -ס); (דער) בײַטאָגעדיקער אַכטונג⸗צענטער (ל″ר: -ס).
day in day out
טאָג⸗אײַן טאָג⸗אויס; איין טאָג נאָכן אַנדערן;
{לומדיש:} דבר יום ביומו [dvàr-yóym|b(ə)yómoy], צפונדיק: [dvàr-yéym|b(ə)yémoy]; {מער פאָרמעל:} [dvàr-yóym|b(ə)yomóy], צפונדיק: [dvàr-yéym|b(ə)yeméy];
day job
(די) טאָגטעגלעכע אַרבעט; (די) געוויינטלעכע אַרבעט; (די) שטענדיקע אַרבעט.
day laborer
אַן אַרבעטער לויטן טאָג; אַ טאָג⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
Day of Atonement
{אָן אַן אַרטיקל:} יום⸗כיפּור [yòm-kípər], {דיאַלעקטיש אויך:} [yòn-kípər].
Day of Reckoning
{אין יידישן גלויבן:}
דער יום הדין [yòm-(h)adín];
{אוניווערסאַליש:}
דער טאָג פון משפּטונג [míshpətung], דרומדיק: [míshpətink].
day off
(דער) פרײַער טאָג.
day off: take the day off
נעמען פאַר זיך אַ פרײַען טאָג.
day one: from day one
פון סאַמע ערשטן טאָג; פון סאַמע אָנהייב;
{לומדיש:} פון דער סאַמע התחלה [h)as-khólə)], דרומדיק: [h)as-khú:lə)].
day school
(די) טאָגשול (ל″ר: -ן); (די) גאַנצטאָגעדיקע שול (ל″ר: -ן).
day to day
טאָגטעגלעך; טעגלעך; אַלעטאָגעדיק.
day to day: the day to day
דאָס טאָגטעגלעכע; דאָס אַלעטאָגעדיקס;
{לומדיש:} דער יום⸗יום [yóm|yóm].
day trip
(די) טאָג⸗רײַזע (ל″ר: -ס); (דער) אַרויספאָר אויף אַ טאָג (ל″ר: אַרויספאָרן); (דער) טאָג⸗פאָר (ל″ר: -ן).
day: all day long
אַ גאַנצן טאָג; דעם גאַנצן טאָג;
{עמאָטיוו:} אַ גאַנציקן טאָג; דעם גאַנציקן טאָג.
day: all-day seminar
(דער) אַגאַנצנטאָגעדיקער סעמינאַר; (דער) סעמינאַר אויף אַ גאַנצן טאָג (ל″ר: סעמינאַרן).
day: any day now
די טעג; אַ ליאַדע טאָג; אין די קומעדיקע טעג; אָט אָט.
day: back in the day (/back then)
אָט דעמאָלט (\דעמלט \דאַמאָלסט \יעמאָלט \דענצמאָל);
{פראַזעס:} געווען אַמאָל אַ צײַט; אַמאָל אַמאָל;
{לומדיש:} בימים ההם [bayòməm-hohéym], דרומדיק: [bayùməm-(h)u:háym];
{נאָכמער לומדיש:} היו היה [hoyóy-(h)oyó], דרומדיק: [:hu:yóy-(h)u:yú], צפונדיק: [hoyéy-(h)oyó].
day: for days on end
גאַנצענע טעג; גאַנצע טעג אָן אויפהער (\אָן אַ סוף [sof]).
day: from this day onward
פון הײַנט אָן (און אויף ווײַטער); פונעם הײַנטיקן טאָג (און אויף ווײַטער);
{לומדיש, עסייאיסטיש, אין פאָרמעלע רעדעס:} מהיום והלאה [məháyəm-vəhólə], דרומדיק: [məháyəm-vəhólə]; {מער פאָרמעל:} [mèy-hayóm|vo-hólə], דרומדיק: [mày-hayóm|vu-hú:lə]; {נאָכמער פאָרמעל:} [mèy-hayóym vo-hólo], דרומדיק: [:mày-hayóym-vu-hú:lu], צפונדיק: [mèy-hayéym-vo-hólo].
day: a hard day’s night
דעם טאָגס אַ שווערע נאַכט; שוין איינמאָל אַ נאַכט נאָך אַ טאָג.
day: any old day
ני(ש)ט שייך, אין אַוועלכן ני(ש)ט איז טאָג [nì(sh)t-sháyəkh], דרומדיק: [nìsh(t)-shá:(y)əkh]; סתם אַ טאָג [stám|atòk], דרומדיק: [stám|atùk]; אַ ני(ש)ט⸗מערקווערדיקער טאָג.
day: carry the day
{ַאַוואו די צײַט⸗ראַם איז קלאָר:} אויספירן (\אויספּועלן) די זאַך [óys-pòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-pòy(ə)ln], צפונדיק: [óys-pèy(ə)ln].
day: Have a good day!
{בײַם געזעגענען זיך:} אַ גוטן טאָג!;
{וועלנדיק נאָכמער אָנווינטשן גוטס:} אַ געבענטשטן טאָג!.
!day: I don’t have all day
נו, שוין!; נו, דער זייגער שטייט ני(ש)ט!; מ′קען גיין ווײַטער?.
day: in days gone by
אַמאָליקע יאָרן; אַמאָליקע צײַטן; אַמאָל⸗אַמאָל; פאַרצײַטנ(ס).
day: in the coming days
די טעג [dí|tég], דרומדיק: [dí:|téyk]; אין די קומעדיקע (\ווײַטערדיקע) טעג.
day: in the middle of the day
אינמיטן טאָג; אינמיטן העלן טאָג.
day: in those days
יענע צײַטן; יענע יאָרן;
{לומדיש; אָפטמאָל מיט אַן איראָנישן אָדער הומאָריסטישן קנייטש:} בימים ההם [bayóməm-ho-héym], דרומדיק: [bayúməm-(h)u:-(h)áym].
day: let’s call it a day
לאָמיר זיך אָט(אָ) דאָ אָפּשטעלן; זאָל אויף הײַנט קלעקן (\גענוג זײַן);
day: longest day of the year
(דער) יום הארוך [yòm-(h)o-órəkh], דרומדיק: [yòm-u(:)-ú:rəkh]
day: Make my day!
טו(ט) מיר צוליב!; טו(ט) עס פון מײַנ(ע)טוועגן!; נו, טו(ט) מיר אַ טובה! [atóyvə], דרומדיק: [atéyvə];
{טאָמער מיט כעס, פאַרשטייענדיק אַז מ′זוכט גאָר אַ תירוץ אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז יענעם אָפּטאָן:
אדרבא, גיב (\גיט) מיר אַ תירוץ זיך באַגיין מיט דיר (\אײַך)! [á|dəràbə]; [térəts].
day: make someone’s day
ברענגען עמעצן אַ ריכטיקע פרייד; עמעצן אַ ריכטיקע הנאה טאָן [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə].
day: one day (future) → day: someday
day: one (fine) day (past; continuing a story)
אין איינעם אַ טאָג;
{פראַזע:} אין אַ שיינעם פרימאָרגן;
{לומדיש:} ויהי היום [vayhìy-(h)ayóm]; {נאָכמער לומדיש:} [vayhìy-(h)ayóym], צפונדיק: [vayhìy-(h)ayéym].
!day: one of these days
אויף אייביק קען מען געדולד ניט האָבן!; ני(ש)ט אויף אייביק וועל איך קענען וועגן דעם שווײַגן!.
day: order of the day (main purpose today)
(דער) תכלית אין (\פון) הײַנטיקן טאָג [tákhləs].
day: shortest day of the year
(דער) יום הקצר [yòmakótsər], דרומדיק: [yòmakú:tsər]
(day: someday (/one day
אַמאָל; אַמאָל⸗אַמאָל; ס′עט נאָך קומען דער טאָג.
day: That’ll be the day!
ס′עט קיינמאָל ני(ש)ט זײַן!; אין לעבן ני(ש)ט!; {סאַרקאַסטיש:} שוין מאָרגן אינדערפרי (צו שחרית) [shákhrəs];
{פראַזעס:} אויפן הימל אַ יאַריד!; אַ נעכטיקער טאָג!; ס′הייבט זיך ני(ש)ט אָנ(עט)!.
day: the day after
דער טאָג וואָס דערנאָכדעם; דער טאָג נאָך דעם; דער ערשטער טאָג וואָס דערנאָכדעם.
day: the other day
מיט אַ פּאָר טעג צוריק; מיט עטלעכע טעג צוריק;
{אַ קאַפּ ברייטער:} אַנומלט(ן); אַנוסטן.
day: to the day
(פּונקט) צום טאָג; צו דער זעלב(יק)ער דאַטע.
day: to this very day (/to date /until now)
ביזן הײַנטיקן טאָג; ביז הײַנט צו טאָג; ביז איצט(ער);
{לומדיש:} עד היום [àd-háyəm]; {נאָכמער לומדיש:} [àd-hayóm].
day: tomorrow is another day
לאו דווקא הײַנט, ס′קען אויך זײַן מאָרגן [láv-dàfkə]; אַז מאָרגן איז אויכ(עט) אַ טאָג; וואָס מ′מאַכט ני(ש)ט הײַנט, קען מען דאָך מאָרגן מאַכן.
day: until my dying day
ביזן לעצטן טאָג מײַנעם; ביז איך וועל די נשמה ני(ש)ט אויסהויכן [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]; אין די אַלע טעג (\יאָרן) וואָס זײַנען (\זענען) מיר נאָך באַשערט (דאָ אויף דער וועלט);
{לומדיש:} עד יום מותי [ad-yòm|móysiy], צפונדיק: [ad-yòm|méysiy].
daybreak: at daybreak
(בײַם) קאַיאָר; אַז דער האָן נעמט קרייען; מיטן טאָג גלײַך; צו דער ערשטער (\צום ערשטן) פרימאָרגן⸗ליכט; בײַם סאַמע אויפגיין פון דער זון;
{לומדיש:} כאור הבוקר [k(ə)òr-(h)abóykər], צפונדיק: [k(ə)òr-(h)abéykər]; כעלות השחר [ka(a)lòys-hashákhər], צפונדיק: [ka(a)lèys-hashákhər].
(.daydream (n
אַ בײַטאָגעדיקער חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm] (ל″ר: …חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs]; אַ שטיקל חלום אינמיטן טאָג;
(.daydream (v
האָבן אַ בײַטאָגעדיקן חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm] (ל″ר: …חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs];
{אין זין פון האָבן צו⸗גרויסע האָפענונגען צי דערוואַרטונגען:} פאַנטאַזירן.
daylight
(די) טאָג⸗שײַן; (די\דאָס) טאָג⸗ליכט;
{פראַזע:} דער העלער טאָג.
daylight savings time
דער זומערדיקער זייגער.
daylight: artificial daylight
(די) געקינצלטע טאָג⸗ליכט.
daylight: beat the living daylight(s) out of
אַזוי ריכטיק צעשלאָגן (\צעקלאַפּן \צעממיתן [tsəméyməsn], דרומדיק: [tsəmáyməsn] \צעהרגענען [tsəhárgənən] \בעל⸗דברן [bàl-dóvərn], דרומדיק: [bàl-dúvərn]).
daylight: in broad daylight
אין (סאַמע) העלן טאָג;
בײַטאָג פאַר אַלעמען אין די אויגן.
daylight: there is no daylight between us
ני(ש)טאָ צווישן אונדז — קיין חילוקי דעות [kin-khəlùkey-déyəs], דרומדיק: [kin-khəlìkay-dáyəs]; — קיין שום אונטערשייד אין די מיינונגען;
daytime (n.)
(דער) בײַטאָג [batóg], דרומדיק: [batúk] (ל″ר: -ן).
(.daytime (adj
בײַטאָגעדיק; בײַטאָגיק.
daytime: in (the) daytime
בײַטאָג [batóg], דרומדיק: [batúk];
{פראַזע, עמפאַטיש:} אין העלן טאָג; אין סאַמע טאָג.
daze: in a daze
אין אַ הינערפּלעט; אין אַ טראַנס; באַנומען;
{טאָמער באַטאָנענדיק די צעטומלטקײַט:} אין אַ מטושטשדיקן צושטאַנד [mətúshtəzh-dikn], דרומדיק: [mətíshtəzh-dikn]; צעמישט און צעטומלט.
dazed
אין (אַ) שאָקירונג; פאַרבלענדט; באַנומען; אין אַ מאָמענטאַלן הינערפּלעט;
{טאָמער באַטאָנענדיק די צעטומלטקײַט:} בלײַבן מטושטש [mətúshtəsh], דרומדיק: [mətíshtəsh]; ווערן צעטומלט און צעמישט;
{פראַזעס:} שיער ני(ש)ט בלײַבן קיין נעכטיקער; ווי פון אַ בליץ געטראָפן; בלײַבן שטאַר ווי אַ מת [amés].
dazzle (v.) (impress dramatically)
באַצויבערן; פאַרכישופן [far-kíshəfn]; פאַרבלענדן;
{פּאָעטיש, באַטאָנענדיק ליכט גופא:} באַשטראַלן; באַזוניקן; באַגלאַנציקן.
dazzling
באַצויבערנדיק; באַצויבעריש;
פאַרכישופנדיק [far-kíshəfn-dik]; כישוף⸗טוענדיק [kíshəf];
באַשטראַלנדיק; באַשטראַלעדיק.
de facto
דע פאַקטאָ; פאַקטיש; אין דער רעאַליטעט; אויף דער וואָר;
{לומדיש:} במציאות [bəm(ə)tsíyəs]; בתכלית היש [bətàkhləs-ha-yésh];
{פראַזע:} דע פאַקטאָ, נאָר לאו דווקא דע יורע [láv-dàfkə].
de jure
דע יורע; געזעצלעך; לויטן געזעץ; לויטן דין; ע″פּ דין [àlpə-dín];
{פראַזע:} דע יורע, נאָר לאו דווקא דע פאַקטאָ [láv-dàfkə].
de novo
דע נאָוואָ; פונסנײַ; פונדאָסנײַ; פון (סאַמע) אָנהייב (אָן); פון בראשית [bréyshəs], דרומדיק: [bráyshəs];
אָן די פריערדיקע; אָן דאָס פריערדיקע; אָן גאָרני(ש)ט; אָן גאָרנישניט;
ספּאָנטאַניש; אויסער יעדן פריערדיקן קאָנטעקסט.
de rigueur
דע ריגור; ווי ס′איז דער (אָנגענומענער) שטייגער; לויט (דעם) ווי ס′פירט זיך [sfíyrtsakh] צי [sfíyrdzakh]; לויט דער (שטרענגער) עטיקעטע; לויט דער אָנגענומענער פירונג;
{לומדיש:} ע″פּ מנהג העולם [àlpə|mìn(h)əg-ho-óyləm], דרומדיק: [àlpə|mìn(h)ək-hu:-óyləm], צפונדיק: [àlpə|mìn(h)əg-ho-éylom];
כנהוג [kanóhəg], דרומדיק: [kanú:(h)ək]; כנהוג שבעולם [kanóhəg|shebo-óyləm], דרומדיק: [kanú:(h)ək|shebu:-óyləm], צפונדיק: [kanóhəg|shebo-éylom]; כדין וכדת [kədín|uk(ə)dás]; כהלכה [k(əh)alókhə], דרומדיק: [k(əh)alúkhə]; כדרך כל אדם [kədèrəkh|kol-ódəm], דרומדיק: [kədèyrəkh|kol-ú:dəm];
{נאָכמער לומדיש:} כדרכא דעלמא [kədàrkə-d(ə)álmə]; {עמפאַטיש:} [kədárko|d(ə)álmo], דרומדיק: [:kədárku:|d(ə)álmu].
deacon
(דער) דיאַקאָן (ל″ר: -ען), ל″נ (אויך): (די) דיאַקאָנין (ל″ר: -ס).
deactivate
דע⸗אַקטיווי(זי)רן;
{לויטן פאַל:} פאַרמאַכן; אויסלעשן; צושליסן; אומטעטיק (\אומאַקטיוו) מאַכן.
dead (exact)
פּינקטלעך; גענוי; אַקוראַט; עקזאַקט.
dead (exact): dead center
פּונקט אינמיטן.
dead (exact): dead drunk
טויט שיכור [shíkər]; שיכור ווי לוט [lót] (< בראשית י″ט: ל′–ל″ח).
dead (exact): dead serious
ערנסט וואָס קען נאָר זײַן; ערנסט שבערנסט [érn(t)st|sheb(ə)-érn(t)st].
dead (exact): dead silent
אינגאַנצן שטיל; שטיל וואָס (ס′)קען נאָר זײַן;
{פראַזעס:} שטיל ווי אין קבר [kéyvər], דרומדיק: [(káyvə(r]; {לומדיש:} קברים⸗שטיל [kvórəm|shtíl], דרומדיק: [kvú:rəm|shtíl].
dead (exact): dead wrong
אינגאַנצן ני(ש)ט גערעכט; לחלוטין ני(ש)ט גערעכט [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn].
dead (exact): dead ringer
(דער) גענויער (\פּינקטלעכער) דופּליקאַט (ל″ר: -ן); (די) גענויע (\פּינקטלעכע) קאָפּיע (ל″ר: -ס).
dead (attr. adj.) (deceased)
{אוניווערסאַליש; צי אַ מענטש צי להבדיל אַ בעל⸗חי, צי פיגוראַטיוו וועגן אָרגאַניזאַציעס, באַוועגונגען און אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
טויט;
{איידעלער; דער עיקר וועגן מענטשן:}
געשטאָרבענע(ר);
{נאָך איידעלער; נאָר וועגן מענטשן:}
פאַרשטאָרבענע(ר); נפטר⸗געוואָרענע(ר).
dead (adv.) (deceased, expired)
טויט; געשטאָרבן;
{וועגן מענטשן אויך:} (זײַן) אויפן בית⸗עולם [àfn-bəsóyləm], דרומדיק: [òfn-bəsóyləm], צפונדיק: [àfn-bəséylom];
{וועגן מענטשן, איידעלערהייט:} ני(ש)טאָ; אַוועק; אויף יענע(ר) וועלט;
{לומדיש:} אויפן עולם האמת [àfn|òyləm-ho-éməs], דרומדיק: [òfn|òyləm-(h)u:-éməs], צפונדיק: [àfn|èylom-ho-éməs].
dead and buried
געשטאָרבן און באַגראָבן;
{לומדיש:} נפטר ונקבר [níftər|vənígbər].
dead body
(דער) בר⸗מינן [bár-mìnən] (ל″ר: -ס); (דער) באַרמען (ל″ר: -ס); (די\דער) באַרמענע (ל″ר -ס);
(דער) מת [més] (ל″ר {בדרך כלל מיט אַ ברייטערן מיין, אַשטייגער די געשטאָרבענע פון אַגעוויסער געשעעניש, אָדער בכלל}: מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm]);
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויטע(ר);
{פאַראיידלט; בייגעוודיק:} (די\דער) געשטאָרבענע(ר); (די\דער) פאַרשטאָרבענע(ר);
{טערמין אויף אַ טויטער חיה; וועגן אַ מענטשן שטאַרק וואולגאַר:}
(אַ\די) נבילה [nəvéylə], דרומדיק: [nəváylə] (ל″ר: נבילות).
dead body: over my dead body
ני(ש)ט בײַ מאָטיען!; פאַר קיין שום פאַל ני(ש)ט, כל זמן איך בין נאָך דאָ! [kòl-zmán];
{לומדיש:} על אַפּי ועל חמתי! [al-ápiy|v(ə)al-khamósiy], דרומדיק: [:al-ápi:|v(ə)al-khamú:si];
{דער עיקר אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} איבער מײַן טויטן קערפּער.
dead duck (of person somehow finished)
{בייגעוודיק:} אַ פאַרטיקע(ר); אַ פאַרפאַלענע(ר); אַ פאַרשפּילטע(ר);
{פראַזעס:} אויס קאַפּעליושמאַכער; אַ יורד שביורד [ayóyrəd|sheb(ə)yóyrəd], צפונדיק: [ayéyrəd|sheb(ə)yéyrəd].
(dead end (of a street
אַן ענד⸗געסל (ל″ר: -עך); אַ פאַרמאַכטע (\געשלאָסענע) גאַס (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש:} קול דע זאַק.
dead end (fig.)
אַ וועג וואָס פירט ני(ש)ט אין ערגעץ; אַ וועג אין וואַנט אַרײַן; אַ גאַנג וואָס דערגייט ני(ש)ט (אין ערגעץ);
{ליטעראַריש:} קול דע זאַק;
{ליטעראַריש, מיטן באַוואוסטזיניקן (הומאָריסטישן) פאַררוף אויפן ענגלישן טערמין:} אַ טויטער וועג;
{ברייטער פיגוראַטיוו:}
אַ קשיא אָן אַ תירוץ [akàshə|òna|térəts]; אַ מעשה אָן אַ סוף [amáysə|òna-sóf], דרומדיק: [amá:(n)sə|ù:na-sóf]; דאָס הייסט זוכן אין ני(ש)ט געפינען (\טרעפן); אַרויסגעוואָרפענע טירחא [tírkhə], דרומדיק: [térkhə].
dead end job
אַ שטעלע אָן (ווײַטערדיקע) אויסזיכטן (\פּערספּעקטיוון \מעגלעכקײַטן \האָפענונגען); אַ שטעלע אַ וואַנט.
dead letter (undeliverable, unreturnable)
(אַ\דער) בריוו וואָס ני(ש)ט מ’קען אים צוטראָגן, ני(ש)ט מ′קען אים צוריקשיקן (\אומקערן).
dead letter (unenforced law or agreement)
אַן אויסגעשעפּטער (\אָפּגעלעבטער \שוין ני(ש)ט⸗גילטיקער) געזעץ (\הסכם) [héskəm].
dead men don’t tell tales
אַ מת איז ני(ש)ט קיין מסור [amés|i(z)-nì(sh)t-kin|mósər], דרומדיק: [(amés|i(z)-nìsh(t)-kin|mú:sə(r].
dead people (the dead)
די מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm]; די טויטע; די געשטאָרבענע; די וואָס זײַנען אויף יענע(ר) וועלט;
{לומדיש:} די נפטרים [niftórəm], דרומדיק: [niftú:rəm]; {נאָכמער לומדיש:} די שוכני עפר [shòkhney-ófər], דרומדיק: [(shòkhney-ú:fə(r].
dead (deceased) person
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויטע(ר); (די\דער) געשטאָרבענע(ר);
{אַמערסטן וועגן אַ יידן; בייגעוודיק:} (די\דער) יענעוועלטיקע(ר); (די\דער) אויפן⸗עולם⸗האמתדיקע(ר) [(afn-òyləm-ho-éməz-dikə(r],
דרומדיק: [(ofn-òyləm-(h)u:-éməz-dikə(r], צפונדיק: [(afn-èylom-ho-éməz-dikə(r]; {לומדיש:} (דער) שוכן עפר [shòykhn-ófər], דרומדיק: [(shòykhn-úfə(r], צפונדיק: [shèykhn-ófər];
{איידעלער:} (דער) נפטר [níftər] (ל″ר: -ים [niftórəm], דרומדיק: [niftú:rəm]), ל″נ: (די) נפטרת [niftérəs], דרומדיק: [niftéyrəs] (ל″ר {לומדיש}: נפטרות [niftóroys], דרומדיק: [niftú:roys], צפונדיק: [niftóreys]).
Dead Sea Scrolls
(די) ים המלח מגילות [yàm-haméləkh|m(ə)gìləs], דרומדיק: [yàm-haméyləkh|m(ə)gìləs] (ל″ר).
dead weight
{פיזיש:} (די\דאָס) שווערוואָגיקע (\טויטע) געוויכט;
{פיגוראַטיוו; אַ סך אָפטער:} אַ נוצלאָזע (\אַן אומפּראָדוקטיווע) משא (\ געוויכט \וואָג \{עמאָטיוו:} (נאָכ)שלעפּעניש) [másə].
dead: drop dead (to die suddenly)
אַוועקפאַלן אַ טויטע(ר); פּלוצלונג (\פּלוצעם) אַוועקשטאַרבן; (ראַפּטעם) מאַכן אַ שטאַרב; אײַננעמען אַ מיתה משונה [amìysə-məshúnə], דרומדיק: [amìysə-məshínə].
גיי אין דר′ערד אַרײַן!; גיי אין דער אדמה אַרײַן [adómə], דרומדיק: [adúmə];
גיי נעם אײַנעט אַ מיתה משונה [amìsə-m(ə)shúnə], דרומדיק: [amì:sə-m(ə)shínə];
{אין וואַרשע:} גיי אויף גענשע! {נאָמען פון בית⸗עולם, לויטן נאָמען פון גאַס};
{אין ווילנע:} גיי אויף זאַרעטשע! {נאָמען פון בית⸗עולם, לויטן נאָמען פון שטאָט⸗קוואַרטאַל};
{אין ניו⸗דזשערזי און שכנותדיקע אַמעריקאַנער שטאַטן:} גיי אין לאָדאַי! [נאָמען פון שטעטל וואו ס′געפינען זיך אַ סך בית⸗עולמס];
{הערה: אויף יידיש זײַנען די קללות יענער זאָל אַוועקשטאַרבן די פאַקטיש „מיאוסטע ווערטער אין דער שפּראַך“}.
dead: I wouldn’t be caught dead…
מיר ט′מען אין לעבן ני(ש)ט כאַפּן… [khápm]; אין לעבן וועל איך ני(ש)ט…;
{גאָר שטאַרק:} בעסער (\גיכער) שטאַרבן איידער (\ווי)….
dead: raise the dead
אויפלעבן די טויטע (\די מתים) [méysəm], דרומדיק: [máysəm];
{נוצנדיק דעם רעליגיעזן טערמין איראָניש צי סאַטיריש:} מחיה מתים זײַן [məkhàyə-méysəm-zayn], דרומדיק: [məkhàyə-máysəm-za:n].
dead: the walking dead
די אַרומגייענדיקע מתים [méysəm], דרומדיק: [máysəm].
deaden
אָפּטייטן; אָפּטעמפּן; אָפּשוואַכן; פאַרקלענערן; פאַרמילדערן; פאַרמילדערן.
deadline
(דער) טערמין (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) זמן אחרון [zmàn-ákhrən].
deadline: make the deadline
באַווײַזן צום טערמין (\{לומדיש:} צום זמן אחרון [zmàn-ákhrən]).
deadline: past the deadline
(שוין) נאָכן טערמין;
{פראַזע:} (שוין) עבר הזמן [òvər-(h)azmán], דרומדיק: [ùvə(r)-(h)azmán].
deadlock (n.)
(דאָס\דער) בלײַבן שטעקן; (די) שטעקנבלײַבונג (ל″ר: -ען);
(די) פאַרגליווערטע (\פאַרהאַקטע \פאַרקלאַפּטע) אונטערהאַנדלונגען (\פאַרהאַנדלונגען) (ל″ר).
deadlock (v. intrans.)
בלײַבן שטעקן; זיך פאַרהאַקן; זיך פאַרקלאַפּן; זיך פאַרהענגען; זיך פאַרגליווערן.
deadlocked
פאַרקראָכן אויף ני(ש)ט אַרויסצוקריכן (אין דיסקוסיעס צי פאַרהאנדלונגען); פאַרהאַקט אָן קיין שום פּשרות [pshórəs], דרומדיק: [pshú:rəs];
{פראַזע:} די פאַרהאַנדלונגען האָבן זיך אָנגעשטויסן אין (\אָן) אַן אײַזערנער וואַנט.
deadly
טויט⸗געפערלעך; סכנת⸗נפשותדיק [sakònəs-nəfóshəz-dik], דרומדיק: [sakù:nəs-nəfú:shəz-dik];
טייטנדיק; הרגעוודיק [hárgəv-dik]; אומברענגעוודיק;
{לומדיש:} גורם⸗למיתהדיק [gòyrəm-ləmíysə-dik], צפונדיק: [gèyrəm-ləmíysə-dik];
{פראַזעס:} מ′קען דערפון דערהרגעט ווערן [dər-hárgət-vèrn]; ס′איז דעם מלאך⸗המותעס אַ פאַרבעטונג [màləkh-(h)amóvəsəz], דרומדיק: [màləkh-(h)amúvəsəz].
deadly force
(דער) טויט⸗ברענגעדיקער כח [kóyəkh], צפונדיק: [kéyəkh];
אַ כח המות [akòyəkh-(h)amóvəs], דרומדיק: [akòyəkh-(h)amúvəs], צפונדיק: [akèyəkh-(h)amóvəs].
deadly poison
(דער) טויטלעכער גיפט (\סם [sám]);
{בלויז פיגוראַטיוו (אַשטייגער וועגן אַ שטאַרק שלעכטן מענטשן):} (דער) סם המות [sàm-(h)amóvəs], דרומדיק: [sàm-(h)amúvəs].
deadly sin
{אין יידישן דין:}
אַן עבירה וואָס מ′איז חייב מיתה (פאַר)דערפאַר [ànavéyrə], דרומדיק: [ànaváyrə]; [míysə];
{רעטאָריש עמפאַטיש:} עבירות וואָס מ′איז דערפאַר חייב אַרבע מיתות בית דין [avéyrəs], דרומדיק: [aváyrəs]; [àrbə-mìysəz|bézd(i)n];
{אוניווערסאַליש:}
(די) טויטלעכע זינד (ל″ר: ø).
deadpan
העוויהלאָז [haváyə-loz]; אויסדרוקלאָז; שטאַר⸗פּנימדיק [shtàr-pónəm-dik], דרומדיק: [shtàr-pú:nəm-dik];
{פראַזעס:} מיט אַ (טרוקענעם) ליטווישן פּנים [pónəm], דרומדיק: [pu:nəm].
deadwood (fig., of persons)
{בייגעוודיק:} אַ (דורכאויס \ אַן אינגאַנצן) נוצלאָזע(ר) (\איבעריקע(ר)) \אומפּראָדוקטיווע(ר));
אַ (דורכאויס \ אַן אינגאַנצן) נוצלאָזער (\איבעריקער) \אומפּראָדוקטיווער) מענטש (ל″ר: -ן).
deaf
טויב.
deaf as a doorknob (/doorpost)
טויב ווי די וואַנט.
deaf-mute (n.) (person)
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויב⸗שטומע(ר).
deaf-mute (adj.)
טויב⸗שטום.
deaf people (the deaf)
(די) טויבע (ל″ר).
deaf person
{בייגעוודיק:} (די\דער) טויבע(ר);
(דער) טויבער מענטש (ל″ר: -ן).
deaf: be deaf to (not want to hear)
פאַרמאַכן די אויערן; {פאַרשטאַרקט:} פאַרקלאַפּן די אויערן; ני(ש)ט וועלן הערן; זיך ני(ש)ט וועלן צוהערן.
deafen
פאַרטויבן.
deafening
פאַרטויבנדיק.
deafening silence
אַזאַ שווײַגעניש (\שטילקײַט) וואָס שרײַט אַזש אַרויס צום הימל; אַזאַ מין שווײַגעניש (\שטילקײַט) וואָס איז פעאיק אַזש טויב מאַכן.
deafness
(די) טויבקײַט [tóyp-kàyt], צפונדיק: [téyp-kàyt].
(.deal (n
(דער) אָפּרייד (ל″ר: -ן); (דער) אָפּמאַך (ל″ר: -ן); (דער) הסכם [héskəm] (ל″ר {זעלטן:} -ס);
אַ געשעפט (ל″ר: -ן {צווייטײַטשיק, קען זיך פאַררופן אויף איינצלנע אָפּמאַכן אָדער אויפן אָנפירן בכלל מיט סוחרישע באַציאונגען}).
deal making
(דער) משא⸗מתן [màsə-mátn]; (די) שקלא וטריא [shàklə-ftáryə]; (די) האַנדלערײַ;
{מיטן אומחן פון חשד אַז ס′קען אויך גיין אין שווינדלערײַ:} (דער\דאָס) האַנדלען⸗וואַנדל; (דער\דאָס) שאַכער⸗מאַכער.
deal the cards
אויסנתנען [óys-nàsənən]; אויסטיילן.
deal with (take care of, cope with, take action) → take care of
(deal with (have contacts/dealings with
האָבן צו טאָן מיט; האָבן געשעפטן מיט;
{לומדיש:} האָבן מחזקות מיט [magh-zókəs], דרומדיק: [magh-zúkəs];
{מסחרדיק, בפירושדיק צי פיגוראַטיוו:} האָבן עסקים מיט [asókəm], דרומדיק: [asúkəm].
deal with (reprimand, tell off)
(עמעצן) אַרײַנזאָגן; מיט (עמעצן) ריידן (\רעדן) קלאָרע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm];
זיך מיט (עמעצן) שוין פאַרנעמען (ווי ס′באַדאַרף צו זײַן);
{פראַזע; שאַרפער:} מיט עמעצן לערנען בלק [bólək], דרומדיק: [bú:lək].
!deal with: You deal with it
גיט (\גיב) זיך אַליין (דערמיט) אַן עצה! [anéytsə] דרומדיק: [anáytsə]; דאָס איז א ײַ ע ר (\ ד ײַ ן) זאַך!.
deal: the art of the deal
די קונסט פון פאַרהאַנדלען (אונטערהאַנדלען); (די) פאַרהאַנדלונג⸗ (\אונטערהאַנדלונג⸗) קונסט.
{לומדיש; אָן אַן אַרטיקל:} חכמת משא⸗ומתן [khòkhməs|màsə-mátn].
deal: Big deal!
{מיט סאַרקאַסטישער אינטאָנאַציע:} אַ גרויסע מעשה! [agróysə|máysə]; אײַ אײַ אײַ!;
{מיט שטרענג⸗אַרײַנזאָגערישער אינטאָנאַציע:} ס′איז גאָרני(ש)ט מיט גאָרני(ש)ט!; טאָ איז וואָס?!.
…deal: Here’s the deal
{אַרײַנפירנדיק אַ דערקלערונג וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
ס′איז אַזוי…; די זאַך פון דעם איז אַזוי…; אָט אַזוי איז דער ענין… [í(n)yən]; איכ′ל אײַך (\דיר) געבן צו פאַרשטיין (דעם ענין);
{אַרײַנפירנדיק אַ פאָרשלאַג:}
אָט וואָס מ′לייגט פאָר…; דער פאָרלייג (\פאָרשלאַג) איז אַזוי…; אָט וואָס מ′עצהט [mə-éytsət], דרומדיק: [mə-áytsət]; {מער שמועסשפּראַכיק:} אָט וואָס מ′נאַרײַעט….
!deal: It’s a deal
אָפּגערעדט!; אָפּגעמאַכט!; פאַרטיק אַ געשעפט!; שוין!; מסכים! [máskəm];
{מער לומדיש:} מוסכם! [múskəm], דרומדיק: [mískəm]; כתוב וחתום! [kòsəv-v(ə)khósəm], דרומדיק: [kù:səf-fkhú:səm] (′געשריבן און פאַרזיגלט!′);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} געסעטלט!;
{בפרט אין די בראַנזשעס פון גאָלד, זילבער, צירונג:} מזל ברכה! [màzl-brókhə], דרומדיק: [màzl-brúkhə].
(.deal: no-deal (adj
הסכמלאָז [héskəm-lòz]; אָנאַהסכמדיק [ònahéskəm-dik].
(deal: make a big deal (of something
מאַכן אַ (גאַנצן) טראַסק; מאַכן אַ (גרויסן) וועזן; מאַכן אַ טאַרעראַם.
dealer
(דער) הענדלער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) הענדלערין, אויך: (די) הענדלערקע (ל″ר: -ס);
(דער) סוחר [sóykhər], צפונדיק: [séykhər] (ל″ר: סוחרים [sókhrəm]), ל″נ: (די) סוחרטע [sóykhərtə], צפונדיק: [séykhərtə] (ל″ר: -ס).
dealing: person dealing with it (/the matter)
{בייגעוודיק:} (די\דער) זיך⸗אָפּגעבנדיקע(ר); (די\דער) זיך⸗פאַרנעמענדיקע(ר); (די\דער) זיך⸗באַשעפטיקנדיקע(ר);
די (\דער) וואָס פאַרנעמט זיך דערמיט;
{לומדיש:} (דער) מתעסק (דערמיט) [məsásək] (ל″ר: מתעסקים [məsáskəm]), ל″נ: (די) מתעסקת [məsasékəs], דרומדיק: [məsaséykəs] (ל″ר: מתעסקות [məsáskoys], צפונדיק: [məsáskeys]).
dealership (automobiles)
(די\דאָס) מאַשינען⸗געשעפט (ל″ר: -ן); (דער) אויטאָ⸗פאַרקויף (ל″ר: -ן).
dealing: What are we dealing with (here)?
מיט וואָס האָבן מיר (דאָ) צו טאָן? (דרומדיק: צו טון [tsə-tí:(y)(ə)n]);
אין וואָס האַנדלט זיך דאָ?; אין וואָס גייט עס (דאָ)?;
{לומדיש:} (איז) במאי עסקינן? [?bəmáy|askíynən].
dealings
געשעפטן (ל″ר); עסקים [asókəm], דרומדיק: [asú:kəm] (ל″ר); האַנדלונגען (ל″ר);
{לומדיש:} (דער\די) מגע ומשא [màge-(ə)másə]; (די) מחזקות [magh-zókəs], דרומדיק: [magh-zúkəs] (ל″ר);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) האַנדלשאַפט.
dealmaker
(דער) אָפּמאַך⸗מעקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) מיטלמאַן (ל″ר: מיטללײַט; אויך: מיטלמענער);
{לומדיש; סוחריש:} אַן איש הביניים [anìysh-habeynáyəm], דרומדיק: [anì:sh-habayná:(y)əm];
{ביטולדיק, מיט אָנצוהערעניש אויף צווייפלהאַפטיקער ערלעכקײַט:}
(אַ\דער) דרייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (אַ\דער) שטעקל⸗דרייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (אַ\דער) לופט⸗שלינגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(dean (in academic institution
(דער) דעקאַן [dəkán] (ל″ר: -ען).
dean’s list
דעם דעקאַנס אויפטו⸗רשימה [rəshì(y)mə]; דעם דעקאַנס רשימה (פון) אויסגעצייכנטע (סטודענטן).
dean’s list: be on the dean’s list
באַווײַזן דעם דעקאַנס רשימה [rəshí(y)mə] (ל″ע: באַוויזן).
dean’s office
(דער) דעקאַנאַט; דעם דעקאַנס ביוראָ.
(Dear (in a letter
{חבריש; בייגעוודיק:}
טײַערע(ר); ליבע(ר);
{מער פאָרמעל, צו אַ פרעמדן צי וויכטיקן; בייגעוודיק:}
חשובע(ר) [(khóshəvə(r], דרומדיק: [(khú:shəvə(r]; {אַרכעאיש:} ווערט(ה)ער;
{צו אַ רב, תלמיד חכם, צי אַ וויכטיקן מענטשן אין טראַדיציאָנעלע סביבות:}
לכב′ [ləkhvóyd], צפונדיק: [ləkhvéyd], צומאָל ווייניקער פאָרמעל געלייענט: [ləkóvəd], דרומדיק: [ləkúvət];
{האַרציק; וואַרעם; נאָכן נאָמען; אָפטמאָל אין צוגאָב צו איינעם פון די פריערדיקע וואַריאַנטן:}
<פּרט⸗נאָמען +>⸗לעבן; („רחל⸗לעבן“; „שעיה⸗לעבן“).
dear (adj.)
טײַער; באַליבט; ליב;
dear to
(עמעצן) ליב און טײַער; אײַננגעבאַקן אין האַרצן.
(dear: my dear (with name of person
{דער עיקר אין צווייטער פּערזאָן:} ⸗לעבן [lébm], דרומדיק: [léybm]; („שמעון⸗לעבן, קום אַהער!“).
dearly
{באַנוצט מיט אַ ליבע⸗טערמין:} שטאַרק; זייער; מיטן לעבן; מיטן גאַנצן לעבן (\האַרצן).
dearth
(דער) דוחק [dóykhək], צפונדיק: [déykhək]; (דער) אויספעל (ל″ר: -ן); {חסידיש, אויך:} מאַנגל.
death
דער טויט;
{פון אַ ספּעציפישן מענטשן, אויך:} (דאָס\דער) שטאַרבן; (דאָס\דער) אַוועקשטאַרבן;
{איידעלערהייט:} (די) פּטירה [p(ə)tíyrə];
{נאָכמער איידל:} (דאָס\דער) אַוועקגיין; (די) אַוועקגייאונג; (דאָס\דער) אויסגיין;
{בײַ אַ רבין, אַ צדיק, אַן אדמו″ר:} (די\דאָס\דער) הסתלקות [həstálkəs] (′פאַרשוואונדן ווערן′);
{מיט איראָניע אין פאַרשידענע נאַראַטיווע סיטואַציעס, צי וועגן זיך צי וועגן אַנדערע:} (דאָס\דער) איבערפּעקלען זיך אויף יענער וועלט;
{באַטאָנענדיק דעם גענויען מאָמענט פונדערפון:}
(דאָס\דער) אויסהויכן די נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə];
{לומדיש און איידל:} (די) יציאת נשמה [yətsìyəs-nəshómə], דרומדיק: [yətsì:əs-nəshúmə];
{מיט זלזול צום געשטאָרבענעם; בײַ טייל וואולגאַריש:}
(די) פּגירה [p(ə)gíyrə]; (דאָס\דער) (אַוועק)פּגרן [avék-)pèygərn)], דרומדיק: [avék-)pàygərn)]; {מיט כלומרשדיקער פאָרמעלקײַט:} (די) (אַוועק)פּגרונג [avék-)pèygərung)], דרומדיק: [avék-)pàygərink)] (ל″ר: -ען); (די) קרעפּירונג (ל″ר: -ען);
{הערה: זע בײַם סימן die}.
death agony
(די) טויט⸗פּײַניקונגען (ל″ר); (די) טויט⸗לײַדענישן; {חסידיש, אויך:} (די) טויט⸗שמערצן (ל″ר).
{לומדיש:} (די) חבלי מיתה [khèvley-mí(y)sə], דרומדיק: [khèvlay-mí:sə]; (די) חבלי מות [khèvley-móvəs], דרומדיק: [khèvlay-múvəs].
death blow
(דער) טויט⸗קלאַפּ (ל″ר: ⸗קלעפּ).
death camp
(דער) טויט⸗לאַגער (ל″ר: -ן); (דער) פאַרניכטונגס⸗לאַגער (ל″ר: -ן);
(דער) אומברענגונגס⸗לאַגער (ל″ר: -ן).
death certificate
(דער) טויט⸗צעטל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) טויט⸗צערטיפיקאַט (ל″ר: -ן).
death knell (fig.)
(אַן\דער) אָנזאָג אויף טויט (\אונטערגאַנג);
{לומדיש:} אַ קול מבשר אויף טויט (\אונטערגאַנג) [akòl-məvásər].
death march
(דער) טויטנמאַרש (ל″ר: -ן).
death mask
(די) טויטן⸗מאַסקע (ל″ר: -ס).
death penalty
(די\דער) טויט⸗שטראָף.
death row
(די) טורמע פאַר צום⸗טויט פאַרמשפּטע [far-míshpətə]; (די) טויטן⸗טורמע (ל″ר: -ס);
{איראָניש:} (די) חד גדיא לתליה [khàd-gádyə|lətlíyə].
death row: be on death row
זײַן אין דער טויטן⸗ריי; זײַן אין דער טויטשטראָף⸗ריי;
{פראַזעס:} וואַרטן אויפן תלין (\הענקער) [tályən];
{לומדיש:} וואַרטן אויף מיתה בידי המלוכה [mì(y)sə|bəy(ə)dèy-(h)am(ə)lúkhə], דרומדיק: [mì:sə|bəy(ə)dày-(h)am(ə)lí:khə].
death sentence
(דער) טויט⸗אורטייל (ל″ר: -ן); (די) פאַרמשפּטונג אויף טויט⸗שטראָף [far-míshpətung];
{לומדיש:} (דער) פּסק מות [psàk-móvəs], דרומדיק: [psàk-múvəs].
death squad
(די) טויט⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).
death tax
(דער) ירושה⸗שטײַער [yərúshə], דרומדיק: [yərí(:)shə].
death threat
(די) טויט⸗סטראַשונקע (ל″ר: -ס); (די) טויט⸗דראָאונג (ל″ר: -ען); (די) טויט⸗וואָרענונג (ל″ר: -ען).
death trap
(די) טייטונג⸗פּאַסטקע (ל″ר: -ס).
death watch
(די) טויט⸗וואַך (ל″ר: -ן); (די) טויט⸗שמירה [shmìyrə] (ל″ר: ⸗שמירות);
{לומדיש:} שמירת הגוסס [shmìyrəs-hagóysəs], צפונדיק: [shmìyrəs-hagéysəs] (′די היטונג פונעם שטאַרבנדיקן′).
death wish
(דער) טויט⸗וואונטש (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש:} (דער) טויט⸗באַגער (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) רצון למות [rótsn|lómus], דרומדיק: [rú:tsn|lúmus].
death: die a weird sort of death
האָבן אַ מיתה משונה [amìsə-m(ə)shúnə], דרומדיק: [amì:sə-m(ə)shínə].
death: fate worse than death
אַ גורל (וואָס איז) ערגער פונעם טויט [agóyrl], צפונדיק: [agéyrl];
{פראַזע:} (שוין) בעסער שטאַרבן!; (שוין) בעסער דער טויט.
death: fear of death
דער פּחד פאַרן טויט [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət];
{לומדיש:} (דער) פּחד ממות [pákhəd|məmóvəs], דרומדיק: [pá:khət|məmúvəs];
{הערה: דער קלאַסישער אויסדרוק — „אימת מות“, איז אין משך פון דור דורות אָפּגעשוואַכט געוואָרן און ווערט באַנוצט אַלץ אַדווערביאַל אויף צו באַצייכענען ′(זייער) שטאַרק מורא האָבן′, ′מיט זייער אַ שטאַרקן מורא האָבן′. זע דאָ ניט ווײַט אונטן דעם סימן frightened to death}.
death: fight (/struggle) to the death
(אַ\דער) קאַמף (\געראַנגל) ביז צום טויט.
death: frightened to death
(זײַן) דערשראָקן צום (\אויף) טויט;
מורא האָבן אימת מות [móyrə-hobm|èyməs-móvəs], דרומדיק: [móyrə-(h)ubm|àyməs-múvəs], צפונדיק: [méyrə-hobm|èyməs-móvəs].
death: have an easy death
האָבן אַ גרינגן (\לײַכטן) טויט; שטאַרבן (מיט) אַ גרינגן (\לײַכטן) טויט.
death: kiss of death
(דער) טויטן⸗קוש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די\דער) נשיקת מות [nəshì(y)kəs-móvəs], דרומדיק: [nəshì:kəs-múvəs].
death: life and death
לעבן און טויט;
{לומדיש:} החיים והמות [ha-kháyəm|v(ə)hamóvəs], דרומדיק: [ha-kháyəm|v(ə)hamúvəs].
death: life and death: question of life and death
אַ פראַגע (\אַן ענין) פון לעבן און טויט [aní(n)yən].
death: near death
האַלט (שיער ני(ש)ט) בײַם שטאַרבן; (שוין) נאָענט צום טויט;
{לומדיש:} נוטה למות [nòytə-lómus], דרומדיק: [nòytə-lúməs], צפונדיק: [nèytə-lómus] (ל″ר: נוטים למות [nòytəm-lómus], דרומדיק: [nòytəm-lúmis], צפונדיק: [nèytəm-lómus]); ני(ש)ט ווײַט פון דער גסיסה [gəsí(y)sə], אויך: [ksí(y)sə]; {פראַזע:} קרוב למקח [kòrəv-ləmékəkh], דרומדיק: [kù:rəf-ləméykəkh];
{פראַזעס:} ני(ש)ט לאַנג אויף ד ע ר וועלט באַשערט; (שוין) מיט איין פוס אויף יענער וועלט; (שוין) מיט איין פוס אין גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; {טאָמער וועגן אַ ממש שלעכטן:} מיט איין פוס אין גיהנום [g(əh)énəm].
death: near-death experiences
ערב⸗מיתות [èrəv-mí(y)səs], דרומדיק: [èyrəf-mí:səs] (ל″י: אַן ערב מיתה [anèrəv-mí(y)sə], דרומדיק: [anèyrəf-mí:sə]).
death: near death: person near death
(דער) גוסס [góysəs], צפונדיק: [géysəs] (ל″ר: גוססים [gósəsəm], אויך: [góysəsəm], צפונדיק: [géysəsəm]); ל″נ (די) גוססטע [góysəstə], צפונדיק: [géysəstə] (ל″ר: -ס)
{לומדיש:} אַ נוטה למות [anòytə-lómus], דרומדיק: [anòytə-lúməs], צפונדיק: [anèytə-lómus] (ל″ר: נוטים למות [nòytəm-lómus], דרומדיק: [nòytəm-lúmis], צפונדיק: [nèytəm-lómus]).
(death: number of deaths (in accident, catastrophe or act of violence
די צאָל קרבנות [korbónəs], דרומדיק: [korbú:nəs], אויך: [karbú:nəs]; די צאָל געהרגעטע [gəhárgəte]; די צאָל טויטע;
{טאָמער דווקא דורך מאָרד, אויך:} די צאָל דערהרגעטע [dərhárgətə], אויך: [dahárgətə]; די צאָל דערמאָרדעטע.
death: sentenced to death, sentenced to the death penalty
חייב מיתה [kháyəv|mí(y)sə], דרומדיק: [khá:(y)əf|mí:sə]; פאַרמשפּט צום (\אויף) טויט.
death: I’m sick to death of (exasperated or disgusted with)
מיר איז שרעקלעך נמאס <+נאָמינאַטיוו>; ס′קריכט מיר (שוין) פון האַלדז (\פון די אויערן);
{לומדיש:} מיר איז מיאוס און מאוס <+נאָמינאַטיוו> [míyəs-un|móəs], דרומדיק: [mí:əs-in|mú:əs]; מיר איז נמאס ומאוס <+נאָמינאַטיוו> [níməs|umóəs], דרומדיק: [níməs|imú:əs].
death: thrilled to death (/pieces)
שרעקלעך (\מוראדיק \ג(ע)וואַלדיק) באַגײַסטערט (\באַצויבערט \אַנטציקט) [móyrə-dik], צפונדיק: [méyrə-dik].
death: until death do us part
ביז וואַנעט (\וואַנען) ס′וועט אונדז דער טויט צעשיידן.
death: worthy of death (/the death penalty /termination /permanent exclusion) (fig.)
חייב מיתה [khàyəv-mí(y)sə], דרומדיק: [khà:(y)əf-mí:sə]; חייב כרת [khàyəv-kórəs], דרומדיק: [khà:(y)əf-kú:rəs];
{אינטענסיפיצירט:} חייב ארבע מיתות בית דין [khàyəv-àrbə|mì(y)səz-bézdn], דרומדיק: [khà:(y)əf-àrbə|mì:səz-bézdn].
death: wrongful death
(דער) אומבאַרעכטיקטער טויט; (דער) אומיושרדיקער טויט [ùm-yóyshər-dikər|tóyt],
דרומדיק: [ìm-yóyshə(r)-dikər|tóyt], צפונדיק: [ùm-yéyshər-dikər|téyt].
deathbed: on one’s deathbed
אויפן טויטנבעט [afn-tóytn-bèt], דרומדיק: [ofn-tóytn-bèt], צפונדיק: [afn-téytn-bèt]; האַלטן בײַם אויסגיין; האַלטן בײַ דער גסיסה [ksí(y)sə] צי [gəsí(y)sə];
{מיט צאַרטקײַט:} האַלטן בײַ גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; האַלטן בײַם עולם האמת [òyləm-ho-éməs], דרומדיק: [òyləm-(h)u:-éməs], צפונדיק: [èylom-ho-éməs]; האַלטן אויפן שוועל פון יענע(ר) וועלט;
{מיט שנאה:} האַלטן בײַ גיהנום [g(əh)énəm];
[מיט שנאה; וואולגאַריש:} האַלטן בײַם אַוועקפּגרן [avék-pèygərn], דרומדיק: [avék-pàygərn].
debacle
(די) מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə] (ל″ר: מפּלות); („אײַ האָבן מיר דאַמאָלסט געכאַפּט אַ מפּלה“);
(דער) פיאַסקאָ [fyásko] (ל″ר: -ס); (דער) דורכפאַל (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} טיף אַרײַנפאַלן; („אײַ זײַנען מיר דאָרטן טיף אַרײַנגעפאַלן“).
debase
דערנידעריקן; דעגראַדירן; באַשמוצן;
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; מבייש זײַן [məváyəzh-zayn];
{פראַזע:} אַראָפּוואַרפן פון דער מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
debasement
(די) דערנידעריקונג (ל″ר: -ען); (די) דעגראַדירונג (ל″ר: -ען); (די) באַשמוצונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) זלזול [zílzl] (ל″ר: זלזולים [zəlzúləm], דרומדיק: [zəlzí:ləm]);
(דער\די\דאָס) פּחיתת הכבוד [p(ə)khìsəs-hakóvəd], דרומדיק: [p(ə)khì:səs-hakúvət]; (דאָס\דער) מבייש זײַן [məváyəzh-zayn];
{פראַזע:} אַראָפּוואַרפן פון דער מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
debatable (attr. adj.)
דעבאַטירעדיק; דיסקוטירעדיק; אָפענע(ר);
{לומדיש:} וויכוחדיק [vəkúəgh-dik], דרומדיק: [vəkí:əgh-dik]; {עמאָטיוו:} פּלוגתאוואַטע(ר) [(plùktə-vátə(r], דרומדיק: [(plìktə-vátə(r];
{טאָמער אַוואו אַן עצם ענין רופט אָפט אַרויס דעבאַטעס:}
קאָנטראָווערסאַליש; אַמפּערנישמעסיק;
{לומדיש:} נוטה⸗למחלוקתדיק [nòytə-ləmakhlóykəz-dik], צפונדיק: [nèytə-ləmakhléykəz-dik].
debatable: it’s debatable whether
ס′אַ פראַגע צי; ס′איז אַ פראַגע צי; ס′אַ (\ס′איז אַ) שאלה צי [asháylə|tsiy], דרומדיק: [:ashá:lə|tsi], טייל צפונדיק: [asháylə|tsu]; מ′קען (נאָך) דיסקוטירן (\דעבאַטירן \שפּאַרן זיך \אַמפּערן) צי;
{טאָמער אַוואו אַן עצם ענין רופט אָפט אַרויס דעבאַטעס:}
ס′איז קאָנטראָווערסאַליש צי; ס′איז אַמפּערנישמעסיק צי;
{לומדיש:} ס′איז מוטל בספק צי [si(z)-mùtl-bəsófək], דרומדיק: [si(z)-mìtl-bəsúfək]; ס′איז אַ מחלוקת צי [àmakhlóykəs], צפונדיק: [àmakhléykəs]; ס′איז אַ פּלוגתא צי [aplúktə], דרומדיק: [aplíktə];
{אזהרה: אויסדרוקן מיט „תיקו“ („ס′בלײַבט אַ תיקו“, „תיקו, בלײַבט אַ קשיא“, „תיקודיק“ וכו′) נוצט מען ניט סתם אין זין פון אַוואָס⸗ניט⸗איז וואָס מ′קען דערוועגן דעבאַטירן. דער עצם זין פון וואָרט איז די פעסטע איבערצײַגונג, אַז די באַהאַנדלטע פראַגע קען בשום אופן ניט געלייזט ווערן, אַז זי לאָזט זיך גאָר ניט ענטפערן, לפּחות ניט אין אונדזערע דורות, ס′עט מוזן וואַרטן, ווי ס′זאָגט זיך אין דער יידישער ציוויליזאַציע, ביז וואַנעט אליהו הנביא וועט ניט אָנקומען אויף לאָזן וויסן אַז ס′איז משיחס צײַטן}.
(.debate (n
{וועגן ערנסטע ענינים, מיט אַ מינימאַלער פאָרמעלקײַט, ניט שייך צי אַ פּלאַנירטער (צי אַמאָל ניט⸗פּלאַנירטער) געשעעניש מיט די אָנטיילנעמער אויפן אָרט ריידנדיק בקול רם, צי — בכתב, אינטערנעטיש, ראַדיאָ צי טעלעוויזיע⸗טראַַנסמיסיע צי אַנדערש:}
(די) דעבאַטע (ל″ר: -ס), דער וויכוח [vəkúəkh], דרומדיק: [vəkí:əkh] (ל″ר: וויכוחים [vəkúkhəm], דרומדיק: [vəkí:khəm]);
{לומדיש:} (די) שקלא וטריא [sháklə-v(ə)táryə] (ל″ר: -ס);
{ברייטער, וואו ס′קען אויך זײַן אַ פאַל, אַוואו מען ווייס ניט צי די צדדים וועלן זיך שטאַרק שפּאַרן:}
(די) דיסקוסיע; דער אויסבײַט (\אויסטויש) פון מיינונגען (ל″ר: -ן); (דער) דיאַלאָג (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא אַ פאָרמעלע „טעאַטראַלישע“ אונטערנעמונג, וואו ס′איז דאָ אַ געוויסע שפּאַנונג בײַם עולם, וועגן דעם, צי די צדדים וועלן שטאַרק מחולק זײַן צי ניט, מען האָפט אָבער גלאַדיאַטאָריש אַז יאָ:}
(דער) פאָרום (ל″ר: -ס); (דער) סימפּאָזיום (ל″ר: -ס);
{אין אַזעלכע פאַלן ווענדט מען אַמערסטנס אָנעט אָדאָרטן וואו דער באַדײַט פון אַ עפנטלעכער געשעעניש מיט אַן עולם איז קלאָר פון די רייד גופא:}
(די) דעבאַטע (ל″ר: -ס);
{טאָמער איז וואויל באַקאַנט, אַז ס′גייט אין אַ בוֹלטן פונאַנדערגאַנג פון געדאַנקען, און אויף אָט אַזאַ און אַזאַ סלע מחלוקת בויט זיך די דיסקוסיע, דעמאָלט קען דער עצם ווידעראַנאַנד גופא, ד.ה. זײַן אינטעלעקטועלער אינהאַלט, דהיינו די ג ע ד אַ נ ק ע ן — ניט סתם די געשעעניש פון אַן עפנטלעכער דעבאַטע — גערופן ווערן}:
(דער\די) מחלוקת [makhlóykəs], צפונדיק: [makhléykəs] (ל″ר: מחלוקתן); (די) מחלוקה [makhlóykə], צפונדיק: [makhléykə] (ל″ר: מחלוקות); (די) פּלוגתא [plúktə], דרומדיק: [plíktə] (ל″ר: פּלוגתות mj: פּלוגתאות [pluktóəs], דרומדיק: [pliktú:əs]; (די) חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs] (ל″ר); {מיט אַ מער פאָלקישן טאָן:} (די) שפּאַרעניש; (מיט אַן אינטעלעקטועלן טאָן): (דער) ווידעראַנאַנד;
(מיט אַ באַוואָרעניש אַז דאָ קען אויך גיין מער וועגן אַ פּערזענלעכן מחלוקת:}
(דער) סיכסוך [síkhsəkh] (ל″ר: סיכסוכים [səkhsúkhəm], דרומדיק: [səkhsí:khəm]).
(.debate (v
{מער פאָרמעל:}
דעבאַטירן;
{לומדיש:} פירן אַ וויכוח [avəkúəkh], דרומדיק: [avəkí:yəkh]; {נאָכמער לומדיש:} זיך מתווכח זײַן [mizvakéyəgh-zayn], דרומדיק: [mizvakáyəgh-za:n];
{מיט אַ סוחרישן טאָן:}
(זיך) נושא ונותן זײַן [nòysə-v(ə)nóysn-zayn], צפונדיק: [nèysə-v(ə)néysn-zayn]; זיך שקלא⸗וטריאנען [shàklə-ftáryənən];
{ווייניקער פאָרמעל:}
זיך שפּאַרן; זיך אַמפּערן.
debate: engage in complicated (/convoluted) debate
זיך מפלפּל זײַן [zəkh-məfálpl-zayn]; זיך אַרײַנלאָזן אין פּלפּולים (\פּילפּולים) [pəlpúləm], דרומדיק: [pəlpí:ləm].
debating chamber
(דער) דעבאַטע⸗קאַמער (ל″ר: -ן).
debate club (debating society)
(דער) דעבאַטע⸗קלוב (ל″ר: -ן); (דער) דעבאַטירונגס⸗קלוב (ל″ר: -ן);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:}
(אַ\די) חברה וויכוחים [khèvrə-vəkúkhəm], דרומדיק: [khèvrə-vəkí:khəm].
debauched person (debauchee)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) קלות⸗ראשעדיקע(ר) [kàləs-róshədikə(r)]; (אַ\די\דער) אויסגעלאַסענע(ר); (אַ\די\דער) מופקרדיקע(ר) [(múfkər-dikə(r], דרומדיק: [(múfkər-dikə(r];
(אַ\דער) קל שבקלים [kàl-sheb(ə)káləm].
debauchery
(די) אויסגעלאַסענע הולטײַסטווע; (דער) שוואוילטאָג; (די\דאָס) קלות [káləs]; (דער\דאָס) קלות ראש [kàləs-rósh];
{טאָמער פון יידישן רעליגיעזן שטאַנדפּונקט:} (די\דאָס) פּריצות [príytsəs]; {טאָמער וועגן אַזאַ טבע וואָס טרעפט זיך שוין געוויינטלעך:} (די) פּריצותדיקײַט [príytsə(z)-dekàyt];
{חסידיש:} (די\דאָס) הוללות [hóylələs], צפונדיק: [héylələs];
{לומדיש:} (די) הבלי עולם הזה [hàvley|òyləm-házə], דרומדיק: [hàvlay|òyləm-házə], צפונדיק: [hàvley|èylom-házə].
debilitated
אָפּגעשוואַכט; אָפּגעשלאַפט; טויט⸗שוואַכעדיק; פאַרשמאַכט; דעביליטירט;
כחלאָז [kóyəkh-lòz], צפונדיק: [kéyəkh-lòz]; אָן כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].
(.debit (n
(דער) אַרויסגאַנג (פון קאָנטאָ) (ל″ר: -ען); (דער) דעביט (ל″ר: -ן);
{אין אַ רשימה הכנסות און הוצאות; סוחריש:}
(די) הוצאה [hoytsóə], דרומדיק: [hoytsú:ə], צפונדיק: [heytsó(y)ə] (ל″ר: הוצאות).
(.debit (v
אַראָפּרעכענען; דעביטירן.
(Deborah (the prophetess
דבורה הנביאה [dvóyrə|(h)an(ə)víyə], צפונדיק: [dvéyrə|(h)an(ə)víyə]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: דבורה⸗הנביאהן}.
debrief
אויספרעגן וועגן דער מיסיע (\אַרבעט \איבערלעבונג \אונטערנעמונג).
debriefing
(די) אויספרעגונג וועגן דער מיסיע (\אַרבעט \איבערלעבונג \אונטערנעמונג).
debt
(דער) חוב [khóyv], צפונדיק: [khéyv] (ל″ר: חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt ceiling
(די\דער) חובות⸗גרענעץ [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs] (ל″ר: -ן).
debt collector
(דער) חובות⸗זאַמלער [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
debt laden
מיט חובות פאַרוואָרפן (\{עמאָטיוו:} פאַרקריפּלט \פאַרפּלאָנטערט) [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt relief
אַ פאַרגרינגערונג (\פאַרלינדערונג) פון די חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt restructuring
(די) איבערמאַכונג פונ(עם) חובות⸗פּלאַן [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt ridden
מיט חובות פאַרוואָרפן (\פאַרוואָרפענע(ר)) [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs]; אין די חובות אײַנגעזונקען (\אײַנגעזונקענע(ר)).
debt: be in debt (financially)
האָבן חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs]; זײַן אין חובות; בלײַבן שולדיק; בלײַבן אַ שולדיקע(ר).
debt: be in debt to someone (in any sphere)
בלײַבן (עמעצן) שולדיק אַ טובה [atóyvə], צפונדיק: [atéyvə]; בלײַבן (עמעצן) אַ בעל⸗חוב [abàl-khóyv], צפונדיק: [abàl-khéyv]; קומען (עמעצן) אַ טובה (ל″ע: געקומט);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} בלײַבן (עמעצן) שולדיק.
debt: consumer debt
(די) קאָנסומענטישע חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs] (ל″ר).
debt: credit card debt
(די) קאַרטלעך⸗חובות [khòyvəs], צפונדיק: [khèyvəs] (ל″ר).
debt: fall (/get) into debt
אַרײַנפאַלן (\אַרײַנלאָזן זיך) אין חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt: high yield debt
(די) הויך⸗פּראָצענטעדיקע חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs] (ל″ר).
debt: pay off the debts
זיך צעצאָלן (מיט) די חובות [khóyvəs], צפונדיק: [khéyvəs].
debt: pay one’s debt to society (by serving out a prison term)
דורכמאַכן די (באַשטימטע) טורמע⸗צײַט; אויסזיצן דעם באַפעלטן טורמע⸗פּסק [psàk].
debt: public debt
(די) מלוכהשע חובות [m(ə)lúkhishə|khóyvəs], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə|khóyvəs], צפונדיק: [m(ə)lúkhishə|khéyvəs] (ל″ר); (דער) מלוכהשער סך⸗הכלדיקער חוב [sakháldikər|khóyv], צפונדיק: [sakháldikər|khéyv].
debt: unsecured debt
(די) אומפאַרמשכונטע חובות [ùm|far-máshkntə|khóyvəs], דרומדיק: [ìm|far-máshkntə|khóyvəs] צפונדיק: [ùm|far-máshkntə|khéyvəs] (ל″ר); (די) אומגעזיכערטע חובות (ל″ר).
debtor
(דער) בעל⸗חוב [bal-khóyv], צפונדיק: [bal-khéyv] (ל″ר: בעלי⸗חובות [bàlə-khóyvəs], צפונדיק: [bàlə-khéyvəs];
{טאָמער ס′גייט ניט אין באַטאָנען די פינאַנציעלע שולדיקײַט דעם אַנדערן, נאָר פּשוט אין שילדערן נייטראַל די ראָלע פון דעם וואָס באָרגט בײַ יענעם (צי אַ יחיד צי אַ באַנק), ד.ה. דעם אָפּנעמער אין דער טראַנסאַקציע, איז גלײַכער נוצן אַשטייגער:}
(דער) לווה [lóyvə], צפונדיק: [léyvə] (ל″ר: לווים [lóyvəm], צפונדיק: [léyvəm]; אויך: -ס), ל″נ (אויך) (די) לווהטע (ל″ר: -ס); (דער) אויסלײַער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אויסלײַערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) אויסלײַערקע (ל″ר: -ס).
debug
דע⸗באָגירן; אויסרייניקן פון די באָגס [bógz].
debugging (n.)
(די) דע⸗באָגירונג (ל″ר: -ען); (די) באָג⸗רייניקונג (ל″ר: -ען).
debunk
{וועגן אַ כלומרשדיקן פאַקט צי אַ טעאָריע:} אָפּפרעגן; אָפּשלאָגן; אָפּווענדן; נעגירן; אָפּלייקענען;
אויפדעקן אַלץ פאַלש; באַווײַזן פאַר פאַלש; דע⸗באָנקירן;
{פראַזעס:} מאַכן אַ תל (פון) [atél]; מאַכן צו קליינגעלט; מאַכן פּיפּקע (פון).
debunking (n.)
{וועגן אַ כלומרשדיקן פאַקט צי אַ טעאָריע:} (די) אָפּפרעגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשלאָגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווענדונג (ל″ר: -ען); (די) נעגירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּלייקענונג (ל″ר: -ען); (די) דע⸗באָנקירונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) אויפדעקן אַלץ פאַלש; (דאָס\דער) באַווײַזן פאַר פאַלש; (דאָס\דער) דע⸗באָנקירן;
{פראַזעס:} (דאָס\דער) מאַכן אַ תל (פון) [atél]; (דאָס\דער) מאַכן צו קליינגעלט; (דאָס\דער) מאַכן פּיפּקע (פון).
debut (n.)
(דער) דעבו (ל″ר: -ען); (דער) דעביוט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) דעבוטירן.
debut (v.)
דעבוטירן.
debut novel
(דער) דעבו⸗ראָמאַן (ל″ר: -ען); דעם מחברס ערשטער ראָמאַן [dem-məkhábərz], ל″נ (אויך): דער מחברטעס.
debutante
(די) דעבוטאַנטקע (ל″ר: -ס).
debutante ball
(דער) דעבוטאַנט⸗באַל (ל″ר: ⸗בעלער).
decade
(דער) יאָרצענדליק (ל″ר: -ער); (די) צען יאָר (ל″ר); (די) צעניאָריקע תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə] (ל″ר: …תקופות);
{באַליבט אין טייל יידישיסטישע קרײַזן:} (דער) יאָרצענדלינג (ל″ר: -ער).
decade: a decade ago
מיט אַ יאָרצענדליק (\יאָרצענדלינג) צוריק;
{טאָמער גענוי:} מיט צען יאָר צוריק;
{טאָמער בערך:} מיט אַ צען יאָר צוריק; {מיט מער דערציילערישן שוואונג:} מיט אַ יאָר צען צוריק.
decadence
(די) פאַרדאָרבנקײַט; (די) דעקאַדענץ; (די) געפאַלנקײַט; (די) אויסגעלאַסנקײַט.
{ליטעראַריש:} (די) ירידהשקײַט [yərídish-kayt].
decadent
פאַרדאָרבן; דעקאַדענט; געפאַלן; אויסגעלאַסן.
{ליטעראַריש:} ירידהמעסיק [yərídə-dik].
decaffeinated
דע⸗קאַפעאינירט.
decal (n.)
(דער) דעקאַל (ל″ר: -ן); (דאָס\די) טראַנספער⸗בילד (ל″ר: -ער).
(Decalogue (Ten Commandments
{אין דער יידישער טראַדיציע:}
די עשרת הדברות [di-asèrəs-(h)adíbrəs], דרומדיק: [di-(a)sèyrəs-(h)adíbrəs] (ל″ר);
{פראַזע; לומדיש:} עשרה — דבריא! [asóro||dibráyo], דרומדיק: [:as:úru:||dibráyu];
{הערה: „עֲשָׂרָה — דִבְּרַיָא!“ (′צען זײַנען די עשרת הדברות′, געבראַכט פון פּסחדיקן אָפּצייל⸗ליד „אחד מי יודע“ — ′ווער ווייס איינס?′) קען מען נוצן אין אַ שמועס וואו מ′איז מיט אַוואָס⸗ניט⸗איז אַרום דעם נומער צען ניט מסכים. קען מען יענעם ענטפערן, אַז ′צען זײַנען די עשרת הדברות′, און אַזוי קען מען אין טאָגטעגלעכע ענינים ברענגען די נומערישע איינסן ביזקל דעם נומער דרײַצן}.
{אוניווערסאַליש:}
די צען געבאָט (ל″ר);
{אַקאַדעמיש:} דער דעקאַלאָג.
decanter
(די) קאַראַפינקע (ל″ר: -ס); {מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די) גראַַפינקע (ל″ר: -ס).
decapitate
דעקאַפּיטירן;
{ווייניקער פאָרמעל; עמאָטיוו:} אָפּהאַקן (\אַראָפּנעמען) דעם קאָפּ; צפונדיק: …די קאָפּ.
decapitation
(די) דעקאַפּיטירונג (ל″ר: -ען);
{ווייניקער פאָרמעל; עמאָטיוו:} (די) אָפּהאַקונג פונעם קאָפּ.
deceased: (recently) deceased person
{בייגעוודיק:} (די\דער) געשטאָרבענע(ר);
{איידעלער:} דער נפטר [níftər] (ל″ר: נפטרים [niftórəm], דרומדיק: [niftú:rəm]),
ל″נ {לומדיש}: (די) נפטרת [niftérəs], דרומדיק: [niftéyrəs] (ל″ר: די נפטרות [niftóroys], דרומדיק: [niftúroys]), צפונדיק: [niftóreys];
{נאָכדעם ווי ס′גייט אַוועק אַ שטיק צײַט נאָך דער פּטירה; בייגעוודיק:}
(די\דער) פאַרשטאָרבענע(ר); {מיט מער דיסטאַנץ צום נפטר, עלעהיי זשורנאַליסטיש, בייגעוודיק:} (די\דער) אַוועקגעשטאָרבענע(ר);
{ווייניקער איידל:} (די\דער) טויטע(ר).
deceit
(די) אָפּנאַרערײַ; (די) שווינדלערײַ; (די\דאָס) רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs];
{אָן אַן אַרטיקל אַז ס′גייט אינעם שטריך, ניט אין אַן איינצלפאַל:} שקר [shékər], דרומדיק: [(shéykə(r];
(די) פאַלשקײַט (דיאַלעקטיש דרומדיק אויך: פאַלטשקײַט); (די\דאָס\דער) שקרנות [shakrónəs], דרומדיק: [shakrú:nəs];
{עמאָטיוו:} (די) בלאָפערײַ;
{לומדיש:} ערמה [órmə].
deceitful
אָפּנאַרעריש; פאַרפירעריש; ליגנעריש; שקרדיק [shékər-dik], דרומדיק: [shéykə(r)-dik];
{לומדיש:} שקרימדיק [shkórəm-dik], דרומדיק: [shkú:rəm-dik]; רמאותדיק [ramóəz-dik], דרומדיק: [ramú:əz-dik].
deceitfulness
(די) אָפּנאַרערישקײַט; (די) ליגנערישקײַט; (די) שווינדלערישקײַט;
{עמאָטיוו} (די) בלאָפערישקײַט; (דער) קונקל⸗מונקל;
{לומדיש:} (די) שקרנותדיקײַט [shakrónəz-dəkàyt], דרומדיק: [shakrú:nəz-dəkàyt]; (די) שקרימדיקײַט [shkórəm-dəkàyt], דרומדיק: [shkú:rəm-dəkàyt].
deceive
אָפּנאַרן;
{לומדיש:} מרמא זײַן [m(ə)rámə-zayn];
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} אפּבאַרען (אַז) [ó(b)-bàr(ə)n];
{פראַזעס:} אַרויסשטעלן צום נאַר; פאַרפירן מיט פאַלשע רייד.
December
דעצעמבער; {אין די רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} דעקאַב(ע)ר.
decency
(די) אָרנטלעכקײַט; (די) אָנשטענדיקײַט; (די) מענטשלעכקײַט; (די) לײַטישקײַט;
{ליטעראַריש:} (די) לײַטזעליקײַט;
{עמאָטיוו אין אָט דעם זין:} (די) ערלעכקײַט; (דאָס\דער) האָבן מידות [mídəs] („זי האָט מידות“);
{לומדיש:} (די\דאָס) ישרנות [yashrónəs], דרומדיק: [yashrú:nəs]; (דער) דרך הישר [dèr(ə)kh-(h)ayóshər], דרומדיק: [(dèyr(ə)kh-(h)ayú:shə(r] (′דער גלײַכער וועג′).
decent
אָרנטלעך; אָנשטענדיק; מענטשלעך; לײַטיש;
{עמאָטיוו אין אָט דעם זין:} בכבודיק [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik].
decent person
{בייגעוודיק:} אַן אָרנטלעכע(ר); אַן אָנשטענדיקע(ר); אַ לײַטישע(ר); אַ בכבודיקע(ר) [(abəkóvədikə(r], דרומדיק: [(abəkֹvədikə(r]; {מיט איראָניע:} אַ סאַלאָנפעאיקע(ר);
אַן אָרנטלעכער מענטש (ל″ר: -ן); אַן אָנשטענדיקער מענטש; אַ לײַטישער מענטש; אַ בכבודיקער מענטש.
decentralization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעצענטראַליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעצענטראַליזאַציע (ל″ר: -ס).
decentralize
דעצענטראַליזירן.
deception
(די) פאַרפירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנאַרערײַ (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די\דער\דאָס) רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs].
deceptive
פאַרפירעריש; אָפּנאַרעריש;
{לומדיש:} רמאותדיק [ramóəz-dik], דרומדיק: [ramú:əz-dik], צפונדיק: [ramó(y)əz-dik].
deceptively
מיט פאַלשקײַט; ני(ש)ט⸗ערלעכערהייט; אָפּנאַרנדיקערהייט;
מיט רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs], צפונדיק: [ramó(y)əs].
decide
באַשליסן (ל″ע: באַשלאָסן); {דיאַלעקטיש:} אָפּמאַכן בײַ זיך;
{עמאָטיוו:} דערגיין אַ טאָלק (אַז);
{פאָרמעל, דער עיקר וואָס שייך אַן אינסטיטוציע:} דעצידירן;
{לומדיש; אַ קאַפּ ברייטער:} קומען צו אַ מסקנה (אויך: מסקנא) [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə] (ל″ר: מסקנות); {נאָכמער לומדיש:} קומען לידי מסקנה [lidèy-maskónə], דרומדיק: [lidày-maskú:nə];
{נאָכמער לומדיש:} מחליט זײַן [mákhləd-zayn];
{טאָמער וועגן אַ געריכט אָדער בית⸗דין:} פּסקענען [páskənən] (ל″ע: געפּסקנט [gəpásk(ə)nt]); {עמפאַטיש, וועגן אַ ספּעציפישן משפּט:} אָפּפּסקענען [óp-pàskənən], דרומדיק: [úp-pàskənən], צפונדיק: [ó(p)-pàskənən].
decide against
באַשליסן אַז ני(ש)ט; באַשליסן ני(ש)ט…; באַשליסן אַקעגן.
decide between
אויסקלײַבן פון (\צווישן); באַשליסן פון.
decide in favor of
באַשליסן לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs] (ל″ע: באַַשלאָסן).
decide on (/select)
אויסקלײַבן (ל″ע: אויסגעקליבן).
Decided!
אָפּגעמאַכט!; באַשלאָסן!; שוין!;
{פראַזעס:} אַראָפּ פון מאַרק!; פאַרטיק אַ געשעפט!.
decided: it was decided
ס′איז געבליבן (אַז); ס′איז באַשלאָסן געוואָרן; מ′האָט באַשלאָסן; מ′האָט אָנגענומען.
(decided: it was decided (about a harsh decree or punishment
ס′איז נגזר געוואָרן [nígzər]; מ′האָט גוזר געווען [góyzər], צפונדיק: [géyzər].
decidedly
זיכער; אויף זיכער; מיט זיכערקײַט; אויף הונדערט פּראָצענט;
באַשײַמפּערלעך (קלאָר); אָן קיין שום ספק (\צווייפל) [sófək], דרומדיק: [súfək]; בפירוש [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
deciding factor
(דער) באַשטימענדיקער פאַקטאָר [fáktər] (ל″ר: -ן [faktórn]); (דער) אַנטשיידנדיקער פאַקטאָר.
deciduous
בלעטער⸗וואַרפנדיק.
(.decimal (n
(דער) דעצימאַל (ל″ר: -ן).
(.decimal (adj
דעצימאַליש.
decimal point
(דער) דעצימאַל⸗פּונקט (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פּונקט (ל″ר: -ן).
decimalize
דעצימאַליזירן.
decimate
פאַרניכטן; פאַרטיליקן; אויסראָטן;
צעשטערן, איבערלאָזנדיק מערניט איינעם פון צען.
decipher
דעשיפרירן.
decipherable
דעשיפרירלעך; וואָס לאָזט זיך דעשיפרירן; וואָס מ′קען דעשיפרירן.
decision
(דער) באַשלוס (ל″ר: -ן);
{לומדיש, וועגן אַ וואָגיקער פראַגע:} (די) החלטה [hakhlótə], דרומדיק: [h)akhlú:tə)] (ל″ר: החלטות);
{פאָרמעל, דער עיקר וועגן אַ מלוכה צי אָרגאַניזאַציע:} (די) דעצידירונג (ל″ר: -ען);
{יורידיש, מצד אַ ריכטער צי געריכט:} (דער) פּסק [psák] (ל″ר: פּסקים [psókəm], דרומדיק: [psúkəm];
{יורידיש, דער עיקר וועגן אַ יידישן בית⸗דין:} (דער) פּסק דין [psàg-dín].
decision maker
(דער) בעל⸗דעה [bàl-déyə], דרומדיק: [bàl-dáyə] (ל″ר: בעלי⸗דעה [bàley-déyə], דרומדיק: [bàlay-dáyə]); (דער) באַשליסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); דער, בײַ וועמען ס′ליגט די מאַכט אויף צו באַשליסן (ל″ר: די, בײַ וועמען…);
{לומדיש:} (דער) בעל⸗מחליט [bàl-mákhlət] (ל″ר: בעלי⸗מחליטים [bàley-makhlítəm], דרומדיק: [bàlay-makhlí:təm]);
{אויסגעברייטערט פון רעליגיעזן⸗לעגאַלן תחום אויפן אַלגעמיינעם, צי ערנסט צי איראָניש צי שפּאַסיק:}
(דער) פּוסק [póysək], צפונדיק: [péysək] (ל″ר: פּוסקים [póskəm]).
decision making (power to decide things)
די סיסטעם (\מאַכט) אויף צו באַשליסן (\צו מאַכן באַשלוסן \צו דעצידירן \צו באַשטימען);
{לומדיש:} (די) בעל⸗דעהשאַפט [bàl-déyəshaft], דרומדיק: [bàl-dáyəshaft].
?decision: What’s the decision
איז ווי בלײַבט עס?; איז ווי איז געבליבן?; וואָס ט′מען באַשלאָסן?.
decisive
פעסט⸗באַשלאָסן; קלאָר⸗דעצידירט; בײַ⸗זיך⸗זיכער [bàzəkh-zíkhər];
{לומדיש:} מכריעדיק [makhríyə-dik];
{דיאַלעקטיש:} אָפּגעפּאַסט;
{חסידיש, אויך:} אַנטשלאָסן; אַנטשיידנד(יק);
❊
{אין מער היסטאָרישן אָדער רעטראָספּעקטיוון זין, אַז מ′וויל באַטאָנען אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז האָט אַ מכריעדיקע השפּעה אויך אויף להבא; דערצו וועגן אַ זייער ערנסטער זאַך:}
גורלדיק [góyrl-dik], צפונדיק: [géyrl-dik].
decisively
מיט באַשלאָסנקײַט; מיט דעצידירטקײַט; מיט זעלבסט⸗זיכערקײַט;
{חסידיש, אויך:} מיט אַנטשלאָסנקײַט; מיט אַנטשיידנד(י)קײַט.
declaration
(די) דעקלאַראַציע [deklərátsyə] (ל″ר: -ס); (דער) כרוז [krúz] (ל″ר: כרוזים [krúzəm], דרומדיק: [krí:zəm]).
(deck (of cards
(די) טאַליע (ל″ר: -ס); (דער) פּאַש (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) פּעשל (ל″ר: -עך);
{הומאָריסטיש:} (אַ\דער) קליין⸗ש″ס [kléyn-shàs], דרומדיק: [kláyn-shàs] (ל″ר: -ן); (אַ\דאָס\דער) שעסל (\שֶ″ס′ל) (ל″ר: -עך); {שוין „אויסגעמענטשלט“:} (אַ\דער) ש″ס קאָרטן;
{הערה: דער ש″ס (אַקראָנימירטער ראשי⸗תיבות אויף: „ששה סדרים“, ′די זעקס אָפּטיילונגען′ פון דער משנה און פון דער גמרא, ד.ה. פונעם תלמוד, זע בײַם סימן Talmud) באַציט זיך אויפן תלמוד: „דער יונגערמאַן קען שוין האַלב ש″ס“). דערצו איז „אַ ש″ס“ אַ געדרוקטער קאָמפּלעט פון די גרויספאָרמאַטישע בענד פונעם תלמוד („צו דער חופּה האָט דער שווער אים געשאָנקען אַ ווילנער ש″ס“). היות ווי שפּילן אין קאָרטן איז שיער ניט פאַררעכנט געוואָרן ווי אַ מין היפּוך צו לערנען גמרא, אַ שפּיל צומאָל פאַרבונדן אינעם יידישן באַוואוסטזײַן (לפּחות בײַ רבנים און שיינע יידן) מיט פאַרשיידענערליי אונטערוועלטניקעס, איז עס אין גײַסט פונעם יידישן הומאָר, אַז אַ טאַליע קאָרטן קען מען שפּאַסיק אָנרופן „אַ קליין⸗ש″ס“. די אָפּאָזיציעס תלמיד חכם ∼ קאָרטנשפּילער און ריזיק ∼ פּיצינק שפּאַרן שטאַרק אונטער דעם הומאָר. ווי תמיד איז דאָס אָבער ניט די גאַנצע מעשה. אין דער מאָדערנער תקופה האָט מען גענומען אַרויסגעבן טיילן פון תלמוד אויך אין קליינינקע ביכער (באַקוועם אַשטייגער אויף חזרן אַ בלאַט גמרא אונטערוועגנס). דער קלינפאָרמאַט איז ניט געווען אָנגעלייגט בײַ טראַדיציאָנעלע רבנים אין מזרח אייראָפּע וואו די עצם גרייס פון אַ גמרא איז אַ פעסטע טראַדיציע (דערצו נאָך: דער גאַנג פאַרגעדענקען זיך, אַשטייגער, אַז אַזאַ און אַזאַ סוגיא טרעפט מען למשל אויבן לינקס אויפן אויפגעעפנטן שפּיגלבלאַט). האָט מען גיך גענומען אָנרופן דעם „רעפאָרמירטן“ דרוק פונעם ש″ס — אַ (בערלינסקער) שֶ″סל, אַוואו דער דימוניטיוו וואָס קען זיך (ערטערווייײַז) באַציען סײַ אויף אַ „בערלינער קליין⸗ש″ס“, סײַ אויף אַ פּאַש קאָרטן, שוין איינמאָל אַ סמיכת הפּרשה. צו דער פּרשה קאָרטן בײַ אשכנזים זע בײַ יצחק ריבקינדן, אין זײַן בוך „דער קאַמף קעגן אַזאַרט⸗שפּילן בײַ יידן“, וואָס איז אַרויס בײַ דער ייוואָ, נ.י. 1946}.
(deck (of ship
(דער) דעק (ל″ר: -ן)
deck (veranda)
(די) וועראַנדע (ל″ר: -ס);
{טאָמער ניט קיין טייל פון הויז גופא, נאָר אַ באַזונדערער אויפגעשטעלטער אינדרויסנדיקער פלאַכער שטח צום זיצן און פאַרברענגען, אַמאָפטסטן מיט אַ דיל פון ברעטער, אויך:} (דער) דעק (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
deck chair
(דאָס\די\דער) דעק⸗בענקל (ל″ר: -עך).
deck: clear the decks (fig.)
אַראָפּנעמען אַלערלייאיקע זאַכן, זיך צוגרייטנ(דיק) צום ערנסטן ענין [í(n)yən];
{פראַזעס:} באַפרײַען די פעלדער אויף דער אָנקומענדיקער אַקציע; זיך גרייטן צום קאַמף (\צו דער מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]).
declaim
דעקלאַמירן.
declaim against
זיך דערקלערן קעגן; זיך פאָרמעל אַרויסזאָגן (\אויסדריקן) קעגן.
declaration
(די) דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) כרוז [krúz], דרומדיק: [krís] (ל″ר: -ן; {מער לומדיש:} -ים [krúzəm]), דרומדיק: [krí:zəm].
declaration of independence
(די) אומאָפּהענגיקײַט(ס)⸗דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס);
{הערה: „זעלב(סט)שטענדיקײַט“ איז דאָ ניט אינגאַנצן פּינקלעך, ס′קען הייסן אַז אַ לאַנד איז מסוגל אָנפירן אַליין מיט אירע ענינים, אָדער אַז זי פירט שוין אָן מיט זיי; דאַקעגן זשע איז „אומאָפּהענגיקײַט“ מער געצילט אויפן שטח פון פּאָליטישן, מלוכהשן סטאַטוס (אין פאַל פון אַ יחיד אויפן פּסיכאָלאָגישן, סאָציאַלן מעמד — אַ יחיד קען זײַן זעלבשטענדיק, אָבער ניט אומאָפּהענגיק, אָדער פאַרקערט)}.
declare
{אַרויסזאָגן אָפיציעל לרבים:} דעקלאַרירן; פּראָקלאַמירן; באַקאַנט מאַכן; אַרויסלאָזן פאַר דער וועלט;
{לומדיש:} מוסר מודעה זײַן [mòysər-mədóə-zayn], דרומדיק: [mòysə(r)-mədú:ə-za:n], צפונדיק: [mèysər-mədóyə-zayn]; מבשר זײַן [məvásər-zyn]; מכריז זײַן [mákhrəz-zayn];
{אָפּלאַכעריש:} צעפּויקן; פונאַנדערפּויקן; אויסשרײַען.
declare war
דעקלאַרירן (\פּראָקלאַמירן) (אַ) מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; אָפיציעל מעלדן אויף מלחמה;
{לומדיש:} מכריז מלחמה זײַן [màkhrəz-mə(l)khómə-zayn], דרומדיק: [màkhrəz-mə(l)khúmə-za:n].
(.declinable (gram
בייגעוודיק; וואָס בייגט זיך; וואָס דעקלינירט זיך.
(declination (refusal
(די) אָפּזאָגונג (ל″ר: -ען); (דער\דאָס) אָפּזאָגן זיך; (דער) אָפּזאָג (ל″ר: -ן); (די) אַנטזאַגונג (אויך: אַנטזאָגונג); (ל″ר: -ען).
declassification
(די) דעקלאַסיפיצירונג (ל″ר: -ען); (די) דעקלאַסיפיקאַציע (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) דערקלערן פאַר (שוין) ני(ש)ט סודותדיק [sóydəz-dik], צפונדיק: [séydəz-dik].
declassify
דעקלאַסיפיצירן; דערקלערן פאַר (שוין) ני(ש)ט סודותדיק [sóydəz-dik], צפונדיק: [séydəz-dik].
(.declination (declension) (gram
(די) בייגונג (ל″ר: -ען); (די) דעקלינירונג (ל″ר: -ען); (די) דעקלינאַציע (ל″ר: -ס).
(.decline (n
(דער) באַרגאַראָפּ; (דער\דאָס) גיין אַראָפּ⸗באַרג; (די) ירידה [yərí(y)də];
(decline (v.) (refuse
זיך אָפּזאָגן פון; זיך אַנטזאַגן (\אַנטזאָגן) פון;
{לומדיש:} ני(ש)ט מקבל זײַן [ní(sh)t|məkábl-zayn] (ל″ע: האָט ני(ש)ט מקבל געווען).
decline (decrease, go downhill)
{אין דער צאָל:} קלענער ווערן; ווייניקער (\ווינציקער) ווערן; אַראָפּפאַלן;
{אין קוואַליטעט:} גיין באַרגאַראָפּ(עט); האַלטן אין אוטערגיין; דורכמאַכן אַ ירידה [ay(ə)rí(y)də]).
(decline (grammatically
בייגן; דעקלינירן.
decline: in decline
וואָס גייט אונטער; וואָס האַלט אין אונטערגיין; וואָס גייט באַרגאַראָפּ(עט);
וואָס מאַכט דורך אַ ירידה [ay(ə)rí(y)də].
Declined! (of credit card, etc)
אָפּגעזאָגט! [óp-gəzòkt], דרומדיק: [úp-gəzùkt]; אַנטזאַגט! [an(d)zákt]; ניין!; צוריקגעוויזן!; ני(ש)ט אַדורך!.
declivity
(אַ\די) פאַלנדיקע שיפּוע [shəpúə], דרומדיק: [shəpí:ə] (ל″ר: שיפּועים [shəpúəm], דרומדיק: [shəpí:əm]); (דער) דעקליוויטעט (ל″ר: -ן).
decode
דעשיפרירן; דעקאָדירן;
{עמאָטיוו:} פונאַנדערפּלאָנטערן.
décolleté
דעקאָלטירט; מיט דעקאָלטאַזש.
decolonization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעקאָנאָלאָניזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעקאָנאָלאָניזאַציע.
decolonize
דעקאָלאָניזירן.
decommission
דעקאָמיסיאָנירן.
decommissioned
דעקאָמיסיאָני(זי)רט.
decommissioning (n.)
(די) דעקאָמיסיאָני(זי)רונג (ל″ר: -ען).
decompose (v. intrans.)
זיך דעקאָמפּאָזירן; דעקאָמפּאָזירט ווערן.
decomposition
(די) דעקאָמפּאָזירונג (ל″ר: -ען); (דער) צעפאַלונגס⸗פּראָצעס (ל″ר: -ן).
decompress
דעקאָמפּרעסירן.
decompress (fig.)
זיך אָפּשפּאַנען; זיך אָפּרוען; זיך אויסרעלאַקסירן.
decompression
(די) דעקאָמפּרעסירונג (ל″ר: -ען).
decongestant (n.)
(דער) אַנטיפאַרשטאָפּ⸗מיטל (ל″ר: -ען).
decongestant (adj.)
אַנטיפאַרשטאָפּ⸗; אַנטיפאַרשטאָפּונג(ס)⸗.
deconstruct
דעקאָנסטרואירן.
deconstruction
{וועגן דער שיטה:} (די) דעקאָנסטרוקציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל; בשעת מעשה ברייטער באַנומען, לאו דווקא מכח דער שיטה:} (די) דעקאָנסטרואירונג (ל″ר: -ען).
decontamination
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעקאָנטאַמיניזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעקאָנטאַמיניזאַציע.
decontaminate
דעקאָנטאַמיני(זי)רן.
decor
(דער) דעקאָר; (די) דעקאָרירונג; (די) דעקאָראַציע; (די) באַצירונג(ען).
decorate
אויסצירן; באַצירן; דעקאָרירן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} פאַרשענערן; אויספּוצן; איבערמאַכן אין שטוב;
{ע″ט און ליטעראַריש:} צירן.
decoration
(די) דעקאָראַציע (ל″ר: -ס); (די) באַפּוצונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרפּוצונגען (ל″ר); (די) אויסצירונגען (ל″ר:);
{לומדיש:} (די) הידורים [hədúrəm], דרומדיק: [hədí:rəm] (ל″ר; ל″י: (דער) הידור).
{מיט ביטול צי אָפּלאַכעניש:} (די) פאַרפּוצעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); (די) אויספּוצעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); (די) פּוצערײַ (ל″ר: -ען).
decoration: for decoration
אויף צו באַפּוצן; פון באַפּוצן וועגן; פון שיינקײַט וועגן;
{לומדיש:} לנוי [lənóy].
decorative
פון שיינקײַט וועגן; פאַרשענערנדיק; פאַרצאַצקענדיק; פאַרפּוצעריש;
{לומדיש:} לתפארתדיק [lətiférəz-dik], דרומדיק: [lətiféyrəyrəz-dik];
decoratively
{לומדיש:} לתפארת [lətiférəs], דרומדיק: [lətiféyrəs]; לנוי [lənóy].
decorator
(דער) דעקאָראַטאָר [dekorátər] (ל″ר: -ן [dekoratórn]), ל″נ: (די) דעקאָראַטאָרשע (ל″ר: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) דעקאָרייטער (ל″ר: -ס), ל″נ (אויך): (די) דעקאָרייטאָרשע (ל″ר: -ס);
{וואו⸗ניט⸗וואו אויך:} (דער) שטוב⸗דיזײַנער (ל″ר: ø; אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) שטוב⸗דיזײַנערין (ל″ר: -ס); (דער) דעקאָר⸗מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
decorum
(די) בתרבותדיקע אויפפירונג [bətárbəz-dikə]; (די) דרץ⸗ארצדיקע אויפפירונג [dèr(ə)khérədz-dikə], דרומדיק: [dèr(ə)khéyrədz-dikə], אויך: [dàrkhéyrədz-dikə];
{די} בתרבותדיקײַט [bətárbəz-dəkàyt]; {די) דרך⸗ארצדיקײַט [dèr(ə)khéyrədz-dəkàyt], דרומדיק: [dèr(ə)khéyrədz-dəkàyt], אויך: [dàrkhéyrədz-dəkàyt]; (דער) דעקאָרום;
{לומדיש:} אַ גוטע הנהגה [hanhógə], דרומדיק: [h)an(h)úgə)].
decouple
פונאַנדערטיילן; פונאַנדערציען; אָפּזונדערן; צעזונדערן.
decoupling (n.)
(די) פונאַנדערטיילונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּזונדערונג; (די) צעזונדערונג (ל″ר: -ען).
decoy
(אַ\דאָס\דער) פאַרנאַרונגס⸗שפּיצל (ל″ר: -עך); (אַ\דאָס\דער) אַ פּאַסטקע⸗שפּיצל (ל″ר: -עך); (אַ\די) לאָיער⸗שפּײַז (ל″ר: -ן); (אַ\די) לאָקער⸗שפּײַז (ל″ר: -ן)
(אַ\דער) דעקאָי (ל″ר: -ען).
(.decrease (n
(די) פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרמינערונג (ל″ר: -ען); (דער) אַראָפּפאַל אין צאָל (ל″ר: -ן);
(די) ירידה אין דער צאָל [yərí(y)də] (ל″ר: ירידות);
{טאָמער אויף אַ סך, אויך:} (דער) אַראָפּפאַל (ל″ר: -ן).
(.decrease (v. intrans
פאַרקלענערן זיך; פאַרמינערן זיך; ווערן ווייניקער (\ווינציקער);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (זיך) ווינציקן; („פאַרמערן און פאַרווינציקן“).
(.decrease (v. trans
פאַרקלענערן; פאַרמינערן; מאַכן ווייניקער (\ווינציקער);
{ע″ט און ליטעראַריש:} ווינציקן; („מערן און ווינציקן“).
decrease: be on the decrease
האַלטן אין קלענער ווערן; ווערן אַלץ קלענער; ווערן וואָסאַמאָל קלענער.
(.decree (n
(די) פּראָקלאַמאַציע (ל″ר: -ס); (די) פאַראָרדענונג (ל″ר: -ען); (דער) דעקרעט (ל″ר: -ן); {דער עיקר אין מזרח אָדער וועגן אַמאָליקן צײַטן:} (דער) אוקאַז (″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) כרוז [krúz], דרומדיק: [kríz] (ל″ר: כרוזים); {גיכער וועגן דער אַנאָנסירונג ברבים פונעם כרוז:} (די) הכרזה [hakh-rózə], דרומדיק: [h)akh-rú:zə)] (ל″ר: הכרזות);
{טאָמער אַ שטרענגע, אומבאַרעכטיקטע:}
(די) גזירה [g(ə)zéyrə], דרומדיק: [g(ə)záyrə] (ל″ר: גזירות); {לומדיש:} (דער) גזר [gzár].
(.decree (v
פאַראָרדענען; אַרויסלאָזן אַ דעקרעט;
{טאָמער שטרענג צי שטראָפעריש:}
גוזר זײַן [góyzər-zayn], צפונדיק: [géyzər-zayn].
decree a public fast
גוזר תענית זײַן [gòyzər-tónəz-zayn], דרומדיק: [gòyzə(r)-tú:nəz-za:n], צפונדיק: [gèyzər-tónəz-zayn];
אַרויסרופן אַן עפנטלעכן פאַסטן.
decree: malicious (/evil) decree
(די) גזירה [g(ə)zéyrə], דרומדיק: [g(ə)záyrə] (ל″ר: גזירות); {לומדיש:} (דער) גזר [gzár];
{ווערטל:} אַ נאַר איז אַ גזר (ד.ה. אַ נאַר קען דערגיין די יאָרן און צעשטערן פּונקט ווי אַ גזר).
decreed: it was decreed (esp. harsh or evil decree)
ס′איז נגזר געוואָרן [nígzər].
decrepit
אָפּגעלעבט; שקראַבעדיק; אָפּגענוצט; פאַרשמאַטעט; אָפּגעקראָכן; {דער עיקר מלבושים:} אָפּגעטראָגן;
{עמאָטיוו:} קרוע⸗בלוע [krùə-blúə], דרומדיק: [krì:ə-blí:ə];
{חסידיש:} אָפּגעשאָסן; אָפּגעוועטשט; אָפּגעריסן און אָפּגעשליסן.
decultur(al)ize
דע⸗קולטוריזירן.
decry
אַראָפּרײַסן (ל″ע: אַראָפּגעריסן); זיך אַרויסזאָגן שטאַרק נעגאַטיוו; צוני(ש)טמאַכן;
{עמאָטיווע פראַזעס אויף אַ שטאַרקער אַראָפּרײַסונג:} מאַכן פּעך און שוועבל פון; מאַכן אַש און בלאָטע פון; מאַכן פּיפּקע פון.
decrypt
דעשיפרירן; דעקאָדעווען; דעקאָדירן; דעקריפּטירן; אויסקריפּטירן.
decryption
(די) דעשיפרירונג (ל″ר: -ען); (די) דעקאָדירונג (ל″ר: -ען); (די) דעקריפּטירונג (ל″ר: -ען); (די); אויסקריפּטונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) דעשיפרירן; (דאָס\דער) דעקאָדעווען; (דאָס\דער) דעקאָדעווען; (דאָס\דער) דעקריפּטעווען; דאָס\דער) אויסקריפּטעווען.
dedicate oneself selflessly (/with all one’s heart and soul)
זיך מוסר נפש זײַן [mòysər-néfəzh-zayn], דרומדיק: [mòysə(r)-néyfəzh-za:n], צפונדיק: [mèysər-néfəzh-zayn].
dedicate to (honor with a dedication in a book, event, etc)
ווידמען;
{טאָמער מיט גרויס פּיעטעט:} הייליקן;
{טאָמער פאַרקערט מיט אויסגעשפּראָכענער נייטראַלקײַט:} דעדיקירן;
{הערה: מ′איז בדרך כלל מבחין צווישן „ווידמען אַ בוך“ און „ס′ווידמענען זיך די היישעריקן“ (מיט -ענען)}.
dedicate a new building
מאַכן אַ חנוכת הבית [akhanùkəs-habáyəs];
{לומדיש:} מחנך זײַן [məkhánəkh].
dedicated to (of book, event, declared to be in honor of somebody)
געווידמעט; פאַר; לכבוד [ləkóvəd], דרומדיק: [ləkúvət].
dedicated to (devoted/committed)
איבערגעגעבן [íbər|gəgèbm], דרומדיק: [íbə(r)|gəgèybm].
(dedication (devotion/loyalty
(די) איבערגעגעבנקײַט [íbər|gəgèbm-kayt], דרומדיק: [íbə(r)|gəgèybm-kayt]; (די) געטרײַשאַפט.
(dedication (in honor of somebody or something
(די) ווידמונג (לכבוד) [ləkóvəd], דרומדיק: [ləkúvət]); (די) דעדיקאַציע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין אָנדענק פון אַ געשטאָרבענעם:} (די) הייליקונג (דעם אָנדענק פון).
deduce
{פונעם כלל ביזן פּרט:} דרינגען; אָפּדרינגען; אַראָפּדרינגען; אַרויסדרינגען;
אָפּלערנען;
{לומדיש:} (אַרויס)ציען (\אָפּלערנען \אָפּדרינגען) אַ מסקנא (\מסקנה) (אַז) [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə].
deduce: from this we deduce (/conclude) (/it can be deduced/concluded)
;פון דעם ווערט געדרונגען (\דרינגען מיר אָפּ(עט)); פון דעם ווערט אָפּגעלערנט (\לערנען מיר אָפּ(עט))
{לומדיש:} היוצא מזה [hayòytsə-məzé], דרומדיק: [hayòytsə-məzéy], צפונדיק: [hayèytsə-məzé]; היוצא מדברינו [hayòytsə-mədvoréynu], דרומדיק: [:hayòytsə-mədvu:ráyni], צפונדיק: [hayèytsə-mədvoréynu].
deduct
אַראָפּרעכענען; אַראָפּנעמען;
deductible (n.)
{סטראַכאָווקע (פאַרזיכערונג):} (די) זעלבסט⸗צאָלונג (ל″ר: -ען); (די) זעלבסט⸗דעקונג (ל″ר: -ען);
{בכלל:} (די) אַראָפּרעכענונג (ל″ר: -ען); דאָס אָפּגערעכנטע.
deductible (adj.)
אויף אַראָפּרעכענען (פון די שטײַערן); אַראָפּרעכן⸗פעאיק;
{לומדיש; סוחריש; עלול צו זײַן איראָניש צי שפּאַסיק:} מותר להוריד [mútər|ləhóyrəd], דרומדיק: [mítə(r)|ləhóyrət], צפונדיק: [mútər|ləhéyrəd] (′דערלויבט אויף אַראָפּצורעכענען′).
deduction (logic)
{פראַזע:} וואָס מ′דרינגט (\מ′לערנט) דערפון אָפּ(עט);
(די) (אָפּ)דרינגעניש (ל″ר: -ן); (די) אָפּלערנונג (ל″ר: -ען);
{אַקאַדעמיש, אין דער לאָגיק און פילאָסאָפיע:} (די) דעדוקציע (ל″ר: -ס); {ליטעראַריש:} (דער\דאָס) געדראַנג (ל″ר: -ען).
(deed (act
{דאָס עיקרדיקע וואָרט איז נאָר אין ל″ר:} מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm];
{הערה: אַז דער היסטאָרישער ל″י, „מעשה“ איז טײַטש „נאַראַטיוו פון אַ פּאַסירונג“, „דערציילונג“, „נאָוועלע“; פאַרבליבן איז אָבער דער ל″י אין אַ סעריע פראַזעס: „בשעת מעשה“, „בעת מעשה“; „פאַר דער מעשה“; „לאחר המעשה“, „שוין נאָך דער מעשה“ וכו′)};
(די) טואונג [tú-ung] (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן); (די) האַנדלונג.
deed: bad (/evil) deeds
עבירות [avéyrəs], דרומדיק: [aváyrəs] (ל″ר; ל″י: עבירה); חטאים [khatóəm], דרומדיק: [khatú:əm] (ל″ר; ל″י: חטא [khét]); שלעכטע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm];
{לומדיש:} מעשים רעים [màysəm-róəm], דרומדיק: [mà:səm-rú:əm] (ל″ר; ל″י: מעשה רע [màysə-rá], דרומדיק: [mà:sə-rá]).
deed: good deeds
מצוות [mítsfəs] (ל″י: מצווה [mítsfə]); גוטע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm];
{לומדיש:} מעשים טובים [màysəm-tóyv(ə)m], דרומדיק: [mà:səm-tóyv(ə)m], צפונדיק: [màysəm-téyv(ə)m] (ל″ר).
deed: good deed: no good deed goes unpunished
{פראַזעס:} אַז פאַר גוטסקײַטן צאָלט מען אָפּ(עט) מיט בייזן; פאַר טובות צאָלט מען אָפּ(עט) מיט רעות [tóyvəs], צפונדיק: [téyvəs]; [róəs], דרומדיק: [rú:əs]; ס′לוינט זיך ני(ש)ט זײַן אַ גוטינקע(ר).
(deed (to property
{בקיצור:} (דער) שטר [shtár] (ל″ר: שטרות [shtórəs], דרומדיק: [shtú:ris]);
{ספּעציפיצירנדיק די פאַרקויפונג:} (דער) שטר⸗מכירה [shtàr-m(ə)khíyrə] (ל″ר: שטר⸗מכירהס, אויך: שטר⸗מכירות);
{ספּעציפיצירנדיק די קויפונג:} (דער) שטר⸗קנין [shtàr-kínyən].
deeds: bad (/evil) deeds
שלעכטע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm];
{לומדיש:} מעשים רעים [màysəm-róəm], דרומדיק: [mà:səm-rú:əm].
deeds: good deeds
גוטע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm];
{לומדיש:} מעשים טובים [màysəm-tóyvəm], דרומדיק: [mà:səm-tóyvəm], צפונדיק: [màysəm-téyvəm];
{הערה: „מעשים טובים“ נוצט מען זייער אָפט איראָניש אויפן היפּוך; („ער איז אָפּגעזעסן פיר יאָר אין תפיסה, נאָר פאַר וועלכע מעשים טובים ווייס מען ניט“).
deemed (considered to be)
באַטראַכט אַלץ (\ווי); געהאַלטן פאַר; גערעכנט פאַר (\אַלץ).
deep
טיף;
{טאָמער דווקא אין אינטעלעקטועלן זין:} פאַרטיפט; {לומדיש} עמקותדיק [ámkəz-dik].
deep end: go off the deep end
ווערן שטאַרק צעטומלט; ווערן אַ ביסל משוגע [məshúgə], דרומדיק: [məshí:gə]; אַראָפּ(גיין) פון די רעלסן.
deep end: jump in the deep end
זיך גלײַך אַרײַנוואַרפן אין דער טיף און אין דער ברייט; זיך גלײַך אַרײַנלאָזן אין אַ שווערער הלכה [halókhə], דרומדיק: [halúkhə].
deep pockets
טיפע קעשענעס; אַ וועלט מיט געלט (צו דער זאַך).
deep rooted
טיף אײַנגעוואָרצלט.
deep seated
טיף אײַנגעפונדעוועט.
deep state
דער „טיפער שטאַט“; די טיפענישן פון דער מלוכה [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə].
deep South (United States)
(די) טיף⸗דרומדיקע שטאַטן [dórəm-dikə], דרומדיק: [dú:rəm-dikə]; דער ריכטיקער דרום.
deep water: in deep water
אויף ריכטיקע (\געהאַקטע) צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
deepfake (n.)
(דער) טיפער בלאָף (ל″ר: -ן); (דער) דורכאויסיקער בלאָף (ל″ר: -ן); (די) פעלשונג ממש [máməsh];
{הומאָריסטיש:} (אַ\דער) בלאָף גדול [blòf|gódl], דרומדיק: [blòf|gú:dl];
{טאָמער דווקא וועגן אַ ווידעאָ:}
(אַ\דער) געבלאָפטער (\פאַלש⸗געמאַכטער) ווידעאָ (ל″ר: -ס).
(deeply (very much
שטאַרק; זייער; אויף זייער אַ סך [asákh]; גרינטלעך.
(deeply (with all one’s heart
מיטן גאַנצן האַרצן; מיט דער גאַנצער נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]; מיט האַרץ און נשמה;
{לומדיש:} בלב ונפש [blév|vənéfəsh], דרומדיק: [blév|vənéyfəsh];
{נאָכמער לומדיש:} מיט אַלע רמ″ח אברים [mitálə-rəmákh|éyvrəm], דרומדיק: [mitálə-rəmákh|áyvrəm] (′מיט אַלע 248 גלידער′, זע: משנה אהלות א′: ח′).
deeply: get deeply into it
זיך אַרײַנטיפן אינעם ענין [í(n)yən]; זיך דערײַן אַרײַנלאָזן אין דער טיף;
{לומדיש:} זיך מתעמק זײַן [məsáməg-zayn].
deer
(דער) הירש (ל″ר: -ן); דרומדיק: (דער) הערש (ל″ר: -ן);
{וועגן אַ יונגן, אַ קליינעם צי צאַרטלעך:} (דאָס\דער) הירשל, אויך: הערשל (ל″ר: -עך).
deer crossing
(דער) הירשן⸗וועג (ל″ר: -ן); (דער) הירשן⸗דורכגאַנג.
(deescalate (a conflict
אײַנרואיקן די צדדים [dzdódəm], דרומדיק: [dzdú:dəm]; אַראָפּנידעריקן (\לינדערן) (אַ קאָנפליקט); אַראָפּלאָזן די טעמפּעראַטור; קלענער מאַכן דעם סכסוך [síkhsəkh].
(deescalation (of a conflict
(די) אַראָפּנידעריקונג (ל″ר: -ען); (די) לינדערונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנרואיקונג (ל″ר: -ען); (די) דעעסקאַלי(זי)רונג (ל″ר: -ען).
deface
{וועגן וואַנדאַליזם אַוואו מען צעקאַליעטשעט אויף אַ קעטיקן אופן:} פאַרפּאַטשקען; פאַרשמירן; פאַרפאַרבן;
{ווייניקער ספּעציפיש:} צעקאַליעטשען; קאַליע מאַכן; פּטרן [pátərn]; שעדיקן.
defacing (n.)
{וועגן וואַנדאַליזם אַוואו מען צעקאַליעטשעט אויף אַ קעטיקן אופן:} (דאָס\דער) פאַרפּאַטשקען; (דאָס\דער) פאַרשמירן; (דאָס\דער) פאַרפאַרבן;
{ווייניקער ספּעציפיש:} (דאָס\דער) צעקאַליעטשען; (דאָס\דער) קאַליע מאַכן; (דאָס\דער) פּטרן [pátərn]; (דאָס\דער) שעדיקן.
defamation
(די) באַשמוצונג (ל″ר: -ען); (די) זילזולים [zəlzúləm], דרומדיק: [zəlzí:ləm] (ל″ר); (די) באַשמירונג (ל″ר: -ען); (די) דעפאַמאַציע; {חסידיש, אויך:} (די) פאַרלוימדונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) מוציא שם רע זײַן [mòytsə|shém-rà-zayn], צפונדיק: [mèytsə|shém-rà-zayn]; (דאָס\דער) מוציא לעז זײַן [mòytsə|lá(a)z-zayn], צפונדיק: [mèytsə|lá(a)z-zayn].
defamation of character
(די) כאַראַקטער⸗באַשמוצונג (ל″ר: -ען); (די) כאַראַקטער⸗דעפאַמאַציע (ל″ר: -ס).
defang
(עמעצן \ אַוואָס⸗ניט⸗איז) אַראָפּרײַסן די נעגל (\ציינער); נייטראַליזירן ס′(\ער\זי) זאָל ווערן אומשעדלעך; מאַכן פאַר מאַכטלאָז.
defamatory
דעפאַמאַטאָריש; באַשמוצעריש; באַשמוצנדיק; באַשמירנדיק; {חסידיש אויך:} פאַרלוימדנד.
{לומדיש:} מזלזלדיק [məzálzl-dik]; זילזולדיק [zílzl-dik].
defame
באַשמוצן; באַשמירן; (די) דעפאַמאַמירן; {חסידיש, אויך:} פאַרלוימדן;
(עמעצן) אַ שם רע לאָזן (\מאַכן) [ashém-rà];
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; מוציא שם רע זײַן [mòytsə|shém-rà-zayn], צפונדיק: [mèytsə|shém-rà-zayn]; מוציא לעז זײַן [mòytsə|lá(a)z-zayn], צפונדיק: [mèytsə|lá(a)z-zayn].
default (n.) (econ.)
(די) שולדיקע אומצאָלונג; (דאָס) זײַן שולדיק אין אומצאָלונג; (די) גלאַט⸗ני(ש)ט⸗געצאָלטקײַט;
{לומדיש:} (די) אומסילוקונג [úm-sìləkung], דרומדיק: [ím-sìləkink];
{ווי אַן אָרטיקער לעגאַלער באַגריף אין טייל ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) דיפאָלט.
default (n.) (logic, comp.)
(די) נייטראַלע פּאָזיציע (ל″ר: -ס); (די) סתם⸗פּאָזיציע [stám-pozìtsyə] (ל″ר: -ס);
(דער) גרונט⸗שטאַנד (ל″ר: -ן);
{אין אינטערנאַציאָנאַלן אינטערנעטישן סטיל:} (דער) דיפאָלט (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
default (v.) (econ.)
(אומבאַרעכטיקטערהייט) ני(ש)ט (אויס)צאָלן (\סילוקן [síləkn]); דעפאָלטירן; ני(ש)טצאָלן.
default: by default
במילאדיק [bəméylə-dik], דרומדיק: [bəmáylə-dik]; דורך פעליקײַט;
{לומדיש:} ע″פּ דוחק אין דער פּעולה [àlpə-dóykhek|indər-p(ə)úlə], דרומדיק: [àlpə-dóykhek|indər-p(ə)í:lə], צפונדיק: [àlpə-déykhek|indər-p(ə)úlə].
defaulter
(דער) דעפאָלטירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) דעפאָלטירערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דעפאָלטירערקע (ל″ר: ס);
(דער) ני(ש)ט⸗צאָלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ני(ש)ט⸗צאָלערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) ני(ש)ט⸗צאָלערקע (ל″ר: ס).
defeat (n.) (of someone else)
(די) באַזיגונג (פון); (דער) זיג (איבער); (דער) נצחון (איבער) [nətsókhn], דרומדיק: [nətsúkhn];
defeat: (n.) suffer a defeat
האָבן אַ מפּלה [hòbm-amapólə], דרומדיק: [h)ùbm-amapú:lə)]; באַזיגט ווערן [bazíkt];
{פראַזע:} אַרײַנפאַלן אין די הענט (\לאַפּעס) פונעם שונא [sóynə], צפונדיק: [séynə].
(.defeat (v
באַזיגן; זיגן איבער; אָפּהאַלטן אַ נצחון איבער [nətsókhn], דרומדיק: [nətsúkhn];
{עמאָטיוו:} דערלאַנגען אַ מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə];
{לומדיש:} מנצח זײַן [mənatséyəkh], דרומדיק: [mənatsáyəkh].
(defeat decisively (v.) (non-military
{אין אַ דעבאַטע אָדער קאָנקורס:} באַזיגן דורך און דורך; צעשמעטערן;
{פיגוראַטיוו:} אַוועקלייגן; צעממיתן [tsəméyməsn];
{פראַזעס:} מאַכן פון (—) פּיפּקע; פאַרשטעקן (\אַרײַנשטעקן) (—) אין גאַרטל;מאַכן פון (—) אַ תל [atél] \ אַ סוף [asóf]; באַזיגן אַזוי אַז יענער וועט שוין ני(ש)ט אויפשטיין.
defeat: suffer an ignominious defeat
האָבן י ע נ ע מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə]; האָבן המנס מפּלה [hómənz|mapólə], דרומדיק: [h)úməns|mapú:lə)] (< מגילת אסתר ז′: ז′–י′ וכו′).
defeatist (n.)
(דער) דעפעטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) דעפעטיסטקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ מקבל מפּלה [am(ə)kábl|mapólə], דרומדיק: [am(ə)kábl|mapú:lə];
{פראַזע:} אַזאַ וואָס איז נוטה אָננעמען אַז מ′איז דורכגעפאַלן [nóytə], צפונדיק: [néytə]; אַזאַ וואָס האַלט אַ ס′גייט אַלץ צו מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə];
{אזהרה: דאָ איז ניט שייך „מפּלהניק“ וואָס ווערט בדרך כלל פאַרשטאַנען אַלץ מענטש וואָס ה אָ ט געוויינטלעך מפּלות, ניט וועגן אַזאַ וואָס איז נוטה אָננעמען אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז גייט צו אַ מפּלה}.
defeatist (adj.)
דעפעטיסטיש; דעצידירט אַז ס′גייט צו מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə].
defecate
האָבן דעם מאָגן; האָבן שטולגאַנג; דעפעקירן;
{לשון נקיה:} גיין אויף נקבים [nəkóvəm], דרומדיק: [nəkúvəm] {פון דער ברכה נאָכן גיין אין בית כסא}; גיין אויף נקיות [nəkíyəs]; גיין אויף צורך [tsóyrəkh], צפונדיק: [tséyrəkh]; גיין אויף גדולים [gədóyləm], צפונדיק: [gədéyləm].
defecation
(דאָס\דער) האָבן דעם מאָגן; (דער) שטולגאַנג; (די) דעפעקירונג;
{לשון נקיה:} נקבים [nəkóvəm], דרומדיק: [nəkúvəm] {פון דער ברכה נאָכן גיין אין בית כסא}; (דאָס\דער) נקיות [nəkíyəs]; צורך [tsóyrəkh], צפונדיק: [tséyrəkh]; גדולים [gədóyləm], צפונדיק: [gədéyləm].
(.defect (n
(דער) פּגם [bgám] (ל″ר: -ים [bgóməm], דרומדיק: [bgúməm]); (די) פּגימה [bgímə] (ל″ר: פּגימות); (דער) פעלער (ל″ר: -ס; אויך: ø; אויך: -ן);
{טאָמער מער ערנסט, אָפטמאָל בײַ אַ מענטשן:} (דער) מום [múm], דרומדיק: [mím] (ל″ר: -ען; אויך: -ים);
{אָפטמאָל מיט אַ מאָראַלישן טײַטש צי אַ קנייטש:} (דער) חסרון [khəsórn], דרומדיק: [khəsú:rn] (ל″ר: חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]);
{טאָמער אַ פּגם וואָס מאַכט קאַליע דאָס גאַנצע, פיגוראַטיוו אויסברייטערנדיק דעם הלכהשן טערמין אויף אַ געוויסן לונגען⸗פעלער בײַ אַ בהמה וואָס מאַכט עס אינגאַנצן פאַר טרייף:}
(אַ\די) סירכא [sí(y)rkhə] (ל″ר: סירכות).
(.defect (v
אַריבער(גיין) צום צווייטן צד [tsád]; דעזערטירן צו די שונאים [sónəm].
defection
(די) דעזערטירונג (ל″ר: -ען); (דער) איבערגאַנג אין דער קעגנדיקער מחנה [mákhnə].
defective
פּגימהדיק [pəgí(y)mə-dik]; חסרדיק [khósər-dik], דרומדיק: [khú:sə(r)-dik]; דעפעקטיוו; פעלערדיק;
{אַרכעאיש:} בראַקאָוונע.
defector
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעזערטירנדיקע(ר); (די\דער) אַריבערגייענדיקע(ר) (\אַריבערשפּרינגענדיקע(ר)) (צום צווייטן צד) [tsád];
(דער) דעזערטיר (ל″ר: -ן).
defence → defense
defend oneself
{אויך אַוועלכן⸗ניט⸗איז אופן:} זיך פאַרטיידיקן (פון\(אַ)קעגן); זיך ווערן; זיך באַשיצן;
{טאָמער דווקא אין געריכט:}
פאַרטיידיקן זיך אין (\פאַרן) געריכט; {לומדיש:} זאָגן סניגוריא [sanigóryə];
{פיזיש גערעדט, אַשטייגער מיט געווער:} זיך ווערן; זיך באַשיצן; זיך פאַרטיידיקן.
(defend (someone
{טאָמער פיזיש:}
פאַרטיידיקן; באַוואַכן; באַשיצן; באַפּאַנצערן;
{לומדיש:} זײַן אַ שומר (\וועכטער) פאַר [shóymər], צפונדיק: [shéymər];
❊
{טאָמער דווקא אין זין פון ריידן צי שרײַבן לטובת אָט דעם וואָס ווערט קריטיקירט אָדער באַשולדיקט אין אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
זיך אָננעמען פאַר; (זיך) אָננעמען די קריוודע פון; פאַרענטפערן;
{מער פאָרמעל:} זײַן אַ מליץ יושר פאַר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər]; מלמד זכות זײַן (אויף) [məlàmət-skhús-zayn], דרומדיק: [məlàmət-skhís-za:n];
{אין אַ געריכט:}
זײַן (דער) אַדוואָקאַט פאַר;
זײַן דער סניגור פון [sanéygər], דרומדיק: [(sanáygə(r];
{אין אַ בית⸗דין:}
זאָגן בוררות פאַר [bórərəs]; זײַן דער בורר פון [bóyrər], צפונדיק: [béyrər];
זײַן דער סניגור פון [sanéygər], דרומדיק: [(sanáygə(r].
defendant
{אין אַ ציווילן פּראָצעס (סײַדן קלאָר פון קאָנטעקסט אַז דווקא קרימינעליש):}
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעקלאָגטע(ר);
{לומדיש:} דער נתבע [nídbə] (ל″ר: נתבעים [nədbóəm], דרומדיק: [nəzbú:əm]); (דער) נטען [nítn] (ל″ר: נטענים [nətónəm], דרומדיק: [nətú:nəm]);
{אין אַ קרימינעלן פּראָצעס:}
{בייגעוודיק:} (די\דער) באַשולדיקטע(ר);
{אָדאָרטן אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:}
(דער) בעל⸗דבר [bàl-dóvər], דרומדיק: [(bàl-dúvə(r].
defender
(דער) פאַרטיידיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרטיידיקערין (ל″ר: -ס);
{דווקא פיזיש:}
(דער) באַשיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) וועכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) שומר [shóymər], צפונדיק: [shéymər] (ל″ר: שומרים [shómrəm]);
{דווקא פון אַ מענטשנס וועגן:}
(דער) מליץ [méyləts], דרומדיק: [máyləts] (ל″ר: מליצים [m(ə)lítsəm]), ל″נ: (די) מליצטע [méyləts-tə], דרומדיק: [máyləts-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər] (ל″ר: -ס), ל″נ: (די) מליץ⸗יושרטע (ל″ר: -ס); (דער) מלמד זכות [məlàmət-skhús], דרומדיק: [məlàmət-skhís].
defender: public defender
(דער) מלוכהשער (פאַרטיידיקונגס⸗)אַדוואָקאַט [m(ə)lúkhishər], דרומדיק: [(m(ə)lí:khishə(r] (ל″ר: -ן); (דער) מלוכהשער מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər] (ל″ר: -ס).
defenestration
(די) אָפּוואַרפונג פון הויכן פענצטער (\פון די הויכע פענצטער); (דאָס\דער) מאַכן פאַר אויס קאַפּעליש⸗מאַכער; (די) אַרויסוואַרפונג פונעם אַמט.
defense
(די) פאַרטיידיקונג; (די) באַשיצונג; (די) שוץ;
{לומדיש, וועגן פאַרטיידיקן באַשולדיקטע פאַר אַ בית דין, צי שוין אויף יענער וועלט פאַר אונדזערע עבירות:} (די) סניגוריא [sanəgóryə].
defense attorney (/counsel)
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər] (ל″ר: -ס);
(דער) אַדוואָקאַט וואָס פאַרטיידיקט; (דער) (פאַרטיידיקונגס⸗)אַדוואָקאַט; דעם באַשולדיקטנס אַדוואָקאַט.
defense budget
(דער) פאַרטיידיקונגס⸗בודזשעט (ל″ר: -ן); (דער) שמירה⸗בודזשעט [shmíyrə].
defense forces
(די) פאַרטיידיקונגס⸗כוחות [kòykhəs], צפונדיק: [kèykhəs]; (די) שמירה⸗כוחות [shmíyrə].
defense industry
(די) פאַרטיידיקונגס⸗אינדוסטריע (ל″ר: -ס); (די) שמירה⸗אינדוסטריע [shmíyrə] (ל″ר: -ס).
defense mechanism
(דער) באַהיט⸗מעכאַניזם; (דער) פאַרטיידיקונגס⸗מעכאַניזם.
defense minister
(דער) פאַרטיידיקונגס⸗מיניסטער (ל″ר: ⸗מיניסטאָרן), ל″נ (אויך): (די) פאַרטיידיקונגס⸗מיניסטאָרשע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) מיניסטער פאַר שמירת המדינה [shmì(y)rəs-ham(ə)dí(y)nə].
defense ministry
(דער) פאַרטיידיקונגס⸗מיניסטעריום;
{לומדיש:} (דער) מיניסטעריום פאַר שמירת המדינה [shmì(y)rəs-ham(ə)dí(y)nə].
defense policy
(די) פאַרטיידיקונגס⸗פּאָליטיק; (די) (אײַנ)שטעלונג לגבי פאַרטיידיקונג [ləgábə]; (די) שמירת המדינה פּאָליטיק [shmì(y)rəs-ham(ə)dí(y)nə].
defense: air defense
(די) לופט⸗פאַרטיידיקונג; (די) לופט⸗שמירה [shmìyrə].
defense: come to the defense of
זיך אָננעמען פאַר; זיך אָננענעמן פון (\פאַר) דײַנ(ע)טוועגן (\אײַערטוועגן \מײַנ(ע)טוועגן וכו′);
זיך אָננעמען די קריוודע פאַר; זיך אָננעמען <פּאָסעסיוו \ עמעצנס> קריוודע.
defense: ground defense
(די) לאַנד⸗שמירה [shmìyrə].
defense: in defense of
אין זכות פון [in-skhús-fun], דרומדיק: [in-skhís-fin]; פאַרטיידיקנדיק; זיך אָננעמענדיק פאַר (\לטובת) [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs].
defense: line of defense
(די) פאַרטיידיקטע ליניע; (די) שמירה⸗ליניע [shmíyrə] (ל″ר: -ס).
defense: self-defense
(די) זעלבסט⸗פאַרטיידיקונג.
defenseless
וואָס קען זיך (אַליין) ני(ש)ט פאַרטיידיקן (\באַווערן \באַשיצן \אַקעגנשטעלן);
{פראַזע:} וואָס קען זײַן (\איר \זייער) שטעטל (אַליין) ניט באַשטיין.
defensibility
(די) פאַרטיידעוודיקײַט; (די) באַשיצלעכקײַט.
defensible
{מענטשלעכע באַציאונגען:}
וואָס מ′קען זיך דערפאַר אײַנשטעלן; וואָס מ′קען קומען באַרעכטיקן; וואָס מ′קען זיך (פאַר)דערפאַר אָננעמען; וואָס מ′קען פאַרטיידיקן; וואָס מ′קען דערויף מלמד זכות זײַן [məlámət-skhúz-zayn], דרומדיק: [məlámət-skhíz-za:n];
{פיזיש צי מיליטעריש:}
וואָס מ′קען באַשיצן (\פאַרטיידיקן \באַווערן); באַשיצלעך; פאַרטיידיקונגס⸗פעאיק.
defensive driving
(די) אָפּגעהיטע(נע) (\פאָרזיכדיקע) אָטאָמאָביל⸗פירונג;
{עלטערער נוסח אַמעריקע:} (דאָס\דער) פאָרזיכטיקע טרײַבן אַ מאַשין (\קאַר);
{נײַערער נוסח אַמעריקע; חסידיש:} (די\דאָס) דעפענסיווע דרײַווינג (\דראַיווינג).
defensive fire (in combat)
(די) דעפענסיווע (פאַרטיידיקונגס⸗) שיסערײַ; (דאָס\דער) שיסן דעפענסיוו.
defensive measures
(די) דעפענסיווע (\פאַרטיידיקונגס⸗) מיטלען (ל″ר).
defensive weapons
(די\דאָס) דעפענסיווע געווער; (די) דעפענסיווע וואָפנס (ל″ר);
וואָפנס (\געווער) אויף פאַרטיידיקונגס⸗צוועקן; (די\דאָס\דער) פאַרטיידיקונגס⸗געווער;
defensive: be defensive
זײַן דעפענסיוו; (צופיל) גענייגט זײַן זיך צו פאַרענטפערן (\פאַרטיידיקן).
defensive: become defensive
ווערן דעפענסיוו; זיך נעמען (צופיל) צום פאַרענטפערן (\פאַרטיידיקן) זיך.
defensive: take up a defensive posture
זיך אָננעמען אַ דעפענסיווע פּאָזיציע (\שטעלונג).
defer
אָפּלייגן (אויף שפּעטער);
{לומדיש:} דוחה זײַן [dóykhə-zayn], צפונדיק: [déykhə-zayn]; {נאָכמער לומדיש:} מדחה זײַן [mátkhə-zayn];
{פראַזע:} פאַרציען אין דער לאַנגער באַנק אַרײַן.
defer to
(עמעצן) אָפּגעבן די רעכט אויף (צו) באַשליסן;
{פראַזעס:} (עמעצן) אָפּגעבן די בכורה אויף באַשליסן [də-pkhóyrə], צפונדיק: [də-pkhéyrə]; (עמעצן) איבערגעבן בעל⸗דעה רעכט [bàl-déyə], דרומדיק: [bàl-dáyə].
deference
(דער) אָפּשײַ; (דער) דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dè(y)r(ə)khéyrəts] צי: [dàrkhéyrəts]; (די) אַכטונגספולקײַט;
{לומדיש, מיט אַ יידישלעכן טעם:} (דער) יראת הכבוד [yìrəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [yìrəs-(h)akúvət] צי [yèrəs-(h)akúvət].
deferential
דרך⸗ארצדיק [dèr(ə)khérədz-dik], דרומדיק: [dè(y)r(ə)khéyrədz-dik] צי: [dàrkhéyrədz-dik]; (די) אַכטונגספול;
{לומדיש, מיט אַ יידישלעכן טעם:} יראת⸗הכבודיק [yìrəs-(h)akóvədik], דרומדיק: [yìrəs-(h)akúvədik] צי [yèrəs-(h)akúvədik].
deferentially
מיט אָפּשײַ; מיט דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dè(y)r(ə)khéyrəts] צי: [dàrkhéyrəts]; מיט אַכטונגספולקײַט;
{לומדיש, מיט אַ יידישלעכן טעם:}
מיט יראת הכבוד [yìrəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [yìrəs-(h)akúvət] צי [yèrəs-(h)akúvət];
{נאָכמער לומדיש:} ביראת הכבוד [b(ə)yìrəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [b(ə)yìrəs-(h)akúvət] צי [b(ə)yèrəs-(h)akúvət].
deferral
(די) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּלייג (ל″ר: -ן); (די) פאַרלעגנערונג (ל″ר: -ען).
deferred sentence
(די) אָפּגעלייגטע טורמע⸗שטראָף (\תפיסה⸗שטראָף) [tfí(y)sə].
defiance
(די) קעגנערישקײַט; (די) אַקעגנדיקײַט; (די) אַ(נט)קעגנשטעלונג;
(די) ני(ש)ט⸗נאָכגעבערישקײַט; (די) פעסטקײַט ני(ש)ט נאָכגעבן; (די) אומגרייטקײַט נאָכגעבן;
{לומדיש:} (די) התנגדות [həsnágdəs].
defiance: in defiance
דווקא זיך אַ(נט)קעגנשטעלנדיק [dáfkə]; אין (\מיט) בכיוונדיקער אָפּאָזיציע [bəkívn-dikər].
defiant
קעגנשטעלעריש; (דרייסט) אַקעגנדיק; ני(ש)ט⸗נאָכגעבנדיק; אײַנגעעקשקנט אַקעגן [áyn-gəàkshnt], דרומדיק: [á:n-gəàkshnt].
defiant person
{בייגעוודיק:} (די\דער) קעגנשטעלערישע(ר); (די\דער) (דרייסט) אַ(נט)קעגנדיקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗נאָכגעבנדיקע(ר); (די\דער) אַקעגנדיק⸗אײַנגעעקשנטע(ר) [(áyn-gəàkshntə(r], דרומדיק: [(áyn-gəàkshntə(r];
{לומדיש:} (די\דער) התנגדותדיקע(ר) [(həsnágdəz-dikə(r].
defiantly
מיט (דרייסטער) קעגנערשאַפט (\אַקעגנדיקײַט \אָפּאָזיציע; {לומדיש:} התנגדות [həsnágdəs]).
defibrillate
דעפיברילירן.
defibrillator
(דער) דעפיברילאַטאָר (ל″ר: -ס).
deficiency
{קוואַליטאַטיוו:} (דער) חסרון [khəsórn], דרומדיק: [khəsú:rn] (ל″ר: חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]); (דער) מינוס (ל″ר: -ן);
{אין זין פון אַוואָס⸗ניט⸗איז וואָס פעלט אויסעט:} אַן אויספעל [anóys-fèl]; אַ דוחק [adóykhək], צפונדיק: [adéykhək]; אַ דעפיציט; {חסידיש, אויך:} אַ מאַנגל.
deficient
חסרדיק [khósər-dik], דרומדיק: [khú:sə(r)-dik]; אויספעלנדיק; פעלנדיק;
{לומדיש:} מחוסר [məkhúsər], דרומדיק: [məkhísər];
{קוואַליטאַטיוו:} מיט חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]; מיט מינוסן; {פראַזעס:} ני(ש)ט אינגאַנצן; ני(ש)ט (אינגאַנצן) ווי ס′באַדאַרף (צו) זײַן.
(deficit (dearth
(דער) דוחק [dóykhək], צפונדיק: [déykhək]; (דער\דאָס) אויספעלן; {חסידיש, אויך:} (דער) מאַנגל.
(deficit (financial
(דער) דעפיציט (ל″ר: -ן); (דער) מינוס (ל″ר: -ן);
{לומדיש; סוחריש:} (דער) נחסר [nékhsər] (ל″ר: נחסרים [nəkhsórəm], דרומדיק: [nəkhsú:rəm]).
deficit reduction
(די) דעפיציט⸗פאַרקלענערונג (\פאַרמינערונג) (ל″ר: -ען).
defile
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן זין:}
{וועגן אַ זאַך אָדער מענטשן:} טמא מאַכן [tómə], דרומדיק: [túmə];
{לומדיש:} מטמא זײַן [mətámə-zayn];
{ווייניקער פאָרמעל:} פאַרטומאהנען [far-túmənən], דרומדיק: [far-tímənən];
{וועגן שבת, און אַנדערע הייליקע טעג:} מחלל זײַן [məkháləl-zayn];
{אוניווערסאַליש, דערצו פיגוראַטיוו:}
מטמא זײַן [mətámə-zayn]; פאַראומרייניקן; {ווייניקער פאָרמעל:} פאַרשמוצן.
defile oneself
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן זין:}
{וועגן אַ זאַך אָדער מענטשן:} זיך מטמא זײַן [mətámə-zayn] {ווייניקער פאָרמעל:} זיך פאַרטומאהנען [far-túmənən], דרומדיק: [far-tímənən];
{אוניווערסאַליש:}
זיך פאַראומרייניקן; {ווייניקער פאָרמעל:} זיך פאַרשמוצן.
defile: be (/become) defiled
{אין טראַדיציאָנעלן יידישן זין:}
{וועגן אַ מענטשן:} זיך מטמא זײַן [mətámə-zayn]; טמא ווערן [tómə-vèrn], דרומדיק: [túmə-vèyrn];
{ווייניקער פאָרמעל:} זיך פאַרטומאהנען [far-túmənən], דרומדיק: [far-tímənən];
{וועגן ערטער און חפצים:} טומאה ווערן [túmə], דרומדיק: [tímə]; פאַרטומאהט ווערן.
{אוניווערסאַליש:}
זיך פאַראומרייניקן; {ווייניקער פאָרמעל:} זיך פאַרשמוצן.
define
דעפינירן;
{פראַזעס:} געבן צו פאַרשטיין דעם פּשט [pshát] (\דעם דעם פּירוש המילות [pèyrəsh-hamí(y)ləs], דרומדיק: [pàyrəsh-hamí(:)ləs]; איבערגעבן פּּינקטלעך דעם טײַטש; געבן צו פאַרשטיין; גענוי דערקלערן וואָס דאָס הייסט;
{לומדיש:} מגדיר זײַן [mágdər-zayn].
defining feature
(דער) דעפינירנדיקער שטריך (ל″ר: -ן); דער בוֹלטער סימן [bóylətər|símən], צפונדיק: [béylətər|símən];
{לומדיש:} (דער) סימן מובהק [sìmən-múv(h)ək], דרומדיק: [sìmən-mív(h)ək].
defining moment
(דער) באַשיידנדיקער מאָמענט (ל″ר: -ן); (דער) דעצידירנדיקער מאָמענט (ל″ר: -ן); (דער) אַנטשיידנדיקער מאָמענט (ל″ר: -ן); {אין טייל קרײַזן אַרכעאיש, צײַטונגסמעסיק:} (דער) אַנטשיידנדער מאָמענט (ל″ר: -ן);
{מער פיגוראַטיוו און דראַמאַטיש:} דער גורלדיקער מאָמענט [góyrl-dikər], צפונדיק: [géyrl-dikər] (ל″ר: -ן); (די) גורלדיקע רגע [régə], דרומדיק: [réygə]; (דער) קערפּונקט (ל″ר: -ן); (דער) ווענדפּונקט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) מבחינדיקער מאָמענט [máfkhən-dikər] (ל″ר: -ן); מכריעדיקער מאָמענט [makhríyə-dikər] (ל″ר: -ן).
definite
זיכער; באַשטימט; קאָנקרעט; בפירושדיק [bféyrəzh-dik], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dik];
{לומדיש:} אומספקדיק [úm-sófəg-dik], דרומדיק: [ím-súfəg-dik].
definite article (gram.)
(דער) באַשטימטער אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{אין טייל נאָרמאַטיוויסטיש⸗פּוריסטישע קרײַזן:} (דער) וויסיקער אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{וועגן לשון קודש; צומאָל אויסגעברייטערט אויף יידיש און אַנדערע לשונות:}
(דער\די) הא הידיעה (אויך: ה′ הידיעה) [héy|hay(ə)díyə], דרומדיק: [háy|(h)ay(ə)dí:ə];
{הערה: די פראַזע „מיט (אַ) הא הידיעה“ איז אַן עמאָטיווער אויסדרוק פון עמפאַטישקײַט („זי איז דער בעסטער אַדוואָקאַט אין שטאָט מיט אַ הא הידיעה!“ — ד.ה. מיט די געפילן פון ′אַוודאי און אַוודאי′). פונדעסטוועגן ווערט עס אויך באַנוצט אין דיסקוסיעס אַרום וואָסער⸗ניט⸗איז לשון אַוואו די סעמאַנטישע עמפאַטישקײַט פּאָרט זיך טאַקע מיטן באַשטימטן אַרטיקל, אַשטייגער: „צי איז דאָס גלאַט איינער פון די אַלע תירוצים אָדער ס′איז טאַקע ′דער תירוץ′ מיט (אַ) הא הידיעה“}.
definitely
אַוודאי [avádə]; זיכער; געוויס; אומבאַדינגט; באַשטימט; אויף (גאַנצע(נע)) הונדערט פּראָצענט;
{פראַזעס:} זיכער ווי גאָלד; אָן קיין שום ספק (\צווייפל) [sófək], דרומדיק: [súfək]; אָן אַוועלכער⸗ני(ש)ט⸗איז פראַגע;
{לומדיש:} בלי ספק
{נאָכמער לומדיש:} [bəhékhlət];
{פראַזעס מיט נואַנסן געווענדט אָן דעם, מי ומי המדבר:}
זיכער ווי עולם הבא [òyləm-hábə], צפונדיק: [èylom-hábə]; זיכער ווי גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]; ווי איך בין אַ ייד; ווי איך בין אַ חסיד [akhósəd], דרומדיק: [akhúsət]; ווי איך בין אַ מתנגד [aməsnágəd]; ווי איך בין אַ ליטוואַק.
!Definitely
אַוודאי! [avádə]; געוויס! [gəvís]; זיכער!; אומבאַדינגט!;
{אַ קאַפּ שוואַכער, בדרך כלל אין גוטן מוט און מיט אַ חברישן טאָן:} בלי נדר! [blì-néydər], דרומדיק: [(blì-néydə(r]; {נאָך אביסל שוואַכער:} [blí|néydər], דרומדיק: [(blí:|náydə(r]; (′יאָ, זיכער, אָבער פאָרט אָן אַ שבועה′);
{פראַזעס:} זיכער ווי גאָלד!; אַבסאָלוט זיכער!; אויף הונדערט פּראָצענט!;
{יידישעלעכע פראַזעס:} ווי איך בין אַ ייד!; ווי ס′איז דאָ אַ גאָט אויך דער וועלט!;
{אַקעגנדיקע פראַזעס:} וואָדען?!; וואָס פאַראַ פראַגע!.
!Definitely: No such thing as definitely
זיכער איז דער טויט!; זיכער איז אַ קריכער!.
definition
(די) דעפיניציע [dè-fənítsyə] (ל″ר: -ס); (די) באַצייכענונג (מיטן וואָרט);
{מיט יידישלעכער וואַרעמקײַט, אַ קאַפּ לומדיש:} דער פּירוש המילות [dər-pèyrəsh-hamíləs], דרומדיק: [dər-pàyrəsh-hamíləs].
definition: by definition
לויט דער עצם (\סאַמע) דעפיניציע [étsəm], דרומדיק: [éytsəm]; לויטן עצם (\סאַמע) זין פונ(עם) וואָרט; לויטן פּירוש המילות גופא [pèyrəsh-(h)amíləz|gúfə], דרומדיק: [pàyrəsh-(h)amíləz|gí:fə]; לויטן סאַמע וועזן פון דער זאַך גופא; לויטן עצם תמצית [támtsəs].
definitive
דעפיניטיוו; ענדגילטיק; וואָס שטעלט מיט זיך פאָר דאָס לעצטע וואָרט;
{לומדיש:} מסקנאדיק [maskónə-dik], דרומדיק: [maskú:nə-dik]; בר⸗סמכאדיק [bàr-sámkhədik].
definitively
אויף זיכער [av-zíkhər], דרומדיק: [(of-zí:khə(r]; מיט זיכערקײַט; מיט אויטאָריטעט; ענדגילטיק.
deflate
דעפלאַטירן; אַנטלופטיקן; אויסליידיקן פון לופט; אַרויסלאָזן די לופט (פון).
deflated (of mood)
אַנטמוטיקט; אין אַ פאַרנידעריקטער (\געפאַלענער \אַראָפּגעלאָזענער) שטימונג.
deflation
(די) דעפלאַציע.
deflect
אָפּנייגן; אָפּקערן; דעפלעקטירן.
deflate (empty of air)
אַרויסלאָזן די לופט פון; אויספּאָמפּעווען.
deflate (ego)
(עמעצן) אראָפּוואַרפן פונעם מעמד [máyməd], דרומדיק: [má:mət]; אַ שטאָך טאָן אין דער סאַמע גאווה [gáyvə], דרומדיק: [gá:və]; אין דער זיבעטער ריפּ אַרײַנזאָגן.
deflation (econ.)
(די) דעפלאַציע.
deflationary (econ.)
דעפלאַציעדיק; דעפלאַציע⸗.
deflect
דעפלעקטירן; אָפּווענדן (\אָפּקערן) די אויפמערקזאַמקײַט.
deflection
(די) דעפלעקטירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנייגונג (ל″ר: -ען); די אָפּציאונג פון (דער) אויפמערקזאַמקײַט; (די) געמאַכטע דיסטראַקציע.
defog
דע⸗נעפּלען; אויסקלאָרן.
defogger (device)
(דער) דע⸗נעפּלער (ל″ר: -ס).
defoliate
דעפאָליאירן.
defoliation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעפאָליאירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעפאָליאַציע (ל″ר: -ס).
deforest
אויסראָטן די וועלדער; דעפאָרעסטירן.
deforestation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעפאָריסטירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעפאָרעסטאַציע (ל″ר: -ס).
deformed
דעפאָרמירט; פּגמימדיק פאָרמירט [pəgóməm-dik], דרומדיק: [pəgúməm-dik]; קרום⸗פאָרעמדיק; אומפאָרמירט; ני(ש)ט⸗אינגאַנצעדיק;
מיט אַ פּגם [abgám], אויך: [apəgám]; מיט אַ מום; מיט אַ פעלער.
deformity
{טאָמער מלכתחילה:} (אַ\די) אומפאָרמירטקײַט; (אַן\די) אומפאָרעמדיקײַט; (אַ\דער) מום; (אַ\די) פּגם [bgám] צי [pəgám];
{טאָמער אַ מחלה:} (אַ\די) דעפאָרמירונג (ל″ר: -ען); (אַ\די) דעפאָרמירעניש (ל″ר: -ן).
defraud
אָפּשווינדלען; באַשווינדלען; באַגזל(ענ)ען [bagázlənən]; אויסנאַרן.
defrauder
(דער) (באַ)שווינדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) (באַ)שווינדלערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) (באַ)שווינדלערקע (ל″ר: -ס); (דער) באַגזלער [bagázlər], (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
defray the costs (/expenses)
דעקן די הוצאות (\אויסגאַבן) [hətsóəs], דרומדיק: [hətsú:əs]; אויך: [hoytsóəs], דרומדיק: [hoytsú:əs], צפונדיק: [heytsó(y)əs];
{לומדיש:} אויססילוקן די הוצאות [óys-sìləkn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-sìləkn].
defrock
אויסשליסן (\אַרויסוואַרפן \באַזײַטיקן) פון דער גלחימשאַפט (\פּריסטערשאַפט) [galókhəm-shàft], דרומדיק: [galúkhəm-shàft]; דעפראָקירן.
defrocked
אויסגעשלאָסן (\אַרויסגעוואָרפן \באַזײַטיקט) פון דער
גלחימשאַפט (\פּריסטערשאַפט) [galókhəm-shàft], דרומדיק: [galúkhəm-shàft]; דעפראָקירט;
{פראַזעס:} (שוין) אויס גלח [òyz|gáləkh], דרומדיק: [ò:(u)(ə)z|gáləkh]; אַז דער גלח איז שוין אויך אויס קאַפּעליוש⸗מאַכער.
defrost
דעפראָסטירן; דע⸗אײַזיקן; לאָזן צעגיין; לאָזן אָפּגיין.
defrosting (n.)
(די) דעפראָסטירונג (ל″ר: -ען); (די) דע⸗אײַזיקונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) לאָזן צעגיין (\אָפּגיין).
deft
פלינק און פעאיק [féy(i)k]; בריהש [béryish]; געלונגען; {חסידיש, אויך:} געשיקט.
deftly
מיט פעאיקײַט [féy(i)-kayt]; מיט בריהשאַפט [béryə-shaft]; מיט געלונגענע (\געראָטענע) הענט; {חסידיש, אויך:} געשיקט.
deftness
(די) פעאיקײַט [féy(i)-kayt]; (די) בריהשאַפט [béryə-shaft]; (די) געלונגענקײַט; (די) געראָטנקײַט; (חסידיש, אויך: (די) געשיקטקײַט.
defunct
(שוין) ני(ש)ט פונקציאָנירנדיק; (שוין) אונטערגעגאַנגענע(ר).
defund
דעפינאַנצירן; אָפּשטעלן די פינאַנצירונג (פון).
defuse (a bomb)
דעמאָנטירן; נייטראַליזירן.
defuse the situation
לינדערן (\פאַרגלעטן) די זאַך (\דעם ענין) [í(n)yən]; אײַנשטילן די צדדים [dzdódəm], דרומדיק: [dzdú:dəm];
{פראַזע:} זײַן אַ רודף שלום [aròydəf-shóləm], דרומדיק: [aròydəf-shú:ləm], צפונדיק: [arèydəf-shóləm]; זיך אַרײַנלייגן אין (אַ) שלום.
defuser
(דער) דעמאָנטירער (ל″ר: ø).
defy
זיך אַקעגנשטעלן; זיך שטעלן אַ(נט)קעגן; גיין אַ(נט)קעגן; ווידערשטיין;
ני(ש)ט נאָכגעבן (\אײַנגיין \פאָלגן \האָרכן) [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm];
{ע″ט און ליטעראַריש:} ווידערשפּעניקן.
I defy you to
אדרבא, איך (פאַר)בעט אײַך (\דיר\דיך) (צו) <+אינפיניטיוו> [ádəràbə];
נו, איז גיי(ט) און ווײַז(ט) אַ קונץ און <+אימפּעראַטיוו>.
defy: it defies
ס′איז קעגן; ס′איז ני(ש)ט לויטן; ס′איז בסתירה מיט [bəstíyrə].
defy: it defies comprehension
ס′לאָזט זיך גאָרני(ש)ט באַנעמען (\פאַרשטיין \{לומדיש:} תופס זײַן) [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [teyfəz-zayn];
ס′איז (אינגאַנצן) אַקעגן דעם שכל הישר [sèykhl-hayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].
defy: it defies description
ס′לאָזט זיך גאָרני(ש)ט (\ס′איז ני(ש)ט צום) שילדערן (\באַשרײַבן \כאַראַקטעריזירן).
degenerate (n.)
(דער) דעגענעראַט [dəgènərát] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) דעגענעראַטקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעגענערירטע(ר); (די\דער) פאַרדאָרבענע(ר).
degenerate (v.): it degenerated into
ס′איז געגאַנגען (היפּש) באַרג⸗אַראָפּ(עט) ביז אויף; ס′איז שטאַרק אַראָפּגעפאַלן ביז וואַנעט (\וואַנען); ס′איז וואָסאַמאָל ערגער (און ערגער) געוואָרן ביז אויף.
degenerate (adj.)
דעגענערירט; דעגענעראַטיש; דעגענעראַט⸗; פאַרדאָרבענע(ר).
degenerative (adj.) (of disease)
דעגענעראַטיוו(יש).
(degradation (insulting, humiliation, belittlement
(די) דערנידעריקונג (ל″ר: -ען); (די) אויסבאַליידיקונג (ל″ר: -ען);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (דאָס\דער) מבייש זײַן [məváyəzh-zayn]; (דאָס\דער) מבזה זײַן [məvázə-zayn].
(degrade (v. trans.) (insult, humiliate
דערנידעריקן; אויסבאַליידיקן; פאַרקלענערן די מענטשלעכע ווערדע (פון);
{אַ קאַפּ לומדיש:} מבייש זײַן [məváyəzh-zayn]; מבזה זײַן [məvázə-zayn].
(degrade (v. intrans.) (decline with time
דעגראַדירט ווערן; אונטערגיין (מיט דער צײַט); זיך פונאַנדערפאַלן.
(degree (from educational institution
(דער) דיפּלאָם (ל″ר: -ען); (דער) אַטעסטאַט (ל″ר: -ן).
(degree (of temperature
(וויפל) גראַד (ל″ר: ø).
(degree (amount
(די) מאָס (ל″ר: -ן).
degree (level)
(דער) שטאַפּל (ל″ר: -ען); (דער) ראַנג (ל″ר: -ען); (די) שטופע (ל″ר: -ס);
{גיכער איכותדיק:} (די) מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə] (ל″ר מדרגות); (דער) ניוואָ (ל″ר: -ען).
degree holder
{בייגעוודיק:} (די\דער) דיפּלאָמירטע(ר); (די\דער) אַטעסטירטע(ר).
degree program
(די) דיפּלאָם⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) פּראָגראַם אויף אַ דיפּלאָם (ל″ר: -ען).
degree: by degrees
בהדרגהווײַז [bəhadrógə-vàyz], דרומדיק: [bə(h)adrúgə-và:s]; מדרגותווײַז [madréygəz-vàyz], דרומדיק: [madráygəz-và:s]; שטאַפּלווײַז; שטופעסווײַז.
degree: murder in the first/second/third degree
מאָרד, ערשטער (\צווייטער \דריטער) גראַד.
degree: question of degree
אַ רעלאַטיווע פראַגע; אַ רעלאַטיווער ענין [í(n)yən];
אַ פראַגע פון וויפל (\פון מער אָדער פון ווייניקער); אַ פראַגע פון דער מאָס.
degree: to some degree
אין אַ געוויסער מאָס; צום טייל;
{פראַזעס:} אויף אַזאַ אופן אָדער אַן אַנדערן [óyfm], צפונדיק: [éyfm]; ווי ני(ש)ט איז; ווי ס′זאָל ני(ש)ט זײַן.
degree: to that degree
אין יענער מאָס; אין אָט דער מאָס; אין דער דאָזיקער מאָס.
degree: to the highest (/the nth) degree
אויף וויפ(י)ל מ′קען נאָר; ווי וויפ(י)ל ס′איז נאָר מעגלעך;
{איכות:} אויפן העכסטן ניוואָ (\שטייגער); אויפן בעסטן (\שענסטן) אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
degrees celsius (centigrade)
גראַד צעלזיוס (\צענטיגראַד); („וויפל גראַד צעלזיוס איז הײַנט?“).
degrees fahrenheit
גראַד פאַרענהײַט (\פאַרענהײַט); („וויפל גראַד פאַרענהײַט איז הײַנט?“).
dehumanization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעהומאַניזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעהומאַניזאַציע;
די אַראָפּנעמונג פון יענעמס מענטשן⸗סטאַטוס; די לייקענונג פון יענעמס צלם אלוהים (\אלוקים) [tsèləm-èloykí(y)m], דרומדיק: [tsèyləm-èloykí(y)m], צפונדיק: [tsèləm-èleykí(y)m].
dehumanize
דעהומאַניזירן; מאַכן פאַר ני(ש)ט⸗קיין⸗מענטשן;
{פראַזעס:} ני(ש)ט זען (בײַ יענעם \ בײַ אַנדערע) דעם צלם אלוהים (\אלוקים) [tsèləm-èloykí(y)m], דרומדיק: [tsèyləm-èloykí(y)m], צפונדיק: [tsèləm-èleykí(y)m];
אַראָפּנעמען (\אָפּלייקענען) דעם „בצלמו“ [bətsálmoy], צפונדיק: [bətsálmey] (< בראשית א′: כ″ז).
dehumidification
(די) דעהומידיפיצירונג; (די) לופט⸗טריקענונג.
dehumidified
דעהומידיפיצירט; לופט⸗געטריקנט.
dehumidifier
(דער) דעהומידיפיצירער (ל″ר: -ס); (דער) לופט⸗טריקענער (ל″ר: -ס).
dehydrate
דעהידרירן.
dehydrated
דעהידרירט.
dehydration
{גיכער וועגן אַן איינצפאַל:} (די) דעהידרירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער {גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעהידראַציע.
de-ice
אַראָפּנעמען (\אָפּרייניקן) דעם אײַז; אָפּאײַזן.
de-icer
(דער) אַנטי⸗אײַז מיטל (ל″ר: -ען); (דער) אָפּאײַזער (ל″ר: -ס).
deification
(דאָס\דער) מאַכן פאַר אַ גאָט; (די) פאַרגעטערונג (ל″ר: -ען); (די) דעאיפיקאַציע (ל″ר: -ס).
deify
מאַכן פאַר אַ גאָט; פאַרגעטערן; דעאיפיצירן.
deign (to)
זיך דערנידעריקן און.
deindustrialization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעאינדוסטריאַליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעאינסדוסטריאַליזאַציע.
deindustrialize
דעאינדוסטריאַליזירן.
deity
(דער) גאָט (פון) (ל″ר: געטער); (די) גאָטהײַט (ל″ר: -ן); (די) דיעטעט (ל″ר: -ן); (די) גאָט⸗פיגור (ל″ר: -ן);
❊
{טאָמער ביטולדיק, עלעהיי וועגן עבודה זרה:}
אַן אָפּגאָט (ל″ר: אָפּגעטער); (דער) געץ (ל″ר: -ן); דער פאַלשער גאָט (ל″ר: פאַלשע געטער);
{לומדיש:} אַן עבודה זרה [anəvòydə-zórə], דרומדיק: [anəvòydə-zú:rə], צפונדיק: [anəvèydə-zórə].
déjà vu
(דער) דעזשאַוואו [dèzhavú].
déjà vu: I had a feeling of déjà vu
מיר איז דאָס געווען אַ (מין) דעזשאַוואו; מיר האָט (זיך) געדאַכט, אַז איך האָב דאָס שוין אַמאָל (אַלץ) געזען (\אז כ′בין שוין דאָ\דאָרטן געווען).
dejected
דערשלאָגן; פאַראומערט; געפאַלן בײַ זיך; אַנטמוטיקט; נעגאַטיוו געשטימט;
{פראַזעס:} אין אַ פאַראומערטער (\געפאַלענער) שטימונג; אין אַ שטיקל מרה שחורה [mòrəsh-khóyrə], דרומדיק: [mù:rəsh-khóyrə], צפונדיק: [mòrəsh-khéyrə].
Delaware
דעלאַווער.
delay (n.)
(די) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען);
{וועגן אַן איינצלפאַל, אויך:} (דער) אָפּלייג (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו:} (די) פאַרשלעפּעניש (ל″ר: -ן); (די) אָפּלייגעניש (ל″ר: -ן); (די) אָפּציעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} שהיות [shíyəs] (ל″ר); (דער) עיכוב לזמן [ìkəv-ləzmán].
delay (n.) (as general practice or habit)
(דאָס\דער) (אַלע ווײַלע) אָפּלייגן;
{עמאָטיוו:} (די) אָפּלייגונגס⸗פירעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן); (די) אָפּלייגעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן);
(די) אָפּלייגערײַ; (די) פאַרשלעפּערײַ; (די) אָפּציערײַ.
delay (v.)
אָפּלייגן; פאַרהאַלטן; אָפּציען; אָפּשלעפּן;
{לומדיש:} מאַכן שהיות [shíyəs]; דוחה זײַן [dóykhə-zayn], צפונדיק: [déykhə-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} מדחה זײַן [mátkhə-zayn];
{ווערטלעך:} אָפּלייגן איז נאָר גוט קעז (\ווײַן); אָפּלייגן איז ני(ש)ט אָפּזאָגן.
delay the Coming of the Messiah
דוחה זײַן דעם ביאת הגואל [dóykhə-zayn|dem-bìyəs-(h)agóyəl], דרומדיק: [dóykhə-za:n|de(y)m-bìyəs-(h)agóyəl], צפונדיק: [déykhə-zayn|dem-bìyəs-(h)agéyəl]; (′אָפּלייגן די אָנקומונג פונעם דערלייזער′);
דוחה זײַן דעם קץ [dóykhə-zayn|dem-kéts], דרומדיק: [dóykhə-za:n|de(y)m-kéts], צפונדיק: [déykhə-zayn|dem-kéts]; (′אָפּלייגן דעם ענדגילטיקן סוף פון די טעג′).
delay: be delayed
זיך פאַרהאַלטן; זיך פאַרשפּעטיקן; זיך זאַמען;
{טאָמער וועגן אַ געשעעניש, ניט וועגן אַ מענטשן, אויך:} אָפּגעלייגט ווערן [ób-gəlèygd|vèrn], דרומדיק: [úb-gəlàygd|vèyrn]; צפונדיק: [ó(b)-gəlèygd|vèrn];
{ווערטלעך:} אָפּגעלייגט איז (ני(ש)ט) אָנגעלייגט; פאַרשפּעטיקט אַ שעה, פאַרלאָרן (\פאַרלוירן) אַ יאָר [ashó], דרומדיק: [:ashú].
delay: time delay
(דער) צײַט⸗אָפּהאַלט (ל″ר: -ן); (דער) צײַט⸗אָפּשטיי (ל″ר: =ען).
delay: without delay
אָן קיין שום אָפּלייגן (\אָפּלייגונג \אָפּציאונג);
{עמאָטיוו:} אָן קיין שום אָפּלייגעכץ (\פאַרשלעפּעכץ \אָפּציעכץ);
{לומדיש:} אָן שהיות [shíyəs].
delayed reaction
(דער) אָפּגעלייגטער אָפּרוף (ל″ר: -ן); (די) אָפּגעלייגטע רעאַקציע (ל″ר: -ס).
delaying tactics
(די) אָפּלייגונגס⸗טאַקטיק; (די) אָפּלייג⸗סטראַטעגיע (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} (די) אָפּלייגערישע (\פאַרשלעפּערישע \אָפּציערישע) שטיק (ל″ר).
delectable
טעם⸗גן⸗עדנדיק [tàm-ganéydn-dik], דרומדיק: [tàm-ganáydn-dik]; מאכלדיק [máykhl-dik], דרומדיק: [má:khl-dik]; מעדנימדיק [maydánəm-dik], דרומדיק: [ma:dánəm-dik];
באמת באַטַעמט [b(ə)éməs-batámt], וואוילטַעמיק [vóyl-tàmik], צפונדיק: [véyl-tàmik]; אַַפּעטיטלעך; אפּעטיטנע.
(.delegate (n
(דער) דעלעגאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דעלעגאַטין (ל″ר: -ס);
{אזהרה: דער ל″ר „דעלעגאַטקעס“ איז בדרך כלל לגנאי (צוליב די נאַרישע וויצן אַרום „גאַטקעס“), אַזויאַרומעט אַז כדאי אויסמײַדן}.
(.delegate (v
דעלעגירן; באַפולמעכטיקן; אַקרעדיטירן;
געבן התמנות (אויף) [həsmánəs].
delegation (n.)
(די) דעלעגאַציע (ל″ר: -ס); (די) דעפּוטאַציע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} די משולחים [dəm(ə)shulókhəm], דרומדיק: [dəm(ə)shi:lúkhəm] (ל″ר).
delegation of responsibility
(די) איבערגעבונג (\אָפּגעבונג) פון (דער) אחריות (\פאַראַנטוואָרטלעכקײַט) [akhráyəs]; [farántfə(r)tləkh-kàyt];
delegitimization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעלעגיטימי(זי)רונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעלעגיטימיזאַציע;
(דאָס\דער) מאַכן פאַר ני(ש)ט⸗לעגיטים; (די) פּסלונג [páslung] (ל″ר: -ען); (די) פּסול⸗מאַכונג [pósl], דרומדיק: [pú:sl], (די) אסרונג [ásərung] (ל″ר: -ען).
delegitimize
דעלעגיטימי(זי)רן; מאַכן (\דערקלערן) פאַר ני(ש)ט⸗לעגיטים; פּסלען [páslən]; פּסול מאַכן [pósl], דרומדיק: [pu:sl]; אסרן [ásərn].
delete
אָפּמעקן; אויסמעקן; אַרויסנעמען; אָפּווישן; פאַרווישן.
Delete! (keyboard command)
(אָפּ)מעקן!; אַרויס(נעמען)!.
delete command (n.)
(די) אָפּמעק⸗קאָמאַנדע.
delete key
(דער\דאָס) אָפּמעק⸗קנעפּל (ל″ר: -עך).
deletion
(דאָס\דער) אַרויסנעמען; (דאָס\דער) אַראָפּנעמען;
(די) אָפּמעקונג (ל″ר: -ען); (די) אויסמעקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) מחיקה [məkhí(y)kə].
Delhi
{אָן אַן אַרטיקל} דעלהי.
(.deliberate (v
אַרומקלערן (צווישן זיך); באַטראַכטן (צווישן זיך); זיך אינאיינעם מיישב זײַן [məyáshəv-zayn];
{מער פאָרמעל:} פירן אַ דיסקוסיע; אָפּהאַלטן (צווישן זיך) אַ ישוב הדעת [ayìshəv-(h)adáəs];
{לומדיש:} פירן אַ שקלא וטריא [ashàkləf-táryə], מער פאָרמעל: [asháklə|vətáryə], נאָכמער פאָרמעל: [sháklo|vətáryo], דרומדיק: [:sháklu:|vətáryu].
deliberate (adj.)
{מיטן פולן רצון:}
בכיוונדיק [bəkívn-dik]; מיטאַכיוונדיק [mìta-kívn-dik]; כוונהדיק [kavónə-dik], דרומדיק: [kavú:nə-dik]; ציל⸗באַוואוסטזיניק;
{מיטן פולן וויסן:}
באַוואוסטזיניק; וויסעדיק;
{לומדיש:} ביודעין [bəyóyd(i)n], צפונדיק: [bəyéyd(i)n]; ביודעינדיק;
{מיט אַ פולער באַטראַכטונג:}
מיושבדיק [məyúshəv-dik], דרומדיק: [məyí:shəv-dik]; ישוב⸗הדעתדיק [yìshəv-(h)adá(ə)z-dik]; באַרעכנט; באַקלערט; איבערגערעכנט; איבערגעלייגט.
מיט אַ כיוון [mitakívn]; מיט כוונה [kavónə], דרומדיק: [kavú:nə]; בכוונה [bəkavónə], דרומדיק: [bəkavú:nə]; ווילנדיק; מיטן פולן ווילן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} בכיוון [bəkívm], אויך: [pkívm]; בכיוונדיק [bəkívn-dik];
{ליטעראַריש:} אומיסטן, {דיאַלעקטיש:} אומישנע;
{אַ קאַפּ שפּיציק, מיט אַן אָנוואונק אויף אַ שמץ הנאה אין דער אקעגנדיקײַט:} דווקא [dáfkə];
{טאָמער גייט די רייד וועגן אַ פאַרברעכן אָדער בפירוש אומגערעכטער טואונג און מען וויל אַרויסהייבן, אַז דאָ איז ניט געווען סתם אַ פעלער:} במזיד [b(ə)méyzid], דרומדיק: [b(ə)máyzət].
deliberately: as if deliberately (/on purpose /out of spite /by sod’s law)
מעשה שטן [màysə-sótn], דרומדיק: [mà:sə-sú:tn].
deliberations
(די) באַטראַכטונגען (ל″ר); (די) באַראָטונגען (\באַראַטונגען) (ל″ר); (די) אונטערהאַנדלונגען (ל″ר);
{לומדיש:} (די) שקלא וטריא [shàklə-ftáryə], {מער פאָרמעל:} [sháklo|vətáryo], דרומדיק: [:sháklu:|vətáryu].
delicacies (food)
(די) מעדנים [maydánəm], דרומדיק: [ma:dánəm] (ל″ר); (דער) דעליקאַטעס;
(די) מאכלדיקע מאכלים [máykhl-dikə|maykhóləm], דרומדיק: [má:khl-dikə|ma:khú:ləm] (ל″ר); (די) מטעמים [matáməm] (ל″ר).
(delicate (physically
דעליקאַט; פּעטיט; צאַרט⸗געבויט.
(delicate (human sensibilities
דעליקאַט; איידל (\איידעלע(ר)); סענסיטיוו; זײַדן (זײַדענע(ר)).
delicate matter
אַן איידעלער (\אַ דעליקאַטער) ענין [í(n)yən] (ל″ר: …ענינים [ənyónəm], דרומדיק: [ənyú:nəm]).
delicately
אויף אַ דעליקאַטן (\איידעלן) אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm]; איידעלערהייט;
{חסידיש:} דקותדיק [dákəz-dik];
{פראַזעס:} ווי בײַ אַ זײַדענעם יידן; ני(ש)ט מיט קיין בולדאָזער.
delicious
ממש געשמאַק [máməsh]; זייער באַטעמט [batámt]; מיט אַלע זיבן טַעמען [támən];
טעם גן⸗עדן [tám|ganéydn], דרומדיק: [tám|ganáydn]; (וואָס האָט \ מיט) כל הטעמים [kòl-(h)atáyməm], דרומדיק: [kòl-(h)atá:məm].
!Delicious
טעם גן⸗עדן! [tám|ganéydn], דרומדיק: [tám|ganáydn]; אַ מאכל! [amáykhl], דרומדיק: [amá:khl].
(.delight (n
אַ מחיה [am(ə)kháyə]; אַ פאַרגעניגן; אַ תענוג [atáynəg], דרומדיק: [atá:nik]; אַן הנאה [ànanóə], דרומדיק: [ànanú:ə], צפונדיק: [ànanó(y)ə].
delight (v. trans.)
(עמעצן) הנאה טאָן (\שאַפן) [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)]; (עמעצן) ברענגען הנאה (\פרייד \פריידיקײַט);
{לומדיש:} מהנה זײַן [məhánə-zayn].
(.delight in (v
זיך דערפרייען מיט; האָבן (גרויס) הנאה פון [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə]; זיך (דער)קוויקן מיט; זיך פּאַסמאַקעווען מיט;
{דיאַלעקטיש; ליטעראַריש:} זיך פּאַסמאַקעווען מיט.
delighted: I’d be delighted
מיר וואָלט זײַן אַ פאַרגעניגן (\אַ פרייד \אַ מחיה [am(ə)kháyə] \אַ כבוד [akóvəd], דרומדיק: [akúvət]).
delightful
מחיהדיק [m(ə)kháyə-dik]; תענוגדיק [táynəg-dik], דרומדיק: [tá:nig-dik]; מחיה⸗נפשותדיק [m(ə)khàyə-n(ə)fóshəz-dik], דרומדיק: [m(ə)khàyə-n(ə)fú:shəz-dik].
Delightful!
אַ מחיה! [am(ə)kháyə]; מחיה נפשות! [m(ə)khàyə-nəfóshəs], דרומדיק: [m(ə)khàyə-nəfú:shəs];
אַ תענוג ממש! [atàynəg-máməsh], דרומדיק: [atà:nək-máməsh].
delimit
אָפּגרענעצן; באַגרענעצן; אָפּצאַמען;
{לומדיש:} אַרײַנלייגן אין אַ תחום [atkhúm], דרומדיק: [atkhím]; פאַרתחומען [far-tkhúmən], דרומדיק: [far-tkhímən].
delineate
שילדערן (\באַשרײַבן) גענוי (\פּרעציז).
delineation
(די) גענויע (\פּרעציזע) שילדערונג (\באַשרײַבונג) (ל″ר: -ען).
delinquency (debt)
(די) אומבאַצאָלונג פונעם חוב [khóyv], צפונדיק: [khéyv].
delinquent (debt)
שולדיק⸗בלײַבנדיק דעם חוב (נאָכן טערמין) [khóyv], צפונדיק: [khéyv].
delinquent: juvenile delinquent
(דער) יוגנט⸗קרימינאַל (ל″ר: -ן); (דער) יונג⸗פאַרברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
delirious
צעפיבערט; פאַרפיבערט; אין פיבער⸗פאַרבלענדעניש; אין דעליריום.
delirium
(דער) דעליריום; (די) פיבער⸗פאַרבלענדעניש.
(deliver (on one’s promise
אויספירן; טאָן ווי מ′האָט גערעדט;
{לומדיש:} מקיים זײַן [məkáyəm-zayn];
{פראַזע:} זײַן אַ מדבר ומקיים [am(ə)dábər-um(ə)káyəm], דרומדיק: [am(ə)dábə(r)-im(ə)káyəm]; (′זײַן אָט אַזאַ וואָס זאָגט און פירט טאַקע אויסעט′).
deliver (to designated address)
צוטראָגן; ברענגען [bréyng(ə)n]; ברענגען צו טראָגן; ליווערן;
{נוסח אַמעריקע:} דעליווערן.
deliver a baby
אָפּנעמען אַ (\דאָס) קינד.
deliver a speech
האַלטן אַ רעדע; ריידן (\רעדן) פאַרן עולם;
{מיט וואַרעמקײַט, אויסברייטערנדיק דעם תחום פון אַ טראַדיציאָנעלער דרשה:} זאָגן (\האַלטן \געבן) אַ דרשה [adróshə], דרומדיק: [adrú:shə].
deliverance (messianic)
{בײַ יידן:} די גאולה [də-g(ə)úlə], דרומדיק: [də-g(ə)ílə];
{אוניווערסאַל:} (די) אויסלייזונג; (די) דערלייזונג.
delivery
(די) צוטראָגונג (ל″ר: -ען); (די) ליווערונג (ל″ר: -ען); (די) איבערשיקונג (ל″ר: -ען);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (די\דער) דיליווערי.
delivery man (/woman)
(דער) צוטראָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) צוטראָגערין (ל″ר: -ס); (דער) ליוועראַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) ליוועראַנטין (ל″ר: -ס).
delivery of a baby
{מצד אַן אַקושערקע, דאָקטער וכו′:}
(די) אָפּנעמונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָפּנעמען;
{וועגן דעם געבורט פונעם קינד בכלל:}
(דאָס\דער) האָבן; (די) קימפּעט.
delivery: Free delivery!
מ′שטעלט צו בחינם! [bəkhínəm]; צושטעלונג בחינם!;
בחינמדיקע ליווערונג! (\איבערשיקונג! \צושטעלונג!) [bəkhínəm-dikə];
{נוסח אַמעריקע:} דיליווערי פרײַ!.
delouse
דעלויזירן; דעלויזן; אַנטלויזן;
{טאָמער וועגן קליידער, אויך:} אויספּרודענען.
delude (v. trans.)
פאַרנאַרן; אָפּנאַרן; פאַרפירן;
{לומדיש:} טרײַבן רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs]; מרמא זײַן [mərámə-zayn].
delude oneself
זיך (אַליין) אָפּנאַרן (\פאַרנאַרן);
{פראַזע:} זיך אײַנריידן אַ קינד אין בויך;
{ווערטל:} מאַלע וואָס מ′קען זיך אײַנריידן (\אײַנרעדן).
(.Deluge (bibl
דער מבול [mábl]; נחס מבול [nóyəkhs|mábl], צפונדיק: [néyakhs|mábl].
deluge (n.)
אַ מבול [amábl].
deluge (v.)
פאַרפלייצן;
{לומדיש:} פאַרמבולען [far-máblən].
delusion
(די) פאַרבלענדעניש (ל″ר: -ן); (די) פאַלשע זעעניש (ל″ר: -ן); (די) אויסדאַכטעניש (\אויסדוכטעניש) (ל″ר: -ן); (די) דעלוזיע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (די\דאָס) אחיזת עיניים [akhì(y)zəs-eynáyəm], דרומדיק: [akhì(y)zəs-ayná:(y)əm]; {טאָמער ביז אויף משוגעת:} (דער) טירוד דעת [tèyrəd-dáəs], דרומדיק: [tàyrəd-dáəs].
delusional
פאַרבלענדעריש; אויסגעדאַכט (\אויסגעדוכט); וואָס לײַדט פון דעלוזיעס (\פאַלשע פאָרשטעלונגען).
deluxe
לוקסוסדיק; לוקסוס⸗; דעלוקסיש; דעלוקס⸗.
delve into
זיך פאַרטיפן אין; זיך אַרײַנלאָזן (אין דער טיף) אין.
demagogic
דעמאַגאָגיש.
demagogue
(דער) דעמאַגאָג (ל″ר: -ן).
demagogy
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעמאַגאָגיע [dèməgógyə];
{גיכער וועגן שטריך, טבע אָדער שיטה:} (די) דעמאַגאָגישקײַט.
(demand (n.) (resolute request or call for something
(דער) פאַרלאַנג (ל″ר: -ען); (ל″ר: -ען); (די) פאָדערונג (ל″ר: -ען);
{גיכער אין דער פּאָליטיק:} (דער) רוף (נאָך); (די) מאָנונג (ל″ר: -ען).
(.demand (n.) (econ
(די\דאָס) בעלנות [balónəs], דרומדיק: [balú:nəs]; (די) וועלעניש (ל″ר: -ן); (דער) נאָכפרעג; (די) פאָדערונג;
(.demand (v
מאָנען; פאָדערן; פאַרלאַנגען.
demand too much (/make huge demands)
{גיכער כמותדיק:} (אויס)פאָדערן (\פאַרלאַנגען) הרים וגבעות [hòrəm-ugvóəs], דרומדיק: [hù:rəm-igvú:əs] (′די בערג מיט די טאָלן′);
{גיכער איכותדיק:} פאַרלאַנגען אַן עולם ומלואו [anóyləm|umlóyoy], דרומדיק: [anóyləm|imlóyoy], צפונדיק: [anéylom|umléyey] (′אַ וועלט מיט אַלצדינג אַוואָס אין איר איז פאַראַן′).
demand: actual demand
(די) פאַקטישע (מאָס) פאָדערונג (\בעלנות) [balónəs], דרומדיק: [balú:nəs].
demand: change in demand
אַן איבערגאַנג (\בײַט \בײַטעניש) אינעם פאַרלאַנג (\אין דער פאָדערונג \אין דער בעלנות) [balónəs], דרומדיק: [balú:nəs].
demand: it’s in demand
פאַראַן דערויף אַ פאַרלאַנג (\אַ פאָדערונג \אַ וועלעניש \(גרויס) בעלנות) [balónəs], דרומדיק: [balú:nəs].
demand: make demands
קומען מיט פאָדערונגען (\פאַרלאַנגען \מאָנונגען).
demand: on demand
גלײַך אויף אַן אָרט; אויף תיכפדיקער צושטעלונג [téykəv-dikər], דרומדיק: [(táykəv-dikə(r].
demand: payable on demand
צום באַצאָלן ווען געפאָדערט.
demand: print on demand
דרוקן לויטן פאַרלאַנג (\לויט דער באַשטעלונג).
demand: supply and demand
פאַראַנקײַט און באַגערעניש; צושטעל און נאָכפרעג; געבעניש און וועלעניש.
demanding
אַ סך פאָדערנדיק; אַ סך פאַרלאַנגענדיק;
{וואָס שייך אַן אַרבעט אָדער אויפגאַבע:} שווער; וואָס פאָדערט אַ סך; וואָס קאָסט (אָפּ) געזונט;
{טאָמער אין פיזישן זין:} וואָס מוטשעט אויס(עט); וואָס מאַטערט אויס(עט).
be (too) demanding
כסדר פאָדערן אָדאָס און אָדאָס [kəséydər], דרומדיק: [(kəsáydə(r]; די גאַנצע צײַט קומען מיט פאָדערונגען (\פאַלאַנגען \מאָנונגען).
demarcate
דעמאַרקירן; אָפּמאַרקירן;
{לומדיש:} מגביל זײַן [mágbl-zayn].
demarcation
(די) דעמאַרקירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּמאַרקירונג (ל″ר: -ען).
demarcation: line of demarcation
(די) דעמאַרקירנדיקע ליניע (ל″ר: -ס); (די) ליניע פון דעמאַרקירוג.
demean
דערנידעריקן; באַליידיקן;
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′גייט ניט אין אַ פיזישן קלאַפּ:} אַ קלאַפּ דערלאַנגען (\געבן \שענקען);
(עמעצן) פּוגע בכבוד זײַן [pəgèyə-bəkóvəd-zayn], דרומדיק: [pəgàyə-bəkúvəd-za:n]; {לומדיש:} מבזה זײַן [məvázə-zayn]; מבייש זײַן [məváyəzh-zayn], דרומדיק: [məvá(:)yəzh-za:n];
{חסידיש:} משפּיל זײַן [máshp(i)l-zayn], דרומדיק: [máshp(i)l-za:n]; קלאַפּן [klápm].
demean oneself
זיך דערנידעריקן; זיך אַראָפּלאָזן (און); זיך אויסציען (און);
{פראַזעס:} זיך וואַרפן (עמעצן) צו די פיס; פאַלן אויף די קני פון; קריכן אויף אַלע פיר; {לומדיש:} פאַלן כורעים [fàln-kóyrəm], צפונדיק: [fàln-kéyrəm]; {עמפאַטיש:} פאַלן כורעים ומשתחווים [fàln-kóyrəm|uməshtákhavəm], צפונדיק: [fàln-kéyrəm|uməshtákhavəm] (פון יום⸗כיפּורדיקן דאַוונען, אַוואו מ’פאַלט אַראָפּעט אויף דער ערד, בעטנדיק בײַם אייבערשטן פאַרגעבונג).
demeaning: it’s demeaning
ס′איז דערנידעריקנדיק; ס′איז (גאָר) אַ בושה [abúshə], דרומדיק: [abí:shə]; ס′איז אַ שאַנדע;
{לומדיש:} ס′איז אַ פּחיתת הכבוד [apkhì(y)səs-hakóvəd], דרומדיק: [apkhì:səs-(h)akúvət].
dementia
(די) דעמענציע [dəmén(t)syə];
(דער) עובר⸗בטל סטאַטוס [òyvər-bótl], דרומדיק: [òyvə(r)-bú:tl], צפונדיק: [èyvər-bótl]; (די) עובר⸗בטלדיקײַט [òyvər-bótl-dəkàyt], דרומדיק: [òyvə(r)-bú:tl-dəkàyt], צפונדיק: [èyvər-bótl-dəkàyt].
demerit (n.) (mark on pupil’s record)
(דער) מינוס (ל″ר: -ן); (דער) חסרון⸗סימן [khəsórn-sìmən], דרומדיק: [khəsú:rn-sìmən] (ל″ר: חסרון⸗סימנים [khəsórn-səmònəm], דרומדיק: [khəsú:rn-səmù:nəm]).
demilitarization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעמיליטעריזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) דעמיליטעריזאַציע;
{וועגן פּראָצעס גופא:} (דאָס\דער) דעמיליטעריזירן.
demilitarize
דעמיליטעריזירן.
demilitarized
דעמיליטעריזירט.
(demise (of person
(די) פּטירה [p(ə)tíyrə]; (דער) טויט; (דאָס\דער) נפטר ווערן [níftər-vèrn], דרומדיק: [níftə(r)-vèyrn]; (דאָס\דער) שטאַרבן [shtárbm].
demise (of entity, organization, movement, idea, etc.)
(דער) אונטערגאַנג; (דאָס\דער) אונטערגיין; (די) (ענדגילטיקע) ירידה [yərí(y)də]; (דאָס\דער) קומען צו אַ סוף [asóf];
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז מ′רעדט מעטאַפאָריש; במילא עמאָטיוו:} (די) אַוועקשטאַרבונג; (די) אָפּשטאַרבונג.
demo (n.)
(אַ\דער) דעמאָ (ל″ר: -ס); (דער) דעמאָ⸗מאָדעל (ל″ר: -ן); (דער) מוסטער (ל″ר: -ן).
demo (adj.)
דעמאָ⸗; מוסטער⸗.
demo tape
(די) דעמאָ⸗טאַשמע (ל″ר: -ס).
demo: in demo mode
אין מאָדוס דעמאָ; אַלץ דעמאָ; אויף דעמאָ.
demobilization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעמאָביליזירונג (ל″ר: -ען); {וועגן פּראָצעס:} (דאָס\דער) דעמאָביליזירן זיך;
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעמאביליזאַציע.
demobilize
דעמאָביליזירן.
demobilize: be demobilized
דעמאָביליזירט ווערן.
democracy
(די) דעמאָקראַטיע [dèmokrátyə], (די) דעמאָקראַטישקײַט.
democrat; Democrat
(דער) דעמאָקראַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך:) (די) דעמאָקראַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דעמאָקראַטקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעמאָקראַטישע(ר);
{הערה: אין מערסטע פאַלן איז שוין קלאָר פונעם קאָנטעקסט, אַוואו ס′גייט די רייד וועגן דער (אַמעריקאַנער) דעמאָקראַטישער פּאַרטיי, ניט וועגן טעאָריעס פון דעמאָקראַטישקײַט. אַוואו ס′ווילט זיך, קען מען פּשוט מפרט זײַן אויף פאַרשיידענע אופנים, בתוכם: „זי (\ער) איז פון (\מיט) די דעמאָקראַטן“; „זי (\ער) האַלט מיט דער דעמאָקראַטישער פּאַרטיי“, וכדומה}.
democratic
דעמאָקראַטיש.
Democratic Party
(די) דעמאָקראַטישע פּאַרטיי; די דעמאָקראַטן (ל″ר).
democratically
דעמאָקראַטיש; אויף אַ (\אויפן) דעמאָקראַטישן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm]; אינעם גײַסט פון (\לויט די נאָרמעס פון) דעמאָקראַטיע (\פון דעמאָקראַטישקײַט).
Democrats (supporters of the Democratic party)
די דעמאָקראַטן (ל″ר); די אָנהענגער (\נאָכפאָלגער \(אונטער)שטיצער \חסידים) פון דער דעמאָקראַטישער פּאַרטיי [kh(a)sí(y)dəm].
democratization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעמאָקראַטיזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעמאָקראַטיזאַציע.
democratize
דעמאָקראַטיזירן.
demographer
(דער) דעמאָגראַף (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דעמאָגראַפין (ל″ר: -ס).
demographic
דעמאָגראַפיש.
demographics
(די) דעמאָגראַפיק.
demography
(די) דעמאָגראַפיע.
demolish
{ועגן אַ בנין:} אַראָפּנעמען; דעמאָלירן; אײַנוואַרפן;
{עמאָטיוו:} חרוב מאַכן [khórəv], דרומדיק: [khu:rəf]; {לומדיש:} מחריב זײַן [mákhrəv];
{הערה: „חרוב מאַכן“ און „מחריב זײַן“ נוצט מען מיט אַגרעסיווקײַט, מיט אַ מאָס רוגזא: אָדער די אַגרעסיווקײַט פון די חרוב⸗מאַכער (אַשטייגער אין אַ מלחמה), אָדער פון דעם וואָס רעדט אָדער שרײַבט לגבי דער דעמאָלירונג („אוי, אַ חוצפּה, זיי האָבן חרוב געמאַכט די שטוב וואו איך בין געבאָרן געוואָרן“). טשיקאַווע, דער אוראַלטער טערמין, „מאַכן אַ תל“ האָט אויף יידיש אָנגעוואָרן דעם זין פון איבערלאָזן אַ תל (אַ בערגל בראָכוואַרג) פון אַ שטאָט אָדער געבײַ, און הייסן קען עס אויף יידיש נאָר הייסן: אַוואָס⸗ניט⸗איז „פּטרן אינגאַנצן“, „דורכאויס קאַליע מאַכן“, ד.ה. — מאַכן אַ תל}.
demolition
(די) דעמאָלירונג (ל″ר: -ען); (די) אַראָפּנעמונג (ל″ר: -ן); (די) אײַנוואַרפונג (ל″ר: -ען); (די) צענעמונג (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו:} (די) חרוב⸗מאַכונג [khórəv-màkhung], דרומדיק: [khú:rəf-màkhink] (ל″ר: -ען); (די) פאַרחרובונג [far-khórəvung], דרומדיק: [far-khú:rəvink];
{הערה: זע די הערה בײַם פריערדיקן סימן}.
demolition order
(דער) דעמאָלירונגס⸗באַפעל (ל″ר: -ן); (דער) אײַנוואַרפונגס⸗באַפעל (ל″ר: -ן);
demon
אַ ני(ש)ט⸗גוטער; אַ שרעטל (ל″ר: -עך); אַ דעמאָן (ל″ר: -עס); אַ לאַפּיטוט (ל″ר: -ן); אַ מזיק [amázək] (ל″ר: מזיקים [mazí(y)kəm]);
אַ שד [ashéd] (ל″ר: שדים [shéydəm], דרומדיק: [sháydəm]); אַ ש.ד. [ashíyn|dáləd], ל″נ: אַ שדיכע [ashédəkhə] (ל″ר: -ס); אַ לץ [aléts] (ל″ר: ליצנים [leytsónəm], דרומדיק: [laytsu:nəm]);
{לשון שמירה (חלילה אויף ניט אַרויסרופן, ניט⸗ווילנדיקערהייט, די שדים):} די יעניקע (ל″ר); די יענעדיקע (ל″ר); {לס″נ:} (די) גוטע לײַט; די רעכטע לײַט;
{הערה: אויך בײַ ניט⸗גלייביקע דערײַן, איז די דעמאָנאָלאָגיע אויף יידיש לעבן געבליבן אין דער אידיאָמאַטיק פון טאָגטעגלעכן לשון (למשל: „שוין ווײַטער האָבן די נישט⸗גוטע אַ תל געמאַכט פונעם פּראָיעקט מײַנעם!“), איז איינמאָל אַוועק. והשנית: די פאַרשיידענע שדים, שרעטלעך, און שדימלעך למיניהם שטייען ווײַט ניט אויף דער מדרגה פון די „גדולים“: דער שטן, דער טײַוול, לילית און נאָך. ואחרון אחרון, מײַדט מען אויסעט אָנצורופן די נישט⸗גוטע אַפילו אין דער סיסטעם יידישער נומעראַציע. אַזויאַרומעט, מאַכט ש″ — 303. נאָר וואָדען, אויף 304 איז מען זיך נוהג שרײַבן ניט אַנדערש: ד″ש (וואָס האָט דעם זעלביקן נומערישן ווערט — 304; זע בײַם סימן numerology).
demonetize
דעמאָנעטיזירן.
demonic
דעמאָניש; טײַוולאָניש; טײַוולאָנימדיק; שדימדיק [shéydəm-dik], דרומדיק: [sháydəm-dik].
demonize
דעמאָניזירן; טײַוולאָניזירן.
demonology
(די) דעמאָנאָלאָגיע; טײַוולאָנאָלאָגיע.
demonstrable
וואָס לאָזט זיך (\וואָס מ′קען) אויפווײַזן (\דערווײַזן \באַווײַזן);
באַשײַמפּערלעך דערווײַזע(וו)דיק (\באַווײַז(ע)וודיק).
demonstrably
ווי מ′קען באַשײַמפּערלעך אויפווײַזן (\דערווײַזן \באַווײַזן);
דערווײַזע(וו)דיק; באַווײַז(ע)וודיק.
(demonstrate (show
באַווײַזן; ווײַזן; אויסשטעלן; {חסידיש, אויך:} צײַגן;
{וועגן זיך:} אַרויסווײַזן.
(demonstrate (go on a demonstration
דעמאָנסטרירן; גיין אויף (\אָנטיילנעמען אין) אַ דעמאָנסטראַציע.
demonstration (act of showing or presenting)
(דאָס\דער) באַווײַזן; (דאָס\דער) ווײַזן; (דאָס\דער) אויסשטעלן; {חסידיש, אויך:} (דאָס) צײַגן;
{וועגן זיך:} (דאָס\דער) אַרויסווײַזן.
(demonstration (public gathering/protest
(די) דעמאָנסטראַציע; (די) מאַניפעסטאַציע;
{אין מזרח אויך:} (דער) מיטינג.
demonstrative
דעמאָנסטראַטיוו.
demonstrative pronoun
(דער) דעמאָנסטראַטיווער פּראָנאָם (ל″ר: -ען); (דער) אָנווײַז⸗פּראָנאָם (ל″ר: -ען); (דער) אָנווײַזישער פּראָנאָם (ל″ר: -ען).
demonstrator (participant in a demonstration or protest)
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעמאָנסטרירנדיקע(ר); (די\דער) אָנטיילנעמעדיקע(ר) אין דער (\אַ) דעמאָנסטראַציע;
(דער) דעמאָנסטראַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דעמאָנסטראַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דעמאָנסטראַנטקע (ל″ר: -ס); (דער) אָנטיילנעמער אין דער (\אַ) דעמאָנסטראַציע, ל″ר: (די) אָנטיילנעמערין (ל″ר: -ס).
demoralization
(די) דעמאָראַליזירונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּמוטיקונג (ל″ר: -ען); (די) אַנטמוטיקונג (ל″ר: -ען).
demoralize
דעמאָראַליזירן; אָפּמוטיקן; אַנטמוטיקן;
{חסידיש:} צעקלאַפּן;
{פראַזע:} אָפּהאַקן די פליגל (אויך: …פליגלען).
demote
דעמאָטירן; פאַרקלענערן דעם סטאַזש (\דעם גראַד \די פּאָזיציע \די אַרבעטס⸗מדרגה) (בײַ דער אַרבעט) [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
demotion
(די) דעמאָטירונג (ל″ר: -ען); (די) סטאַזש⸗פאַרקלענערונג; (די) גראַד⸗פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרקלענערונג פונעם אַרבעטס⸗סטאַטוס.
demure
אײַנגעהאַלטן⸗באַשיידן; שטיל⸗צוריקגעהאַלטן; אומשרײַעדיק⸗רואיק.
demystify
דעמיסטיפיצירן; אַרויפברענגען אויפן אויבנאויף; מאַכן פאַר אויס סוד און קלאָר באַווײַזן [sód].
den (room in a home)
(דער) דען (ל″ר: -ען, אויך: -ס).
den (lair)
(די) נאָרע (ל″ר: -ס); (די) קאַנורע (ל″ר: -ס).
den of iniquity
(אַ\דער) מושב לצים [mòyshəv-léytsəm], דרומדיק: [mòyshəf-láytsəm], צפונדיק: [mèyshəv-léytsəm];
{הערה: „אַ מושב לצים“, דעם יידן פון אַ גאַנץ יאָר וואוילבאַקאַנט פון סאַמע ערשטן פּסוק אין תהלים, איז אין יידישן באַוואוסטזײַן פאַרבליבן אַן אויסדרוק וואָס ווײַזט אָנעט ניט סתם אויף טרײַבן ליצנות, נאָר וואָדען, אויף אַ כאָפּטע רשעים ממש}.
den of thieves
{אַלץ פּאַראַלעלן אויף „מושב לצים“; זע אין פריערדיקן סימן:} (אַ\דער) מושב גנבים [mòyshəv-ganóvəm], דרומדיק: [mòyshəv-ganúvəm], צפונדיק: [mèyshəv-ganóvəm]; (אַ\דער) מושב גזלנים [mòyshəv-gazlónəm], דרומדיק: [mòyshəv-gazlú:nəm], צפונדיק: [mèyshəv-gazlónəm].
denationalization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דענאַציאָנאַליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דענאַציאָנאַליזאַציע.
denationalize
דענאַציאָנאַליזירן.
denial
(די) אָפּלייקענונג [óp-lèykənung], דרומדיק: [úp-làykənink] (ל″ר: -ען); (די) פאַרלייקענונג [far-léykənung], דרומדיק: [far-láykənink] (ל″ר: -ען); (די) אָפּוואַרפונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (די) הכחשה [h)ak-khóshə)], דרומדיק: [h)ak-khú:shə)];
{אַלץ פּראָצעס:}
(דאָס\דער) (אָפּ)לייקענען; (דאָס\דער) פאַרלייקענען;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מכחיש זײַן [mákkhəzh-zayn].
denial: be in denial
זײַן אין פאַרלייקענונג; זײַן אין אַ לייקענונגס⸗מאָדוס;
{לומדיש:} זײַן (\געפינען זיך) בכף הכחשה [bəkàf-(h)ak-khóshə], דרומדיק: [bəkàf-(h)ak-khú:shə].
denial: state of denial
(דער) אָפּלייקן⸗סטאַטוס; (דער) צושטאַנד פון אָפּלייקענונג;
{לומדיש:} אַ מעמד הכחשה [amàyməd-(h)ak-khóshə], דרומדיק: [amà:mət-(h)ak-khú:shə].
denier
{פון אַ היסטאָרישן צי אַ וויסנשאַפטלעכן פאַקט, אַשטייגער וועגן חורבן אָדער קלימאַטן⸗בײַט:} (אַ\דער) (אָפּ)לייקענער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) לייקענערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (אַ\דער) מכחיש [mák-khəsh] (ל″ר: מכחישים [mak-khí(y)shəm]).
denigrate
(עמעצן) צו קליינגעלט (\צו גאָרני(ש)ט מיט ני(ש)ט) מאַכן; (עמעצן) אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; דעניגרירן;
מבזה זײַן [məvázə-zayn];
denim (n.)
(דער) דענים; (די) דענים⸗וואַרע; (דער) דענים⸗שטאָף.
denim (adj.)
דענימדיק; דענים⸗; פון דענים⸗וואַרע; פון דענים⸗שטאָף.
Denmark
{אָן אַן אַרטיקל} דענמאַרק (ל″ז);
{דיאַלעקטיש און אין ספּעציעלע סטיליסטישע אומשטענדן:} דענעמאַרק.
denomination (foreign currency)
(די) דענאָמינאַציע;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) וואַלוטע.
denomination (religion)
(די) רעליגיע (ל″ר: ø); (די) רעליגיעזע דענאָמינירונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנפעסיאָנעלע (\גלויבנס⸗) גרופּע (ל″ר: -ס);
{לומדיש און שטאַרק איידל:} (די) נאמנה [ne(ə)mónə], דרומדיק: [ne(ə)mú:nə] (ל″ר: נאמנות).
denominator: common denominator
(דער) בשותפדיקער טײַטער (דענאַמינאַטאָר) [bəshútəv-dikər], דרומדיק: [(bəshítəv-dikə(r] (ל″ר: -ס);
{פיגוראַטיוו:}
(דער) בשותפותדיקער (\בײַנאַנדיקער \{חסידיש, אויך:} געמיינזאַמער) שטריך (\פאַקטאָר \עלעמענט);
{לומדיש:} דער צד השווה שבהן [tsàd-hashóvə|shebóhen], דרומדיק: [tsàd-hashúvə|shebú:hen].
denote
באַדײַטן; באַטײַטן; הייסן; אָנווײַזן;
{פראַזעס:} איז דער טײַטש; קומט עס זאָגן (\געבן צו וויסן).
dénouement
(דער) סוף⸗כל⸗סוף [sòfkl-sóf]; (דער) ענגדילטיקער אויסלאָז (ל″ר: -ן);
{לומדיש; צומאָל מיט גוטמוטיער איראָניע:} (דער) כלו כל הקצין [kòlu|kol-(h)akítsn], דרומדיק: [kùli:|kol-(h)akítsn].
denounce (condemn)
אַראָפּרײַסן (ל″ע: אַראָפּגעריסן); שטורעמען (אַקעגן); דונערן (אַקעגן); אַרויסטרעטן (אַ)קעגן; אַטאַקירן; אָנפאַלן; באַפאַלן; דענאָנצירן;
{חסידיש, אויך:} טאַדלען.
denounce (betray to authorities)
פאַרמסרן [farmásərn]; מסרן [másərn]; טרײַבן מסירות [məsíyrəs]; פאַרראַטן;
אָנמסרן [ónmàsərn], דרומדיק: [ú:nmàsərn] <+דירעקטער אָביעקט> אָדער: אויף <+דאַטיוו>;
{סלענגיש:} (אָנ)סליחענען (אויך: (אָנ)סליכענען) [slí(y)khənən];
{לומדיש:} מלשין זײַן (אויף) [málsh(ə)n-zayn]; {טאָמער דווקא צו דער מלוכה ממש:} מוסר למלכות זײַן [mòysər-ləmálkhəz-zayn], צפונדיק: [mèysər-ləmálkhəz-zayn].
denouncer (person who denounces others to the authorities)
(דער) מסור [mósər], דרומדיק: [(mú:sə(r] (ל″ר: מוסרים [mósrəm]), ל″נ (אויך): מסורטע [mósər-tə], דרומדיק: [mú:sə(r)-tə] (ל″ר: -ס); (דער) מסירהניק [məsíyrə-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) מסירהניצע [məsíyrə-nitsə] (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) פאַררעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{כלומרשט לומדיש, לינדערנדיק די גרויס⸗עמאָטיווקײַט פון „מסור“:} (דער) בעל⸗מסירה [bàl-məsíyrə] (ל″ר: -ס); {מיט מער ביטול} (די) בעלי⸗מסירה [bàlə-məsíyrə]).
dense
קאָמפּאַקט; געדיכט.
density
(די) קאָמפּאַקטקײַט; (די) געדיכטקײַט.
dent (n.)
(דער) אײַנשניט (ל″ר: -ן).
dent: make a dent (have some initial small effect)
מאַכן (\באַווײַזן) אַן ערשטן שריט (\טראָט); האָבן כאָטש אַן ערשטע (קליינע) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə]; זיך נעמען אויף אַ וועג.
dental
צאָן⸗; ציינער⸗; דענטאַל⸗.
dental (ling.)
דענטאַל.
dental care
(די) דענטיסטישע פאַרזאָרגונג; (די) דענטיסטישע אַכטונג⸗געבונג.
dental clinic
(די\דער) ציינער⸗קליניק (ל″ר: -עס); (די\דער) צאָן⸗קליניק (ל″ר: -עס); (די\דער) דענטיסטישע קליניק (ל″ר: -עס).
dental floss
(דער) צאָן⸗פאָדעם (ל″ר: ⸗פעדעם).
dental hygienist
(דער) (דענטאַלער) היגיעניסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) (דענטאַלע) היגיעניסטין (ל″ר: -ן).
dental implant
(דער) צאָן⸗פלאַנץ (ל″ר: -ן); (דער) דענטאַלער אײַנפלאַנץ (ל″ר: -ן).
dental school
(די) דענטיסטן⸗שול (ל″ר: -ן);
{אין אַן אוניווערסיטעט:} (דער) דענטיסטישער פאַקולטעט (ל″ר: -ן).
dental technician
(דער) צאָן⸗טעכניקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) צאָן⸗טעכניקערין (ל″ר: -ס).
dentist
(דער) צאָנדאָקטער (ל″ר: ⸗דאָקטוירים [doktóyrəm], צפונדיק: [doktéyrəm]), ל″נ: (די) צאָנדאָקטערקע (\צאָנדאָקטערשע) (ל″ר: -ס);
(דער) דענטיסט [den-tíst] (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) דענטיסטקטע (ל″ר: -ס).
dentistry
(די) צאָנדאָקטערײַ.
dentures
(די) געמאַכטע ציינער (\ציין) (ל″ר); (די) דענטורן (ל″ר); (דער) ציין⸗פּראָטעז (ל″ר: -ן); (דאָס\דער\די) געביס (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו:} (די) פאַלשע ציינער (\ציין) (ל″ר).
denunciation (condemnation)
(די) אַראָפּרײַסונג (ל″ר: -ען); (די) אַרויסטטרעטונג (אַ)קעגן; (די) אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) אָנפאַל (ל″ר: -ן); (דער) באַפאַל (ל″ר: -ן); (די) דענאָנצירונג (ל″ר: -ען).
{חסידיש, אויך:} (די) טאַדלונג (ל″ר: -ען).
denunciation (betrayal of others to authorities)
(די) פאַרמסרונג [farmásərung]; (דאָס\דער) מסרן [másərn]; (דאָס\דער) טרײַבן מסירות [məsíyrəs];
(די) פאַרראַטונג (\דענאָנצירונג) צו דער מאַכט;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מוסר למלכות זײַן [mòysər-ləmálkhəz-zayn], צפונדיק: [mèysər-ləmálkhəz-zayn].
deny (challenge veracity)
לייקענען; {פאַרשטאַרקט און מער ספּעציפיש:} אָפּלייקענען, פאַרלייקענען;
{לומדיש:} מכחיש זײַן [mák-khəzh-zayn]; קומען מיט אַן הכחשה [h)ak-khóshə)], דרומדיק: [h)ak-khú:shə)];
{פראַזע:} לייקענען שטיין און ביין.
deny (refuse permission, request or application)
אָפּזאָגן; אָפּוואַרפן (ל″ע: אָפּגעוואָרפן); אַנטזאַגן; צוריקווײַזן (ל″ע: צוריקגעוויזן).
deny access
ני(ש)ט צולאָזן (\אַרײַנלאָזן); אָפּזאָגן דעם אַרײַנגאַנג.
deodorant
(דער) דעאָדאָראַנט (ל″ר); {אומפאָרמעל:} (די) שוויץ⸗שמירעכץ (ל″ר: -ער; אויך: -ן).
depart
אַוועק („אַז מיר האָבן זיי געזאָגט אַז מיר וועלן אַוועק, זײַנען זיי גלײַך אויף אַן אָרט אַוועק“);
{דווקא צופוס:}
אַוועקגיין [avé(g)-gèyn], דרומדיק: [avé(g)-gàyn] (ל″ע: אַוועקגעגאַנגען; דרומדיק דיאַלעקטיש אויך: אַוועקגעגאַן);
{דווקא מיט אַ מאַשין, באַן אָדער אַן אַנדער לאַנד⸗טראַנספּאָרט:}
אַוועקפאָרן;
{דווקא מיט אַן עראָפּלאַן אָדער העליקאָפּטער:}
אַוועקפליען (ל″ע: אַוועקגעפלויגן; דרומדיק דיאַלעקטיש אויך: אַוועקגעפליען);
{הערה: אָדאָרטן אַוואו מ′באַטאָנט צי אויף נאָענט צי אויף ווײַט (איידער דעם מין באַוועגונג), קען מען אויך קאָנטראַסטירן „אַוועקגיין“ (ערגעצוואו נאָענט) כנגד „אַוועקפאָרן“ (ערגעצוואו ווײַטער און במילא ניט צופוס}.
departed (deceased party)
{בייגעוודיק:} (די\דער) נפטר⸗געוואָרענע(ר) [níftər]; (די\דער) פאַרשטאָרבענע(ר); (די\דער) אַוועקעגאַנגענע(ר);
דער נפטר [níftər] (ל″ר: נפטרים [niftórəm], דרומדיק: [niftú:rəm]), ל″נ {לומדיש}: (די) נפטרת [niftérəs], דרומדיק: [niftéyrəs] (ל″ר: די נפטרות [niftóroys], דרומדיק: [niftúroys]), צפונדיק: [niftóreys].
department
(די) אָפּטיילונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (דער) דעפּאַרטאַמענט (ל″ר: -ן); (דער) ביוראָ (ל″ר: -ען);
{אין ענגלישע ריידנדיקע לענדער און בײַם אָנרופן ספּעציפישע אינסטיטוציעס אין ענגליש ריידנדיקע לעדנער:} (דער) דעפּאַרטמענט (ל″ר: ן; אויך: -ס).
department store
(די) אוניווערסאַל⸗קראָם (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) דעפּאַרטמענט⸗סטאָר (ל″ר: -ס);
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) אוניווערמאַג (ל″ר: -ן).
departure
(דער) אָפּפאָר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַוועקפאָרן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אָפּשייד (ל″ר: -ן);
{טאָמער דווקא צופוס:}
(דאָס\דער) אַוועקגיין;
{טאָמער דווקא מיט אַן עראָפּלאַן:}
(דער) אָפּפלי (ל″ר: -ען).
departure lounge
(דער) אָפּפלי⸗זאַל (ל″ר: -ן).
(depend on (rely on
זיך פאַרלאָזן אויף; זיך שטיצן אויף; זיך אָנלענען אויף;
{לומדיש:} זיך סומך זײַן אויף [sóyməgh-zayn], צפונדיק: [séyməgh-zayn].
(depend on (be conditional upon
זײַן אָפּהענגיק אין (\פון\ אָן); אָפּהענגען אין (\פון \אָן); זיך ווענדן אין (\פון\ אָן); זײַן געווענדט אין (\פון\ אָן).
dependability
(די) פאַרלאָזלעכקײַט; (די) מעכלעכקײַט זיך פאַרלאָזן אַפדערויף; (די) גלייבווערדיקײַט;
{לומדיש:} אַ יכולת זיך סומך זײַן דערויף [sóyməgh-zayn], צפונדיק: [séyməgh-zayn].
dependable
{פראַזע:} מ′קען זיך אויף דעם פאַרלאָזן; {לומדיש:} מ′קען זיך אויף דעם (\דערויף) סומך זײַן [sóyməgh-zayn], צפונדיק: [séyməgh-zayn];
פאַרלאָזלעך; סאָלידנע; גלייבווערדיק; געטרויווערדיק;
{לומדיש:} בר⸗סמכאדיק [barsámkhə-dik].
(.dependent (n
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָפּהענגיקע(ר) [(óp-hèyngikə(r], דרומדיק: [(úp-(h)èyngikə(r];
דער (\די) אויף קעסט (ל″ר: אָטאָ די אויף קעסט);
{עמאָטיוו; צומאָל ביטולדיק:} (דער) קעסטניק (ל″ר: עס), ל″נ: (די) קעסטניצע (ל″ר: -ס);
(דער) אָפּהענגיקער בן בית [bèn-báyəs] (ל″ר: אָפּהענגיקע בני בית [bnèy-báyəs], דרומדיק: [bnày-bá:(y)əs]).
dependent clause
(דער) בײַזאַץ (ל″ר: -ן); (די) אָפּהענגיקע פראַזע (ל″ר: -ס).
dependent on
אָפּהענגיק אָן (\פון\ אין); זיך אָפּהענגען אָן (\פון \אין); זיך ווענדן אָן (\אין); געווענדט אָן (\אין).
depends: It (all) depends! (can differ in different circumstances)
ס′ווענדט זיך אין וואָס ס′גייט!; ס′קען זײַן אַזוי און ס′קען זײַן אַזוי!; ווי אַמאָל!;
{וועגן דעם אַוואָס בײַ מענטשן:} ווי בײַ וועמען; ווי ווער;
{ווערטל:} ס′ווענדט זיך וואו דער חמור שטייט [khámər];
{הערה: אויף אַראַמיש קען „חֲמַר“ הייסן סײַ ′ווײַן′, סײַ ′אַן אייזל′; אויף יידיש איז דער אַרויסרייד האָמאָפאָניש מיטן העברעאיש שטאַמיקן „חֲמוֹר“ ′אַן אייזל′ (באַנוצט למשל אין „חמור⸗אייזל“, טײַטש: ′אַ נאַר′). איז דער זין פונעם ווערטל „ס′ווענדט זיך וואו דער חמור שטייט“ אַן אָנווײַז דערויף אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז קען האָבן גאָר אַן אַנדער באַדײַט געווענדט אינעם קאָנטעקסט, אַזויאַרומעט, אַז ס′איז נאָענט צום מאָדערנעם זאָג „קאָנטעקסט, קאָנטעקסוט, קאָנטעקסט“. דערצו קען באַנוצט ווערן פאַר⸗זיך דער פאָלקלאָרישער ענטפער אויפדערויף, „אויב אין שטאַל איז דאָס אַן אייזל, אויב אין קעלער איז דאָס ווײַן“ אַלץ אָנווײַז אויף דער צומאָליקער צענטראַלקײַט פונעם קאָנטעקסט}.
depict
שילדערן; באַשרײַבן (ל″ע: באַשריבן); אויסמאָלן;
{ליטעראַריש, בײַם רוב אַרכעאיש:} אָפּמשלען [óp-mòshlən], דרומדיק: [úp-mùshlən].
depiction
(די) שילדערונג (ל″ר: -ען); (די) באַשרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) אויסמאָלונג (ל″ר: -ען);
{ליטעראַריש, בײַם רוב אַרכעאיש:} אָפּמשלונג [óp-mòshlung], דרומדיק: [úp-mùshlink] (ל″ר: -ען).
deplorable
נידערטרעכטיק; אָפּשטויסנדיק; פאַראַכטלעך; פאַראַכטעוודיק; מיאוס⸗נפשדיק [mìyəs-néfəzh-dik], דרומדיק: [mìyəs-néyfəzh-dik];
{עמאָטיוו, בײַ טייל אומאיידל:} פּאַסקודנע; פּאַסקודנעוואַטע; פּאַסקודסטוועדיק; פּאַרכעוואַטע.
deplete
אויסשעפּן; אויסנוצן (וואָסאַמאָל מער).
depletion
(די) אויסשעפּונג (ל″ר: -ען); (די) (וואָסאַמאָל⸗מעריקע) אויסנוצונג (ל″ר: -ען);
deplore
שטאַרק פײַנט האָבן; האַלטן פאַר נידערטרעכטיק; האַלטן פאַר גאָר שלעכט;
{ליטעראַריש:} פאַראַכטן;
{פראַזע:} האַלטן פאַר אונטער דער ווערדע.
deploy
צושטעלן; צום אָרט צושיקן; סטאַציאָנירן; פונאַנדערשטעלן די פאַראַנענע רעסורן (\סאָלדאַטן \מענטשן \גרופּעס וכו′).
deployment
(די) צושטעלונג (ל″ר: -ען); (די) צושיקונג צום אָרט (ל″ר: -ען); (די) סטאַציאָנירונג (ל″ר: -ען).
depopulate
פאַרווייניקערן (\פאַרקלענערן) די באַפעלקערונג (\די צאָל אײַנוואוינער); דע⸗באַפעלקערן.
depopulation
(די) פאַרווייניקערונג פון דער באַפעלקערונג (\פון די אײַנוואוינער); (די) דע⸗באַפעלקערונג (ל″ר: -ען);
{טאָמער מער עקסטרעם:} (די) אויסליידיקונג (\באַזײַטיקונג) פון דער באַפעלקערונג (\פון די אײַנוואוינער).
deport
דעפּאָרטירן; אַרויסשיקן (פון לאַנד);
{דער עיקר בנוגע די סטאַליניסטישע דעפּאָרטאַציעס:} פאַרשיקן (אין סיביר, וכו′) (ל″ר: -ען);
{דער עיקר בנוגע די דעפּאָרטאַציעס דורכגעפירטע דורך די נאַציס אין דער היטלער תקופה, אָפטמאָל אַ דעק⸗וואָרט פאַר מאַסן⸗מאָרד:} שיקן אויף „אויסזידלונג“.
deportation
(די) דעפּאָרטירונג (ל″ר: -ען); (די) דעפּאָרטאַציע (ל″ר: -ס); (די) אַרויסשיקונג (ל″ר: -ען);
{דער עיקר בנוגע די סטאַליניסטישע דעפּאָרטאַציעס:} (די) פאַרשיקונג (ל″ר: -ען);
{דער עיקר בנוגע די דעפּאָרטאַציעס דורכגעפירטע דורך די נאַציס אין דער היטלער תקופה, אָפטמאָל אַ דעק⸗וואָרט פאַר מאַסן⸗מאָרד:} (די) „אויסזידלונג“ (ל″ר: -ען).
deportee
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעפּאָרטירטע(ר); (די\דער) אַרויסגעשיקטע(ר); (די\דער) פאַרשיקטע(ר);
(דער) דעפּאָרטאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דעפּאָרטאַנטין (ל″ר: -ס).
deportment
(די) (פּערזענלעכע) האַלטונג; (דער) (פּערזענלעכער) גאַנג; די מאַנירן (ל″ר).
(depose (overthrow
אַראָפּנעמען (\אַראָפּוואַרפן) פון דער מאַכט; באַזײַטיקן;
{אַרכעאיש בײַם רוב:} אַראָפּזעצן;
{שטאַרק לומדיש:} מעביר זײַן [máyvər-zayn], דרומדיק: [má:və(r)-za:n].
(.depose (a witness) (jurid
פאַרהערן; נעמען אויף עדות זאָגן [aféydəz-zògn], דרומדיק: [ofáydəz-zùgn]; אויספרעגן אויף אַ דעפּאָזירונג.
be deposed (as witness)
פאַרהערט ווערן אַלץ עדות [éydəs], דרומדיק: [áydəs]; אויסגעפרעגט ווערן אויף אַ דעפּאָזירונג.
(.deposit (n
(דער) אַדערויף [àdərúf], דרומדיק: [àdəróf], טייל ד″מ: [adəríf] (ל″ר: -ן); אויך: אַדרוף; אַדרויף; נאַדרויף; נאַדערויף;
{דאָס\די) האַנטגעלט; (דער) דעפּאָזיט;
{הערה: טייל דיפערענצירן (דער עיקר אַז ס′גייט אין קויפן אַ וואוינונג אָדער אַנדערע נכסי דלא ניידי \ זאַכן וואָס מ′קען ניט אַרומטראָגן) צווישן דער קלענערער סומע וואָס מ′גיט גלײַך (במזומן אַלץ האַנט⸗געלט), און דער קענטיקער סומע וואָס ווערט געגעבן דעם קונה דורכן באַנק (אַדערויף; דעפּאָזיט) בײַ דער מכירה; בשעת ווען ביידע שטייען זיי צומאָל אַקעגן דער ווײַט⸗גרעסטער סומע וואָס ווערט בהדרגהדיק אויסגעצאָלט דעם באַנק, דורך אַ היפּאָטעקע וכדומה. פאַרקערט בײַ קלענערע מכירות זײַנען די וואַריאַנטן מער סינאָנימיש}.
(deposit (v.) (funds
אַרײַנלייגן; מאַכן אַ דעפּאָזיט; {אַרכעאיש:} דעפּאָנירן.
(deposit (v.) (place
אַוועקלייגן; אַוועקשטעלן.
deposit slip
(דער\דאָס) דעפּאָזיט⸗צעטל (ל″ר: -עך).
depositary
(דער) בעל⸗פּקדון [bàl-pəkódn], דרומדיק: [bàl-pəkú:dn] (ל″ר: בעלי⸗פּקדונות [bàlə-pəgdóynəs], צפונדיק: [bàlə-pəgdéynəs]).
deposition (jurid.)
(די) אויספרעגונג פאַרן משפּט [míshpət]; (די) דעפּאָזירונג (ל″ר: -ען).
depositor
(דער) אײַנצאָלער (\אַרײַנלייגער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) דעפּאָזיטאָר (ל″ר: -ן).
depository (n.)
(דער) סקלאַד (ל″ר: -ן); (דער);
{אין ארץ ישראל און ווײַטער:} (דער) מחסן (\מאַכסאַן) [makhsán] (ל″ר: -עס).
depraved
פאַרדאָרבן; אויסגעלאַסן; דעגענעראַטיש; מאָראַלנלאָז; מאָראַליש⸗קרענקעדיק.
depravity
(די) פאַרדאָרבנקײַט; (די) אויסגעלאַסנקײַט; (די) דעגענעראַטישקײַט; (די) מאָראַלנלאָזיקײַט; (די) מאָראַלישע קרענקעדיקײַט.
deprecate
אַראָפּרײַסן; צו קליינגעלט (\צו גאָרני(ש)ט מיט ני(ש)ט) מאַכן; אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; דעניגרירן;
מבטל מאַכן [məvátl-màkhn].
deprecation
(די) אַראָפּרײַסונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) מאַכן צו קליינגעלט; (דאָס\דער) אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; (די) דעניגרירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) מבטל מאַכן [məvátl-màkhn].
deprecatory
מבטלדיק [məvátl-dik]; ביטולדיק [bítl-dik]; אַראָפּרײַסעריש; אַראָפּרײַסנדיק; דערניקערנדיק.
depreciate (decline in value)
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַראָפּפאַלן (ל″ע: איז אַראָפּגעפאַלן); פאַרלירן (ל″ע: פאַרלאָרן \ פאַרלוירן); אָנווערן (ל″ע: אָנגעוואָרן \ אָנגעוואוירן);
זיך דעוואַלואירן; זיך פאַרקלענערן; אײַנגעשרומפּן ווערן.
depreciation
(די) אַראָפּפאַלונג פונעם ווערט; (דער) ווערט⸗פאַל;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעוואַלואירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעוואַלואַציע (ל″ר: -ס).
depress (v. trans.) (economy)
אַראָפּדריקן (אויף דער עקאָנאָמיע).
(depressed (mood
פאַרמרה⸗שחורהט [far-mòrəsh-khóyrət], דרומדיק: [far-mùrəsh-khóyrət], צפונדיק: [far-mòrəsh-khéyrət]; אין אַ מרה שחורה [mòrəsh-khóyrə], דרומדיק: [mù:rəsh-khóyrə], צפונדיק: [mòrəsh-khéyrə];
דערשלאָגן; דעפּרימירט; אין אַ דעפּרעסיע; מעלאַנכאָליש;
{וועגן אַזאַ שטימונג, וואָס קען זיך טרעפן בײַ איטלעכן:} (זײַן) קאַלעמוטנע (אויפן האַרצן); אָנגעכמורעט; סומנע; געפאַלן (בײַ זיך); אַנטמוטיקט.
(depressed (economically
אין אַ קריזיס; פאַרקריזיסט; עקאָנאָמיש אונטערגעדריקט; עקאָנאָמיש געדריקט;
{לומדיש:} פאַרצימצומט [far-tsímtsəmt].
depressing
דעפּרימירנדיק; דעפּרעסיוו; טרויער⸗ברענגענדיק; אומעט⸗ברענגענדיק; פאַרמרה⸗שחורהדיק [far-mòrəsh-khóyrə-dik], דרומדיק: [far-mùrəsh-khóyrə-dik], צפונדיק: [far-mòrəsh-khéyrə-dik];
טרויעריק; אומעטיק;
{לומדיש:} עצבותדיק [átsfəz-dik]; באַעצבותנדיק [baátsfəsn-dik].
(depression (economic
(דער) (עקאָנאָמישער) קריזיס (ל″ר: -ן).
depression: Great Depression
{אַלץ היסטאָרישער באַגריף; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} די קריזיס⸗יאָרן (אין אַמעריקע) (ל″ר);
{אַוואו ס′פאָדערט זיך מער פּרטימדיקײַט:} די גרויסע דעפּרעסיע פון 1929 (און די ווײַטערדיקע יאָרן).
depression (illness)
(די) דעפּרעסיע; (די) דעפּרעסיע⸗מחלה [màkhlə]; (די) מרה⸗שחורה מחלה [mòrə-shkhóyrə], דרומדיק: [mù:rə-shkhóyrə], צפונדיק: [mòrə-shkhéyrə];
{לומדיש:} (די)
(די) מרה⸗שחורה [mor(ə)shkhóyrə]; (די) דעפּרעסיע [dəprésyə]; (די) דערשלאָגנקײַט; (די) מעלאַנכאָליע {בלויז בײַ אַ טייל — אין געוויסע דיאַלעקטן איז דאָס טײַטש ′אָבסעסיע′}.
deprivation
(די) דעפּריווירונג (ל″ר: -ען); (די) ני(ש)ט⸗צושטעלונג (ל″ר: -ען); (די) ני(ש)ט⸗צוטיילונג (ל″ר: -ען); (די) אומגעבעדיקײַט (ל″ר: -ן);
(די) אָפּנעמונג (ל″ר: -ען); (די) צונעמונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּהאַקונג (ל″ר: -ען).
deprivation of liberty (/freedom)
(די) צונעמונג (\אָפּנעמונג) פון פרײַהײַט.
deprivation of rights
(די) צונעמונג (\אָפּנעמונג) פון מענטשן⸗רעכט (\פון מענטשלעכע רעכט) (ל″ר).
deprivation of sleep
(די) צונעמונג (\אָפּנעמונג) פון שלאָף.
deprivation: sensory deprivation
(די) צונעמונג (\אָפּנעמונג) פון דער חושים⸗באַנוצונג (\פונעם חוש⸗באַנוץ) [khúshəm], דרומדיק: [khí:shəm]; [funəm-khúzh-banùts], דרומדיק: [finəm-khízh-banìts].
(deprive (someone of something
צונעמען (\אָפּנעמען) (בײַ עמעצן אַוואָס⸗ניט⸗איז).
(deprived (disadvantaged
באַעַוולט [ba-ávlt]; פאַראומגינציקט; מלכתחילה אומבאַזאָרגט [məlkhatkhílə].
depth (n.)
{פיזיש:}
(די) טיף, (די) טיפקײַט;
{גײַסטיק:}
(די) טיפקײַט; {לומדיש:} (די\דער) עמקות [ámkəs]; {מער לומדיש:}[ámkus];
{וועגן אַן ענין וואָס פאָדערט ממשותדיקע אינטעלעקטועלע פעאיקײַטן:}
(די) פאַרטיפונג;
{לומדיש:} (די) התעמקות [həsámkəs]; {נאָכמער לומדיש:} [həsámkus].
depth charge
(די) טיף⸗וואַסער באָמבע (ל″ר: -ס).
(.depth: in depth (adv
אין דער טיף; מיט פאַרטיפונג; מיט פאַרטיפטקײַט;
{לומדיש:} מיט התעמקות [həsámkəs]; {מער לומדיש:} [həsámkus];
{וועגן דעם פּועל יוצא:} (די) עמקות [ámkəs], {מער לומדיש:} [ámkus], דרומדיק: [ámkis].
(.depth: in-depth (adj
פאַרטיפט;
{לומדיש:} עמקותדיק [ámkəz-dik].
deputize (v. trans.)
באַשטימען אַלץ (\פאַר אַ) פאַרטרעטער (\אַ ממלא מקום) [aməmàlə-mókəm], דרומדיק: [aməmàlə-múkəm].
deputize for
זײַן פאַרטרעטער (\ממלא מקום) פאַר (\פון \אויף) [məmàlə-mókəm], דרומדיק: [məmàlə-múkəm].
deputy (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) צווייטע(ר); (די\דער) דעפּוטירנדיקע(ר); (די\דער) (שטעל)פאַרטרעטנדיקע(ר); (די\דער) וויצעדיקע(ר);
(דער) ממלא מקום [məmàlə-mókəm], דרומדיק: [məmàlə-múkəm]; (דער) צווייטער אין ראַנג; (דער) (שטעל)פאַרטרעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) סגן [zgán] (ל″ר: [zgánəm]).
deputy (adj.)
וויצע⸗; אַסיסטענט⸗; אונטער⸗;
{לומדיש:} סגן⸗ [zgán].
derail (v. trans.) (fig.)
סאַבאָטאַזשירן; קאַליע מאַכן; צענישטיקן; אַ תל מאַכן [atél]; צעפּטרן [tsəpátərn]; פירן אין באָד אַרײַן; פירן אין דר′ערד אַרײַן; פאַרוואַרפן מיט מכשולים [məkh-shóyləm], צפונדיק: [məkh-shéyləm].
derailed: get derailed (fig.)
סאַבאָטאַזשירט ווערן; צעפּטרט ווערן [tsəpátərt]; אין באָד אַרײַן געפירט; אין דר′ערד אַרײַן געפירט; פאַרוואָרפן מיט מכשולים ווערן [məkh-shóyləm], צפונדיק: [məkh-shéyləm];;
{פראַזעס:} מ′האָט דערפון אַ תל געמאַכט [atél]; מ′האָט עס אַראָפּגעפירט פון די רעלצן (\רעלסן).
derailment (of railroad)
(דער) אַראָפּפאָר (\אַראָפּפאַל) פון די רעלצן (\רעלסן); (די) דע⸗רעלצעניש (ל″ר: -ן).
deranged
{אַטריבוטיוו:} מטורפדיק [mətúrəv-dik], דרומדיק: [mətí:rəv-dik], אויך: [mətérəv-dik]; חסר⸗דעהדיק [khòsər-déyə-dik], דרומדיק: [khù:sə(r)-dáyə-dik]; צעדרייט; וואַנזיניק; צעדרומשקעט; צעשטרודלט; צעדרינדזשעט; צערודערט; צעשרויפט; מבוהלדיק [məvú(h)əl-dik], דרומדיק: [məví(:)(h)əl-dik];
{פּרעדיקאַטיוו:} זײַן מטורף; זײַן חסר דעה; זײַן אַראָפּ פון זינען; זײַן מבוהל.
derangement
(די) צערודערונג; (די) צעדרייטקײַט; (די) צעשטרודלטקײַט; (די) צעדרומשקעטקײַט;
(די) מבוהלדיקײַט [məvú(h)əl-dəkàyt], דרומדיק: [məví(:)(h)əl-dəkàyt]; (די) מטורפדיקײַט [mətúrəv-dəkàyt], דרומדיק: [mətí:rəv-dəkàyt], אויך: [mətérəv-dəkàyt].
derangement syndrome
(דער) צערודער⸗סינדראָם (ל″ר: -ען); (דער) מבוהל⸗סינדראָם [məvú(h)əl], דרומדיק: [məví(:)(h)əl] (ל″ר: -ען); (דער) צעשטרודלטקײַט⸗סינדראָם (ל″ר: -ען).
derby
(דער\די) דערבי (ל″ר: -ס).
deregulate
דערעגולירן.
deregulation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דערעגולירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דערעגולאַציע.
derelict
אָפּגעלאָזן; פאַרוואָרלאָזט; פאַרחורבהט [far-khúrvət], דרומדיק: [far-khórvət], אויך: [far-khérvət]; פאַרהפקרט [far-héfkərt].
dereliction of duty
(די) פליכט⸗פאַרנאַכלעסיקונג (ל″ר: -ען); (די) אַרבעטס⸗פאַרנאַכלעסיקונג (ל″ר: -ען).
deride
אויסלאַכן; אָפּחוזקן [óp-khòyzəkn], דרומדיק: [úp-khòyzəkn], צפונדיק: [óp-khèyzəkn]; אָפּשפּעטן;
מאַכן (עמעצן; אַוואָס⸗ניט⸗איז) צו קליינגעלט; צו גאָרני(ש)ט; צו גאָרנישניט; צו שפּאָט און צו שאַנד.
derision
(דאָס\דער) אויסלאַכן; (דאָס\דער) אָפּחוזקן [óp-khòyzəkung], דרומדיק: [úp-khòyzəkung], צפונדיק: [óp-khèyzəkung]; (דאָס\דער) אָפּשפּעטן;
(די) אויסלאַכונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּחוזקונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשפּעטונג (ל″ר: -ען).
derisive
אָפּלאַכעריש; אויסלאַכנדיק; אָפּשפּאָטנדיק; חוזקדיק [khóyzəg-dik], צפונדיק: [khéyzəg-dik]; אַראָפּרײַסעריש; אַראָפּרײַסנדיק; דערנידעריקנדיק.
derisory
{כמותדיק:}
(אַבסאָלוט) מינימאַל(יסט)יש; שיבושדיק [shíbəzh-dik]; גאָרנישדיק;
{איכותדיק:}
נאַרישעוואַטע; שטותעוואַטע [shtùsə-vátə], דרומדיק: [shtìsə-vátə]; אַבזורדיש; לעכערלעך; זינלאָז.
derivation (origin)
(דער) אָפּשטאַם; (דער) אורשפּרונג; (דער) שורש [shóyrəsh], צפונדיק: [shéyrəsh]; (דער) מקור [mókər], דרומדיק: [(múkə(r].
derivation (/deriving—process of deriving a thing from another)
(דאָס\דער) אָפּדרינגען (\אָפּלערנען) דעם אָפּשטאַם (\דעם אורשפּרונג \דעם מקור [mókər], דרומדיק: [(múkə(r] \דעם שורש [shóyrəsh], צפונדיק: [shéyrəsh]).
derivative (n.)
(דער) דעריוואַט (ל″ר: -ן); (דאָס) אַרויסקומענדיקע; (דאָס) פאָלגנדיקע.
derivative (adj.) (not truly original)
(אַרויס)וואַקסנדיק פון פריערדיקער אַרבעט (\פאָרשונג \אויפטוען וכו′); דעריוואַטיוו; סעקונדעריש; געצויגן פון (\גענומען בײַ).
derive (v. trans.)
{לאָגיק:}
אָפּדרינגען; אויסדרינגען; אַרויסדרינגען; אָפּלערנען;
{אַרויסבאַקומונג:}
(אַרויס)באַקומען; אַרויסקריגן.
derive from
אָפּשטאַמען פון; אַרויסקומען פון; רעזולטירן פון.
derive pleasure from
האָבן הנאה פון [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə]; האָבן פאַרגעניגן פון;
{טאָמער גײַסטיק, פון גוטס פון מ ע נ ט ש ן; דער עיקר מכח קינדער, קינדסקינדער, תלמידים, נאָענטע און אייגענע:}
שעפּן (\קלײַבן) נחת (פון) [nákhəs].
dermatitis
(דער) דערמאַטיט; (די) הויט⸗קרענק.
dermatologic(al)
דערמאַטאָלאָגיש.
dermatologist
(דער) דערמאַטאָלאָג (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דערמאַטאָלאָגין (ל″ר: -ס); (דער) הויט⸗דאָקטער (ל″ר: הויט⸗דאָקטוירים).
dermatology
(די) דערמאַטאָלאָגיע.
derogatory
אַראָפּרײַסנדיק; אַראָפּרײַסע(וו)דיק; באַליידיקנדיק; דערניקעריקנדיק;
{לומדיש:} זלזולדיק [zílzl-dik]; מזלזלדיק [məzálzl-dik]; לגנאיעדיק [ləgnáy-ədik]; מבטלדיק [məvátl-dik]; מבזהדיק [məvázə-dik].
desalinate
דעסאַלינירן; דעזאַלציפיצירן.
desalination
(די) דעסאַלינירונג; (די) דעזאַלציפיצירונג.
descend (go down/downward)
אַראָפּגיין; זיך אַראָפּלאָזן;
{פאָרנדיק:} אַראָפּפאָרן;
{פליענדיק:} אַראָפּפליען; זיך אַראָפּלאָזן.
descend (hail from)
{סײַ וועגן די גענעטישע אבות, סײַ וועגן אַן אָרט אָדער גרופּע:}
שטאַמען פון; זײַן אַן אָפּשטאַמיקע(ר) פון;
{דווקא וועגן די גענעטישע אבות:}
זײַן פון דער משפּחה פון [məsh-pókhə], דרומדיק: [məsh-púkhə]; זײַן מזרע… [mə-zérə], דרומדיק: [məzéyrə]; זײַן אַן (אור)אייניקל פון….
descendant
{בייגעוודיק:} אַן אָפּשטאַמיקע(ר) (פון);
{ליטעראַריש:} אַן אָפּשטאַמלינג (פון);
{פראַזע:} פון די קינדסקינדער (פון); {לומדיש:} פון די בני בנים (פון) [bnèy-bónəm], דרומדיק: [bnày-bú:nəm];
{אזהרה: דעם אַרכעאישן דיאַלעקטיזם „אָפּשטאַמלער“ מײַדט מען לאַנג אויסעט, ווײַל ער פּלאָנטערט זיך מיט לשון „שטאַמלען“).
(descender (letter reaching under the baseline
אַן אות [ós] וואָס גרייכט אונטער דער שורה [shúrə], דרומדיק: [shí:rə].
descent (a going down)
(דער) אַראָפּגאַנג;
{דווקא פאָרנדיק:} (דאָס\דער) פאָרן אַראָפּצוצו;
{דווקא פליענדיק:} (דאָס\דער) פליען אַראָפּצוצו.
descent (personal origins)
(דער) אָפּשטאַם; (די) אָפּשטאַמונג;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) שורש [shóyrəsh], צפונדיק: [shéyrəsh]; די שרשים [shəróshəm], דרומדיק: [shərú:shəm] (ל″ר).
describe
שילדערן; באַשרײַבן; {אַ קאַפּ פיגוראַטיוו:} אויסמאָלן;
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} אָפּמשלען [óp-mòshlən], דרומדיק: [úp-múshlən] (ל″ע: אָפּגעמשלט).
description
(די) שילדערונג (ל″ר: -ען); (די) באַשרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) אויסמאָלונג;
{ע″ט און ליטעראַריש:} (דער) אָפּמאָל (ל″ר: -ן);
{אַרכעאיש, אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (דער\דאָס) אָפּמשלען [óp-mòshlən], דרומדיק: [úp-múshlən], אויך: (די) אָפּמשלונג (ל″ר: -ען).
descriptive
{טאָמער אין טעכנישן צי אין וויסנשאַפטלעכן זין:} דעסקריפּטיוו;
{ליטעראַריש; נאַראַטיוויש:} שילדעריש; שילדערנדיק; באַשרײַבעריש; באַשרײַבנדיק.
descriptive adjective
(דער) דעסקריפּטיווער אַדיעקטיוו (ל″ר: -ן).
desecrate
{אוניווערסאַל:}
פאַרשוועכן;
{וועגן יידישע הייליקײַטן:}
מחלל זײַן [məkháləl-zayn].
desecrate the Sabbath
מחלל שבת זײַן [məkhàləl-shábəz-zayn].
desecrate God’s name
מחלל ה′ זײַן [məkhàləl-(h)ashém-zayn].
desecration
{אוניווערסאַל:}
(די) פאַרשוועכונג (ל″ר: -ען);
{וועגן יידישע הייליקײַטן:}
(דער) חילול [khíləl]; (דאָס\דער) מחלל זײַן [məkháləl-zayn].
desecration of the Sabbath
(דער) חילול שבת [khìləl-shábəs];
(דאָס\דער) מחלל שבת זײַן [məkhàləl-shábəz-zayn].
desecration of God’s name
(דער) חילול ה′ [khìləl-(h)ashém];
(דאָס\דער) מחלל ה′ זײַן [məkhàləl-(h)ashém-zayn].
desegregate
דעסעגריגירן; מאַכן אויס סעגרעגירט.
desegregation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעסעגרעגירונג;
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעסעגרעגאַציע.
(.desert (n
(דער\די) מדבר [mídbər], {לומדיש:} [mídbor] (ל″ר: מדבריות [midbór(i)yəs], דרומדיק: [midbúr(i)yəs]); (די) פּוסטעניש (ל″ר: -ן); (די) וויסטעניש (ל″ר: -ן);
{הערה: אין פאַרשיידענע וואַריאַנטן, סײַ בעל⸗פּה סײַ בכתב, איז „מדבר“ ל″ז אַלץ נאָמינאַטיוו אָבער ל″נ אַלץ דאַטיוו („דער מדבר איז אַ גרויסער. אין דער מדבר איז הייס“); פאַראַן אַ הווא אמינא אַז דאָס איז דער איינציקער „אַלטער“ פאַל אַזאַ, די אַנדערע זײַנען (אין אַלע פאַלן בלויז בײַ ט י י ל) מאָדערנע אינסטיטוציעס: ייוואָ, צישאָ, וכו′).
(.desert (v
איבערלאָזן אויף הפקר [héfkər]; פאַרלאָזן (עמעצן) אויף גאָטס באַראָט;
{אומפאָרמעל:} וואַרפן; אַוועקוואַרפן;
{מיליטעריש:} דעזערטירן.
deserted island
(דער) פאַרוואָרלאָזטער (\אויסגעליידיקטער) אינדזל (ל″ר: -ען).
(deserter (from the military
(דער) דעזערטירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) דעזערטיר (ל″ר: -ן);
{סלענגיש:} (דער) האָז (ל″ר: -ן).
desertion
{אין מיליטער:} (די) דעזערטירונג;
{פּערזענלעך:} (דאָס\דער) איבערלאָזן אויף הפקר [héfkər]; (דאָס\דער) פאַרלאָזן (עמעצן) אויף גאָטס באַראָט.
deserve
{מיט דאַטיוו:} קומען (עמעצן); („איר האָט ניט געקומט אַזוי באַהאַנדלט צו ווערן“; ס′קומט אונדז ניט אַזעלכע צרות“);
כשר פאַרדינען [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r] („זי האָט דאָס אַלצדינג כשר פאַרדינט“); בפירוש פאַרדינען [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
deserving: be deserving of
{מיט דאַטיוו:} (וואָס) ס′קומט אים (\איר \זיי וכו′);
(וואָס האָט) כשר פאַרדינט [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r]; בפירוש פאַרדינט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
{מער אין זין פון פאַרדינען זיך אַ געוויסע אָנערקענונג, כבוד אָדער פּרעמיע; לומדיש:} ראוי צו [róyə].
desideratum
(דער) דעזידעראַטום (ל″ר: -ס);
אַ געוואונטשנקײַט (ל″ר: -ן); אַ געוואונטשענע זאַך (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַן עובדא אויף להבא [anùvdə-af-ləhábə], דרומדיק: [anìvdə-of-ləhábə].
(.design (n
(דער) דיזײַן (ל″ר: -ען); (די) אויסשטאַלטיקונג (ל″ר: -ען); (די) געשטאַלטיקונג (ל″ר: -ען); (די) אויספּלאַנירונג (ל″ר: -ען);
(דער) פּלאַן (ל″ר: פּלענער); (דער) פּראָיעקט (ל″ר: -ן); (די) אויסאַרבעטונג (ל″ר: -ען).
(.design (v
מאַכן דעם דיזײַן פון (\פאַר); שאַפן דעם פּלאַן (\פּראָיעקט \דיזײַן) אויף (\פאַר \פון);
אויספּלאַנירן; אויספּלאַנעווען; צוזאַמענשטעלן; אויסבויען; געשטאַלטיקן; אויספאָרמירן.
design: have designs on
זיך קוואַפּען אויף [zəkh-kvápən|af]; זיך סטראָיען אויף; האָבן אַמביציעס (\האָפענונגען \אינטערעסן) (צו\אויף).
design: project design
(די) אויסשטאַלטיקונג (\אויספּלאַנירונג \צוזאַמענשטעלונג) פונעם פּראָיעקט.
designed to
באַטראַכט (\געמאַכט \באַשאַפן \געשטאַלטיקט \אויסגעאַרבעט) אויף (\בכדי צו) [bəghdéy], דרומדיק: [bəghdáy].
designate (declare, appoint, select)
באַשטימען; דעזיגנירן; אויסקלײַבן פאַר; שטעלן אַלץ.
designate (v.) name
באַצייכענען; אָנרופן; אַ נאָמען געבן;
{הערה: וועגן „באַנאָמענען“ זע אין דער הערה בײַם סימן name (אַלץ ווערב)}.
designation
(די) באַשטימונג (ל″ר: -ען);
{וועגן א מענטשן, אויך:} (דאָס\דער) שטעלן פאַר (\אַלץ);
{וועגן אַ נאָמען אָדער כאַראַקטעריזירונג:} (די) באַצייכענונג (ל″ר: -ען); {אָפטמאָל איראָניש:} (די) באַטיטלונג (ל″ר: -ען).
designed for
געצילט אויף; אויסגעפּלאַנירט אויף; געמאַכט פאַר.
desirability
(די) געוואונטשנקײַט; (די) אָנגעלייגטקײַט.
desirable
געוואונטשן; באַגערעוודיק; אָנגעלייגט; {בײַם רוב אַרכעאיש:} ווינטשנסווערט; באַגערנסווערט;
{טאָמער אין זין פון מענטשלעכער און סעקסועלער צוציאונגס⸗קראַפט:}
אַטראַקטיוו; צוציענדיק; צוציאיק; וואונטש⸗ברענגעדיק; באַגער⸗ברענגעדיק;
{טאָמער סעקסועל ממש:} תאווה⸗צינדעריש [táyvə], דרומדיק: [tá:və]; פלאַמפײַערדיק; {מיט אַ קאַפּ הומאָר צי איראָניע:} יצר⸗הרעדיק [yèytsər-hórə-dik], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə-dik].
desirable: it’s desirable that
ס′וואָלט גוט (\געוואונטשן) זײַן (\געווען), אַז (\ווען \טאָמער).
desirably: most desirably
אַמערסטנס אָנגעלייגט (\געוואונטשן); דאָס סאַמע בעסטע וואָלט זײַן (\געווען).
(.desire (n
(דער) באַגער (ל″ר-ן); (דער) חשק (צו) [khéyshək], דרומדיק: [kháyshik]; (דער) וואונטש ( אויף) (ל″ר: -ן);
{ע″ט און ליטעראַריש:}
(די) ג(ע)לוסטיקײַט (ל″ר: -ן); (די) וועלעניש (ל″ר: -ן); (די) וועלונג (ל″ר: -ען);
{אָפטמאָל מיט ביטול:}
(די) וועלעכץ (ל″ר: -ער);
{טאָמער מער סעקסועל, צי בפירוש צי פיגוראַטיוו:}
(די) תאווה [táyvə], דרומדיק: [tá:və] (ל″ר: תאוות); (די) גלוסטונג (ל″ר: -ען); (דער) באַגער (ל″ר: -ן);
{אָפטמאָל מיט הומאָר:}
אַ יצר⸗הרע [ayèytsər-hórə], דרומדיק: [ayàytsə(r)-(h)ú:rə];
{לומדיש:}
(די) תשוקה [tshúkə], דרומדיק: [tshí:kə] (ל″ר: תשוקות]).
(.desire (v
האָבן (אַ) חשק צו [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; האָבן אַ באַגער צו;
{מיט דאַטיוו:} (עמעצן) (זיך) פאַרוועלן; זיך פאַַרגלוסטן;
{מיט ביטול:}
האָבן וועלעכצן;
{טאָמער מער סעקסועל, צי בפירוש צי פיגוראַטיוו:}
האָבן אַ תאווה צו [atáyvə], דרומדיק: [atá:və]; גלוסטן; באַגערן;
{ע″ט און ליטעראַריש:} האָבן ג(ע)לוסטיקײַט;
{אָפטמאָל מיט הומאָר:}
האָבן אַ יצר⸗הרע צו [ayèytsər-hórə], דרומדיק: [ayàytsə(r)-(h)ú:rə];
{לומדיש:}
האָבן אַ תשוקה [tshúkə], דרומדיק: [tshí:kə].
desired outcome (/result)
(דער) געוואונטשענער רעזולטאַט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) תכלית הנרצה [tàkhləs-(h)anírtsə].
desires (n.) (wants)
(די) באַגערן [bagérn] (ל″ר); (די) וועלענישן [vélənishn] (ל″ר); (די) גלוסטונגען (ל″ר); האַרץ⸗וואונטשן (ל″ר);
{חסידיש:} (די) רצונות [rətsóynəs], צפונדיק: [rətséynəs] (ל″ר);
{לומדיש:} (די\דאָס) השתוקקות [həshtóykəkəs], צפונדיק: [həshtéykəkəs].
desirous: be desirous of
האָבן אַ באַגער (\חשק \דאָרשטיקײַט (\דורשטיקײַט) \גלוסטעניש) צו (\נאָך).
desist from
זיך אָפּהאַלטן (\צוריקהאַלטן \אײַנהאַלטן) פון; אָפּשטיין פון;
זיך בפירוש ני(ש)ט [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].
desk
(דער) שרײַבטיש (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אַרבעטס⸗טיש (ל″ר: -ן).
desk (department or division in media or government)
(דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (דער) ביוראָ (ל″ר: -ען).
desk job
(אַ\דער) ביוראָ⸗פּאָסטן (\⸗שטעלע \⸗פּאָזיציע) (ל″ר: -ס); (אַ\די) שרײַבטיש⸗אַרבעט (ל″ר: -ן); (אַ\די) זיץ⸗פּאָסטן (\⸗שטעלע \⸗פּאָזיציע).
desk lamp
(דער) טיש⸗לאָמפּ (ל″ר: -ן).
desk: check-in desk
(דער) אַרײַנשרײַב⸗טיש (ל″ר: -ן)
desk: front desk
(דער) קבלת פּנים טיש [kabòləs-pónəm], דרומדיק: [kabù:ləs-pú:nəm] (ל″ר: -ן); (דער) אויפנעם⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) אַרײַנגאַנג⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) ברוך הבא [bòrəkh-habó], דרומדיק: [:bù:rəkh-(h)abú]; (די) אויפנאַמע (ל″ר: -ס).
desk: help desk
(דער) הילפס⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) הילף⸗פּונקט (ל″ר: -ן); (דער) אָנפרעג⸗טיש (ל″ר: -ן).
desktop computer
(דער) שרײַבטיש⸗קאָמפּיוטער (ל″ר: -ס).
desktop publishing
(די\דאָס) שטוביקע פאַרלעגערײַ; (די) שטוביקע פאַרלאַג⸗אַרבעט; (דער) שרײַבטיש⸗פאַרלאַג (ל″ר: -ן).
desolate (v.)
פאַרוויסטן (\פאַרטיליקן \פאַרניכטן \פאַרחרובן) אינגאַנצן [far-khórəvn], דרומדיק: [far-khú:rəvn]; מאַכן אַ וויסטעניש;
{לומדיש:} עוקר מן השורש זײַן [òykər-min-(h)ashóyrəzh-zayn], צפונדיק: [èykər-min-(h)ashéyrəzh-zayn].
desolate (adj.)
וויסט; פאַרלאָזן; פאַרלאָזענע(ר);
{ע″ט און ליטעראַריש:} וויסט און לער;
desolate land (/place)
אַ וויסטעניש (ל″ר: -ן); אַ וויסט לאַנד (ל″ר: לענדער); {צפונדיק:} אַ וויסטע לאַנד;
{לומדיש:} אַן ארץ שממה [anérəts|shmómə], דרומדיק: [anéyrəts|shmúmə];
{פראַזע; לומדיש:} אין יוצא ואין בא [èyn-yóytsə|v(ə)èyn-bó], דרומדיק: [:àyn-yóytsə|v(ə)èàyn-bú], צפונדיק: [èyn-yéytsə|v(ə)èyn-bó] (′קיינער גייט ניט אַרויס, און קיינער קומט ניט אַרײַן′).
desolate person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פאַרוויסטע(ר); (אַ\די\דער) האָפענונגסלאָזע(ר); (אַ\די\דער) טרויעריקע(ר); (אַ\די\דער) פאַרחושכטע(ר);
[(far-khóyshəkh-tə(r], צפונדיק: [(far-khéyshəkh-tə(r]; (אַ\די\דער) פאַרפינצטערטע(ר); (אַ\די\דער) פאַרפאַלענע(ר).
(.despair (n
(די) פאַרצווייפלונג; (דער) יאוש [yíyəsh];
{וועגן דעם מצב, אַשטייגער אויף אַ רעלאַטיוו לענגערן צײַט⸗אָפּשניט:}
(די) פאַרצווייפלטקײַט; (די) פאַריאושטקײַט [faryíyəsht-kàyt]; (די) אָפּהענטיקײַט.
(.despair of (v
פאַרלירן (\אָנווערן) די האָפענונג;
{לומדיש:} זיך מיאש זײַן (אין\אַז) [məyáyəzh-zayn]; {מער לומדיש:} זיך מתייש זײַן (אין\אַז) [məs-yáyəzh-zayn].
(desperate (having little or no hope
פאַרצווייפלט; פאַריאושט [far-yíyəsht]; האָפענונגסלאָז(יק); לחלוטין אַנטמוטיקט [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn].
(desperate: be desperate for (/to
(ממש) אויסגיין נאָך [máməsh]; (ממש) מוזן (האָבן).
(desperately (very strongly
שטאַרק; שרעקלעך (שטאַרק); זייער שטאַרק;
{פראַזעס:} מיט אַלע כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs]; מיט האַרץ און נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]; מיטן גאַנצן וועזן; מיט אַלע רמ″ח אברים [rəmàkh-éyvrəm], דרומדיק: [rəmàkh-áyvrəm] (′די (טראַדיציאָנעלע) צאָל אברים אין מענטשלעכן קערפּער).
desperation: in (/out of) desperation
אויס (\פון) פאַרצווייפלונג (\פאַרצווייפלטקײַט); אויס (\פון) יאוש [yíyəsh]; אויס (\פון) פאַריאושטקײַט [faryíyəsht-kàyt]; אויס (\פון) אומאָפּהענטיקײַט.
despicable
מנוולדיק [m(ə)núvl-dik], דרומדיק: [m(ə)nívl-dik]; נידערטרעכטיק; {עמאָטיוו:} פּאַסקודנע; {מער עמאָטיוו:} כאָלער(י)עדיק;
עקלהאַפט; (שטאַרק) מיאוס [míyəs].
despicable person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) מנוולדיקע(ר) [(m(ə)núvl-dikə(r], דרומדיק: [(m(ə)nívl-dikə(r]; (אַ\די\דער) נידערטרעכטיקע(ר); {עמאָטיוו:} פּאַסקודנע(ר); {מער עמאָטיוו:} (אַ\די\דער) כאָלער(י)עדיקע(ר); (אַ\די\דער) עקלהאַפטע(ר); (אַ\די\דער) (שטאַרק) מיאוסע(ר) (אין כאַראַקטער) [(míyəsə(r];
(דער) אויסוואָרף (\אויסוואורף) (ל″ר: -ן); (דער) מנוול [m(ə)núvl-dik], דרומדיק: [m(ə)nívl] (ל″ר: -ים [m(ə)nuvóləm], דרומדיק [m(ə)nivú:ləm]; (דער) בזוי [bózə], דרומדיק: [bú:zə] (ל″ר: בזויים [bəzúyəm], דרומדיק: [bəzí:əm]);
{עמאָטיוו:} (דער) פּאַסקודניאַק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) פּאַסקודניצע (ל″ר: -ס); {מער עמאָטיוו:} כאָלער(י)ע;
{פראַזעס:} אַ נידערטרעכטיקער יונג; אַ מיאוסער נפש [amíy(ə)sər|néfəsh], דרומדיק: [amíy(ə)sə(r)|néyfəsh]; אַ מיאוסע בריאה [bríyə]; אַ פּאַסקודנער (\עקלהאַפטער) טיפּ;
{מיט שטאַרקן כעס, בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ שטיק פּאַסקודסטווע; אַ שטיק טינוף [ashtík|tínəf].
despiritualize
אויסליידיקן פון גײַסטיקײַט;
{לומדיש:} פאַרגשמיותדיקן [far-gáshmyəz-dikn];
{נאָכמער לומדיש:} מגשם זײַן [məgáshəm-zayn].
despise
האַסן; (שרעקלעך\שטאַרק) פײַנט האָבן; פאַראַכטן;
{לומדיש:} פײַנט האָבן בתכלית השנאה [bətákhləs|(h)asínə];
{פראַזעס:} פײַנט האָבן ווי אַ שפּין; …ווי אַ שלאַנג; …ווי אַ הונט אַ יידן מיט אַ קאַפּאָטע; …ווי אַ שונא ציון [asòynə-tsíyən]; צפונדיק [asèynə-tsíyən]; …ווי אַ פּגירה [abgíyrə] צי [apəgíyrə].
despised person (person generally despised)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) שטאַרק אומבאַליבטע(ר); (אַ\די\דער) פאַרהאַסטע(ר); (אַ\די\דער) געהאַסטע(ר); (אַ\די\דער) אומדערטראָגלעכע(ר); (אַ\די\דער) נבזהדיקע(ר) [(nívzə-dikə(r];
אָט אַזאַ⸗אָ וועמען קיינער קען ני(ש)ט פאַרטראָגן; (אַן\דער) אויסוואָרף (ל″ר: -ן).
despite
{אַדווערביאַלן, נאָך וועלכע מ′דרייט איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט:}
ני(ש)ט געקוקט אויף; ני(ש)ט קוקנדיק אויף;
{קאָניונקציעס, נאָך וועלכע מ′דרייט ניט איבער:}
ני(ש)ט קוקנדיק אויף דעם וואָס; ני(ש)ט געקוקט אויף דעם וואָס; ני(ש)ט געקוקט וואָס;
כאָטש <+סוביעקט וכו′>; {דיאַלעקטיש}: כאָטשע; כאָטשבע; כאָטשיק;
{חסידיש, אויך:} טראָץ; טראָץ דעם וואָס.
despite all of that
ני(ש)ט געקוקט (\ני(ש)ט קוקנדיק) אויף דעם אַלעמען; {חסידיש, אויך:} טראָץ דעם אַלעמען.
despite everything
ני(ש)ט געקוקט (\ני(ש)ט קוקנדיק) אויף אַלצדינג; {חסידיש, אויך:} טראָץ אַלצדינג.
despite oneself
בעל כרחו [b(ə)àl-kórkhoy], צפונדיק: [b(ə)àl-kórkhey]; שיער ני(ש)ט קעגן אייגענעם ווילן; ני(ש)ט קוקנדיק, אַזוי צו זאָגן, אויפן אייגענעם גאַנג.
despite our best efforts (/all our efforts)
ני(ש)ט קוקנדיק אויף אַלע אונדזערע באַמיאונגען; כאָטש מיר האָבן קיין מי ני(ש)ט געזשאַלעוועט; מיטן (גאַנצן) בעסטן ווילן;
{אַ קאַפּ לומדיש:} הגם [hagám] מיר האָבן זיך בפירוש מטריח געווען [bəféyrəsh|matríyəgh-gəvèn], דרומדיק: [bəfáyrəsh|matrí:əgh-gəvèyn].
despoil
צעראַבעווען (דאָס בעסטע); צערויבן; צעגזלענען [tsə-gázlənən].
despondency
(די) דערשלאָגנקײַט; (די) פולשטענדיקע געפאַלנקײַט זײַ זיך; (די) האָפענונגסלאָזע טרויעריקײַט; (דער) טיפער אומעט; (די) טיפע פאַראומערטקײַט.
despondent
פאַרצווייפלט; פאַריאושט [far-yíyəsht]; טיף (\אינגאַנצן \לחלוטין) האָפענונגסלאָז (\דערשלאָגן \אַנטמוטיקט \געפאַלן בײַ זיך) [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn].
despot
(דער) דעספּאָט (ל″ר: -ן); (דער) טיראַן (ל″ר: -ען); אַ מלך רודף [amèləkh-róydəf], דרומדיק: [amèyləkh-róydəf], צפונדיק: [amèləkh-réydəf].
despotic
דעספּאָטיש; טיראַניש.
despotism
(דער) דעספּאָטיזם.
dessert
(דער) דעזערט (ל″ר: -ן); (דער) נאָכשפּײַז (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) זיסמאָל (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) קאָמפּאָט⸗מאָל (ל″ר: -ן).
dessert wine
(דער) דעזערט⸗ווײַן (ל″ר: -ען).
destabilization
{גיכער וועגן אַן אינצלפאַל:} (דאָס\דער) דעסטאַביליזירן; (די) דעסטאַביליזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דעסטאַליביזאַציע (ל″ר: -ס).
destabilize
דעסטאַביליזירן; (דאָס\דער) צעשטערן די סטאַבילקײַט.
destination
(דאָס\דער) אָרט אַוואוהין מ′פאָרט (\מ′פליט \מ′גייט \מ′דאַרף אָנקומען \ס′דאַרף אָנקומען \ס′איז אַדרעסירט \ס′איז געצילט).
destination: popular destination
אַ פּאָפּולער(ער) (\באַליבט(ער)) אָרט (וואוהין צו פאָרן) (ל″ר: -ערטער).
destination: final destination
(דאָס\דער) ענדגילטיקע(ר) אָנקום⸗אָרט פון דער רײַזע; (דאָס\דער) ציל⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; מיט איראָניע:} (די) לעצטע סטאַנציע; (די) לעצטע סטאַנאָווקע.
destine: be destined
זײַן באַשערט; האָבן פאַר אַ (\האָבן אַלץ \האָבן דעם) גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl].
destiny
(דער) גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl] (ל″ר: זע הערה); {חסידיש, אויך:} שיקזאַל;
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) מערכה [maərókhə], דרומדיק: [maərúkhə];
{בײַם רוב אַרכעאיש:} (די) דאָליע;
{הערה: אין אָט דעם ברייטן זין פון „גורל“ קומט אויס זייער זעלטן זיך צו באַנוצן מיט אַ רבים. טאָמער יאָ, איז עס משמעות אויף -ס. די געוויינטלעכע קאָנסטרוקציע איז מיטן יחיד („בײַ גיטלען און געצלען איז געווען דער זעלביקער גורל“) נאָר וואָס, מ′קען פּלוראַליזירן („זייערע גורלס“) כאָטש ס′איז אומגעלומפּערט. פאַרקערט, אינעם ענגערן זין פון „גורל“ (′אַ לאָטעריי⸗צעטל′ צי בײַם ′וואַרפן גורל′, צי מיט טאָפּלשטיינער צי אויף אַן אַנדער אופן) גילט דער היסטאָרישער ל″ר: גורלות [goyróləs], דרומדיק: [goyrú:ləs], צפונדיק: [geyróləs]. ס′איז דאָך דעם יידן פון אַ גאַנץ יאָר אַמערסטנס באַקאַנט פון ספר יונה — מפטיר יונה פון דער יום⸗כיפּורדיקער מנחה, אַז מ′האָט אין דער פאַרשטורעמטער שיף באַשלאָסן: לאָמיר וואַרפן גורל (וְנַפִּילָה גוֹרָלוֹת), בכדי דערוויסן זיך צוליב וועמען איז דער אומגליק אויף דער שיף אָנגעשיקט געוואָרן}.
destitute
דורכאויס פאַראָרעמט (\פאַראביונט [fár-évyənt] \פאַרדלותט [far-dáləst] \פאַרדלפונט [far-dálfnt] \פאַרקבצנט [far-káptsnt]);
זײַן אָן (\געווען אָן) גאָרני(ש)ט; בלײַבן אָן (\געבליבן אָן) גאָרני(ש)ט;
{פראַזעס:} גרייט (זײַן) פאַרקויפן דאָס לעצטע העמד פון זיך; געבראָכן ווערן פון ברויט; זײַן אַ קבצן פון קאַבצאַנסק [káptsn]; זײַן אַן אָרעמאַן פון אָרעמאַנסק;
{לומדיש:} קומען עד ככר לחם [àt|kìkər-lékhəm], דרומדיק: [àt|kìkə(r)-léykhəm] (′ביזן (לעצטן) לאַבן ברויט′).
destitution
(דער) טאָטאַלער דלות [dáləs]; (די) טאָטאַלע באַדלותטקײַט [ba-dáləst-kayt]; (די) אַבסאָלוטע אָרעמקײַט.
destroy
{עפּעס וואָס פיזיש, עלעהיי אַ הויז אָדער שטאָט): חרוב מאַכן [khórəv-makhn], דרומדיק: [khú:rəf-makhn]; צעשטערן; מאַכן אַ תל עולם [atèl-óyləm], צפונדיק: [atèl-éylom];
{ברייטער, אַרײַננעמענדיק אויך מענטשן, פעלקער, גײַסטיקע מהותן:} פאַרטיליקן; פאַרניכטן; צוגרונטלייגן;
{חסידיש:} פאַרלענדן;
{טאָמער דווקא מענטשן סיסטעמאַטיש פאַרניכטן:} אומברענגען [úm-brèyng(ə)n], דרומדיק: [ím-brèyng(ə)n];
{וואָס מ′קען אויך פיגוראַטיוו אָנווענדן בנוגע טאָגטעגלעכע פאַרהעלטענישן:} מאַכן אַ תל [tel]; צונישט מאַכן.
(.destroyed (adj
חרוב⸗געוואָרענע(ר) [khórəv], דרומדיק: [khú:rəf];
{דווקא וועגן געבויטע סטרוקטורן:} צעשטערט;
{וועגן אַ פאָלק אָדער גרופּע אָדער באַוואוינטער שטאָט:} פאַרניכטעט; פאַרטיליקט.
(destroyer (person
(דער) חרוב⸗מאַכער [khórəv-màkhər], דרומדיק: [(khú:rəf-màkhə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) חרוב⸗מאַכערין (ל″ר: -ס); {מער עמאָטיוו:} (די) חרוב⸗מאַכערקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן חרוב מאַכן פעלקער און לענדער מיט געווער:}
(דער) פאַרניכטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרטיליקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש, און במילא ווייכער:}
(דער) בעל⸗משחית [bàl-másh-khəs] (ל″ר: בעלי⸗משחיתים [bàlə-màsh-khí(y)səm]).
destroyer (ship)
(דער) דעסטראָיער (ל″ר: -ס); (די) פאַרטיליק⸗שיף (ל″ר: -ן).
destructible
וואָס לאָזט זיך (\וואָס מ′קען) פאַרניכטן (\צעשטערן \פאַרטיליקן \צעשמעטערן \חרוב מאַכן [khórəv], דרומדיק: [khú:rəf]);
צעשטערעוודיק; צעברעכעדיק.
destruction
(די) פאַרטיליקונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרניכטונג (ל″ר: -ען); (די) חרוב⸗מאַכונג [khórəv], דרומדיק: [khú:rəf] (ל″ר: -ען).
Destruction of the First Temple in Jerusalem in 586 BCE
דער חורבן פון ערשטן בית המקדש [khúrbm|fun-érshtn-bèys-(h)amígdəsh], דרומדיק: [khórbm|fin-éyrshtn-bàys-(h)amígdəsh];
{אַ קאַפּ מער לומדיש:} חורבן בית ראשון [khùrbm|bàyəs-ríyshn], דרומדיק: [khòrbm|bà:(y)əs-rí:shn].
Destruction of the Second Temple in Jerusalem in 70 AD (/CE)
דער חורבן פון צווייטן בית המקדש [khúrbm|fun-tsvéytn-bèys-(h)amígdəsh], דרומדיק: [khórbm|fin-tsváytn-bàys-(h)amígdəsh];
{אַ קאַפּ מער לומדיש:} חורבן בית שני [khùrbm|bàyəs-shéyni], דרומדיק: [khòrbm|bà:(y)əs-sháyni].
detach (v. intrans.) (become detached)
זיך אָפּרײַסן; אָפּגעריסן ווערן; זיך אָפּטיילן; אָפּגעטיילט ווערן; זיך אָפּזונדערן; אָפּגעזונדערט ווערן; זיך אָפּשיידן; אָפּגעשיידט ווערן;
{צומאָל עמאָטיוו:} זיך אָפּטשעפּ(ענ)ען; אָפּגעטשעפּעט ווערן.
detach (v. trans.)
אָפּרײַסן; אַוועקרײַסן; אָפּטיילן; אָפּזונדערן; אָפּשיידן.
detachable
אָפּטיילע(וו)דיק; אָפּזונדערלעך; אָפּשיידלעך;
אויף אָפּצוטיילן (\אָפּצוזונדערן \אָפּצושיידן).
detached (separated from)
אָפּגעטיילט; אָפּגעזונדערט; אָפּגעשיידט;
{צומאָל עמאָטיוו:} אָפּגעטשעפּעט.
detached (indifferent)
גלײַכגילטיק; ני(ש)ט פאַראינטערעסירט.
detached (unbiased)
ני(ש)ט (זײַן) קיין נוגע בדבר [nəgèyə-bədóvər], דרומדיק: [nəgàyə-bədúvər]; {מער פאָרמעל:} [noygèyə-bədóvor], דרומדיק: [noygàyə-bədúvor], צפונדיק: [neygèyə-bədóvor];
אָן פּניות [pníyəs]; אָן נגיעות [nəgíyəs].
detached retina
(די) אָפּגעריסענע רעטינאַ (ל″ר: -ס).
detachment
(די) אָפּזונדערונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשיידונג (ל″ר: -ען);
{צומאָל עמאָטיוו:} (דאָס\דער) אָפּטשעפּ(ענ)ען.
detachment (emotional)
(די) גלײַכגילטיקײַט; (די) ני(ש)ט⸗פאַראינטערעסירטקײַט אינעם ענין [í(n)yən].
detachment (military)
(דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (די) אָפּטיילונג (ל″ר: -ען).
(.detail (n
(דער) פּרט [prat] (ל″ר: פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm]);
{דער עיקר באַנוצט גראָד אין ל″ר:} (די) איינצלהײַט (ל″ר: -ן); („דאָס איז אַן אינטערעסאַנטער פּרט, איך מוז אָבער וויסן די אַלע איינצלהײַטן“);
{עמאָטיוו:} (די) פּיטשעווקע [pítshəf-kə] (ל″ר: -ס);
{אזהרה: כאָטש אַוואו⸗ניט⸗וואו טרעפט מען אויך „דעטאַל“ איז עס צווייטײַטשיק — בײַ אַ סך, דער עיקר אין מזרח, גייט עס אַ טייל אָדער קאָמפּאָנענט פון אַ מאַשין אָדער מאַכאַרײַקע}.
detail: down to the last detail
מיט אַלע פּיטשעוועקעס; מיט אַלע פּרטי פּרטים [pìyrtə-prótəm], דרומדיק: [pì:rtay-prú:təm]; ביז צו די סאַמע לעצטע פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm];
{פראַזעס:} מיט אַלע קליפּערלעך; מיט די אַלע תגין [tágn].
detail: in detail
מיט אַלע פּיטשעווקעס; מיט אַלע פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm]; מיט אַלע איינצלהײַטן;
{לומדיש:} פּרטימדיק [prótəm-dik], דרומדיק: [prú:təm-dik];
{נאָכמער לומדיש:} בפרטיות [bəbrótyəs], דרומדיק: [bəbrú:tyəs]; בפרוטרוט [bəfróytrət], צפונדיק: [bəfréytrət].
!detail: That’s no little detail
איין קלייניקײַט! [éy|n||kléy|nəkáyt], דרומדיק: [áy|n||kláy|nəkáyt];
אַ קלייניקײַט!; דאָס איז ני(ש)ט קיין קלייניקײַט!; שוין איינמאָל אַ קלייניקײַט!.
detail: tiny detail
(די) פּיטשעווקע [pítshəfkə] (ל″ר: -ס); (די) קליינינקע איינצלהײַט (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) פּרטעלע [prátələ] (ל″ר: פּרטימלעך [prótəmləkh], דרומדיק: [prú:təmləkh]);
{דער עיקר וועגן אַן אינטעלעקטועלן ענין:} אַ קוצו של יוד [akóytsoy|shel-yúd], דרומדיק: [akóytsoy|shel-yí:(ə)t], צפונדיק: [akéytsey|shel-yúd].
(detail (v.) (explain in detail
איבערגעבן מיט (אַלע) פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm]; איבערגעבן מיט (אַלע) איינצלהײַטן;
(לומדיש:) מפרט זײַן [məfárət-zayn];
{פראַזעס}: צעלייגן אויף טעלערלעך; קלאָר מאַכן מיט אַלע פּרטים; געבן צו פאַרשטיין (\דערקלערן) ברחל בתך הקטנה [bəròkhl-bìtkho-haktáno], דרומדיק: [:bərùkhl-bìtkhu:-haktánu] (< בראשית כ″ט: י″ח).
detailed
מיט איינצלהײַטן; מיט אַלע פּיטשעווקעס [pítshəfkəs]; מיט די אַלע פּרטים [prótəm], דרומדיק: [prú:təm];
{אַטריבוטיוו:} אויספירלעך; דעטאַליזירט; דעטאַלירט;
{אַרכעאיש; איצט הומאָריסטיש צי איראָניש:} פּאָדראָבנע(ר).
{לומדיש:} פּרטימדיק [prótəm-dik], דרומדיק: [prú:təm-dik];
{נאָכמער לומדיש:} בפרטיותדיק [bifrótyəz-dik]; {פּרעדיקאַטיוו צי אַדווערביאַל:} בפרוטרוט [bəfróytrət], דרומדיק: [bəfréytrət].
details: small (/tiny /trivial) details
(די) קלייניקײַטן (ל″ר); (די) פּיטשעווקעס; (די) פּרטימלעך [prótəm-ləkh], דרומדיק: [prú:təm-ləkh] (ל″ר); (די) קלענסטע איינצלהײַטן;
{לומדיש:} (די) פּרטי פּרטים [pìrtey-prótəm], דרומדיק: [pìrtay-prú:təm]; (די) דיקדוקי עניות [digdúkey|aníyəs], דרומדיק: [digdí:kay|aní:əs].
detain
פאַרהאַלטן; אַרעסטירן; נעמען אין אַרעסט (אַרײַן).
detainee
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרהאַלטענע(ר); (די\דער) אַרעסטירטע(ר);
{לומדיש:} (דער) אסיר [ásər] (ל″ר: -ים [asíyrəm]), ל″נ: ø; {עמאָטיוו:} (די) אסירטע [ásər-tə] (ל″ר: -ס).
detect
אויפדעקן [úf-dèkn], דרומדיק: [ó:(u)v-dèkn]; אויסגעפינען (ל″ע: אויסגעפונען);
{עמאָטיוו:} דערטאַפּן [der-tápm]; דערשנאַפּן; דערשמעקן.
detectable
וואָס לאָזט זיך (\וואָס מ′קען) דערשפּירן (\אויפדעקן \אויסגעפינען);
{עמאָטיוו:} וואָס לאָזט זיך (\וואָס מ′קען) דערטאַפּן (\דערשנאַפּן \דערשמעקן);
{אַטריבוטיוו:} דערקענעדיק; דערשפּירעדיק; געפינעדיק.
detection
(דאָס\דער) אויסגעפינען; (דאָס\דער) אויסשפּירן; (דאָס\דער) זיך דערגרונטעווען;
(די) אָפּזוכונג (ל″ר: -ען); (די) אויסגעפינונג (ל″ר: -ען).
detective
(דער) דעטעקטיוו (ל″ר: -ן); (דער) פּריוואַטער אויסשפּירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″ר: (די) אויסשפּירערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אויסשפּירערקע (ל″ר: -ס);
(ווייניקער פאָרמעל, עמאָטיוו:}
(דער) (אויס)שמעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
detective novel
(דער) דעטעקטיוו⸗ראָמאַן (ל″ר: -ען).
detector (instrument)
(דער) דעטעקטאָר (ל″ר: -ס); (די) שפּיר⸗מאַשין (ל″ר: -ען).
détente
(דער) דעטאַנט.
detention
(די) פאַרהאַלטונג; (דער) אַרעסט.
detention center
(דער) אַרעסט⸗צענטער (ל″ר: -ס).
deter
אָפּריידן (\אָפּרעדן); באַאײַנפלוסן (עמעצן) זיך צוריקהאַלטן; אָפּהאַלטן (פון); אָפּשרעקן; פאַרמײַדן.
detergent
(דער\דאָס) רייניקונגס⸗מיטל (ל″ר: -ען); (די\דאָס) וועש⸗זייף [vézh-zèyf].
deteriorate
גיין אַראָפּבאַרג; זיך (וואָסאַמאָל מער) פאַרערגערן.
deterioration
(דער) באַרג⸗אַראָפּ (ל″ר: -ן); (די) (וואָסאַמאָל גרעסערע) פאַרערגערונג (ל″ר: -ען); (די) (וואָסאַמאָל גרעסערע) פאַרקאַליעניש (ל″ר: -ן).
determinant (n.)
(דער) דעטערמינאַנט (ל″ר: -ן); (דער) ווירקנדיקער פאַקטאָר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) מכריע [makhríyə].
determinant (adj.)
דעטערמינאַנטיש; דעטערמינאַנט⸗; הויפּט⸗ווירקעוודיק;
{לומדיש:} מכריעדיק [makhríyə-dik].
determination (steadfastness)
(די) באַשלאָסנקײַט; (די) אַנטשלאָסנקײַט; (די) דעצידירטקײַט;
(די) אײַנגעעקשנטע פעסטקײַט [áyn-gəàkshn-tə], דרומדיק: [á:n-gəàkshn-tə];
{לומדיש:} (די\דאָס) דעתנות [daytónəs], דרומדיק: [da:tú:nəs].
determination (organizational decision)
(דער) (אָפיציעלער) באַשלוס (ל″ר: -ן); (די) (אָפיציעלע) באַשליסונג (\באַשטימונג) (ל″ר: -ען);
{טאָמער אַ טראַדיציאָנעלער מוסד:} (די) החלטה [hakhlótə], דרומדיק: [h)akhlú:tə)].
determination: make a determination
(אָפיציעל) מאַכן אַ באַשלוס (ל″ר: -ן); דערגיין צו אַ באַשליסונג (\באַשטימונג) (ל″ר: -ען);
{לומדיש; דער עיקר בנוגע אַ טראַדיציאָנעלן מוסד:} קומען לידי מסקנא (\מסקנה) [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə]); מחליט זײַן [mákhləd-zayn].
determine (find out)
געוואָר (\געוואויר) ווערן; פעסטשטעלן; אויסגעפינען; זיך דערגרונטעווען.
determine (become resolute)
אָפּפאַסן בײַ זיך; פעסט באַשליסן; ווערן אַנטשלאָסן; זיך אָננעמען אַן עקשנות [akshónəs], דרומדיק: [akshú:nəs].
determined: be determined
זײַן פעסט אָפּגעפאַסט בײַ זיך; זיך אָננעמען אַן עקשנות [akshónəs], דרומדיק: [akshú:nəs]; זײַן פעסט אַנטשלאָסן.
determiner
(דער) דעטערמינאַנט (ל″ר: -ן); (דער) דעטערמינאַטיוו (ל″ר: -ן).
determinism
(דער) דעטערמיניזם.
determinist (n.)
(דער) דעטערמיניסט (ל″ר: -ן).
determinist (adj.)
דעטערמיניסטיש.
(determination (resolve
(די) פעסטקײַט בײַ זיך; (די) זיכערקײַט (אין דער זאַך); (די) אַנטשלאָסנקײַט; (די) אײַנגעעקשנטקײַט [áyn-gəàksh(ə)nt-kàyt], דרומדיק: [á:n-gəàksh(ə)nt-kàyt].
(determination (decision
(דער) באַשלוס (ל″ר: -ן); (דער) אויספיר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) יוצא מדברינו [yòytsə-midvoréynu], דרומדיק: [:yòytsə-midvu:ráyni], צפונדיק: [yèytsə-midvoréynu]; (די) החלטה [hakh-lótə], דרומדיק: [h)akh-lú:tə)] (ל″ר: החלטות).
(determine (resolve to
באַשליסן (בײַ זיך) (ל″ע: באַשלאָסן); שטאַרק זײַן אין דער שטעלונג.
(determine (conclude
פעסטשטעלן; באַשטימען; קומען לידי מסקנא (אויך: מסקנה) [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə].
determined
פעסט בײַ זיך (אַז); דעצידירט; אַנטשלאָסן בײַ זיך.
determining: be a determining factor
זײַן אַ מכריעדיקער גורם [makhríyə-dikər|góyrəm], צפונדיק: [makhríyə-dikər|géyrəm].
determinism
(דער) דעטערמיניזם;
{גוטמוטיק צי איראָניש בײַ פילאָסאָפן און אַנדערע:} (דער) „באַשערטיזם“.
deterrence
(די) פאַרמײַדונגס⸗קראַפט (\⸗פּאָליטיק); (די) אָפּהאַלט⸗סטראַטעגיע.
deterrent
(דער) אויפטרייסל⸗מיטל (ל″ר: -ען); (דער) מניעה⸗מיטל [məníyə];
{לומדיש:} (דער) מטיל אימה [màtl-eymə], דרומדיק: [màtl-áymə].
detest
האַסן; שטאַרק פײַנט האָבן; פאַראַכטן;
{לומדיש:} פײַנט האָבן בתכלית השנאה [bətàkhləs-[h]asínə]; פײַנט האָבן שנאת מות [sìnəs-móvəs], דרומדיק: [sìnəs-múvəs];
{פראַזעס:} פיינט האָבן…: ווי אַ שפּין; ווי אַ שלאַנג; ווי אַ שונא ציון [asòynə-tsíyən], צפונדיק: [asèynə-tsíyən]; ווי אַ הונט אַ יידן מיט אַ קאַפּאָטע.
detestable
עקלהאַפט(יק); שטאַרק מיאוס [míy(ə)s]; דערווידערדיק; נידערטרעכטיק;
{עמאָטיוו; שמועסשפּראַכיק:} פּאַסקודנע.
detested
פאַרהאַסט; פאַרפײַנט.
dethrone
אַראָפּוואַרפן (\באַזײַטיקן) פון טראָן (\{לומדיש:} פון כסא המלכות) [kìsey-(h)amálkhəs], דרומדיק: [kìsay-(h)amálkhəs].
dethronement
(די) אַראָפּוואַרפונג (\באַזײַטיקונג) פון טראָן (\{לומדיש:} פון כסא המלכות) [kìsey-(h)amálkhəs], דרומדיק: [kìsay-(h)amálkhəs].
detonate
דעטאָנירן;
{אויסגעברייטערטעהייט:} אויפרײַסן; אָנצינדן; עקספּלאָדירן.
detonation
(די) דעטאָנירונג; (דאָס\דער) דעטאָנירן;
{אויסגעברייטערטעהייט:} (דאָס\דער) אויפרײַסן; (די) אויפרײַסונג; (דאָס\דער) אָנצינדן; (די) אָנצינדונג); (דאָס\דער) עקספּלאָדירן.
detonator
(דער) דעטאָנאַטאָר (ל″ר: -ס); (דער) צינדער (ל″ר: -ס); (דער) צינד⸗מעכאַניזם.
detour
(דער) דעטור (ל″ר: -ן); (דער) אוומוועג (ל″ר: -ן); (דער) אַרומוועג (ל″ר: -ן).
detox (n.)
(דער) דעטאָקס (ל″ר: -ן); (די) דעטאָקסיפיצירן; (די) סם⸗רייניקונג (ל″ר: -ען) [sám];
{טאָמער וועגן אַ פּראָגראַם, אויך:} (די) דעטאָקס⸗פּראָגראַם.
{הערה: אמת, דער באַנוץ דאָ פון „ניכטער“, „אויסניכטערן“ וכו′ איז פּאַראַלעל מיט דער אויסברייטערונג פון די שייכותדיקע ווערטער אויף ענגליש און אַנדערע שפּראַכן און קען אַוודאי באַרעכטיקט ווערן. פונדעסטוועגן איז די פאַרבינדונג פון לשון ניכטער מיט אַלקאָהאָל גאָר שטאַרק, און דער טערמין „דעטאָקס“ אינטערנאַציאָנאַליש (מיט אַ ריי אייגענע נואַנסן). איז אַ סברא בלשון יידיש בילכער זיך אויסניכטערן דווקא פון משקה (צי פיגוראַטיווערהייט: זיך אויסניכטערן פון אַ שיכרות פון וויסטע נאַרישע אילוזיעס). אַזויאַרומעט, אַז „ניכטער“ און „שיכור“ בלײַבן אין תחום פון משקה, סײַ בפירוש סײַ אינעם שלל מיט אַסאָציאַציעס, בתוכם: אַ גאַנץ יאָר שיכור, פּורים ניכטער}.
(.detox (v. intrans
מאַכן אַ דעטאָקס; זיך דעטאָקסיפיצירן; פאַרטרײַבן (\אויסרייניקן) פון זיך דעם סם [sám];
{טאָמער וועגן אַ פּראָגראַם:} אַרײַן אינעם דעטאָקס; אַוועק אויף אַ (\דער) דעטאָקס⸗פּראָגראַם.
detoxification
(די) דעטאָקסיפיצירונג (ל″ר: -ען).
detoxify
דעטאָקסיפיצירן.
detractor
(דער) אַראָפּרײַסער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַראָפּרײַסערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַראָפּרײַסערקע (ל″ר: -ס); (דער) מבטל [məvátl] (ל″ר: מבטלים [məvátləm]); (דער) חטאים⸗זוכער [khatóəm], דרומדיק: [khatú:əm] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{עמאָטיוו:} (דער) טשעפּוק [tshè-púk] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) טשעפּוקיכע (ל″ר: -ס); (דער) ני(ש)ט⸗פאַרגינער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ני(ש)ט⸗פאַרגינערין (ל″ר: -ס).
detractors (pack/group of detractors)
(אַ\די) חברה מבטלים [khèvrə-m(ə)vátləm]; (אַ\די) חברה אַראָפּרײַסער; חברה חטאים⸗זוכער [khatóəm], דרומדיק: [khatú:əm];
{קריטיש וועגן די קריטיקער, ד.ה. פון שטאַנדפּונקט פונעם קריטיקירטן:} אַ באַנדע (\כאָפּטע \כאַליאַסטרע \חברה) ני(ש)ט⸗פאַרגינער (\קנאה⸗שנאהניקעס) [kìnə-sínə-nikəs].
detriment: to the detriment of
(עמעצן) אויף שלעכטס אָפּטאָן; (עמעצן) לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə]; צום שאָדן (פון\צו).
detrimental
שאַטנדיק; שעדלעך; שאָדנספעאיק; שאָדן⸗מאַכנדיק.
Detroit
דעטרויט.
deuce (cards)
די צוויי (ל″ר: צווייען); (דאָס\די) צווייטל (\צוועטל) (ל″ר: -עך).
deuce: what the deuce (/heck)
צו אַלדי שוואַרציאָר (\שוואַרצע יאָר); צו אַלדי (בייזע) רוחות [rúkhəs], דרומדיק: [rí:khəs]; צו אַלע קלאָגן; צו אַלע צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]).
(Deuteronomy (bibl. book
(אָן אַן אַרטיקל:} דברים [dvórəm], דרומדיק: [dvú:rəm]; מער פאָרמעל: [dvórim], דרומדיק:
[dvú:rim];
{מער פאָרמעל:} (דער) ספר דברים [sèyfər-dvórəm], {מער פאָרמעל:} [sèyfər-dvórim], דרומדיק: [sàyfə(r)-dvú:rim] ,[sàyfə(r)-dvú:rəm].
devaluation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעוואַלואירונג (ל″ר: -ען).
devalue (/devaluate)
דעוואַלואירן.
(.devastate (v. trans
פאַרוויסטיקן; פאַרוויסטן; פאַרניכטן; חרוב מאַכן [khórəv-màkhn], דרומדיק: [khú:rəv-màkhn];
אינגאַנצן (\דורכאויס) צעשטערן (\אַ תל מאַכן [atél] \אַ תל עולם מאַכן [atèl-óyləm], צפונדיק: [atèl-éylom];
{לומדיש:} מחריב זײַן [mákhrəv-zayn].
(devastated (emotionally
צעבראָכן; פאַרפינצטערט; פאַרחושכט [far-khóyshəkht], צפונדיק: [far-khéyshəkht]; פאַרשוואַרצט; צעווייטיקט;
{פראַזע:} פינצטער אין (\פאַר) די אויגן ווערן.
devastation
(די) פאַרוויסטיקונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרחרובונג [far-khórəvùng], דרומדיק: [far-khú:rəvìnk].
(.develop (v. intrans
זיך אַנטוויקלען; זיך אויסאַרבעטן; זיך פונאַנדערוואַקסן.
(.develop (v. trans
אַנטוויקלען; אויסאַרבעטן; אויסבויען [óyz-bòyən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-bò:(u)ən]; פונאַנדערבויען.
develop as a person (/human being)
זיך (ווײַטער) (אויס)אַנטוויקלען אַלץ מענטש; אויסוואַקסן אַלץ מענטש;
{טאָמער בײַקומענדיק ערנסטע כאַראַקטער⸗פּגמים:} ווערן אַ מענטש; זיך אויסמענטשלען; ווערן אַ לײַט.
develop the idea
ווײַטער אַרבעטן אויף צו אַנטוויקלען (\אויף דורכצופירן) דעם געדאַנק; באַאַרבעטן (\אַרומאַרבעטן) דעם געדאַנק;
אויסבויען דעם אײַנפאַל.
developed country
(דאָס\די) אַנטוויקלטע לאַנד (ל″ר: …לענדער); (דאָס\די) אַוואַנסירטע לאַנד (ל″ר: …לענדער).
developer (houses, buildings)
(דער) הײַזער⸗בויער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
developing
(זיך⸗)אַנטוויקלענדיק.
developing country
(דאָס\די) אַנטוויקלונגס⸗לאַנד (ל″ר: ⸗לענדער); (דאָס\די) אַנטוויקלענדיקע לאַנד (ל″ר: …לענדער); אַ לאַנד וואָס בויט זיך.
developing situation
(די) אַנטוויקלענדיקע סיטואַציע (ל″ר: -ס); (די) אויסקריסטאַליזירנדיקע סיטואַציע (ל″ר: -ס); (די) אָנגייענדיקע סיטואַציע (ל⸗ר: -ס); די געשעענישן וואָס האַלטן אין וועג.
developing story (journ.)
{פראַזעס:} אין (סאַמע) פאַרלויף (\גאַנג) פון די געשעענישן; אַז ס′האַלט נאָך אין פּאַסירן; בעת מעשה [b(ə)èys-máysə], דרומדיק: [b(ə)àys-má:sə]; בשעת מעשה [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə].
developing time (photography)
(די) אַנטוויקל⸗צײַט; (די) אַרויסרוף⸗צײַט.
developing world
(די) (נײַ⸗)אַנטוויקלענדיקע וועלט; (די) בויענדיקע וועלט.
development
(די) אַנטוויקלונג;
{לומדיש; חסידיש:} (די\דאָס) השתלשלות [həshtálsh(ə)ləs]; השתלשלות הדברים [həshtálsh(ə)ləs-(h)advórəm], דרומדיק: [həshtálsh(ə)ləs-(h)advú:rəm];
{טאָמער וועגן הײַזער צי בנינים:} די נײַע הײַזער (ל″ר); (דער) נײַ⸗געבויטער בלאָק (ל″ר: -ן); (דער) בוי⸗פּראָיעקט (ל″ר: -ן); (דער) הײַזער⸗פּראָיעקט (ל″ר: -ן).
development (fundraising program)
(דער) אויסבוי [óyz-bòy], דרומדיק: [:ó:(u)(ə)z-bò]; (די) אויסבוי⸗פּראָגראַם; (די) רעסורסן⸗שאַפונג; (די) פילאַנטראָפּישע אויסבויאונג; (די) געלט⸗שאַפונג.
development: sustainable development
(די) קיום⸗פעאיקע אַנטוויקלונג [kíyəm-fèy(i)k] (ל″ר: -ען); (די) אָנהאַלטעוודיקע אַנטוויקלונג (ל″ר: -ען); (די) דויערהאַפטיקע אַנטוויקלונג (ל″ר: -ען).
developmental
אַנטוויקלונג(ס)⸗; אַנטוויקל⸗; אַנטוויקלדיק.
(.deviant (n
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרדאָרבענע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗נאָרמאַלע(ר); (די\דער) אָפּווייכנדיקע(ר);
{עמאָטיוו; בייגעוודיק:} (די\דער) מאָדנע⸗משונהדיקע(ר) [(məshúnədikə(r], דרומדיק: [(məshínə-dikə(r];
{טאָמער ס′גייט אין פּערווערסיע גופא:} (דער) דעוויאַנט (ל″ר: -ן); (דער) פּערווערס (ל″ר: -ן);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (דער) אָפּקערער (ל″ר: ø).
(.deviant (adj
אָפּווייכנדיק; אָפּשיידנדיק; פאַרדאָרבן (\פאַרדאָרבענע(ר));
{ע″ט און ליטעראַריש:} אָפּקערעריש.
deviate
זיך אָפּקערן (פון); אָפּווײַכן (פון); זיך אָפּנייגן (פון).
deviation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אָפּקערונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווײַכונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנייגונג (ל″ר: -ען).
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (דער) אָפּקער (ל″ר: -ן); (דער) אָפּווײַך (ל″ר: -ן); (דער) אָפּנייג (ל″ר: -ן).
deviationist (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) אָפּקערנדיקע(ר); (די\דער) אָפּווײַכנדיקע(ר); (די\דער) אָפּנייגנדיקע(ר).
deviationist (adj.)
אָפּקערעריש; אָפּווײַכעריש; אָפּנייגעריש.
device
(די) מאַכאַרײַקע (ל″ר: -ס); (דער) דזשימדזשיק (ל″ר: -עס); (דאָס\די) מאַשינעלע (ל″ר: -ך);
{טאָמער דווקא מער פאָרמעל:} (דער) מכשיר [mákh-shər] (ל″ר: מכשירים [makh-shíyrəm]); (דער) מיטל (ל″ר: -ען); (דער) אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{טאָמער מער אַבסטראַקטיש, אַשטייגער באַטאָנענדיק די פאַראַנענקײַט פון אַ מעכאַנישן צי עלעקטראָנישן מיטל:} אַן המצאה [ànamtsóə], דרומדיק: [ànamtsú:ə] (ל″ר: המצאות).
device: mobile device
(דער) מאָבילנער אַפּאַראַט (ל″ר: -ן); (דער) מאָביל⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{בייגעוודיק:} (די\דער) מאָבילנע(ר).
devices: left to one’s own devices
איבערגעלאָזן אויפן אייגענעם באַראָט; איבערגעלאָזן אויף אַליין זיך דערמיט (צו) פאַרנעמען; איבערגעלאָזi אויפן אייגענעם שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl].
devil
(דער) טײַוול (ל″ר: טײַוואָלים; אויך: טײַוולאָנים); (דער) שטן [sótn], דרומדיק: [sú:tn];
{לשון שמירה בכדי ניט אומווילנדיקערהייט אַרויסרופן אַ שלעכטן:}
דער ני(ש)ט⸗גוטער; דער שוואַרצער יאָר; דער גוטער יאָר; (דער) בעל⸗דבר [bàl-dóvər], דרומדיק: [(bàl-dúvə(r];
{לומדיש:} (די) סיטרא אחרא [sìtr(ə)-ákhrə] (′די אַנדערע זײַט′);
{נאָכמער לומדיש:} דער סמך מם [sáməkh|mém]; די סיטרא מסאבותא [sìtrə-məsò(ə)vúsə], דרומדיק: [sìtrə-məsù:(ə)ví:sə] (′די טומאהנע זײַט′);
{הערה: צום באַשייד פון „סמך מם“ („ס″מ“) זײַנען פאַראַן פאַרשיידענע דעות; די עיקרדיקע: (א) אַלץ ראשי⸗תיבות אויף „סיטרא מסאבותא“ (′די טומאהנע זײַט′); און (ב) אַלץ די ערשטע צוויי אותיות פון „סמאל“, נאָמען פונעם הויפּט פונעם העכסטן פון די שאַלקהאַפטיקע מלאכים וואָס אין הימל, וואָס ווערט אידענטיפיצירט אויך ווי דער מלאך המות גופא}.
devil worship
(דאָס\דער) תפילה טאָן צום טײַוול [tfílə-ton], דרומדיק: [tfílə-ti:n]; (די) טײַוול⸗דינסט; (די) טײַוולדיקע רעליגיע;
{לומדיש:} עבודת השטן [avòydəs-hasótn], דרומדיק: [avòydəs-hasú:tn], צפונדיק: [avèydəs-hasótn].
!devil: Better the devil you know
בעסער (שוין) דער שלעכטער וועמען מ′קען!; בעסער נעמען דעם גזלן וועמען מ′קען שוין פון פריער! [gázlən].
devil: Give the devil his due!
דעם שלעכטן דאַרף מען די פעאיקײַטן זײַנע פונדעסטוועגן אָנערקענען (\מודה זײַן) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; פונעם ני(ש)ט⸗גוטן טאָר מען אויך ני(ש)ט פאַרקוקן אָט דאָס וואָס ער קען.
!devil: May the devil take him
דער טײַוול כאַפּ אים!; כאַפּ אים דער טײַוול!; זאָל אים דער (\דאָס) שוואַרציאָר אַ כאַפּ טאָן;
אַרײַנפאַלן זאָל ער בײַ דער סיטרא אחרא! [sìtr(ə)-ákhrə];
{לשון נקיה, אויף אויסמײַדן אַ קללה ממש:} כאַפּ אים דער וואַטלמאַכער! (אויך: …וואַטנמאַכער!).
devil: play devil’s advocate
שפּילן די ראָלע פונעם קעגנער; שפּילן די ראָלע פונעם ני(ש)ט⸗גוטנס אַדוואָקאַט; זיך אויף טשיקאַוועס אָננעמען די ראָלע פונעם צד שכנגד [tsàd|shek(ə)négəd], דרומדיק: [tsàt|shek(ə)néygət].
devil: poor devil!
נעבעך, אַ רחמנות אויף אים (\איר) [àrakhmónəs], דרומדיק: [àrakhmú:nəs].
devil: she-devil
(די) טײַוואָלעכע (ל″ר: -ס); (די) טײַוולטע (ל″ר: -ס); (די) טײַוולאָניכע (ל″ר: -ס); (די) לילית [líləs].
devil: speaking of the devil (upon surprise entrance of person just mentioned)
{גוטמוטיק שפּאַסיק; פראַזעס:} אַז מ′רופט דעם מלאך [máləkh], קומט דער גלח [gáləkh]; מ′זאָל דערמאָנען משיחן, קומט ער [məshíyəkhn]; מ′רעדט פון סקאָצל, און אָט קומט סקאָצל.
devil: the devil is in the detail
אַז דער שטן באַהאַלט זיך אין די פּרטים [sótn], דרומדיק: [sú:tn]; [prótəm], דרומדיק: [prú:təm] (\איינצלהײַטן).
devil: There’ll be the devil to pay!
ס′וועט אַזוי ריכטיק אָפּקאָסטן!; אײַ ט′מען דאַרפן באַצאָלן דערפאַר!; קיין שום גוטס וועט דערפון ני(ש)ט אַרויס!; פון דערפון וועט (\וועלן) זײַן ריכטיקע צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
devil: troublemaking (/mischievous) devil
(אַ\דער) שטן המקטרג [sòtn-(h)am(ə)kátrəg], דרומדיק: [sù:tn-(h)am(ə)kátrək].
devil: what the devil
צו אַלדי שוואַרציאָר (\שוואַרצע יאָר); צו אַלדי (בייזע) רוחות [rúkhəs], דרומדיק: [rí:khəs]; צו אַלע קלאָגן; צו אַלע צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]).
devilish
טײַוולאָניש; טײַוואָליש; פינצטער⸗שדיש [shédish];
{לומדיש:} סיטרא⸗אחראדיק [sìtr(ə)-ákhrə-dik]; סמך⸗ממעדיק (\ס′⸗מ′עדיק) [sàməkh-mémədik];
{נאָכמער לומדיש:} סיטרא⸗מסאבותאדיק [sìtrə-məsò(ə)vúsə-dik], דרומדיק: [sìtrə-məsù:(ə)ví:sə-dik].
devious
כיטרע(דיק); פאַרדריידלט;
{עמאָטיוו; סלענגיש:} קונצל⸗מונצלדיק; שאַנדערע⸗באַנדרעדיק;
{פראַזעס:} מיט דריידלעך און שטיקלעך; מיט וועגן און אומוועגן; מיט קונצן און מונצן;
כיטרע ווי אַ שלאַנג (\אַ פוקס \אַ קאַץ \אַ גנב) [agánəv].
deviousness
(די) כיטרע(די)קײַט;
{עמאָטיוו:} (די) כיטראַקסטווע; די כיטרעדיקע שטיק.
devise
צוקלערן; פאַרטראַכטן; אויסאַרבעטן;
{לומדיש:} ממציא זײַן [mámtsə-zayn].
devoicing (ling.)
{אַלץ פּראָצעס:} (די) פאַראומשטימיקונג; (דאָס\דער) פאַראומשטימיקן; (די) דע⸗שטימיזירונג;
{דעסקריפּטיוו:} (די) אומשטימיקײַט.
devoid of
אָן קיין שום; אָן אַ ברעקל; אויסגעליידיקט פון;
{לומדיש:} אָן אַ שמץ [shéməts], דרומדיק: [shéyməts].
devolution (polit.)
(די) דעוואָלוציע; (די) דעצענטראַליזירונג; (די) מאַכט⸗איבערגעבונג (צו) די אָרטיקע אינסטאַנצן.
devolve to
איבערגעפירט ווערן אויף (\צו); בירושה אַריבער(גיין) אויף (\צו) [biy(ə)rúshə], דרומדיק: [biy(ə)ríshə];
{איראָניש:} זיך איבערקײַקלען אויף (\צו).
devolved governments (/administrations)
(די) דעצענטראַליזירטע רעגירונגען (\מאַכט⸗אָרגאַנען \אַדמיניסטראַציעס \אינסטאַנצן) (ל″ר).
devote (v. trans.)
אָפּגעבן; אַרײַנלייגן; ווידמען; דעדיקירן.
devote oneself
זיך איבערגעבן; זיך ווידמען;
devoted
איבערגעגעבן [íbər-gəgèbm], דרומדיק: [íbə(r)-gəgèybm]; געטרײַ.
devoted: deeply devoted
מיט לײַב און לעבן איבערגעגעבן; איבערגעגעבן מיטן גאַנצן האַרצן;
{לומדיש:} בלב ונפש איבערגעגעבן [b(ə)lèv-vənéfəsh], דרומדיק: [b(ə)lèv-vənéyfəsh].
devotee
{בייגעוודיק:} (די\דער) נאָכפאָלגנדיקע(ר); (די\דער) נאָכגייענדיקע(ר); (די\דער) אָנהענגענדיקע(ר);
אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət]; אַן אָנהענגער; אַ נאָכפאָלגער.
devotion
(די) איבערגעגעבנקײַט [íbər-gəgèbm-kàyt], דרומדיק: [íbə(r)-gəgèybm-kàyt],
אויך: [ìbər-gəgébm-kàyt], דרומדיק: [ìbə(r)-gəgéybm-kàyt]; (די) געטרײַשאַפט;
(דער) מסירת נפש [məsìyrəs-néfəsh], דרומדיק: [məsì:rəs-néyfəsh]; (די) מסירת⸗נפשדיקײַט [məsìyrəs-néfəzh-dəkàyt], דרומדיק: [məsì:rəs-néyfəzh-dəkàyt].
devotion: self-devotion
(די) טיפע איבערגעגעבנקײַט; (די) מסירת⸗נפשדיקע אַרײַנגעטאָנקײַט [m(ə)sìyrəs-néfəzh-dikə], דרומדיק: [m(ə)sì:rəs-néyfəzh-dikə]
{אַז דער ענגלישער אויסדרוק ווערט באַנוצט גראַדע פּונקט פאַרקערט:} (די) זעלבסט⸗איבערגעגעבנקײַט; (די) איבערגעגעבנקײַט צו זיך אַליין.
devour
אויפפרעסן; אײַנשלינגען; פאַרצוקן.
devout
{אוניווערסאַליש:}
שטאַרק גלייבעדיק; שטאַרק גלייביק; שטאַרק רעליגיעז;
{בײַ יידן:}
{טאָמער וועגן טראַדיציאָנעלע יידן:} פרום; זײַן שומר שבת [shòymər-shábəs], צפונדיק: [shèymər-shábəs];
{בײַ ריכטיק פרומע גופא:} ערלעך;
{בײַ סעקולערע:} גלייביק;
{לומדיש:} ירא⸗שמימדיק [yòrə-shəmáy(ə)m-dik], דרומדיק: [yù:rə-shəmá:(y)(ə)m-dik];
{פראַזע:} זײַן אַ ירא שמים [ayòrə-shəmáyəm], דרומדיק: [ayù:rə-shəmá:(y)əm];
devout person
{אוניווערסאַליש:}
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) רעליגיעזע(ר); (אַ\די\דער) גלייבעדיקע(ר); (אַ\די\דער) גלייביקע(ר);
(אַ\דער) רעליגיעזער (\גלייבעדיקער \גלייביקער) מענטש (ל″ר: -ן);
אַ בעל⸗אמונה [abàl-emúnə], דרומדיק: [abàl-emínə] (ל″ר: בעלי⸗אמונה [bàley-emúnə], דרומדיק: [bàley-emúnə];
{בײַ יידן:}
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פרומע(ר); (אַ\די\דער) ערלעכע(ר); {אַ קאַפּ לומדיש:} אַ שומר⸗מצוותדיקע(ר) [(shòymər-mítsfəz-dikə(r], צפונדיק: [(ashèymər-mítsfəz-dikə(r]; אַ ירא⸗שמימדיקע(ר) [(yòrə-shəmáyəm-dikə(r], דרומדיק: [(yù:rə-shəmá:(y)əm-dikə(r];
אַ פרומער ייד (ל″ר: -ן); אַן ערלעכער ייד (ל″ר: -ן); אַ שומר מצוות [ashòymər-mítsfəs], צפונדיק: [ashèymər-mítsfəs] (ל″ר: שומרי מצוות [shómrey|mítsfəs]); אַ ירא שמים [ayòrə-shəmáyəm], דרומדיק: [ayùrə-shəmá:(y)əm] (ל″ר: יראי שמים [yírey|shəmáyəm], דרומדיק: [yíray|shəmá:(y)əm]);
{הערה: אַ ספּעציעלער וואָקאַבולאַר איז אויסגעוואַקסן בײַ די תשעה⸗נײַנציק סאָרטן יידן און זייערע שבטימלעך וואָס זײַנען אַוועק פון דער פולער פרומקײַט אַלץ ציוויליזאַציע וואָס רופט זיך הײַנט חרדיש. אינעם וועלטלעכן באַנעם קען אַ ייד גלייבן אין גאָט (און אַפילו אינעם רבונו של עולם), ניט זײַענדיק קיין ריכטיקער שומר שבת (ווי בײַ וועמען אַוואָס מ′האַלט, צי חנוכה, צי יום כיפּור, צי „אַ מין“ כשרות וכו′). דאָס הייסט, אַז בײַ וועלטלעכע יידן, אין אַ שיער ניט „פאַרקערטן פּראָצעס“, קענען אוניווערסאַלע טערמינען ווערן די הויפּט⸗טערמינען אַז מ′רעדט דווקא וועגן די אייגענע אחינו בני ישראל: „איר זײַט (דען) אַ גלייביקע(ר)?“; „פרום בין איך ניט, נאָר אַ בעל⸗אמונה בין איך גראַדע יאָ“. אַ מעשה שהיה: בײַ ניו⸗יאָרקער יידישיסטן אין שפּעטערדיקן צוואַנציקסטן יאָרהונדערט איז געבליבן שיער ניט איקאָניש די מעשה מיט קלמן קאָוול, דער באַליבטער יידישיסט, אַליין אַן אַטעאיסט וואָס האָט שטאַרק האָלט געהאַט די פרומע טראַדיציעס בכלל און פרומע יידן בפרט. האָבן אים די חב″דישע חברים זײַנע אים געשלעפּט צום רבין אויף אַ יחידות אין איסטערן פּאַרקוויי אַוואָס אין ליובאַוויטש⸗לאַנד. טוט קלמן אַ פרעג בײַם רבין: „וואָס זאָל איך טאָן, אַז איך האָב ניט קיין אמונה?“ האָט אים דער רבי געענטפערט: „אַז איר אַליין ווייסט דאָס צו זאָגן, דאגה איך ניט וועגן אײַך“}.
devoutly
{אוניווערסאַליש:}
מיט (טיפער) (רעליגיעזער) גלייביקײַט; מיט (רעליגיעזער) פּיעטעט; מיט איבערגעבנקײַט דער נאמנה [ne(ə)mónə], דרודיק: [ne(ə)mú:nə];
{בײַ יידן:}
מיט טיף פרומקײַט; מיט עכט פרומקײַט; מיט יראת שמים [yì(y)rəs-shəmáyəm]; מיט יראת הבורא [yì(y)rəs-habóyrə], צפונדיק: [yì(y)rəs-habéyrə];
{בײַ טיף פרומע יידן גופא:} ערלעכערהייט; מיט (ריכטיקער) ערלעכקײַט.
dew
(דער) טוי;
{דיאַלעקטיש; אַרכעאיש:} (די) ראָסע; (דער) טוי⸗פאַל.
deworm
דע⸗ווערעמען; אַנטווערעמען.
dexterity
(די) בריהשאַפט [béryə-shàft]; (די) געשיקטקײַט; (די) פּראַקטישע פעאיקײַט [féy(i)kayt];
גוטע צוויי הענט; בריהדיקע הענט ]béryə-dikə]; פעאיקע הענט; געראָטענע הענט; געלונגענע הענט.
dexterous
בריהדיק [béryə-dik]; געשיקט; פּראַקטיש⸗פעאיק;
מיט גוטע צוויי הענט; מיט בריהדיקע הענט ]béryə-dikə]; מיט פעאיקע הענט; מיט געראָטענע הענט; מיט געלונגענע הענט.
diabetic (n.)
(דער) דיאַבעטיקער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) דיאַבעטיקערין (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) דיאַבעטישע(ר); (די\דער) דיאַבעט⸗לײַדנדיקע(ר); (די\דער) אויף צוקער לײַדנדיקע(ר); (די\דער) צוקער⸗קראַנקע(ר).
diabetic (adj.)
דיאַבעטיש; וואָס האָט צוקער⸗קראַנקײַט.
diabetic (diabetes) medicines
(די) דיאַבעט⸗רפואות [rəfùəs], דרומדיק: [rəfì:əs] (ל″ר); (די) דיאַבעט⸗מידיצינען (ל″ר);
diabetes
{אָן אַן אַרטיקל:} צוקער; (די) צוקער⸗קראַנקײַט; (דער) דיאַבעט [dyabét].
diabolical
טײַוולאָניש; טײַוואָליש; טײַוולדיק; דעמאָניש; שטנדיק [sótndik], דרומדיק: [sú:tndik];
{אין אַ פאַרברייטערטן זין:} שוידערלעך; שרעקלעך; רשעותדיק [ríshəz-dik]; נידערטרעכטיק.
diachronic
דיאַכראָניש.
diachrony
(די) דיאַכראָניע [dyakh-rónyə].
diacritic(al) marks
{אוניווערסאַליש:}
(די) דיאַקריטישע צייכנס (ל″י: דער דיאַקריטישער צייכן); (די) סיסטעם דיאַקריטישע צייכנס;
{אין דער יידישער טראַדיציע בנוגע לשון קודש, אַראַמיש, און יידיש:}
די נקודות [nəkúdəs], דרומדיק: [nəkí:dəs] (ל″י: (די) נקודה [nəkúdə], דרומדיק: [nəkí:də]);
{היימיש אומפאָרמעל:} די פּינטעלעך;
{הערה א: צום היימישן באַנוץ פון „פּינטעלעך“ (אין זין פון די טראַדיציאָנעלע נקודות), בײַ קינדער אין חדר און בײַ דערוואַקסענע מיט אַ היימיש⸗וואַרעמען טאָן, איז ניטאָ קיין ל″י. דאָס נעמט זיך פונדערפון, וואָס דער ל″י, „פּינטעלע“, באַדײַט פּשוט אַ פּונקט סוף זאַץ (.); דאָס איז שייך אויך אין טראַדיציאָנעלן באַנוץ, אַמבאַקאַנטסטן פון באַליבטן חב″דישן לידל, „וו′מעסטעטשקאָ ל(י)אַדיניו, אַ פּינטעלע“ וכו′. אַזויאַרומעט קומט אויס צומאָל הערן „די נקודה“ אויפן יחיד, און „די פּינטעלעך“ (בײַנאַנד מיט „נקודות“) אויפן רבים};
{הערה ב: בײַ דרויסנדיקע קען גרײַלעך אויסקומען מאָדנע⸗משונהדיק, וואָס דער ב אַ ג ר י ף נקודות ∼ דיאַקריטישע צייכנס שפּילט אַזאַ צענטראַלע ראָלע בײַם שילדערן דעם טיפערן חילוק פון טראַדיציאָנעלע יידישע שפּראַכיקע השגות לגבי די סעקולאַריסטישע פּוריסטיש⸗נאָרמאַטיוויסטישע קרײַזן, קלאַסן און קלובן. איז אָט וואָס: ווי מ′זאָל אַליין ניט האַלטן, איז שייך אָנערקענען אַז אין הלכות יידיש איז דער ענין געוואָרן טיף סימבאָליש פאַר תוכיקע און יסודותדיקע ענינים און פראַגן. אַ מײַסטערווערק אויפן געביט פון דער ראָלע פון שריפט אין דער ציוויליזאַציע האָט מיט העכער הונדערט יאָר צירוק אָנגעשריבן דער גרויסער יידישער פילאָלאָג מתתיהו מיזעס (מאַטעס מיזיש) א.נ. „די געזעצן פון דער שריפט⸗געשיכטע: רעליגיע און שריפט אינעם לעבן פון פעלקער“ (אַרויס אויף דײַטש, ווין 1919).
לשון קודש און אַראַמיש זײַנען סעמיטישע לשונות, אַוואו דער שורש פון אַ וואָרט באַשטייט בדרך כלל פון דרײַ קאָנסאָנאַנטן און די וואָקאַלן „ווייס מען שוין, ווײַל מען רעדט דאָך אויף דער שפּראַך נאַטירלעכערהייט“. שוין אין תנ″כישע צײַטן ווערן פאָרט מאָביליזירט „וואו⸗ניט⸗וואו איבעריק⸗געוואָרענע“ קאָנסאָנאַנטישע אותיות א′, ה′, ו′, י′ אויף פונקציאָנירנדיקע וואָקאַלן. שוין אין נאָכתנ″כישע צײַטן, אַז קלאַסישע און הייליקע טעקסטן זײַנען קאָדיפיצירט געוואָרן, ווען קיינער האָט שוין ניט גערעדט אויף די קלאַסישע נוסחאות, האָט מען ממציא געווען סיסטעמען דיאַקריטישע צייכנס אויף אַלע וואָקאַלן (אויך אויף צו באַצייכענען באַטאָנונג און סינטאַקטישע אײַנטיילונגען). פון לשון קודש און אַראַמיש איז דאָס אַריבער, אין אַ ניט⸗איבערגעריסענער שפּראַכיקער קייט, צו לשון יידיש. בײַ דער יידישער ציוויליזאַציע איז שוין העכער ווי טויזנט יאָר אַ גאַנג, אַז דעם פולן ניקוד ווענדט מען אָן אויף הייליקע כתבים (תנ″ך, תפילות); און ווײַטער — אויף וויפל מ′דאַרף: בײַם לערנען מיט קינדער שרײַבן צי בײַם אויפקלערן שווערע ווערטער. אַנדערש געזאָגט געוואָרן: אין אַ קענטיקער מאָס, באַנוצט זיך אָטאָ דער וואָס שרײַבט מיט נקודות — לויט דער נייטיקײַט און לויטן קאָנטעקסט. בשעת מעשה האָבן זיך שוין אין משך פון דור דורות געשאַפן צו יידיש גופא פעסטע טראַדיציעס. בײַ הײַנטיקן טאָג איז די טויזנטיאָריקע השגה בײַ אשכנזים געבליבן פעסט⸗אומפאַרמינערט אין דער איצטיקער יידיש ריידנדיקער ציוויליזאַציע וואָס רופט זיך חסידות. אין אַ הײַנטיקן חסידישן זשורנאַל פאַר דערוואַקסענע קען מען טרעפן, לאָמיר אָנכאַפּן, „וואָס איז דען די פּעולה פון אַזאַ מין אָרגאַניזאַציע?“ אָדער: „וואס איז דען די פעולה פון אזא מין ארגאניזאציע?“. דאָס הייסט: מיט די „דרײַ נקודות“ (קמץ⸗אלף, פּתח⸗אלף, פּ′ מיט אַ פּינטל) פון דער קלאַסישער יידישער טראַדיציע אין דער נײַער צײַט, אָדער: אינגאַנצן אָן נקודות („אַזוי רעדן מיר, איז צו וואָס דאַרף מען עס?“). פאַרקערט, אין אַ קינדער⸗זשורנאַל טרעפט מען אַשטייגער: „וואָס אִיז דעֶן דִי פְּעוּלָה פוּן אַזאַ מִין אָרגאַניזאַצְיעֶ?“ (גראַדע ענלעך אויף די עברי⸗טײַטש ספרים פון נײַנצעטן יאָרהונדערט און ווײַטער). שפּראַכיק, קולטור⸗היסטאָריש, סאָציאָלאָגיש הייסט דאָס אַלץ, אַז דער עצם ב אַ ג ר י ף נקודות (זאָל מען זיי אַפילו געזונטערהייט אָנרופן „דיאַקריטישע צייכנס“ צי בלשון הקלובן מ′שטיינס געזאָגט „דיאַקריטיקלעך“) איז אַ באַגריף וואָס נעמט אַרומעט אַלע דרײַ שפּראַכן פון דער אשכנזישער ציוויליזאַציע: לשון קודש, אַראַמיש, און לשון יידיש (אידיש).
איז וואָס האָט דען פּאַסירט? אין די צוואַנציקער יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אין סאָוועטנפאַרבאַנד, האָבן די אויסבויער פונעם סאָוועטישן יידיש (ברייט פינאַנצירט פון דער סאָוועטישער רעגירונג) זיך געמוטשעט טאַנצן אויף אַלע זײַטן מאַכן פון יידיש אַ ראַדיקאַלע, קאָמוניסטישע, אַנטי⸗רעליגיעזע כלי אין ראַם פון דער ס אָ ו ו ע ט י ש ע ר געזעלשאַפט און אידעאָלאָגיע. אַזויאַרומעט האָט מען (א) פאָנעטיזירט אַלע סעמיטיזמען („שאַבעס“ אויף „שבת“), (ב) אַרויסגעוואָרפן די סוף⸗אותיות („קומ טאנצנ“ אויף „קום טאַנצן“) און… (ג) איבער⸗אינטערפּרעטירט טראַדציאָנעלע נקודות אויף „דיאַקריטישע צייכנס“ וואָס מוזן באַנומען ווערן גענוי אָט אַזוי ווי די צייכנס אויף פראַנצייזיש, פּויליש און אַנדערע אייראָפּעאישע שפּראַכן וואו זיי שטעלן מיט זיך פאָר סײַ אָבליגאַטאָרישע שרײַבונגען סײַ אַ סטאַטוס אין דער שפּראַך (גענומען אינאיינעם מיטן שייכותדיקן אות) אַלץ באַזונדערע אותיות. צום ראַדיקאַלסטן אַנטי⸗טראַדיציאָנעלן שריפט⸗בילד האָבן זיך די יעווסעקעס דערשלאָגן בײַם אַרויסוואַרפן דעם טויזנט⸗יאָריקן מחיצה⸗אלף (זע בײַם סימן alef (/aleph), ג′, פּונקטן 2 און 3) און אַרײַנפירן די אַנטי⸗טראַדיציאָנעלע שריפט⸗בילדער וואָס מ′זעט למשל אין „וווּ“, „פּרוּוווּנג“, „פריִיִק“ און „גליִיִק“ און „העברעיִש“. קולטור⸗היסטאָריקער וועלן נאָך לאַנג באַוואונדערן דעם סאָוועטישן קונץ פון שעפּן פון חדר און סידור גראַפישע געשטאַלטן און זיי אַזוי קונציק אַריבערפירן אויף נײַע באַנוצן אויף צו שאַפן אַן אייביקע מחיצה צווישן זיך און דעם פרום⸗טראַדיציאָנעלן המון פון יידיש ריידנדיקע יידן איבער דער וועלט. און וואָס ווײַטער?
אין די שפּעטע דרײַסיקער יאָרן, אָט דאָ אין ווילנע, האָבן די קרײַזן פון דער ייוואָ (דער יידישער וויסנשאַפטלעכער אינסטיטוט) גענומען רוקן זיך פּאָליטיש שטאַרק אויף לינקס, אין דער ריכטונג פון סאָוועטנלאַנד צו מזרח צו. נאָך פּילסודסקיס טויט אין 1935 האָט זיך גרויסאַרטיק פאַרמערט דער אָפענער אַנטיסעמיטיזם אין דער פּוילישער רעפּובליק (אַוואו ווילנע האָט זיך געפונען אין דער צווישנמלחמהדיקער תקופה). בעת מעשה האָט די היטלעריסטישע פּראָפּאָגאַנדע פון דײַטשלאַנד גענומען אַרײַנדרינגען און ווירקן לרעה. אַ סך יונגע טאַלאַנטן פון די יידישיסטישע קרײַזן זײַנען אומלעגאַל אַריבער די גרענעץ בײַ ראַקאָוו, מינסקער געגנט, צו העלפן „סטראָיען דעם סאָציאַליזם“ (ניט ווייניק האָט מען פאַרשיקט גלײַך אין סיביר צי גלאַט געשאָסן). ס′איז געוואָרן אין די (דעמאָלט שוין שטאַרק לינקע) ייוואָ⸗קרײַזן אַ רוף צום רעפאָרמירן דעם יידישן אויסלייג מעשה סאָוועטנלאַנד און פאָנעטיזירן די „העברעאיזמען“. די ראשי ייוואָ האָבן גוט פאַרשטאַנען וואָס פאַר אַן אומגליק דאָס וואָלט געווען לגבי דעם ייוואָס מעמד בײַ יידן איבער דער וועלט, איז מען געפאַלן אויף „יענער פּשרה“: „לאָזן די העברעאיזמען אָבער אַרויסוואַרפן דעם מחיצה⸗אלף און אײַנפירן אַלץ אָבליגאַטאָריש דעם יִ מיטן וּ מיטן יִיִ“.
אין די יאָרצענדליקער נאָך דער מלחמה, האָבן די קלענערע ייוואָ⸗קרײַזן און זשורנאַלן אונטער זייער דירעקטער השפּעה זיך אין פריידן און אין פרידן באַנוצט מיט די „ייוואָ⸗תקנות“, בשעת ווען דער ווײַטגרעסטער חלק פון שפּראַך⸗באַוואוסטזיניקע פּובליקאַציעס אויף יידיש איבער דער וועלט האָט זיך באַנוצט מיט דער „נײַער אָרטאָגראַפיע“ פון בער באָראָכאָוו (1913) און זלמן רייזען (1920). ערשט אין די זיבעציקער, אַכציקער און נײַנציקער יאָרן אין ניו⸗יאָרק, איז דער ענין, אינאיינעם מיטן עקסטרעמען פּוריזם, נאָרמאַטיוויזם און אויסבויאיזם בײַם ווערטער⸗אוצר, געוואָרן אין די בראָנקס אַ „באַוועגונג“ אין די לעצטע יאָרן פון שעפערישקײַט פון די גדולים שרײַבער און רעדאַקטאָרן וואָס האָבן זיך פאַרן חורבן אויסגעהאָדעוועט אין מזרח אייראָפּע; די „קאָמיסיע אײַנצופירן דעם איינהייטלעכן יידישן אויסלייג“ האָט געוואָרפן מיט פּערזענלעכע פּאַשקווילן, סטראַשונקעס און אַטאַקעס אונטערן שוועל, אינאיינעם מיט סובסידיעס פאַרן אַריבערגיין אויפן ייוואָ⸗אויסלייג. אָנשטאָט זיך פרייען מיטן לעצטן דור וואָס איז דערצויגן פאַר אונדזער גרויזאַמען חורבן, האָט דער יוגנט⸗קלוב „יוגנטרוף“ גאָר פּיקיטירט די לעצטע יידישע טאָג⸗צײַטונגען אין אַמעריקע. דער באַליבטער ניו⸗יאָרקער יידישער שרײַבער אברהם שולמאַן פלעגט עס איבערגעבן אָט ווי אַזוי: „ווי אַזוי ווייס מען אַז נאָך אַ יידישער זשורנאַל האַלט שוין בײַ דער גסיסה? זייער פּשוט. דעמאָלט אַז דער רעדאַקטאָר דערזעט דעם מלאך המות, נעמט די פּאָר גראַצערס פון דער בראָנקסער אייבער⸗קאָמיסיע און שטעלט אַרײַן די נקודות מיט די דרײַ וואָוון, מיט די ווילדע ווערטער פון דער הפטורה, ס′גייען אַרויס נאָך עטלעכע נומערן, און מ′באַשרײַבט דאָרטן ווי אַזוי די יידישע ליטעראַטור איז „אַריבער“ אויפן בראָנקסער לשון“ (שולמאַן האקט געלעבט אין סיגייט וואָס אין ברוקלין).
דאָס איז טייל פון אַ גרעסערער פּרשה פון דעם ווי אַזוי ס′איז געקומען צום מצב פון אַ קלובישן קלאַסן⸗לשון וואָס איז געקינצלט, נשמהלאָז, שטאַרק קיוטיש, אין אַלע פּרטים וואָסאַמאָל מער אויסטערליש בײַם ריזיקן אויף אַן אמת יידיש ריידנדיקן עולם. זע דערצו די הערות בײַ די סימנים abbreviation און neologism(s) און Yugntruf; דעם מחברס „תקני תקנות“ און אַנדערע אַרבעטן אויפן געביט פון דער יידישער סטיליסטיק; אַ סך⸗הכל אויף ענגליש; זע אויך די „כלל⸗תקנות“}.
diagnose
געבן (\שטעלן) דעם דיאַגנאָז; דיאַגנאָזירן.
diagnosis
(דער) דיאַגנאָז [dyágnoz] צי [dyagnóz] (ל″ר: -ן).
diagnostic
דיאַגנאָסטיש.
diagnostician
(דער) דיאַגנאָסטיקער (ל″ר: ø).
diagnostics
(די) דיאַגנאָסטיק.
(.diagonal (n
(דער) דיאַגאָנאַל (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) אלכסון [alákh-sən] (ל″ר: -ס, {נאָכמער לומדיש:} אלכסונים [alakh-sóynəm], צפונדיק: [alakh-séynəm]).
(.diagonal (adj
דיאַגאָנאַליש;
{לומדיש:} אלכסונדיק [alákh-sən-dik].
diagonally
דיאַגאָנאַל;
{לומדיש:} באלכסונדיק [balákh-sən-dik].
(.dial (n
(דער) ציפערבלאַט (ל″ר: ציפערבלעטער);
{טאָמער פון אַ טעלעפאָן, אויך:} (דאָס\די) רעדל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) דריי⸗רעדל (ל″ר: -עך).
(.dial (v
{טאָמער אַ ציפערבלאַט:} אָנדרייען;
{טאָמער מיט קנעפּלעך:} אַרײַנטאַפּן; אַרײַנקלאַפּן;
{הערה: ניט קוקנדיק אויף דער בײַטעוודיקער טעכנאָלאָגיע, בלײַבט גילטיק די פראַזע „אָנדרייען דעם נומער“ וואָס מ′גייט קלינגען}.
dial tone
(דער) קלינג⸗טאָן (ל″ר: ⸗טענער).
dial up connection
(די) קלינג⸗פאַרבינדונג (ל″ר: -ען).
dial: please dial this number
זײַ(ט) אַזוי גוט, דריי(ט) אָנ(עט) אָט דעם נומער.
dialect
(דער) דיאַלעקט [dya-lékt] (ל″ר: -ן);
{לומדיש, דער עיקר בנוגע די אשכנזישע און ספרדישע (און אַנדערע) אַרויסריידן פון לשון קודש און אַראַמיש, צומאָל אויך וועגן די דיאַלעקטן פון יידיש, און זעלטן ווען אין אַ מער אַלגעמיינעם זין:}
(די) הברה [havórə], דרומדיק: [h)avú:rə)], ל″ר: הברות [havórəz], דרומדיק: [h)avú:ris)];
{טאָמער אין פּאָפּולערן זין פון אַרויסרייד:}
(דער) אַקצענט (ל″ר: -ן); (דער) אַרויסרייד (ל″ר: -ן); (די) אויסשפּראַך (ל″ר: -ן).
dialect atlas
(דער) דיאַלעקטישער אַטלאַס; (דער) אַטלאַס פון דיאַלעקטן; (דער) דיאַלעקטן⸗אַטלאַס.
dialect dictionary
(דער\דאָס) דיאַלעקטישער ווערטערבוך; (דער\דאָס) ווערטערבוך פון דיאַלעקטן; (דער\דאָס) דיאַלעקטן⸗ווערטערבוך (ל″ר: …ווערטערביכער).
(.dialectal (ling
דיאַלעקטיש.
(.dialectical (phil
דיאַלעקטיק⸗; דיאַלעקטיש.
dialectism (ling.)
(דער) דיאַלעקטיזם (ל″ר: -ען).
(.dialectological (ling
דיאַלעקטאָלאָגיש.
dialectologist
(דער) דיאַלעקטאָלאָג [dyaletktológ], אויך: [dyaletktólog] (ל″ר: -ן).
dialectology
(די) דיאַלעקטאָלאָגיע.
(dialog(ue
(דער) דיאַלאָג (ל″ר: -ן).
dialogue: have a dialogue
האָבן (\אָנפירן מיט אַ) דיאַלאָג.
dialogue box
(דאָס\דער) שמועס⸗קעסטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) דיאַלאָג⸗קעסטל (ל″ר: -עך).
(.diamond (n
(דער) דימענט [dímənt] (ל″ר: -ן); (דער) דימאַנט [dimánt] (ל″ר: -ן); (דער) בריליאַנט [bril-yánt] (ל″ר: -ן).
diamond (n.) (cards)
(די\דער) שער; (דאָס\די\דער) שערל; (די\דער) שעל; (דער) לעקעך.
(.diamond (adj
דימענטענע(ר) [(díməntənə(r]; דימענטן⸗; דימאַנטענע(ר) [(dimántənə(r]; דימאַנטן⸗.
diaper
(דאָס\דער) ווינדעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) וויקעלע (ל″ר: -ך).
diaper bag
(דער) ווינדל⸗טאַש (ל″ר: -ן); (דער) וויקל⸗טאַש (ל″ר: -ן).
diaper changing station
(דער) וויקל⸗טיש (ל″ר: -ן); (דער) ווינדל⸗טיש (ל″ר: -ן);
(די) ווינדעלע⸗סטאַנציע (ל″ר: -ס); (די) וויקעלעך⸗סטאַנציע (ל″ר: -ס).
diaphragm
(די) דיאַפראַגמע (ל″ר: -ס).
diarist
(דער) מעמואַריסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) מעמואַריסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) מעמואַריסטקע (ל″ר: -ס);
(דער) טאָגבוך⸗שרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) טאָגבוך⸗שרײַבערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) טאָגבוך⸗שרײַבערקע (ל″ר: -ס).
diarrhea
(דער) שלשול [shílsh(ə)l]; (דער) לויזער מאָגן; (די) צעלאָזונג אין בויך; (די) לויפעניש; (די) דיאַרייע;
{דיאַלעקטיש:} אָפן לײַב.
diary
(דער\דאָס) טאָגבוך (ל″ר: טאָגביכער).
diaspora
{אוניווערסאַליש:}
(די) צעשפּרייטונג \ פונאַנדערשפּרייטונג (פון אַ געוויסער באַפעלקערונג); (די) דיאַספּאָרע [dyaspórə] (ל″ר: -ס);
{טאָמער דורך צוואַנג:}
די (ערטער פון) פאַַרשיקונג \ אַרויסשיקונג \ פונאַנדערשיקונג;
❊
{בײַ יידן, אַלץ נייטראַלע באַצייכענונג פון אַלע ערטער וואו ס′לעבן אויף דער וועלט יידן:}
תפוצות ישראל [tfùtsəs-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [tfì:tsəs-(y)isrú:(ə)l] (′פאַרשפּרייטונגען פון יידישן פאָלק′);
{אין מאָדערנעם און זשורנאַליסטישן סטיל:} די תפוצות [də-tfútsəs], דרומדיק: [də-tfí:tsəs] (ל″ר);
{הערה: אין אַ סך פאַלן איז דער באַנוץ פונעם באַשטימטן אַרטיקל („די“) אַ סימן פון מאָדערניסטישן באַנוץ און השגות און פּאָרט זיך אַלעמערשטן מיט דער פאַרקירצטער פאָרם („די תפוצות“). אינעם טראַדיציאָנעלן באַנוץ, ווערט „תפוצות ישראל“ באַנומען אַלץ געאָגראַפישער באַגריף, עלעהיי אַן אָרט⸗נאָמען; („אין תפוצות ישראל איז דאָ אַ מנהג…“};
{בײַ יידן, אַלץ רעליגיעזער און קולטור⸗היסטאָרישער באַגריף
דער גלות [dər-góləs], דרומדיק אויך: דאָס גלות [du)z-gú:ləs)];
{פראַזעס:} לאַנג ווי דער גלות (′זייער לאַנג′; „אוי, די לעקציע איז געווען לאַנג ווי דער גלות“); אַלט ווי דער (יידישער) גלות; לייז אונדז אויס, גאָט, פון גלות און פון בעל⸗עגלות [fun-góləs|un-fun|bàl-agóləs], דרומדיק: [fin-gú:ləs|in-fin|bàl-agú:ləs]; די צונג איז ני(ש)ט אין גלות (ד.ה. אַז ריידן קען מען);
{הערה: רעכענענדיק פון גלות בבל (586 פ.ק.) אָדער פון חורבן פון צווייטן בית המקדש (70 נ.ק.) ביז אין דער מאָדערנער צײַט. פאַראַן די געוויינטלעכע חילוקי דעות וועגן דעם, צי דער גלות פאַרענדיקט זיך מיטן אויפקום פון מדינת ישראל (1948), צי ער וועט זיך ערשט ענדיקן מיט ביאת המשיח; פאַראַן אַלערלייאיקע אַסאָציאַציעס לגבי דעם גלות, בתוכם שטאַרק נעגאַטיווע און אויך פּאָזיטיווע, געווענדט אָן דעם באַנוצערס אינעווייניקסטע יידישע איבערצײַגונגען}.
diatribe
{טאָמער בכתב:} (דער) בייזער (\אַראָפּרײַסנדיקער) אַרטיקל (\עסיי \{לומדיש:} מאמר) [máymər], דרומדיק: [{má:mə(r];
{טאָמער בעל פּה:} (די) בייזע רעדע;
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′רעדט זיך וועגן אַ טעקסט:} (די) אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) אָנגריף (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו; מיטן טראָפּ אויף ניט⸗אָנשטענדיקײַט פונעם (געשריבענעם) טעקסט:} (דער) פּאַשקוויל (ל″ר: -ן).
dice
{אַמאָפטסטן אין ל″ר:} ווערפל(עך); טאָפּלשטיינער; ביינדלעך.
!dice: No dice
בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; ס′גייט ני(ש)ט! [zgéyt-nì(sh)t], דרומדיק: [(zgáyt-nìsh(t]; פאַר קיינוועגס ני(ש)ט.
dicey
פּראָבלעמאַטיש; ריזיקאַליש; אומבאַהיט; גליטשיק; ני(ש)ט אינגאַנצן כשר [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r]; לאו דווקא כשר [láv-dàfkə];
{לומדיש:} משקולתדיק [mashkóyləs], צפונדיק: [mashkéyləs].
dichotomy
(די) דיכאָטאָמיע (ל″ר: -ס); (די) צעצווייאונג (ל″ר: -ען);
דער בוֹלטער אונטערשייד (\צווישנשייד \חילוק) צווישן די ביידע זאַכן [bóylətər], צפונדיק: [béylətər]; [khílək].
Dick, Isaac Meir → Dik, Isaac Meir
dick (male organ) → penis
(dick (nasty person
{סלענגיש; בייגעוודיק:} (די\דער) פּאַסקודנע(ר); (די\דער) חזירישע(ר) [(kházər(i)shə(r]; (די\דער) דערווידערדיקע(ר); (די\דער) נידערטרעכטיקע(ר).
dickens: what the dickens → devil → what the devil
dictaphone
(דער) דיקטאַפאָן (ל″ר: -ען).
dictate (command)
דיקטירן; געבן קאָמאַנדעס; באַפעלן;
{עמאָטיוו:} קאָמאַנדעווען; באַלעבאַטעווען.
dictate (for recording or transcribing)
דיקטירן.
dictation
(די) דיקטירונג (ל″ר: -ען).
dictator
(דער) דיקטאַטאָר [diktátər] (ל″ר: -ן [diktatórn]).
dictatorial
דיקטאַטאָריש.
dictatorship
(די) דיקטאַטור (ל″ר: -ן).
diction
(די) דיקציע (ל″ר: -ס);
{אין ספּעציפישן זין פונעם אופן אַרויסריידן אַוואָס⸗ניט⸗איז:} (דער) אַרויסרייד (ל″ר: -ן); (די) אויסשפּראַך (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) חיתוך הדיבור [khìtəkh-(h)adíbər].
dictionary
(דער\דאָס) ווערטערבוך [vértər-bùkh], דרומדיק: [vértər-bì:(ə)kh].
{אָפּלאַכעריש: ווערטערביכל {סײַדן ס′איז אַ פּאַמפלעטל ממש מיט ווייניק ווערטער}; דיקציאָנער [diktsyonér].
{אַמאָליקע עקספּערימענטן, אַלץ אַרכעאיש:} וואָרטבוך; ווערטערניק; ספר המלים [sèyfər-(h)amí(y)ləm].
dictum
(דאָס\דער) גלײַכווערטל (\וועלטסווערטל) וואָס קומט אָנלערנען; אַ זאָג; אַ זאָגעניש (ל″ר: -ן); אַן אַרויסגעזאָגטער כלל [klál] (ל″ר: כללים [klóləm], דרומדיק: [klú:ləm]); אַ בקיצורדיקער אמת [abəkítsərdikər|éməs] (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} ווי אַ זאָג פונעם פּרק [péyrək], דרומדיק: [páyrək] (דער פּרק = ′פּרקי אבות′).
did (v. past tense)
{ל″י:} האָט געטאָן; האָט געמאַכט;
{ל″ר:} האָבן געטאָן; האָבן געמאַכט.
didactic
דידאַקטיש.
die (n.): the die is cast
{פראַזעס:} ס′איז שוין נאָך אַלעמען; ס′איז שוין לאחר המעשה [l(ə)àkhər-(h)amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhə(r)-(h)amá:sə]; ס′שוין פאַרפאַלן (\פאַרשפּעטיקט \געמאַכט); מ′קען שוין קיין זאַך ני(ש)ט מאַכן; אַז ס′איז שוין אַ מעשה שהיה [amàysə-shəhóyə];
{ברייטער באַנומען:} אַז אַזוי איז שוין באַשערט; אַז אַזוי איז שוין דער גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl]; אַז אויף צוריק קען מען שוין ני(ש)ט גיין; זיך אומקערן קען מען שוין ני(ש)ט.
(.die (v
שטאַרבן [shtàrbm] (ל″ע: איז\זײַנען (\זענען) געשטאָרבן); אָפּשטאַרבן [ópshtàrbm], דרומדיק: [úpshtàrbm] (ל″ע: איז \זײַנען (\זענען) אָפּגעשטאָרבן);
{דיאַלעקטיש; בײַם רוב אַרכעאיש:} זיך פעלן (ל″ע: האָט זיך געפעלט);
{באַטאָנענדיק די עצם אָפּשטעלונג פון דער לעבעדיקײַט:} אויסגיין [óyz-gèyn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-gàyn] (ל″ע: איז\זײַנען (\זענען) אויסגעגאַנגען); אויסהויכן די נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə] (ל″ע: האָט אויסגעהויכט);
{איידעלער געזאָגט געוואָרן:} (ער\זי) איז אַוועק; (זיי) זײַנען (\זענען) אַוועק;
{איידעלער געזאָגט געוואָרן; טראַדיציאָנעל; דער עיקר בנוגע אַ יידן:}
נפטר ווערן [níftər] (ל″ע: איז\זײַנען (\זענען) נפטר געוואָרן);
{איידעלערהייט, דער עיקר בנוגע אַ יידן:}
אַוועק אויפן עולם האמת [afn|òyləm-ho-éməs], דרומדיק: [ofn|òyləm-(h)u:-éməs], צפונדיק: [afn|èylom-ho-éməs];
{איידעלערהייט, וועגן אַוועלכן ניט איז מענטשן:}
אַוועק(גיין) אין דער אייביקײַט; אַוועק אין גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn];
{נאָכמער איידל, מיט יראת הכבוד און בפרט וועגן אַ רבין צי אַ גרויסן רב אָדער צדיק:}
נתבקש ווערן [nəzbákəsh] (′פאַרבעטן ווערן′); (ל″ע: איז נתבקש געוואָרן);
{דער עיקר וועגן אַ חסידישן רבין; אויך אַ גרויסן רב:}
נסתלק ווערן [nəstálək] (′פאַרשוואונדן ווערן′); (ל″ע: איז נסתלק געוואָרן);
❋
{אומגעריכטערהייט; גלאַט מיט ווייניקער דרך⸗ארץ (און צומאָל, זעלבסט⸗איראָניע):}
מאַכן אַ שטאַרב (ל″ע: האָט\האָבן געמאַכט אַ שטאַרב); אַוועקשטאַרבן (ל″ע: איז\זײַנען (\זענען) אַוועקגעשטאָרבן);
❋
{אומדרך⸗ארצדיק, אומבתרבותדיק, וואולגאַריש, מיט ביטול ממש און ווען⸗ניט⸗ווען שאָדנפרייד:}
קראַפּירן; קרעפּירן; אײַננעמען אַ כפרה [àkapórə], דרומדיק: [àkapú:rə]; פאַרכאַפּט ווערן; פאַרוואַרפן מיט די פיס; אָנלייגן מיטן קאָפּ;
{נייטראַל בנוגע צו אַ חיה, אַוואו ס′איז דער טערמין, שטאַרק מיאוס⸗וואולגאַריש וועגן אַ בשר ודם:}
פּגרן [péygərn], דרומדיק: [páygərn], אַוועקפּגרן [avékpèygərn], דרומדיק: [avékpàygərn] (ל″ע: האָט\איז (אַוועק)געפּגרט); כאַפּן די פּגירה [pəgíyrə];
❋
{פאַרשיידענע פראַזעס:}
זיך באַקענען מיטן מלאך המות [màləkh-(h)amóvəs], דרומדיק: [màləkh-(h)amúvəs]; אָפּגעבן שלום⸗עליכם דעם מלאך המות [shòləm-aléykhəm], דרומדיק: [shù:ləm-aláykhəm]; ווערן אַ פּאַניבראַט מיטן מלאך המות;
אַוועקגעבן די נשמה [avég-gèbm|din(ə)shómə], דרומדיק: [avég-gèybm|din(ə)shúmə]; אויסציען די פּאָדקעוועס (ל″ע: אויסגעצויגן…);
זיך איבערפּעקלען אויף יענער וועלט (\פון וואַנעט מ′קען קיין בריוול ניט אָפּשיקן); אַוועקפאָרן אויף יענער וועלט; {נוסח אַמעריקע:} אַוועקמופן (\אַריבערמופן) אויף יענער וועלט;
ווערן אַ תושב אויפן בית⸗עולם [vèrn-atóyshəv-afn-bəsóyləm], דרומדיק: [vèyrn-atóyshəf-ofn-bəsóyləm], צפונדיק: [vèrn-atéyshəv-afn-bəséylom];
אָפּזאָגן די עטלעכע גילדן; אָפּגעבן די קאַפּאָטע;
{הערה: בײַ היינטיקן טאָג איז אַ סברא גאָר זעלטן מ′זאָל אויף אַ באַליבטער שטוביקער חיה אַ זאָג טאָן אַשטייגער „מיין הינטל איז (\האָט) געפּגרט“ אָן קיין שום גנאי, פּשוט דערפאַר וואָס „אַ הינטל פּגרט און להבדיל אַ מענטש שטאַרבט“. דעם לעקסיש⸗סעמאַנטישן חילוק געדענקט מען נאָך, נאָר מען איז נוטה נוצן דעם נייטראַלן „שטאַרבן“ סײַ אויף בעלי⸗חיים סײַ אויף מענטשן, להבדיל. ווען⸗ניט⸗ווען איז עס לעבן געבליבן, זאָל זײַן מיט איראָניע. ס′איז סײַ ווי בנמצא בײַ יידישע שרײַבער, בתוכם שלום⸗עליכם}.
die a fool
שטאַרבן ווי אַ נאַר.
die a hero
שטאַרבן ווי אַ העלד (\אַ גיבור) [agíbər].
die a horrible death
האָבן אַ שרעקלעכן (\שוידערלעכן \גרויזאַמען) טויט.
die a martyr’s death
שטאַרבן אַ קרבן (\מאַרטירער) פאַר דער זאַך [akórbm];
{עמאָטיוו; אַז ס′גייט אין אומקומען אַלץ ייד:} שטאַרבן ווי איינער פון די קדושים [kədóyshəm], צפונדיק: [kədéyshəm].
die a pauper’s death
אַוועקשטאַרבן אַלץ אָרעמאַן; אַוועק(גיין) פון דער וועלט אַן אביון [anévyən] (\אַ דלפון [adálfn] \אַ בדלותדיקע(ר) [(ab(ə)dáləz-dikə(r] \אַן אָרעמאַנסקע(ר).
die a saint
שטאַרבן ווי אַ צדיק [atsádik].
die a shmuck (slng.)
שטאַרבן אַ שמענדריק (\אַ נאַרישעוואַטע(ר); אַ טיפּשותדיקע(ר)) [(atípshəz-dikə(r];
{סלענגיש; בײַ טייל וואולגאַריש:} שטאַרבן (ווי) אַ שמאָק (\אַ פּאָץ).
die an easy death
האָבן אַ לײַכטן (\גרינגן) טויט.
die before one’s time
פריצײַטיק (אַוועק)שטאַרבן; שטאַרבן פאַר דער צײַט;
{פראַזע:} ני(ש)ט אויסלעבן די געשאָנקענע (\געשענקטע) יאָרן.
die for: be ready to die for
זײַן גרייט שטאַרבן (\אומקומען) פאַר;
{עמאָטיוו:} גרייט גיין אויף קידוש השם פאַר [kìdəsh-(h)ashém].
die happy
שטאַרבן אַ פריילעכע(ר).
die laughing
{פראַזע:} מ′קען אויסגיין (\שטאַרבן) פאַר געלעכטער.
die off
אָפּשטאַרבן.
die out
אויסשטאַרבן.
die suddenly
פּלוצלונג (\פּלוצעם) מאַכן אַ שטאַרב (\אַוועקשטאַרבן \{מיט איראָניע:} אַריבערפּעקלען זיך אויף יענע(ר) וועלט).
die unexpectedly
אומגעריכטערהייט שטאַרבן (\מאַכן אַ שטאַרב \{פאַראיידלט:} אַוועק(גיין) פון דער וועלט).
die young
יונגערהייט שטאַרבן (\{פאַריידלט: אַוועקגיין פון דער וועלט).
diehard (n.)
{בייגעוודיק:} ביזן (ביטערן) סוף אַן עקשנותדיקע(ר) [sóf]; [(ànakshónəz-dikə(r], דרומדיק: [(ànakshú:nəz-dikə(r]; (\… אַ פאַרעקשנטע(ר)) [(àfarákshn-tə(r].
diehard (adj.)
ביזן (ביטערן) סוף עקשנותדיק [sóf]; [akshónəz-dik], דרומדיק: [akshúnəz-dik]; (\…פאַרעקשנט) [far-ákshnt].
diemaker
(דער) שטאַנצמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dieplate
(דער) שטאַנץ⸗אײַזן (ל″ר: -ס).
dieresis
(דער) דיאַרעז (ל″ר: -ן).
diesel (n.)
(דער) דיזל.
diesel (adj.)
דיזל⸗; דיזלדיק.
(.diet (n
(די) דיעטע [dyétə];
diet (v.) (go on a diet)
{אין מערב:} גיין אויף (אַ) דיעטע [dyétə]; מאַכן (\האַלטן) (אַ) דיעטע.
diet (adj.)
{וועגן דעם מענטשנס דיעטע בכלל:} דיעטיש;
{וועגן אַ ספּעציפיש⸗אָנגעווענדטן דיעטע⸗פּלאַן:} דיעטעטיש.
diet coke
(די) דיעטישע קאָקאַ⸗קאָלאַ.
diet soda
(די) דיעטישע סאָדע; (די) דיעט⸗סאָדע.
diet: crash diet
(די) קרעש⸗דיעטע (ל″ר: -ס); (די) עקסטרעם⸗דיעטע (ל″ר: -ס); (די) עקסטרעמיסטישע דיעטע (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} (די) משוגענע דיעטע (ל″ר: -ס); (די) ווילדע דיעטע (ל″ר: -ס).
diet: starvation diet
(די) הונגער⸗דיעטע (ל″ר: -ס);
{עמאָטיוו:} (אַ\די) דיעטע וואו מ′גייט אויס(עט) פאַר הונגער.
dietary laws in Judaism
(די\דאָס\דער) {בדרך כלל אָן אַן אַרטיקל:} כשרות [káshrəs]; {מער פאָרמעל:} [káshrus], דרומדיק: [káshris];
{לומדיש:} (די) דיני כשרות [dìney-káshrəs], דרומדיק: [dì:nay-káshrəs] (ל″ר).
dietary supplement
(דער) נערונג⸗צוגאָב (ל″ר: -ן); {בדרך כלל אָן אַן אַרטיקל} וויטאַמינען (ל″ר)
dieter (person frequently on a diet to lose weight)
(דער) אייביקער דיעטע⸗מאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dietetic
דיעטיש; דיעטעטיש.
dietician
(דער) דיעטע⸗געבער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: (די) דיעטע⸗געבערין (אויך: געבערקע) (ל″ר בײַ די ביידע: -ס); (דער) דיעטע⸗ספּעציאַליסט (ל″ר: -ן), ל″נ: דיעטע⸗ספּעציאַליסטקע.
differ from
אונטערשיידן זיך פון; זײַן אַנדערש פון; דיפערענצירן זיך פון.
differ in opinion from
האָבן אַן אַנדער מיינונג איידער (\פון); זיך פונאַנדערגיין מיט (ל″ע: איז זיך פונאַנדערגעגאַנגען);
{אַ קאַפּ לומדיש:} האָבן אַ חילוקי דעות מיט [akhəlùkə-déyəs], דרומדיק: [akhəlìkə-dáyəs];
{אַ קאַפּ מער לומדיש:} זײַן מחולק מיט [m(ə)khúlək], דרומדיק: [m(ə)khílək].
difference
(דער) אונטערשייד (ל″ר: -ן); (דער) חילוק [khílək] (ל″ר: חילוקים [khilúkəm], דרומדיק: [khilí:kəm] {אָבער איין טייל דיאַלעקטן איז ניטאָ קיין ל″ר});
{אָפטמאָל אין גאַנג פון אַרגומענטאַציע:} (די) נפקא⸗מינה [nàfke-mínə] (ל″ר: -ס; אויך: נפקא⸗מינות); („איז וואָס איז די נפקא מינה?“);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (דער) צווישנשייד (ל″ר: -ן);
{שטאַרק לומדיש:} (דער) הבדל [hévdl] (ל″ר: -ים [həvdéyləm], דרומדיק: [h)əvdáyləm)]).
difference of opinion
אַ חילוקי⸗דעות [akh(ə)lùkə-déyəs], דרומדיק: [akh(ə)lìkə-dáyəs]; אַ מיינונגס⸗פאַרשיידנהײַט; אַ צעגייאונג אין די מיינונגען;
{מער לומדיש:} אַ פּלוגתא [aplúktə], דרומדיק: [aplíktə].
difference of opinion: have a difference of opinion
האָבן אַן אַנדער מיינונג; זײַן בײַ אַן אַנדער מיינונג; האַלטן (גראַדע) אַנדערש; ני(ש)ט אײַנשטימען; ני(ש)ט מסכים זײַן [máskəm];
{לומדיש:} זײַן מחולק [məkhúlək], דרומדיק: [məkhílək].
difference: age difference
(דער) אונטערשייד (\חילוק) אינ(עם) עלטער [khílək].
difference: make all the difference (in the world)
ס′איז שוין איינמאָל אַ חילוק [akhílək]; ס′איז דער חילוק (\דער אונטערשייד \אַ נפקא⸗מינה) פון טאָג ביז (\און) נאַכט [anàfkə-mínə].
difference: pay the difference
באַצאָלן די אונטערשייד⸗סומע; באַצאָלן דעם חילוק צווישן די ביידע סומעס [khílək].
difference: potential difference
(דער) פּאָטענציעלער (\מעגלעכער) אונטערשייד (ל″ר: -ן).
(difference: principle difference (main point of contention
דער עיקר פונעם חילוק [dəríkər|fùnəm-khílək], דרומדיק: [dərí:kə(r)|fìnəm-khílək]; (דער) הויפּט⸗אונטערשייד; די נפקא⸗מינה גופא [də-nàfke-mínə|gúfə], דרומדיק: [də-nàfke-mí:nə|gífə];
{לומדיש:} די נקודה [də-n(ə)kúdə], דרומדיק: [də-n(ə)kí:də].
difference: split the difference
אײַנגיין (מאַכן אַ פּשרה) אויף דער מיטלדיקער סומע [apshórə], דרומדיק: [apshú:rə].
difference: tell the difference
קענען זען דעם חילוק (\אונטערשייד) [khílək].
difference: So what difference does it make?
איז מיט וואָס מאַכט דאָס אַנדערש?; איז וואָס די פּעולה דערפון? [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə]; וואָס פאַר אַ(ן) השפּעה (\אײַנפלוס) קען דאָס האָבן? [h)ashpóə)], דרומדיק: [h)ashpú:ə)];
{עמאָטיוו:} וועמען אַרט עס?; וועמען גייט עס אָנ(עט)?; צו וואָס איז דאָס דען וויכטיק?.
?difference: So what’s the difference
איז וואָס איז די נפקא⸗מינה? [nàfkə-mínə]; איז וואָס איז דער חילוק? [khílək]; איז וואָס פאַר אַן אונטערשייד?.
difference: time difference
וואָס איז דער אונטערשייד (\חילוק) אינעם זייגער? (\אין צײַט?) [khílək].
differences: irreconcilable differences
חילוקי דעות אויף נ(ש)ט בײַצוקומען [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs]; אַזעלכע חילוקי דעות, וואָס מ’קען מיט זיי צום טיש ני(ש)ט קומען.
differences: we have our differences
פאַראַן בײַ אונדז (\צווישן אונדז) חילוקי דעות (\מיינונגס⸗אונטערשיידן) [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs].
(.different (adj
אַנדערשדיק; פאַרשיידן (אויך: פאַרשידן); פאַרשיידנאַרטיק (אויך: פאַרשידנאַרטיק).
(.different (adv
אַנדערש; {דיאַלעקטיש אויך:} אַנדערשט [ándə(r)sht];
{פראַזעס:} אויף אַן אַנדער אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm]; ני(ש)ט די זעלביקע זאַך.
different as chalk and cheese
אַנדערש ווי פײַער מיט וואַסער.
different: be of a different mind
האַלטן גראַדע אַנדערש; ני(ש)ט זײַן בײַ אָטאָ דער מיינונג; האָבן (גאָר) אַן אַנדער מיינונג.
(.different: everybody has a different story (/experience/view/etc
ווער⸗ווער; ווי⸗ווער; ווי בײַ וועמען.
different: know different
וויסן, אַז דער אמת איז (גראָד) אַנדערש [éməs]; וויסן, אַז דאָס איז ני(ש)ט ריכטיק.
different: march to a different tune
אונטערשפּילן (\אונטערזינגען) צו גאָר אַן אַנדער הימען; נאָכזינגען נאָך אַנדערע קלעזמאָרים.
different: sing a different tune
ריידן (\רעדן) דערוועגן גאָר אַנדערש; זיך אָננעמען פאַר גאָר אַן אַנדער מיינונג.
different: That’s different! (/That’s a different story!)
דאָס איז שוין אַן אַנדער(ע) מעשה [máysə], דרומדיק [má:sə];
דאָס איז שוין עפּעס (אינגאַנצן) אַנדערש!;
{לומדיש:} שאני הכא! [sháynə|hókhə], דרומדיק: [shá:nə|(h)úkhə].
differential (n.)
(דער) דיפערענציאַל (ל″ר: -ן).
differentiate
אונטערשיידן; דיפערענצירן;
{לומדיש:} מבחין זײַן [máfkh(ə)n-zayn]; זיך פונאַנדערקלײַבן [fənándər-klàybm].
{פראַזעס:} אײַנזען דעם חילוק; באַנעמען דעם אונטערשייד.
differentiation
(די) דיפערענצירונג; (די) דיפערענציאַציע; (די) אונטערשיידונג; (דאָס\דער) קלאָר מאַכן דעם חילוק (\אונטערשייד) [khílək].
differently
אַנדערש; אויף אַן אַנדער אופן [óyfm], צפנודיק: [éyfm]; אַנדערשדיק.
differing
פאַרשיידענערליי; פאַרשיידנאַרטיק; פאַרשיידנמיניק; אַנדערשדיק.
differing opinions
מיינונגען וואָס צעגייען זיך; צעגייענדיקע מיינונגען (ל″ר); אַנדערשדיקע מיינונגען (ל″ר); ני(ש)ט⸗אײַנשטימענדיקע מיינונגען.
difficult
שווער; ני(ש)ט⸗גרינג;
{טאָמער אין זין פון שווער צו פאַרשטיין, ס′פאָדערט אַ סך מי:} האַרב;
{טאָמער אין זין פון שווער צו פאַרשטיין צוליב אַ לאָגישער סתירה אָדער אומאויסגעהאַלטנקײַט:} קשה [kóshə], דרומדיק: [kú:shə].
difficult person
{בייגעוודיק:} אַ שווערע(ר); ני(ש)ט⸗קיין⸗לײַכטע(ר);
אַ שווערער פּאַסאַזשיר (\פּאַרשוין \מענטש) (ל″ר: -ן); ני(ש)ט קיין לײַכטער פּאַסאַזשיר (\פּאַרשוין \מענטש) (ל″ר: -ן).
difficult time (/period)
אַ שווערע צײַט; אַן עת צרה [anèys-tsórə], דרומדיק: [anàys-tsú:rə].
difficult to understand
האַרב; שווער צו פאַרשטיין (\באַנעמען);
{לומדיש:} שווער תופס (צו) זײַן [tóyfəs], צפונדיק: [téyfəs];
{טאָמער אין זין פון ניט פאַרשטיין צוליב אַ סתירה אָדער אַנדער ניט⸗אויסגעהאַלטנקײַט:} קשה <+דאַטיוו> [kóshə], דרומדיק: [kú:shə]; („מיר איז געווען קשה די גאַנצע מעשה“).
difficult: extremely difficult
שרעקלעך שווער; אויסערגעוויינטלעך שווער; אומגעהייער שווער;
{פראַזעס מכח אַוואָס⸗ניט⸗איז וואָס איז שטאַרק שווער דורכצופירן אָדער אויפצוטאָן:} גאָר אַ שווערע הלכה [halókhə], דרומדיק: [h)alúkhə)]; שווער ווי קריעת ים סוף [krìyəs-yámsuf]; שווער ווי שפּאַלטן דעם ים [yám];
{פראַזעס מכח פּסיכאָלאָגישער שווערקײַט:} שווער ווי אָנקומען צו אַן אייגענעם;
{פראַזעס מכח אינטעלעקועלער שווערקײַט:} שווער ווי אַ האַרבע סוגיא גמרא [súgyə|g(ə)mórə], דרומדיק: [sígyə|g(ə)mú:rə]; שווער ווי אַ שטיקל מהרש″א [məhársho], דרומדיק: [:məhárshu].
!difficult: Now that’s difficult to do
שווער!; אַ שווערע זאַך!; אַ שווערע הלכה! [ashvérə|halókhə], דרומדיק: [ashvéyrə|(h)alúkhə];
פאַָלג מיר (\מיך) אַ גאַנג!; הייבט זיך אָנ(עט) א מעשה!; ני(ש)ט קיין פּשוטער ענין! [póshətər|í(n)yən], דרומדיק: [pú:shətər|í(n)yən].
difficult: very (/exceedingly) difficult
זייער (\שטאַרק \שרעקלעך \ג(ע)וואַלדיק \אויסערגעוויינטלעך \{לומדיש} יוצא⸗דופנדיק) שווער [yòytsə-dóyfn-dik], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dik];
(כ)קריעת ים⸗סוף [kə)krìyəs-yámsùf)], דרומדיק: [[kə)krìyəs-yámsìf)]] (′[שווער] ווי שפּאַלטן ים⸗סוף [ווי ס′האָט געטאָן משה רבינו אין יציאת מצרים]′).
difficulty
(די) שוועריקײַט (ל″ר: -ן).
difficulty: a degree of difficulty
אַ (געוויסע) מאַָס שווער(י)קײַט.
difficulty: get/got into a difficulty (/into difficulties)
אַרײַן אין אַ שוועריקײַט (\אַ קלעם);
אַרײַנפאַלן (\אַרײַנלאָזן זיך) אין אַ שוועריקײַט.
difficulty: with great difficulty
מיט גרויס שוועריקײַט; מיט גרויסע שוועריקײַטן;
{עמאָטיוו:} קאַם (אויך: קוים) מיט צרות [kám|mi(t)-tsórəs], דרומדיק:[kó(:)m|mi(t)-tsú:rəs]; מיט כמה צרות [kámə|tsórəs], דרומדיק: [kámə|tsú:rəs];
{פראַזע:} מיט גרינע ווערעם (און קופּערנע פּיסקלעך); מיט גרין און גאַל.
diffidence
(די) צוריקגעהאַלטנקײַט; (די) עניוותדיקע שעמעוודיקײַט [aní(y)vəz-dikə]; אַ באַשיידענע זעלבסט⸗אומזיכערקײַט; (דער) דוחק אין זעלבסט⸗זיכערקײַט [dóykhək], צפונדיק: [déykhək].
diffident
צוריקגעהאַלטן; שעמעוודיק⸗עניוותדיק [aní(y)vəz-dik]; זעלבסט⸗אומזיכער; אָן אַ זעלבסט⸗זיכערקײַט.
diffident person
{בייגעוודיק:} (די\דער) צוריקגעהאַלטענע(ר); (די\דער) שעמעוודיק⸗עניוותדיקע(ר) [(aní(y)vəz-dikə(r]; אַ זעלבסט⸗אומזיכערע(ר); אַ שטילינקע(ר)⸗אומזיכערע(ר).
diffuse (v.)
צעשפּרייטן;
{טעכניש:} דיפוזירן.
diffuse (adj.)
צעשפּרייט; צעשוואומען; צעפלאָסן; צעוואָרפן;
{טעכניש:} דיפוזירט.
diffusion
(די) צעשפּרייטקײַט (ל″ר: -ען); (די) צעשוואומענקײַט; (די) צעפלאָסנקײַט; (די) צעוואָרפנקײַט;
{טעכניש:} (די) דיפוזיע (ל″ר: -ס).
(dig (n.) (excavation
(די) אַרכעאָלאָגישע אויסגראָבונג (ל″ר: -ען); (די) עקסקאַוואַציע (ל″ר: -ס);
(dig (n.) (disparagement
אַ שטאָך (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} אַ נזיפה [an(ə)zífə].
(.dig (v
{אַוואָס⸗ניט⸗איז ספּעציפיש:} אויסגראָבן;
{סתם:} גראָבן;
{אויף גיך:} אַ גראָב טאָן.
dig (v.) (like) (slng.)
געפעלן ווערן <+דאַטיוו>; („מיר געפעלן אַזעלכע פילמען“);
{סלענג אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} גלײַכן; („איך גלײַך אַזעלכע פילמען“);
{סלענג אין רוסישע ריידנדיקע לענדער} (נ)ראַוויצען <+דאַטיוו>; („מיר (נ)ראַוויצען אַזעלכע פילמען“).
dig deep (fig.)
זיך טיף אַרײַנלייגן (\אַרײַנלאָזן) אינעם ענין [í(n)yən]; פאָרשן און גראָבן אין דער טיף; טיף טיף זוכן.
(dig in (be obstinate
זיך פאַרעקשנען [farák-shənən]; זיך אײַנעקשנען [áyn-àkshənən], דרומדיק: [á:n-àkshənən].
dig in (to a meal)
זיך נעמען צום מאָלצײַט (\צום עסן \{עמאָטיוו צי קריטיש:} צו דער אכילה) [akhí(y)lə].
dig one’s own grave
דעם אייגענעם קבר (אויס)גראָבן [kéyvər], דרומדיק: [(káyvə(r].
dig oneself out (of a situation or peril)
ווי ני(ש)ט איז זיך אויסגראָבן (\זיך ארויסדראַפּען \זיך אַרויסדרייען \זיך אָפּראַטעווען); זיך אַרויסגראָבן פון אַ לאָך;
{עמאָטיוו:} זיך אַרויסשאַרן; זיך אַרויסקאַראַטשקען; זיך אַרויסקאַראַבקען; זיך ארויסקאַפּײַען; זיך אַרויספּלאָנטע(ר)ן.
dig someone out (of a situation or peril)
(עמעצן) אַרויסשלעפּן (\אַרויסראַטעווען \אַרויסציען) פון אַ צרה [atsórə], דרומדיק: [atsu:rə]; עמעצן אויסגראָבן פון אַ (ריכטיקן) לאָך.
dig up dirt (defamatory material)
גיין (אויפ)גראָבן פּל(י)אָטקעס מיט שמוץ (אויף עמעצן צו באַשמוצן).
(.digest (n
(דער) אָפּקלײַב (ל″ר: -ן); (די) קיצורים [kətsúrəm], דרומדיק: [kətsí:rəm] (ל″ר).
(.digest (v
פאַרדײַען (אויך: פאַרדייען);
{אַ קאַפּ אויסגעברייטערט:} צעקײַען.
digestion
(די) פאַרדײַאונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרדײַען.
digestive system
(די) פאַרדײַאונגס⸗סיסטעם (ל″ר: -ען).
digger (machine)
(דער) גראָבער (ל″ר: -ס).
digit (number)
(דער\די) ציפער (ל″ר: -ן; אויך: ø); (דער) נומער (ל″ר: -ן).
digital
דיגיטאַל(יש) [(digitál(ish]; דיגיטאַל⸗;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער אויך:} ציפערנע(ר); ציפערדיק.
digital devices
(די) דיגיטאַלישע מכשירים (\אַפּאַראַטן) [makh-shíyrəm] (ל″ר);
{מיט הומאָריסטישן שוואונג:} (די) דיגיטאַלישע צאַצקעס (\מאַכאַרײַקעס \דזשימדזשיקעס).
digital publishing→online publishing
digit(al)ize
דיגיטאַליזירן; ציפעריזירן.
diglossia
(די) דיגלאָסיע.
diglossic
דיגלאָסיש.
dignification
(די) באַווירדיקונג; (די) לעגיטימיזירונג;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער\דאָס) אָפּגעבן כבוד [óp-gèbm|kóvəd], דרומדיק: [úp-gèybm|kúvit].
dignified
מיט ווערדע (\ווירדע); באַלעבאַטיש; ווי בײַ לײַטן; בכבודיק [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik];
{טאָמער גראָד שייך צו אַ „וויכטיקן מענטשן“, אויך:} חשיבותדיק [kh(ə)-shí(y)vəz-dik];
{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} סטאַטעטשנע;
{הערה: ווי אַ סך גוטע יידישע ווערטער אינעם סלאַווישן קאָמפּאָנענט פונעם לשון, איז „סטאַטעטשנע“ אין די יאָרצענדליקער נאָכן חורבן פון לפי⸗ערכדיקער טאָגטעגלעכקײַט אַריבער אויף אַ מעמד פון עמאָטיווקײַט, היימיש געלעכטער, און אַ לײַכטן גוטמוטיקן הומאָר. סינכראָניש גערעדט בײַ הײַנטיקן טאָג, און מיטן אויג אויף להבא, באַדאַרף מען זיך אַ סברא פאַרגעדענקען דעם ספּעציאַליזירטן, סטיליסטיש מאַרקירטן סטאַטוס. צו דער געשיכטע פונעם לשון אין דער תקופה פון די קלאַסיקער און שפּעטער⸗צו, אַזש ביזן חורבן, איז כדאי מ′זאָל נאָך אויספאָרשן מיט פרישע אויגן דעם פאַקטישן סטיליסטישן סטאַטוס פון איטלעכן באַטראַכטן וואָרט אין דער יידישער ליטעראַטור, ד.ה. די מאָס אין וועלכער ס′האָט אין ליטעראַרישן באַנוץ וואו⸗ניט⸗וואו און ווי⸗ בײַ⸗וועמען, אפשר תמיד געהאַט אַזאַ מין מאַרקירטן באַנוץ (דאַמאָלסט פּאַראַלעל מיט אַ טאָגטעכלעכן באַנוץ אינעם פאָלקס⸗לשון). ווער קען דען פאַרגעסן דעם כח פונעם וואָרט „סטאַטעטשנע“ בײַ שלום⸗עליכמען אין דער כתרילעווקער סצענע „יידישיסטן און העברעאיסטן“ (אינעם באַנד „כתרילעווקער פּראָגרעס“)?
dignified death
{פראַזעס:} אַוועק(גיין) פון דער וועלט (\שטאַרבן) מיט מענטשלעכער ווירדע (\ווערדע); שטאַרבן אויף אַ מענטשלעך בכבודיקן אופן [bəkóvədikn|óyfm], דרומדיק: [bəkúvədikn|óyfm], צפונדיק: [bəkóvədikn|éyfm]; פאַרענדיקן די יאָרן דאָ אויף דער וועלט אויף אַ בכבודיקן אופן; שטאַרבן ווי אַ מענטש;
{ווערטל:} שטאַרבן ווי אַ מענטש דאַרף מען אויך קענען; וויסן דאַרף ווי אַזוי צו לעבן און ווי אַזוי צו שטאַרבן.
dignified existence
אַ ווערדיקער קיום [kíyəm]; אַ בכבודיק(ער) לעבן [(abəkóvədik(er], דרומדיק: [(abəkúvədik(er];
{פראַזעס:} קענען אויסלעבן די יאָרן (דאָ אויף דער וועלט) מיט ווירדע (\ווי אַ מענטש \ווי בײַ לײַטן \ווי ס′באַדאַרף צו זײַן \ווי געהעריק).
dignify
באַווירדיקן; לעגיטימיזירן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אָפּגעבן כבוד [óp-gèbm|kóvəd], דרומדיק: [úp-gèybm|kúvit].
!dignify: I won’t dignify that
ס′שטייט מיר ני(ש)ט אָן (\אָנעט)!; ס′איז אונטער מײַן ווירדע (\ווערדע)!; כ′וועל דאָס ניט אָפּגעבן קיין סטאַטוס פון פאַרדינען זיך אַן ענטפער; מ′טאָר עס אַפילו ניט באַערן מיט אַן ענטפער [afílə];
{לומדיש:} איך וועל דאָס ני(ש)ט מכבד זײַן מיט אַ תשובה [məkhábəd-zayn]; [tshúvə], דרומדיק: [tshí:və].
dignitary
(דער) דיגניטאַר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דיגניטאַרין (ל″א: -ס);
{מיט אַ יידישן טעם:}
(דער) מכובד [məkhúbəd], דרומדיק: [məkhíbət] (ל″ר: מכובדים [məkhubódəm], דרומדיק: [məkhi:bú:dəm]), ל″נ: (די) מכובדת(טע) [(məkhubédəs(tə], דרומדיק: [(məkhi:béydəs(tə] (ל″ר: -ס, {מער לומדיש:} מכובדות [məkhubódoys], דרומדיק: [məkhi:búdoys], צפונדיק: [məkhubódeys]);
(דער) חשוב [khóshəv], דרומדיק: [khúshəf] (ל″ר: חשובים [kh(ə)shúvəm], דרומדיק: [kh(ə)shí:vəm]), ל″נ: (די) חשובה [kh(ə)shúvə], דרומדיק: [kh(ə)shí:və] (ל″ר: חשובות [kh(ə)shúvəs], דרומדיק: [kh(ə)shí:vəs]; {מער לומדיש:} [kh(ə)shúvoys], דרומדיק: [kh(ə)shí:voys], צפונדיק: [kh(ə)shúveys];
{רבימס:} (די) חשובע לײַט (ל″ר); (די) פּני [pnéy], דרומדיק: [pnáy] (ל″ר); די הויכע פענצטער (קאָלעקטיווער ל″ר); (די) טובי עיר [tùvey-íyr], דרומדיק: [tì:vay-í:r] (ל″ר).
dignity
(די) ווירדע; די מענטשלעכע ווירדע; (דער) כבוד צו זיך אַליין [kóvəd], דרומדיק: [kúvət];
{לומדיש:} (דער) כבוד הבריות [kòvəd-(h)abríyəs];
{געווענדט איך קאָנטעקסט, מיטן צוגאָבלעכן נואַנס פון סדר און די מיטלען צודערצו, אויך:} (די) באַלעבאַטישקײַט;
{הערה: טייל נוצן „ווערדע“ אָנשטאָט „ווירדע“; מען דאַרף נאָר האַלטן פאַרן אויג דעם עיקרדיקן באַדײַט פון „ווערדע“ (′וויכטיקײַט′, ′לעגיטימקײַט′, ′ממשות′; „עס האָט דען אַ ווערדע?“).
dignity: human dignity
די מענטשלעכע ווירדע (\ווערדע); דער כבוד פון אַ מענטשן [kóvəd], דרומדיק: [kúvət]; די מענטשלעכע חשיבות [kh()əshívəs].
!dignity: It’s beneath my dignity
ס′שטייט מיר ני(ש)ט אָן (\אָנעט)!; ס′פּאַסט מיר ני(ש)ט!; ס′איז אונטער מײַן ווירדע (\ווערדע)!;
{פראַזע; לומדיש:} ס′איז מוקצה מחמת מיאוס [múktsə|màkhməs-míyəs], דרומדיק: [míktsə|màkhməs-míyəs].
digraph
(דער) דיגראַף (ל″ר: -ן); די צוויי⸗אותיות [tsvéy-òysyəs], דרומדיק: [tsváy-òysyəs], צפונדיק: [tsvéy-èysyəs] (ל″ר).
digress
אַראָפּ(גיין) פון דער טעמע; זיך פאַרריידן (\פאַררעדן); אַוועק(גיין) פונעם עיקר [íkər];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַראָפּ(גיין) פון וועג;
{מיט הומאָר צי קריטיק איבער אַן אָנגעעודיקער דיגרעסיע:}
פאַרפאָרן (\פאַרקריכן) אין האָצעפּלאָץ;
{דרומדיק:} פאַרפאָרן (\פאַרקריכן) אין בויבעריק (\אין יאַהופּעץ);
{צפונדיק:} פאַרפאָרן (\פאַרקריכן) אין טראָק (אין באַלבירעשאָק \אין מאַלאַט).
digression
(די) דיגרעסיע (ל″ר: -ס); (די) אָפּווײַכונג (ל″ר: -ען); (דער) זײַטנשפּרונג (ל″ר: -ען);
{ליטעראַריש אַרײַנזאָגעריש:} (דער) האָזנשפּרונג (ל″ר: -ען); (דער) וויעווריק⸗שפּרונג (ל″ר: -ען).
digs
(דער) נאַכטלעגער; (די) סטאַנציע; (דער) אַרײַנפאָר;
{פראַזעס:} האָבן נאַכטלעגער (\אַ סטאַנציע); האָבן וואואַהין גיין נעכטיקן (\אַרײַנפאָרן).
דיק;
אײַזיק מאיר דיק [àyzik-méyər|dík], דרומדיק: [à:zik-máyə(r)|dík];
געבאָרן און געשטאָרבן: ווילנע.
dilapidated
פאַרחורבהט [far-khúrvət], דרומדיק: [far-khórvət], אויך: [far-khérvət]; אײַנגעפאַלן (\אײַנגעפאַלענע(ר)); צעפאַלן⸗געוואָרן (\⸗געוואָרענע(ר)); פון לאַנג אָפּגעלאָזן (\אָפּגעלאָזענע(ר));
{לומדיש:} מפּולתדיק [mapóyləz-dik], צפונדיק: [mapéyləz-dik].
dilapidated house (/building /structure)
אַ חורבה [akhúrvə], דרומדיק: [akhórvə], אויך: [akhérvə]; אַן אײַנגעפאַלן (\אײַנגעפאַלענע) הויז;
{עמאָטיוו:} אַ שטיק חורבה;
{לומדיש:} (אַ\די\דאָס) מפּולת [mapóyləs], צפונדיק: [mapéyləs] (ל″ר: -ן).
dilapidation
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) פאַרחורבהונג [far-khúrvung], דרומדיק: [far-khórvink], אויך: [far-khérvink];
{גיכער וועגן מצב גופא:} (די) פאַרחורבהטקײַט [far-khúrvət-kàyt], דרומדיק: [far-khórvət-kàyt], אויך: [far-khérvət-kàyt].
dilate
דילאַטירן.
dilated
דילאַטירט.
dilation
{וועגן פּראָצעס:} (די) דילאַטירונג.
{וועגן מצב גופא:} (די) דילאַטירטקײַט.
dilemma: have a dilemma
זײַן אין אַ קלעם; שטיין פאַר אַ דילעמע;
{לומדיש:} שטיין פאַר אַ שתי הסעיפּים [ashtèy-(h)asəíp(ə)m], דרומדיק: [ashtày-(h)asəíp(ə)m].
diligence
(די) פלייסיקײַט (אויך: פלײַסיקײַט); (דער) פלייס (אויך: פלײַס);
{אַ קאַפּ לומדיש:} (די) התמדה [hasmódə], דרומדיק: [h)asmú:də)];
(די) בפירושדיקע באַמיאונג [bəféyrəzh-dikə], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dikə] ((דאָס\דער) בריהן זיך [béryən];
{לומדיש:} (די\דער\דאָס) חריצות [khrítsəs]; (די) חריצותדיקײַט [khrí(y)tsəz-dəkàyt].
diligent
פלייסיק (\פלײַסיק); שטאַנדהאַפטיק; באַשטענדיק;
{לומדיש:} חריצותדיק [khrí(y)tsəz-dik];
{פראַזע} מיט אַן התמדה [mìtan-(h)asmódə], דרומדיק: [mìtan-(h)asmú:də].
diligent person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פלײַסיקע(ר);
(אַ\דער) חרוץ [khórəts], דרומדיק: [khú:rəts] (ל″ר: חרוצים [kharútsəm]), ל″נ: (די) חרוצה [kharútsə], דרומדיק: [kharí:tsə] (ל″ר: חריצות).
diligently: work diligently
אַרבעטן מיט (גרויס) התמדה (\פלײַס) [hasmódə], דרומדיק: [h)asmú:də)];
{פראַזע; פיגוראַטיוו; לומדיש:} זיצן על התורה ועל העבודה [àl-hatóyrə|v(ə)àl-ho-avóydə], צפונדיק: [àl-hatéyrə|v(ə)àl-ho-avéydə].
dilute
פאַרוואַסערן; פאַרשיטערן;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} פונאַנדערפירן; צעפירן.
dilution
(די) פאַרוואַסערונג; (די) פאַרשיטערונג;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) פונאַנדערפירונג; (די) צעפירונג.
(dim (v. trans.) (lights
פאַרטונקלען; אָפּטונקלען; פאַרמינערן די ליכט.
(.dim (adj
מאַט; טונקל; פינצטערלעך.
dim view: take a dim view
באַטראַכטן מיט ביטול [bítl]; קוקן קרום אויף; קוקן מיט (גרויס) אומדרך⸗ארץ [ùm|dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [ìm|dèr(ə)khéyrəts]; בפירוש נעגאַטיוו (אָפּשאַצן); פאַראַכטן;
{פראַזעס, צומאָל מיט איראָניע:} ני(ש)ט איבעריקס (\זייער שטאַרק) האַלטן פון; דווקא [dáfkə] ני(ש)ט זײַן שטאַרק נתפּעל [nispóəl], דרומדיק: [nispú:əl], צפונדיק: [nispó(y)əl].
dime (American coin)
(דער) דײַם (אויך: דאַים); (ל″ר: -ס; אויך: -ען).
dime: not worth a dime
קיין צען צענט ני(ש)ט ווערט; אַ דײַם (\דאַים) ני(ש)ט ווערט;
{פראַזעס:} ני(ש)ט ווערט קיין גראָשן (\קיין פּרוטה) [prútə], דרומדיק: [prí:tə].
dime: on a dime
ממש גלײַך [máməsh]; גלײַך אויפן אָרט.
dimension
(די) אָפּמעסטונג (פון אַלע זײַטן); (די) מאָס;
{פיגוראַטיוו:} (די) דימענסיע [dəménsyə] (ל″ר: -ס).
dimensional: three dimensional
דרײַ⸗דימענסיעדיק.
diminish
פאַרמינערן; פאַרקלענערן.
diminished responsibility
(די) פאַרמינערטע אחריות (\פאַראַנטוואָרטלעכקײַט) [akhráyəs]; [farántfə(r)tləkh-kàyt].
diminishing returns
אַלץ⸗קלענערע פאַרדינסטן (\רווחים) (פון די אינוועסטיציעס) [rəvókhəm], דרומדיק: [rəvúkhəm].
diminution
(די) פאַרמינערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען).
(.diminutive (n
(דער) דימינוטיוו (ל″ר: -ן); (די) פאַרקלענער⸗פאָרם (ל″ר: -ען); (די) פאַרקלענערונגס⸗פאָרמע (ל″ר: -ס).
(.diminutive (adj
קליינמאָסיק; קליינגעשטאַלטיק;
{לומדיש:} בזעיר⸗אנפּינדיק [bəzèy(ə)r-ámpm-dik], דרומדיק: [bəzàyə(r)-ámpm-dik].
dimmer (device)
(דער) פאַרטונקלער (ל″ר: -ס);
(Dimov, Osip (1878–1959
אָסיפּ דימאָוו [ósəp|dəmóv];
יוסף פּערעלמאַן;
געבאָרן: ביאַליסטאָק; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
dimple
חן⸗גריבעלע [khéyn-grìbaələ], דרומדיק: [kháyn-grìbələ] (ל″ר: חן⸗גריבעלעך [khéyn-grìbalakh], דרומדיק: [kháyn-grìbələkh]).
dimwit
{בייגעוודיק:} אַ טעמפּע(ר); אַ שטומפּיקע(ר); אַ ני(ש)ט (קיין) איבערגעשפּיצטע(ר); אַ שוואַכקעפּיקע(ר); אַ פּלאַטשיקע(ר); אַ ני(ש)ט⸗דערבאַקענע(ר); אַ שטומפּזיניקע(ר); אַ צוריקגעשטאַנענע(ר); אַ ני(ש)ט⸗דערשפּיצטע(ר); אַ ני(ש)ט⸗דערפאָרענע(ר);
{ביטולדיק; בייגעוודיק:} אַ בהמהשע(ר) [(ab(ə)héymishə(r], דרומדיק: [(ab(ə)háymishə(r]; אַ פערדישע(ר);
{סימפּאַטיש; בייגעוודיק:} אַ באַגרענעצטע(ר); אַ באַשרענקטע(ר); (נעבעך) אַן אומאַנטוויקלטע(ר).
dimwitted
טעמפּ; אַ שטומפּיק; ני(ש)ט⸗איבערגעשפּיצט; שוואַכקעפּיק; פּלאַטשיק; ני(ש)ט⸗דערבאַקן (\⸗דערבאַקענע(ר)); שטומפּזיניק; צוריקגעשטאַנען (\צוריקגעשטאַנענע(ר)); ני(ש)ט⸗דערשפּיצט; ני(ש)ט⸗דערפאָרן (\ני(ש)ט⸗דערפאָרענע(ר));
{ביטולדיק; בייגעוודיק:} בהמהשע(ר) [b(ə)héymish], דרומדיק: [b(ə)háymish]; פערדיש;
{סימפּאַטיש:} באַגרענעצט; באַשרענקט; (נעבעך) אומאַנטוויקלט.
diner (person)
(דער) רעסטאָראַן⸗גייער (\⸗גאַסט \⸗קליענט); (דער) קאַפע⸗גייער (\⸗גאַסט \⸗קליענט);
{אַוואו ס′איז קלאָר אַז ס′גייט אין אַ מאָלצײַט; בייגעוודיק:} (די\דער) באַטייליקנדיקע(ר); (די\דער) אָנוועזנדיקע(ר); (די\דער) (מיט⸗)עסנדיקע(ר) בײַם טיש;
{טאָמער ס′גייט אין אַ פאָרמעלער סעודה:} די וואָס אויף דער סעודה [súdə], דרומדיק: [si:də] (ל″ר); {אומפאָרמעל:} (די) סעודהניקעס [súdə-nikəs], דרומדיק: [sí:də-nikəs] (ל″ר).
diner (informal restaurant)
(דער\די) קאַפע (ל″ר: -ען [kaféyən]; (דער) קאַפע⸗רעסטאָראַן (ל″ר: -ען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) דײַנער (אויך: דאַינער) (ל″ר: -ס).
(Dinesohn, Jacob (1856-1919
דינעזאָן;
יעקב דינעזאָן [yánkəv|dínə-zòn];
געבאָרן: נײַ⸗זשאַגער (קאָוונער גובערניע); געשטאָרבן: וואַרשע.
dinette
(דער) קיך⸗אַלקער (ל″ר: -ס); (דער) עס⸗ווינקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);.
Ding! (of ringing sound)
קלינג!; קלינג⸗קלאַנג!; בראַזג!.
Ding! (you hit it on the head)
אָט געטראָפן!; אַרײַנגעטראָפן!; אָט!; גענוי!; טאָטשנע!;
{פראַזע:} געטראָפן די ריכטיקע קרעטשמע!.
dinghy
(דער\די) דינגי (ל″ר: -ס); (דאָס\די) בײַ⸗שיפל (ל″ר: -עך).
dinginess
{אַמערסטנס וועגן אַ צימער אָדער שטוב:} (די) ענגע פינצטערניש; (די) טרויעריקע ענגקײַט; (די) ענגע טרויעריקײַט; (די) סמוטנעקײַט; (די) קאַלעמוטנעקײַט.
dingy
{אַמערסטנס וועגן אַ צימער אָדער שטוב:} ענג⸗פינצטערדיק; ענג⸗טרויעריק; טונקל⸗ענג; סמוטנע; קאַלעמוטנע.
(dining car (of a train
(דער) קאַפע⸗וואַגאָן (ל″ר: -עס; אויך: -ען); (דער) וואַגאָן רעסטאָראַן.
dinner invitation
(די) פאַרבעטונג (\אײַנלאַדונג) אויף וועטשערע (\אָוונטברויט).
dinner jacket
(דער) אָוונט⸗ראָק (ל″ר: -ן); (דער) טאָקסידאָ (ל″ר: -ס).
dinner party
(דער) וועטשערע⸗אָוונט (ל″ר: -ן); (די) אָוונטברויט⸗באַגעגעניש (ל″ר: -ן).
dining room
(דער) עס⸗צימער (ל″ר: -ן);
{טאָמער גרעסער:} (דער) עס⸗זאַל (ל″ר: -ן).
(dinner (supper
(די) וועטשערע (ל″ר: -ס); (דער\דאָס) אָוונטברויט (ל″ר: -ן); {דיאַלעקטיש:} (דער\דאָס) נאַכטמאָל (ל″ר: -ן).
dinosaur
(דער) דינאָזאַווער (ל″ר: -ס).
diocese
(די) דיאָצעזע (ל″ר: -ס); (די) ביסקופּשאַפט (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) תחום ההגמון [tkhùm-hahégmən], דרומדיק: [tkhìm-(h)ahégmən].
dip (n.) (decrease)
אַ שטיקל אַראָפּפאַל; אַ געוויסע פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען)
dip (n.) (sauce)
(דער) אײַנטונק (ל″ר: -ען); (דער) אײַנטונק⸗סאָס (ל″ר: -ן).
dip (n.) (a dipping in)
(דער) אײַנטונק (ל″ר: -ען); (דער) אײַנטוק (ל″ר: -ן).
dip (v.)
אײַנטונקען; טונקען; אַ טונק אײַן טאָן.
dip in the road (setback)
אַ שטיקל מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə];
{פיגוראַטיוו:} (די) קאַלוזשע (ל″ר: -ס).
dip into savings
אַ נעם טאָן פון די שפּאָרונגען; אַ טונק טאָן אין די שפּאָרונגען.
diphthong
(דער) דיפטאָנג (ל″ר: -ען).
diphthongization
{גיכער וועגן דעם פּראָצעס:} (די) דיפטאָנגיזאַציע (ל″ר: -ס);
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דיפטאָנגיזירונג (ל″ר: -ען).
diphtheria
(די) דיפטעריע; (דער) דיפטעריט;
{לומדיש:} (די) אסכרה [áskərə].
diploma
(דער) דיפּלאָם (ל″ר: -ען); (די) דיפּלאָמע (ל″ר: -ס; אויך: דיפּלאָמען); (דער) אַטעסטאַט (ל″ר: -ן).
diploma course
(דער) דיפּלאָם⸗קורס (ל″ר: -ן); (די) דיפּלאָם⸗פּראָגראַם (ל″ר: -ען).
diplomacy
(די) דיפּלאָמאַטיע.
diplomat
(דער) דיפּלאָמאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דיפּלאָמאַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו, דער עיקר קריטיש:} (די) דיפּלאָמאַטקע (ל″ר: -ס).
diplomatic
דיפּלאָמאַטיש.
diplomatic bag(s)
(די) דיפּלאָמאַטישע פּאָסט⸗סיסטעם; (דער) דיפּלאָמאַטישער פּאָסט⸗זאַק.
diplomatic immunity
(די) דיפּלאָמאַטישע אימוניטעט.
diplomatically
טאַקטיש; מיט טאַקט; ריידנדיק (\רעדנדיק) בכבודיק [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik];
דיפּלאָמאַטיש; אויף אַ דיפּלאָמאַטישן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
{פראַזע:} מיט איידעלע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm].
dire warning
(די) דרינגענדיקע (\קריזיסדיקע \גאָר שאַרפע) באַוואָרענונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַן אימהדיקע אזהרה [anéymə-dikə|azhórə], דרומדיק: [anáymə-dikə|az(h)ú:rə].
dire: in dire straits
אויף געהאַקטע (\געברענטע \געשוואָלענע \ריכטיקע) צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; אין איינע צרות;
שוין איינמאָל אין אַ קלעם;
{גוזמאדיק עמאָטיוו:} ליגן טיף טײַער אין דר′ערד (\אין דער אדמה) [adómə], דרומדיק: [adúmə];
{לומדיש:} זײַן אין אַ שעת הדחק [shàs-(h)atkhák].
(.direct (v
הייסן; בעטן; קאָמאַנדירן; אָנווײַזן; געבן (די) אינסטרוקציעס;
{טאָמער אַן אָרקעסטער:} דיריגירן.
{טאָמער אין זיין פון זײַן באַלעבאָס:} אָנפירן מיט; זײַן דער דירעקטאָר (\באַלעבאָס) פון;
{טאָמער וועגן פאַרקער (טראַפיק) צי אַנדערע סאָציאַלע סיסטעמען:} רעגולירן.
(.direct (adj
דירעקט; גלײַך.
direct access
(דער) דירעקטער צוגאַנג (\צוגענגלעכקײַט \צולאָז \צוגעלאָזנקײַט);
{לומדיש:} אַ דריסת הרגל ממש [adrìysəs-(h)arégl], דרומדיק: [adrì:səs-(h)aréygl].
direct action
(די) דירעקטע אַקציע (\טואונג \פּעולה \טעטיקײַט ([p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə]).
direct address
(די) דירעקטע ווענדונג צום מענטשן; דאָס (דער) ריידן (\רעדן) דירעקט צום צווייטן;
(אַ\דער) פּנים⸗אל⸗פּנים [pònəm|èl-pónəm], דרומדיק: [pù:nəm|èl-pú:nəm].
direct current (AC)
(דער) דירעקטער שטראָם.
direct debit
דירעקטע צאָלונג (דורכן קאָנטאָ \ באַנק).
direct democracy
(די) דירעקטע דעמאָקראַטיע; (די) אומפאַרמיטלטע דעמאָקראַטיע.
direct deposit
(דער) דירעקטער אײַנצאָל (\דעפּאָזיט) (ל″ר: -ן).
direct effect
(דער) דירעקטער רעזולטאַט (\פּועל יוצא \אַרויסקום) [pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [pèy(ə)l-yéytsə];
(די) דירעקטע ווירקונג (\השפּעה \רעזולטירונג) [hashpóə], דרומדיק: [h)ashpú:ə)].
direct evidence
(די) דירעקטע (\אומפאַרמיטלטע) ראיות [] (\דערווײַזונגען \באַווײַזן) (ל″ר; ל″י: ראיה [ráyə]);
(די) דירעקטע עווידענעץ.
direct flight
(דער) דירעקטער פלי (ל″ר: -ען); {חסידיש, אויך:} דירעקטער פלוג [flí(:)k];
(דער) דירעקטער עראָפּלאַן (ל″ר: -ען); {חסידיש:} פליגער (ל″ר: -ס).
direct hit
(די) גענויע טרעפונג אין ציל (ל″ר: טרעפונגען); (דער) דירעקטער (\גענוי⸗טרעפנדיקער) קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ);
{אין מלחמה:}
(דער) דירעקט⸗קלאַפּ (ל″ר: ⸗קלעפּ).
direct mailing
(די) מאַסן⸗צעשיקונג (ל″ר: -ען); (די) דירעקטע פּאָסט⸗ווענדונגען (\רעקלאַמעס) (ל″ר).
direct marketing
(די) דירעקטע רעקלאַמירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) דירעקטע רעקלאַמירן פאַרן קונה (\קאָנסומענט) [kóynə], צפונדיק: [kéynə].
direct object
(דער) דירעקטער אָביעקט (ל″ר: -ן).
direct one’s attention to
אויפמערקזאַמקײַט געבן (\לייגן) אויף; אויפמערק געבן (\לייגן) אויף.
direct rule
(די) דירעקטע (\אומפאַרמיטלטע) אַדמיניסטרירונג (\אָנפירונג; \געוועלטיקונג \הערשונג);
{לומדיש:} (די) הנהלה ישירה [h)anhòlə-yəshíyrə)], דרומדיק: [h)anhù:lə-yəshí:rə)].
direct someone’s attention to
ציען עמעצנס אויפמערקזאַמקײַט (\אויפמערק) אויף (\צו).
direct taxation
(די) דירעקטע טאַקסירונג (\פאַרשטײַערונג \שטײַער⸗זאַמלוג).
directed at
{טאָמער אויף אַ מענטשן:} געווענדט (\אַדרעסירט) צו;
{טאָמער אַוואָס⸗ניט⸗איז אַנדערש:} געווענדט (\געצילט) אויף.
directed readings
(די) אָנגעוויזענע לייען⸗מאַטעריאַלן (\לייען⸗אויפגאַבן).
directed research
(די) אָנגעפירטע (\אויפגעפּאַסטע \אויפגעזעענע) פאָרשונג;
{לומדיש:} (די) פאָרשונג בהדרכה [bəhadrókhə], דרומדיק: [bəhadrúkhə].
directed verdict
(דער) קאָמאַנדירטער אורטייל (ל″ר: -ן); דעם ריכטערס פאַראָרדנטער פּסק [psák] (ל″ר: פּסקים [psókəm], דרומדיק: [psúkəm]).
(direction (which way
{אין פאָלקס⸗לשון:} (די; {דיאַלעקטיש אויך:} דער) זײַט (ל″ר: -ן);
{אין מאָדערנערע און זשורנאַליסטישע און וויסנשאַפטלעכע סטילן}: (די) ריכטונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) צד [tsád].
(direction (leadership, management
(די) אָנפירונג;
{לומדיש, דער עיקר וועגן טראַדיציאָנעלע מוסדות:} (ד) הנהלה [di-(h)anhólə], דרומדיק: [di-(h)an(h)ú:lə];
{טאָמער אין פילם, טעאַטער, מוזיק:} (די) רעזשי.
direction finder
(די) ראַדיאָ⸗נאַוויגאַציע; (דער) ראַדיאָ⸗סיגנאַלישער זוכער (ל″ר: -ס).
direction of travel
{וועגן אַ רײַזע ממש:} די ריכטונג פונ(עם) פאָרן;
{פיגוראַטיוו:} די ריכטונג, וואוהין מיר צילן זיך (\מיר גייען).
direction: from every direction
פון יעדער (\איטלעכער) זײַט (\ריכטונג); פון אַלע זײַטן (\ריכטונגען);
{לומדיש:} מכל הצדדים [məkól|(h)adzdódəm], דרומדיק: [məkól|(h)adzdú:dəm].
direction: in the direction of (geog.)
אין דער ריכטונג (\זײַט) פון; פאָרנדיק (\גייענדיק) אויף;
אויף [af], דרומדיק: [of]; („פון מינסק זײַנען (\זענען) מיר געפאָרן אויף פּינסק, מיטן פּלאַן בלײַבן שטיין אין מאָטעלע“).
direction: sense of direction
(דער) חוש (פון) אָריענטאַציע [khúsh], דרומדיק: [khísh].
direction: sense of direction: have a good sense of direction
האָבן אַ גוטן חוש (פון) אָריענטאַציע [khúsh], דרומדיק: [khísh];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך גוט אָרייענטירן.
directions
(די) אָנווײַזונגען (ל″ר); (די) אינסטרוקציעס (ל″ר);
{אין זין פון אָנווײַזונגען אין וועלכן וועג מ′דאַרף גיין צי פאָרן:}
(די) וועג⸗ווײַזונג (ל″ר: -ען); (די) וועג⸗ווײַזונגען (ל″ר);
{לומדיש:} מראה לדרכים [màrə-ladrókhəm], דרומדיק: [mà:re-ladrúkhəm].
directions for use
(די) אינסטרוקציעס פאַרן באַנוצער (\באַנוץ); (די) באַנוצונגס⸗אינסטרוקציעס (ל″ר).
directions: ask for directions
נאָכפרעגן ווי אַזוי מ′דאַרף פאָרן (\גיין); נאָכפרעגן וועגן (דעם) וועג; בעטן אינסטרוקציעס ווי אַזוי מ′דאַרף פאָרן (\גיין).
directive (n.)
(דער\די) דירעקטיוו (ל″ר: -ן); (די) פאַראָרדענונג (ל″ר: -ען); (דער) אָנווײַז;
{ליטעראַריש:} (די) ווײַזגעבונג (ל″ר: -ען).
directly
דירעקט; אויף אַ דירעקטן אופן [óyfm], דרומדיק: [éyfm]; גראָד;
{לומדיש:} מיטן דרך המלך [dèr(ə)kh-(h)améləkh], אויך: [dèr(ə)kh-(h)améyləkh]; דרומדיק: [dèr(ə)kh-(h)améyləkh], אויך: [dèr(ə)kh-(h)amáyləkh];
{פראַזעס:} ני(ש)ט מיט אומוועגן; ני(ש)ט מיט זײַטיקע וועגן; ני(ש)ט מיט דריידלעך.
directly ahead
{שטח:} ווײַטער, גלײַך (\מ′גייט\מ′פאָרט גלײַך); {דיאַלעקטיש:} ווײַטער, גראָד (\מ′גייט\מ′פאָרט גראָד), {דרומדיק:} [grú:(ə)t];
{צײַט:} באַלד; תיכף נאָכדעם [tèykəf-nogh-dém], דרומדיק: [tàykəf-nugh-déym]; אָט אָט; וואָס איצט.
directly: be directly responsible
טראָגן אַליין די (\דאָס) (פּערזענלעכע) אחריות [akhráyəs] (\די פּערזענלעכע פאַראַנטוואָרלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt]).
directness (in discourse)
(די) אָפנקײַט; (די) דירעקטקײַט;
{באַטאָנענדיק די ערלעכקײַט וואָס דערײַן:} (די) אָרנטלעכקײַט;
{פראַזעס:} ריידן (\רעדן) קלאָרע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm];
{לומדיש:} ריידן (\רעדן) דברים ברורים [dvórəm|b(ə)rúrəm], דרומדיק: [dvú:rəm|b(ə)rí:rəm].
director
(דער) דירעקטאָר [dəréktər] (ל″ר: דירעקטאָרן [dərektórn]), ל″נ אויך: (די) דירעקטאָרשע (ל″ר: -ס);
{חסידיש:} (דער) אויבערהאַר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} מנהל [məná(həl] (ל″ר: מנהלים [məná(hə)ləm]).
director (film, theatre)
(דער) רעזשיסאָר [rèzhəsór] (ל″ר: ⸗ן).
directorate
{די קערפּערשאַפט:} (דער) דירעקטאָראַט;
{דער מעמד:} (די) דירעקטאָרנשאַפט;
{די פּערזאָנען:} די דירעקטאָרן (ל″ר).
directory
(די) אינהאַלט⸗רשימה [rəshí(y)mə] (ל″ר: ⸗רשימות [rəshí(y)məs]); (דער) תוכן⸗ווײַזער [tóykhn], צפונדיק: [téykhn] (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַלץ בוך:} (דער) וועגווײַזער (ל″ר: -ס); (דער\דאָס) האַנטבוך (ל″ר: האַנטביכער).
directory assistance (for telephone information)
(די) אינפאָרמאַציע; (די) טעלעפאָן⸗אינפאָרמאַציע; (די) זוך⸗דינסט.
directory: telephone directory
(דער\דאָס) טעלעפאָנ(ען)⸗בוך (ל″ר: ⸗ביכער).
dirge
(דאָס\די) קלאָגליד (ל″ר: -ער); (דאָס\די) טרויער⸗ליד (ל″ר: -ער); (דאָס\די) אבילות⸗ליד [avéyləs], דרומדיק: [aváyləs] (ל″ר: -ער);
{טאָמער וועגן אַ וואָגיקער יידישער טראַגעדיע:} (די) קינה [kí(y)nə] (ל″ר: קינות).
dirt
(דער) שמוץ; (דער) קויט; (דער) ברוד; (די) בלאָטע;
{מער וועגן מצב איידער אַ געוויסן אָרט:}
(די) שמוציקײַט; (די) קויטיקײַט; (די) ברודיקײַט;
dirt (highly derogatory (alleged) information on someone)
אַש מיט בלאָטע; אַש מיט פּאָרעך; וואָס נאָר אין דער קאָרט; (די) רכילות טרײַבערײַ [rəkhí(y)ləs]; ברוד מיט שמוץ; קויט מיט בלאָטע; מיאוסע מעשיות [mí(yə)sə|máysəs], דרומדיק: [mí:(yə)sə|má:(n)səs]; זאָגעכצער מיט זאַגעכצער.
dirt (soil)
(די) ערד.
dirt cheap
שרעקלעך (\מוראדיק) ביליק (\וואָלוול) [móyrə-dik], צפונדיק: [méyrədik];
{פראַזעס:} בחצי חינם [bəkhòtsə-khínəm], דרומדיק: [bəkhù:tsə-khínəm]; ביליק ווי באָרשט; ביליק ווי מצה⸗וואַסער [mátsə]; צום באַקומען (\קויפן) פאַר אַ שיבוש [ashíbəsh]; (\{קאָלאָקוויאַליש:} פאַר באָבקעס).
dirt floor
(די) ערדענע פּאַדלאָגע (\פּאָדלעגע) (ל″ר: -ס); (דער) ערדענער דיל (\גרונט) (ל″ר: -ן).
dirt road
(דער) שליאַך (ל″ר: -ן); (דער) ערדענער וועג (ל″ר: -ן); (דער) ני(ש)ט⸗ברוקירטער (\ני(ש)ט⸗אַספאַלטירטער) וועג (ל″ר: -ן); (דער) זאַמד⸗וועג (ל″ר: -ן).
(.dirty (v
שמוציק מאַכן; פאַרשמוציקן; פאַרפּאַטשקען;
{מער ליטעראַריש:} פאַרברודיקן; פאַרקויטיקן;
{אַמאָפטסטן פיגוראַטיוו אינעם זין פון ריידן צי שרײַבן שלעכטס וועגן עמעצן בכדי זײַן אָדער איר שם קאַליע מאַכן:} באַשמוצן; פאַרשמוצן; פאַרוואַרפן מיט אַש און פּאָרעך; פאַרבלאָטיקן; פאַרגיסן מיט בלאָטע; פאַרשמירן מיט דזשעגעכץ (\דזיעגעכץ).
(.dirty (adj
שמוציק; קויטיק; ברודיק; פאַרבלאָטיקט;
{דער עיקר וועגן אויסזען פון אַ מענטשן און די בגדים:} פאַרשמאָדערט;
{איידעלערהייט:} אומציכטיק; ני(ש)ט (אינגאַנצן) ריין;
{אינעם זין פון שונדיש צי פּאָרנאָגראַפיש:}
אויסגעלאַסן (\אויסגעלאַסענע(ר)); שונדיש; שונדמעסיק; פּאָרנאָגראַפיש; אומדרוקבאַר;
{איידעלערהייט:} ני(ש)ט⸗באַשיידן (\⸗באַשיידענע(ר)); אומבאַשיידן (\אומבאַשיידענע(ר)); ני(ש)ט⸗אָנשטענדיק; פאַרשײַט;
{לומדיש:} מעשה זמרי [màysə-zímri], דרומדיק: [:mà:sə-zímri]; {פראַזע:} מעשיות פון זמרי בן סלוא [zímri|bèn-sólu], דרומדיק: [:zímri:|bèn-sú:li] (< במדבר כ″ב: ו′ – ט″ו).
dirty joke
(דער) גראָבער (\ני(ש)ט אָנשטענדיקער \מיאוסער) וויץ [míy(ə)sər].
dirty laundry
{אויך פיגוראַטיוו}: (די) קויטיקע גרעט; (די) שמוציקע וועש.
dirty look
(דער) קרומער (\בייזער \מיאוסער) בליק (\קוק) [kúk].
dirty means (/ways /methods)
(די) שמוציקע (\נידערטרעכטיקע \טריפהנע \מיאוסע) וועגן (\מעטאָדן \אופנים) [tréyfənə], דרומדיק: [tráyfənə]; [míy(ə)sə]; [əfánəm] (ל″ר);
{פראַזע:} (די) כלים טמאים [kèyləm|t(ə)méyəm], דרומדיק: [kàyləm|t(ə)máyəm].
dirty mind: have a dirty mind (/think dirty thoughts)
{וועגן סעקסועלע מחשבות:}
האָבן יצר⸗הרעדיקע מחשבות [yèytsər-hórə-dikə|makh-shóvəs], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə-dikə|makh-shúvəs] (ל″ר); טראַכטן וועגן תאווה⸗זאַכן [táyvə], דרומדיק: [tá:və];
{קאָלאָקוויאַליש:} טראַכטן (די גאַנצע צײַט) וועגן סעקס⸗שמעקס;
{אויף אַ מאַנסביל:} טראַכטן וועגן מיידלעך (\ווײַבער \פרויען \נקבות) [nəkéyvəs], דרומדיק: [nəkáyvəs];
{אויף אַ פרוי:} טראַכטן וועגן יינגלעך (\מאַנסבילן \מענער \זכרים [skhórəm], דרומדיק: [skhu:rəm].
dirty money
(די\דאָס) שמוציקע (\לינקע \אומריינע \{עמאָטיוו:} טומאהנע) געלט [túmənə], דרומדיק: [tímənə].
dirty politics
(די) שמוציקע (\נידערטרעכטיקע \פּאַסקודנע \פאַלשע \שטינקענדיקע) פּאָליטיק.
dirty words
(דער) נבול פּה [nìbl-pé], דרומדיק: [nìbl-péy]; (די) פּאַסקודנע (\מיאוסע \גראָבע \גראָביאַנסקע) ווערטער (\רייד) [míy(ə)sə] (ל″ר);
{פאַראיידלט:} ני(ש)ט⸗אָנשטענדיקע ווערטער (\רייד); ני(ש)ט בכבודיקע ווערטער (\רייד) [nì(sh)t-bəkóvədik], דרומדיק: [nìsh(t)-bəkúvədik]; ני(שט) באַלעבאַטישע ווערטער (\רייד);
{פראַזעס וו ע ג ן אַזעלכע ווערטער:} אַרײַנזאָגן (\דערלאַנגען) — אין דער מאַמען אַרײַן; אין טאַטן אַרײַן; אין דער זיבעטער ריפּ אַרײַן.
dirty work
(די) (גאַנצע) שוואַרצע אַרבעט; (די) שמוציקע אַרבעט;
{לומדיש:} (די) מלאכה בזויה [məlòkhə-b(ə)zúyə], דרומדיק: [məlùkhə-b(ə)zí:ə].
disability
(די) אַרבעטס⸗אומפעאיקײַט (ל″ר: -ן); (די) (דער) אַרבעטס⸗פּגם [bgàm] צי [pəgàm] (ל″ר: פּגמים [bgòməm], דרומדיק: [bgùmem] צי [pəgòməm], דרומדיק: [pəgùmem]); (די) אינוואַלידישקײַט (ל″ר: -ן).
disability insurance
(די) אומפעאיקײַט⸗פאַרזיכערונג (\⸗סטראַכאָווקע); (די) אינוואַלידן⸗פאַרזיכערונג (\⸗סטראַכאָווקע).
disable (v. trans.) (mechanical device, etc)
דעמאָנטירן; דעאַקטיווירן; מאַכן פאַר אומאַקטיוו (\ני(ש)ט נוציק).
disabled
פיזיש⸗אומפעאיק [ùm-féy(i)k], דרומדיק: [ìm-féy(i)k];
{פראַזע:} נעבעך אַ בעל⸗מום [abàl-múm], דרומדיק: [abàl-mím].
disabled person
{בייגעוודיק:} (די\דער) פיזיש⸗אומפעאיקע(ר) [(ùm-féy(i)kə(r], דרומדיק: [(ìm-féy(i)gə(r];
{איידעלער:} נעבעך אַ בעל⸗מום [abàl-múm], דרומדיק: [abàl-mím];
{חסידיש:} (דער) לאָמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) לאָמערין (ל″ר: -ס);
{ניט איידל, צומאָל גראָב און אַמאָפטסטן באַנוצט פיגוראַטיוו וועגן אַן אומפעאיקן אויף עפּעס אַן אַרבעט אָדער טועכץ אין לעבן, בייגעוודיק:} (אַ\דער\די) קאַליקע(ר).
disabuse (of the idea that)
(עמעצן) אַרויסהאַקן (\אַרויסשלאָגן) פון קאָפּ דעם געדאַנק (\אײַנפאַל), אַז; (עמעצן) באַפרײַען פון דער אילוזיע (\פאָרשטעלונג \אײַנריידעניש, אַז).
(.disadvantage (n
(דער) חסרון [khisórn], דרומדיק: [khəsú:rn] (ל″ר: חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]; (דער) מינוס (ל″ר: -ן);
{הערה: דער היפּוך פון „חסרון“ איז — „מעלה“; דער העברעאישער היפּוך, „יתרון“, איז שטאַרק לומדיש און בײַ הײַנטיקן טאָג אויף יידיש בכלל ניטאָ};
{אזהרה: דער ענג⸗דיאַלעקטישער און פון לאַנג לחלוטין אַרכעאישער ל″ר „חסרונים“, וואָס ווערט שוין צענדליקער יאָרן אַרויסגערוקט (געוויינטלעך אָן קאָמענטאַרן) פאַר אָנהייבער אין אויסגאַבעס און ווערק פון דער פּוריסטישער, נאָרמאַטיוויסטישער און אויסבויאיסטישער מחנה, בויט זיך אויפן קרומען אויסבויאיסטישן פּרינציפּ „וואָס ווײַטער פון דער מקור⸗שפּראַך“ (אין דעם פאַל לשון קודש) בכדי „אויסבויען“ יידיש (זע בײַם סימן Ausbauism). פאַרקערט דאַרפן דאָ גילטן די פּרינציפּן פון עמפּיריש⸗סינכראָנישן און גראַדע פּשוטן א מ ת וועגן דעם, (א) וואָס טוט זיך אויף דער שפּראַך גופא, (ב) ווי אַזוי איז אין ליטעראַרישן באַנוץ אין משך פון הונדערטער יאָרן, (ג) ווי ס′האַלט בײַ אַעידן הײַנטיקן מענטש וואָס רעדט אויף דער שפּראַך נאַטירלעך. צו דעם אַלעמען איז דאָ דער יידישער כלל פון אויפהיטן דעם -ות פּלוראַליזירנדיקן סופיקס אין אַנאַלאָגישע פאַלן (בתוכם: זכרון\זכרונות, לשון\לשונות, מקום\מקומות, פּתרון\פּתרונות, קרבן\קרבנות). מיט אַנדערע ווערטער — דער וואַריאַנט וואָס איז מער יידיש (ניט קוקנדיק צי נעענטער צי ווײַטער פון אַנדערע לשונות (ניט „לשונים“)}.
disadvantage: put at a disadvantage
שטעלן אין אַן אומגינציקער (\נעגאַטיווער) לאַגע;
{לומדיש:} שטעלן אין אַ ני(ש)ט⸗תועלתדיקן מצב [anì(sh)t-toyéləz-dikn|mátsəv], דרומדיק: [anìsh(t)-toyéyləz-dikn|mátsəf], צפונדיק: [anìt-teyéləz-dikn|mátsəv].
disadvantaged: the disadvantaged
די באַעווטלע (\געקריוודעטע) (אין דער געזעלשאַפט) [ba-ávltə].
disadvantageous
אומגינציק; אומבאַהילפיק; חסרונותדיק [khəsróynəz-dik], צפונדיק: [khəsréynəz-dik].
disaffected
אָפּגעפרעמדט; דערווײַטערט; אָפּגעשטויסן.
disaffection
(די) אומצופרידנקײַט; (די) אָפּגעפרעמדטקײַט; (די) דערווײַטערטקײַט.
disagree
ני(ש)ט מסכים זײַן (מיט) [máskəm-zayn]; ני(ש)ט אײַנשטימען (מיט);
{לומדיש:} מחולק זײַן (מיט) [məkhúləg-zàyn], דרומדיק: [məkhíləg-zà:n]; האָבן אַ חילוקי דעות מיט [akh(ə)lùkə-déyəs], דרומדיק: [akh(ə)lìkə-dáyəs];
{פראַזעס:} ני(ש)ט אָננעמען די מיינונג (פון); האָבן אַן אַנדער מיינונג (ווי \ איידער); זיך פונאַנדערגיין אין די מיינונגען (מיט).
disagreement
(אַ\דער\די) חילוקי דעות [kh(ə)lùkə-déyəs], דרומדיק: [kh(ə)lìkə-dáyəs] (ל″י צי ל″ר); (די) ני(ש)ט⸗אײַנשטימיקײַט; די מיינונגס⸗פאַרשיידנקײַטן (ל″ר);
{לומדיש; סוחריש; פּאָליטיש:} (דער) אומהסכם [úm-hèskəm], דרומדיק: [ím-hèskəm].
disallow
{אין זין פון דערלבויבעניש:}
פאַרווערן; פאַרבאָטן; מאַכן פאַר פאַרווערט (\פאַרבאָטן);
{לומדיש:} אסרן [ásərn]; {נאָכמער לומדיש:} מאסר זײַן [məásər-zayn];
{אין זין פון אָנערקענונג:}
ני(ש)ט אָנערקענען; ני(ש)ט צוטיילן אָנערקענונג; צוריקציען (\צוריקהאַלטן) די אָנערקענונג (\דאָס אָננעמען).
disallowance (/disallowing)
{אין זין פון דערלויבעניש:}
(די) פאַרווערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרבאָטונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) מאַכן פאַר פאַרווערט (\פאַרבאָטן);
{לומדיש:} (דאָס\דער) אסרן [ásərn]; (די) פאַראסרונג [far-ásərung], דרומדיק: [far-ásərink] (ל″ר: -ען); {נאָכמער לומדיש:} (דאָס\דער) מאסר זײַן [məásər-zayn];
{אין זין פון אָנערקענונג:}
(דאָס\דער) ני(ש)ט אָנערקענען; (די) אומאָנערקענונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) ני(ש)ט צוטיילן אָנערקענונג; (דאָס\דער) צוריקציען (\צוריקהאַלטן) די אָנערקענונג (\די אָננעמונג).
disappear
פאַרשוואונדן ווערן; נעלם ווערן [néləm], דרומדיק: [néyləm]; פאַרשווינדן;
{פּאָעטיש, ליטעראַריש:} ני(ש)ט⸗ווערן; אויס⸗ווערן; אומווערן;
{מיסטיש⸗קאַבאַליסטיש, און דער עיקר חסידיש, אויפן באַגריף „פאַרשוואונדן ווערן“ אויפן טויט פון אַ צדיק אָדער הייליקן יידן:}
נסתלק ווערן [nəstáləg-vèrn], דרומדיק: [nəstáləg-vèyrn]; נתבקש ווערן [nəzbákəzh-vèrn], דרומדיק: [nəzbákəzh-vèטrn] (′פאַרבעטן ווערן [אויפן הימל]′).
disappearance
(דאָס\דער) פאַרשוואונדן ווערן; (די) פאַרשווינדונג; (דאָס\דער) נעלם ווערן [néləm-vèrn], דרומדיק: [néyləm-vèyrn];
{פּאָעטיש, ליטעראַריש:} (דאָס\דער) ני(ש)ט⸗ווערן; (דאָס\דער) אויס⸗ווערן; (דאָס\דער) אומווערן; (די) ני(ש)ט⸗ווערונג; (די) אויס⸗ווערונג; (די) אומווערונג.
disappeared: He/she (suddenly) disappeared (without a trace)!
והילד איננו! [v(əh)ayéləd|eynénu], דרומדיק: [:v(əh)ayéylət|aynéyni] (′און דאָס קינד איז ניטאָ!′ < וועגן יוספס נעלם ווערן פון דער גרוב, בראשית ל″ז: ל′);
מ′טוט (\מ′כאַפּט) אַ קוק און — ני(ש)טאָ!; פאַרשוואונדן אָן אַ סימן! [asímən]; נעלם געוואָרן און שוין! [néləm], דרומדיק: [néyləm].
disappoint
אַנטוישן; (ניט מיט אַ כיוון) פאַרפירן; אַביסל פאַרפירן; ניט אינגאַנצן אויספירן; ניט צופרידנשטעלן ווי (ס′איז געווען) פאָראויסגעזען.
disappointed (be/feel let down; be aggrieved)
אַנטוישט זײַן (\ווערן); {מער באַטאָנענדיק אַ פריערדיקע האָפענונג:} זיך אַנטוישן;
בלײַבן (\זײַן \ווערן) אומצופרידן (פון\מיט); בלײַבן (\זײַן \ווערן) ני(ש)ט⸗באַפרידיקט; אומבאַפרידיקט;
{פראַזעס:} פאַרדרייען די נאָז; זיך פאַרקרימען; מאַכן אַ זויערן פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm]; אַראָפּלאָזן די הענט; בלײַבן ני(ש)ט אַזוי מלא התפּעלות (פון) [mòlə-həspáyləs], דרומדיק: [mù:lə-(h)əspá:ləs]; {אַ סברא אַרכעאיש:} בלײַבן (\אַוועקגיין) מיט אַ נאָז;
ני(ש)ט איבעריקס נתפּעל זײַן (\ווערן) [nispó(y)əl-zayn], דרומדיק: [nəspú:əl-za:n];
{הערה: היסטאָריש האָט מען דאָ אין פאַרשיידענע ערטער גענוצט „גענאַרט זײַן (\ווערן“), „זיך שפּירן (אָפּ)גענאַרט“, „פאַרפירט זײַן“ (\ווערן“). אָטאָ די וואַריאַנטן זײַנען אָבער געוואָרן וואָסאַמאָל מער אומפּינקטלעך צוליב דער אָנצוהערעניש אויף אַ בכיוונדיק באַגאַנגענער אומערלעכקײַט, להיפּוך צו סתם אַן אומקאָמפּעטענטער צי דורכגעפאַלענער אויספירונג}.
(disappointed (upset, angered
אַנטוישט; אָנגעכַּעסט [óngə-kà(y)(ə)st]; פאַרצאָרנט; באַטראָפן.
(disappointed (depressed, feeling low
אַנטוישט; פאַראומערט; דערשלאָגן; פאַרשוואַרצט; פאַרמרה⸗שחורהט [far-mòrəsh-khóyrət], צפונדיק: [far-mòrəsh-khéyrət];
{פראַַזעס:} (זי\ער איז פונדערפון) אַרײַנגעפאַלן אין אַ יאוש [yíyəsh]; {+דאַטיוו:} (איר\אים\זיי) איז אָנגעפאַלן אַ יאוש.
disappointment
(די) אַנטוישונג (ל″ר: -ען);
(די) אומבאַפרידיקטקײַט, (די) פאַרצאָרנטקײַט, (די) פאַרשוואַרצטקײַט, (די) פאַרמרה⸗שחורהניש [farmòrə-shkhóy-rənish], צפונדיק: [farmòrə-shkhéy-rənish].
disapproval
(אַן\די) אומגינציקע (\נעגאַטיווע) אָפּשאַצונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשלאָגונג;
(דאָס\דער) ני(ש)ט האַלטן פונדערפון (\פון דעם \פון דער זאַך);
(דאָס\דער) ני(ש)ט ליב האָבן {צפונדיק דיאַלעקטיש:} ניט האָלט האָבן;
{טאָמער פאָרמעל, אַשטייגער וועגן אַן אָרגאַניזאַציעס אָפּרוף אויף אַ ווענדונג:} (דער) ניין; {לומדיש:} (דער) אומהסכם [úm-hèskəm], דרומדיק: [ím-(h)èskəm].
disapprove of
אומגינציק (\נעגאַטיוו) אָפּשאַצן; ני(ש)ט האַלטן פון; ני(ש)ט גוט טראַכטן (\האַלטן) וועגן.
disapproving
אןמגינציק (\נעגאַטיוו) אָפּשאַצנדיק; אומצופרידנדיק; אומצופרידענע(ר); נעגאַטיוו⸗געשטימט; באַקלאָגעריש.
disapprovingly
אומצופרידענערהייט; מיט אַ נעגאַטיווער באַציאונג; אויף אַ באַקלאָגערישן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
(.disarm (v. intrans
אָפּלאָזן די (\דאָס) געווער; וואַרפן די געווער; זיך דע⸗וואָפענען; זיך אַנטוואָפענען.
(.disarm (v. trans
צונעמען די (\דאָס) געווער (בײַ\פון); דע⸗וואָפענען; אַנטוואָפענען.
disarmament
(די) געווער⸗רעדוצירונג; (די) געווער⸗פאַרניכטונג; (די) דעוואָפענונג; (די) אַנטוואָפענונג.
disarmament talks
(די) דעוואָפענונג⸗ (\אַנוואָפענונג⸗) אונטערהאַנדלונגען ([{חסידיש אויך:} געשפּרעכן).
disarming smile
אַ שמייכל וואָס קען פאַרכישופן [far-kíshəfn]; אַ באַרואיקנדיקער (\אײַנרואיקנדיקער) שמייכל.
disarray: we’re in disarray
בײַ אונדז איז אַ באַלאַגאַן (\אַ צעמישעניש \אַ צערודערניש \אַ צעטומלעניש \אַ צעדרייעניש \אַן אומאָרדענונג);
בײַ אונדז איז ווי נאָך אַ בהלה (\אַ מהומה \אַן איבערקערעניש) [bəhólə], דרומדיק: [bəhú:lə]; [məhúmə], דרומדיק: [məhímə].
disassociate (oneself) from
זיך (אָפענערהייט) אָפּזונדערן (\דערווײַטערן \(אָפּ)דיסטאַנצירן \אָפּגרענעצן \אָפּשיידן \פונאַנדערטיילן \דיסאָציאירן) פון;
{עמאָטיוו:} זיך אָפּטרייסלען פון; געבן צו וויסן אַז אויף ווײַטער האָט מען ני(ש)ט קיין שום שייכות מיט [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs].d
disaster
(די) קאַטאַסטראָפע (ל″ר: -ס; אויך: קאַטאַסטראָפן); (דער) בראָך; (דער\דאָס) אומגליק (ל″ר: -ן);
(אַ\דער) חורבן [khúrbm], דרומדיק: [khórbm] (ל″ר: חורבנות [khurbónəs], דרומדיק: [khorbú:nəs]; אויך: -ס);
אַ שרעקלעכע (\שוידערלעכע \גרויזאַמע) מכה [mákə] (ל″ר: מכות [mákəs]);
{לומדיש:} אַ פּורעניות [apurónyəs], דרומדיק: [apirú:nyəs] (ל″ר: -ן).
disaster: a new (/novel) kind of disaster
אַ שפּאָגל נײַע פּלאָג (ל″ר: -ן); אַ נײַער מין פּלאָג (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} אַ מכה וואָס שטייט גאָרני(ש)ט פאַרשריבן אין דער תוכחה [amákə]; [tóykhəkhə], צפונדיק: [téykhəkhə].
disaster: What a disaster! (of a failure, e.g. event, film, project)
ס′אַ דורכפאַל!; וואָס פאַראַ דורכפאַל!; י ע נ ע מפּלה! [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə]!; אַ מיאוסער פּסק! [amiy(ə)sər|sóf]; אַ פינצטערער סוף! [sóf].
disastrous
קאַטאַסטראָפיש; קאַטאַסטראָפאַל;
זײַן אַן אומגליק; זײַן אַ (גרויסער) בראָך; זײַן אַ פינצטערע מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə].
disavow
זיך אָפּזאָגן פון; זיך אָפּזונדערן פון; זיך אָפּגרענעצן פון; זיך דערווײַטערן פון;
לייקענען אַ שייכות מיט [asháykhəs], דרומדיק: [ashá:khəs]; לייקענען אַ פאַרבינדונג מיט.
disavowal
(די) אָפּזאָגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּזונדערונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּגרענעצונג פון (ל″ר: -ען); (די) דערווײַטערונג (פון);
(די) נעגירונג (ל″ר: -ען); (די) (קלאָרע) ני(ש)ט⸗אָננעמונג (ל″ר: -ען);
(די) אָפּלייקענונג פון אַ שייכות (מיט\צו) [asháykhəs], דרומדיק: [ashá:khəs].
(.disband (v. intrans
זיך פונאַנדערגיין; זיך צעגיין; ווערן אויס גרופּע (\קאָלעקטיוו).
(.disband (v. trans
פונאַנדערלאָזן; צעלאָזן; מאַכן אויס גרופּע (\קאָלעקטיוו).
disbar
דעקוואַליפיצירן (\דעלעגיטימיזירן) אַלץ אַדוואָקאַט; צונעמען די (\דאָס) אַדוואָקאַטן⸗רעכט;
{לומדיש:} מבטל מאַכן דעם אַדוואָקאַטור⸗רשות [məvátl-màkhn]; [rəshús], דרומדיק: [rəshís].
disbelief
(די) ני(ש)ט⸗גלייבונג; (דאָס\דער) נישט גלייבן (\גלויבן);
{פראַזע:} (דאָס\דער) ני(ש)ט אָננעמען פאַר גוט געלט (\פאַר(ן) אמת) [éməs].
disbelief: in disbelief
ני(ש)ט גלייבנדיק (\גלויבנדיק); אין אַן אומגלייבעדיקײַט.
disbelief: suspension of disbelief
(די) אַנולירונג פון אייגענעם סקעפּטיציזם (\ני(ש)ט גלייבן \ני(ש)ט אָננעמען פאַר אַן אמתדיקײַט) [éməz-dəkàyt];
(די) סוספּענדירונג פון אומגלייביקײַט;
{לומדיש:} (די) מבטל⸗מאַכונג פון אפּיקורסות לדבר [məvátl-màkhung]; [apikòrsəs-ladóvor], דרומדיק: [apikòrsəs-ladúvor].
disbeliever (in religion) → non-believer
disburse
אויסצאָלן; זיך צעצאָלן; זיך פונאַנדערצאָלן;
{לומדיש:} אויססילוקן [óys-sìləkn].
disbursement
(די) אויסצאָלונג (ל″ר: -ען); (די) צעצאָלונג (ל″ר: -ען); (די) פונאַנדערצאָלונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) אויסצאָלן; (דאָס\דער) צעצאָלן זיך; (דאָס\דער) פונאַנדערצאָלן;
{לומדיש:} (די) אויססיליקונג [óys-sìləkung], דרומדיק: [ó:(u)(əs)-sìləkink] (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויססילוקן [óys-sìləkn], דרומדיק: [ó:(u)(əs)-sìləkn].
disc
(דער) דיסק (ל″ר: -ן).
disk jockey → DJ
discard
אַרויסוואַרפן; אַוועקוואַרפן; אָפּוואַרפן; באַזײַטיקן;
{עמאָטיוו:} אַרויסזרקע(נע)ן [aróyz-zàrk(ən)ən];
{לומדיש, דער עיקר וועגן אַן ערנסטער זאַך:} מפקיר זײַן [máfkər-zayn].
discern
אײַנזען; דערקענען; פאַרשטיין די זאַך; דערזען (אַז).
discernible
וואָס לאָזט זיך באַמערקן (\דערקענען); באַמערקעוודיק; דערקענעוודיק;
{לומדיש:} ניכרדיק [níkər-dik].
discernible: barely discernible
קאַם קאַם (\קוים קוים) וואָס מ′באַמערקט (\צום באַמערקן).
discerning
אויסקלײַבעריש; איבערקלײַבעריש; פאַרשטייעריש; שאַרפזיניק; מבינותדיק [məví(y)nəz-dik];
מיט זאַך⸗פאַרשטאַנד; מיט זאַך⸗קענטעניש; זײַענדיק אַ מבין אויף דער זאַך [amèyvn-av-dər|zákh], דרומדיק: [amáyvn-ov-də(r)|zákh];
{לומדיש:} בעל⸗מבחינדיק [bàl-máfkhn-dik]; בעל⸗מבינדיק [bàl-méyvn-dik], דרומדיק: [bàl-máyvn-dik].
discernment
(די\דאָס) מבינות אויף דער זאַך [məvíynəs]; (דער) זאַך⸗פאַרשטאַנד; (די) זאַך⸗קענטעניש (ל″ר: -ן); (די) שאַפרזיניקײַט (צו דער זאַך).
(די) אָפּקלײַבערישקײַט; (די) איבערקלײַבערישקײַט; אַ מבינות אויף דער זאַך [məvíynəs];
(דאָס\דער) פאַרשטיין אַן ענין [aní(n)yən]; (דאָס\דער) קענען גרונטיק אונטערשיידן;
{לומדיש:} (אַ\דער) כח מבינות [kòyəkh-məvíynəs], צפונדיק: [kèyəkh-məvíynəs]; {נאָכמער לומדיש:} (אַ\דער) כח הבנה [kòyəkh-havónə], דרומדיק: [kòyəkh-(h)avú:nə], צפונדיק: [kèyəkh-havónə].
discharge (n.) (from hospital)
(די) אויסשרײַבונג (ל″ר: -ען); (די) באַפרײַאונג (ל″ר: -ען); (די) פרײַלאָזונג (ל″ר: -ען).
discharge (n.) (from the military)
(די) דעמאָביליזירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) דעמאָביליזירט ווערן; (די) אויסשרײַבונג (ל″ר: -ען).
discharge (n.) (bodily fluid)
(דער) אויסשייד (ל″ר: -ן); (די) אויסשיידונג (ל″ר: -ען); (דער) אויסגאָס (\אויסגוס) (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} ס′נעצט (זיך).
discharge (v.) (from hospital)
אויסשרײַבן; באַפרײַען; פרײַלאָזן.
discharge (v.) (from military)
דעמאָביליזירן; אויסשרײַבן.
discharge one’s duties
אויספירן (\דורכפירן) די פליכטן ({לומדיש:} די התחייבותן) [həskháyvəsn], דרומדיק: [həskhá:vəsn].
discharged from one’s position (/job /duties)
אַנטזאַגט (\אָפּגעזאָגט) פון דער פּאָזיציע (\אַרבעט \פון די פליכטן \({לומדיש:} פון די התחייבותן) [həskháyvəsn], דרומדיק: [həskhá:vəsn].
disciple
(דער) תלמיד [tálməd] (ל″ר: תלמידים [talmí(y)dəm]) (ל″נ—זע הערה א′); (דער) נאָכפאָלגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אָנהענגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (זע הערה ב′);
{עמאָטיוו:} חסיד [khósəd], דרומדיק: [khú:sət] („אַ חסיד פון די גריכישע פילאָסאָפן“);
{לומדיש:} (דער) תלמיד מובהק (ל″ר: תלמידים מובהקים [talmì(y)dəm-muvhókəm], דרומדיק: [talmì(y)dəm-miv(h)úkəm]);
{אָפּלאַכעריש:} (דער) צובאָמקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) נאָכטאַנצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{הערה א: בײַ אַ טייל, איז פאַראַן בײַם פעמינין אַ חילוק צווישן „תלמידה“ („זי איז שוין עטלעכע יאָר דאָ אַ תלמידה“) און דעם מער אינטעלעקטועלן באַגריף פון זײַן אַן אָנהענגער(ין), אַ נאָכפאָלגער(ין), לאָמיר אָנכאַפּן פון אַ דענקער אָדער אַ מחבר, און ברייטער גערעדט געוואָרן, פון אַ שיטה, אַ באַוועגונג, צי אַן אידעאָלאָגיע; (אַזויאַרומעט, למשל: „אונדזער תלמידה דאָ איז לעצטענס געוואָרן אויך אַ תלמיד פון די גרויסע פילאָסאָפן פון יענער תקופה“)};
{הערה ב: מ′קען זײַן פון עמעצן אַ נאָכפאָלגער און אַן אָנהענגער, לפּחות בײַ אַ טייל, בײַ וועמען ס′איז פאַראַן אַ חילוק אינעם קנייטש, דהיינו, אַן „אָנהענגער“ איז מער אַ חסיד פון דער פּערזענלעכקײַט; אַ „נאָכפאָלגער“ — צומאָל פון דער שיטה, אַפילו לאַנג נאָך דער פּטירה פונעם רבין, גורו, מחבר, וכדומה. אַוואו אַ ספק איז אַ סברא אַמפּשוטסטן נוצן: „אַ חסיד“}.
disciple: be a disciple of
זײַן אַ תלמיד (\נאָכפאָלגער \אָנהענגער \חסיד) פון [tálmət-fùn], דרומדיק: [tálmət-fìn]; [khósəd], דרומדיק: [khú:sət];
{הערה: זע הערה ב′ בײַם פריערדיקן סימן צום שם⸗דבר}.
disciplinarian
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) דיסציפּלינאַרישע(ר); (אַ\די\דער) דיסציפּלינאַרעדיקע(ר); (אַ\די\דער) שטרענגע(ר) בײַם איפהיטן דיסציפּלין;
{לומדיש:} אַ מחמיר בהנהגה [amàkhmər-bəhanhógə], דרומדיק: [amàkhmə(r)-bə(h)an(h)úgə].
disciplinary (re maintining discipline and punishing for breaches)
דיסיפּלינאַר(נ)ע(ר); דיסציפּלין⸗; דיסציפּלינ(ער)יש.
disciplinary action
(די) שטראָף⸗אַקציע (ל″ר: -ס); (די) דיסציפּלין⸗שטראָף (ל″ר: -ן).
disciplinary hearing
(דער) דיסציפּלין⸗פאַרהער (ל″ר: -ן); (דער) אויפפיר⸗פאַרהער (ל″ר: -ן).
(discipline (n.) (subject; field of research, teaching, study
(דער) תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím] (ל″ר: -ען; {לומדיש:} -ים); (דער\דאָס\די) געביט (ל″ר: -ען); (די) דיסציפּלין (ל″ר: -ען).
discipline (n.) (subject): interdisciplinary
אינטערדיסציפּלינאַריש; צווישנתחומעדיק [tsvìshn-tkhúmədik], דרומדיק: [ts(ə)vìshn-tkhímədik].
(discipline (n.) (decorum
אַ סדר [aséydər], דרומדיק: [(asáydə(r]; אַ טאָלק; אַ דיסציפּלין (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} אַ סדר עולם [asèydər-óyləm], דרומדיק: [asàydə(r)-óyləm], צפונדיק: [asèydər-éylom].
(.discipline (v
דיסציפּלינירן; אַ שטראָף אויסטיילן.
disciplined
(גוט) דיסציפּלינירט; זעלבסט⸗קאָנטראָלירט (\⸗רעגולירט); זיך גוט אויפפירנדיק;
{פראַזע:} וואָס נעמט זיך אַליין אין די הענט אַרײַן.
disclaim
(אָפּ)לייקענען; פאַרלייקענען;
ני(ש)ט אָנערקענען; ני(ש)ט אָננעמען;
זיך (אינגאַנצן) דיסאָציאירן פון; זיך אָפּגרענעצן פון (אַוועלכער ני(ש)ט איז שייכות מיט) [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs].
disclaimer
אַן אָפּזאָג פון אחריות [akh-ráyəs] (\פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farán(t)fə(r)tlekh-kàyt]);
(די) אחריותדיקײַט אָפּזאָג⸗דעקלאַראַציע [akhráyəz-dəkàyt] (ל″ר: -ס);
(די) אָפּזאָג⸗פון⸗אחריות נאָטיץ (ל″ר: -ן).
disclose
{מער נייטראַליש:}
געבן צו וויסן; אינפאָרמירן;
{לומדיש:} מודיע זײַן [mədíyə-zayn];
❊
{אַז ס′גייט אין אַוואָס⸗ניט⸗איז פּריוואַט אָדער סודותדיק:}
אויסזאָגן; אַרויסזאָגן; אַנטפּלעקן; אויפדעקן;
{לומדיש:} מגלה זײַן [məgálə-zayn].
disclose carelessly (/foolishly)
אויספּלאַפּלען; אויספּלוידערן; אויסבאָלבענ(ען);
{פראַזע:} אַרויסלאָזן די קאַץ פון זאַק.
disclosure
(די) אַרויסזאָגונג (ל″ר: -ען); (די) רעוואַלאַציע (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) איבערגעבונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) איבערגעבן [íbər-gèbm], דרומדיק: [íbə(r)-gèybm];
{טאָמער וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז מער חידושדיק צי דראַמאַטיש:}
(די) אַנטפּלעקונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דאָס\דער) מגלה זײַן [m(ə)gálə-zayn].
disclosure form
(דער) „אַלע פאַקטן“ פאָרם.
disclosure: full disclosure
(אַ\די) פול(שטענדיק)ע אַנטפּלעקונג (ל″ר: -ען); (אַ\די) פול(שטענדיק)ע אויפקלערונג (ל″ר: -ען); (אַ\די) פול(שטענדיק)ע אַרויסזאָגונג (ל″ר: -ען);
{פראַזעס:} למען האמת [ləmàn-ho-éməs], דרומדיק: [ləmàn-(h)u:-éməs]; פון פולן אמת וועגן [éməs]; פולשטענדיקע פּערזענלעכע דערקלערונג;
{אַ קאַפּ פאַראיידלט:} פון שלימותדיקײַט וועגן [shléyməz-dəkàyt], דרומדיק: [shláyməz-dəkàyt].
disclosure: non-disclosure agreement (NDA)
(דער) אומאַנטפּלעקונגס⸗הסכם [hèskəm] (ל″ר: -ס, {לומדיש: ⸗הסכמים [həskèyməm], דרומדיק: [həskàyməm]}); (דער) בסוד⸗אָפּמאַך [bəsód-òpmakh], דרומדיק: [bəsót-ùpmakh] (ל″ר: -ן); (דער) זאָג⸗ני(ש)ט⸗אַרויס קאָנטראַקט (ל″ר: -ן).
disco
(דער) דיסקאָ (ל″ר: -ס); (די) דיסקאָטעק (ל″ר: -ן).
discombobulated
צערודערט; צעחושט; קאַפּוזיעט; צעדרומשקעט; צעשטרודלט; צעטרײַטלט; צעדרינזשעט; מטושטש [mətúsh-təsh], דרומדיק: [mətísh-təsh]; מבולבל [məvúlbl], דרומדיק: [məvílbl];
{הומאָריסטיש:} דיסקאָמבאָבולירט; פאַרקאָמבאָבולירט;
{הערה: בדרך כלל איז (אַ סברא) די בעסטע יידישע אָפּשפּיגלונג פון אָטאָ דעם ענגלישן וואָרט אַ סעקווענץ פון צוויי ווערטער, למשל: „צערודערט און קאַפּוזיעט“ צי „מטושטש און מבלבל“ וכו′).
discomfit (v.)
שטעלן אין אַ פאַרלעגנהײַט (אין אַ פּריקרער לאַגע \אין אַ פּריקרעדיקער רגע) [régə], דרומדיק: [réygə].
discomfort (n.)
(די) אומבאַקוועמ(לעכ)קײַט; (די) ני(ש)ט⸗באַקוועמ(לעכ)קײַט; (די) פּריקרע לאַגע; (די) פּריקרעקײַט; (די) אומגעלומפּערטע לאַגע; (די) פאַרלעגנהײַט; (די) אומאָנגענעמקײַט (\אומאײַנגענאַמקײַט) (ל″ר: -ן).
disconcerted
מטושטש [mətúshtəsh], דרומדיק: [mətíshtəsh]; צעטומלט; צעמישט; פאַרלאָרן (\פאַרלוירן); באאומרואיקט;
{לומדיש:} מבולבל [məvúlbl], דרומדיק: [məvílbl].
disconnect (n.)
(אַן\דער) אָפּהאַק (\אָפּבראָך \אָפּריס) אין דער שייכותדיקײַט [sháykhəz-dəkàyt], דרומדיק: [shá:khəz-dəkàyt]; (די\דאָס\דער) (פּראָבלעמאַטישע(ר)) אומשייכות [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs].
disconnect (v.)
אָפּבינדן; אָפּזונדערן; פונאַנדערטיילן; פונאַנדעררײַסן;
disconnected (from surroundings or reality)
אָפּגעריסן (\אָפּגעזונדערט \אָפּגעטיילט) פונעם אַרום; אומפאַרבונדן (\אומגעקניפּט \אומפאַרטאָן) מיטן אַרום;
{פאַרקערט געשילדערט:} אַרײַנגעטאָן (\פאַרטיפט \פאַרזונקען) אין אַן אייגענער וועלט;
{לומדיש:} אין אַן עולם של עצמו [anòyləm-shel-átsmoy], צפונדיק: [anèylom-shel-átsmey] (′אין אַ וועלן פון זיך אַליין′), ל″נ: אין אַן עולם של עצמה [anòyləm-shel-átsmo], צפונדיק: [anèylom-shel-átsmo].
disconsolate
וואָס לאָזט זיך ני(ש)ט טרייסטן (\{לומדיש:} מנחם זײַן) [mənákhəm-zayn];
טרייסטלאָז; אומטרייסטעוודיק; אומגעטרייסט;
{פראַזע; לומדיש:} זײַן אַ לא ינחם [alòy-yənókhəm], דרומדיק: [alòy-yənúkhəm], צפונדיק: [alèy-yənókhəm].
discontent (n.)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) אומצופרידענע(ר); (אַ\די\דער) ני(ש)ט⸗צופרידענע(ר); (אַ\די\דער) אומבאַפרידיקטע(ר); (אַ\די\דער) ני(ש)ט⸗באַפרידיקטע(ר); {לומדיש:} אַ ני(ש)ט⸗מרוצהדיקע(ר) [(anì(sht)-m(ə)rútsədikə(r], דרומדיק: [(anìsh(t)-m(ə)rí(:)tsədikə(r];
{פראַזע; לומדיש:} ני(ש)ט זײַן (קיין) שמח בחלקו [somèyəkh-bəkhélkoy], דרומדיק: [sumàyəkh-bəkhélkoy], צפונדיק: [somèyəkh-bəkhélkey]; (ל″ר (אויך): …קיין שמחים בחלקם [smèykhəm-bəkhélkom], דרומדיק: [smàykhəm-bəkhélkom]); (פונעם פּרק, ד′: א′).
discontent(ed) (adj.)
אומצופרידן (\אומצופרידענע(ר)); ני(ש)ט⸗צופרידן; אומבאַפרידיקט; ני(ש)ט⸗באַפרידיקט;
{לומדיש:} ני(ש)ט⸗מרוצהדיק [m(ə)rútsə-dik], דרומדיק: [m(ə)rí(:)tsə-dik].
discontinuation
(דאָס\דער) ני(ש)ט⸗אָנגיין; (דאָס\דער) ני(ש)ט⸗ווײַטערגיין; (דאָס\דער) ני(ש)ט ממשיך זײַן [mámshəgh-zayn];
(די) אָפּשטעלונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּהאַקונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרענדיקונג (ל″ר: -ען).
discontinue
ני(ש)ט אָנגיין; ני(ש)ט ווײַטערגיין; ני(ש)ט ממשיך זײַן [mámshəgh-zayn];
אָפּשטעלן; אָפּהאַקן; פאַרענדיקן; מאַכן אַ סוף [asóf].
discontinued
אָפּגעשטעלט; דיסקאָנטינאוירט;
אַרויס (\אַראָפּ) פון פּראָדוקציע (\קאַטאָלאָג \פון דער סחורה⸗רשימה) [skhóyrə-r(ə)shì(y)mə], צפונדיק: [skhéyrə-r(ə)shìmə].
discontinuity
(די) אומקאָנטינואירלעכקײַט; (די) אומהמשכדיקײַט [ùm-hémshəgh-dəkàyt], דרומדיק: [ìm-hémshəgh-dəkàyt]; (דער) איבעררײַס אינעם סדר [séydər], דרומדיק: [(sáydə(r]; (די) איבערגעבראָכנקײַט; (די) איבערגעהאַקטקײַט.
discontinuous
ני(ש)ט⸗נאָכאַנאַנדיק; ני(ש)ט⸗כסדרדיק [kəséydər-dik], דרומדיק: [kəsáydə(r)-dik];
איבערגעבראָכן (\איבערגעבראָכענע(ר)); איבערגעהאַקט; איבערגעריסן (\איבערגעריסענע(ר)).
discontinuously
ני(ש)ט⸗כסדרדיקערהייט [nì(sh)t-k(ə)sèydər-dikərhéyt], דרומדיק: [nìsh(t)-k(ə)sàydə(r)-dikə(r)háyt]; אָן קאָנטינואיטעט (\קאָנטינואירלעכקײַט);
מיט איבעררײַסן; {לומדיש:} מיט הפסקות [hafsókəs], דרומדיק: [h)afsúkəs)].
discord
(די) אומהאַרמאָנישקײַט; (די) קריגעדיקײַט; (די) צעשפּליטערטקײַט; (דער\די) דיסאָנאַנץ;
(דאָס\דער) נאָכאַנאַנדיקע(ר) שפּאַרן זיך; (דאָס\דער) אַרומקריגן (\אַרומאַמפּערן) זיך;
(די) אויספעלונג פון אייניקײַט; {לומדיש:} דער דוחק אין אחדות [dòykhək-in-ághdəs], צפונדיק: [dèykhək-in-ághdəs].
discordant
(אַרומ)קריגעריש; (אַרומ)אַמפּעריש; שפּאַרעדיק; אומהאַרמאָניש; דיסאָנאַנטיש;
{לומדיש:} מחלוקתדיק [makhlóykəz-dik], צפונדיק: [makhléykəz-dik]; פּלוגתאותדיק [pluktóəz-dik], דרומדיק: [pliktú:əz-dik]; אומאחדותדיק [ùm-ághdəz-dik], דרומדיק: [ìm-ághdəz-dik];
{אינעם זין פון בײַנאַנדיקער ניט⸗צוגעפּאַסטקײַט:} אַוואו איין חלק פּאַסט זיך ני(ש)ט צו צום אַנדערן (\צווייטן);
{פראַזע:} וואו די טיילן קלעפּן זיך ווי אַן אַרבעס אין וואַנט; וואָס פּאָרן זיך ווי אַ יוון אין אַ סוכה [ayóvn|in-asúkə], דרומדיק: [ayúvn|in-asíkə]; ווי אַ שמש אין זאַוואָד פון אוגערקעס [sháməs].
discotheque
(די) דיסקאָטעק (ל″ר: -ן); (דער) דיסקאָ (ל″ר: -ס).
(.discount (n
(די) הנחה [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)] (ל″ר: הנחות);
{דיאַלעקטיש:} (דער) ראַבאַט (ל″ר: -ן); (די) סקיטקע (ל″ר: -ס).
discount (n.) (give a discount)
מאַכן אַן הנחה [ànanókhə], דרומדיק: [ànanúkhə];
{לומדיש, פון שטאַנדפּונקט פונעם מוכר, ניט פונעם קונה:} מזלזל מקח זײַן [məzàlzl-mékəgh-zayn], דרומדיק: [məzàlzl-méykəgh-za:n];
{אַרכעאיש:} מאַכן אַ ראַבאַט; מאַכן אַ סקיטקע.
(discount (v.) (decide to reject/reduce
באַשליסן זיך ניט באַציען ערנסט (צו); מינימיזירן; אָפּוואַרפן.
discount shop
(די) הנחה⸗קראָם [hanókhə], דרומדיק: [hanúkhə].
discourage
אָפּמוטיקן; אַנטמוטיקן; אַראָפּשלאָגן (\אָפּטעמפּן) פון מוט; אָפּשלאָגן (\אָפּטעמפּן) (עמעצן) דעם חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; אָפּווענדן פון; דעקוראַזשירן;
{פראַזעס:} אָפּשלאָגן די פליגל; שווער מאַכן דאָס (\די) האַרץ;
{טאָמער מיט רייד:} אָפּריידן (\אָפּרעדן) (פון).
discouraged
אָפּהענטיק; אַנטמוטיקט; אָפּגעמוטיקט; פאַרלאָרן (\פאַרלוירן); דעקוראַזשירט;
{עמאָטיוו; פאַרשטאַרקט, מיט אַן עלעמענט פון האָפענונגסלאָזיקײַט:} פאַרצווייפלט; פאַריאושט [far-yíyəsht]; האָפענונגס⸗לאָז(יק).
discouraging
אָפּמוטיקנדיק; אַנטמוטיקנדיק; אָפּשלאָגנדיק; דערשלאָגנדיק; דעקוראַזשירנדיק.
discouraging news
(די) אָפּמוטיקנדיקע (\אַנטמוטיקנדיקע \אָפּשלאָגנדיקע \דעקוראַזשירנדיקע) נײַעס (ל″ר);
(די) אָפּמוטיקנדיקע (\אַנטמוטיקנדיקע \אָפּשלאָגנדיקע \דעקוראַזשירנדיקע) בשורה [psúrə], דרומדיק: [psí:rə]; אויך: [bəsúrə], דרומדיק: [bəsí:rə] (ל″ר: בשורות);
{פראַזעס:} ני(ש)ט די בעסטע נײַעס; ני(ש)טאָ קיין גוטע נײַעס; ני(ש)ט קיין בשורה טובה [psùrə-tóyvə], דרומדיק: [psì:rə-tóyvə], צפונדיק: [psùrə-téyvə]; לאָמיר (\מ′וועט \זאָל מען) דערלעבן צו בעסערע נײַעס.
discourse
(די) דיסקוסיע (ל″ר: -ס); (דער) דיסקורס (ל″ר: -ן); (די) אָפּהאַנדלונג (ל″ר: -ען); (דער) ערנסטער שמועס (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) שקלא וטריא [shàklə-ftáryə] צי [shàklə-vətáryə] (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; מיט אָנצוהערעניש אַז ס′גייט אין אַ ספּעציפישער טעמע; לומדיש:} (די) סוגיא [súgyə], דרומדיק: [sígyə] (ל″ר: סוגיות).
discourse analysis
(דער) דיסקורס⸗אַנאַליז (\ל″ר: -ן).
discourse: raise the level of discourse
העכערן דעם טאָן (\דעם ניוואָ \די מדרגה) פון דער דיסקוסיע [madréygə], דרומדיק: [madráygə].
discourteous(ly)
אומאיידל (\ני(ש)ט⸗איידל); אומהעפלעך (\ני(ש)ט⸗העפלעך); אומבתרבותדיק (\ני(ש)ט⸗בתרבותדיק) [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik].
discourtesy
(די) אומהעפלעכקײַט; (די) אומאיידלקײַט; (די) אומבתרבותדיקײַט [ùm|bətárbəz-dəkàyt], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dəkàyt].
(.discover (v. intrans
געוואָר ווערן (אַז) (דרומדיק: געוואויר; דיאַלעקטיש אויך: געוואוירע); זיך דערוויסן (ל″ע: זיך דערוואוסט); אויסגעפינען (ל″ע: אויסגעפונען); זיך דערגרונטעווען.
(.discover (v. trans
אַנ(ט)דעקן [an-dékn]; אויסגעפינען;
{חסידיש:} אויסטרעפן.
discoverer
(דער) אַנ(ט)דעקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אויסזוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
(דער) אויסגעפינער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
discovery
(די) אַנ(ט)דעקונג [an-dékung], דרומדיק: [an-déking] (ל″ר: -ען);
{טאָמער מער אין זין פון אַ דערפינדונג אויפן אָרט:}
(די) אויסגעפינונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויסגעפינס (ל″ר: -ן);
{טאָמער אין זין פּשוט פון אויסגעפינען וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
(דאָס\דער) געוואָר ווערן (דרומדיק: געוואויר; דיאַלעקטיש אויך: געוואוירע); (דאָס\דער) דערוויסן זיך; (די) דערוויסונג; (דאָס\דער) כאַפּן זיך;
{ליטעראַריש:} (די) געוואָרווערונג (ל″ר: -ען).
discovery (required revelation of fact in legal proceedings)
(די) פאַקטן⸗אַנטפּלעקונג (ל″ר: -ען); (די) געפאָדערטע צו⸗וויסנגעבונג; (די) אינפאָ⸗טיילונג מיטן צד שכנגד [tsàt-shek(ə)négəd], דרומדיק: [tsàt-shek(ə)néygət].
discovery: self-discovery
(די) זעלבסט⸗אַנ(ט)דעקונג; (די) זעלבסט⸗געפינונג; (די) זעלבסט⸗זוכונג;
(די) אַנ(ט)דעקונג (\געפינונג \אויסזוכונג) פון זיך אַליין.
discredit (n.)
(דער) אומקרעדיט; (דער) אומכבוד [úm-kòvəd], דרומדיק: [ím-kùvət];
(אַן\דער) אָנווער פונעם עולמס רעספּעקט (\דרך ארץ) [óyləmz], צפונדיק: [éylomz]; [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dèyr(ə)khéyrəts], אויך: [dàr(ə)khéyrəts].
discredit (v. trans.)
אַראָפּרײַסן (ל″ע: אַראָפּגעריסן); דיסקרעדיטירן; באַרעדן; דערנידעריקן; דעגראַדירן;
אָנטאָן שאָדן (עמעצנס) שם (\נאָמען) [shém];
{לומדיש:} פּוגע בכבוד זײַן [pəgèyə-bəkóvəd-zayn], דרומדיק: [pəgàyə-b(ə)kúvəd-za:n];
{פראַזע:} אויסגעפינען (\אויסזוכן) פּגמים (\מינוסן) בײַ [bgóməm], דרומדיק: [bgúməm], אויך: [pəgóməm], דרומדיק: [pəgúməm].
discreet
טאַקטיש; דיסקרעט; איידל (\איידעלע(ר)); אָפּגעהיט.
discreetly
מיט טאַקטיק; דיסקרעטערהייט; איידעלערהייט; אָפּגעהיט(נ)ערהייט;
{ליטעראַריש:} בשתיקה [bəshtí(y)kə];
אויף אַ טאַקטישן (\דיסקרעטן \איידעלן \אָפּגעהיטענעם) אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
discrepancy
(די) ני(ש)ט⸗אײַנשטימיקײַט (ל″ר: -ן); (די) אומאויסגעהאַלטנקײַט (ל″ר: -ן); (די) ני(ש)ט⸗אויסגעהאַלטנקײַט (ל″ר: -ן); (די) סתירה [stíyrə] (ל″ר: סתירות); (די) סתירהדיקײַט [stíyrə-dekàyt].
discrete
איינציק⸗באַזונדער; אָפּגעטיילט; אָפּגעזונדערט; איבערציילעוודיק.
(discretion (common sense re degree of confidentiality
(די) דיסקרעטקײַט; (די) פאַרשטייעניש אויף דעם וואָס דאַרף געזאָגט ווערן;
אַ שכל הישר וועגן ריידן (\רעדן) דערוועגן [asèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(asàykhl-(h)ayú:shə(r].
discretion (personal judgment)
(דער) אײַנזען; (די) מיינונג; (דער) באַשלוס; (דער) קוק אויף דער זאַך [kúkav|dər-zákh], דרומדיק: [kí:kov|d(ə)r-zákh].
discretion: at your discretion
לויט אײַער (\דײַן) אײַנזען (\פאַרשטאַנד \פאַרשטענדעניש \דעה) [déyə], דרומדיק: [dáyə].
discretionary
לויטן אײַנזען; לויטן פאַרשטאַנד; לויטן באַשלוס;
אײַנזען⸗⸗מאָטיווירט; פאַרשטאַנד⸗מאקטיווירט.
(discriminate (against
דיסקרימינירן (קעגן); האָבן פאָראורטייל (קעגן).
discriminate (between)
אונטערשיידן (\דיפערענצירן) (צווישן);
{לומדיש:} מבחין זײַן [máfkh(ə)n-zayn].
discrimination
(די) דיסקרימינאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דיסקרימינירונג.
discuss
אַרומריידן (\אַרומרעדן) [arúmrè(y)dn]; דיסקוטירן; איבערשמועסן [íbərshmùəsn], דרומדיק: [íbərshmì:(ə)sn];
{אין אַ מער פאָרמעלער ראַם:} באַהאַנדלען; אַוועקשטעלן די פראַגע; אופהייבן דעם ענין [úfheybm-dəm|í(n)yən];
{טאָמער זײַנען פאַראַן בוֹלטע חילוקי דעות:} דעבאַטירן; אַמפּערן זיך; שפּאַרן זיך; זיך מתווכח זײַן [zəkh-misvakéyakh-zayn];
{לומדיש:} פירן אַ שקלא וטריא [shàklə-ftáryə]; נושא ונותן זײַן [nòysə-vnóysn-zayn], צפונדיק: [nèysə-vnéysn-zayn].
discuss: There’s nothing to discuss!
ס′איז ני(ש)טאָ וואָס צו ריידן (\רעדן)!; ס′איז אַראָפּ פון מאַרק!.
discussable
{פראַזעס:} וואָס מ′קען (נאָך) דיסקוטירן \ אַרומריידן (\אַרומרעדן) \ נעמען אין באַטראַכט \ באַטראַכטן \ האַלטן פאַר אַן ענין [aní(n)yən];
פּאַסיק (\ווערטיק \{לומדיש:} ראוי) אויף דיסקוטירט צו ווערן (\אויף אַ דיסקוסיע) [róyə].
discussion
(די) דיסקוסיע; (דער) שמועס;
{אין אַ מער פאָרמעלער ראַם:} (די) אָפּהאַנדלונג; די אָפּהאַנדלונגען (ל″ר); (דער) פאָרום; (די) דעבאַטע; (דער) וויכוח [vikúəkh]; {אַרכעאיש:} (דער) מיינונגס⸗אויסטויש; {צומאָל עקספּערימענטאַל מאָדערניזירט מיט:} (דער) מיינונגס⸗אויסבײַט;
{טאָמער איבער קאָנטראָווערסאַלע פראַגן: (די) דעבאַטע; (די) אַמפּערניש; (די) שפּאַרעניש; (די) רײַסעניש; (דער) וויכוח [vikúəkh]; (די\דער) מחלוקת [makhlóykəs], צפונדיק: [makhléykəs]; דער סכסוך [síkhsəkh]; (די) פּלוגתא [plúktə];
{לומדיש:} (די) שקלא וטריא [shàklə-ftáryə]; (דער) משא ומתן [màsəmátn].
discussion group
(די) דיסקוסיע⸗גרופּע (ל″ר: -ס); (די) אַרומשמועס⸗גרופּע (ל″ר: -ס).
discussion: be under discussion
אין גאַנג פון באַטראַכט ווערן; וואָס ווערט איצט(ער) באַטראַכט; וואָס ווערט דיסקוטירט; וואָס מ′רעדט איצטער אַרומ(עט).
discussion: join in in the discussion
נעמען אַ וואָרט אין דער דיסקוסיע; אָנטיילנעמען אין דער דיסקוסיע; אַרויסזאָגן אַ מיינונג.
disdain (n.)
(דער) ביטול [bítl]; (די) פאַראַכטונג; (די) אומשאַצונג; (די) גרינגשאַצונג; (די) גרינגשעצונג.
disdain (v.)
באַטראַכטן מיט ביטול (\פאַראַכטונג \אומשאַצונג) [bítl].
disdainful
ביטולדיק; פאַראַכטנדיק; פאַראַכטעוודיק; אומשאַצעוודיק;
{לומדיש:} מבטלדיק [məvátl-dik];
{נאָכמער לומדיש און שטאַרקער, בדרך כלל מיט קריטיק (ביטול?) צום מבטל גופא:} פּחיתת האדמדיק [pkhìysəs-ho-ódəm-dik], דרומדיק: [pkhì:səs-(h)u:-ú:dəm-dik].
disdainfully
מיט ביטול [bítl]; מיט פאַראַכטונג; מיט אומשאַצונג; מיט גרינגשאַצונג (\גרינגשעצונג);
{לומדיש:} מיט מבטל⸗מאַכונג [məvátl].
disease
(די) קראַנקײַט (ל″ר: -ן); (די) מחלה [mákhlə] (ל″ר: מחלות; אויך: מחלאות [makhlóəs], דרומדיק: [makhlú:əs], צפונדיק: [makhló(y)əs]); (די) חלאת [khəlá(ə)s] (ל″ר: -ן);
{דיאַלעקטיש:} (די) שלאַפקײַט (ל″ר: -ן);
{עמאָטיוו:} (די) קרענק [kréynk] (ל″ר: ø; אויך: -ען);
{אזהרה: אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַן ערנסטער, טראַגישער קראַנקײַט, פאַר קיינעם ניט געדאַכט, איז עס פון מענטשלעכקײַט וועגן בעסער אויסמײַדן דאָס וואָרט „קרענק“ וואָס פיגורירט עמאָטיוו, ביטולדיק, צי הומאָריסטיש אין אַ גאַנצער ריי באַקאַנטע אויסדרוקן. אַזוי ווי ס′איז דער פאַל בײַ פאַרשיידענע טערמינען וואָס זײַנען אויף אַזאַ מין אופן „עמאָטיווירט“ געוואָרן אין טייל דיאַלעקטן, איז דאָס די והותר אויף גורם זײַן אויסמײַדונג אינעם לשון בכלל לויטן הומאַניסטישן פּרינציפּ}.
diseased
קראַנק; שלאַף; פאַרקרענקט; פאַרשלאַפט;
{פאַראיידלט:} ני(ש)ט⸗געזונט; אומגעזונט.
disembark (v. intrans.)
אַראָפּגיין; אַרויסגיין; אַרויסטרעטן; אויסשטײַגן.
disembark (v. trans.)
אַרויסלאָזן (\אַראָפּלאָזן) (די פּאַסאַזשירן).
disembarkation
(די) אַרויסשטײַגונג; (דער) אַרויסשטײַג; (די) אַראָפּלאָזונג (\אַרויסלאָזונג) (פון די פּאַסאַזשירן).
disembodied
גופלאָז; אָנאַגופעדיק; קערפּערלאָז; אומקערפּערדיק;
אויסגעטאָן פונעם גוף (\קערפּער) [óyz-gətòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-gəti:(ə)n].
disembowel
אויסשנײַדן (בײַ עמעצן) די קישקעס (\געדערים) [gədéyrəm];
{פיגוראַטיוו:} אַרויסציען (\אַרויסשנײַדן) דעם עצם מהות (\דעם כח החיים) [ètsəm-m(ə)hús], דרומדיק: [èytsəm-m(ə)hís]; [kòyəkh-(h)akháyəm], צפונדיק: [kèyəkh-(h)akháyəm].
disemboweled
{פראַזע:} וואָס (\בײַ וועמען) מ′האָט אויסגעשניטן (\אַרויסגענומען) די קישקעס (\געדערים) [gədéyrəm];
{פיגוראַטיוו:} וואָס (\בײַ וועמען) מ′האָט אויסגעשניטן (\אַרויסגענומען) דעם עצם מהות (\דעם כח החיים) [ètsəm-m(ə)hús], דרומדיק: [èytsəm-m(ə)hís]; [kòyəkh-(h)akháyəm], צפונדיק: [kèyəkh-(h)akháyəm].
disempower
צונעמען (בײַ עמעצן \ בײַ אַוואָס⸗ניט⸗איז) די אויטאָריטעט (\די מאַכט \די מעגלעכקײַטן).
disempowering
אויטאָריטעט⸗ (\מאַכט⸗ \מעגלעכקײַטן⸗) פאַרמינערנדיק (\פאַרקלענערנדיק \אָפּשאַפנדיק).
disenchanted
דעאילוזיאָרנירט; אַרויס פון דער התפּעלות (\אַנטציקונג \ענטוזיאַזם \פאַרכישופונג \פאַרצויבערונג) [həspáyləs], דרומדיק: [h)əspá:ləs)]; [far-kíshəfung], דרומדיק: [far-kíshəfink].
disenchantment
(די) דעאילוזיאָנירונג; (דער) אַוועקפאַל (\די בטל⸗ווערונג) פון דער פאַרכישופונג [bótl-vèrung], דרומדיק: [bú:tl-vèyrink]; [far-kíshəfung], דרומדיק: [far-kíshəfink].
disenfranchise
צונעמען (דאָס\די) שטימרעכט.
disenfranchised
מיט צוגענומענעם (\בטל⸗געוואָרענעם) שטימרעכט [bótl], דרומדיק: [bú:tl].
disenfranchisement
(די) צונעמונג (\בטל⸗מאַכונג) פון שטימרעכט [bótl], דרומדיק: [bú:tl].
disengage
זיך אָפּזונדערן; זיך אָפּטיילן; זיך איזאָלירן; זיך דערווײַטערן; צוריקציען.
disengagement
(די) אָפּזונדערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָפּטיילן; (די) (בײַנאַנדיקע) איזאָלירונג (\צוריקציאונג) (ל″ר: -ען).
disentangle (oneself) (v. intrans.)
זיך אָפּטשעפּענען; זיך אויספּלאָנטערן; זיך אָפּפּלאָנטערן;
{אַ קאַפּ ברייטער; עמאָטיוו; דראַמאַטיזירט} אַרויסקריכן; זיך אַרויסדרייען; זיך אַרויסדראַפּען; זיך אָפּראַטעווען.
disentangle (v. trans.)
אויספּלאָנטערן; פונאַנדערפּלאָנטערן;
disentanglement
(די) אויספּלאָנטערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פונאַנדערפּלאָנטערן.
disfavor (v.)
(דער) אומחן [úm-khèyn], דרומדיק: [ím-khàyn]; (דאָס\דער\די) בייז⸗אויג; (די) פאַראַכטונג;
{ע″ט; אויפגעלעבט ליטעראַריש:} (די\דאָס) אומגענאָד.
disfavor (n.): with disfavor
מיט אומחן [úm-khèyn], דרומדיק: [ím-khàyn];
{פראַזע:} מ′האט געוואָרפן אויף (עמעצן) אַן אומחן.
(.disfavor (v
קוקן שלעכט (אויף); קוקן ני(ש)ט⸗גוט (אויף).
disfigure
צעקאַליעטשען; אָנמאַכן אַ מום [múm], דרומדיק: [mím] (ל″ר: אָנמאַכן מומים [múməm], דרומדיק: [mí:məm]);
צעממיתן אויפן גאַנצן לעבן [tsəméyməsn], דרומדיק: [tsəmáyməsn].
disfigurement (act of inflicting on another)
(די) צעקאַליעטשונג (ל″ר: -ען); (די) אָנמאַכונג פון מומים [múməm], דרומדיק: [mí:məm]).
disfigurement (status of the victim)
(די) צעקאַליעטשעטקײַט; (די) אָנגעמאַכטע מומים [múməm], דרומדיק: [mí:məm] (ל″ר).
disgorge
אַרויסשפּײַען; אויסברעכן; אויסמקיאנען [óys-mèykənən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-màykənən];
{אויסגעברייטערט:} אַרויסשטויסן (פון זיך); אָפּוואַרפן (פון זיך); אַויסוואַרפן (פון זיך).
disgorging (n.)
(די) אַרויסשפּײַאונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אויסברעכן; (דאָס\דער) אויסמקיאנען [óys-mèykənən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-màykənən];
{אויסגעברייטערט:} (די) אַרויסשטויסונג (פון זיך); (דאָס\דער) אָפּוואַרפן (פון זיך); (דאָס\דער) אַרויסוואַרפן (פון זיך).
(.disgrace (n
(די) שאַנדע; (די) חרפּה [khárpə]; (די) בושה [búshə], דרומדיק: [bí:shə]; (דער) בזיון [b(ə)zóyən];
{לשון נקיה:} (דער) אומכבוד [úm-kòvəd], דרומדיק: [ím-kùvət];
{ווערטל:} פון אומכבוד אַנטלויף, אָבער דעם כבוד לויף ני(ש)ט נאָך [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].
!disgrace: What a disgrace
ס′אַ שאַנדע!; אַ שאַנדע און אַ חרפּה!; אַ חרפּה און אַ בושה! אַ בזיון!;
{אַ קאַפּ לומדיש:} ביזי בזיונות! [bìzə-bizyóynəs]; ביוש מיט בזיון! [bíyəsh|mit-b(ə)zóyən];
{פראַזע:} אַ חרפּה (\שאַנדע) פאַר די גויים! {דאָס הייסט: פאַר יידן איז דאָך אַ חרפּה אַז ניט⸗יידן זאָלן אַזאַ מין זאַך דערזען}.
disgraced
פאַרשאַנדעוועט; פאַרחרפּהט [far-khárpət]; מיט (\אין) בושה פאַרדעקט (\אײַנגעוויקלט) [búshə], דרומדיק: [bí:shə];
וואָס האָט דעם נאָמען אָנגעוואָרן צוליבן באַקאַנט ווערן פון שלעכטע זאַכן.
disgraceful
שענדלעך; שאַנדהאַפטיק.
disgracefully
זיך אויפפירנדיק שענדלעך (\מיט שאַנד \מיט חרפּה \מיט בושה) [khárpə]; [búshə], דרומדיק: [bí:shə];
אויף אַ שענדלעכן (\שאַנדהאַפטיקן \חרפּהדיקן \בושהדיקן) אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
disgruntled
פאַרקריוודעט; אָנגעקריוודעט; פאַרבייזערט; אָנגערוגזט [ón-gəròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəròygəst], צפונדיק: [ón-gərèygəst].
(.disguise (n
(די) פאַרשטעלונגס⸗מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm]; (די) פאַרמאַסקירונגס⸗קליידער.
disguise oneself (as)
זיך פאַרשטעלן (\פאַרמאַסקירן) ווי (\פאַר \אַלץ).
disguised
פאַרשטעלט; פאַרקליידט; פאַרמאַסקירט.
disguised: ill disguised
אומגעלומפּערט (\שלעכט \אומגעלונגענערהייט \ני(ש)ט⸗געראָטענערהייט) פאַרקליידט (\פאַרמאַסקירט \פאַרשטעלט).
(.disgust (n
(דער) עקל;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די\דער\דאָס) חלשותדיקײַט [khalóshəz-dəkàyt], דרומדיק: [khalú:shəz-dəkàyt];
{פאַראיידלט:} (די) ני(ש)ט⸗גוטקײַט;
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) מיגל;
{לומדיש:} (די) מיאוס⸗ומאוסדיקײַט [mìyəs-umóəz-dəkàyt], דרומדיק: [mìyəs-imú:əz-dəkàyt].
disgust (v.) (be disgusted by)
{+דאַטיוו:} עקלען; („מיר עקלט דאָס!“); זײַן עקלהאַפט; („מיר איז דאָס עקלהאַפט“); זײַן מיגלדיק.
מיאוסן זיך (פון) [míyəsn];
{דיאַלעקטיש; אַרכעאיש:} זיך ברידיען (\ברידזשען \ברידזיען) פאַר; זיך האַדיען (\האַדזשען \האַדזיען) פאַר.
disgusting
עקלהאַפט; עקלדיק; עקלהאַפטיק; שרעקלעך מיאוס [míyəs]; פּאַסקודנע;
{עמאָטיוו:} פּאַרשיווע(ר);
{לומדיש, צומאָל הומאָריסטיש:} מוקצה מחמת מיאוס [múktsə màkhməs míəs];
!Disgusting
פע!; פוי!; טפו!;
עקלהאַפט!; עקלדיק!; ס′עקלט!; אַ מיגל!;
{פראַזעס:} מ′קען ברעכן!; ס′ווערט שוין ני(ש)ט⸗גוט!; ס′איז אויף פע זאָגן.
disgusting person (in character)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) עקלהאַפט(יק)ע(ר); (אַ\די\דער) עקלקידע(ר); (אַ\די\דער) פּאַסקודנע(ר); (אַ\די\דער) פּאַסקודנינקע(ר); (אַ\די\דער) מנוולדיקע(ר) [(mənúvl-dikə(r];
אַן עקלהאַפטער (\עקלדיקער \פּאַסקודנער \וכו′) מענטש (ל″ר: -ן); אַ נבזיקײַט [anívze-kàyt];
{כלומרשט פאַראיידלט:} אַ דבר אחר [adòvərákhər], דרומדיק: [(adùvə(r)ákhə(r] (ל″ר: -ס);
{בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ שטיק טינוף [ashtík|tínəf].
disgusting thing to do (/deed)
אַ נבלה [an(ə)vólə], דרומדיק: [an(ə)vú:lə] (ל″ר: נבלות [n(ə)vóləs], דרומדיק: [n(ə)vú:ləs]); אַ נידערטרעכטיקײַט; אַ (גאָר) מיאוסע טועכץ [míy(ə)sə] (ל″ר: -ער; אויך: -ן); אַן עקלהאַפט(יק)ע זאַך (ל″ר: -ן);
{ווייניקער איידל:} אַ פּאַסקודסטווע [àpaskútstfə];
{לומדיש:} מעשה תעתועים [màysə-ta(ə)túəm], דרומדיק: [mà:sə-ta(ə)tí:əm] (ל″ר: מעשי תעתועים [màysey-ta(ə)túəm], דרומדיק: [mà:say-ta(ə)tí:əm]).
disgustingness
(די) עקלדיקײַט; (די) עקלהאַפטיקײַט; (די) מיגלדיקײַט;
אַ חלשות [àkhalóshəs], דרומדיק: [àkhalú:shəs]; {פאַרשטאַרקט:} אַ חולשי חלשות [akhùlshə-khalóshəs], דרומדיק: [akhìlshə-khalú:shəs];
(די) מיאוסקײַט [míy(ə)s-kàyt];
{עמאָטיוו:} (די) האַדיוקע;
{הערה: פאַראַן בדרך כלל אַ קליינער חילוק אין דער באַטאָנונג פון „מיאוסקײַט“: געזאָגט געוואָרן אויף אַ מענטשן וואָס איז ניט קיין הדרת פּנים איז ניטאָ קיין סעקונדערער טראָפּ (מתג) אויפן צווייטן טראַף: „ער\זי איז אַ מיאוסקײַט [míy(ə)s-kayt] (′אַ ניט⸗שיינע(ר) אין אויסזען′). דערקעגן איז אַן עקלהאַפטיקע זאַך — אַ מיאוסקײַט [míy(ə)s-kàyt]}.
dish (food preparation)
(דער\דאָס) געריכט (ל″ר: -ן); (דער) מאכל [máykhl], דרומדיק: [má:khl]; (טאָמער געקאָכט:} (דאָס\דער\די) געקעכטס (\געקעכץ) (ל″ר: -ן).
dish (plate)
(דער) טעלdער (ל″ר: -ס).
dish: (the) dishes
(די) כלים [kéyləm], דרומדיק: [káyləm] (ל″ר); (די\דאָס) געפעס (קאָלעקטיוו); (די\דאָס) געשיר (קאָלעקטיוו).
dish cloth
(דאָס\דער) געפעס⸗טיכל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) געפעס⸗האַנטעך (ל″ר: -ער);
{דיאַלעקטיש:} (די) סצירקע (ל″ר: -ס); (די) פּילקע (ל″ר: -ס).
dish washer (machine)
(די) טעלער⸗מאַשין (ל″ר: -ען); (דער) טעלער⸗וואַשער (ל″ר: -ס).
dish washer (person)
(דער) טעלער⸗וואַשער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) טעלער⸗וואַשערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) טעלער⸗וואַשערקע (ל″ר: -ס).
(dish (it) out (be aggressive, overtly
(אַזוי ריכטיק) אַרײַנזאָגן;
{פראַזעס:} דערלאַנגען איבערן קאָפּ; אַזוי ריכטיק אַרײַנזאָגן; לערנען בלק מיט [bólək], דרומדיק: [bú:lək]; אויסטיילן אַ פּאָרציע.
disharmony
(די) אומהאַרמאָנישקײַט [ùm|(h)armónish-kàyt]; (די) אומהאַרמאָניע [ùm|(h)armónyə]; (די) דיסהאַרמאָניע; (דער) דוחק אין האַרמאָניע [dóykhək], צפונדיק: [déykhək];
{טאָמער וועגן קלאַנגען צי מוזיק:} (די) גרילציקײַט; (די) גרילצערײַ; (די) כריפּערײַ; (די) שנאָרכערײַ.
disheartened
אָפּגעמוטיקט; אַנטמוטיקט; דערשלאָגן; אַנטוישט; דעקוראַזשירט.
disheartening
אָפּמוטיקנדיק; אַנטמוטיקנדיק; דערשלאָגנדיק; אַנטוישנדיק; דעקוראַזשירנדיק.
disheveled
צעשויבערט; צעפּאַטלט; צעכראַסטעט.
dishonest
אומערלעך; ני(ש)ט⸗ערלעך; אומאָרנטלעך; ני(ש)ט⸗אָרנטלעך; אומיושרדיק [ùm|yóyshər-dik], צפונדיק: [ùm|yéyshər-dik].
dishonesty
(די) אומערלעכקײַט; (די) אומאָרנטלעכקײַט; (די) פאַלשקײַט; (די) אומיושרדיקײַט [ùm|yóyshər-dəkàyt], צפונדיק: [ùm|yéyshər-dəkàyt]; (די\דאָס) פּסלות [pásləs];
{ווערטל:} דלות מאַכט פּסלות [dàləs-makht-pásləs].
dishonor
(דער) אומכבוד [úm-kòvəd], דרומדיק: [ím-kùvət]; (די) אומכבודיקײַט [úm-kòvədikayt], דרומדיק: [ím-kùvədikayt];
(די) שאַנדע; (די) שאַנדהאַפטיקײַט;
(די) בושות [búshəs], דרומדיק: [bí:shəs] (ל″ר).
dishonorable
אומערלעך; ני(ש)ט⸗ערלעך; אומאָרנטלעך; ני(ש)ט⸗אָרנטלעך; ני(ש)ט⸗בכבודיק [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik].
dishonorable discharge
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אומבכבודיקע דעמאָליביזירונג (ל″ר: -ען) [ùm|bəkóvədikə], דרומדיק: [ìm|bəkúvədikə];
{גיכער וועגן דעם פּראָצעס צי דער קאַטעגאָריע:} (די) אומבכבודיקע דעמאָביליזאַציע.
dishonorably
אומבכבודיק [ùm|bəkóvədik], דרומדיק: [ìm|bəkúvədik].
dishy (good looking; sexually attractive)
פלאַם⸗פײַער קראַסאַוויצדיק; ממש אַפּעטיטלעך [máməsh].
dishy (including some scandal)
אָנגעפעפערט; צוגעפעפערט; פעפערדיק;
disillusion (v. trans.)
באַפרײַען (\אָפּמונטערן פון) די אילוזיעס (\האָפענונגען); צעשטערן דעם טרוים.
disillusioned: become disillusioned
פאַרלירן (אין אַוואָס⸗ניט⸗איז) די אמונה (\דעם צוטרוי) [əmúnə], דרומדיק: [əmínə];
זיך מתיאש זײַן (אין) [məsyáəzh-zayn]; אָפּלאָזן די אילוזיעס; זיך שפּירן גענאַרט; פאַרלירן (אין אַוואָס⸗ניט⸗איז) די אמונה (\דעם צוטרוי) [əmúnə], דרומדיק: [əmínə];
{פראַזעס:} נעמען טראַכטן אַז מ′האָט געהאַט צו טאָן מיט שבתי⸗צביען [shàp(t)sə-tsvíyən] (זע דעם סימן: Shabbetai Zevi); {וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז, אַוואו מ′האָט חרטה אַז מ′האָט פריער געהאַט צוטרוי דערײַן:} מ′דאַרף שוין זאָגן דערויף קדיש [kádəsh].
disillusionment
(די) פאַרשווינדונג פון די אילוזיעס; (דער) אָנווער פון די אילוזיעס (\גלייבונגען); (די) שפּרירונג אַז מען איז געווען גענאַרט;
(דאָס\דער) מתיאש זײַן זיך (אין) [məsyáəzh-zayn];
{פראַזעס:} די שפּירונעניש, אַז מ′האָט געהאַט צו טאָן מיט שבתי⸗צביען [shàp(t)sə-tsvíyən] (זע דעם סימן: Shabbetai Zevi); {וועגן אַוואָס⸗ניט⸗איז, אַוואו מ′האָט חרטה אַז מ′האָט פריער געהאַט צוטרוי דערײַן:} דאָס(\דער) כאַפּן זיך, אַז מ′דאַרף שוין זאָגן דערויף קדיש [kádəsh].
disincentive
(אַ\די) מאָטיוואַציע אויף ניין (\אויף ני(ש)ט)); (אַן\דער) אינצענטיוו אויף ניין (\אויף ני(ש)ט));
(אַן\די) אָפּמוטיקונג (ל″ר: -ען); (אַן\די) אַנטמוטיקונג (ל″ר: -ען);
disinclination
אַ נייגונג (\אַ נטיה \אַן אינקלינירונג) דערקעגן [an(ə)tíyə]; אַן אומגערנקײַט.
disinclined
אומגענייגט; ני(ש)ט⸗גענייגט; אומגעשטימט; ני(ש)ט⸗געשטימט; אומגערנוויליק;
גענייגט (\נוטה \אינקלינירט) גיכער אויף ניין (\אויף ני(ש)ט)) [nóytə], צפונדיק: [néytə].
disinfect
דיסאינפעקטירן; מאַכן (אַ\די) דיסאינפעקציע.
disinfectant (n.)
(דער) דיסאינפעקטאָר (ל″ר: -ס); (דער\דאָס) דיסאינפעקציע⸗מיטל (ל″ר: -ען).
disinfection (adj.)
דיסאינפעקציע⸗; דיסאינפעקצירנדיק.
disinfector (person)
(דער) דיסאינפעקטאָר (ל″ר: -ן).
disinformation
{גיכער בכלל:} (די) דיסאינפאָרמאַציע;
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דיסאינפאָרמירונג (ל″ר: -ען).
disingenuous
ני(ש)ט אינגאַנצן אויפריכטיק; ני(שט) (אינגאַנצן) ערלעך; מיט אַ געוויסער מאָס רמאות (\אומערלעכקײַט \אומאָרנטלעכקײַט \בלאָפערײַ) [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs];
וואָס (\וועלכע(ר)) מאַכט זיך תמעוואַטע [tàməvátə]; וואָס מאַכט זיך כלומרשט אַז ער\זי ווייס(ט) ני(ש)ט [klóymərsht], צפונדיק: [kléymərsht]);
וואָס (\וועלכע(ר)) איז ני(ש)ט אויפריכטיק (\ערלעך \אמתדיק), זיך מאַכנדיק תמעוואַטע [éməz-dik].
disinherit
(עמעצן) אָפּהאַקן די (\אַרויסנעמען פון דער) ירושה [yərúshə], דרומדיק: [yərí:shə];
{לומדיש:} מעביר נחלה זײַן [màyvər-nákhlə-zayn], דרומדיק: [mà:və(r)-nákhlə-za:n].
disinheritance
(די) אָפּהאַקונג (\אַרויסנעמונג \אויסשליסונג) פון דער ירושה [yərúshə], דרומדיק: [yərí:shə];
(דאָס\דער) מעביר נחלה זײַן [màyvər-nákhlə-zayn], דרומדיק: [mà(:)və(r)-nákhlə-za:n].
disinherited
{פראַזעס:} מ′האָט אים (\איר \זיי) מעביר נחלה געווען [màyvər-nákhlə], דרומדיק:[mà(:)və(r)-nákhlə]; מ′האָט אים (\איר \זיי) אָפּגעזאָגט די ירושה [ó(p)-gəzògd-də|yərúshə], דרומדיק: [úpgəzùgd-də-yərí:shə].
disintegrate
דעסינטיגרירט ווערן; פונאַנדערגעברעקלט ווערן; פונאַנדערגעפּיצלט ווערן.
disintegrated
דעסינטעגרירט; פונאַנדערגעברעקלט; גרונטיק צעפאַלן;
{פראַזע:} צעפּיצלט אויף פּיץ⸗פּיצלעך.
disintegration
(די) פונאַנדערברעקלונג (ל″ר: -ען); (די) פונאַנדערפאַלונג (ל″ר: -ען); (די) צעפּיצלונג (ל″ר: -ען); (די) דעסינטיגראַציע (ל″ר: -ס).
disinter
אַרויסגראָבן פונעם קבר [kéyvər], דרומדיק: [káyvər]; דיסינטערן.
(disinterested (not one of the concerned or contending parties
אָן פּניות [pníyəs]; אומפּניותדיק [ùm|pníyəz-dik], דרומדיק: [ìm|pní:əz-dik];
ני(ש)ט (קיין) נוגע בדבר [nəgèyə-b(ə)dóvər], דרומדיק: [(nəgàyə-b(ə)dúvə(r] (′פאַרטשעפּעטער אין דער זאַך′);
{חסידיש:} אָן נגיעות [nəgíyəs].
disinvite
צוריקציען די פאַרבעטונג (\אײַנלאַדונג);
{עמאָטיוו:} דערקלערן די פאַרבעטונג (\אײַנלאַדונג) פאַר בטל ומבוטל [bótl|um(ə)vútl], דרומדיק: [bú:tl|im(ə)vítl].
(disjointed (text or speech
צעפלויגן; צעשאָטן; צעוואָרפן; צעפאָרן;
{פראַזע:} ס′קלעפּט זיך ני(ש)ט אַ וואָרט צו אַ וואָרט.
disjunctive (n.)
(דער) דיסיונקטיוו (ל″ר: -ן).
disjunctive (adj.)
דיסיונקטיוויש; דיסיונקטיוו⸗.
disk (cf. CD)
(דער) דיסק (ל″ר: -ן).
disk: slipped disk
(דער) אויסגעלונקענער דיסק (אין רוקן).
disk drive
(דער) דיסק⸗לייענער (ל″ר: -ס); (דער) דיסק⸗דרײַוו (אויך: ⸗דראַיוו); (די) (באַזונדערע) דיסק⸗מאַשינקע (ל″ר: -ס).
diskette
(דער) דיסקעט (ל″ר: -ן).
dislike (n.)
(דאָס\דער) ני(ש)ט געפעלן ווערן; (דאָס\דער) ני(ש)ט ליב האָבן;
{נוסח אַמעריקע:} (דאָס\דער) ני(ש)ט גלײַכן.
dislike (v.)
ני(ש)ט געפעלן ווערן <+דאַטיוו {דעם וועמען ס′געפעלט ניט; די זאַך וואָס ס′געפעלט ניט בלײַבט נאָמינאַטיוו}>; („איר געפעלט ניט אַזאַ שוואַכער אַרגומענט“);
וואַרפן אַן אומחן (אויף) [úm-khèyn], דרומדיק: [ím-khàyn];
ני(ש)ט האָבן גערן;
ני(ש)ט (איבעריקס) ליב האָבן (\{דיאַלעקטיש צפונדיק:} האָלט האָבן);
{פראַזע:} ני(ש)ט האַלטן אַ וועלט פון.
disliking (dislike) (n.)
(דאָס\דער) ני(ש)ט געפעלן ווערן <+דאַטיוו>; (דאָס\דער) ני(ש)ט אויסנעמען בײַ <+דאַטיוו>;
(דער) אומחן [úm-khèyn], דרומדיק: [ím-khàyn].
dislocate: be dislocated
דיסלאָקירט;
{טאָמער אין קערפּער, אויך:} אויסגעלונקען.
dislocation
(די) דיסלאָקאַציע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אין קערפּער, אויך:} (דער) אויסלונק (ך″ר: -ען); (די) אויסלונקונג (ל″ר: -ען).
dismal
קלאָגעדיק; וויסט; פּלאָגעדיק; (אינגאַנצן) אומטויגעדיק.
dismantle
צענעמען; דעמאָנטירן; צעשטערן.
dismantling (n.)
(די) צענעמונג (ל″ר: -ען); (די) דעמאָנטירונג (ל″ר: -ען); (די) צעשטערונג (ל″ר: -ען);
(דאָס\דער) צענעמען; (דאָס\דער) דעמאָנטירן; (דאָס\דער) צעשטערן.
dismay (n.)
{בײַם באַקומען אַן אומגעריכטע שלעכטע בשורה:}
די) צערודערטקײַט; (די) חושך⸗שטעלעניש [khóyshəkh], צפונדיק: [khéyshəkh];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט אַז דאָ גיין אין אַ פסיכאָלאָגישער מכה, — ניט קיין פיזישע:}
(דער) פּלוצעמדיקער קלאַפּ; (דער) פּלוצעם⸗דערשפּירטער קלאַפּ (ל″ר: קלעפּ).
dismay: (v.) be dismayed
צערודערט ווערן; פאַרשוואַרצט ווערן; פאַרשחורהט ווערן [far-shkhóyrət], צפונדיק: [far-shkhéyrət];
{פראַזע:} מיר (\אים\איר וכו′) איז פיננצטער פאַר (\אין) די אויגן געוואָרן;
{טאָמער אין מער ספּעציפישן זין פון רעאַגירן אויף פאַרדריסלעכע נײַעס:}
(די) ווערן באַאומרואיקט פון (די) פאַרדריסלעכע (\אומאָנגענעמע \אומאײַנגענאַמע) נײַעס;
{טאָמער דערצו מיטן עלעמענט פון אומגעריכטקײַט:}
אומגערן איבערראַשט ווערן; באַקומען אומגעריכטע, פאַרדריסלעכע נײַעס (\אַן אומגעריכע, פאַרדריסלעכע ידיעה) [yədíyə].
dismember
(אַ קערפּער) אַנטגלידערן; פונאַנדערשפּאַלטן (\צעגלידערן \צעברעקלען) (אויף שטיקער); דיסמעמבירן.
dismembering (n.) (dismemberment)
(די) אַנטגלידערונג (\פונאַנדערשפּאַלטונג \צעגלידערונג \צעברעקלונג) (אויף שטיקער) (פון אַ קערפּער).
(dismiss (reject out of hand
פּסלען [páslən] (ל″ע: געפּסלט [gəpáslt]); (גלײַך אויפן אָרט) אָפּוואַרפן;
פאַרבראַקירן; אויסבראַקירן;
{אומפאָרמעל צי איראָניש צי מיט אַ טענה; בלויז אין טייל דיאַלעקטן; בלויז מיטן מענטשן גופא אַלץ אָביעקט:} אָפּפּטרן [óp-pàtərn], דרומדיק: [úp-pàtərn]; („אַז דער תלמיד איז געקומען מיט דער שיינער המצאה האָט אים דער לערער גלײַך אָפּגעפּטרט“).
(dismiss (from employment, fire
באַזײַטיקן (פון דער אַרבעט); אָפּזאָגן (פון דער שטעלע);
{מיט כעס אָדער ביטול:} אַרויסוואַרפן (פון דער אַרבעט) (ל″ע: אַרויסגעוואָרפן).
dismiss (a class)
באַפרײַען; פרײַלאָזן; פונאַנדערלאָזן.
dismiss the idea (/proposal)
אַנטזאַגן (\אָפּווענדן \אָפּשלאָגן \צוריקווײַזן) דעם אײַנפאַל (\פאָרשלאַג \פאָרלייג).
(dismissal (from a job
(די) אָפּזאָגונג (\אַנטזאַגונג \באַזײַטיקונג \{עמאָטיוו:} אַרויסוואַרפונג) פון דער אַרבעט.
dismissive: be dismissive of
אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; מאַכן צו קליינגעלט (\צו גאָרני(ש)ט); מאַכן אַש און פּאָרעך (פון);
{לומדיש:} מבטל זײַן [məvátl-zayn];
dismount (from horse, motorcycle, etc)
אַראָפּ (פון); אַראָפּשטײַגן (פון).
disobedience
(די) אומפאָלגעוודיקײַט; (די) אומפאָלגערישקײַט; (די) ני(ש)ט⸗פאָלגעוודיקײַט; (די) אומגעהאָרכזאַמקײַט.
disobedience: civil disobedience
(די) ציווילע אומפאָלגערישקײַט.
disobedient
אומפאָלגעוודיק; אומפאָלגעריש; אומפאָלגנדיק;
אומהאָרכנדיק; אומהאָרכעריש.
disobey
ני(ש)ט פאָלגן; ני(ש)ט האָרכן; ני(ש)ט אויספירן (אַ\די קאָמאַנדע).
disorder (n.) (medical)
(די) (מעדיצינישע) שטערעניש; (די) קרענק; (דער) דיסאָרדער.
disorder (n.) (chaos, lack of order)
(דער) אומסדר [ֹúm-sèydər], דרומדיק: [(ím-sàydə(r]; (די) אומאָרדענונג [úm-òrdənung], אויך: [ùm-órdənung], דרומדיק: [ím|órdənink];
{דיאַלעקטיש:} (דער) מושב [móyshəv] {מיט דער אַזהרה אַז אין טייל דיאַלעקטן איז עס טײַטש ′בית⸗כסא′}; {אין מזרח:} (דער) בעזפּאַראַדעק [bèsparádik];
{פראַזעס:} (דער) תוהו ובוהו [tòyə-vóyə], צפונדיק: [tèyə-véyə] {< בראשית א′: ב′}.
disorderly
סדרלאָז [séydər-lòz], דרומדיק: [sáydə(r)-lòz]; אומגעסדרט [ùm|gəséydərt], דרומדיק: [ìm|gəsáydə(r)t]; אָרדענונגלאָז;
ני(ש)ט⸗דיסציפּלינירט; אָן אַ געהעריקן סדר [séydər], דרומדיק: [sáydər]; אָן אַן אָרדענונג
{אין מזרח:} אָן אַ פּאַראַדעק [àparádik];
{שילדערישע פראַזעס:} אַ תוהו ובוהו [atòyə-vóyə], צפונדיק: [atèyə-véyə]; אַ באַלאַגאַן; אַ צעוואָרפנקײַט.
disorganized
אומאָרגאַניזירט; ני(ש)ט⸗אָרגאַניזירט; אומסדרדיק [ùm|séydər-dik], דרומדיק: [ìm|sáydə(r)-dik];
כאַאָטיש; סדרלאָז [séydər-lòz], דרומדיק: [sáydə(r)-lòz]; אָן אַ סדר;
{טאָמער וועגן אַ יחיד, אויך:} צעפלויגן; צעשויבערט; צעוואָרפן; צעשאָטן.
disorient (v. trans.)
(עמעצן) צעמישן; צעמישט מאַכן; דעאָריענטירן (\דיסאָריענטירן); צעשטערן די אָריענטאַציע;
{עמאָטיוו:} צעמאָנטשען; צעקליצען; צעבורען; צעקאַלאָטשען.
disorientation
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דעאָריענטירונג (ל″ר: -ען); (די) דיסאָריענטירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) דעאָריענטאַציע; (די) דיסאָריענטאַציע.
disoriented
דעאָריענטירט; דיסאָריענטירט;
אָן אָריענטירונג (\אָריענטאַציע).
disown (v. trans.) (write out of one’s will)
{אין לעגאַלן זין:} מעביר נחלה זײַן [màyvər-nákhlə-zayn], דרומדיק: [mà:və(r)-nákhlə-za:n]; צונעמען די ירושה⸗רעכט [yərúshə], דרומדיק: [yərí:shə]; אַרויסשרײַבן פון דער צוואה [tsavóə], דרומדיק: [tsavú:ə].
disown (disavow/break off any connection with)
זיך דיסאָציאירן פון; אָפּזאָגן זיך פון;
בטל מאַכן די פאַרבינדונגען [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn];
{עמאָטיוו:} זיך אָפּטרייסלען פון; זיך אָפּשאָקלען פון.
disparage (denigrate)
דערנידעריקן; שילדערן (\באַשרײַבן) מיט פאַראַכטונג; גוט (\אַזוי ריכטיק) אַראָפּרײַסן;
מאַכן צו גאָרני(ש)ט (\גאָרנישניט); אַרויסווײַזן ביטול [bítl]; אַראָפּוואַרפן פון דער מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə];
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl]; מבטל מאַכן [məvátl-màkhn];
{פראַזעס:} אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; מאַכן צוגלײַך מיט דער ערד; מאַכן צו קליינגעלט; האַלטן פון (עמעצן) ווי פון באַבסקע רפואות [rəfúəs], דרומדיק: [rəfí:əs]; קוקן ווי אַ סאָווע אין די פעדערן אויף אַ נאַקעט הינדל;
{פראַזעס; אינטענסיפיצירט; לומדיש:} מאַכן צו עפרא דארעא [áfrə|d(ə)árə]; מאַכן צו עפר ואפר [ófər|vo-éyfər], דרומדיק: [(ú:fə(r)|vu:-áyfə(r].
disparagement
(די) דערנידעריקונג (פון אַ מענטשן); (די) פאַראַכטונגספולע שילדערונג (\באַשרײַבונג);
(דאָס\דער) גוט (\אַזוי ריכטיק) באַרעדן; (דאָס\דער) אַוועקמאַכן מיט דער האַנט;
{לומדיש:} (דאָס\דער) מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; (דאָס\דער) פּוגע בכבוד זײַן [pəgèyə-bəkóvəd-zayn], דרומדיק: [pəgàyə-bəkúvid-zayn]; (דער) פּחיתת הכבוד [p(ə)khìysəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [p(ə)khì:səs-(h)akúvət].
disparaging
דערנידערנדיק; באַליידיקנדיק; אַראָפּרײַסנדיק; אַראָפּרײַסעריש;
זלזולדיק [zílzl-dik]; ביטולדיק [bítl-dik];
{לומדיש:} מזלזלדיק [məzálzl-dik]; מבטלדיק [məvátl-dik]; פּחיתת⸗הכבודיק [pkhìysəs-(h)akóvədik], דרומדיק: [pkhì:səs-(h)akúvədik].
disparate
גרונטיק (\ממש) פאַרשיידנאַרטיק [máməsh]; בפירוש אַנדערשדיק [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; אינגאַנצן באַזונדער (\ני(ש)ט גלײַך);
{לומדיש:} מהותעדיק פאַרשיידן (\פאַרשיידענע(ר)) [m(ə)húsədik], דרומדיק: [m(ə)hísədik].
disparity
(די) גרונטיקע (\גרינטלעכע) פאַרשיידנאַרטיקײַט (\אַנדערשדיקײַט \אומגלײַכקײַט);
{טאָמער אין ספּעציפישן זין פון אויפווײַזן אויף אַן אומיושרדיקײַט:}
(די) אומבאַרעכטיקטע (\פאַרדריסלעכע \באַדויערלעכע) פאַרשיידנקײַט.
dispassionate
ני(ש)ט⸗עמאָציאָנעל; עמאָציאָנעל⸗דיסטאַנצירט; ריין אָביעקטיוו;
{טאָמער מיטן טראָפּ אויפן ניט זײַן אַ נוגע בדבר:} אומצדדימדיק [ùm|dzdódəm-dik], דרומדיק:
[ìm|dzdú:dəm-dik]; אָנפּניותדיק [òn|pníyəz-dik], דרומדיק: [ùn|pní:əz-dik]; פּניותלאָז [pníyəs-lòz]; אָננגיעותדיק [òn|nəgíyəz-dik], דרומדיק: [ùn|nəgí:əz-dik]; נגיעותלאָז [nəgíyəs-lòz].
dispatch (n.) (sending)
(די) איבערשיקונג (ל″ר: -ען); (די) שיקונג (ל″ר: -ען); (די) צושטעלונג (ל″ר: -ען).
dispatch (n.) (military report)
(דער) פעלד⸗באַריכט (ל″ר: -ן); (דער) קאַמפס⸗באַריכט (ל″ר: -ן); (דער) דיספּאַטש (ל″ר: -ן);
{טאָמער אויסגעברייטערט אויף אַ „דרינגענדיקן“ זשורנאַליסטישן באַריכט בכלל:} (דער) הייסע⸗מינוטעדיקער באַריכט (ל″ר: -ן); (דער) דרינג⸗באַריכט (ל″ר: -ן).
dispatch (v.) (send)
איבערשיקן; צושטעלן.
dispatch (v.) (easily defeat)
גרינג באַזיגן;
{פראַזעס:} מאַכן פּיפּקע פון; מאַכן אַ תל פון [atél]; אַרײַנשטעקן אין גאַרטל.
dispatch (defeat, remove, kill)
אַ סוף מאַכן פון (\מיט); אַ הרגע טאָן [ahárgə-tòn], דרומדיק: [ahárgə-tì:(ə)n];
{בײַ טייל:} פּטרן [pátərn];
{הערה: הגם דער באַנוץ פון „פּטרן“ אין אָטאָ דעם זין איז עלטער אַ סך, איז עס אַריבער פון סתם אַ סלענגישן באַנוץ אויפן לשון פון די יידישע פּאַרטיזאַנער וואָס האָבן געקעמפט קעגן היטלערן אין די וועלדער פון מזרח אייראָפּע, און איז אויף אַזאַ מין אופן אַרײַן אין לשון פון אַ ריי נאָכמלחמהדיקע סביבות; ניט אומעטום}.
dispatcher (information relayer)
(דער) דיספּאַטשער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) איבערגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) אינפאָ⸗קאָאָרדינירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dispatcher (sender)
{טאָמער וועגן אַ מענטשן:} (דער) צושטעלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) צושיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{טאָמער וועגן אַ פירמע:} (די) צושיק⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) צושטעלונגס⸗פירמע (ל″ר: -ס).
dispel
{וועגן קלאַנגען, פאַרדאַכטן, טענות:} פאַרטרײַבן; פאַריאָגן; פאַרבטלען [far-bátlən].
dispensable: it’s dispensable
(וואָס) מ′קען זיך (גאַנץ גוט) באַגיין (\אויסקומען) אָן דעם;
{אַטריבוטיוו:} ני(ש)ט⸗אומבאַדינגט; אַרויסוואַרפלעך;
{אַ קאַפּ שוואַכער, אַז דער אַוואָס⸗ניט⸗איז איז אפשר זייער גוט, אָבער ניט אַבסאָלוט נייטיק צו דער געוויסער סיטואַציע:}
ס′איז לאו דווקא [si(z)-làv-dáfkə].
dispensary
(די) דיספּענסאַריע (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) אַפּטייק⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);
(דער\די) עפנטלעכע קליניק; (די) רפואות⸗ (\מעדיצינען⸗) באַזע [rəfúəs], דרומדיק: [rəfí:əs].
dispensation
(די) ספּעציעלע (\אויסערגעוויינטלעכע) דערלויבעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש; יידישלעך; מיט היימישקײַט צי איראָניע:} אַ היתר מיוחד [ahètər-m(ə)yúkhəd], דרומדיק: [ahètə(r)-m(ə)yí:khət].
dispense (provide)
אויסטיילן; צעטיילן; אַרויסגעבן; דערלאַנגען.
dispense justice
יושרדיק משפּטן [yóyshərdik|míshpətn], צפונדיק: [yéyshərdik|míshpətn];
דערמעגלעכן אַ יושרדיקע סיסטעם געריכטן [yóyshər-dikə], דרומדיק: [yéyshər-dikə];
{אין סלענגישן, איראָנישן זין פון אַליין אויסטיילן שטראָפונג, עלעהיי מ′ו ו אָ ל ט אַ ריכטער זײַן:}
אַליין באַשטימען וואָס ס′דאַרף די געהעריקע שטראָף זײַן; זיך מאַכן פאַר אַ שופט און אַליין (גיין) אויסטיילן אַ פּסק [shóyfət], צפונדיק: [shéyfət]; [psák].
dispense with (get along without)
זיך באַגיין אָן; אויסקומען אָן.
disperse (v. intrans.)
צעשפּרייט ווערן; זיך צעשפּרייטן; זיך פונאַנדערשפּרייטן;
{פראַזע:} צעזייט און צעשפּרייט ווערן.
disperse (v. trans.)
צעשפּרייטן; פונאַנדערשפּרייטן;
{דווקא וועגן מענטשן:}
צעטרײַבן; פונאַנדערטרײַבן; צעיאָגן.
disperse the crowd
צעטרײַבן (\פונאַנדערטרײַבן) דעם אָנגעלאַף (\דעם המון \די פאַרזאַמלטע \די אָנגעזאַמלטע \די צונויפקגעקליבענע \דעם אָנגעזאַמלטן עולם [hamóyn], צפונדיק: [haméyn]; [óyləm], צפונדיק: [éylom].
dispersion
(די) צעשפּרייטונג (ל″ר: -ען); (די) פונאַנדערשפּרייטונג (ל″ר: -ען);
{פראַזע:} די צעזייאונג און צעשפּרייטונג;
{אין פּאַסיוון זין, דער עיקר געצוואונגענקײַט:}
(דאָס\דער) צעשפּרייט (\פונאַנדערגעשפּרייט) ווערן;
{פראַזע:} צעזייט און צעשפּרייט ווערן;
{אַלץ פּראָצעס, קען זײַן פרײַוויליקערהייט:}
(דאָס\דער) צעשפּרייטן (\פונאַנדערשפּרייטן) זיך;
{אין אַקטייוון זין, טראַנזיטיוו:}
(דאָס\דער) צעשפּרייטן (\פונאַנדערשפּרייטן);
{פראַזע:} (דאָס\דער) צעזייען און צעשפּרייטן.
Dispersion (the Jewish Diaspora and/or long exile)
(דער\דאָס) גלות [góləs], דרומדיק: [gú:ləs];
{געצילט אויף צו זײַן ווייניקער עמאָטיוו און מער נייטראַליש:} די תפוצות [tfútsəs], דרומדיק: [tfí:tsəs] (ל″ר).
dispirited
(שפּירן זיך) — דערשלאָגן; געפאַלן (בײַ זיך); שפל [shófl], דרומדיק: [shúfl]; אַנטמוטיקט; פאַראומערט;
אַנטוישט; באַטראָפן; פאַרלאָרן (\פאַרלוירן);
{עמאָטיוו:} קאַלעמוטנע; סמוטנע; פאַרזויערט.
displace
אַרויסשטופּן; פאַררוקן; אַרויסטרײַבן;
{אָדאָרטן אַוואו מ′פאַרנעמט יענעמס אָרט:} צונעמען (\פאַרכאַפּן) בײַ (עמעצן) דאָס (\דעם) אָרט; פאַרבײַטן.
Displaced Person (DP)
{וועגן דער צײַט באַלד נאָכן חורבן, דער עיקר וועגן יידן (און אַנדערע) אין די אַמעריקאַנער פּליטים⸗ישובים אין דײַטשלאַנד:}
(דער) די⸗פּי (\דע⸗פּע) (ל″ר: -ס; אויך: -ען);
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) לעבנגעבליבענע(ר) פון היטלערן אין די אַמעריקאַנער קעמפּס אין דײַטשלאַנד נאָך דער מלחמה;
{אוניווערסאַליש:}
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) פאַרטריבענע(ר); (אַ\די\דער) פאַריאָגטע(ר);
{גיכער וועגן יידן צי גלאַט פיגוראַטיוו:} (אַ\די\דער) פאַרגלותטע(ר) [(far-góləs-tə(r], דרומדיק: [(far-gú:ləs-tə(r].
Displaced Persons’ Camp (DP camp)
.די⸗פּי קעמפּ; (אַרכעאיש:} (דער) די⸗פּי לאַגער.
displacing (n.) (displacement)
(די) פאַררוקונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשטויסונג (ל″ר: -ען);
(.display (n
{פיזיש⸗קאָנקרעטיש:} (דער) אַרויסשטעל (ל″ר: -ן); (דער) אויסשטעל (ל″נ: -ן);
{טאָמער אין אַ שוי⸗פענצטער:} (די) וויטרינע [vitrínə] (ל″ר: -ס);
{וועגן עמאָציעס, געדאַנקען, מער אַבסטראַקטישע מהותן:} (דער) אַרויסווײַז; {לומדיש:} (דער\דאָס) באַווײַזן כלפּי חוץ [klàpə-khúts];
{אין קאָמפּיוטערשן באַנוץ פון עקראַנען וכו′:} (דער) דיספּליי [displéy] (ל″ר: -ען).
(.display (v
{וועגן קאָנקרעטע חפצים:} אַרויסשטעלן; אויסשטעלן; באַווײַזן;
{וועגן עמאָציעס, געדאַנקען, מער אַבסטראַקטישע מהותן:} אַרויסווײַזן; {לומדיש:} באַווײַזן כלפּי חוץ [klàpə-khúts];
{פראַזעס, וועגן סטאַרען זיך מ′זאָל אַוואָס⸗ניט⸗איז וואָס מער זען:} מאַכן אַזוי, עס זאָל זיך וואַרפן אין די אויגן; {לומדיש:} אַרויסשטעלן (\באַווײַזן) לפני כל עם ועדה [lìfnə-kolám|v(ə)éydə], דרומדיק: [lìfnə-kolám|v(ə)áydə] (′פון פאַרן גאַנצן פאָלק מיטן עולם′).
display case
(דער) קוק⸗קאַסטן (ל″ר: -ס); (דער) שוי⸗קאַסטן (ל″ר: -ס);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (דער) קוק⸗אויף⸗מיר קאַסטן (ל″ר: -ס).
display window
(די) וויטרינע (ל″ר: -ס); (דער\דאָס) שוי⸗פענצטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} (דער\דאָס) קוק⸗אויף⸗מיר פענצטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
displease
(עמעצן) ני(ש)ט צופרידנשטעלן; אַרויסרופן אומצופרידנקײַט (בײַ); מאַכן אומצופרידן.
displeasure
(די) אומצופרידנקײַט.
disposable
אַרויסוואַרף⸗; אויף אַרויסוואַרפן;
{אין אַ ברייטערן זין:} איינמאָליק.
disposable gloves
אַרויסוואַרף⸗הענטשקעס; הענטקשעס אויף אַרויסוואַרפן.
disposable income
(די) הכנסה אויף אויסגעבן [hakhnósə|af-óyz-gèbm], דרומדיק: [h)akhnú:sə|of-ó:(u)(ə)z-gèybm)]; (די) באַנוצלעכע הכנסה; געלט אויף צום נוצן (\לעבן).
disposal: at one’s disposal
צו (עמעצנס) דיספּאָזיציע; גרייט (עמעצן) באַהילפיק (צו) זײַן.
dispose (of) (throw out)
אַרויסוואַרפן (ל″ע: אַרויסגעוואָרפן); אַ וואַרף טאָן (\אַרײַנוואַרפן) אין מיסטקאַסטן;
{ברייטער:}
באַזײַטיקן; זיך באַפרײַען פון;
{עמאָטיוו:} פּטור ווערן [pótər-vèrn], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn]; זיך אָפּטרייסלען פון.
dispose of a/the matter
באַהאַנדלען (\אײַנסדרן) דעם ענין [áyn-sèydərn], דרומדיק: [á:n-sàydərn]; [í(n)yən];
{פראַזע:} אַראָפּנעמען פון טיש (\מאַרק).
disposed (inclined)
גענייגט [gənéykt], דרומדיק: [gənáykt]; נוטה [nóytə] צפונדיק: [néytə].
disposition (person’s nature, character)
(דער) טעמפּעראַמענט; (דער) כאַראַקטער;
{לומדיש:} (דער) מזג [mézəg], דרומדיק: [méyzək];
{הערה: לכאורה טרעפט מען „מזג“ דער עיקר אין די צוויי קעגנאַנאַנדיקע פראַזעס: „אַ מזג טוב“ אויף אַ גוט⸗געשטימטן, און להבדיל „אַ מזג רע“ אויף פאַרקערט. דערצו איז שייך צו באַמערקן אַז ביידע נוצט מען אַמאָפטסטן אַגענטיוויזירט („ער\זי איז אַ מזג טוב“).
dispossess (v. trans.)
(בײַ עמעצן) צונעמען דאָס (\די)האָב⸗און⸗גוטס (\די נכסים) [dən(ə)khósəm], דרומדיק: [dən(ə)khú:səm];
{לומדיש:} מעביר נכסים זײַן [màyvər-n(ə)khósəm-zayn], דרומדיק: [mà:və(r)-n(ə)khú:səm-za:n].
dispossessed (having one’s property and/or place taken away)
(בײַ אַוועמען מ′האָט) צוגענומען די נכסים ((\דאָס\די) האָב⸗און⸗גוטס) [dən(ə)khósəm], דרומדיק: [dən(ə)khú:səm].
dispossessed: the dispossed (people deprived of their property, land)
(די) האָב⸗און⸗גוטס אָנגעוואָרענע (\פאַרלאָרענע \פאַרלוירענע) (ל″ר);
{לומדיש:} (די) נכסים⸗אָנגעוואָרענע (\פאַרלאָרענע \פאַרלוירענע) (ל″ר);
{נאָכמער לומדיש:} די יורדי נכסים [yòrdey-n(ə)khósəm], דרומדיק: [yòrday-n(ə)khú:səm] (ל″ר);
{אַוואו די אבידות זײַנען מער אינגאַנצנדיקע:}
(די) אַלצדינג⸗אָנגעוואָרענע (\פאַרלאָרענע \פאַרלוירענע) (ל″ר);
{לומדיש:} די מפסידי הכל [mafsì(y)dey-hakól], דרומדיק: [mafsì:day-(h)akól] (ל″ר);
{דווקא וועגן לאַנד:}
(די) נחלהלאָזע [nákhlə-lòzə] (ל″ר); (די) נחלה⸗אָנגעוואָרענע (ל″ר).
dispossession
(די) צונעמונג (\אָפּנעמונג) פון (אַ מענטשנס) האָב⸗און⸗גוטס.
{ספּעציפיצירט:} (די) צונעמונגג פון דער נחלה (\פונעם לאַנד \פון שטוב \פון די נכסים) [nákhlə]; [dən(ə)khósəm], דרומדיק: [dən(ə)khú:səm].
disproportion
(די) דיספּראָפּאָרציע (ל″ר: -ס); (די) אומפּראָפּאָרציאָנעלקײַט.
disproportionate
אומפּראָפּאָרציאָנעל; ני(ש)ט⸗פּראָפּאָרציאָנעל.
disprove
אָפּפרעגן; דערווײַזן אַז ני(ש)ט אַזוי;
{דיאַלעקטיש:} איבערפרעגן.
disputable
דעבאַטירעוודיק; מחלוקהדיק [makhlóykə-dik], צפונדיק: [makhléykə-dik];
{לומדיש:} פּלוגתאותדיק [pluktóəz-dik], דרומדיק: [pliktú:əz-dik], צפונדיק: [pluktó(y)əz-dik].
disputable: be disputable
צום דעבאַטירן (\דיסקוטירן);
וואָס מ′קען זיך דערוועגן שפּאַרן (\אַמפּערן \דעבאַטירן \דיסקוטירן);
{לומדיש:} זײַן נוטה למחלוקת [nóytə|ləmakhlóykəs], צפונדיק: [néytə|ləmakhléykəs].
disputation
(די) דעבאַטע (ל″ר: -ס); (די) פּאָלעמיק (ל″ר: -עס);
{לומדיש:} (דער) וויכוח [vəkúəkh], דרומדיק: [vəkíəkh]; (ל″ר: וויכוחים [vəkúkhəm], דרומדיק: [vəkíkhəm]).
(.dispute (n
{מיטן טראָפּ אויף דער קאָנטראָווערסיע:} (דער) סיכסוך (אויך: סכסוך) [síkh-səkh] (ל″ר: סיכסוכים [sikh-súkhəm], דרומדיק: [sikh-sí:khəm]); (די) קריג (ל″ר: -ן);
{מיטן טראָפּ אויפן ענין גופא:} (דער\די) מחלוקת [makhlóykəs], צפונדיק: [makhléykəs] (ל″ר: -ן); (די) מחלוקה [makhlóykə], צפונדיק: [makhléykə] (ל″ר: מחלוקות);
{מיטן טראָפּ אויף ערנסטע צעגייאונגען אין די מיינונגען גופא:} (די) חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs] (ל″ר); אויך אַלץ ל″י: (דער\דאָס) חילוקי דעות (ל″ר -ן; אויך: ø);
{דער עיקר וועגן אַן אינטעלעקטועלן ענין; עסייאיסטיש; אַקאַדעמיש:} (דער) ווידעראַנאַנד [vìdərənánd] (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) פּלוגתא [plúktə], דרומדיק: [plíktə] (ל″ר: פּלוגתות [plúktəs], דרומדיק: [plíktəs]; אויך: פּלוגתאות [pluk-tó(y)əs], דרומדיק: [plik-tú:əs]).
(.dispute (v
(פּרובירן) אָפּפרעגן; שפּאַרן זיך (מיט); אַקעגנשטעלן זיך; אַמפּערן זיך (מיט);
{לומדיש:} זיך מתווכח זײַן (מיט\אויף) [mìz-va-kéyəkh], דרומדיק: [mìz-va-káyəkh].
dispute: I dispute that!
איך גיי (\וועל) זיך שפּאַרן (\אַמפּערן \דעבאַטירן) דערמיט!;
ני(ש)ט מסכים! [máskəm]; איך שטים ני(ש)ט אײַן!; איך בין (אַנט)קעגן!; איך גיי (\וועל \וואָלט) זאָגן אַנדערש.
(.disputed (adj
אַרומגעדעבאַטירט; אַרומגעדיסטוטירט;
פאַרמחלוקתט [far-makhlóykəst], צפונדיק: [far-makhléykəst]; פאַרסיכסוכט [far-síkhsəkht];
{לומדיש:} נוטה⸗למחלוקתדיק [nòytə-ləmakhlóykəz-dik], צפונדיק: [nèytə-ləmakhléykəz-dik]; וואָס איז נוטה למחלוקת;
{פראַזע:} וואָס מ′קריגט (\מ′אַמפּערט) זיך איבער דעם.
dispute: it’s beyond dispute
וועגן דעם איז שוין ני(ש)טאָ וואָס (צו) אַמפּערן זיך (\ריידן\רעדן \שפּאַרן זיך);
ס′איז שוין אַראָפּ פון מאַרק; ס′איז שוין ני(ש)טאָ קיין פראַגע (\דעבאַטע \מחלוקת) וועגן דעם [makhlóykəs], צפונדיק: [makhléykəs].
disqualification
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דיסקוואַליצירונג (ל″ר: -ען); (די) פּסלונג [páslung], דרומדיק: [páslink];
{גיכער בכלל:} (די) דיסקוואַליפיקאַציע; (דאָס\דער) פּסלען [páslən];
(דאָס\דער) דיסקוואַליפיצירן.
disqualified
דיסקוואַליפיצירט.
disqualify
דיסקוואַליפיצירן; פּסלען [páslən].
(.disquiet (n
(די) פאַרטומלונג (ל″ר: -ען); (דער) רעש [rá(ə)sh] (ל″ר: -ן); (די) באַאומרואיקונג (ל″ר: -ען); (די\דער) אומרו.
disregard (n.)
(דער) אומדרך⸗ארץ [ùm|dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [ìm|dèyr(ə)khéyrəts], אויך: [ìm|dàr(ə)khéyrəts]; די נידעריקע (\נעגאַטיווע) מיינונג.
disregard (n.): hold in disregard
ני(ש)ט האַלטן (איבעריקס) (פון); האַלטן ווייניק (פון); באַטראַכטן מיט ווייניק דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dèyr(ə)khéyrəts], אויך: [dàr(ə)khéyrəts].
disregard (v.)
ני(ש)ט נעמען אין אַכט (\באַטראַכט); זיך ני(ש)ט רעכענען מיט; זיך ני(ש)ט אומקוקן אויף; ני(ש)ט האַלטן פאַר וויכטיק; {חסידיש, אויך:} גרינגשעצן;
{פראַזעס:} אַוועקמאַכן מיט דער האַנט; מאַכן צו קליינגעלט (\צו גאָרני(ש)ט מיט גאָרנישט).
disregarding
ני(ש)ט קוקנדיק אויף; זיך ני(ש)ט רעכענענדיק מיט.
disreputable
וואָס האָט ני(ש)ט קיין גוטן נאָמען; אויף וועמען מ′רעדט אַזוי און אַזוי.
disrepute: fall into disrepute
פאַַרלירן (\אָנווערן) דעם שם טוב [shém-tòv]; זיך צוגעווינען אַ שם רע [shém-rà];
{פראַזע:} אַז ס′ווערט קאַליע דער גוטער נאָמען.
disrespect (n.)
(דער) אומדרך⸗ארץ [úm-der(ə)khèrəts], דרומדיק: [ím-der(ə)khèyrəts] צי [ím-dar(ə)khèyrəts];
(דאָס\דער) ני(ש)ט אָפּגעבן כבוד [ób-gèbm|kóvəd], דרומדיק: [úb-gèybm|kúvit];
(דער) פּחיתת הכבוד [p(ə)khìsəs-(h)akóvəd], דרומדיק: [p(ə)khì:səs-(h)akúvit];
{שאַרפער:} (די) גראָבקײַט; (די) גראָב(ער)יונג(ער)ישקײַט; (די) גראָביאַנסטווע;
{לומדיש:} (דער) אומתרבות [úm-tàrbəs], דרומדיק: [ím-tàrbəs]; (די) אומבתרבותדיקײַט [ùm|bətárbəz-dəkàyt], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dəkàyt].
disrespect (v.)
אַרויסווײַזן אַן אומדרך⸗ארץ [anúm-der(ə)khèrəts], דרומדיק: [aním-der(ə)khèyrəts] צי [aním-dar(ə)khèyrəts];
ני(ש)ט אַכטן; ני(ש)ט רעספּעקטירן; ני(ש)ט אָפּגעבן (דעם געהעריקן) כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvit].
disrespectful
אומדרך⸗ארצדיק [úm|der(ə)khèrətz-dik], דרומדיק: [ím|der(ə)khèyrətz-dik] צי [ím|-dar(ə)khèyrətz-dik];
{שאַרפער:} גראָב; גראָב(ער)יונג(ער)יש; גראָביאַנסטוויש;
{לומדיש:} אומתרבותדיק [úm|tàrbəz-dik], דרומדיק: [ím|tàrbəz-dik]; אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik]; פּחיתת⸗הכבודיק [p(ə)khìsəs-(h)akóvədik], דרומדיק: [p(ə)khì:səs-(h)akúvədik].
disrespectfully
אָן (קיין שום) דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dèyr(ə)khéyrəts], אויך: [dàr(ə)khéyrəts];
אומבתרבותדיק [ùm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm|bətárbəz-dik];
אויף אַ גראָבן (\אומדרך⸗ארצדיקן \ני(ש)ט⸗רעספּעקטירנדיקן \אומבתרבותדיקן) אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
disrobe
זיך אויסטאָן; אַראָפּנעמען (פון זיך) די קליידער.
disrupt
צעשטערן; פאַרשטערן.
disrupter
(דער) צעשטערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″ה: (די) צעשטערערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) צעשטערערקע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) צעשטערערישע(ר); (אַ\די\דער) רואיקײַט⸗צעשמעטערנדיקע(ר); (אַ\די\דער) סטאַטוס⸗קוואָ ברעכערישע(ר).
disruption
(די) צעשטערונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) צעשטערן.
disruptive
שטערעריש; צעשטערעריש.
dissatisfaction
(די) אומצופרידנקײַט; (די) אומצופרידעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (די) אוממרוצהדיקײַט [ùm|m(ə)rútsə-dəkàyt], דרומדיק: [ìm|m(ə)rítsə-dəkàyt].
dissatisfied
{אָפטער מיט: זײַן:} ני(ש)ט⸗צופרידן; ני(ש)ט⸗באַפרידיקט; ני(ש)ט⸗צופרידנגעשטעלט;
{אָפטער מיט בלײַבן:} אומצופרידן; אומבאַפרידיקט;
{פראַזע:} אין זעקסטן הימל.
dissect
{וויסנשאַפטלעך:} דיסעקטירן;
{ברייטער גענומען, אויך:} צעגלידערן; צענעמען; צעפּיצלען; פונאַנדערטיילן.
dissection
{וויסנשאַפטלעך:} (די) דיסעקטירונג (ל″ר: -ען);
{ברייטער גענומען, אויך:} (די) צעגלידערונג (ל″ר: -ען); (די) צענעמונג (ל″ר: -ען); (די) צעפּיצלונג (ל″ר: -ען); (די) פונאַנדערטיילונג (ל″ר: -ען).
dissemble
פאַרשטעלן (\פאַרמאַסקירן \פאַרבאַהאַלטן) די אמתע געפילן [éməsə];
בלאָפן וועגן די אמתע מיינונגען;;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} פאַרדרייען אַ קאָפּ (אַז).
dissembling (n.)
(די) פאַרשטעלונג (\פאַרמאַסקירונג \פאַרבאַהאַלטונג) פון די אמתע געפילן \מיינונגען) [éməsə];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דאָס\דער) פאַרדרייען אַ קאָפּ (אַז).
disseminate
(ברייט) פאַרשפּרייטן (\פונאַנדערשפּרייטן).
dissemination
(די) (ברייטע) פאַרשפּרייטונג (\פונאַנדערשפּרייטונג) (ל″ר: -ען).
dissent (n.)
(די) אומהסכמה [úm-(h)askòmə], דרומדיק: [ím-(h)askùmə]; אומאײַנשטימונג; (די) אַ(נט)קעגנגייאונג; (דאָס\דער) גיין אַנטקעגן;
{טאָמער אין פּאַרלאַמענטאַרישן זין פון אַ שטימע אויף ניין:} (די) פּראָטעסט⸗שטימע; (דער) ניין.
dissent (v.)
אויסדריקן (\אַרויסזאָגן) קעגנערשאַפט (\אַ(נט)קעגנדיקײַט); זיך אַ(נט)קעגנשטעלן; גיין אַ(נט)קעגן; זאָגן ניין;
{לומדיש:} מתנגד זײַן [məsnágəd-zayn];
{פראַזעס:} זאָגן לא מיט אַן א′! [lóy|mìtanáləf], צפונדיק: [léy|mìtanáləf].
dissent from
זײַן ני(ש)ט⸗מסכימדיק מיט [nì(sh)t-máskəm-dik]; זיך אָפּגרענעצן פון; אויסדריקן קעגנערשאַפט צו;
{לומדיש:} זײַן מחולק מיט [məkhúlək], דרומדיק: [məkhílək]; חולק זײַן אויף [khóylək], צפונדיק: [khéylək].
dissenter
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַנדערש⸗דענקענדיקע(ר); (די\דער) אַקעגנשטעלנדיקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗אײַנשטימענדיקע(ר); {לומדיש:} (די\דער) מחולקדיקע(ר) [(məkhúləg-dikə(r], דרומדיק: [(məkhíləg-dikə(r]; {סלענגיש:} (די\דער) ני(ש)ט⸗סאַגלאַסנדיקע(ר); (די)\דער) דיסענטירנדיקע(ר);
(דער) קעגנשטעלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) ני(ש)ט⸗אײַנגייער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) דיסענטאָר (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) בעל⸗מחולק [abàl-m(ə)khúlək], דרומדיק: [abàl-m(ə)khílik] (ל″ר: בעלי⸗מחולק [bálə]); (דער) חולק [khóylək], צפונדיק: [khéylək] (ל″ר: חולקים [khólkəm]).
dissenting opinion
(די) ני(ש)ט⸗אָננעמענדיקע (\אַקעגנדיקע \אָפּפרעגערישע \מחולקדיקע) מיינונג [məkhúləg-dikə], דרומדיק: [məkhíləg-dikə] (ל″ר: -ען);
{יורידיש אין זין פון דער מיינונג פונעם מיעוט וואָס גייט ניט מיט מיטן רוב:}
(די) B (ל″ר: -ען); (די) מינאָריטעט⸗מיינונג (ל″ר: -ען);
{לומדיש:} (דער) דעת המיעוט [dá(ə)s-(h)amíyət].
dissertation
(די) דיסערטאַציע (ל″ר: -ס);
{טאָמער דווקא פאַרן דאָקטאָראַט, אויך:} (די) דאָקטאָר⸗דיסערטאַציע (ל″ר: -ס); (דער) דאָקטאָראַט (ל″ר: -ן).
disservice
אַן אומטובה [anúm-tòyvə], דרומדיק: [aním-tòyvə], צפונדיק: [anúm-tèyvə]; אַ קנאַפּע טובה;
{פראַזע; מיט איראָניע:} אַ בערישע טובה.
dissident (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) דיסענטירנדיקע(ר); (די\דער) אַנדערש⸗דענקעדיקע(ר);
(דער) דיסידענט [dìsədént] (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דיסידענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דיסידענטקע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) חולק [khóylək], צפונדיק: [khéylək] (ל″ר: חולקים [khólkəm]).
dissident (adj.)
דיסידענטיש; דיסענטירנדיק; אַנדערש⸗דענקעדיק;
{לומדיש:} מחולקדיק [məkhúləg-dik], דרומדיק: [məkhíləg-dik].
dissimilar
אומענלעך; ני(ש)ט⸗ענלעך; ני(ש)ט⸗געגליכן; אַנדערשדיק;
{היימיש אומפאָרמעליש:} ני(ש)ט⸗פּאַכאָזשע.
dissimilarity
(די) אומענלעכקײַט; (די) ני(ש)ט⸗ענלעכקײַט; (די) אַנדערשדיקײַט; (די) אומגעגליכנקײַט;
{פראַזע; לומדיש:} לא דומה זה לזה [lòy-dóymə|zè-l(ə)zé], דרומדיק: [lòy-dóymə|zèy-l(ə)zéy], צפונדיק: [lèy-déymə|zè-l(ə)zé].
dissipate (disappear gradually)
זיך צעגיין (ל″ע: צעגאַנגען); אויסרינען (ל″ר: אויסגערונען); אויסגיין (ל″ע: אויסגעגאַנגען);
ווערן וואָסאַמאָל ווייניקער און ווייניקער;
{לומדיש:} בהדרגהדיק נעלם⸗ווערן [b(ə)hadrógə-dik|néləm-vèrn], דרומדיק: [b(ə)hadrú:gə-dik|néyləm-vèyrn].
dissipating (n.) (gradual disappearance)
(די) ביסלעכווײַזע פאַרשווינדונג; (דאָס\דער) פאַרשוואונדן ווערן ביסלעכווײַז;
{לומדיש:} (די) בהדרגהדיקע נעלם⸗ווערונג [b(ə)hadrógə-dikə|néləm-vèrung], דרומדיק: [b(ə)hadrú:gə-dikə|néyləm-vèyrink].
dissociate (oneself) from → disassociate (oneself) from
dissociation (de-coupling, non-connection)
(די) אָפּזונדערונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּשיידונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרגרענעצונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דיסאָציאירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) דיסאָציאַציע.
dissociation (psych.)
{אַלץ טערמין אין דער פּסיכאָלאָגיע:} (די) דיסאָציאַציע; (די) פּסיכאָ⸗דיסאָציאַציע;
{שילדעריש:} (די) זעלבסט⸗אָפּשיידונג; (די) זעלבסט⸗אָפּזונדערונג; (דער) אינערלעכער פּסיכישער אָפּשייד.
dissociative disorder
(דער) דיסאָציאַציע⸗סינדראָם (ל″ר: -ען); (די) דיסאָציאַטיווע קראַנקײַט (ל″ר: -ן).
dissolute
אויסגעלאַסן; הולטײַעדיק; הולטײַסטוועדיק; ראַספּוטינסקע(ר);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} הפקרדיק [héfkər-dik]; {לומדיש:} מופקרדיק [múfkər-dik], דרומדיק: [múfkə(r)-dik].
dissolution
(די) פונאַנדערלאָזונג (ל″ר: -ען); (די) צעלאָזונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּענדיקונג (ל″ר: -ען);
(די) אָפּשליסונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרמאַכונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרשפּאַרונג (ל″ר: -ען).
dissolve
צעלאָזן; פונאַנדערלאָזן; (זיך) אויפלייזן.
dissonance
(די) דיסאָנאַנץ.
dissonant
דיסאָנאַנטיש;
אומהאַרמאָניש; ני(ש)ט⸗האַרמאָניש; פונאַנדערקלאַנגיק; ני(ש)ט⸗פּאָרעדיק; ני(ש)ט⸗אינאיינעמדיק.
dissuade
אָפּריידן (\אָפּרעדן).
dissuasion
(דאָס\דער) אָפּריידן (\אָפּרעדן); (די) אָפּריידונג (\אָפּרעדונג);
די השפּעה (\די באַאײַנפלוסונג) אויף ניין (\ני(ש)ט) [hashpóə], דרומדיק: [h)ashpú:ə)].
distance
{אַוואו דער באַגריף איז געאָגראַפיש, זעלטן ווען מיט אַ ל″ר:} (די) ווײַטקײַט; (די) דיסטאַנץ;
{לומדיש:} (דער) מרחק [mérkhək];
{אַוואו ס′גייט אין דער צײַט וואָס ס′קען געדויערן אָנקומען, אָדער אין דער געאָגראַפישער ווײַטקײַט, טראַכטנדיק בעת מעשה אויך וועגן דער צײַט און די מענטשלעכע פראַגן פונעם טראַנספּאָרט:} אַ מהלך (פון) [məháləkh];
{הערה: בעת דער יחיד „דער מרחק“ איז פּשוט טײַטש „די ווײַטקײַט“ צי „די דיסטאַנץ“, ווערט באַנוצט דער רבים, „מרחקים“ [merkhákəm] אין פראַזעס וועגן גרויסע דיסטאַנצן („אין מרחקים“ — ′אין ווײַטע מקומות′). געווען אַמאָל אַ דיאַלעקטישער חילוק מיטן זעלביקן רבים אַרויסגערעדט מיט אַ קמץ אין זין פון סתם צוויי שטחדיקע מעסטונגען ([merkhókəm], דרומדיק: [merkhúkəm]; אַ סברא אָבער, אַז אַזאַ חילוק איז שוין אַרכעאיש}.
(distance (human, social
אַ געוויסע דיסטאַנץ (האַלטן); (די) צוריקגעהאַלטנקײַט; (די) ווײַטעדיקײַט;
{פראַזעס:} בלײַבן בײַם אירצן (זיך) {נוצן „איר“, ניט „דו“}; זיך האַלטן (אַ ביסל) פונדערווײַטנס; זיך האַלטן שטײַף ווי אַ ליטוואַק.
distance learning
(די) דיסטאַנץ⸗לימודים [ləmùdəm], דרומדיק: [ləmì:dəm]; (די) פונדערווײַטנס⸗לימודים;
{טאָמער דורכן אינטערנעט, אויך:} (די) אינטערנעטישע לימודים; (די) אינטערנעט⸗לימודים.
(distance oneself (from
זיך דערווײַטערן (פון); זיך ווײַטהאַלטן (פון) [váyt-haltn]; זיך ווײַט האַלטן [váyt|hàltn] (פון);
{לומדיש, דער עיקר וועגן ערנסטע פראַגן:} זיך מתרחק זײַן (פון) [məsrákhəg-zayn]; זיך מרחיק זײַן (פון) [márkhəg-zayn]; {טאָמער אַקוזאַטיוויש, מיט אַ דירעקטן אָביעקט:} מרחק זײַן [mərákhəg-zayn].
distance: at a distance (from afar)
פונדערווײַטנס; פונווײַטן.
distance: any distance (at all) (howsoever small)
מהלך כאָטש וויפל⸗ני(ש)ט⸗איז [məháləkh];
אַוועלכע⸗ני(ש)ט⸗איז דיסטאַנץ;
{פראַזעס:} אַבי ני(ש)ט דאָ!; אַבי ני(ש)ט בײַ מיר!; ני(ש)ט וויכטיק ווי ווײַט, אַבי ני(ש)ט דאָ (\דאָרטן \בײַ…).
distance: go the distance
אויסהאַלטן (\בלײַבן פעסט \בלײַבן דערבײַ \זיך האַלטן \אָנגיין) ביזן (סאַמע) סוף [sóf].
distance: great distance
אַ מהלך [məháləkh]; {לומדיש:} אַ מהלך רב [am(ə)hàləkh-ráv]; אַ מרחק רב [amérkhək-ráv]
distance: in the distance
אינדערווײַטנס; העט ווײַט צוצו;
{פראַזע:} ווײַט ווי ס′קען אַן אויג זען.
distance: keep at a distance (from)
זיך דערווײַטערן (פון); זיך ווײַטהאַלטן (פון) [váyt-haltn]; זיך ווײַט האַלטן [váyt|hàltn] (פון);
{לומדיש, דער עיקר וועגן ערנסטע פראַגן:} זיך מתרחק זײַן (פון) [məsrákhəg-zayn].
distance: keep (someone or something) at a distance
האַלטן פונווײַטן; האַלטן פונדערווײַטנס;
{לומדיש:} מרחיק זײַן [márkhəg-zayn].
distance: within striking distance
{פראַזעס:} גענוג נאָענט אויף זיך אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm]; ני(ש)ט אַזוי ווײַט (אַז) מ′זאָל זיך ניט קענען אַן (\קיין) עצה געבן;
{מער פאָרמעל:} אַ בײַקומעוודיקע דיסטאַנץ; אַ מרחק וואָס מ′קען זיך דערמיט באַגיין [mérkhək].
distancing, social → social distancing
distant
ווײַט.
distant hope (/prospect /possibility)
אַ (גאָר) ווײַטע מעגלעכקײַט; אַ זאַך פאַרן (ווײַטן) עתיד לבוא [òsəd-lóvoy], דרומדיק: [ù:sət-lúvoy], צפונדיק: [òsəd-lóvey];
{עמאָטיוו; פאָלקיש:} אַ ווײַטע מעשה [aváytə|máysə], דרומדיק: [avá:tə|má:(n)sə];
{לומדיש:} אַ הלכתא למשיחא [ahílkhəsə|ləmshí(y)khə] (′אַ זאַך פאַר משיחס צײַטן′).
distant: rather distant
ווײַטלעך; אַ מהלך [am(ə)háləkh].
distant: very distant (very far away)
העט ווײַט; ווײַט פון דאַנעט (\דאַנען);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} ווײַט אַוועק (פון דאַנעט) (\דאַנען);
{לומדיש:} אין מרחקים [in-merkhákəm];
{אנטענסיפיצירט; אַז ס′איז טאַקע באמת זייער ווײַט:}
זייער ווײַט פון דאַנעט (\דאַנען); (טאַקע) העט ווײַט; גאָר ווײַט;
אין ווײַטע מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs];
{לומדיש:} אין (ווײַטע) מרחקים [mərkhákəm];
{פראַזעס:}
אין (\הינטער) די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [hù:rə-khóyshəkh], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh]; וואו דער שוואַרצער פעפער וואַקסט; איבער ימים ומדבריות [yàməm-umidbór(ə)yəs], דרומדיק: [yàməm-imidbú:r(ə)yəs].
אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən]; אין ארץ גושן [èrəts-góyshn], דרומדיק: [èyrəts-góyshn], צפונדיק: [èrəts-géyshn]; אין ארץ עוץ [èrəts-úts], דרומדיק: [èyrəts-íts];
{פון דער אַלטער היים:} אין פּשאַטש; אין בויבעריק; אין באַלבירישאָק;
{פון מערב:} אין טימבאָקטו; אין דאָנדי; אין האַקנסאַק.
אַוואו מען טרעפט די עשרת השבטים [asèrəs-(h)ashvótəm], דרומדיק: [asèyrəs-(h)ashvú:təm].
(distant (not chummy
אײַנגעהאַלטן; שטײַף; ווײַטהאַלטעריש; שטײַפלעך; מיט אַ געוויסער דיסטאַנץ;
{אין יידישן הומאָר, בפרט דעם דרומדיקן:} ווי אַ ליטוואַק; מעשה ליטוואַק [màysə-lítvak], דרומדיק: [mà:sə-lítvak], {מער אָפּלאַכעריש:} [mà:sə-lútvak].
distant relative
(דער) ווײַטער קרוב [váytər|kórəv], דרומדיק: [vá:tər|kú:rif] (ל″ר: ווײַטע קרובים [váytə|króyvəm], צפונדיק: [váytə|króyvəm]); ל″נ: (די) ווײַטע קרובטע [kórəftə], דרומדיק: [kú:riftə] (ל″ר: -ס); אויך: (די) ווײַטע קרובה [króyvə], צפונדיק: [kréyvə] (ל″ר: קרובות);
{ש″ש:} (ער\זי איז) אַ ווײַטע משפּחה [aváytə|mishpókhə], דרומדיק [avá:tə|mishpúkhə];
{פראַזעס:} אַ גליד שוועסטערקינד; אַ גליד⸗גליד שווערסטערקינד = דריטער קוזין, וכו′; אַ שני בשלישי [shéynə|bəshlíshə], דרומדיק: [sháynə|bəshlí:shə] (′אַ צווייטער מיט אַ דריטן′);
{טאָמער בפירוש ווײַט:} פערדס⸗פוס, פּאָדקעוועס⸗אַן⸗אייניקל.
distant: in distant places
אין מרחקים [mərkhákəm]; אין ווײַטע מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs].
distant: in the distant future
אַמאָל אַמאָל; אין דער ווײַטער צוקונפט;
{פּאָעטיש⸗ליטעראַריש:} באחרית הימים [b(ə)àkhrəs-(h)ayóməm], דרומדיק: [b(ə)àkhrəs-(h)ayúməm].
distant: in the distant past
גאָר אַמאָל; אַמאָל אַמאָל; אין ווײַטן אַמאָל; אין דער ווײַטער פאַרגאַנגענהײַט; אין גאָר אַמאָלעדיקע צײַטן;
{לומדיש:} פון קדמונים [kadmóynəm], צפונדיק: [kadméynəm]; אין קדמונישע צײַטן [kadmóynishə], צפונדיק: [kadméynishə]; אין ווײַטן עבר [in-váytn-óvər], דרומדיק: [(in-vá:tn-úvə(r];
{פראַזעס:} פון ששת ימי בראשית [fun-shéyshəs-yəmèy|bréyshəs], דרומדיק: [fun-sháyshəs-yəmày|bráyshəs] (′פון די זעקס טעג אַזש פון דער וועלט⸗באַשאַפונג′); {בײַ פּוילישע יידן:} פון מלך סאָבעצקיס יאָרן; {בײַ אוקראַינישע יידן:} פון כמעלניצקיס צײַטן; {אין ווילנע:} פון געדימינס יאָרן.
distant: rather distant
ווײַטלעך.
distaste
(די) דערווידער⸗געפילן (ל″ר); אַ רעאַקציע פון דערווידעריקײַט; אַ ני(ש)ט געפעלן ווערן.
distaste: have a distaste
האָבן ני(ש)ט גערן; דערשפּירן אַ שלעכטן טעם [tám]; <+דאַטיוו> דערווידער זײַן.
distasteful
דערווידער; אומאָנגענעם (\אומאײַנגענאַם); שטאַרק ני(ש)ט צום האַרצן;
{פראַזעס:} ס′לאָזט איבער אַ מיאוסן (\שלעכטן \אומאָנגענעמען) טעם [míy(ə)sn]; [tám].
distill
דיסטילירן.
distiller
(דער) דיסטילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{היימיש, אַמאָפטסטן וועגן מזרח אייראָפּע:} (דער) בראָנפנברענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בראָנפנמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) בראָנפנטרײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
distillery
(די\דאָס) בראָנפן⸗ברענערײַ (ל″ר: -ען); (די) בראָנפן⸗פאַבריק (ל″ר: -ן); (דער) בראָנפן⸗זאַוואָד (ל″ר: -ן).
distilling (profession, methodology)
(די) בראָנפן⸗מאַכונג (\⸗פּראָדוצירונג; ⸗פּראָדוקציע);
{היימיש, אַמאָפטסטן וועגן מזרח אייראָפּע:} (די\דאָס) בראָנפנברענערײַ; (דער) בראָנפנמאַכערײַ (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (די\דאָס) בראָנפנטרײַבערײַ.
distinct (not identical, individual, discrete)
באַזונדער; אָפּגעזונדערט; אָפּגעטיילט; פאַרזיכעדיק; אינדיווידועליש.
distinct (not similar)
אַנדערשדיק; אַנדערש איינער פון אַנדערן (\איינע פון דער אַנדערער); דיפערענצירט; ני(ש)ט אינגאַנצן ענלעך (\געגליכן);
{פראַזע:} מאַלע וואָס, פאָרט ני(ש)ט דאָס זעלב(יק)ע.
distinct (clear, straightforwardly perceived)
באַשײַמפּערלעך (קלאָר); בוֹלט⸗קלאָר [bóylət|klór], דרומדיק: [(bóylət|klú:ə(r], צפונדיק: [béylət|klór]; ממש קלאָר (\דײַטלעך) [máməsh]; קלאָר וואָס ס′קען קלאָר זײַן;
{פראַזע:} קלאָר ווי דער טאָג; קליפּ און קלאָר; קלאָר און לויטער.
distinct (well defined, explicit)
בפירושדיק [bəféyrəzh-dik], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dik]; ספּעציעל אַרויסגעהויבן; קלאָר⸗דעפינירט; קלאָר⸗געשילדערט (\באשריבן).
distinction (differentiation)
(די) דיפערענצירונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) דיפערענצירן;
(דאָס\דער) מאַכן אַ (\דעם) חילוק [khílək];
{לומדיש:} דאָס מבחין זײַן [máfkhn-zayn].
(distinction (difference
(דער) חילוק [khílək]; (די) נפקא⸗מינה [nàfkə-mínə] (ל″ר: -ס; אויך: נפקא⸗מינות); (דער) אונטערשייד (ל″ר: -ן);
{שטאַרק לומדיש:} (די) הבחנה [hafkhónə] (ל″ר: הבחנות); דרומדיק: [h)afkhú:nə)]; (דער) הבדל [hévdl] (ל″ר: הבדלים [həvdéyləm], דרומדיק: [həvdáyləm]).
(distinction (distinguishing feature
(דער) דיפערענצירנדיקער שטריך (\פּונקט \מאָמענט) (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) מבחינדיקער שטריך (\פּונקט \מאָמענט) [máfkhn-dikər] (ל″ר: -ן).
(distinction (excellence
(די) אויסגעצייכנטקײַט; (די) עקסעלענץ;
{אַלץ אַקט צי פּרעמיע אויסדריקנדיק אָנערקענונג:} (די) אויסצייכענונג (ל″ר: -ען).
distinction: achieve distinction
דערגרייכן (\באַווײַזן \זיך פאַרדינען) (אַ) ברייטע אָנערקענונג.
distinctive
אייגנאַרטיק; ספּעציפיש; אָפּטיילעריש; באַזונדעריש;
{לומדיש:} יחיד⸗במינודיק [yòkhəd-bəmínə-dik], דרומדיק: [yùkhəd-bəmínə-dik];
{טעכניש אַקאַדעמיש:} מבחינדיק [máfkhn-dik] (′וואָס איז בכח צו גילטן אַלץ דיפערענצירנדיקער פאַקטאָר′)
distinctive feature: a distinctive feature
{מער אין וויסנשאַפטלעכן זין:} אַ מבחינדיקער (\דיפערענצירנדיקער) פּרט [máfkhn-dikər|prát] (ל″ר: (ל″ר: פּרטים [prótəm]; דרומדיק: [prú:təm]); אַ מבחינדיקער (\דיפערענצירנדיקער) שטריך [máfkhn-dikər|shtríkh] (ל″ר: -ן);
{מער אין גאַנג פון אַ שמועס:} אַ כאַראַקטעריסטישער (\טיפּישער) שטריך (ל″ר: -ן);
{הערה: דאָ איז ניט אויפן אָרט „סימן מובהק“ צי „הויפּט⸗סימן“, וואָס באַציט זיך דווקא אויפן עיקרדיקן, ערשטיקן, צענטראַלן מהות⸗פּונקט פון אַ יש, ניט סתם אויף איינעם פון די אַלע מבחינדיקע שטריכן דערײַן. אויף אויסמײַדן אַ צעמישעניש, קען מען האַלטן פאַרן אויג דעם חילוק פונעם אַרטיקל בײַם ענגלישן טערמין, דהיינו a distinctive feature כנגד the distinctive feature; זע בײַם קומעדיקן סימן}.
distinctive feature: the distinctive feature
(דער) קען⸗צייכן (ל″ר: -ס); (דער) מערק⸗צייכן (ל″ר: -ס);
{לומדיש; מער טעכניש:} (דער) סימן המבחין [sìmən-hamáfkhn];
{לומדיש; ווייניקער טעכניש; עמפאַטיש:} (דער) סימן מובהק [sìmən-múv(h)ək], דרומדיק: [sìmən-mív(h)ək].
distinctly (truly)
בפירוש [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; טאַקע אויף אַן אמת [àfanéməs], דרומדיק: [òfanéməs]; ממש אויף דער וואָר [máməsh].
distinguish
אונטערשיידן; פונאַנדערשיידן; דיפערענצירן; אָפּטיילן;
{לומדיש:} מבחין זײַן [makhən-zayn] (ל″ע: האָט מבחין געווען).
distinguishable
אונטערשיידעוודיק; וואָס לאָזט זיך (\צום) אונטערשיידן (\פונאַנדערטיילן);
distinguished
חשוב [khóshəv], דרומדיק: [khú:shəf]; אָנגעזען; בכבודיק [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik];
{לומדיש, היימיש:} זײַן אַ מכובד [məkhúbəd], דרומדיק: [məkhíbət].
distinguished person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) מושלמדיקע(ר) [(múshləm-dikə(r], דרומדיק: [(míshləm-dikə(r]; (אַ\די\דער) חשיבותדיקע(ר) [(kh(ə)shí(y)vəz-dikə(r]; (אַ\די\דער) אָנגעזעענע(ר) [(ón-gəzè(ə)nə(r],
דרומדיק: [(ú:n-gəzèy(ə)nə(r]; (אַ\די\דער) הויך⸗אָנערקענטע(ר);
(דער) מושלם [múshləm], דרומדיק: [míshləm] (ל″ר {זעלטן}: מושלמים [mushlóməm], דרומדיק: [mishlú:məm], ל″נ: (די) מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [mishléyməs], {עמאָטיוו צי ביטולדיק:} (די) מושלמתטע [mushléməs-tə], דרומדיק: [mishléyməs-tə] (ל″ר: -ס).
distinguished professor
(דער) אויסצייכן⸗פּראָפעסאָר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אויסצייכן⸗פּראָפעסאָרשע [pròfəsórshə] (ל″ר: -ס).
distinguished service
(די) אויסגעצייכנטע באַדינונג.
distort
פאַרקרימען; פאַרדרייען; פאַרפעלשן די פאָרשטעלונג.
distortion
(די) פאַדרייאונג (ל″ר: -ען); (די) פאַַרקרימונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרפעלשטע פאָרשטעלונג (ל″ר: -ען).
distract
אַראָפּנעמען (\אָפּווענדן \אָפּציען) די אויפמערקזאַמקײַט;
אָפּציען (זײַן\איר\וכו′) אויג; אָפּווענדן (זײַן\איר\וכו′) קוק.
distracted
ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירט; צעפלויגן; צעוואָרפן.
distraction: it’s a distraction
{פראַזעס:} ס′איז ני(ש)ט צום ענין [í(n)yən] (\פּונקט \עיקר [íkər]);
ס’איז אַן אָפּקער פון גלײַכן וועג; מ′איז אַראָפּ פונעם דרך המלך [dèr(ə)kh-(h)améləkh], דרומדיק: [dèyr(ə)kh-(h)améyləkh]; ס′איז אַ זײַטנשפּרונג;
{שטרענגער קריטיש:} אַבי ני(ש)ט ריידן (\רעדן) צום ענין! [í(n)yən]; אַבי ני(ש)ט צו דער זאַך!; מ′מײַדט אויס(עט) דעם עיקר! [íkər]; מ′פּרובירט פאַרפירן די דיסקוסיע!; מ′וויל דעם עסק פאַרדרייען [éysək], דרומדיק: [áysik];
{לומדיש:} דאָס פירט אויף אַ היסח (ה)דעת [ahèsəkh-(ha)dáəs].
distraught
(זײַן) צעחושט [tsəkhúsht], דרומדיק: [tsəkhísht]; צערודערט; צעשרויפט; פאַרדאגהט [far-dáygət], דרומדיק: [far-dá:gət];
{פראַזע:} אַרומגיין אָן אַ קאָפּ.
distress (n.)
{טאָמער וואָס שייך נויטבאַדערפטיקײַט:}
(די) נויט; (דער) דחקות [dákh-kəs];
{טאָמער בכלל:}
(דער\דאָס) עגמת נפש [àgməs-néfəsh]; דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; (די) שווערקײַט; צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs].
distress (v.)
עגמת נפש פאַרשאַפן [àgməs-néfəsh]; דרומדיק: [àgməs-néyfəsh];
{לומדיש:} מצער זײַן [mətsáər-zayn].
distressed (in distress)
אין אַ קלעם; אין אַ צרה [atsórə], דרומדיק: [atsú:rə]; אין אַ שווערער לאַגע; אין אַ שווערן מצב [mátsəv];
{לומדיש:} אין אַ שעת הדחק [ashàs-(h)atkhák]; אין אַן עת צרה [anèys-tsórə], דרומדיק: [anàys-tsú:rə];
{מיט איראָניע:} אין אַ פּאַלעזשעניע.
distressing
באַאומרואיקנדיק; צעקלעמענדיק.
distribute
{אויף אַ גרעסערן אופן, אַשטייגער פון אַ פירמע אָדער אינסטאַנץ:} פאַרשפּרייטן;
{אויך פּריוואַט און צווישן קלענערע גרופּעס:} אויסטיילן; צעטיילן.
distribution
{אויף אַ גרעסערן אופן, אַשטייגער פון אַ פירמע אָדער אינסטאַנץ:} (די) פארשפּרייטונג (ל″ר: -ען).
{אויך פּריוואַט און צווישן קלענערע גרופּעס:} (די) אויסטיילונג (ל″ר: -ען); (די) צעטיילונג (ל″ר: -ען).
distributor
(דער) פאַרשפּרייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרטיילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
district
(דער) קרײַז (ל″ר: -ן); (דער) ראַיאָן (ל″ר: -ען); (דער) דיסטריקט (ל″ר: -ן; אויך: -ס); (די\דער\דאָס) געגנט (ל″ר: -ן).
district attorney (D.A.)
(דער) קרײַז⸗פּראָקוראָר (ל″ר: -ן);
{אַלץ אמעריקאַנער קולטור⸗באַגריף:} (דער) דיסטריקט אַטערני (ל″ר: -ס); {עלטערע שרײַבונגג:} …אַטוירני.
district attorney’s office
(די) קרײַז⸗פּראָקוראַטור (ל″ר: -ן);
{אַלץ אמעריקאַנער קולטור⸗באַגריף:} דעם דיסטריקט אַטערניס אָפיס (ל″ר: -ס); {עלטערע שרײַבונגג:} …אַטוירניס….
district court
(דער\דאָס\די) קרײַז⸗געריכט (ל″ר: -ן).
distrust (n.)
(דער) אומצוטרוי; (דאָס\דער) ני(ש)ט געטרויען.
distrust (v.)
ני(ש)ט געטרויען; האָבן אומצוטרוי (צו).
distrustful
ני(ש)ט⸗געטרויענדיק; ני(ש)ט⸗גלייבנדיק;
פאַרדעכטיקנדיק; זײַענדיק חושד [khóyshəd], צפונדיק: [khéyshəd].
distrusted
אומבאַגלייבט; אומגעטרויט; ני(ש)ט⸗געטרויט;
געהאַלטן פאַר אומגלייבווערדיק (\אומפאַרלאָזלעך).
disturb
שטערן; באַאומרואיקן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, מיט איראָניע צי הומאָר:}
באַדערן.
disturb the peace
פאַרשטערן די (עפנטלעכע) רו.
disturb: (Please) Do not disturb!
מ′בעט אײַך: ני(ש)ט שטערן!; ני(ש)ט שטערן!;
זײַט אַזוי גוט: ני(ש)ט איצט!; זײַט מוחל, ני(ש)ט איצט!;
{הומאָריסטיש:} ני(ש)ט בעספּאַקאָיען!; ני(ש)ט באַדערן!; ני(ש)ט דיסטערבן!.
(disturbance (act of disturbing or interrupting
(די) שטערונג (ל″ר: -ען); (דער) שטער (ל″ר: ן);
{לומדיש, דער עיקר וועגן שטערן עמעצן בעתן לערנען:} (דאָס\דער) מפסיק זײַן [máfsəg-zayn].
(disturbance (tumult
(דער) גערודער (ל″ר: -ס); (די) בהלה [bəhólə], דרומדיק: [bəhú:lə]; (די) מהומה [məhúmə], דרומדיק: [məhí:mə].
(disturbances (public unrest
(די) אומרוען (ל″ר).
disturbed (mentally ill)
גערירט; לײַדנדיק פון אַ גײַסטיקער קראַנקײַט; (זײַן) ני(ש)ט אינגאַנצן.
disturbed (perturbed)
באַאומרואיקט [ba-úmruykt], דרומדיק: [ba-ímriykt];
{פראַזע:} ס′שטערט אים (\איר וכו′) (אַז\וואָס).
disturbing behavior
(די) באַאומרואיקנדיקע אויפפירונג; אַן אויפפירונג וואָס ברענגט אומרואיקײַט (\צו דאגות) [dáygəs], דרומדיק: [dá:gəs].
disunited
ני(ש)ט⸗פאַראייניקט; אומפאַראייניקט;
אומאחדותדיק [ùm|ághdəz-dik], דרומדיק: [ìm|ághdəz-dik]; (די) אומאחדותדיקײַט [ùm|ághdəs-dik], דרומדיק: [ìm|ághdəs-dik].
disunity
(די) ני(ש)ט⸗פאַראייניקטקײַט; (די) אומפאַראייניקטקײַט;
(די\דאָס) אומאחדות [úm|àghdəs], דרומדיק: [ím|àghdəs]; (די) אומאחדותדיקײַט [ùm|ákghdəs-dəkayt], דרומדיק: [ìm|ághdəs-dəkayt].
disuse
(די) אומבאַנוצטקײַט; (דאָס\דער) ני(ש)ט (באַ)נוצן; (דאָס\דער) ני(ש)ט באַנוצט ווערן;
{עמאָטיוו:} (די) פאַרנאַכלעסיקונג; (די) אָפּגעלאָזנקײַט.
disuse: fall into disuse
ווײַטער ני(ש)ט באַנוצט ווערן; בלײַבן ני(ש)ט⸗גענוצט (\אומבאַנוצט).
(.ditch (n
(די) קאַנאַווע (ל″ר: -ס); (דער) שאַנץ (ל″ר: -ן); (דער) גראָבן (ל″ר: -ס).
(.ditch (v
אַרויסוואַרפן; פּטור ווערן [pótər-vèrn], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn];
{עמאָטיוו:} אַרויסשלײַדערן; אַרויסמשלחן [aróys-məshalèyəkhn], דרומדיק: [aró:(u)(ə)s-məshalàyəkhn];
{טאָמער דווקא אַ מענטשן:} משלח זײַן [məshaléyəgh-zayn], דרומדיק: [məshaláyəgh-za:n].
dither (v.)
זיך קווענקלען; זיך וואַקלען.
dither(ing) (n.)
(די) קווענקלעניש (ל″ר: -ן); (די) וואַקלעניש (ל″ר: -ן).
dithering: Stop dithering!
גענוג זיך (צו) קווענקלען!; גענוג זיך געקווענקלט!;
מ′דאַרף (שוין) באַשליסן!; מ′דאַרף (שוין) קומען צו אַ באַשלוס;
{לומדיש:} מ′דאַרף (שוין) קומען לידי מסקנא (\מסקנה) [l(ə)ydèy-maskónə], דרומדיק: [l(ə)ydày-maskú:nə]; מ′דאַרף (שוין) מחליט זײַן [mákhləd-zayn];
עד מתי אתם פּוסחים על שתי הסעיפּים? [àd-mosáy|atèm-póyskhəm|al-shtèy-has(ə)ípəm], דרומדיק: [àd-mu:sá:(y)|atèm-póyskhəm|al-shtày-has(ə)ípəm], צפונדיק: [àd-mosáy|atèm-péyskhəm|al-shtèy-has(ə)ípəm] (< מלכים א′: י″ח: כ″א).
ditto (adv.)
דאָס גלײַכן; דאָס זעלב(יק)ע; דאָס אייגענע; פּונקט (אָט) אַזוי(⸗אָ);
{דרומדיק דיאַלעקטיש:} דעסט גלײַכן.
Ditto!
בײַ מיר דאָס זעלב(יק)ע!; בײַ מיר דאָס אייגענע!;
בײַ מיר (איז) די זעלב(יק)ע זאַך!;
גם אני! [gàm(-)ániy].
ditto marks
(די) חזר⸗איבער צייכנס [khàzər-íbər]; (די) זעלביקײַט⸗צייכנס; (די) דיטאָ⸗צייכנס.
ditty
(דאָס\די) לידעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) ניגעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\די) זינגעלע (ל″ר: -ך);
אַ שטיקעלע ליד.
diuresis
(דער) דיורעז; (די) אורין⸗מערונג.
diuretic (n.)
(די) דיורעטיק; (דער) אורין⸗סטימול (ל″ר: -ן); (דער) אורין⸗שטויסער (ל″ר: -ס).
divan
(דער) דיוואַן (ל″ר: -ען).
dive (n.): (run-down, shabby bar or other establishment)
אַ באַר (\קאַפע וכו′) אַ כאַלופּע (\אַ חזיר⸗הויז \אַ שרצים⸗לאָך \אַ ראַצן⸗לאָך \אַ וואַנצן⸗לאָך; אַ מושב \אַ לאָך שבלעכער \שוין איינמאָל אַ דאָמפּ) [akházər-hòyz], דרומדיק: [akházə(r)-hò:(u)(ə)ys]; [ashrótsəm-lòkh], דרומדיק: [ashrú:tsəm-lòkh]; [amóyshəv], צפונדיק: [améyshəv]; [alókh-sheb(ə)lékhər];
{טאָמער מיטן טראָפּ אויף דער קליענטנשאַפט וואָס אָדאָרטן:}
אַ פּראָסטעוואַטער (\אַ גראָביאַנסקער \אַ זשלאָביאַנסקער \אַ כלאָפּיאַנסקער \אַ פּושטשאַקסקער \אַן אויסוואָרף⸗) באַר (\קאַפע וכו′).
dive (v.)
אַרײַנשפּרינגען (אין וואַסער) מיטן קאָפּ (צוערשט); דײַוון (אויך: דאַיוון); וואַסערשפּרינגען;
{פיגוראַטיוו:} גלײַך אויף אַן אָרט זיך (טיף) אַרײַנלאָזן אין אַ וואָס⸗ניט⸗איז; אַן אַרײַנשפּרונג טאָן.
dive in (fig.)
אַרײַנשפּרינגען אין דער זאַך; זיך גלײַך (\תיכף) אַ נעם טאָן צו דער זאַך [téykəf], דרומדיק: [táykəf]; זיך גלײַך אויף אַן אָרט אַרײַנלאָזן אין דער טיף.
diver
(דער) דײַווער (אויך: דאַיווער) (ל″ר: ø; -ס); (דער) וואַסערשפּרינגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
diverge
זיך פונאַנדערגיין; זיך פונאַנדערשיידן; זיך אָפּשיידן; זיך (אויס)דיפערענצירן.
divergence
(די) פונאַנדערשיידונג (ל″ר: -ען); (די) צעגייאונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּווײַך (ל″ר: -ן)
divergence of opinions
אַ חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs] (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) פונאַנדערגיין (זיך) פון די מיינונגען.
divergent
אַנדערשדיק; וואָס ווערט אַנדערשדיק; וואָס אַנדערשט זיך אויס(עט);
(זיך) דיפערענצירנדיק; וואָס (האַלטן אין) דיפערענצירט זיך;
פונאַנדערגייענדיק; צעגאָפּלענדיק; צעגייענדיק; אומאײַנקלאַנגיק;
{אין טעכנישן באַנוץ:} B.
diverse
פאַרשיידן (\פאַרשיידענע(ר); פאַרשיידנאַרטיק; פאַרשיידנמיניק; אַלערלייאיק [álə(r)-léyik], דרומדיק: [álə(r)-láyik]; כלערלייאיק [kòlə(r)léyik], דרומדיק: [kòlə(r)láyik]; („אַ שיינע פאַרשיידנאַרטיקײַט, אַז מען טרעפט אַלערלייאיקע מענטשן אויף אַן איינאיינציקער גאַס“ [álə(r)-léy(i)kə], דרומדיק: [álə(r)-láy(i)kə]);
{הערה: אין די אַלע פאָרמעס פון „פאַרשיידן) גילט אויך דער פּאַראַלעלער, גלכײַבאַרכטיקטער באַנוץ פונעם שורש מיט „י“ אָנשטאָט „יי“ — „פאַרשידן“, „פאַרשידנקײַט“, „פאַרשידנאַרטיקײַט“ וכו′}.
diversification
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל, למשל בײַ אַן איינציקער פירמע:} (די) דיווערסיפיצירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער בכלל:} (די) דיווערסיפיקאַציע (ל″ר: -ס).
diversify
{אין ענגן געשעפטלעכן זין:}
דיווערציפיצירן;
{ברייטער גערעדט:}
מאַכן פאַרשיידנאַַרטיקער; אויסברייטערן.
diversion (entertainment)
(די) פאַרווײַלונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרברענגען די אָפּרו⸗צײַט.
diversion (attempt to distract attention)
(די) אָפּציאונג פון (יענעמס) אויפמערקזאַמקײַט; (די) אָפּווענדונג פון (יענעמס) אַכטלייגן; (די) דיווערזיע (אויך: דיווערסיע).
{פראַזע:} פאַרריידן (\פאַררעדן) די ציין; אַראָפּפירן פון שמועס; פאַרבײַטן דעם ענין [í(n)yən]; בײַטן די טעמע.
diversity
(די) פאַרשיידנקײַט; (די) פאַרשיידנדיקײַט; (די) פאַרשיידנאַרטיקײַט;
(די) אַלערלייאיקײַט; (די) פאַראַנענקײַט פון פאַרשיידענערליי מינים;
{מיט אַ „קלאַסישן“ אָפטמאָל רעליגיעז⸗באַזירטן ביטול צו מענטשלעכע געזעלשאַפטן אָדער גרופּעס וואָס זײַנען לויטן באַמערקערס אײַנזען אויף אַ ניט⸗ריכטיקן אופן אויסגעמישט:}
אַן ערב רב [anérəv|ráv], דרומדיק: [anéyrəf|rá(:)f]; אַ שעטנז [ashátnəz] פון מענטשן; אַ תערובת [ta(ə)róyvəs], צפונדיק: [ta(ə)réyvəs].
divert (v.) (distract attention)
אַָפּציען (\אַוועקרײַסן) די אויפמערקזאַמקײַט (פון);
{פראַזע:} פאַרריידן (\פאַררעדן) די ציין;
{הערה: מיטן פּרעפיקס „פאַר-“ קען מען אויסדריקן אָפּווענדונג פון יענעמס אויפמערקזאַמקײַט בײַ פאַרשיידענע טואונגען, אויפן משקל פון „פאַררעדן“, אַשטייגער: „פאַרזינגען“, „פאַרפאָרן“, „פאַרשמועסן“; („לאָמיר פאַרזינגען, וועט ער ניט באַמערקן וואָס דאָ טוט זיך“).
divert (v.) (put in another direction)
אַנדערשוואו ווענדן (\קערן); אָפּווענדן; אָפּקערן; אַריבערפירן.
divest (disinvest)
דעוועסטירן; דע⸗איננוועסטירן; צוריקציען די אינוועסטירונגען.
divest someone of
צונעמען (\אָפּנעמען) בײַ (עמעצן).
divested of
מיטן … צוגענומען (\אָפּגענומען).
(.divide (n
(די) צעטיילונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנטיילונג (ל″ר: -ען);
{ַליטעראַריש⸗פיגוראַטיוו, מיט אַ יידישלעכן טעם:}
(די) מחיצה [məkhíytsə] (ל″ר: מחיצות); (דער) עירוב [éyrəv], דרומדיק: [áyrəf] (ל″ר: -ס);
{מיטן טראָפּ אויף מיינונגס⸗פאַרשיידנקײַטן:}
די חילוקי דעות [də-khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [də-khəlìkə-dáyəs] (ל″ר); (דער) פונאַנדערגאַנג; (די) צעגייאונג פון מיינונגען; (דער) ווידעראַנאַנד.
divide (n.): cultural divides
(די) קולטור⸗צעגייאונגען (⸗אָפּגעטיילטקײַטן \צווישנשיידן);
{ליטעראַריש:} (די) קולטור⸗מחיצות [məkhìytsəs];
divide (n.): the (/a) great divide
(אַ\די) גרויסע פונאַנדערטיילונג (\אָפּגרענעצונג \אָפּשיידונג) (ל″ר: -ען);
(אַ\דער) גרויסער פאַרצאַם (\קאָרדאָן) (ל″ר: -ען);
{ליטעראַריש:} (אַ\די) גרויסע מחיצה [məkhíytsə];
{לומדיש:} אַ מחיצה גדולה [am(ə)khìytsə-g(ə)dóylə], צפונדיק: [am(ə)khìytsə-g(ə)déylə].
divide (n.): north-south divide
(דער) צפון⸗דרום צעטייל (\צעשפּאַלט \אָפּשייד) (ל″ר: -ן); [tsófm|dórəm], דרומדיק: [tsufm|dú:rəm].
(.divide (v. trans
צעטיילן; פונאַנדערטיילן; אײַנטיילן; צעשפּאַלטן.
divide and conquer
צעטייל (\צעשפּאַלט) און באַזיג (\באַהערש);
{לומדיש:} לחלק ולכבוש [ləkhàlək-v(ə)líghboysh], צפונדיק: [ləkhàlək-v(ə)líghbeysh].
divide in half (/into two halves)
צעטיילן אין צווייען (\אויף צוויי); צעטיילן אויף האַלב⸗האַלב; צעטיילן אויף העלפט.
divided
צעטיילט; אײַנגעטיילט; צעשפּאָלטן.
divided government
(די) צעטיילטע (\צעשפּאָלטענע) מלוכה⸗צווײַגן [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə]; (די) צעטיילטע (\צעשפּאָלטענע) מלוכהשאַפט.
Divided we fall
צעטיילטערהייט וועט מען אײַנפאַלן; אַז מען איז צעטיילט, פאַלט מען גלאַט אַראָפּ(עט); אָן אחדות לאָזט זיך אויס(עט) אַ בוידעם [abóydəm], צפונדיק: [abéydəm].
dividend
(דער) דיווידענד (ל″ר: -ן);
{אין ענגערן זין, וועגן אַ פינאַנציעלער אינסטיטוציע:}
(דער) דיווידענד⸗אויסצאָל (ל″ר: -ן); (דער) רווחים⸗אויסצאָל [rəvókhəm], דרומדיק: [rəvúkhəm] (ל″ר: -ן);
{אויסגעברייטערטערהייט:}
(דאָס\די) צוריק⸗באַקומענע גוטס;
{לומדיש:} (די\דאָס\דער) צוריק⸗באַקומענע תועלת [toyéləs], דרומדיק: [toyéyləs], צפונדיק: [teyéləs].
dividend: peace dividend
(דער) רווח השלום [rèvəkh-(h)ashóləm], דרומדיק: [rèyvəkh-(h)ashú:ləm];
(דער) שלום⸗דיווידענד (ל″ר: -ן); (די) געלטער באַפרײַט פאַרן עולם (אַז מ′דאַרף ניט געבן אויף מיליטער) (ל″ר) [óyləm], צפונדיק: [éylom].
dividing line
(די) אָפּשייד⸗ליניע (ל″ר: -ס); (די) אָפּטייל⸗ליניע (ל″ר: -ס);
(די) אָפּשיידנדיקע ליניע (ל″ר: -ס); (די) אָפּטיילנדיקע ליניע (ל″ר: -ס).
Divine (n.)
{אין יידישן גלויבן:}
(די) שכינה [shkhí(y)nə];
{לומדיש:} (די\דאָס\דער) אלוקות [elóykəs], צפונדיק: [eléykəs];
{קאַבאַליסטיש:} קודשא בריך הוא [kútshə|brì:kh-hú], דרומדיק: [:kítshə|brì:kh-hí];
{אוניווערסאַליש:}
(די) געטלעכקײַט;
{מער פילאָסאָפיש:} (די) גאָטשאַפט;
{מער ליטעראַריש:} דאָס געטלעכע.
divine inspiration
(די) געטלעכע אינספּיראַציע;
{לומדיש:} (די) השארת אלוקים [hashòrəs-eloykí(y)m], דרומדיק: [hashù:rəs-eloykí(:)m], צפונדיק: [hashòrəs-eleykí(y)m].
divine law
{אוניווערסאַליש:}
(דער\דאָס) געטלעכע געזעץ; גאָטס געזעץ; גאָטס דין; דער דין פון גאָט.
{די שייכותדיקע יידישע באַגריפן:}
divine messenger
{בײַ יידן:}
{פאָָלקיש:} דעם רבונו⸗של⸗עולמס (\דעם אייבערשטנס) אַ שליח [dem-rəbòynə-shəlóyləmz-ashlíyəkh], צפונדיק: [dem-rəbèynə-shəléyləmz-ashlíyəkh] (ל″ר: …שליחים [shlíykhəm]); דעם רבונו⸗של⸗עולמס (\דעם אייבערשטנס) אַ משולח [am(ə)shúləkh], דרומדיק: [am(ə)shíləkh];
{לומדיש:} אַ שליח ה′ [ashlìyəkh-(h)ashém] (ל″ר: שליחי ה′ [shlìykhey-(h)ashém], דרומדיק: [shlìykhay-(h)ashém]);
{אוניווערסאַליש:}
אַ שליח פון גאָט; גאָטס אַ שליח.
divine protection
{בײַ יידן:}
(די) השגחה עליונה [h)azhgòkhə-elyóynə)], דרומדיק: [h)azhgùkhə-elyóynə)], צפונדיק: [h)azhgòkhə-elyéynə)]; (די) שמירה עליונה [shmìyrə-elyóynə], צפונדיק: [shmìyrə-elyéynə];
{אוניווערסאַליש:}
(די) געטלעכע באַשיצונג (\פאַרטיידיקונג).
divine providence
{אין יידישן גלויבן:}
(די) השגחה פּרטית [hazhgòkhə-prótəs], דרומדיק: [h)azhgùkhə-prú:təs)];
{אוניווערסאַליש:}
(די) געטלעכע אינטערווענץ (אין מענטשלעכן לעבן); גאָטס פּערזענלעכע השגחה;
{אין קריסטלעכן גלויבן:}
(די) געטלעכע פּראָווידענץ.
divine retribution
{יידישלעך:}
דעם רבונו⸗של⸗עולמס אַ נקמה [dem-rəbòynə-shəlóyləmz-an(ə)kómə], דרומדיק: [dem-rəbòynə-shəlóyləms-an(ə)kúmə], צפונדיק: [dem-rəbèynə-shəléyləmz-an(ə)kómə];
{פראַזע:} אַ נקמה פון אייבערשטן (\גאָט) ממש [máməsh];
{אוניווערסאַליש:}
(די) געטלעכע נקמה; גאָטס נקמה;
{אין קריסטלעכן גלויבן:}
(די) געטלעכע רעטריבוציע.
divine right(s)
(דאָס\די) געטלעכע רעכט; (די) געטלעכע מאַכט⸗געבונג.
divine right(s) of kings
די הייליקע רעכט פון קעניגן (\קיניגן);
{לומדיש:} (דער) זכות מלכים [skhùs-m(ə)lókhəm], דרומדיק: [skhìs-m(ə)lúkhəm].
divine will
(די) באַשערטקײַט; (דאָס\דער) באַשערט זײַן; דער ווילן פונעם אייבערשטן (\פונעם רבונו⸗של⸗עולם [rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [rəbèynə-shəléylom]);
{הערה: דאָס איז ניט גענוי אָ⸗דאָס וואָס „השגחה“ צי „השגחה פּרטית“, וואָס איז מער פילאָסאָפיש וועגן דעם אייבערשטנס אינטערעס צו יחידים און זייערע מעשים און איבערלעבונגען; זע בײַם סימן divive providence}.
divine: (period of a) hidden (/concealed) divine
(די) הסתרה [hastórə], דרומדיק: [h)astú:rə)];
(די\דאָס\דער) הסתרת פּנים [hastòrəs-pónəm], דרומדיק: [hastù:rəs-pֹ:nəm].
(.divine (adj
{אוניווערסאַליש:}
גאָט(ס)⸗; געטלעך; פון גאָט;
{יידישלעך:}
פונעם (\בײַם) אייבערשטן (\רבונו של עולם) [rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [rəbèynə-shəléylom]).
diviner
(דער) וואָרזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) וואָרזאָגערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) וואָרזאָגערקע (ל″ר: -ס); (דער) צייכנזעער; (דער) העלזעער; (דער) קלאָרזעער;
{פאַרשיידענע מינים:} (דער) שטערנזעער; (דער) פּאַלמיסט (\האַנטלייענער) (דער) קאָרטנוואַרפער (\קאָרטנלייגער); (דער) תנ″כניק [tanákh-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) תנ″כניצע (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) חוזה [khóyzə], צפונדיק: [khéyzə] (ל″ר: חוזים); (דער) מגיד עתידות [màgəd-asíydəs] (ל″ר: מגידי עתידות [magìydey-asíydəs], דרומדיק: [magì:day-así:dəs].
diving (n.)
{וועגן אַקט פון אַרײַנשפּרינגען:}
אַרײַנשפּרינגען (אין וואַסער) מיטן קאָפּ (צוערשט); דײַוון (אויך: דאַיוון); וואַסערשפּרינגען;
{וועגן שווימען אונטערן אייבערפלאַך, אין די טיפענישן:}
(דאָס\דער) טונקען; טונק⸗שווימען; (דאָס\דער) שווימען אונטערן וואַסער; (דאָס\דער) דײַוון (אויך: דאַיוון).
diving board
(די\דאָס) שפּרינגברעט (ל″ר: -ער).
diving equipment (/gear)
(די) טונק⸗כלים [túnk-kèyləm], דרומדיק: [tí:nk-kàyləm] (ל″ר).
diving suit
(די) טונק⸗קליידער (ל″ר); (דער) טונק⸗קאָסטיום (ל″ר: -ען);
(דער) וואַסער⸗קאָסטיום (ל″ר: -ען); (דער) דײַווינג⸗סוט (ל″ר: -ס; אויך: -ן).
divining rod
(דער) צויבער⸗שטעקן (ל″ר: -ס; דיאַלעקטיש: שטעקענעס); (דער) צויבער⸗רוט (ל″ר: -ן).
divinity
(די) גאָטמעסיקײַט; (די) גאָטהאַפטיקײַט; (דער) געטלעכער מהות [məhús], דרומדיק: [məhís]; (דער\די) דיוויניטעט.
divinity (subject)
(קריסטלעכע) טעאָלאָגיע [tèəlógyə].
divinity school
(קריסטלעכער) טעאָלאָגישער לערן⸗אַנשטאַלט (ל″ר: -ן); (דער) טעאָלאָגישער פאַקולטעט (ל″ר: -ן); (די) דיוויניטעט⸗שול (ל″ר: -ן).
divisible
צעטיילעוודיק; צום צעטיילן (אָן אַ רעשט).
division (branch or unit of an organization)
(די) אָפּטיילונג (ל″ר: -ען); (דער) אָפּטייל (ל″ר: -ן); (דער) פיליאַל (ל″ר: -ן); (דער) צווײַג (ל″ר: -ן);
{דיאַלעקטיש; צומאָל מיט איראָניע צי הומאָר:} (די) וועטקע (ל″ר: -ס).
division (act of dividing)
{אין אַריטמעטיק און מאַטעמאַטיק:} {אָן אַן אַרטיקל} חילוק [khílək]; טיילונג;
{בכלל:} (די) אײַנטיילונג (ל″ר: -ען).
(division (military
(די) דיוויזיע [dəvízyə] (ל″ר: -ס).
division of labor
(די) אַרבעטס⸗צעטיילונג.
division sign
(דער) צעטייל⸗סימן [sìmən] (ל″ר: ⸗סימנים [səmònəm], דרומדיק: [səmù:nəm]); (דער) חילוק⸗סימן (ל″ר: ⸗סימנים).
(divisions (in society or a group
די צעשפּליטערונגען (ל″ר); די שפּאַלטונגען (ל″ר);
{ליטעראַריש:} (די) צעקלײַזונגען (ל″ר).
division: long division
(די) לאַנגע צעטיילונג (ל″ר: -ען).
division: short division
(די) קורצע צעטיילונג (ל″ר: -ען).
divisive
(וואָס) ברענגט צו מחלוקת [bréynkt|tsə-makhlóykəs], צפונדיק: [bréynkt|tsə-makhléykəs]; וואָס פאַרשטערט דעם שלום בית [shòləm-báyəs], דרומדיק: [shù:ləm-bá:yəs]; וואָס צעטיילט דעם עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; וואָס צעשטערט אחדות [ágh-dəs].
divisiveness
(די) צעשפּאַלטערטקײַט; (די) קריגערישקײַט; (די) אומאייניקײַט; (די\דאָס) אומאחדות [ùm-ághdəs], דרומדיק: [ìm-ághdəs];
(.divorce (n
(דאָס\דער) גטן זיך [gétn-zəkh]; (דער) גט [get]; (ל″ר: -ן, {לומדיש אויך:} גיטין [gít(i)n]).
divorce (v. trans.)
{טראַנזיטיווער ווערב, אַז איינער איניציאירט דעם גט לגבי דעם צווייטן:} אָפּגטן [ópgètn], דרומדיק: [úpgètn] (ל″ע: אָפּגעגט); („זי האָט זיך גענוג אָנגעליטן, האָט זי אים סוף⸗כל⸗סוף אָפּגעגט“).
divorce (v. intrans.) (get divorced)
{אומטראַנזיטיוו, די טואונג פון די ביידע:} זיך גטן [gétn-zəkh] (ל″ע: זיך געגט [gəgét]); („זיי האָבן זיך ביידע גענוג אָנגעליטן איינער פון אַנדערן, האָבן זיי זיך סוף⸗כל⸗סוף געגט“);
{עמאָטיוו:} זיך צעגטן [tsəgétn]; („זיי האָבן זיך ביידע גענוג אָנגעליטן איינער פון אַנדערן, האָבן זיי זיך סוף⸗כל⸗סוף צעגט“);
divorce law
{אין יידישן דין:}
{אָן אַן אַרטיקל:} גטין (אויך: גיטין) [gít(i)n];
{לומדיש:} גירושין [géyrəshin], דרומדיק: [gáyrəshin];
{אוניווערסאַליש:}
די געזעצן פון (\אַרום) גטן זיך (ל″ר); (די) גט⸗געזעצן (ל″ר);
{הערה: די מלעיל⸗באַטאָנונג פון ל″ר „גירושים“ [geyrúshəm], דרומדיק: [gayrí:shəm] („די גירושים פון די יידן אין שפּאַנע און פּאָרטוגאַל“) דיפערענצירט זיך פונעם טראָפ אויפן שורש אין „גירושין“ („ער איז פאַרטיפט אין הלכות גירושין“}.
divorce lawyer
(דער) גט⸗אַדוואָקאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַדוואָקאַטין (ל″ר: -ס);
divorce papers
(די) גט⸗פּאַפּירן (ל″ר).
divorce settlement
(דער) גט⸗הסכם [gét-hèskəm]; (די) גט⸗פאַרשטענדיקונג (ל″ר: -ען); (די) גט⸗באַדינגונגען (ל″ר).
divorce: bill of divorce
(דער) גט [get] (ל″ר: גיטין [gítn]; {רבניש פאָרמעל:} [gítin]);
{לומדיש, ליטעראַריש, פּאָעטיש, פיגוראַטיוו:}
(דער) ספר כריתות [sèyfər-krí(y)səs], דרומדיק: [sàyfə(r)-krí:səs].
divorce: no-fault divorce
(די) שולדלאָזע אָפּגטונג [ób-gètung], דרומדיק: [úb-gètink]; (די) מחלוקתלאָזע אָפּגעטונג [makhlóykəs-lòzə], צפונדיק: [makhléykəs-lòzə].
divorcee (m.)
{בייגעוודיק:} (אַן\דער) אָפּגעגעטער [ób-gəgètər];
{מער פאָרמעל:} (דער) גרוש [górəsh], דרומדיק: [gú:rəsh] (ל″ר: -ים [grúshəm], דרומדיק: [grí:shəm]).
divorcée (f.)
{בייגעוודיק:} (אַן\די) אָפּגעגעטע [ób-gəgètə];
{מער פאָרמעל:} (די) גרושה [grúshə], דרומדיק: [grí:shə] (ל″ר: גרושות [grúshəs], דרומדיק: [grí:shəs]).
divulge
אויסזאָגן; אַרויסזאָגן;
{עמאָטיוו, מיט קריטיק קעגן אַרויסזאָגער:} אויספּלאַפּלען; אויספּלוידערן; אויסבאָלבען;
{סלענגיש:} אויסלאמרן [óys-lèymərn], דרומדיק: [óu:əs-làymərn];
{לומדיש:} מגלה זײַן [məgálə-zayn];
{פראַזע:} אַרויסלאָזן די קאַץ פון זאַק.
DIY (do it yourself)
(די) אַליינגעמאַכטע רעמאָנטירונג (\דעקאָרירונג \שטוב⸗פאַרבעסערונג);
(דער) די⸗אײַ⸗ווײַ;
DIY (adj.)
(די) אַליין⸗פאַרריכט (\{דיאַלעקטיש:} ⸗פאַרראָכטן); אַליין⸗געמאַכט; היימיש⸗געמאַכט (\⸗פאַרריכטט \⸗רעמאָנטירט).
dizziness
(די) קאָפּשווינדלעניש (ל″ר: -ן); (דע) דרייעניש אין קאָפּ; (דער) שווינדל פאַרן קאָפּ.
dizzy: be dizzy
(עמעצן) שווינדלען דער קאָפּ; (עמעצן) שווינדלען פאַר די אויגן; (עמעצן) דרייען זיך דער קאָפּ; פאַרשווינדלט ווערן.
dizzying
פאַרשווינדלענדיק; קאָפּ⸗פאַרדרייענדיק.
DJ (disc jockey)
(דער) די⸗דזשיי (אויך: די⸗דזשעי) (ל″ר: -ס); (דער) דיסק⸗דזשאַקי (ל″ר: -ס).
Djerba
{אָן אַן אַרטיקל} דזשערבאַ.
DNA
(דער) דע⸗ען⸗אַ; (דער) די⸗ען⸗איי.
Dnieper River
(דער) דנעפּער; אויך: (דער) דניעפּער;
{אין טייל אָרטיקע דיאַלעקטן:} דער נעפּער.
Dniester River
(דער) דנעסטער; (דער) דניעסטער;
{אין טייל אָרטיקע דיאַלעקטן:} דער נעסטער.
Dnipro
דניפּראָ; {אַמאָליקע:} (יע)קאַטעריניסלאַוו; דניעפּראָפּעטראָווסק.
טאָן [tón]; {דרומדיק: טון [ti:(ə)n]; מאַכן; אויספירן;
{הערה: צפונדיק און אַמאָפטסטן אין דער כלל⸗הברה: „טאָן“ [ton]; דרומדיק און אין דרום⸗גענייגטער כלל⸗שפּראַך שבכתב: „טון“ וואָס ווערט נאַטירלעך דרומדיק אַרויסגערעדט [ti:(ə)n] און צומאָל, אין אַ ממש „כלל⸗שפּראַכיקן גײַסט“ (ד.ה. מיטן ו′ = [u]), דווקא [tu(:)n] (וואָס טרעפט זיך ניט נאַטירלעך אין קיין שום יידישן דיאַלעקט). אינעם אויפקום פונעם בפירושדיקן אַרויסרייד [tu(:)n] וואו⸗ניט⸗וואו בײַ דרומדיקע האָט געשפּילט אויך אַ ראָלע אָדאָס וואָס מרדכי שעכטער האָט אָנגערופן „דער פאַרבאָרגענער סטאַנדאַרד“ פון אַמאָליקן דײַטשמעריש — די דײַטשישע פאָרם tun. הייסן הייסט דאָס אַז בײַם ערטערווײַזן אויפקום פון [tu(:)n] אַלץ דרומדיקער אַרויסרייד ממש האָט געווירקט ניט נאָר דער דרוק צו כלל⸗שפּראַך („ו′ = [u]“) אין פאַרשיידענע סביביות נאָר אויך די השפּעה פון דײַטש. דאַכט זיך אַז אין אָט דעם פאַל האָט זיך עס אָנגעזען דווקא אין גאַליציע. אין פאַרשיידענע סביבות אין מערב איז עס אַפילו געוואָרן אַ סימן מובהק בײַ שרײַבער און קולטור⸗טוער פון גאַליציע. דעם בעל⸗הווערטערבוך געדענקט זיך אָטוואָס פון די לאָנדאָנער סטודענטישע יאָרן, לעבנדיק אויפן בוידעם⸗שטיבל בײַם יידישן שרײַבער י.א. ליסקי (1899 – 1990), אַ יליד אָזשערנע, ניט ווײַט פון טאַרנאָפּאָל, וועלכער איז צו דער יידישער ליטעראַטור געקומען אין די צוואַנציקער יאָרן אין ווין, אין קרײַז פון מענדל נײַגרעשל. אינדערפרי פלעגט ליסקי אָפט עפענען דעם סדר היום מיט דער פראַגע: „מענטש מײַער! וואָס זאָל אין טון [tú:n]?“ לויט ווי ס′געדענקט זיך, אַז איך האָב בײַ אים אַ פרעג געטאָן פאַרוואָס „טאָן“\„טון“ מיט [u], האָט ער אַן ענטפער געגעבן, אומגעפער אַזוי: „מענטש מײַער! אַזוי איז בײַ די יידישע שרײַבער געווען אין ווין! ton, דאָס איז דאָרטן בײַ די ליטוואַקעס, tí:(ə)n דאָס איז בײַ די פּראָסטע גאליציאַנער, בײַ אַן אַנשטענדיקן מענטש אַ שרײַבער איז עס tú:n!“}.
(do (suffice, be enough
קלעקן; סטײַען; סטײַענען;
{דיאַלעקטיש דרומדיק:} זדאָנדזשען; סטאַרטשען.
{טאָמער דווקא איכותדיק:}
טויגן; זײַן גענוג גוט; דינען דעם צוועק (\ציל); אויספירן דאָס וואָס מ′דאַרף;
מסוגל אויף (צו) פּועלן [məsúgl|àf(tsə)-póy(ə)ln], דרומדיק: [məsígl|òf(tsə)-póy(ə)ln], צפונדיק: [məsúgl|àf(tsə)-péy(ə)ln].
(do away with (get rid of
באַזײַטיקן; אָפּשאַפן; עלימינירן; ליקווידירן;
{עמאָטיוו:} פּטור ווערן פון [pótər-vèrn|fun], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn|fin]
(do away with (kill
אַוועקהרגענען [avék-hàrgənən];
{סלענגיש:} אַוועקפּטרן [avék-pàtərn];
{פראַזע; איראָניש:} אַ בילעט געבן (\שענקען) אויף יענע(ר) וועלט (מיט עקספּרעס).
do drugs
טרײַבן נאַרקאָ (\נאַרקאָמאַנסטווע).
do gooding (do-goodery)
(די\דאָס) וואוילטוערײַ; (די\דאָס) גוטסטוערײַ; (די) צדיקימסטווע [tsadí(y)kəmstvə].
do in
פּטרן [pátərn]; קאַליע מאַכן; צעשעדיקן; אַ תל מאַכן פון [atél];
{טאָמער וועגן אַ מענטשן, אין זין פון טייטן:} אַוועקפּטרן [avék-pàtərn]; אַווערהרגענען [avék-hàrgənən]; מאַכן אַ סוף מיט [asóf].
do it yourself → DIY
do some good in the world
אַוואָס⸗ניט⸗איז (\עפּעס וואָס) גוטס אויפטאָן (\אויספירן) אויף דער וועלט (\דאָ אויף דער וועלט) [dò-av-dér-vèlt], דרומדיק: [dù:-ov-déyə(r)-vèlt].
Do something!
עפּעס דאַרפסו (\דאַרפט איר) (פאָרט) טאָן (\מאַכן)!; עפּעס דאַרף מען (פאָרט) טאָן (\מאַכן)!.
(do in (cause personal destruction
אַ סוף מאַכן [sóf]; אַ תל מאַכן [tél]; אַן ענד(ע) מאַכן;
{עמאָטיוו:} פירן אין דר′ערד אַרײַן;
{עמאָטיוו מיט אַן אָנצוהערניש אַז ס′איז נאָכניט עק וועלט:} פירן אין באָד אַרײַן.
do it (carry out, perform, realize, bring to conclusion)
אויספירן; (טאַקע) טאָן (דרומדיק: טון [tí:n]);
{דער עיקר אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַ ממשותדיקן רעזולטאַט:} רעאַליזירן; פאַרווירקלעכן; צושטאַנד ברענגען; {חסידיש, אויך:} פאַרפולקאָמען;
{לומדיש:} מקיים זײַן [məkáyəm-zayn], דרומדיק: [məká:(y)əm-za:n].
do it yourself → DIY
do justice
האַנדלען (\זיך אויפפירן) ערלעך (\אָרנטלעך \יושרדיק) [yóyshər-dik], צפונדיק: [yéyshər-dik].
do justice to (treat with appropriate respect)
(עמעצן צי אַוואָס⸗ניט⸗איז) אָפּגעבן דעם נייטיקן {\געהעריקן \פאַרדינטן) דרך⸗ארץ [dèr(ə)khérəts], דרומדיק: [dèyr(ə)khéyrəts], אויך: [dàr(ə)khéyrəts].
do okay
זיך לעבן נישקשה [nìsh-kóshə], דרומדיק: [nìsh-kú:shə]; אויסקומען אָקיי (\אָקעי); זיך באַגיין <פּאָסעסיווער פּראָנאָם> אייגן (\אייגענעם) שטעטל.
do out of (deprive)
באַגנבענען פון (\בײַ) [ba-gánvənən]; באַגזלענען פון (\בײַ) [ba-gázlənən];
צולקחענען פון (\בײַ) [tsú-lákhənən]; (אויך: צולאַטכענען).
do or die
אויספירן צי אויסגיין; אויפטאָן צי אַראָפּפאַלן; גאָר אָדער גאָרני(ש)ט.
do over
איבערמאַכן; מאַכן אויפסנײַ [àfsnáy], דרומדיק: [òfsná:(y)]; נאָכאַמאָל מאַכן.
do the dirty on
(עמעצן) אַזוי ריכטיק אָפּטאָן; אָפּטאָן אויף טערקיש.
do the honors
זיך מאַכן פאַר באַלעבאָס; מאַכן (\האַנדלען) ווי אַ באַלעבאָס; זיך אָננעמען דעם אויבנאָן;
{פראַזע:} זאָגן די ברכות [brókhəs], דרומדיק: [brúkhəs].
do the math
מאַכן (טאַקע) דעם חשבון [khézhbm].
do the trick
באַווײַזן די זאַך (\דעם קונץ); אויספירן; אויספּועלן [óys-pòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)s-pòy(ə)ln], צפונדיק: [óys-pèy(ə)ln].
do something (bad) to someone
(עמעצן) אָפּטאָן;
{פראַזע:} אָפּטאָן אויף טערקיש.
do something (bad): What have I done to you?
וואָס האָב איך דיר (\אײַך) אַזוינס אָפּגעטאָן?;
{פראַזע; לומדיש:} מה פּשעי ומה חטאתי? [?mà-píshiy|umà khotósiy], דרומדיק: [?:mà-píshi:|imà khu:túsi].
do time
אָפּזיצן אין טורמע (\תפיסה \{עמאָטיוו צי איראָניש:} חד גדיא) [tfíysə]; [khàd-gádyə].
(do to (cause harm
{מיט דאַטיוו:} (עמעצן) טאָן; אָפּטאָן; שאַטן.
do up (house, property, etc)
אויסרעמאָנטירן; אויפפאַרכיטן; באַנײַען מיט פאַרבעסערונגען.
do up (tie laces, button up, etc)
(זיך) פאַרשפּילע(ווע)ן;
{טאָמער דווקא שנירעלעך:} (זיך) צובינדן;
{טאָמער דווקא קנעפּלעך:} (זיך) פאַרקנעפּלען; (זיך) פאַרמאַכן (די קנעפּלעך).
do well
{מיט דאַטיוו:} (עמעצן) גיין גוט; („ס′גייט דיר דאָ גוט?“);
מצליח זײַן [mátsliəgh-zayn]; האָבן הצלחה [hòbm-hatslókhə], דרומדיק: [hùbm-(h)atslúkhə];
{נוסח אַמעריקע:} זײַן אַן אָלרײַטניק (\ל″נ: …אַן אָלרײַטניצע).
do what you say you’ll do → practice what you preach
do without
אויסקומען אָן; זיך באַגיין אָן;
{פראַזע:} זיך (ווי ני(ש)ט איז) אַן עצה געבן אָן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm].
do wonders
אויפטאָן וואונדער;
{עמפאַטיש; עמאָטיוו:} אויפטאָן (\באַווײַזן) וואונדער (\וואונדיירים).
do wrong (to someone)
(עמעצן) באַעוולען (\שלעכטס (אָפּ)טאָן) [ba-ávlən].
do your own thing
טאָן דאָס מײַניקע (\דײַנינקע \אײַערינקע \זײַניננקע \איריקע \זייעריקע);
איטלעכן (\יעדן) לויטן אייגענעם קוסט (\ווילן);
{לומדיש:} איש איש כרצונו [ìysh|ìysh|kərtsóynoy], צפונדיק: [ìysh|ìysh|kərtséyney], ל″נ: אשה אשה כרצונה [ìysho|ìysho|kərtsóyno], דרומדיק: [ì:shu:|ì:shu:|kərtsóyno], צפונדיק: [ìysho|ìysho|kərtséyno].
do: I do! (Yes!)
יאָ!; דיאַלעקטיש צפונדיק: יע!.
do: I do declare
איך וויל (בפירוש) פעסטשטעלן (\דערקלערן \באַשטעטיקן \געבן צו פאַרשטיין) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh];
{עמפאַטיש:} אויף מײַן ערן וואָרט!; זאָל איך אַזוי לעבן!.
do: have to do with
האָבן צו טאָן מיט [hòbm-tsətón-mit], דרומדיק: [ùbm-tsətí:(ə)(n)-mit]; האָבן פאַרבינדונגען (\אַ פאַרבינדונג) מיט.
do: make do with
ספּראַווען זיך מיט; באַנוגענען זיך מיט; אָפּקומען מיט;
{אויף אויסדריקן אַז מ′האָט געטאָן דעם מינימום, אויף גערעכנט ווערן לטובה, אַז מער קען מען ניט טאָן, צי מ′וויל גאָר ניט:} יוצא זײַן (מיט) [yóytsə-zayn], צפונדיק: [yéytsə-zayn].
do: No can do!
פּשוט ניט מעגלעך! [póshət], דרומדיק: [pú:shət]; מ′קען דאָס ני(ש)ט מאַכן!;
אַז מ′קען ני(ש)ט, קען מען ני(ש)ט!; דאָס קען מען ני(ש)ט!.
do: say I do (verbally consummate a wedding)
{דער עיקר וועגן אַ יידישער חתונה; קען באַנוצט ווערן אויסגעברייטערטערהייט (צומאָל מיט איראָניע) אוניווערסאַליש צי פיגוראַטיוו וועגן אַן אַנדער מין הסכם:} אײַנגיין אויפן הרי את [hàrə-át].
do: someone who does what they say (they will do)
אַ ייד (\אַ מענטש) וואָס טוט אָדאָס וואָס ער זאָגט;
אַן אומר ועושה [an-óymər|v(ə)óysə], צפונדיק: [an-éymər|v(ə)éysə]; אַ נאה דורש ונאה מקיים [anòə-dóyrəsh|v(ə)nòə-m(ə)káyəm], דרומדיק: [anù:ə-dóyrəsh|v(ə)nù:ə-m(ə)ká:(y)əm], צפונדיק: [anò(y)ə-déyrəsh|v(ə)nò(y)ə-m(ə)káyəm].
(do: That will do (suffice
ס′עט קלעקן; ס′איז גענוג; ס′עט סטײַען; מער דאַרף מען ני(ש)ט.
(!do: That will do! (Enough already
גענוג שוין!; שוין גענוג!;
{עמאָטיוו צי אינטים:} דיינו! [dayéynu], דרומדיק: [:dayáyni] (< פונעם פּסחדיקן ליד בײַם סדר מיט אָט דעם נאָמען);
{מזרחדיקער סלענג:} כוואַטיט!.
do: What can I do for you?
מיט וואָס קען מען אײַך (\דיר) קומען צו הילף (\העלפן \באַדינען)?.
do: What should I do?
וואָס זאָל איך טאָן (\טון \מאַכן)? [tón]; דרומדיק: טון [ti:(ə)n], {צומאָל „פאָרמעל“ אויך:} [tú:n].
do: What’s done is done!
וואָס איז געמאַכט איז געמאַכט!; אָפּגעטאָן איז אָפּגעטאָן; וואָס איז געווען איז געווען!; וואָס איז געמאַכט (\געווען) קען מען שוין ני(ש)ט ענדערן (\איבערמאַכן \איבערבײַטן);
{לומדיש:} מאי דהווא הווא! [mày-dəhávə|hávə], דרומדיק: [mà:(y)-dəhávə|hávə] (′וואָס איז געווען איז געווען′; < הוריות י′ (ע″ב).
doable
רעאַל; רעאַליסטיש; אויף דורכצופירן; דורכפירעוועדיק; רעאַליזירעוודיק;
{פראַזע:} וואָס לאָזט זיך אוספירן (\דורכפירן \טאַקע מאַכן).
docent
(דער) דאָצענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דאָצענטין (ל″ר: -ס).
docile
אונטערטעניק; אונטערגעוואָרפן; נאָכגעבנדיק; נאָכגיביק;
{חסידיש, אויך:} געהאָרכזאַם; פאָלגזאַם.
docile person
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אונטערטעניקע(ר); (אַן\די\דער) אונטערגעוואָרפענע(ר); (אַ\די\דער) נאָכגעבנדיקע(ר); (אַ\די\דער) נאָכגיביקע(ר); (אַ\די\דער) שוואַכינקע(ר);
{חסידיש, אויך:} (אַ\די\דער) (גע)האָרכזאַמע(ר); (אַ\די\דער) פאָלגזאַמע(ר);
{עמאָטיוו; צומאָל ביטולדיק:} אַ שטיק שעפּס; אַ שעפּס מיט צוויי אויגן; אַ מין הינטעלע.
docility
(די) אונטערטעניקײַט; (די) אונטערגעוואָרפנקײַט; (די) נאָכגעבערישקײַט; (די) נאָכגיביקײַט; (די) שוואַכינקײַט;
{חסידיש, אויך:} (די) (גע)האָרכזאַמקײַט; (די) פאָלגזאַמקײַט;
{עמאָטיוו; צומאָל ביטולדיק:} (די) שעפּסעדיקײַט.
dock (n.) (harbor)
(דער) דאָק (ל″ר: -ן; {טאָמער וועגן אַ גרופּע צוזאַמען אין אַ געוויסער שטאָט: -ס).
dock (n.) (court)
(די) שולד⸗באַנק.
dock (v.) (penalize in grade or salary)
(בײַ עמעצן) אַראָפּרעכענען.
docket (schedule, esp. in courts)
(דער) רעגיסטער (ל″ר: -ס); (די) אָפיציעלע רשימה [rəshí(y)mə] (ל″ר: רשימות);
{לומדיש:} (דער) סדר הימים [sèydər-hayóməm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)ayúməm].
dockworker
(דער) דאָק⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פּאָרט⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
(דער) דאָקטער (אויך: דאָקטאָר); (ל″ר: דאָקטוירים [doktóyrəm], צפונדיק: [doktéyrəm]) ל″נ (אויך): (די) דאָקטערשע [dóktərshə] (ל″ר: -ס);
{וועגן אַ שטעטלשן היילער צי רופא:} (דער) פעל(ד)שער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אָפטמאָל איראָניש:} (דער) רופא [róyfə], צפונדיק: [réyfə] (ל″ר: רופאים [rófəm]); ל“נ: רופאטע [róyfətə], צפונדיק: [réyfətə] (ל″ר: -ס);
{ווערטל:} פרעג ני(ש)ט דעם רופא, פרעג דעם חולה! [frègnit-dəm-róyfə|frèg-dəm-khóylə],
דרומדיק: [frèygnish(t)-dəm-róyfə|frèyg-dəm-khóylə];
צפונדיק: [frègnit-dəm-réyfə|frèg-dəm-khéylə].
doctor: Dr. …
ד″ר [dòktər] (אויך: דר.);
{הערה: אַלץ טיטל (ד.ה. האַרט פאַרן פאַמיליע⸗נאָמען) גילט „ד″ר“ סײַ אויף אַ מעדיצינישן דאָקטער, סײַ אויף אַ געלערנטן וואָס האָט זיך פאַרדינט אַן אוניווערסיטעטישן דאָקטאָראַט אויף אַוועלכן⸗ניט⸗איז געביט. גאָר זעלטן איז צום טרעפן אַ דיפערענצירונג צווישן „דר.“ (′רופא′) און „ד″ר“ (‘געענדיקטער מיט אַ דאָקטאָראַט′) צי אַפילו פאַרקערט. אָפטער איז אָבער דער גאַנג דיפערענצירן אַ מעדיצינישן „דאָקטער“ פון אַן אַקאַדעמישן „דאָקטאָר“. זעט אויס אַז ס′ווערט אָנגענומען וואָסאַמאָל מער זיך באַגיין מיט „דאָקטער“ אויף ביידע מינים (היות ווי במילא קומט אויס אַן אַקאַדעמיקער בדרך כלל נ י ט אָנרופן אַזוי: מ′גייט אַרײַן צו ד″ר דזשאָנסאָנען, דעם פּראָפעסאָר פון פיזיק, ניט צום „דאָקטער וואָס הייסט דזשאָנסאָן“, איז שוין איינמאָל אַוועק (כאָטש ס′בלײַבן רעשטלעך, למשל: „דאָקטאָר⸗דיפּלאָם“). והשנית שאַט עס ניט צום שידוך, אַז מ′באַנוצט זיך, אַלץ טיטל, מיט „ד″ר“ פאַר די צווייערלייאיקע. ואחרון אחרון, דעם רבים „דאָקטוירים“ נוצט מען געוויינטלעך נאָר וועגן מעדיצינישע (סײַדן מ′לאַכט אָפּעט פון געלערנטע מיט דאָקטאָראַנטן און מ′רופט זיי אָנעט „דאָקטוירים“ פון חוזק וועגן); טאָמער ערנסט, דאַרף מען ריידן וועגן (אַשטייגער) „געלערנטע מיט דאָקטאָראַטן“ (צי: „באַדאָקטערטע געלערנטע“?). לאָזט זיך אויסעט, סוף כל סוף, אַז — איטלעך וואָרט האָט פאָרט זײַן אָרט}.
doctor (v.)
פעלשן; פעלשעווען;
{טאָמער וועגן פאָטאָגראַפיעס:} מאַניפּולירן; איבעראַנדערשן; אַרײַנפירן שינויים [shənúyəm], דרומדיק: [shəní:(y)əm].
doctor of humanities
דאָקטאָר⸗הומאַניסטיק.
doctor of medicine
(דער) דאָקטאָר⸗מעדיצין.
doctor of theology
(דער) דאָקטאָר⸗טעאָלאָגיע.
doctor: as a doctor
אַלץ דאָקטער; ווי אַ דאָקטער.
doctor: go to doctors a lot
זיך דאָקטערן; גיין די גאַנצע צײַט צו דאָקטוירים; זיך (צופיל) אַרײַנלאָזן מיט דאָקטוירים.
doctor: play doctor
שפּילן די ראָלע פון אַ דאָקטער; זיך אויפפירן ווי אַ דאָקטער (\מעשה דאָקטער) [màysə], דרומדיק: [mà:sə].
doctor: visit to the doctor
(אַ\דער) באַזוך בײַם דאָקטער.
doctoral
דאָקטאָראַט⸗; דאָקטאָר⸗; דאָקטאָראַל.
doctoral advisor
(דער) בעל⸗יועץ צום דאָקטאָראַט [bal-yóyəts], צפונדיק: [bal-yéyəts] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə]; אויך: בעלי⸗יועצים [bàlə-yəéytsəm], דרומדיק: [bàlə-yəáytsəm]);
{אין עלטערן סטיל:} (דער) אָנפירער פונעם דאָקטאָראַט.
doctoral candidate
(דער) דאָקטאָראַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) דאָקטאָראַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) דאָקטאָראַנטקע (ל″ר: -ס);
{אַרכעאיש מכח הײַנטיקע פאַלן; ווערט ווײַטער באַנוצט וועגן אַמאָליקע אינסטיטוציעס און היסטאָרישע שילדערונגען:} (דער) אַספּיראַנט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַספּיראַנטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַספּיראַנטקע (ל″ר: -ס).
doctoral studies
(די) דאָקטאָר⸗שטודיעס (ל″ר); (די) דאָקטאָראַט⸗שטודיעס (ל″ר); (די) דאָקטאָראַלע שטודיעס (ל″ר).
doctoral thesis
(די) דאָקטאָר⸗דיסערטאַציע (ל″ר: -ס); (די) דאָקטאָר⸗טעזע (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) דאָקטאָראַט (ל″ר: -ן); (די) דיסערטאַציע (ל″ר: -ס).
doctorate
(דער) דאָקטאָראַט; (די) דאָקטאָר דיסערטאַציע; (דער) דאַקטאָר טיטל;
(אָפּלאַכעריש:} (דער) דאָקטאָרײַט;
{אָפּלאַכעריש; בײַ טייל וואולגאַריש:} דאָקטאָראַט⸗שמאָקטאָראַט;
{הערה: די אָפּלאַכערישע פאָרמע „דאָקטאָרײַט“ בויט זיך אויף (בכיוונדיקער) דיאַלעקטישער היפּערקאָרעקציע. אין דרומדיקע דיאַלעקטן איז די רעאַליזירונג פון „ײַ“ (סטאַנדאַרדער און ליטווישער: [אַי] \ [ay]) ניט אַנדערש נאָר: [:a] צי [a], אַזויאַרומעט אַז „דאגה“ און „ווײַן“ קלינגען: [dá:gə] און [va:n] (דרום⸗מזרחדיק אויך [dágə] און [van]). קען דאָך טרעפן, אַז ווען אַ דרומדיקער וואָס סטאַרעט זיך נוצן די סטאַנדאַרדע הברה (אַנדערש געזאָגט געוואָרן, אַזאַ⸗אָ וואָס גייט זיך שמדן אויף אַ ליטוואַק) קען ווען⸗ניט⸗ווען „אַרײַנהאַקן“ אַן [ay] אויך דאָרטן, אַוואו פאַקטיש איז עס אומעטום דווקא [a] (פּונקט ווי אַ ליטוואַק קען אַרײַנהאַקן אַן [oy] דאָרטן וואו סאיז גראַדע [ey] אין סטאַנדאַרדן אַרויסרייד). אַזאַ היפּערקאָרעקציע איז אַמערסטנס עלול זיך טרעפן אַשטייגער בײַ אַ נײַעם טערמין („נײַ“ פון שטאַנדפּונקט פון דער געשיכטע און טראַדיציאָנעלער קולטור פון יידיש). נאָכמער, אַז ס′גייט אין אַוואָס⸗ניט⸗איז פאַרבונדן מיט מאָדערניזם, השכלה, סעקולאַריזם און צומאָל אויך מיטן פּאָטענציאַל אַפילו אויף אַ מאָס אפּיקורסות. איז אַ בחור מיט אַן אײַזערנעם קאָפּ אַוועק, ניט אין ישיבה אויף יורה יורה אלא וואָדען אין אוניווערסיטעט (אָפּלאַכעריש: אוניווערסיטאַט) אויף אַ — דאָקטאָראַט [dòktoráyt]. בײַ הײַנטיקן טאָג קען דער אַרויסרייד [dòktoráyt] באַנוצט ווערן גלאַט מיטן חברישן הומאָר אָן קיין שום לינגוויסטישע צי אידעאָלאָגישע פּניות (אָדאָרטן וואו ס′איז פאַרבליבן אַ רעפלעקסיווער קאָלעקטיווער זכרון): „העי, ס′קומט דיר אַ מזל⸗טוב! האָסט געענדיקט דעם דאָקטאָרײַט“}.
doctrinaire (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) דאָקטרינאַרישע(ר); (די\דער) דאָגמאַטישע(ר);
(דער) דאָקטרינער (ל″ר: -ן);
{קריטיקירנדיק די אומבייגעוודיקײַט:} (דער) דאָגמאַטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
doctrinaire (adj.)
דאָקטרינאַריש; דאָגמאַטיש;
דאָקטרין⸗מאָטיווירט; דאָגמע⸗צענטריש.
doctrine
(דער) דאָקטרין (ל″ר: -ען); (די) לערע (ל″ר: -ס); (די) קאַנאָניזירטע ליניע (ל″ר: -ס); (דער) קאַנאָנישער צוגאַנג; די סיסטעם אָנגענומענע הנחות [hanókhəs], דרומדיק: [hanúkhəs].
{עמאָטיוו; אַוואו די שיטה שטעלט מיט זיך פאָר אַ פעסטע סיסטעם, וואָס אַ סך האַלטן מיט איר שטאָל און אײַזן:}
די תורה [tóyrə], דרומדיק: [téyrə] (ל″ר: -ס); („די קאַלוויניסטישע תורה האָט זיך טאַקע דאָרטן אָנגענומען, פונדעסטוועגן זײַנען טייל טעאָלאָגיקער געבליבן בײַם קאַטוילישן גלויבן“).
docudrama
(די) דאָקו⸗דראַמע (ל″ר: -ס); (דער) דראַמאַטיזירטער דאָקומענטאַל⸗פילם (ל″ר: -ען).
document (n.)
(דער) דאָקומענט [dòku-mént] (ל″ר: -ן);
{מער פאָרמעל, אויך אָפטער וועגן אַ רבנישן דאָקומענט אָדער באַשטעטיקונג פון אַ יידישער קהילה אָדער אינסטאַנץ:}
דער) כתב [ksáv] (ל″ר: -ן) {אַנדערש איידער דער ל″ר „כתבים“ וואָס באַציט זי אויף אַ מחברס שריפטן}.
document (v.)
דאָקומענטירן;
{מער אַלגעמיין:} באַשטעטיקן; באַקרעפטיקן; אויפווײַזן; דערווײַזן;
{מער ספּעציפיש:} ברענגען די דאָקומענטן; ברענגען די אסמכתאות [asmàkh-tó(y)əs] דרומדיק: [asmàkh-tú:əs].
document: fake (/morally invalid) document
אַ פאַלשער דאָקומענט (ל″ר: -ן); אַ פאַלשער כתב [ksáv] (ל″ר: …כתבים [ksóvəm], דרומדיק: [ksúvəm]);
{לומדיש:} אַ שטר שקר [ashtàr-shékər], דרומדיק: [(ashtàr-shéykə(r];
{פראַזע:} ס′איז אַ בתולה מיט אַ כתב [apsúlə|mìtaksáv], דרומדיק: [apsí:lə|mìtaksáf].
(documentary (film
(דער) דאָקומענטאַל⸗פילם (ל″ר: -ען).
documentary evidence
(די) שריפטלעכע עווידענץ; (די) שריפטלעכע ראיות [ráyəs] (ל″ר);
{לומדיש:} אַ ראיה שבכתב [aráyə|shebəksáv] (ל″ר: ראוית שבכתב [ráyəs|shebəksáv]).
dodge (n.)
(דער) אַרויסדריי (ל″ר: -ען); (די) אויסמײַדונג;
{טאָמער דווקא אין זין פון אַ פיזישן אַוועקרוקן זיך פון אַ קויל אָדער אַנדער וואַרפעכץ:}
אַן אָפּדריי (ל″ר: -ען); אַ זײַטנשפּרונג (ל″ר: -ען).
dodge (v.)
זיך אַרויסדרייען; זיך אַרויסשכלען [aróys-sèykhlən], דרומדיק: [aró:(u)(ə)s-sàykhlən];
{טאָמער דווקא אין זין פון אַ פיזישן אַוועקרוקן זיך פון אַ קויל אָדער אַנדער וואַרפעכץ:}
אַן אָפּדריי טאָן; מאַכן אַ זײַטנשפּרונג.
dodgeball
(דער) דאָדזשבאָל.
dodgy
{אין עטישן צי אין לעגאַלן זין:}
ני(ש)ט אינגאַנצן כשר [], דרומדיק: []; (מער ווי) אַ קאַפּ אומכשר; אַ קאַפּ (\אַ ביסל) לינק; מיט שטיקלעך; מיט קונצן; כיטרעדיק; כיטריש; כיטראַקיש;
{אין זין פון ניט פונקציאָנירן ווי ס′באַדאַרף צו זײַן:}
ני(ש)ט⸗אינגאַנצעדיק; ני(ש)ט אינגאַנצן ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; אַ קאַפּ (\אַ ביסל) קאַליעדיק.
(dodo (fool
(דער) יאָלד (ל″ר: -ן); (דער) שמענדריק (ל″ר: -עס); {בייגעוודיק:} (דער) נאַרעוואַטער (ל″ר: נאַרעוואַטע);
{סלענגיש, ווי בײַ וועמען וואולגאַריש:} (דער) שמאָק (ל″ר: שמעק); (דער) פּאָץ (ל″ר פּעץ).
doe
(די) הינד (ל″ר: -ן);
{מיט צאַרטלעכקײַט:} (די) הירשיכע (ל″ר: -ס); (די) הינדיכע (ל″ר: -ס);
{ליטעראַריש; בײַם רוב אַרכעאיש:} (די) סאַרנע (ל″ר: -ס).
doer (someone who gets things done)
{בייגעוודיק:} (די\דער) טועדיקע(ר); (די\דער) אַקטיוו⸗אויפטוערישע(ר); (די\דער) אַקטיוו⸗אויספירנדיקע(ר);
אַן אויפטוער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אויפטוערין (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} אַ מדבר ומקיים [am(ə)dàbər-um(ə)káyəm] (ניטאָ קיין ל″ר); (′א מענטש וואָס רעדט און וואָס פירט אויך אויס דאָס צוגעזאָגטע′);
{הערה: דאָ פּאַסן זיך ניט אַרײַן גענוי, ניט „טוער“ (′אַן אַקטיוויסט′, למשל אין אַ פּאָליטישער צי אַ קולטורעלער אָרגאַניזאַציע), ניט „אויפטוער“ (′בכלל אַ געלונגענע(ר), וואָס אין משך פון די יאָרן באַווײַזט ער אמתע דערגרייכונגען′)}.
does → do
does: Easy does it!
מיט אַ לײַכטער (\גרינגער) האַנט!; פּאַוואָלינקע, פּאַוואָלינקע!; פּאַמעלינקערהייט!; רואיקער, רואיקער!;
{לומדיש:} ביד דממה דקה [b(ə)yád|d(ə)màmə-dákə] {אַנאַלאָגיש לגבי „קול דממה דקה“ (< מלכים א′, י″ט: י″ב)}.
does: That does it!
שוין!; גענוג!; ס′עט קלעקן!; וויפל קען מען?; מער אויסהאַלטן קען מען ני(ש)ט!; עד כאן! [át|kán];
{לומדיש:} כלו כל הקיצין! [kólu|kòl-(h)akíts(i)n], דרומדיק: [kúli:|kòl-(h)akíts(i)n].
dog
(דאָס\דער) הינטל (ל″ר: -עך);
{טאָמער אַ גרעסערער אָדער גרויסער:} (דער) הונט;
{טאָמער אַ קליינטשיקער:} (דאָס\דער) הינטעלע;
{ספּעציפיצירנדיק דעם פעמינין פונעם מין:} (די) צויג;
{טאָמער אַזאַ וואָס שטעלט מיט זיך פאָר געפאַר, אָנשרעקעניש, בייזקײַט:} (דער) כלב [kéləv], דרומדיק: [kéyləf]; (ל″ר: כלבים [klóvəm], דרומדיק: [klúvəm];
{פיגוראַטיוו ווי זידל⸗ווערטער אויף מענטשן ווענדט מען אָן „הונט“ און „כלב“ צו וועלכע מ′קען צוטשעפּענען אַדיעקטיוון אַבי נאָר ווי ס′גלוסט זיך: „דער מיאוסער הונט איז דאָ נעכטן געווען“; „היט זיך פאַרן פּאַסקודנעם כלב“. אַחוץ דעם זײַנען פאַראַן ווערטער וואָס מ′באַנוצט זיך מיט זיי נאָר און בלויז אויף אַ מענטשן’ לגנאי:}
{אויף אַ מאַנסביל:} (אַ\דער) כלב שבכלבים [kèləv-shepklóvəm], דרומדיק: [kèylif-shepklúvəm] (′אַ הונט פון די הינט′)
{אויף אַ פרוי:} (אַ\די) כלבתא \ קלאַפטע [kláftə] (ל″ר: קלאַפטעס; אויך (זעלטענער): כלבתאות [klaftóəs], דרומדיק: [klaftú:əs], צפונדיק: [klaftó(y)əs]);
{ווערטלעך:} דאָ ליגט דער הונט באַגראָבן (‘אָט דאָס איז דער הויפּט⸗פּונקט′); פּאַסן ווי דעם הונט אַן ארבע⸗כנפות [anàrbə-kámfəs] (′זײַן אינגאַנצן ניט⸗צוגעפּאַסט′); ווי אַ טשערעדע אָן אַ הונט (′ווי אַ פאַרבלאָנדזשעטע גרופּע אָנעם וועגווײַזער′);
יעדער (\איטלעכער) הונט אויף זײַן גרונט; וואַלגערן זיך ווי אַ הונט; פּגרן ווי אַ הונט [péygərn], דרומדיק: [páygərn]; אַ הונט בלײַבט אַ הונט (′דער כאַראַקטער בײַט זיך ניט′); אַז אַ ייד האָט אַ הונט איז אָדער דער הונט קיין הונט ניט, אָדער דער ייד איז קיין ייד ניט;
{הערה: אינעם טראַדיציאָנעלן יידישן באַוואוסטזײַן, און אינעם יידישן פאָלקלאָר, איז דער הונט אַ סימבאָל ניט פון אַ פרייד⸗ברענגענדיקער שטוביקער חיה, נאָר וואָדען פון אַן אַגרעסיווער, בילנדיקער חיה וואָס איז געוויינטלעך באַליבט בײַ פּראָסטאַקישע יידנפײַנט וואָס האָבן הנאה פון אָנרייצן אָטאָ דעם בעל⸗חי קעגן דעם יידן. פונדערפון קען קלאָר ווערן דער קאָלעקטיווער (ניט⸗תמיד דערזאָגטער) סענטימענט אַוואָס אינעם לעצטגעבראכטן ווערטל.
וואו⸗ניט⸗וואו טרעפט מען דעם לעבעדיקן המשך פון געירשנטן ווידערווילן לגבי הינט, אַפילו פונעם עצם פּחד פאַר (גרעסערע) הינט. פאַרקערט בײַ קולטוריש⸗גערעדט דורכאויס אַסימילירטע יידן טרעפט מען אַזעלכע בײַ וועמען ס′זעט זיך ניט אָן קיין שפּור פונדערפון. געבליבן אין יעדן פאַל איז אַ בולטער חילוק צווישן אַ קליינינקן, פרײַנטלעכן, פרייד⸗ברענגענדיק „הינטל“ (צי: אַ „הינטעלע“) קעגנאיבער אַ גרויסן, אַגרעסיוון, הויך⸗בילנדיקן — „הונט“. דאָס איז בהסכם מיט עלטערע השגות און באַנוצונגען, והא ראיה, אַז אין שיער ניט אַלע ווערטלעך וואָס ברענגען אַראָפּ אַ משל פון הינט, גייט די רייד ניט וועגן אַ הינטל, נײַערט וועגן אַ הונט ממש}.
dog breeder
(דער) הונט⸗האָדעווער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש; הומאָריסטיש:} (דער) מגדל כלבים [məgàdl-klóvəm], דרומדיק: [məgàdl-klúvəm] (ל″ר: מגדלי כלבים [məgàdley-klóvəm], דרומדיק: [məgàdlay-klúvəm]).
dog breeding
(די) הינט⸗האָדעוואַניע; (דאָס\די) האָדעווען הינט;
{לומדיש; הומאָריסטיש:} (דאָס\דער) מגדל כלבים זײַן [məgàdl-klóvəm-zayn], דרומדיק: [məgàdl-klúvəm-za:n].
dog catcher
(דער) היצל (ל″ר: -עס); (דער) הונט⸗יעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dog ear a page (v.)
פאַרקנייטשן דעם דף [dáf];
{פראַזע:} אַ פאַרקנייטש טאָן אין ווינקעלע פון זײַטל.
dog eat dog
אַן אָרט (\וועלט \אָרגאַניזאַציע \סיטואַציע) וואו יעדער פרעסט אויפ(עט) דעם אַנדערן (\דעם צוייטן).
dog food
(די) הינטישע עסנס (ל″ר); (דער\דאָס) עסנוואַרג פאַר הינט;
{פּאָזיטיוו געשטימט לגבי דעם הינטל:} (די) הינטישע מאכלים [ma(y)khóləm], דרומדיק: [ma:khú:ləm];
{הערה: אין טראַדיציאָנעלן יידישן באַוואוסטזײַן, אַז ס′גייט די רייד וועגן הינט און וועגן עסנס, קען אַרויף אויפן זינען דער הלכהשער זאָג, אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז (אַשטייגער: ציין⸗פּאַסטע), וואָס איז „נפסל מאכילת כלב“ (אַפילו אַ הונט וועט דאָס אין מויל אַרײַן ניט נעמען) איז לאו דווקא אונטער די געוויינטלעכע דינים פון כשרות. אַריבערגייענדיק פונדערפון אויף אַ היימיש הינטל, אַז מ′רעדט וועגן דעם, צו דעם הינטל געפעלט אָט דאָס וואָס מ′האָט אים דערלאַנגט, קען מען זיך גרײַלעך שפּאַסן: „ס′איז אים ניט נפסל מאכילת כלב?“}.
dog kennel
(די) הינטאַרניע (ל″ר: -ס).
dogwalker
(דער) הונט⸗באַגלייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) הונט⸗באַגלייטערין (ל″ר: -ס).
dog whistle (n.)
(דער) הינטל⸗פײַף (ל″ר: -ן); אַ פײַף פאַרן הינטל;
{הערה: אייגנטלעך גייט עס אין אַ רוף טאָן אַ הינטל מיט אַזאַ פײַפל וואָס ס′קען נאָר דערהערן אַ הונט; פיגוראַטיוו הייסט דאָס אַזעלכע רייד וואָס טראָגן מיט זיך כוונות געצילט בלויז אויף געוויסע גרופּעס און מענטשן; („דער פּאָליטיקער רעדט די גאַנצע צײַט וועגן אַ קריזיס פון דער אימיגראַציע; אויף אַן אמת טוט ער אַ פײַף דעם הונט, די כוונה איז אַ ראַסיסטישע און זײַנע אָנהענגער פאַרשטייען דאָס גלײַך“)}.
(.dog whistle (v
אַ פײַף טאָן דעם הונט; (אַז) דעם הונט טוט מען אַ פײַף;
{זע די הערה בײַם פריערדיקן סימן}.
dog: attack dog
{טאָמער אָנגערייצט דורכן באַלעבאָס:} (דער) אָנפאַל⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט); (דער) אָנגריף⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט);
{טאָמער אויף אייגענער אחריות:} (דער) ווילדער הונט (ל″ר: …הינט).
dog: guard dog
(דער) אָפּהיט⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט); (דער) וואַך⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט);
{כלומרשט לומדיש; גיכער הומאָריסטיש:} אַ כלב שמירה [akèləf-shmíyrə], דרומדיק: [akèyləf-shmí:rə].
dog: seeing-eye dog
(דער) בלינדן⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט); (דער) זעער⸗הונט (ל″ר: ⸗הינט).
dog: wild dog
(דער) ווילדער הונט (ל″ר: …הינט); (דער) משוגענער הונט [məshúgənər], דרומדיק: [(məshí(:)gənə(r] (ל″ר: …הינט).
dog: work like a dog
האָרעווען (\פּראַצעווען) ווי אַ הונט.
dogged
אײַנגעעקשנט [áyn-gəaàkshnt], דרומדיק: [á:n-gəaàkshnt]; שטאַנדהאַפטיק; אומקאָמפּראָמיסלעך; אַנטשלאָסן; רעזאָלוטיש.
doggedly
מיט אײַנגעעקשנטקײַט [áyn-gəàkshnt-kayt], דרומדיק: [á:n-gəàkshnt-kayt]; מיט שטאַנדהאַפטיקײַט; מיט אַנטשלאָסנקײַט; מיט רעזאָלוטישקײַט.
doggy bag
אַ זעקעלע אויף אַהיימפירן (\אַהיימנעמען \אויף אינדערהיים \אויף שפּעטער⸗צו).
doghouse: be in the doghouse with
זײַן אומגערנדיק בײַ; האַלטן ני(ש)ט אַזוי אײַ⸗אײַ⸗אײַ בײַ (\אין די אויגן פון);
זײַן אין גלות בײַ [góləs], דרומדיק: [gú:ləs].
ז
dogma
(די) דאָגמע (ל″ר: -ס).
dogmatic
דאָגמאַטיש.
dognapping
(די) הונט⸗גניבה [húnt-g(ə)nèyvə], דרומדיק: [hínt-g(ə)nàyvə]; אַ הונט אויף אַ משכון גנבענען [àfamáshkən|gánvənən].
do-gooder
אַ בעל⸗טובות [abàl-tóyvəs], צפונדיק: [abàl-téyvəs];
{מיט איראָניע צי ביטול וועגן אַ כלומרשדיקן בעל⸗טובות:} אַ גאַנצער צדיק [tsádik] (ל″ר: -ים [tsadíkəm]), ל″נ: אַ גאַנצע צדיקתטע [tsadéykəs-tə], דרומדיק: [tsadáykəs-tə] (ל″ר: -ס).
doing: not my doing
ני(ש)ט דורך מײַנע הענט; ני(ש)ט איך בין דאָס וואָס…; ני(ש)ט איך בין דאָ דער שולדיקער (\די שולדיקע);
דאָס איז ני(ש)ט מײַנע אַ זאַך; (ס′איז) ני(ש)ט מײַן אַרבעט.
?doing: How are you doing
ווי גייט דאָס?; וואָס איז נײַעס?; וואָס מאַכט איר? (\מאַכסטו)?;
{פראַזע:} וואָס הערט זיך עפּעס גוטס?.
doings
{אין פּאַסיוון זין:} (די) פאָרקומענישן (ל″ר); (די) פאַרלויפענישן (ל″ר); (די) פּאַסירונגען (ל″ר);
{אין אַקטיוון זין:} (די) מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm] (ל″ר); (די) טואונגען (ל″ר); (די) טוענישן (ל″ר).
dole: on the dole (/welfare)
אויף מלוכהשער אָרעם⸗צאָלונג [m(ə)lúkhishər], דרומדיק: [(m(ə)lí:khishə(r];
אויף סאָציאַלער אויסהאַלטונג; אויף רעליף.
doleful
אומעטיק; טרויעריק; טרויערפול;
{יידישלעך:} תשעה⸗באבדיק [tíshə-bòv-dik];
{לומדיש:} עצבותדיק [átsfəz-dik]; יגון⸗ואנחהדיק [yògn-v(ə)anókhə-dik], דרומדיק: [yùgn-v(ə)anúkhə-dik].
(.doll (n
(די) ליאַלקע (ל″ר: -ס); {בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) פּופּע (ל″ר: -ס).
(.doll up (v. trans
אויספּוצן; אויסצאַצקען; צוזאַמענשטעלן; פאַרשענערן.
dollar
(דער) דאָלער; {אויך:} דאָלאַר;
{אַרכעאיש און פאָלקסטימעך, בײַ הײַנטיקן טאָג אָפטמאָל איראָניש:} טאָלער;
{ל″ר מיט אַ ציפער}: „צוואַנציק דאָלער“;
{ל″ר אָן אַ ציפער}: דאָלאַרן: „מיט אײַערע דאָלאַרן וועלן זיי זיך מיט אײַך אַלעמאָל פרייען“;
{היימיש, אׁדאָרטן וואו ס′איז ניטאָ קיין ספק וועגן דעם, אַוואָס ס′גייט די רייד:} (אַ\דער) רובל (ל″ר: ø);
{סלענגיש:} גרינע; גרינינקע ביימעלעך; אַמעריקאַנער לאָקשן;
{סלענגיש אין אייראָפּע בײַם ריידן מיט אַן אַמעריקאַנער: א ײַ ע ר ע („פאַר פופציק א ײַ ע ר ע קען מען דאָס מאַכן“).
dollar: a couple of dollars
אַ פּאָר דאָלער (אויך געשריבן: דאָלאַר);
{אויסער אַמעריקע אויך:} עטלעכע דאָלאַרן;
{אינטים, היימיש, נאָסטאַלגיש:} אַ פּאָר טאָלער.
dolphin
(דער) דעלפין (ל″ר: -ען).
domain
(דער) תחום [tkhúm], דרומדיק: [tkhím] (ל″ר: -ען; {לומדיש:} -ים); (דער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh] (ל″ר: שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm]); (דער\דאָס) געביט (ל″ר: -ן); (דער) רשות [rəshús], דרומדיק: [rəshís] (ל″ר: -ן; {לומדיש:} -ים};
{גוזמאדיק, פיגוראַטיוו, אָפטמאָל מיט גוטמוטיקער (צומאָל ניט אַזאַ גוטמוטיקער) איראָניע; אָבער אויך אין נייטראַלן עלטערן זין פון אַ מלוכה ממש}:
(דער) פירשטנטום; (דער) קעניגרײַך [kéynəg-raykh]; {מער קלאַסיש ליטעראַריש:} קיניגרײַך; (די) מלוכה [m(ə)lúkhə], דרומדיק: [m(ə)lí:khə].
(domain (registered name for website
(דער) דאָמיין (אויך: דאָמעין) [doméyn] (ל″ר: -ען);
{היימיש און גוטמוטיק שפּאַסיק:} (אַן\דער) אינטערנעט⸗נחלה [nàkhlə] (ל″ר: נחלות [nàkhləs]);
{אַוואו מ′וויל באַטאָנען דעם נאָמען פונדערפון:}
(דער) דאָמיין⸗נאָמען (ל″ר: ⸗נעמען);
{היימיש און גוטמוטיק שפּאַסיק:} (דער) שם הנחלה [shèm-(h)anákhlə] (ל″ר {מער גוטמוטיק שפּאַסיק:} שמות הנחלאות [shmòys-(h)anakhlóəs], דרומדיק: [shmòys-(h)anakhlú:əs], צפונדיק: [shmèys-(h)anakhló(y)əs].
domain: in the public domain
אינעם רשות הרבים [rəshùs-horábm], דרומדיק: [rəshìs-(h)u:rábm];
אין (\פאַר) דער עפנטלעכקײַט; אין רשות פונעם פּובליקום (\פונעם ברייטערן עולם) [óyləm], צפונדיק: [éylom].
dome
(דער) קופּאָל (ל″ר: -ן).
Dome of the Rock
כיפּת הזהב [kìpəs-(h)azóhəv], דרומדיק: [kìpəs-(h)azú(h)əf]; מער פאָרמעל: [kìpas-(h)azóhov], דרומדיק: [kìpas-(h)azú:(h)of];
כיפּת הסלע [kìpəs-(h)asélə], דרומדיק: [kìpəs-(h)aséylə].
domestic (n.) → domestic servant
(.domestic (adj
{וואָס אין דער אייגענער שטוב:} שטוביק; שטוב⸗; היימיש; היים⸗; הויז⸗; וואָס אין הויז; וואָס בײַ זיך אין דער היים.
domestic (adj.) (not international)
אינלענדיש; לאַנדיש; מדינהש [mədí(y)nish]; אינעווייניקסטע(ר); אינערלעך.
domestic abuse
(די) משפּחהדיקע אומהאַנדלונג (\אומבאַגייאונג \{עמאָטיוו:} אוממענטשלעכקײַט).
domestic animal (cf. domesticated animal)
(די) שטוביקע חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]); (די) שטוב⸗חיה (ל″ר: ⸗חיות).
domestic appliance
(דער) שטוב⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{גוטמוטיק היימיש:} (די) שטוביקע מאַכאַרײַקע (ל″ר: -ס).
domestic bliss (/harmony)
(דער) שלום בית [shòləm-báyəs], דרומדיק: [shù:ləm-bá:(y)əs].
domestic espionage
(דער) אינלענדישער שפּיאָנאַזש.
domestic flight
(דער) אינלענדישער אָפּפלי (ל″ר: -ען); {חסידיש:} …פליג.
domestic help
(די) שטוביקע הילף (\צוהעלפונג \באַהעלפונג).
domestic partner
דער שטוביקער שותף [shutəf], דרומדיק: [shítəf] (ל″ר: …שותפים [shútfəm], דרומדיק: [shítfəm]), ל″נ: …שותפטע [shútəf-tə], דרומדיק: [shítəf-tə] (ל″ר: -ס).
domestic partnership
(די) שטוביקע שותפות [shútfəs], דרומדיק: [shítfəs] (ל″ר: -ן).
domestic relations
(די) משפּחה⸗ענינים [məshpókhə-inyònəm], דרומדיק: [məshpúkhə-inyù:nəm] (ל″ר);
(דער לעגאַלער תחום פון) פאַמיליע⸗באַציאונגען [tkhúm], דרומדיק: [tkhím] (ל″ר).
domestic servant
(דער) (שטוב⸗ \שטוביקער) משרת [məshórəs], דרומדיק: [məshú:rəs] (ל″ר: משרתים [məshórsəm]);
ל″נ: (די) שטוב⸗ (\שטוביקע) באַדינערין (ל″ר -ס); {פאַראיידלט און מאָדערניזירט:} (די) שטוב⸗ (\שטוביקע) באַהעלפערין (ל″ר -ס), אויך: …באַהעלפערקע (ל″ר: -ס).
domestic tranquility
(דער) שלום בית [shòləm-báyəs], דרומדיק: [shùləm-bá(:)(y)əs]; (די) שטוביקע רואיקײַט; (דער) שטוביקער שלום [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm].
domestic violence
(די) משפּחהדיקע שלאָגערײַ [məshpókhədike|shlogəráy], דרומדיק: [:məshpúkhədike|shlúgərá]; (די) שטוביקע צעשלאָגונג; (די) געזינד⸗רציחה [g(ə)zínd-r(ə)tsì(y)khə].
domesticated animal
(די) פאַרשטוביקטע (\אײַנגעשטוביקטע) חיה [kháyə] (ל″ר: חיות [kháyəs]);
{איראָניש וועגן אַ שטוביקער חיה וואָס מ′האָט באַוויזן צופּאַסן; איראָניש וועגן אַ מענטשן:} (די) פאַרהיימישטע חיה (ל″ר: ⸗חיות).
domicile
(דאָס\דער) וואוין⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).
dominant
דאָמינירנדיק; דאָמינאַנט(יש); הערשנדיק;
{ליטעראַריש, עסייאיסטיש:} געוועלטיקנדיק;
{פראַזעס:} (די וואָס זײַנען) בײַ דער מאַכט;
{טאָמער וועגן כמות:}
איבערוועגנדיק; גרויס⸗מערהײַטעדיק.
dominate
הערשן; געוועלטיקן; דאָמינירן;
{עמאָטיוו:} באַלעבאַטעווען (איבער);
{לומדיש:} מושל זײַן [móyshl-zâyn], צפונדיק: [méyshl-zayn];
{נאָכמער לומדיש:} שולט זײַן [shóylət-zayn], צפונדיק: [shéylət-zayn].
domination
(די) דאָמינירונג; (די) דאָמינירנדיקײַט; (די) דאָמינאַנטשאַפט;
{טאָמער אין פּאָליטישע און מלוכהשע ענינים, גיכער:}
(די) הערשונג; (די) הערשאַפט;
{לומדיש:} (די) שליטה [shlí(y)tə]; {נאָכמער לומדיש:} (די) ממשלה [memshólə], דרומדיק: [memshú:lə];
{ליטעראַריש:} (די) געוועלטיקונג.
dominatrix
(די) דאָמינירקע [dòminíyrkə] (ל″ר: -ס); (די) סעקס⸗דאָמינירקע (ל″ר: -ס).
domineering
באַלעבאַטעווענדיק [bàləbát(ə)vn-dik]; דאָמינירנדיק; איבערהערשעריש;
{ליטעראַריש:} געוועלטיקנדיק.
Dominican (persion from the Dominican Republic)
(דער) דאָמיניקאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) דאָמיניקאַנערין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) דאָמיניקאַנישע(ר).
Dominican (adj.)
דאָמיניקאַניש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן מענטשן, פאָלק, קולטור:} דאָמיניקאַנער.
Dominican Republic
(די) דאָמיניקאַנער רעפּובליק.
Dominion theology (dominionism)
(די) (קריסטלעכע) דאָמינירונג⸗טעאָלאָגיע; (דער) דאָמיניאָניזם;
{לומדיש:} (די) (קריסטלעכע) „וכבשוה“⸗טעאָלאָגיע [vəkivshúho], דרומדיק: [:vəkivshí:hu] {ע″פּ בראשית א′: כ″ח — „פְּרוּ וּרְבוּ וּמִלְאוּ אֶת־הָאָרֶץ וְכִבְשֻׁהָ“}.
dominion (power, control)
(די) אייבערהערשאַפט; (די) געוועלטיקונג; (די) אייבערמאַכט; (די) דאָמינירונג;
{לומדיש:} (די) אייבער⸗שליטה [shlì(y)tə].
dominion (realm)
(די) דאָמיניע (ל″ר: -ס); (דאָס\די) צוגעהעריקע לאַנד (ל″ר: …לענדער); (דער) טייל פון דער אימפּעריע;
{אין זין פון דער געהעריקײַט גופא:} (די) הערשאַפט; (די) הערשונג; {ליטעראַריש:} (די) געוועלטיקונג.
dominions (territorial possessions)
(די) דאָמיניעס (ל″ר); (די) באַהערשטע (\צוגעאייגנטע \אַרײַנגענומענע \איבערגענומענע \אָנטיילנעמענדיקע \אײַנגעשלאָסענע) געביטן (\לענדער \שטחים \מדינות) [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm]; [mədí(y)nəs].
dominions: all the (many) dominions (of king, ruler, empire, etc)
דעם מלכס (\הערשערס \דער אימפּעריעס וכו′) אלע געביטן (\לענדער \שטחים \מדינות) [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm]; [mədí(y)nəs];
{פראַזע:} די גאַנצע שבע ועשרים ומאה מדינה [shèvə-v(ə)ésrəm|uméyo-m(ə)dì:no], דרומדיק: [:shèyvə-v(ə)ésrəm|imáyu:-m(ə)dì:nu] (′הונדערט זיבן⸗און⸗צוואַנציק מדינות′ < מגילת אסתר א′: א′).
domino
(דער) דאָמינאָ (ל″ר: -ס).
domino effect
(דער) דאָמינאָ⸗עפעקט; (די) קייט מיט רעאַקציעס;
{פראַזע:} אַז איינער טוט אַ שטויס דעם צווייטן, יענער דעם דריטן און אַזוי ווײַטער.
domino theory
(די) דאָמינאָ⸗טעאָריע.
don (n.) academic
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַקאַדעמיש אָנגעשטעלטע(ר); (די\דער) (אוניווערסיטעטס⸗) לערנדיקע(ר);
{בײַ די אוניווערסיטעטן אין ענגלאַנד, אירלאַנד, קאַנאַדע וכו′, אַוואו ס′איז פאַראַן אַלץ פּראָפעסיאָנעלע קאַטעגאָריע וואָס נעמט אַרײַן פאָרשונג, לערערײַ און אָנגעהעריקײַט:} (דער) דאָן (ל″ר: -ען).
don (n.) (mafia)
(דער) מאַפיע⸗דאָן (ל″ר: -ען).
don juan
(דער) דאָן⸗זשואַן [dòn-zhuán] (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (דער) ראָמעאָ [róm(ə)yo] (ל″ר: -ס); (דער) גרויסער ליובאָווניק (ל″ר: -עס);
(דער) מיידל⸗געפעלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); דער דאַמסקער חסיד [khósəd], דרומדיק: [khú:səd] (ל″ר: חסידים [kh(a)sídəm]); (דער) דאַמענפרײַנד (אויך: דאַמענפרײַנט) (ל″ר: ø); (דער) ווײַבערניק (ל″ר: -עס); (דער) הולטײַ (ל″ר: -עס; אויך: -ען);
{מיט ביטול:}
(דער) מופקר [múfkər], דרומדיק: [mífkər] (ל″ר: מופקרים [mufkórəm], דרומדיק: [mifkú:rəm]); (דער) פרויעניעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קליידיעדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{בייגעוודיק:} (דער) אויסגעלאַסענער; (דער) פאַרדאָרבענער.
Don Quixote
דאָן קיכאָט [dón|kəkhót].
(donate (money
בײַשטײַערן; געבן צו שטײַער; אונטערשטיצן; געבן שטיצע;
{ווייניקער פאָרמעל:} שענקען אַ (שיינע) פּאָר רובל;
{דער עיקר צו אַ טראַדיציאָנעלן יידישן מוסד:} נדבענען [nádvənən]; מנדב זײַן [mənádəv-zayn]; {מער אין זין פון זיך מתחייב זײַן אויף אַ געלט⸗מתנה:} שנדרן [shnódərn], דרומדיק: [shnú:dərn];
{צו אַ אָרעמאַן:} שענקען אַ נדבה [shéynk(ə)n-an(ə)dóvə], דרומדיק: [shéynk(ə)n-an(ə)dúvə];
{ניט אינגאַנצן איידל:} דערלאַנגען (אין קעשענע אַרײַן).
Donate! (screen button)
העלפט!; שענקט! [sheynkt]; גיט אַ מתנה [amatónə], דרמודיק: [amatú:nə];
{הערה: אין חרדישע קרײַזן איז אויך פּאָפּולער נוצן קאָנסטרוקציעס מיט „נדבה“ [nədóvə], דרומדיק: [nədúvə] (למשל: גיט אַ נדבה!) צי „מנדב זײַן“ [mənádev-zayn] (למשל: זײַט „מנדב!“); אין אַנדערע קרײַזן איז אַמאַָPטסטן פאַרבליבן אַרום אָטאָ די ווערטער אַן אַטמאָספער פון צדקה אַן אָרעמאַן געבן מער איידער מאָדערנע נאָרמאַלע פינאַנציעלע אונטערשטיצונג פאַר דער אַרבעט פון אַ וואוילטעטיקער אָרגאַניזאַציע).
(donate (often other than money
שענקען; אַוועקגעבן אַ מתנה; געבן אַ מתנה;
Donated (by others) (screen advisory)
(שוין) געגעבן דורך אַנדערע; מ′האָט שוין געגעבן;
{פראַזע, אָדאָרטן וואו מ′וייל גוטמוטיק דערמוטיקן ברייטהאַרציקײַט בײַם אָנווענדן דעם קלאַסישן זאָג אַז אַ מצווה אינספּירירט נאָך אַ מצווה, צי וועגן אייגענעם צי וועגן יענעמס פריערדיקער ברייטהאַרציקײַט:} מצווה גוררת מצווה [mítsvə|gərérəs|mítsvə], דרומדיק: [mítsvə|gəréyrəs|mítsvə].
(donation (money
(די) בײַשטײַערונג (ל″ר: -ען); (דער) צושטײַער [tsù-shtáyər] (ל″ר: -ס);
{דאָרטן אַוואו ס’איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מתנה [matónə], דרומדיק: [matú:nə] (ל″ר: מתנות);
(די) (פינאַנציעלע) אונטערשטיצונג (\שטיצע);
{{טאָמער אַ גרעסערע סומע:} (די) סובווענץ (ל″ר: -ן);
{פאַר אַ טראַדיציאָנעלן מוסד צי פאַר אַן אָרעמאַן:} אַ נדבה [nədóvə], דרומדיק: [nədúvə].
(donation (also other than money
(דער) צושטײַער [tsú-shtàyər] (ל″ר: -ס);
{דאָרטן אַוואו ס’איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מתנה [matónə], דרומדיק: [matú:nə] (ל″ר: מתנות).
donation box
{אוניווערסאַליש:}
(דאָס\דער) בײַשטײַער⸗קעסטל (ל″ר: -עך);
{אין יידישן לעבן:}
(די) פּושקע (ל″ר: -ס); (די) צדקה⸗פּושקע [zdókə], דרומדיק: [zdúkə];
{פאַר אָרעמעלײַט אין ארץ ישראל:} ר′ מאיר בעל⸗הנס פּושקע [reb-mèyər|bàl-(h)anés], דרומדיק: [reb-màyə(r)|bàl-(h)anés].
donation of blood
(די) בלוט⸗געבונג (\שענקונג) (פאַר שפּיטאָלן).
donation: Continue with donation (screen option)
ווײַטערגיין מיט (דער) מתנה [matónə], דרומדיק: [matú:nə];
{חסידיש:} …מיט (דער) נדבה [nədóvə], דרומדיק: [nədúvə].
Donbas(s)
(דער) דאָנבאַס.
done
(אָפּ)געטאָן; געמאַכט; שוין געענדיקט.
!Done
אָפּגערעדט!; געמאַכט!; אַראָפּ פון מאַרק!; איך גיב אײַך (\דיר) אַ האַנט!; מזל⸗טוב! [mázl-tòf];
{מער סוחריש צי לומדיש:} מוסכם! [múskəm], דרומדיק: [mískəm]; נגמר! [nígmər].
Done (screen advisory)
געענדיקט; פאַרענדיקט; געמאַכט;
{פראַזע; טראַדיציאָנעל באַחנט:} תם ונשלם [tòm-v(ə)níshləm].
done: be done with it
שוין פאַרענדיקן מיט דעם (\דערמיט); מאַכן שוין אַ סוף דערמיט [asóf]; (שוין) ענדיקן מיטן ענין [í(n)yən].
done: I’m done for!
{בייגעוודיק:} איך בין אַ פאַרטיקע(ר)!; איך בין אַ פאַרפאַלענע(ר);
בײַ (\מיט) מיר איז שוין אַ סוף! [asóf]; וועגן מיר איז שוין ני(ש)טאָ מער וואָס צו ריידן (\רעדן)!.
(done: It’s done!, It’s a done deal! (too late to change
שוין אָפּגעמאַכט!; שוין פאַרפאַלן!; שוין לאחר המעשה [l(ə)àkhər-(h)amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə];
{פראַזעס:} שוין אָפּגעפאָרן די באַן!; די פור איז אַוועק!.
done: We’re done here! (in anger)
מיט אײַך (\דיר) האָב איך מער ני(ש)ט וואָס צו ריידן (\רעדן)!; צווישן אונדז איז אויס!; פאַרטיק, אויס!.
done: What’s to be done?
וואָס קען מען (דען) מאַכן (\טאָן)?; מ′קען (נאָך) אַוואָס⸗ני(ש)ט⸗איז מאַכן (\טאָן)?; (איז) וואָס טוט מען?;
{בײַ רוסישע יידן:} וואָס מאַכן?.
Donetsk
דאָנעצק.
donkey
(דער) אייזל (ל″ר: -ען);
{פיגוראַטיוו וועגן אַ ניט איבערגעשפּיצטן מענטשן:}
(דער) חמור⸗אייזל [khàmər-éyzl], דרומדיק: [khàmər-áyzl] (ל″ר: -ס; אויך: -ען); (דער) חמור [khámər] (ל″ר: חמורים [khamóyrəm], צפונדיק: [khaméyrəm], ל″נ: (די) חמורטע [khámər-tə] (ל″ר: -ס).
{ווערטל:} ס′ווענדט זיך וואו דער חמור שטייט [khámər] {זע הערה};
{הערה: אויף אַראַמיש קען „חֲַמַר“ הייסן סײַ ′ווײַן′, סײַ ′אַן אייזל′; אויף יידיש איז דער אַרויסרייד האָמאָפאָניש מיטן העברעאיש שטאַמיקן „חֲמוֹר“ ′אַן אייזל′ (באַנוצט למשל אין „חמור⸗אייזל“, טײַטש: ′אַ נאַר′, אויך: ′נאַרישער קלייד⸗יעגער′). איז דער זין פונעם ווערטל „ס′ווענדט זיך וואו דער חמור שטייט“ אַן אָנווײַז דערויף אַז אַוואָס⸗ניט⸗איז קען האָבן גאָר אַן אַנדער באַדײַט געווענדט אינעם קאָנטעקסט, אַזויאַרומעט, אַז ס′איז נאָענט צום מאָדערנעם זאָג „קאָנטעקסט, קאָנטעקסוט, קאָנטעקסט“. דערצו קען באַנוצט ווערן פאַר⸗זיך דער פאָלקלאָרישער ענטפער אויפדערויף, „אויב אין שטאַל איז דאָס אַן אייזל, אויב אין קעלער איז דאָס ווײַן“ אַלץ אָנווײַז אויף דער צומאָליקער צענטראַלקײַט פונעם קאָנטעקסט}.
donor
(דער) בײַשטײַערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מער אין אַלגעמיין:} (דער) געבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) געבערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) געבערקע (ל″ר: -ס);
{אַ קאַפּ לומדיש; דע עיקר וועגן אַ גרעסערער סומע:} (דער) מנדב [mənádəv] (ל″ר: -ים [mənádvəm]);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) דאָנער;
{טאָמער ממש גרויסע סומעס:}
(דער) נדיב [nódəv], דרומדיק: [núdəv] (ל″ר: -ים [nədí(y)vəm]), ל″נ: (די) נדיבטע [nódəf-tə], דרומדיק: [nú:dəf-tə] (ל″ר: -ס).
donor egg
(דאָס\די) געשאָנקענע אייעלע (ל″ר: -ך).
donor organ
(דער) געגעבענער (\געשאָנקענער) אָרגאַן (ל″ר: -ען).
donor: organ donor
(דער) אָרגאַן⸗שענקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ אויך: (די) ⸗שענקערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} ⸗שענקערקע (ל″ר: -ס).
(!Don’t! (Don’t do it
ניטע!; ניין!; מ′דאַרף ני(ש)ט!; טו(ט) עס ני(ש)ט!; מאַכ(ט) עס ני(ש)ט!;
בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt].
!Don’t go there
מ′דאַרף ני(ש)ט!; אַהין (\אַהינצוצו) דאַרף מען ני(ש)ט!.
!Don’t you dare
זאָלסט ני(ש)ט וואַגן! \ איר זאָלט ני(ש)ט וואַגן!;
זאָלסט זיך ני(ש)ט דערוועגן! \ איר זאָלט זיך ני(ש)ט דערוועגן;
זאָלסט ני(ש)ט האָבן די חוצפּה! \ איר זאָלט ני(ש)ט האָבן די חוצפּה! [khútspə], דרומדיק: [khítspə];
זאָלסט ני(ש)ט האָבן די העזה! \ איר זאָלט ני(ש)ט האָבן די העזה! [hózə], דרומדיק: [h)ú:zə)];
{לומדיש:} זאָלסט ני(ש)ט מעיז זײַן! \ איר זאָלט ני(ש)ט מעיז זײַן! [méyəz-zayn], דרומדיק: [máyəz-zayn].
Don’t yell!
{פּערזענלעך, איינער צום אַנדערן:}
{אַמאָפטסטן גלײַך נאָל יענעמס אַ שרײַ טאָן:} שרײַ(ט) ני(ש)ט!;
{גיכער ווי אַ מער אַלגעמיינע אָנווײַזונג:} זאָלסט ני(ש)ט שרײַען! (\איר זאָלט ני(ש)ט שרײַען!);
{טאָמער ווייניקער פּערזענלעך, עלעהיי אַ לערער אין קלאַס, צי אויפגעשריבן אויף אַ ברעטל אין אַ שפּיטאָל:}
ני(ש)ט שרײַען!.
donut
(די) פּאָנטשקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאָנטשיק (ל″ר: פּאָנטשקעס);
(דער) דאָנאָט (ל″ר: -ס).
(.doodle(s) (n
{מיט דער פּען אויפן פּאַפּיר:} צאַצקעס (ל″ר); צאַצקעלעך (ל″ר); פּאַטשקערײַען.
(.doodle (v
צאַצקענען מיט דער פּען; אָנצייכענען צאַצקעס.
doom (n.)
(דער) אָנקומענדיקער שוואַרצער סוף [sóf]; (די) באַשערטקײַט אויפן נאָענטן טויט (\אויפן ביטערן סוף \אויפן פינצטערן גורל) [góyrl], צפונדיק: [géyrl].
doom (v. trans.)
באַשטימען אויף דורכצופאַלן (\שטאַרבן \אַ שלעכטן סוף) [sóf];
פאַרמשפּטן (\פאַראורטיילן) אויפן שלעכטן גורל [far-míshpətn]; [farúrtəln]; [góyrl], צפונדיק: [géyrl].
doom and gloom
(דער) (איבערגעטריבענער) (טיפער) פּעסימיזם; (די) אַטמאָספערע פון קלאָג און וויי (\פון אָך און וויי \פון וויינען און קלאָגן).
חושך און פינצטערניש [khóyshəkh], צפונדיק: [khéyshəkh]; אַ לויטערער חושך [khóyshəkh], צפונדיק: [khéyshəkh]; טונקל און טויט; אומער און אומעט; הוילער פּעסימיזם; פּעסימיזם מיט שמעסימיזם; פאַרכמאַרעט און פאַרכמורעט;
{לומדיש:} (די\דאָס\דער) חשכנות [khash-khónəs],דרומדיק: [khash-khú:nəs].
doom and gloom: for him it’s all doom and gloom
בײַ אים איז עס אַלצדינג אַרויסגעוואָרפן (\פינצטער און שוואַרץ) [baém], דרומדיק: [baéym], אויך: [baí:m].
doom: feeling (/atmosphere) of doom
אַ שטימונג פון יאוש [yíyəsh], מער פאָרמעל: [yí-ush]; אַ פאָרגעפיל פון טויט;
{פראַזע:} גרייט ווי פאַרן מלאך המות [màləkh-(h)amóvəs]; דרומדיק: [màləkh-(h)amúvəs].
doomed
באַשטימט (\באַשערט) אויף אַ ביטערן (\פינצטערן) גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl]; באַשטימט אויף צום שטאַרבן (\דורכפאַלן).
Doomsday (in religious belief)
{בײַ קריסטן:}
(די) ענדגילטיקע משפּטונג אינעם טאָג פון סוף פון דער וועלט (אינעם קריסטלעכן גלויבן) [míshpətung]; [sóf];
{דער באַגריף בײַ יידן:}
דער יום הדין [dər-yòm-(h)adín].
doomsday
דער סוף פון דער וועלט [sóf]; עק וועלט.
doomsday scenario
(דער) סאַמע פּעסימיסטישער פּראָגנאָז (\אַרויסקוק); (די) סאַמע פּעסימיסטישע דערוואַרטונג (\אָפּשאַצונג פון דער סיטואַציע).
doomsday: from now until doomsday
פון איצטערט⸗אָ ביזן סוף פון די יאָרן (\ביז עק וועלט \ביז משיח וועט קומען \{לומדיש:} ביז אחרית הימים \{לומדיש:} ביזן קץ) [məshíyəkh]; [biz-àkhrəs-(h)ayóməm], דרומדיק: [biz-àkhrəs-(h)ayúməm]; [kéts];
אויף אייביק; אויף אייביקע יאָרן;
{לומדיש:} לעולם ועד [ləòyləm-vóət], דרומדיק: [ləòyləm-vú:ət]; עד סוף כל הדורות [at-sóf|kòl-(h)adóyrəs], צפונדיק: [at-sóf|kòl-(h)adéyrəs]; עד ביאת המשיח [ad-bìyəs-(h)amoshíyəkh], דרומדיק: [ad-bì:əs-(h)amu:shí:əkh]; עד אחרית הימים [ad-àkhrəs-(h)ayóməm], דרומדיק: [at-àkhrəs-(h)ayúməm];
doomster
(דער) קאַטאַסטראָפיסט (ל″ר: -ן); (דער) פינצטעריסט (ל″ר: -ן);
(דער) שוואַרצער נביא [nóvə], דרומדיק: [núvə] (ל″ר: נביאים [n(ə)víyəm]), ל″נ: (די) שוואַרצע נביאה [nəvíyə] (ל″נ: נביאות).
doomsterism
(דער) קאַטאַסטראָפיזם; (דער) פינצטעריזם; (דער) חורבניזם [khùrbmízm], דרומדיק: [khòrbmízm];
(די) שוואַרצע נביאותן [nəvíyəsn] (ל″ר).
door
(די) טיר (ל″ר: -ן).
door knocker (device)
(דער) טיר⸗קלאַפּער (ל″ר: -ס).
door opener (to an opportunity)
(אַ\דער) דערמעגלעכער; (אַ\דער) טיר⸗עפענער; (אַ\דער) וועג (אויף) אַרײַן (\אַרײַנדרינגען \אַרײַנקריכן).
door stopper
(דער) טיר⸗האַלטער (ל″ר: -ס).
door to door
טיר נאָך טיר; פון אַ טיר ביז אַ טיר; פון איין אַדרעס אויפן אַנדערן.
door to door transportation
(דער) טיר⸗טירעדיקער טראַנספּאָרט; (דער) אַדרעס⸗אויף⸗אַדרעס טראַנספּאָרט.
door: at death’s door
האַרט בײַ דער גסיסה [gəsí(y)sə], אויך: [ksí(y)sə]; האַרט בײַם אויסהויכן די נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə]; האַרט פאַרן טויט; זײַענדיק אַ גוסס [agóysəs], צפונדיק: [agéysəs]; מיט איין פוס אויף יענער וועלט; גרייט אויפן מלאך המות [màləkh-(h)amóvəs], דרומדיק: [màləkh-(h)amֹvəs];
{לומדיש:} שוין אַ נוטה למות [anòytə-lómus], דרומדיק: [anòytə-lúmis], צפונדיק: [anèytə-lómus]; שוין אַ שכיב מרע [ashkhív-mərà].
door: automatic door
(די) אויטאָמאַטישע טיר (ל″ר: -ן); {אין מזרח:} אַווטאָמאַטישע….
door: back door
(די) הינטערשטע טיר (ל″ר: -ן); (די) הויף⸗טיר (ל″ר: -ן);
{טאָמער פון אַ דירה אין אַ מויער, פירנדיק אויף די הינטערשטע טרעפּ, אויך:} די שוואַרציע טיר; (דער) טשאָרנע כאָד.
door: Close the door!
מאַכ(ט) צו די טיר!; פאַרמאַכ(ט) די טיר!;
צומאַכן די טיר!; פאַרמאַכן די טיר!.
door: double doors
(די) צווייעדיקע טירן (ל″ר); (די) צווייאיקע טירן (ל″ר); (די) טאָפּל⸗טירן (ל″ר).
door: exterior door
(די) דרויסנדיקע טיר (ל″ר: -ן); (די) אַרײַנגאַנג⸗טיר (ל″ר: -ן).
door: fire door
(די) שריפה⸗טיר [sréyfə], דרומדיק: [sráyfə] (ל″ר: -ן).
door: four-door (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) פיר⸗טירעדיקע(ר); (דער) פיר⸗טירעדיקער אָטאָמאָביל (\אויטאָמאָביל) (ל″ר: -ן).
door: four-door (adj.)
פיר⸗טירעדיק.
door: get a foot in the door
אַרײַן (\אַרײַנקריכן) מיט אַ פוס אין דער טיר.
door: glass door
(די) גלעזערנע טיר (ל″ר: -ן).
door: interior door
(די) אינעווייניקסטע (\אינערלעכע) טיר (ל″ר: -ן).
door: Open the door!
עפנ(ט) אויף דיר טיר!; מאַכ(ט) אויף די טיר!;
(אויפ)עפענען די טיר!; אויפמאַכן די טיר!.
door: open door policy
(די) „אָפענע טיר“ פּאָליטיק (\אײַנשטעלונג).
door: pet door
(די) חיהלע⸗טיר [kháyələ] (ל″ר: -ן).
door: push against an open door
זיך שטויסן אין אַן אָפענער טיר.
door: service door
(די) באַדינערישע טיר (ל″ר: -ן).
door: side door
(די) זײַטיקע טיר (ל″ר: -ן); (די) זײַטן⸗טיר (ל″ר: -ן).
door: sliding door
(די) רעלצן⸗טיר (ל″ר: -ן).
door: stable door
(די) שטאַלישע טיר (ל″ר: -ן); (די) האַלב⸗טירן (ל″ר).
door: swing door
(די) דריי⸗טיר (ל″ר: -ן); (די) פּענדל⸗טיר (ל″ר: -ן).
door: trap door
(דאָס\די) כאַפּ⸗טירל (ל″ר: -עך); (דאָס\די) דיל⸗טירל (ל″ר: -עך).
door: the guy (/girl) next door
{בייגעוודיק:} (די\דער) שכנותדיקע(ר) [(shkhéynəz-dikə(r], דרומדיק: [(shkháynəz-dikə(r]; {נוסח אַמעריקע:} (די\דער) נעקסדאָריקע(ר);
דער שכן (\ל″נ: די שכנטע \די שכנה) פון דער צווייטער טיר [shókhn], דרומדיק: [shúkhn]; [shókhn-tə], דרומדיק: [shúkhn-tə]; [shkhéynə], דרומדיק: [shkháynə];
{טאָמער מיט אַ שמץ פון פּאָטענציעלער ראָמאַנטישקײַט:} דער בחור (\די\דאָס מיידל \בחורטע) דערלעבן (\פון דער צווייטער טיר [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r]; [bókhər-tə], דרומדיק: [búkhər-tə].
door: two-door (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) צוויי⸗טירעדיקע(ר); (דער) צוויי⸗טירעדיקער אָטאָמאָביל (\אויטאָמאָביל) (ל″ר: -ן).
door: four-door (adj.)
צוויי⸗טירעדיק.
doorbell
(דאָס\דער) גלעקל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) טיר⸗ (\הויז⸗) גלעקל (ל″ר: -עך).
doorknob
(די) קליאַמקע (ל″ר: -ס); (דאָס\די) טיר⸗הענטל (ל″ר: -עך).
doorman
{בייגעוודיק:} (די\דער) דעזשורנע(ר) בײַ דער טיר (\{דיאַלעקטיש:} בײַם טיר);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) טירמאַן (ל″ר: טירלײַט);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) פּאַרטיע (ל″ר: -ען; אויך: -עס); (דער) שווייצאַר (ל″ר: -עס; אויך: -ן).
doormat
(דער) טרעטער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) טרעטערל (ל″ר: -עך).
doorpost
(דער) בײַשטידל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
doozy of a
שוין איינמאָל אַ; אַן אויסנאַם (איינער פון טויזנט) אַ; אַ מסוכן… [am(ə)súkn], דרומדיק: [am(ə)síkn].
(dope (n.) (fool
אַ נאַר (ל″ר: נאַראָנים [narónəm], דרומדיק: [narú:nəm]; אויך: נאַראָאים), ל″נ: נאַרנטע (ל″ר: -ס);
אַ גולם [agóyləm], צפונדיק: [agéylom] (ל″ר: -ס; לומדיש און צומאָל נאָכמער באַליידיקנדיק:} גולמים [gólməm], אויך: [goylóməm], דרומדיק: [goylúməm], צפונדיק: [geylóməm]);
{בדרך כלל וועגן אַ יידן:}
אַ טיפּש [típəsh] (ל″ר: טיפּשים [típshəm]); ל″נ: טיפּשטע (ל″ר: -ס); אַ שוטה [shóytə], צפונדיק: [shéytə]; אַ פּתי [péytə], דרומדיק: [páytə] (ל″ר: -ס);
{בדרך כלל וועגן אַ ניט⸗ייד:}
אַ בולוואַן [bulván] (אויך: באָלוואַן) (ל″ר: -עס); זשלאָב (ל″ר: עס).
dope (n.) (narcotics, slng.)
(די) „בשמים“ [psóməm], דרומדיק: [psúməm]; אויך: [bəsóməm], דרומדיק: [bəsúməm] (ל″ר); (די) נאַרקאָטעכץ.
dope (n.) (inside information, slng.)
די אינעווייניקסטע רייד (ל″ר); וואָס מ′רעדט דערוועגן (בײַ לײַטן); (די\דאָס) אָנרעדעכץ; (די\דאָס) אונטעררעדעכץ.
dope up
(זיך) פאַרנאַרקעווען; (זיך) נאַרקאָזירן; (זיך) אָנשטאָפּן מיט נאַרקאָטעכץ.
(.dopey (adj
נאַרישעוואַטע(ר); גלופּסקעוואַטע(ר); טיפּשדיק [típəzh-dik];
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} פּאָצעוואַטע(ר); שמאָקעוואַטע(ר); שוואַנצעוואַטע(ר).
doppelganger
{בייגעוודיק:} (די\דער) דאָפּלגענגישע(ר); (די\דער) טאָפּעלע(ר); (די\דער) דופּליקאַטעדיקע(ר);
(דער) דאָפּלגענגער (ל″ר: ø); (דער) טאָפּלמענטש (ל″ר: -ן); (דער) קאָפּיע⸗מענטש (ל″ר: -ן).
dormant
אומאַקטיוו; ני(ש)ט⸗אַקטיוו.
(dorm(itory
(די) שלאָף⸗צימערן (ל″ר); (דאָס) סטודענטן⸗הויז (ל″ר: ⸗הײַזער);
{לומדיש:}
(די) חדרי לינה [khàdre-línə] (ל″ר);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:}
(די) דאָרמיטאָריע;
{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:}
(דער) אינטערנאַט.
dose
(די) דאָזע (ל″ר: -ס).
dossier
(דער\די) דאָסיע [dosyé]; (דער) באַריכט, פאַקטן⸗באַריכט;
{לומדיש:} (דער) פּרט⸗כתב [prát-ksàv].
dot
(דאָס\דער) פּינטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) פּינטעלע (ל″ר: -ך);
(דער) פּונקט (ל″ר: -ן).
dotcom (n.)
(דער) דאַט⸗קאַם [dát-kàm] (ל″ר: -ען); (די) אינטערנעט⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) אינטערנעטישע אונטערנעמונג (ל″ר: -ען).
dotcom entrepreneur
(דער) דאַט⸗קאַמער (ל″ר: ø); (דער) אינטערנעטישער אונטערנעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dote on
צערטלען און ליבן; שענקען כסדרדיקע ליבשאַפט (\צאַרטלעכקײַט \ליבעפולע אויפמערקזאַמקײַט); ליבן אָן אויפהער.
dotted line
די געפּינטלטע שורה [shúrə], דרומדיק: [shí:rə] (ל″ר: -ס); (די) פּונקטירטע ליניע (ל″ר: -ס);
(די) חתימה⸗שורה [khsí(y)mə-shùrə], דרומדיק: [khsí:mə-shì:rə] (ל″ר: ⸗שורות); (די) אונטערשריפט⸗שורה (ל″ר: ⸗שורות).
double (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) טאָפּעלע(ר); (די\דער) דופּליקאַטעדיקע(ר);
(דער) טאָפּלמענטש (ל″ר: -ן); (דער) קאָפּיע⸗מענטש (ל″ר: -ן).
(.double (v
פאַרטאָפּלען; מאַכן צוויי מאָל אַזויפיל;
{פיגוראַטיוו:} פאַרשטאַרקן; פאַרמערן.
(.double (adj
טאָפּל(ט) (אויך: דאָפּלט); צוויי מאָל אַזויפיל;
double act
(דער) טאָפּל⸗אַקט (ל″ר: -ן); (דער) טאָפּעלער אַקט (ל″ר: -ן).
double agent
(דער) טאָפּלטער אַגענט (ל″ר: -ן); (דער) טאָפּל⸗אַגענט (ל″ר: -ן).
double as
זײַן (\דינען \שפּילן די ראָלע) פאַראיינוועגס (\דערווײַלע \בשעת מעשה) אַלץ (\ווי) [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:(n)sə].
double barreled name
(דער) צווייעדיקער (\צווייאיקער) נאָמען (ל″ר: …נעמען).
double bed
(די) צווייאיקע בעט (ל″ר: -ן); (די) טאָפּלטע בעט (ל″ר: -ן); (די) טאָפּל⸗בעט (ל″ר: -ן).
double bill (performances)
(די) צווייאיקע (\טאָפּלטע) פאָרשטעלונגען (ל″ר).
double bind
{פראַזעס:} אַ פאַל (\סיטואַציע) וואו — אַזוי טויג ני(ש)ט און אַזוי טויג ני(ש)ט; אַזוי איז ני(ש)ט גוט און אַזוי איז ני(ש)ט גוט; וואוהין מ′זאָל זיך אַ קער טאָן איז ני(ש)ט גוט.
(double breasted (of suit or jacket
צוויירייעדיק; צוויי⸗שורהדיק [tsvèy-shúrə-dik], דרומדיק: [tsvày-shí:rə-dik].
double chin
(דער) גוידער (ל″ר: -ס).
double click (n.)
(דער) טאָפּל⸗קליק (ל″ר: -ן); (דער) טאָפּל⸗קלאַפּ (ל″ר: -ן); (דער) טאָפּל⸗דרוק (ל″ר: -ן).
double click (v.)
טאָפּלט קליקן; אַ טאָפּלטן קליק טאָן; אַ דאָפּלטן קלאַפּ טאָן; אַ טאָפּלטן דריק טאָן.
double cross (n.)
(דער) פאַרראַט (ל″ר: -ן); (די) פאַרראַטונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) פאַרראַטן;
(די) אָפּשווינדלונג (ל″ר: -ען); (די) מיאוסע אָפּנאַרונג [míy(ə)sə]; (דאָס\דער) מיאוסע אָפּטאָן אַ שטיקל.
double cross (v.)
פאַרראַטן; אָפּשווינדלען; מיאוס אָפּטאָן [míy(ə)s];
{פראַזע:} אָפּטאָן אויף טערקיש.
double crosser
{בייגעוודיק:} (די\דער) פאַרראַטנדיקע(ר); (די\דער) אָפּשווינדלענדיקע(ר); (די\דער) מיאוס⸗אָפּטוענדיקע(ר) [mìy(ə)s];
(דער) אָפּשווינדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָפּשווינדלערין (ל″ר: -ס).
double date
(די) טאָפּלטע ראַנדקע (ל″ר: -ס).
double dealing (adj.)
טאָפּל⸗האַנדלעריש; צוויי⸗פּנימדיק [tsvèy-pónəm-dik], דרומדיק: [tsvày-pú:nəm-dik];
{פראַזעס:} זאָגנדיק איינעם אַזוי, דעם צווייטן פאַרקערט; אַ צווייפאַכיקע, אומערלעכע האַנדלונג.
double decker bus
(דער) צוויי⸗עטאַזשנער (\צוויי⸗גאָרנדיקער) אויטאָבוס (\{אין מזרח:} אַווטאָבוס).
double digit
צווייציפערדיק; צוויינומערדיק.
double down
זיך נאָכמער אײַנעקשנען (\אײַנשפּאַרן) [áyn-àkshənən], דרומדיק: [á:n-àkshənən]; זיך ווידעראַמאָל און אָבעראַמאָל אײַנעקשנען (\אײַנשפּאַרן); (אַפילו) נאָכמער באַשטיין [afílə].
double edged sword → sword
double entendre
(די) צווייטײַטשיקײַט; (די) טאָפּל⸗טײַטשיקײַט;
(די) טאָפּל⸗זיניקײַט; (די) צווייאיקע אָנצוהערעניש.
(double glazing (double windows
(די) דובל⸗פענצטער (ל″ר); (די) טאָפּלטע פענצטער (ל″ר);
{וועגן אַ קאָנקרעטן מוסטער, אַשטייגער אין אַ שטוב:} די דובל.
double jeopardy
די פאַרווערונג, צוויי מאָל משפּטן אַ מענטשן פאַרן זעלב(יק)ן פאַרברעכן [míshpətn];
דער לעגאַלער פּרינציפּ אַז נאָכן משפּטן אויף אומשולדיק, קען מען דעם בעל⸗דבר ווײַטער ני(ש)ט משפּטן פאַרן זעלב(יק)ן פאַרברעכן [bàl-dóvər], דרומדיק: [(bàl-dúvə(r];
(די) טאָפּלטע ריזיקע; (די) טאַָפּלטע ריזיקאַלישקײַט; (די) טאָפּלטע געפאַר;
{פראַזע:} פּטור איז פּטור [pótər], דרומדיק: [(pu:tə(r];
{פראַזע; לומדיש:} זכאי איז לעולם [zákay-iz-l(ə)óyləm], צפונדיק: [zákay-iz-l(ə)éylom] (′דער פּסק, אַז אַ מענטש וואָס ווערט דערקלערט פאר אומשולדיק איז אַן אייביקער, און קען ניט צוריקגעצויגן ווערן דערנאָכדעם דורך אַ צווייטן משפּט′).
double jointed
אויף טאָפּל בייגעוודיק (\בייגונגס⸗פעאיק).
double meaning
(דער) צווייעדיקער (\צווייאיקער) באַדײַט (ל″ר: -ן);
double negative
(דער) (פאַר)טאָפּלטער נעגאַטיוו; (די) איבערגעזחרטע נעגאַציע (\נעגירונג) [íbər-gəkhàzərtə];
{טאָמער וועגן דער יידישער גראַמאַטיק, אויך:} דער „ני(ש)ט + קיין“;
{הערה: דער פּראָפעסאָר פון פילאָסאָפיע, סידני מאָרגענבעסער, פלעגט ניט מיד ווערן, ריידנדיק וועגן טאָפּלטע נעגאַטיוון, איבערגעבן די סטודענטן דעם צווייטן זין פונדערפון: די איבערחזרונג פון אַ וואָרט, מיט דער סאַטירישער יידישער אינטאָנאַציע, אין ניו⸗יאָרקער ענגליש, אַוואו די צווייאיקײַט פונעם לכתחילהדיקן פּאָזיטיוו דערפירט צום עמפאַטישסטן נעגאַטיוו. אַז אַווער⸗ניט⸗איז האָט אַ האַנט געהויבן אויף אַ פרעג טאָן מאי קא משמע לן, פלעגט דער ליבער פּראָפעסאָר בזה הלשון מגלה דוגמא זײַן: Yeah, yeah}.
double occupancy
צו צוויי אינעם צימער; צוויי אין יעדן צימער.
double park (v.)
טאָפּל⸗פּאַרקן; טאָפּל⸗פּאַרקירן.
double parked
טאָפּל⸗געפּאַרקט; טאָפּל⸗פּאַרקירט.
double parking
{איינצלפאַל:} (די) טאָפּל⸗פּאַרקירונג (ל″ר: -ען);
{וועגן דעם גאַנג בכלל:} (די) טאָפּלטע פּאַרקינג.
double pneumonia
(די) טאָפּל⸗לונגיקע אָנצינדונג (ל″ר: -ען); (די) טאָפּעלע לונגען⸗אָנצינדונג (ל″ר: -ען).
double quotes
(די) טאָפּעלע גענדזנפיסלעך (\ציטאַט⸗צייכנס \ציטיר⸗צייכנס) (ל″ר).
double spaced (typography)
צוויי⸗רווחימדיק [tsvéy-rəvòkhəm-dik], דרומדיק: [tsváy-rəvùkhəm-dik]; אויף צווי אינטערוואַלן; צוויי⸗אינטערוואַל(עד)יק.
double-speak (/doublespeak)
(די) פאַרשטעלערישע⸗פאַרכמאַרענדיקע רייד; (דער) טאָפּל⸗רייד נוסח [tópl-rèyd], דרומדיק: [tópl-ràyd];
(דער) ע″פּ אָרוועל סטיל [àlpə-órvèl].
double standard
(דער) טאָפּלטער (\צווייאיקער) סטאַנדאַרד (ל″ר: -ן).
double trouble
צוויי מאָל די צרות [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; (אויף) צוויי מאָל אַזויפ(י)ל צרות; (פאַר)טאָפּלטע צרות.
double up
גיין (\מאַכן\טאָן) (בעסער) זאַלבעצווייט (\אינצווייען).
double vision
(די) טאָפּל⸗ראיה [rìyə]; (די) פאַרצווייאיקטע ראיה; דאָס זען אויף טאָפּל.
double vov →vov→double vov
double whammy
(דער) צווייאיקער קלאַפּ (ל″ר: צווייאיקע קלעפּ); (דער) טאָפּלטער טראַסק (ל″ר: דאָפּלטע טרעסק).
double yud → yud → double yud
double: body double
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) ענלעך⸗קערפּערדיקע(ר) (\גופעדיקע(ר)); (אַן\די\דער) ענלעך⸗אויסזעענדיקע(ר).
double: on the double
איינס און צוויי; אָבער באַלד; טאַקע באַלד; ממש באַלד [mámsh];
גלײַך; גלײַך אויפן אָרט [gláykh|afn-órt], דרומדיק: [glá:kh|ofn-órt]; תיכף [téykəf], דרומדיק: [táykəf];
{לומדיש:} תיכף ומיד [téykəf|um(ə)yád], דרומדיק: [táykəf|im(ə)yát].
doubly
(אויף) טאָפּלט; (אויף) צוויי מאָל [tsféy-mòl], דרומדיק: [tsváy-mù(:)l]); צווייפאַך;
{לומדיש:} כפולדיק [kófl-dik], דרומדיק: [kúfl-dik].
(.doubt (n
(דער) ספק [sófək], דרומדיק: [súfək]; (ל″ר: ספקות [sféykəs], דרומדיק: [sfáykəs]); (דער) צווייפל (ל″ר: -ען);
{לומדיש וועגן אַ זאַך וועגן וועלכער ס′איז דאָ אַ ספק:} אַ מוטל בספק [amùtl-b(ə)sófək], דרומדיק: [amìtl-b(ə)súfək].
{לומדיש, פאַרשטאַרקעריש וועגן וואָס⸗ניט⸗איז וואָס איז שטאַרק מסופּק:} אַ ספק⸗ספקא [sfék|sféykə], דרומדיק: [sfék|sfáykə], ′איין ספק אין אַן אַנדער ספק′ (ל″ר: ספק⸗ספקות).
(.doubt (v
{ווען אַ פּרט:} האָבן אַ ספק [sófək], דרומדיק: [súfək]; האָבן אַ צווייפל;
{מיט דאַטיוו:} בײַ מיר (\דיר\אײַך וכו′ \עמעצן) איז דאָ אַ ספק \ צווייפל; („בײַ מיר איז בפירוש דאָ אַ ספק צי זיי וועלן טאַקע אָנקומען דינסטיק“;
{לומדיש:} מסופּק זײַן [m(ə)súpək-zàyn], דרומדיק: [m(ə)sípək-zà:n];
{וועגן וואָס⸗ניט⸗איז פון ברייטערן פאַרנעם; לומדיש:} ספקות האָבן [sféykəs-hòbm], דרומדיק: [sfáykəs-(h)ubm]; ספקן זיך [sófəkn], דרומדיק: [súfəkn];
{וועגן אַן איידעלער נויטווענדיקײַט אין איבערקלערן:}
זיך קווענקלען זיך [kvéynklən]; איבערקלערן; איבערטראַכטן;
{לומדיש:} מפּקפּק זײַן [m(ə)pákpək]; מהרהר זײַן [m(ə)hár(h)ər]; ספיקענען זיך [sféykənən], דרומדיק: [sfáykənən].
doubt: beyond all doubt
אָן דעם קלענסטן שמץ פון אַ ספק (\צווייפל) [shèməts-fùna-sófək], דרומדיק: [shèyməts-fìna-súfək].
doubt: give (somebody) the benefit of the doubt
{פראַזעס:} וואו אַ ספק, באַטראַכטן צום גוטן [asófək], דרומדיק: [asúfək];
{לומדיש:} וואו אַ ספק, דן זײַן לכף זכות [vù|asófək||dànzayn-ləkàf-skhús], דרומדיק: [vì:|asúfək||dànza:n-ləkàf-skhís] (פונעם פּרק, א′: ו′).
doubt: I doubt it
איך האָב דערוועגן (\וועגן דעם) אַ ספק (\אַ צווייפל) [asófək], דרומדיק: [asúfək];
בײַ מיר איז פאַראַן דערוועגן (\וועגן דעם) אַ ספק (\אַ צווייפל);
{לומדיש:} איך בין דערוועגן (\וועגן דעם) מסופּק [məsúpək], דרומדיק: [məsípək];
{אזהרה: דאָ קען מען ניט נוצן „פאַרצווייפלט“ וואָס האָט גאָר אַן אַנדער באַדײַט (′פאַריאושט′, ′האָפענונגסלאָז′)}.
doubt: reasonable doubt
(דער) על⸗פּי שכלדיקער ספק [àlpə-séykhl-dikər|sófək], דרומדיק: [àlpə-sáykhl-dikə(r)|súfək] (ל″ר: די על⸗פּי שכלדיקע ספקות [àlpə-séykhl-dikə|sféykəs], דרומדיק: [àlpə-sáykhl-dikə|sfáykəs]).
doubter
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל; בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) צווייפלענדיקע(ר); (אַ\די\דער) קווענקלענדיקע(ר);
{לומדיש:} (אַ\די\דער) מסופּקדיקע(ר) [(məsúpəg-dikə(r], דרומדיק: [(məsípəg-dikə(r];
{גיכער בכלל צי גאָר אין אַ טיפערן, פילאָסאָפישן זין:}
{בייגעוודיק:} אַ ספקדותדיקע(ר) [(asféykəz-dikə(r], דרומדיק: [(asfáykəz-dikə(r]; אַ צווייפלענדיקע(ר); אַ סקעפּטישע(ר);
אַ בעל⸗ספקות [abàl-sféykəs], דרומדיק: [abàl-sfáykəs]; אַ סקעפּטיקער;
{לומדיש:} אַ מסופּק לכל דבר [am(ə)sùpək|ləkhòl-dóvor], דרומדיק: [am(ə)sìpək|ləkhòl-dúvor].
(.doubtful (adv
אַ ספק, (אַז\צי) [sófək], דרומדיק: [súfək]; אַ צווייפל, (אַז\צי); נאָך אַ פראַגע, (אַז\צי); {חסידיש, אויך:} צווייפלהאַפט(יק);
{לומדיש:} ס′איז מוטל בספק, (אַז\צי); [mutl-b(ə)sófək], דרומדיק: [mitl-b(ə)súfək]; ספקדיק [sófəgdik], דרומדיק: [súfəgdik]; מסופּקדיק [m(ə)súpəgdik], דרומדיק: [m(ə)sípəgdik];
{פראַזע:} (זייער) ווײַט פון זיכער; בכלל ני(ש)ט זיכער [bəkhlál].
doubtless(ly)
אָן אַ ספק (\צווייפל) [asófək], דרומדיק: [asúfək]; {עמפאַטיש:} אָן קיין שום ספק (\צווייפל);
{מער פאָרמעל:} ספקלאָז [sófək-lòz], דרומדיק: [súfək-lòs]; צווייפללאָז; אומצווייפלהאַפטיק);
{ליטעראַריש:} אומספקדיק [ùm-sófəg-dik], דרומדיק: [ìm-súfəg-dik].
dough
(דער\דאָס) טייג.
(dough (slng. for money
מעות [móəs], דרומדיק: [mú:əs], צפונדיק: [mó(y)əs] (ל″ר); ממתקים [mamtákəm] (ל″ר); (′זיסינקע′); שקלים [shkóləm], דרומדיק: [shkú:ləm] (ל″ר);
{בײַ טייל לומדיש, בײַ אַנדערע ווידער סלענגיש און סודותדיקן לשון:}
דמים [dóməm], דרומדיק: [dúməm] (ל″ר), ; (דער) כסף צרוף [kèsəf-tsórəf], דרומדיק: [kèysəf-tsú:rəf]; (דער) ממון [mómən], דרומדיק: [múmən]; ממנות [mómənəs], דרומדיק: [múmənəs] (ל″ר);
{בײַ ציילעוודיקע, זיך פאַררופנדיק אויף היסטאָרישע נעמען פון מטבעות צי באַנקנאָטן:}
גרינע (ל″ר); דאָלאַרן (ל″ר); אימפּעריאַלן (אויך: פּרעיאַלן) (ל″ר); זלאָטעס (ל″ר); פונטאָווצעס (ל″ר); (דער) שטערלינג; רובל (ל″ר); גראַצערס (ל″ר); פּיימען (ל″ר).
doughnut
(די) פּאָנטשקע (ל″ר: -ס); (דער) פּאָנטשיק (ל″ר: פּאָנטשקעס);
(דער) דאָנאָט (ל″ר: -ס).
dour
זויער; פאַרביסן; אַלעמאָל אין אַ שלעכטער שטימונג; שטײַף.
douse
באַגיסן (אויף אויס(צו)לעשן).
Dov-Ber of Mezritch (±1700/1714—1772)
דער מעזריטשער מגיד [dər-mézritshər|mágəd];
דער מגיד [dər-mágəd];
המגיד ממעזריטש ר′ דוב⸗בער בר′ אברהם;
געבאָרן: לאָקעטש (וואָלין); געשטאָרבן: האַנאָפּאָל;
{הערה: בײַ חסידים איז „דער מגיד“ סתם — ר′ דוב⸗בער מעזריטשער; בײַ מתנגדים דאַקעגן איז מען מיט „דער מגיד“ בדרך כלל אויסן דעם דובנער מגיד}.
dove (n.)
(די\דער) טויב [tóyb], דרומדיק: [tó(u):p], טייל ד″מ: [túb] (ל″ר: -ן);
{אויף אַ קליינינקן צי צאַרטלעך אויף אַ באַליבטער פרוי אָדער מיידל:} (דאָס\די\דער) טײַבל (ל″ר: -עך).
dove (pol.)
(דאָס\די\דער) שלום⸗טײַבל [shóləm-tàybl], דרומדיק: [shú:ləm-tà:bl] (ל″ר: -עך);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַ טײַבל (ל″ר: -עך); {עמאָטיוו, צי אויף אינטימקײַט צי פאַרקערט אַראָפּרײַסעריש⸗דערנידעריקנדיק בײַ אָפּאָנענטן:} אַ טײַבעלע (ל″ר: -ך);
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) קריג⸗אויסמײַדנדיקע(ר); (אַ\די\דער) אַבי⸗אויף⸗שלומדיקע(ר) [(shóləm-dikə(r], דרומדיק: [(shú:ləm-dikə(r]; {לומדיש:} אַ יונת⸗השלומדיקע(ר) [(ayòynəs-(h)ashóləm-dikə(r], דרומדיק: [(ayòynəs-(h)ashú:ləm-dikə(r], צפונדיק: [(ayèynəs-(h)ashóləm-dikə(r];
אַ רודף שלום ביזן סוף [aròydəf-shóləm|bízn|sóf], דרומדיק: [aròydəf-shú:ləm|bízn|sóf], צפונדיק: [arèydəf-shóləm|bízl|sóf].
dovetail joint
(דער) שוואַלב⸗עק (ל″ר: -ן).
dovetail (v.) (with)
אינגאַנצן (\דורכאויס \פּערפעקט) מיטשטימען (מיט) (\זיך אַרײַנפּאַסן (מיט) \זיך צופּאַסן (מיט\צו).
Down (Irish county)
(דער) דאַונער קרײַז (\דיסטריקט) (אין אירלאַנד).
down (n.) (for pillow, quilt, etc)
(דער) פּוך.
down (adj.) (made of down)
פּוכענע(ר); פּוך⸗.
down (v.) (rapidly swallow)
(אויף גיך) אַראָפּשלינגען (ל″ע: אַראָפּגעשלונגען);
{טאָמער דווקא משקה:} אַראָפּזשליאָקען; זיך אַרײַנגיסן (ל″ע: אַרײַנגעגאָסן);
{טאָמער דווקא מאכלים:} אַרײַנרײַבן; אַרײַנקײַען; אַרײַנאכלען [aráyn-àkhlən], דרומדיק: [ará:n-àkhlən].
down (v.) (shoot down)
אַראָפּשיסן (ל″ע: אַראָפּגעשאָסן).
down (adv. & detachable v. prefix) (physical or figurative directionality: heading downward, not up)
אַראָפּ [aróp]; דרומדיק: [arúp];
אַראָפּצוצו [aróptsətsù]; דרומדיק: [:arúptsətsi];
{טאָמער פּרעפיקסירט צו אַ ווערב אַלץ קאָנווערב:}
אַראָפּ⸗; אַרונטער⸗; („אַראָפּקריכן פון“ \ „אַרונטערקריכן פון“).
down (in a low mood)
דערשלאָגן; געפאַלן (בײַ זיך); אין אַ שלעכטער (\געפאַלענער) שטימונג; פאַרזויערט; פאַראומערט;
{עמאָטיוו; אַמאָפטסטן מיט דאַטיוו:} קאַלעמוטנע; סמוטנע; מאַרקוטנע; כמורנע;
{לומדיש; דער עיקר וועגן אַן ערנסטן ענין:} (זיך שפּירן) שפלדיק [shófl-dik], דרומדיק: [shúfl-dik].
down (not working at a given time)
ני(ש)ט⸗פונקציאָנירנדיק; (צײַטווײַליק) ני(ש)ט⸗אַרבעטנדיק.
down and out
(זײַן —) ריכטיק (\אינגאַנצן \דורכאויס \ממש) באַדלותט (\פאַראָרעמט; \{לומדיש:} פאַראביונט) [máməsh]; [badáləst]; [far-évyənt].
down but not out
אַראָפּ אָבער ני(ש)ט אַרויס; אַ קלאַפּ אָבער ני(ש)ט קיין טויט⸗קלאַפּ; פאַרשוואַכט אָבער ני(ש)ט פאַרשפּילט; געשלאָגן אָבער ני(ש)ט דערשלאָגן;
{פראַזע:} געכאַפּט אַ קלאַפּ און פאָרט ני(ש)ט אַראָפּ פון מאַרק.
down in (of faraway place)
אָדאָרטן אין; אָטאָ דאָרטן אין;
{טאָמער טאַקע ווײַט:} העט ווײַט, אין.
down on (one’s) luck
אין אַ שווערער צײַט; אין אַ צייט ווען ס′גייט פּשוט ני(ש)ט [zgéyt|pòshet-nì(sh)t], דרומדיק: [(zgáyt|pù:shet-nìsh(t]; ווען די אַלע צרות טרעפן זיך צונויפ(עט) [tsórəs], דרומדיק: [tsú:rəs]; אַז דער שלימזל קומט צו פאָרן [shləmázl];
{פראַזעס:} אַז ס′פידלט ני(ש)ט; אַז ס′גייט מיטן פּוטער אַראָפּ.
down pat
{וועגן קענען אַוואָס⸗ניט⸗איז:} (קענען) דורכאויס; אינגאַנצן; (שיער ני(ש)ט) אויף אויסנווייניק; ווי די אייגענע האַנט; פון אויבן אַראָפּ.
down payment
(דער) אַדערויף [àdərúf], דרומדיק: [àdəró(:)f], טייל ד″מ: [adəríf] (ל″ר: -ן); אויך: אַדרוף; אַדרויף; נאַדרויף; נאַדערויף;
{דאָס\די) האַנט⸗געלט; (דער) דעפּאָזיט;
{הערה: טייל דיפערענצירן (דער עיקר אַז ס′גייט אין קויפן אַ וואוינונג אָדער אַנדערע ניט⸗מטלטלין) צווישן דער קלענערער סומע וואָס מ′גיט גלײַך אַשטייגער במזומן אַלץ האַנט⸗געלט, און דער קענטיקער סומע וואָס ווערט געגעבן דעם קונה דורכן באַנק (אַדערויף) בײַ דער מכירה; בשעת ווען ביידע שטייען זיי צומאָל אַקעגן דער ווײַט⸗גרעסטער סומע וואָס ווערט בהדרגהדיק אויסגעצאָלט דעם באַנק, דורך אַ היפּאָטעקע וכדומה; פאַרקערט בײַ קלענערע עסקים זײַנען די וואַריאַנטן מער עלול זײַן סינאָנימישע}.
down south
אָדאָרטן (\אָטאָ דאָרטן) אין דרום [dórəm], דרומדיק: [dú:rəm]; העט אין ווײַטן דרום.
Down syndrome
(דער) דאַון⸗סינדראָם.
down the tubes
אין ניוועץ אַוועק; אינגאַנצן פאַרלאָרן (\פאַרלוירן \פאַרפאַלן) ווערן;
אַוועק מיט דער בלאָטע צוגלײַך; אַוועק מיטן מיסט אינאיינעם.
down the road (time)
אויף להבא [af-ləhábə], דרומדיק: [of-ləhábə]; אַ ביסל שפּעטער; שפּעטער⸗צו; מיט דער צײַט; אין די קומעדיקע (\ווײַטערדיקע) טעג (\וואָכן \חדשים \יאָרן \יאָרצענדליקער \יאָרהונדערטער).
down the street
ווײַטערצוצו אויף דער גאַס; {דיאַלעקטיש:} אויפן גאַס.
down there (body’s private parts)
אָדאָרטן אונטן; דאָרטן אַראָפּצוצו.
down to (in the end dependent upon)
(סוף כל סוף) — זיך ווענדן אין (\אָן) [sófkl|sóf]; זײַן אָפּהענגיק אָן (\אין) [óp-hèyngik], דרומדדיק: [úp-hèyngik].
down to (because of)
נעמט זיך פון; וואַקסט פון; קומט אַרויס פון; איז אַ רעזולטאַט פון;
{לומדיש:} איז אַ פּועל יוצא פון [apòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [apèy(ə)l-yéytsə].
down to (fallen to the bottom or end)
האַלטן שוין בײַם (לעצטן); אַראָפּ ביזן (לעצטן).
down to (toward): I’m heading down to the office
איך נעם זיך אין וועג צום ביוראָ (\אָפיס); איך בין אונטערוועגנס צום ביוראָ (\אָפיס); איך גיי צום ביוראָ (\אָפיס) צוצו.
down to earth (practical, folksy, of/for everyday people)
פּראַקטיש⸗רעאַליסטיש; מיט די פיס טאַקע אויף דער ערד; מיט(ן) פאַרשטאַנד (\פאַרשטענדעניש) צום טאָגטעכלעכן לעבן;
ווי בײַ יידן (\מענטשן) פון אַ גאַנץ יאָר); ווי פונעם עולם גופא [òyləm-gúfə], דרומדיק: [òyləm-gí:fə], צפונדיק: [èylom-gúfə];
פאָלקיש; פאָלקסטימלעך; {טאָמער דווקא וועגן יידן, אויך:} עַמךָ⸗דיק [ámkho-dik], דרומדיק: [ámkhu:-dik].
down to the wire
ביז דער לעצטער רגע (\מינוט \סעקונדע) [régə], דרומדיק: [réygə].
Down with…!
אַראָפּ מיט…!; שוין גענוג מיט…!; אַ סוף מיט…! [asóf-mit]; אַן עק מיט…!;
{מער עמאָטיוו:} אין באָד מיט…!;
{נאָכמער עמאָטיוו:} אין דר′ערד מיט…!.
down: bring down
אַראָפּוואַרפן; אַנידערוואַרפן.
down: come down (in price or bargaining position)
אַראָפּלאָזן דעם פּרײַז (\מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]; אײַנגיין אויף ווינציקער (\ווייניקער); מאַכן אַ פּשרה אויף ווייניקער [apshórə], דרומדיק: [apshú:rə]; געבן (\מאַכן) אַ הנחה (\אַ סקיטקע) [ahanókhə], דרומדיק: [a(n)(h)anúkhə];
{טאָמער ניט וועגן פּרײַז, נאָר וועגן לינדערן די מאָנונגען אין אַוועלכער⸗ניט⸗איז פאַרהאַנדלונג:} מאַכן הנחות [hanókhəs], דרומדיק: [h)anúkhəs)]; אײַנגיין אויף פּשרות [pshórəs], דרומדיק: [pshú:rəs]; מאַכן קאָנצעסיעס; אַראָפּקומען פון דער לכתחילהדיקער (אײַנ)שטעלונג [ləkhatkhílə-dikər].
down: cut down on
פאַרווייניקערן; פאַרווינציקערן; פאַרקלענערן; פאַרמינערן.
down: double down
זיך נאָכמער (\אַפילו שטאַרקער) פאַרעקשענען [far-ákshənən];
{פראַזעס:} זיך פאַרעקשענען ממש ווי דער עם קשה עורף [àm-kshey-óyrəf], דרומדיק: [àm-kshay-óyrəf], צפונדיק: [àm-kshey-éyrəf] (′אַ האַרטנעקיק פאָלק′ < שמות ל″ב: ט′); זיך ווי אַ ליטוואַק אײַנעקשענען [áyn-àkshənən], דרומדיק: [á:n-àkshənən].
down: face down
מיטן פּנים אַראָפּצוצו.
down: Get down!
אַראָפּ!; אַראָפּצוצו!.
down: get down to
זיך טאַקע נעמען צו; זיך טאַקע אַ נעם טאָן צו;
{פראַזע:} זיך פאַרקאַטשען (\פאַרקאַשערן) די אַרבל און אָנהייבן.
down: two down, five to go
צוויי געמאַכט (\אַוועקגעלייגט \שוין באַוויזן), בלײַבט (\בלײַבן) נאָך פינף.
down: lay down (v. trans.)
אַוועקלייגן; אַנידערלייגן; אַראָפּוואַרפן (\אַראָפּנעמען) פון זיך.
down: lie down (v. intrans.)
זיך אַוועקלייגן (\אַנידערלייגן \צושפּאַרן).
down: look down on (/upon)
אַראָפּקוקן אויף; קוקן פון אויבן אַראָפּ אויף;
(אַראָפּ)קוקן מיט ביטול (\פאַראַכטונג \גרינגשאַצונג) אויף.
down: nothing down (no down payment / deposit)
אָן קיין שום אַדערויף (\האַנטגעלט \דעפּאָזיט).
down: pat down
אַרומטאַפּן (אויף אונטער(צו)זוכן).
down: play down
ני(ש)ט (אַזוי שטאַרק) באַטאָנען (\אונטערשטרײַכן \אַרויסהייבן);
{פראַזעס:} ני(ש)ט מאַכן אַזאַ (גרויסן) פּירוש פון [péyrəsh], דרומדיק: [páyrəsh]; דעם טראָפּ ני(ש)ט לייגן אויף.
put down to (ascribe)
דערקלערן אַלץ (\האַלטן פאַר אַ סיבה\גורם) פאַרדערפאַר (\צודערצו) [síbə]; [góyrəm], צפונדיק: [géyrəm].
down: play down
מינימיזירן; ווייניקער באַטאָנען; ני(ש)ט באַטאָנען; מאַכן פאַר ווייניקער וויכטיק.
down: shut down
פאַרמאַכן; צומאַכן; פאַרשפּאַרן; פאַרשליסן (ל″ע: פאַרשלאָסן);
{ברייטער, וועגן אַ געשעפט, אינסטיטוציע, וכדומה:} ליקווידירן; פאַרמאַכן צום לעצטן מאָל די טירן;
down: Slow down!
פּאַמעלעכ(ער)!; פּאַוואָליע!; {חסידיש, אויך:} לאַנגזאַמ(ער)!;
{חסידיש:} שטייט!.
down: turn down (reject)
אָפּזאָגן; אָפּוואַרפן (ל″ע: אָפּגעוואָרפן); אַנטזאַגן; צוריקווײַזן (ל″ע: צוריקגעוויזן).
down: up and down
אַרויף און אַראָפּ [arúf-(u)n|aróp], דרומדיק: [aró:(u)(ə)f-(i)n|arúp], טייל ד″מ: [aríf-(i)n|arúp].
down: wind down
ביסלעכווײַז מאַכן ווייניקער (און ווייניקער); נעמען פאַרקלענערן (אַראָפּלאָזן \פאַרמינערן \פאַרווייניקערן).
downbeat (/downcast /feeling low)
געפאַלן בײַ זיך; קאַלעמוטנע; פינצטערדיק;
דערשלאָגן; דעפּרימירט; דעפּרעסיוו; פּעסימיסטיש.
downer (drug)
(דער) אײַנשטיל⸗מיטל (ל″ר: -ען); (דער) באַרואיק⸗מיטל (ל″ר: -ען); (דער) סעדאַטיוו (ל″ר: -ן);
{סלענגיש:} (דער) אַראָפּלאָזער (ל″ר: -ס).
downer (event or experience)
אַ מפּלה [àmapólə], דרומדיק: [àmapú:lə]; אַ מפּלהדיקע געשעעניש (\איבערלעבעניש); אַן אומגעוואונטשענע איבערלעבונג; אַ שלעכטע דערפאַרונג.
downer: be on a downer
זײַן דערשלאָגן (\דעפּרימירט \פאַראומערט \דעפּרעסיוו); זײַן פאַרמרה⸗שחורהט: [far-mòrə-shkhóyrət], דרומדיק: [far-mù:rə-shkhóyrət], צפונדיק: [far-mòrə-shkhéyrət];
{פראַזעס:} זיך שפּירן אין אַ בלאָטע (\אין אַ בלאָטע אַ סלוכאָטע); {עמפאַטיש:} זיך שפּירן אין דער אדמה [adómə], דרומדיק: [adúmə].
downfall (sudden loss of wealth, status, reputation etc)
(די) מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə] (ל″ר: מפּלות); (די) ירידה [yərí(y)də] (ל″ר: ירידות);
{טאָמער ענדגילטיק:} (דער) אונטערגאַנג; (די) פאַרפאַלן⸗ווערונג; (דער) ענדגילטיקער סוף [sóf].
downfall (rain or snow)
{טאָמער רעגן:} (אַ\דער) פּלויך רעגן; (אַ\דער) גאָס רעגן;
{טאָמער שניי:} (די) שניי⸗זאַווערוכע (ל″ר: -ס) (דער) שנייפאַל (ל″ר: -ן); (די) שניי⸗פאַרשיטעניש (ל″ר: -ן).
downgrade (n.) (lowering of evaluation)
(די) אַראָפּלאָזונג (אין חשיבות) [khshí(y)vəs]; (די) מינימיזירונג; (דאָס\דער) אָפּשאַצן אויף ווייניקער (\ווינציקער \נידעריקער); (די) אָפּנידערונג פונעם סטאַטוס (\{לומדיש:} מעמד [máyməd], דרומדיק: [má:mət]).
downgrade (v.)
אַראָפּוואַרפן (\אַראָפּשטופּן \אַראָפּלאָזן) פון דער מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə];
פאַרמינערן (\פאַרקלענערן \פאַרנידערן \מינימיזירן) די אָפּשאַצונג;
פאַררוקן אויף צווייטראַנגיקײַט; אַראָפּנעמען פון די וויכטיקערע טעמעס (\פראַגן).
downhearted
(שפּירן זיך) — דערשלאָגן; געפאַלן (בײַ זיך); שפל [shófl], דרומדיק: [shúfl]; אַנטמוטיקט; פאַראומערט;
אַנטוישט; באַטראָפן; פאַרלאָרן (\פאַרלוירן); אין אַ געפאַלענער (\שפלדיקער) שטימונג;
{עמאָטיוו:} קאַלעמוטנע; סמוטנע; פאַרזויערט.
downhill
אַראָפּ⸗באַרג; באַרג⸗אַראָפּ.
(download (from the internet
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַראָפּלאָזן; אַראָפּלאָדן;
{אומפאָרמעל:} דאַונלאָדן.
(.downloaded (adj
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַראָפּגעלאָזענע(ר); אַראָפּגעלאָדענע(ר);
{אומפאָרמעל:} דאַונלאָדעוועטע(ר).
downpour
(דער) שלאַַקס⸗רעגן (ל″ר: -ס); (דער) גאָס⸗רעגן (ל″ר: -ס); (דער) פּליוכס⸗רעגן (ל″ר: -ס);
{צומאָל אויך פיגוראַטיוו:}
אַ פּליוכע.
downright
פולשטענדיק; גלאַט; דורכאויסיק; דורכאונדורכעדיק; בפירושדיק [bəféyrəzh-dik], דרומדיק: [bəfáyrəzh-dik];
פּראָסט און פּשוט [próst|un-póshət], דרומדיק: [próst|in-pú:shət]; ריידנדיק (\רעדנדיק) קלאָרע דיבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm]; דעם אמת זאָגנדיק [éməs].
Downs syndrome
דאַונס (סינדראָם \ קראַנקײַט).
downside (n.)
(דער) חסרון [khəsórn], דרומדיק: [khəsú:rn] (ל″ר: חסרונות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]);
(די) נעגאַטיווע זײַט (ל″ר: -ן); (דער) נעגאַטיווער אַספּעקט (ל″ר: -ן);
downsize (v.)
{וועגן שטח:} אַריבער(גיין) אויף אַ קלענערן שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh]; אַריבער אויף קלענערס;
{וועגן דער צאָל מענטשן:} פאַרקלענערן די צאָל מענטשן (\אָנטיילנעמער \באַטייליקטע \אַרבעטער \אָנגעשטעלטע).
downstairs (adj.)
אונטערשט;
{טאָמער אין זין פון אונטערשטן גאָרן:}
ערשט⸗גאָרנדיק; ערשט⸗שטאָקעדיק; ערשט⸗עטאַזשעדיק.
downstairs (adv.)
אונטן; אַראָפּ די טרעפּ;
{אין אַ גרעסערן בנין:} אויף אַ נידעריקערן גאָרן (\שטאָק \עטאַזש).
downstream
אַראָפּ⸗שטראָם; שטראָם⸗אַראָפּ.
downtime (for a person)
(אַן\די) אָפּרו⸗צײַט; (די) איבעררײַס⸗צײַט; (די) הפסקה⸗צײַט [hafsókə-tsàyt], דרומדיק: [h)afsúkə-tsà:t)]; (די) פרײַע צײַט.
downtime (for a machine)
(די) אומפּראָדוקטיווע צײַט; (די) ני(ש)ט⸗פונקציאָנירישע צײַט; (די) שטיל⸗צײַט; (די) רו⸗צײַט.
downtown (adj.)
{אַוואו דער פּשט איז דווקא צענטער שטאָט:}
צענטער⸗שטאָטיש; צענטער⸗שטאָטעדיק;
{אַוואו דער פּשט איז טאַקע וועגן אַ באַרג⸗אַראָפּ:}
אַראָפּצוצועדיק [aróptsətsù-ədik], דרומדיק: [arúptsətsì:-ədik];
{אין שטעט וואו דער ענגלישער טערמין איז אַ געאָ⸗קולטורישער באַגריף געוואָרן:}
{אומבייגעוודיק:} דאַונטאַונער; {אַוואו ס′גייט די רייד וועגן שטייגער פונעם אָרט; בייגעוודיק:} דאַונטאַוניש;
{הערה: מאַקס פּערלאָווס באַנד דערציילונגען, „די געקניפּטע ריטלעך“ איז אַרויס אין 1928 אין ניו⸗יאָרק בײַם פאַרלאַג פון „דאַון⸗טאַונער אַרבעטער⸗קלוב“, וואָס האָט האָט אגב אַרויסגעגעבן אַנדערע ליטעראַרישע ווערק פון יידישע שרײַבער. די אַלע שעפערישע סביבות פון דער יידישער ליטעראַטור זײַנען צו די הויכע דערגרייכונגען דערגאַנגען העט ווײַט פון טעאָריעס פון לינגוויסטישן פּוריזם}.
אַראָפּצוצו [aróptsətsù], דרומדיק: [:arúptsetsì];
אַראָפּצוצו אין שטאָט אַרײַן;
{אין שטעט אַוואו ס′איז אַ געאָ⸗קולטורישער באַגריף:}
דאַונטאַון.
downtrodden (n.)
די אונטערגעדריקטע (ל″ר); (די) אונטערגעיאָכטע (ל″ר); (די) איבערגעוועלטיקטע (ל″ר).
downtrodden (adj.)
אונטערגעדריקט; אונטערגעיאָכט; איבערגעוועלטיקט.
downturn
(דער) קער (\רוק) אויף אַראָפּצוצו (\אויף שלעכטס \אויף ירידה) [yərí(y)də].
downward (adj.)
אַראָפּפאַלנדיק; פאַלנדיק; פאַרמינערנדיק;
{לומדיש:} ירידהש [yərí(y)dish]; ירידהדיק [yərí(y)də-dik].
downward (adv.)
אַראָפּצוצו; אַראָפּצו.
downward spiral
(די) כסדרדיקע (\נאָכאַנאַנדיקע) אַראָפּפאַלונג; [kəséydər-dikə], דרומדיק: [kəsáydər-dikə]; (דער) גאַנג (וואָסאַמאָל מער) אויף אַראָפּ; (די) בהדרגהדיקע אַראָפּפאַלונג אין תהום אַרײַן [b(ə)(h)adrógə-dikə], דרומדיק: [b(ə)(h)adrúgə-dikə]; [t(h)óm]; (די) אָנגייענדיקע פאַרזינקונג.
dowry
{דער עיקר דרומדיק:}
(דער) נדן [nádn] (ל″ר: -ס; אויך: -ים [nadánəm]);
{דער עיקר צפונדיק:}
(דער) נדן [nədán] (ל″ר: -ען; אויך: -עס; {לומדיש:} -ים [nadánəm]);
{אין עלטערע דיאַלעקטן, דער עיקר מערבדיקע:}
(די) נדוניא [nədúnyə];
❊
{טאָמער אוניווערסאַליש:}
חתונה⸗געשאַנק פון כלהס צד [káləs-tsàd].
dox(x)ing
מגלה פּרטים זײַן (פון אַדרעס, טעלעפאָן, אימייל וכו′) [məgàlə-prótəm-zayn], דרומדיק: [məgàlə-prú:təm-za:n]; מגלה פּריוואַטקײַטן זײַן; (יענעם) מפרסם אַדרעס זײַן [məfàrsəm-ádrez-zayn].
doyen(ne)
{בייגעוודיק:} (די\דער) מײַסטער⸗עלטסטע(ר); (די\דער) עלטסטע(ר) שבחבריא [shèb(ə)-khevráyə];
(דער) דעקאַן, ל″נ: (די) דעקאַנין; (דער) סאַמע וועטעראַן, ל″נ: (די) …וועטעראַנין;
{אין מזרח אויך:} (דער) סטאַריישין, ל″נ: (די) סטאַריישינע.
doze off
(זיך) אײַנדרעמלען (\אײַנדרימלען); אַנטדרעמלט ווערן; פאַרשלאָפן ווערן;
כאַפּן אַ דרעמל; {דיאַלעקטיש דרומדיק:} כאַפּן אַ דזשים.
dozen
(אַ\דער) טוץ; צוועלף;
{אין דער סיסטעם יידישע נומעראַציע:} י″ב [yúd-béyz], דרומדיק: [yí:(ə)t-báys];
{קען גוטמוטיק אויך אַקראָנימיזירט ווערן אויף:} יַב [yav];
{פיגוראַטיוו אָדער סודותדיק:} כשבטי ישראל [kəshìftə-yisró(ə)l] ([אין דער צאָל] אַזוי ווי [די צוועלף] שבטים פון פאָלק ישראל); כמספּר המרגלים [kəmíspər|(h)am(ə)rágləm] ([אין דער צאָל] אַזוי ווי [די צוועלף] אויסשפּירערוואָס משה רבינו האָט געשיקט אויסשפּירן ארץ ישראל, במדבר י″ג: א′-ל″ג);
{דערצו אויך לומדיש:} כתרי עשר נביאים [kətrèy-ósər|n(ə)víyəm] ([אין דער צאָל] אַזוי ווי די צוועלף נביאים [די צוועלף קלענערע ספרים נביאים אין תנ″ך פון הוֹשֵׁעַ ביז מַלְאָכִין]).
dozens of
{מ′נוצט דעם נומער צען אָנשטאָט צוועלף דעם באַגריף אויספורעמען:}
צענדליקער;
{באַליבט בײַ טייל לינגוויסטישע און אַקאַדעמישע קרײַזן:} צענדלינגער;
{חסידיש:} צענדליגע.
Dr.
ד″ר (דאָקטאָר; דאָקטער).
drab
מאַרודנע; נודנע; קאָלירלאָז; איינטאָניק; וואָכעדיק; פלאַך.
draconian
דראַקאָניש; ברוטאַליסטיש; אומברחמנותדיק [úm|b(ə)rakhmónəz-dik], דרומדיק: [ím|b(ə)rakhmú:nəz-dik];
{לומדיש:} ע″פּ מידת הדין [àlpə-|mì(y)dəs-(h)adín];
{הערה: „ע″פּ מידת הדין“ (′מיט דער פולער מאָס פונעם געזעץ′) שטייט אין קאָנטראַסט מיטן „ע″פּ מידת הרחמים“ (′מיט דער פולער מאָס פון רחמנותדיקײַט′).
(draft (n.) (cold wind
(דער) צוג (ל″ר: -ן); (דער) צוג⸗ווינט (ל″ר: -ן);
(דער) אַרײַנבלאָז פונעם ווינט; (דער) קאַלטער ווינט; (דאָס\דער) קאַלטער ווינטל (ל″ר: -עך).
(draft (n.) (military call-up
(דער) מיליטער⸗רוף (ל″ר: -ן); (דער) דינסט⸗רוף (ל″ר: -ן); (די) פאָדערונג צו מיליטער⸗פליכט;
{דער עיקר אין ישראל נאָר ס′ווערט צומאָל אויסגעשפּרייט:} (דער) גיוס [gíyəs], אויך: [gíyus].
{דער עיקר וועגן אַמאָליקן צאַרישן רוסלאַנד:} (דער) פּריזיוו.
draft (n.) (of ultraorthodox Jews into the Israeli military)
{נייטראַליש:}
די חרדישע פאַרשרײַבונג (\אַרײַננעמונג) אין דער ישראלדיקער אַרמיי [kharéydishər], דרומדיק: [kharáydishər]; [yəsró(ə)ldikər], דרומדיק: [yəsrú:(ə)ldikər]; (דער) מיליטער⸗רוף צו חרדים אין ארץ ישראל (\מדינת ישראל) [kharéydəm], דרומדיק: [kharáydəm]; [èrəts-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [èyrəts-(y)isrú:(ə)l]; [mədì(y)nəs-(y)isró(ə)l], דרומדיק: [mədì:nəs-(y)isrú:(ə)l];
{בײַ חרדים גופא:}
גזירת הגיוס [g(ə)zèyrəs-(h)agíyus], אויך: [g(ə)zàyrəs-(h)agíyəs], דרומדיק: [g(ə)zàyrəs-(h)agí:is], אויך: [g(ə)zàyrəs-(h)agí:əs];
{הערה: ס′הייסט אַז אין חרדישן לשון איז דער עצם נאָמען פונעם באַגריף אַן אָנווײַז אַז אַזאַ געזעץ (אַז חרדים דאַרפן דינען אין דער אַרמיי אין הײַנטיקן ארץ ישראל) ווערט בײַם היילישן עולם באַטראַכט אַלץ ג ז י ר ה, אַ וואָרט וואָס ברענגט תיכף אויפן געדאַנק אַ בייזן מלוכהשן אַקט קעגן יידן אַמאָליקע צײַטן, זע בײַם סימן: edict: unjust (/antisemitic) edict; „גיוס“ איז פאַרשטייט זיך גענומען פון הײַנטיקן העברעאיש (איווריט)}.
(draft (v.) (into the military
רופן אין דער אַרמיי; פאָדערן אין מיליטער (אַרײַן).
(draft (n.) (non-final version of written work
(דער) אָנוואַרף (ל″ר: -ן); (דער) (פּראָוויזאָרישער) נוסח [núsəkh], דרומדיק: [nísəkh] (ל″ר: נוסחאות [nus-khóəs], דרומדיק: [nis-khú:əs]); (די) טיוטע (ל″ר: -ס);
{דער עיקר אין מזרח:} (דער) טשערנאָוויק (ל″ר: -עס).
(draft (v.) (produce a version of written work
אָנוואַרפן; מאַכן אַ נוסח [núsəkh], דרומדיק: [nísəkh]; אָנשרײַבן אויף שוואַרץ.
draft (adj.) (non-final, working)
אָנוואַרף⸗; אויפשוואַרצעדיק; פּראָוויזאָריש.
draft (draught, of beer etc) (adj.)
פונ(עם) פאַס.
draft age (for military service)
(די) מיליטער⸗עלטער.
draft card
(דער\דאָס) (מיליטערישע(ר) רוף⸗קאַרטל (ל″ר: -עך).
draft dodger
(דער) אַרויסדרייער (פון מיליטער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
draftee
{בייגעוודיק:} (די\דער) מאָביליזירטע(ר); (די\דער) אַרײַנגענומענע(ר) אין מיליטער; (די\דער) גערופענע(ר).
drafting board
(דער) צייכן⸗טאָוול (ל″ר: -ען); (דער) אָנוואַרף⸗טאָוול (ל″ר: -ען).
draftsman
(דער) (טעכנישער) אָנצייכענער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
draftsmanship
(די) (טעכנישע) אָנצייכנשאַפט.
drafty: it’s drafty
ס′שפּירט זיך אַ ווינטל (\צוג \ווינטעלע);
{עמאָטיוו:} ס’בלאָזט עפּעס פון ערגעץ.
(drag (n.) (something boring
אַ נודזשעטאַ [nùdzhetá]; אַ נודנע מעשה [máysə], דרומדיק: [ma:(n)sə]; אַ שלעפּעניש; אַן אויסשלעפּעניש; אַ לאַנגווײַליקײַט;
{ליטעראַריש, אַרכעאיש:} אַ מאַרודע; אַ מאַרודנע מעשה.
drag (n.) (phys.)
(דער) קעגן⸗כח [kòyəkh], דרומדיק: [kéyəkh]; (דער) ווידערשטאַנד⸗כח; (דער) קעגנדיקער אָפּהאַלט⸗כח.
(drag (n.): in drag (cross dressing
מיט דראַג; מיט דראַגישע קליידער;
❊
{וועגן אַ מאַנסביל מיט פרויאישער אָנטועכץ:}
מיט פרויאישע (\ווײַבערשע) קליידער;
{ביטולדיק:} מיט די ווײַבערשע זאָקנבענדלעך;
{לומדיש; צי ערנסט⸗הלכהש צי איראָניש:} (מיט) שמלת אשה [sìmləs-íyshə] (< דברים כ″ב: ה′)
❊
{וועגן אַ פרוי מיט מענערשער אָנטועכץ:}
מיט מענערשע (\מאַנסבילשע) קליידער;
{ביטולדיק:} מיט די מענערשע שטיוול;
{לומדיש; צי ערנסט⸗הלכהש צי איראָניש:} (מיט) כלי גבר [kli-gévər], דרומדיק: [(klì-géyvə(r] (< דברים כ″ב: ה′).
(.drag (v
שלעפּן;
{דיאַלעקטיש:} טאַרכענען; דזשוויגען; טאַסקען.
drag (v.) (comp.)
איבעררוקן; איבערפירן; שלעפּן.
(drag along (join a group with little fervor
מיטשלעפּן.
drag and drop (v.) (comp.)
שלעפּן און שטעלן; אַריבערפירן; כאַפּן און אַוועקלייגן.
drag down
(מיט זיך) אַראָפּשלעפּן (\אַראָפּציען \אַנידערפירן).
drag into
אַרײַנשלעפּן (אין).
drag on
זיך שלעפּן ווײַטער (אָן אַ סוף); זיך אויסציען (אויף וואָס די וועלט שטייט).
drag one’s feet (be reluctant to act, deliberately act slowly)
אָפּלייגן און אויסציען; פאַרשלעפּן און פאַרשפּעטיקן; אויספירן אַבי פּאַמעלעכער;
{פראַזעס:} מאַכן דערפון אַ פאַרשלעפּטע קרענק; אײַלן זיך ווי צום תלין [tályən].
drag out
אויסציען; פאַרשלעפּן; פאַרלענגערן (אָן אַ סוף) [sóf].
drag queen
(די) דרעג⸗מלכה [màlkə] (ל″ר: ⸗מלכות).
drag race
(דער) דרעג⸗פאַרמעסט (ל″ר: -ן).
drag: it’s kind of a drag
ס′איז עפּעס אַן אָנשיקעניש (\אַ נודזשעטאַ \אַ נודזשעכץ \אַן הכבדה) [ànagh-bódə], דרומדיק: [ànagh-bú:də].
dragged down
אַראָפּגעשלעפּט ווערן; אַרײַנפאַלן אין ירידה [yərí(y)də].
dragnet
(די) כאַפּ⸗נעץ (ל″ר: -ן); (די) נעץ⸗פּאַסטקע (ל″ר: -ס); (דער) דראַגנעט (ל″ר: -ן).
dragon
(דער) פּיפּערנאָטער (ל″ר: -ס); (דער) דראַגאָן (ל″ר: -ן; אויך: -עס).
dragon slayer
(דער) גיגאַנטן⸗טייטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) גיגאַנטן⸗שלעגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) רודף גדולים [ròydəv-g(ə)dóyləm], צפונדיק: [rèydəv-g(ə)déyləm];
{פראַזע:} דער דוד אַקעגן גלית [dóvəd|akègn-gólyəs], דרומדיק: [dúvət|akèygn-gólyəs].
dragon: shoot the dragon (narcotics)
דעם רויך אײַנאָטעמען (פון העראָאין צי מאָרפין).
(.drain(s) (n
(דער) אָפּגאָס (ל″ר: -ן); (די) רינע (ל″ר: -ס); (דער) אָפּרין (ל″ר: -ען).
drain (v. intrans.) (of liquid)
(זיך) אָפּרינען; (זיך) אָפּפליסן; זיך אַראָפּלאָזן.
drain (v. trans.)
לאָזן אָראָפּפליסן (\אַראָפּגיין \אַראָפּרינען).
drain stopper
(דער) פּראָפּן (ל″ר: -ס); (דער) וואַסער⸗פּראָפּן (ל″ר: -ס); (דער) סטאָפּער (ל″ר: -ס).
Drain the swamp!
אויסליידיקן דעם זומפּ!; אויסרייניקן (\אָפּרייניקן) דעם זומפּ!;
די גאַנצע בלאָטע⸗סלוכאָטע אָפּרייניקן!.
drain: go down the drain (fig.)
גלאַט פאַרלאָרן (\פאַרלוירן) גיין; לחלוטין פאַרלאָרן גיין [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; גיין אין ניוועץ;
אַוועק(גיין) אין דער בלאָטע אַרײַן.
drainage
(די) אַוועקרינונג; (דער) אַוועקגאָס; (די) וואַסער⸗אָפּפליסונג.
drainpipe
(די) אָפּגאָס⸗טרובע (ל″ר: -ס); (דער) אָפּגאָס⸗רער (ל″ר: -ן).
drama
(די) דראַמע (ל″ר: -ס);
{פיגוראַטיוו וועגן אַוועלכער ניט איז סיטואַציע:}
אַ גאַנצע דראַמע; אַן אָפּעראַ; אַ גאַנצע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ צימעס; אַ מעשה פון טויזנט⸗איין נאַכט.
drama circle (/group /club)
(דער) דראַמקרײַז (ל″ר: -ן); (דער) דראַמע⸗קרײַז (ל″ר: -ן); (דער) דראַמע⸗קלוב (ל″ר: -ן).
drama critic
(דער) טעאַטער⸗קריטיקער (ל″ר: ø).
drama criticism
(די) דראַמע⸗קריטיק.
drama school
(די) אַרטיסטן⸗שול (ל″ר: -ן); (די) בינע⸗קונסט שול (ל″ר: -ן).
dramatic
דראַמאַטיש.
dramatic (extreme, very great)
אויף גאָר אַ סך [av-gór|asákh], דרומדיק: [ov-gú:(ə)r|asákh];
אומגעהייער (אויך: אומגעהײַער); ג(ע)וואַלדיק; גאָר גרויס; ריזיק.
dramatic reading
(די) דראַמאַטישע פאָרלייענונג (ל″ר: -ען).
dramatically (with dramatic flair)
דראַמאַטיש; מיט דראַמאַטישקײַט; מיט אַ דראַמאַטישן שוואונג.
dramatically (extremely, by a lot)
אויף גאָר אַ סך [av-gór|asákh], דרומדיק: [ov-gú:(ə)r|asákh];
אומגעהייער (אויך: אומגעהײַער); ג(ע)וואַלדיק; ראַדיקאַל.
dramatization
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דראַמאַטיזירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס גופא:} (די) דראַמאַטיזאַציע (ל″ר: -ס).
dramatize (adapt into form of a play)
אינסצעניזירן; אַדאַפּטירן אַלץ דראַמע (\טעאַטער⸗שטיק).
dramatize (blow things up, exaggerate)
מאַכן פון יעדער זאַך אַ גאַנצע דראַמע; אויפבלאָזן אויף אַ דראַמע.
drape(s) (curtains)
(דער) פאָרהאַנג (ל″ר: -ען); (די) פאָרהאַנגען (ל″ר)
(די\דער) גאַרדין (ל″ר: -ען); (די) גאַרדינען (ל″ר);
{דיאַלעקטיש:} (דער) פירהאַנג (ל″ר: -ען);
{אזהרה: דער דיאַלעקטיזם „פירהאַנג“ קלינגט אינגאַנצן נאַטירלעך בײַ די וואָס באַנוצן זיך מיט יענעם ספּעציפישן דיאַלעקט. פאַרקערט ווען נײַ⸗געקומענע צו יידיש, וואָס האָבן ניט קיין שום שייכות מיט יענעם דיאַלעקט, ווערן געלערנט עס צו נוצן מחמת „ווײַטער פון דײַטש“ (לויט דער אויסבויאיסטישער שיטה), קלינגט עס לעכערלעך און ווענדט אָפּ דעם צוהערערס (צי דעם לייענערס) אויפמערקזאַמקײַט צום תוכן}.
drape (v.)
צושטעלן די (\באַזאָרגן מיט) גאַרדינען (\פאָרהאַנגען);
אַרומוויקלען (מיט); אַרומנעמען (מיט); באַדעקן (מיט).
draughts (checkers)
דאַמקעס (ל″ר); טשעקערס.
draw (n.) (attraction)
(דער) צוצי [tsú-tsìy], דרומדיק: [:tsí:-tsì] (ל″ר: -ען); (די) צוציאונג [tsú-tsìyung], דרומדיק: [tsí:-tsì:ink] (ל″ר: -ען); (דער) צוצי⸗כח [tsútsiy-kòyəkh], דרומדיק: [tsí:tsi:-kòyəkh], צפונדיק: [tsútsiy-kèyəkh];
{לומדיש:} (דער) כח המושך [kòyəkh-(h)amóyshəkh], צפונדיק: [kèyəkh-(h)améyshəkh].
draw (n.) (pull)
(דער) צי.
draw (n.) (tie, in a competition)
(דער) גלײַך⸗אויף⸗גלײַך [glàykh-av-gláykh], דרומדיק: [glà:kh-ov-glá:kh].
(draw (v.) (attract
ציען (ל″ע: געצויגן); צוציען (ל″ע: צוגעצויגן); אַטראַקטירן;
{לומדיש:} מושך זײַן [móyshəgh-zayn], צפונדיק: [méyshəgh-zayn].
(draw (v.) (extract, esp. liquid
שעפּן; צאַפּן.
(draw (v.) (with pen or pencil
צייכענען; ריסעווען.
draw a blank
ני(ש)ט באַקומען קיין שום ענטפער; אַרויסרופן נאָר אַ שווײַגעניש אַלץ אָפּרוף;
{טאָמער וועגן זיך אַליין:}
זיך אינגאַנצן (\בכלל) ני(ש)ט קענען דערמאָנען [bəkhlál].
draw a circle around
אַרומרינגלען; (אָנ)צייכענען אַ קרײַז אַרום.
draw a conclusion
קומען צום אויספיר; ציען (אַ מסקנא) [maskónə], דרומדיק: [maskú:nə]);
{לומדיש:} קומען לידי מסקנא [lidèy-maskónə], דרומדיק: [lidày-maskú:nə].
draw a crowd
צוציען אַ געהעריקן (\ריכטיקן \ממשותדיקן \גרעסערן \אָנזעעוודיקן) עולם [mamóshəz-dikn], דרומדיק: [mamú:shəz-dikn]; [óyləm], צפונדיק: [éylom];
{מער שמועסדיק:} (קענען) אָנזאַמלען אַ סך חברה [asákh|khévrə]; (קענען) צונויפרופן אַ המון עם [ahàmoyn-ám], צפונדיק: [ahàmeyn-ám].
draw a distinction
אונטערשיידן; דיפערענצירן; אויפווײַזן אויפן אונטערשייד (\חילוק) [khílək];
קלאָר מאַכן דעם חילוק (\די אונטערשיידונג \די דיפערענצירונג).
draw a gun
אַרויסציען ({מער דראַמאַטיש:} אַרויסכאַפּן) דעם (\אַ) רעוואָלווער.
draw a line (in the sand) (limit of tolerance, forebearance, etc)
זאָגן ביז דאַנעט און אויף ווײַטער ני(ש)ט; אַוועקשטעלן אַן אָפּגרענעצונג, אַז ווײַטער וועט מען ני(ש)ט גיין (\לאָזן \שווײַגן \דערלויבן וכו′);
{לומדיש:} זאָגן (\מאַכן אַן) עד כאן! [at|kán]; אַ זאָג טאָן: עד כאן הקפה א′! [àt-kán|hakòfə-áləf], דרומדיק: [àt-kán|hakùfə-áləf].
draw an inference
אַרויסדרינגען; אָפּדרינגען; דרינגען;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אָפּלערנען.
draw and quarter
טייטן דורך צערײַסן אויף שטיקער מיט פיר פערד.
draw apart (v. intrans.)
ווערן (ביסלעכווײַז) דערווײַטערט (\אָפּגעפרעמדט); זיך נעמען יעדערער אויפן אייגענעם וועג.
draw apart (v. intrans.): we/they drew apart
מ′האָט זיך צוביסלעך אָפּגעפרעמדט (\איינער פון אַנדערן זיך דערווײַטערט; \יעדערער אויפן אייגענעם וועג געגאַנגען), ל″נ: …איינע פון דער אַנדערער…; …יעדע אויפן….
draw attention
(צו)ציען (די) אויפמערקזאַמקײַט (\די אַכטגעבונג \דעם אינטערעס).
draw bridge
(די) אָפּצי⸗בריק (ל″ר: -ן); (די) (אויפ)הייבעדיקע בריק (ל″ר: -ן).
draw down
אויסנוצן ביסלעכווײַז (\לויט דער נויט \אַז מ′באַדאַרף).
draw in (v. intrans.) (contract, get shorter)
זיך (פאַר)קירצן; קירצער ווערן; זיך פאַרמינערן; זיך פאַרקלענערן; קלענער ווערן.
draw in (v. trans.) (to one’s circles, environment, etc)
צוציען; דערנע(ע)נטערן; צואייגענען; אַרײַנפירן; אַרײַנברענגען.
draw lots
וואַרפן גורל [góyrl], צפונדיק: [géyrl]; ציען קניפּלעך.
draw near
זיך דערנע(ע)נטערן; צוקומען נאָענט; אָנקומען ני(ש)ט ווײַט.
draw out (extend in time)
אויסציען (ל″ע: אויסגעצויגן); פאַרלענגערן.
{עמאָטיוו:} פאַרשלעפּן; אויסשלעפּן.
draw out (from someone, of speech, opinions, information etc)
אַרויסציען; אַרויסבאַקומען; אַרויסקריגן.
draw up (draft, formulate)
פאָרמולירן; מאַכן (\צוגרייטן) אַן אָנוואַרף; נעמען צונויפשטיעלן;
{לומדיש:} מאַכן (\צוגרייטן) אַ נוסח [anúsəkh], דרומדיק: [anísəkh].
draw (up)on
זיך פאַררופן אויף;
שעפּן פון; נעמען פון; ציען פון.
draw together (v. intrans.)
זיך צונויפקומען; זיך צוזאַמענקומען; זיך דערנע(ע)נטערן; זיך אויפקלײַבן אינאיינעם.
draw together (v. trans.)
צונויפברענגען; צוזאַמענברענגען; אויפזאַמלען; אינאיינעם ברענגען.
draw wages (/a salary)
באַקומען שכירות (\באַלוינונג \לוין \באַצאָלטס \געצאָלט(ס)) [skhíyrəs].
draw a (one’s) weapon
אַרויסנעמען און אָנצילן געווער.
drawback
(דער) חסרון [khəsórn], דרומדיק: [khəsú:rn] (ל″ר: -ות [khəsróynəs], צפונדיק: [khəsréynəs]);
{אזהרה: געווען טאַקע אַן ענג⸗דיאַלעקטישער ל″ר „חסרונים“; דער פּוריסטישער פּרואוו עס סטאַנדאַדיזירן בײַ הײַנטיקן טאָג אויפן סמך פון קרומען פּוריסטיש⸗אויסבויאיסטישן פּרינציפּ („וואָס ווײַטער פון די מקור⸗שפּראַכן“; אויפן אָרט פון: „ווי ס′איז דער שטייגער בײַם גאַנצן איצטיקן יידיש ריידנדיקן ציבור“) איז פאַרשטייט זיך ניט געלונגען}.
drawer
(דאָס\דער) טישקעסטל [tísh-kèstl] (ל″ר: -עך); (דער) שופלאָד [shúflod] צי [shuflód] (ל″ר: -ן; {דיאַלעקטיש:} שופלעדער).
drawing (n.) (picture)
(די) צייכענונג [tséy-khənung], דרומדיק: [tsáy-khənink] (ל″ר: -ען); (די) ריסאָוואַניע (ל″ר: -ס); (די) ריסונקע (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש:} (דער) ריסונעק (ל″ר: -עס);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די\דאָס\דער) בילד (ל″ר -ער).
drawing (n.) (process)
(דאָס\דער) צייכענען; (דאָס\דער) ריסעווען;
drawing board: back to the drawing board
ס′איז ני(ש)ט דאָס, מ′דאַרף צוריק צו דער אַרבעט; מ′זאָגט ב′, נאָר דאַרפן דאַרף מען צוריק צום א′; דאַרף מען ווידער אָנהייבן.
drawing room
(דער) סאַלאָן (ל″ר: -ען); (דער) אויפנעם⸗צימער (ל″ר: -ן).
(drawn (to someone or something
{+דאַטיוו:} ציען צו (עמעצן\עפּעס); („עס ציט אײַך צו לייזערן?“).
drawn out affair (issue)
אַ פאַרשלעפּטע קרענק [kréynk]; אַ פאַרצויגענע מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ מעשה אָן אַ סוף [asóf].
dread (n.)
(די) (שטאַרקע) מורא [móyrə], צפונדיק: [méyrə]; (דער) פּחד [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət];
{ליטעראַריש:} (די) אימה [éymə], דרומדיק: [áymə];
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) פאָרכצומקײַט [fórkh-tsəm-kàyt].
dread (v.)
ציטערן (פאַר); שטאַרק מורא האָבן (פון\פאַר) [móyrə-hobm], דרומדיק: [móyrə-(h)ubm]; צפונדיק: [méyrə-hobm]; זײַן אין (אַ) פּחד (פון\פאַר) [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət].
dreaded
פּחד⸗אָנוואַרפנדיק [pákhəd], דרומדיק: [pá:khət];
מוראהאַפטיק [móyrə-hàftik], צפונדיק: [méyrə-hàftik]; אימהדיק [éymə-dik], דרומדיק: [áymə-dik].
dreadful (bad, poorly done)
מוראדיק שלעכט [móyrə-dik], צפונדיק: [méyrə-dik];
זייער שלעכט; זייער שוואַך; ממש שלעכט; ממש שוואַך [máməsh].
dreadlocks
(די) דרעדישע לאָקן (\צעפּלעך) (ל″ר).
dream (n.) (sleeptime experience)
(דער) חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm] (ל″ר: חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs]).
dream (n.) (goal, imagined, yearned for, desired future)
(דער) טרוים (ל″ר: -ען); (די) שטרעבונג (ל″ר: -ען); (די) אַספּיראַציע [àspərátsyə] (ל″ר: -ס);
(דאָס\דער) חלומען פון אַ בעסערער, שענערער וועלט [khóləmən], דרומדיק: [khúləmən];
{לומדיש:} דער רצון אויף להבא [rótsn|af-l(ə)hábə], דרומדיק: [rú:tsn|of-l(ə)hábə];
{הערה: בעת „חלום“ איז אוניווערסאַל אויף יידיש, אין צײַט און שטח, ווי אויך איבער אַלע סאָציאַלע צי אידעאָלאָגישע גרופּעס, איז „טרוים“, אין משך פון די לעצטע דורות, אַ טייל פון דעם (דער עיקר) מאָדערניסטישן יידישן וואָקאַבולאַר אין זין פון אַספּיראַציעס אויף אַ בעסערער וועלט. אין אַן איינצלפאַל איז עס געוואָרן אַ פרויאישער פּרט⸗נאָמען (די פּאָעטעסע טרוים קאַץ הענדלער)}.
dream(s) of past glory
אַן עברדיקער טרוים [anóvər-dikər], דרומדיק: [(anúvə(r)-dikə(r].
(.dream (v
{בכלל גענומען:}
חלומען [khóləmən], דרומדיק: [khֹú:ləmən];
{וועגן אַ גענויען יש אין אַ חלום, אָפטמאָל אַז אַ מענטש קומט עמעצן צו חלום:}
{+דאַטיוו:} קומען צו חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm]; („דער וואַסערפאַל איז חיימען צו חלום געקומען“; „אַ יאָר נאָך איר טויט, איז די באָבע דעם זיידן צו חלום געקומען“;
{פיגוראַטיוו, אַז ס′האַנדלט זיך אין אַן אידיי אָדער באַוועגונג:}
טרוימען; („זיי האָבן געטרוימט פון אַ בעסערער, שענערער וועלט“).
dream away the years
פאַרחלומען (\אַוועקחלומען) די יאָרן [far-khóləmən], דרומדיק: [far-khú:ləmən]; די יאָרן צעטרענצלען מיט (פּוסטע) חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs].
dream come true
אַ חלום וואָס איז וואָר געוואָרן [akhóləm], דרומדיק: [akhú:ləm]; אַ וואָר⸗געוואָרענער חלום; אַ פאַרווירקלעכטער חלום;
{לומדיש:} אַ חלום וואָס איז מקוים געוואָרן [məkúyəm], דרומדיק: [məkí:(y)əm].
dream house
(דאָס\די) אויסגעחלומטע (\אויסגעטרוימטע) הויז [óyz-gəkhòləmtə], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-gəkhùləmtə]; אַ שטוב ממש פון די חלומות [máməsh]; [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs].
Dream on!
(אַז) חלומען מעג מען! [khóləmən], דרומדיק: [khú:ləmən]; (איז) חלומ(ט) ווײַטער! [(khóləm(t], דרומדיק: [(khú:ləm(t]; ס′קען ני(ש)ט שאַטן צו חלומען.
dream team
(די) געבענטשטע קאָמאַנדע (ל″ר: -ס); (די) סאַמע בעסטע קאָמאַנדע (ל″ר: -ס); אַ הימלדיקע קאָמאַנדע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} שוין איינמאָל אַ קאָמאַנדע; אַ קאָמאַנדע אַזוינס און אַזעלכעס; אַ קאָמאַנדע איינע אויף דער וועלט.
dream ticket (Amer. politics)
(אַ\די) אויסגעחלומטע צונויפפּאָרונג [óyz-gəkhòləm-tə], דרומדיק: [ó:(u)(ə)z-gəkhù:ləm-tə] (ל″ר: -ען); (דער) „טיקעט“ פון הימל.
dream up
אינגאַנצן אויסקלערן (\צוקלערן \אויסטראַכטן);
שאַפן פון ממש גאָרנישניט [máməsh];
אויסקלערן אין דער וועלט אַרײַן.
dream: bad dream
אַ בייזער חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm] (ל″ר: …חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs]);
{טאָמער גאָר שלעכט:} (דער) קאָשמאַר (ל″ר: -ן).
dream: I have a dream!
בײַ מיר איז אַ חלום (\אַ טרוים) פאַראַן! [akhóləm], דרומדיק: [akhú:ləm];
בײַ מיר חלומט זיך אָט וואָס! [khóləmt], דרומדיק: [khú:ləmt];
{טאָמער אַלץ בפירושער ציטאַט פון מאַרטין לוטער קינגן, אויך:} איך האָב אַ חלום (\אַ טרוים)!.
dream: A Midsummer Night’s Dream
אַ מיטנזומערדיקער נאַכטיקער חלום [khóləm], דרומדיק: [khú:ləm];
{טאָמער יידישלעך:} אַ חלום אַ תמוזדיקן בײַנאַכט [táməz-dikn].
dreamer
{וועגן האָפן אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז אויסערגעוויינטלעך, אָפטמאָל אויף אַ אַ בעסערער וועלט:}
(אַ\דער) בעל⸗חלומות [bàl-khalóyməs], צפונדיק: [bàl-khaléyməs] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]) ל″נ: בעל⸗חלומותטע [bàl-khalóyməs-tə], צפונדיק: [bàl-khaléyməs-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) טרוימער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) טרוימערין (ל″ר: -ס);
{אויפן משקל פון „טרוימער“ און די אַגענטיוון אויף ענגליש און אַנדערע שפּראַכן:} (דער) חלומער [khóləmər], דרומדיק: [(khu:ləmə(r] (ל″ר: ø);
{אין זין פון אַ מענטשן אַוועמען ס′האָט זיך אַוואָס⸗ניט⸗איז געחלומט:}
(דער) בעל⸗חלום [bàl-khóləm], דרומדיק: [bàl-khú:ləm] (ל″ר: בעלי⸗ [bàlə]), ל″נ: (די) בעל⸗חלומטע [bàl-khólem-tə], [bàl-khú:lem-tə] (ל″ר: -ס);
{אויף אַ מענטשן וואָס פאַנטאַזירט וועגן אַ בעסערער, שענערער וועלט:}
(דער) טרוימער (ל″ר: ø), ל″נ (אויך): (די) טרוימערין (ל″ר: -ס);
{אויף דעם וואָס זוכט נאַאיווערהייט די וועלט איבערבײַטן קען מען גוטמוטיק אָנווענדן:}
(דער) דאָן קיכאָט [adón|kəkhót];
{אויף דעם וואָס חלומט נאַרישערהייט אויף אַזוינס וואָס האָט זיך שוין אַרויסגעוויזן פאַר פאַלש:}
(דער) שבתי⸗צביניק [shap(t)sətsví-nik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) שבתי⸗צביניצע [shap(t)sətsvíy-nitsə] (ל″ר: -עס);
{הערה: די סעמאַנטישע דיפערענצירונג, אין אַ לפי⸗ערכדיקן דערגאַנצעוודיקן פאַרטייל פון די שמות⸗דברים „חלום“ ∼ „טרוים“, איז לאו דווקא חל בײַם אַגענטוו און בײַם ווערב, אַוואו דער סעמאַנטישער תחום פון, לאָמיר אָנכאַפּן, „בעל⸗חלומות“, און מכל שכן די קאַלקירטע פאָרמע „חלומער“, געהערן שוין דעם שטח פון שטרעבונגען, האָפענונגען, אַספּיראַציעס, טרוימען. דאָס זעלביקע איז שייך בײַ די ווערבן}.
Dreamers (Amer. immigrant group)
{אַזעלכע וואָס זײַנען אין די קינדערשע יאָרן געבראַכט געוואָרן אין אַמעריקע ניט⸗דאָקומענטירטערהייט, און האָפן צו קענען בלײַבן און ווערן בירגער:}
{ע″פּ קאַלקע:} די חלומער [khóləmər], דרומדיק: [khu:ləmər] (ל″ר);
{ליטעראַריש:} די בעלי⸗חלומות [bàlə-khalóyməs], צפונדיק: [bàlə-khaléyməs];
די טרוימער (ל″ר; ל″י: (דער) טרוימער); ל″נ: (די) טרוימערינס (ל″ר; ל″י: (די) טרוימערין); ל″י: (די) טרוימערין, {עמאָטיוו:} (די) טרוימערקעס (ל″ר; ל″י: (די) טרוימערקע).
Dream Act (in US Congress)
(דער) טרוים⸗אַקט; (דער) חלומער⸗אַקט [khóləmər], דרומדיק: [khú:ləmər].
dreamless
חלומלאָז [khóləm-lòz], דרומדיק: [khú:ləm-lòz]; חלומותלאָז [khalóyməs-loz], צפונדיק: [khaléyməs-loz]; אָן חלומות;
{עסייאיסטיש:} אָנחלומותדיק [òn|khalóyməz-dik], דרומדיק: [ù:n|khalóyməz-dik], צפונדיק: [òn|khaléyməz-dik];
{הערה: די אַלע געבראַכטע וואַריאַנטן דאָ זײַנען שייך צו ברייטערע און טיפערע שטרעבונגען פונעם מענטשן, מיט פאַרשיידענע נואַנסן. „אַ חלומלאָזע(ר)“ קען זײַן אַ מענטשן וואָס פירט דורך אַ ספּעציפישע אַרבעט, אָן אַ קלאָרער גרעסערער וויזיע, וועגן דעם, וואָס קען אַרויס גרעסערס פונדערפון. „אַ חלומותלאָזע(ר)“, דערקעקן, איז גיכער אַ מענטש וואָס האָט ב כ ל ל ניט קיין ברייטערע, טיפערע אַספּיראַציעס אינעם לעבן. טאָמער פאַרקערט גייען די רייד וועגן אַ מענטשן וואָס האַלט, אַז בײַ אים אָדער איר זײַנען ניטאָ קיין חלומות בעתן שלאָפן, וועט מען דאָס פּשוט אָט אַזוי⸗אָ געבן צו פאַרשטיין, מיט אַ דערקלערונג, ניט מיט קיין איינאיינציקן טערמין; די טערמינען זײַנען אַלע אַוועק אויפן פיגוראַטיוון דרך}.
dreamlike
חלומדיק [khóləm-dik], דרומדיק: [khú:ləm-dik]; חלום⸗אַרטיק; חלום⸗מעסיק; אויפן שטייגער פון אַ חלום; ווי אין חלום;
{לומדיש:} כאילו בחלום [kəíylə|bəkhóləm], דרומדיק: [kəí:lə|bəkhú:ləm].
dreamy
פאַרחלומט [far-khóləmt], דרומדיק: [far-khú:ləmt].
dreary
{מענטשלעכע טועכצער:} נודנע⸗בלאַס; אומעטיק⸗נודנע; קאַלט⸗פאַראומערט; סמוטנע⸗פינצטערלעך;
{וועטער:} וואָלקנדיק; כמאַרנע; כמורנע; זונלאָז; קאָלירלאָז; פאַרבלאָז; גרוילעך (\גראָלעך).
dredge up
אויפוואַרפן (\אויפגראָבן) (אַמאָליקע קריוודעס \טענות) [táynəs], דרומדיק: [tá:nəs].
dregs of society
דער אָפּשוים (\אָפּפאַל) פון דער געזעלשאַפט;
די שאַנדער⸗באַנדער פון דער מענטשהײַט; די נידעריקסטע שבנידעריקסטע [shèb(ə)nídərik-stə];
{זיך פאַררופנדיק אויף טערמינען פון די יידישע מקורות:}
די ארחי פּגרןכארחי פון דער וועלט [òrkhə-pórkhə] (ל″ר);
{לומדיש:} די פּחותי ערך [pkhùsey-érəkh], דרומדיק: [pkhì:say-éyrəkh]; די פּוחזים וריקים [pòghzəm-vəréykəm], דרומדיק: [pòghzəm-vəráykəm].
(dreidel (for Chanukah/Hanukkah
(דאָס\דער\די) דריידל (ל″ר: -עך);
{צאַרטלעך; אינטים:} (דאָס\דער) דריידעלע (ל″ר: -ך);
{דיאַלעקטיש אויך:}
(דער) גאָר (ל″ר: -ן); {צאַרטלעך; אינטים:} (דאָס\דער) גאָרעלע (ל″ר: -ך);
(דאָס\דער) קרײַזל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) ווערפל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער\די) וועלוועלע (ל″ר: -ך);
(דאָס\דער) וואַרפל (ל″ר: -עך); (דער) דרייער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) ביינדל (ל″ר: -עך).
drench (v. intrans.): get drenched
(דורך און דורך) אויסגענעצט (\אויסגעווייקט) ווערן.
drench (v. trans.)
דורכנעצן; דורכווייקן.
(dress (n.) (garment
(די\דאָס) קלייד (ל″ר: -ער); (דאָס\די) קליידל (ל″ר: -עך);
{מיט צאַרטקײַט צי בנוגע אַ קליין מיידעלע: (דאָס\די) קליידעלע (ל″ר: -ך).
(dress (n.) (clothing
די מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר); די קליידער (ל″ר); (די) באַקליידונג;
(לומדיש:) די בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: [b(ə)gú:dəm] (ל″ר).
dress (v.)
זיך אָנטאָן; זיך קליידן;
{עמאָטיוו; איראָניש; אָפּלאַכעריש:} זיך אָנמלבושן [ón-màlbəshn], דרומדיק: [ú:(ə)n-màlbəshn].
dress (adj.)
אויספּוצעדיק; אויף אויספּוצן זיך; עלעגאַנט; פאָרמעל.
dress circle
(דער) ערשטער באַלקאָן (אין טעאַטער); (דער) בעלעטאַזש;
(דער) הויכעפענצטערדיקער באַלקאָן.
dress coat
(דער) פראַק (ל″ר: -ן); (דער) וויזיט⸗ראָק (ל″ר: ⸗רעק).
dress code
(דער) קליידער⸗קאָד; (דער) הלבשה⸗קאָד [halbóshə], דרומדיק: [h)albú:shə)];
(די) באַקליידונגס⸗כללים [klòləm], דרומדיק: [klù:ləm].
dress down (scold)
(אַזוי ריכטיק) אַרײַנזאָגן;
{עמאָטיוו:} (עמעצן) דערלאַנגען יענעם פּסק [psák].
dress down (dress informally, more simply than others in the environment)
גיין אָנגעטאָן (\זיך קליידן) דווקא פּשוט [dáfkə|póshət], דרומדיק: [dáfkə|pú:shət];
זיך קליידן אומפאָרמעל; זיך דווקא ני(ש)ט איבעריקס אויספּוצן; זיך ני(ש)ט קליידן עלעגאַנטיש.
dress eccentrically
אַרומגיין מיט אויסטערלישע (\מאָדנע \משונהדיקע [məshúnə-dikə], דרומדיק: [məshínə-dikə]) קליידער (\בגדים [b(ə)gódəm], דרומדיק: [b(ə)gú:dəm]);
גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) עקסצענטריש (אויסטערליש \מאָדנע \משונהדיק).
dress for success
זיך אָנטאָן (\גיין באַקליידט) אויף דערפאָלג (\גוטע רעזולטאַטן);
{קריטיש:} זיך אָנטאָן קאַריעריסטיש.
dress like a gentile
גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) גויאיש (אויך: גוייש); גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) ווי אַ גוי (\גויאיש);
גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) מיט אַ גויאיש(ק)ן הילוך [híləkh];
{לומדיש:} גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) ככל הגוים [k(ə)khòl-(h)agóy(ə)m];
{אויסמײַדנדיק „גוי“:} גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) ככל המונם [k(ə)khòl-(h)amóynom], צפונדיק: [k(ə)khòl-(h)améynom]; ווי ז י י;
{אַרכעאיש:}
גיין (\זיך אָנטאָן \זיך קליידן) דײַטש; דרומדיק: [dá:tsh] (אויך: דײַטשיש; דײַטשלעך; דײַטשעריש);
{הומאָריסטיש:} גיין (\זיך אָנטאָן \זיך קליידן) דײַטשמעריש.
dress like a Jew
גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) יידיש (\אידיש); …יידישלעך (\אידישלעך); גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) ווי אַ ייד (\איד) [vìy-ayíyd], דרומדיק: [vi:-ayí:t], צפונדיק: [vìy-aíyd];
גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) מיט אַ יידישן הילוך [híləkh];
{לומדיש:} גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) כאחינו בני ישראל [k(ə)akhéynu|bney-(y)isró(ə)l], דרומדיק [k(ə)akháyni:|bnay-(y)isrú:(ə)l]:
{עמאָטיוו:} גיין (\זיך אָנטאָן \קליידן) ווי אַן אונדזעריקע(ר).
dress rehearsal
(די) (פול⸗)באַקליידטע רעפּעטיציע (ל″ר: -ס); (די) גענעראַל⸗פּראָבע (ל″ר: -ס).
dress sense
(דער) קליידער⸗חוש [khùsh], דרומדיק: [khìsh];
אַ חוש אויף הלבשה [halbóshə], דרומדיק: [h)albú:shə)].
dress to impress
זיך אָנטאָן (\גיין באַקליידט) אויף צו באַאײַנדרוקן (\אויף צו מאַכן אַ רושם) [aróyshəm], צפוננדיק: [aréyshəm];
{קריטיש:} זיך אָנטאָן פראַנטעוואַטע.
(dress up (v. intrans.) (get dressed up
זיך אויספּוצן; זיך שיין אָנטאָן; אויסקליידן זיך שיין;
{מיט אַן איראָניע לגבי זיך אַליין:} זיך צוזאַמענשטעלן;
{עמאָטיוו:} זיך אויססטראָיען; {אָפּלאַכעריש:} זיך אויססטראָצלען.
dress: cocktail dress
(די\דאָס) קאָקטייל⸗קלייד (ל″ר: -ער); (דאָס\די) קאָקטייל⸗קליידל (ל″ר: -עך).
dressed to kill
אייבערעלעגאַנטיש (\סופּער⸗דופּער) אָנגעטאָן (\באַקליידט);
{פראַזע:} זיך אַזוי אָנטאָן (\באַקליידן) מ′זאָל (אַזש) אַוועקחלשן אַז מ′קוקט זיך צו [avék-khàləshn].
dressed: well dressed
שיין באַקליידט (\אָנגעטאָן); מיט אַ שיינעם הילוך [híləkh];
{פראַזעס:} באַקליידט און באַנייט; אָנגעטאָן ווי אַ גראַף (\(ל″נ:) גראַפינע.
(dresser (furniture
(דער) קאַמאָד (ל″ר: -ן); (די) קאָמאָדע (ל″ר: -ס).
dressing (for salad etc)
(דער) סאָס (ל″ר: -ן); {דווקא צו סאַלאַד:} (דער) בוימל.
dressing (for wound)
(די) באַנדאַזשירונג (ל″ר: -ען); (דער) פאַרבינד⸗שטאָף (ל″ר: -ן).
dressing room
(דער) באַקלייד⸗צימער (ל″ר: -ן); (דער) באַקלייד⸗קאַמער (ל″ר: -ן).
dressmaker
(דער) פרויען⸗שנײַדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שנײַדערקע (ל″ר: -ס); (דער) דאַמען⸗שנײַדער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שנײַדערקע (ל″ר: -ס);
{אין אַ ריי ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (דער) דרעסמאַכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) דרעסמאַכערין (ל″ר: -ס).
dreydl → dreidel
dribble (n.)
(דאָס\דער) דריבלען מיטן באַל; (די) דריבלעניש.
dribble (v.)
דריבלען מיטן באַל; מאַכן (אַ) דריבלעניש מיטן באַל.
dribs: in dribs and drabs
אַ טראָפּעלע נאָך אַ טראָפּעלע; איין טראָפּן און נאָך אַ טראָפּן; טראָפּנווײַז; ברעקלווײַז; ברעקעלעווײַז; קרישעלעווײַז.
dried
{נייטראַל צי פּאָזיטיוו, אַשטייגער וועגן פּירות:} געטריקנט;
{נייטראַל צי נעגאַטיוו:} פאַרטריקנט; אויסגעטריקנט.
dried out
אויסגעטריקנט.
drift (n.)
(דער) וואַנדער; (דער) וואָגל; (דער) וואָגל און וואַנדער.
drift (n.) (snow)
(די\דאָס) שניי⸗געבלאָזעכץ; (די) שניי⸗קופּע (ל″ר: -ס).
drift (v. intrans.) (object on sea or in wind)
זיך טראָגן (\זיך וואַלגערן \זיך שאַרן) (מיטן ווינט, אויפן וואַסער וכו′).
drift (v. intrans.) (of a person)
{וועגן אַ מענטשן:} זיך אַרומוואַלגערן (\אַרומשאַרן \אַרומדרייען) סתם [stám];
{טאָמער אין זין פון אָרט:}
אַרומוואַנדערן; זיך אַרומטראָגן; זיך פאַרוואָגלען;
{טאָמער אין גײַסטיקן זין:}
פאַרלירן (\אָנווערן) דעם לעבנס⸗ציל; אָפּלאָזן דעם פעסטן דרך [dérəkh], דרומדיק: [déyrəkh]; זיך אַרומדרייען סתם [stám].
drift away
זיך (צו ביסלעך) אַוועקשאַרן; ווערן (וואָסאַמאָל מער) אָפּגעפרעמדט (\אָפּגעשיידט \דערווײַטערט).
drift: catch the drift (understand)
אָנכאַפּן [ón-khàpm], דרומדיק: [ú:n-khàpm]; כאַפּן דעם שניט; באַנעמען;
{לומדיש:} תופס זײַן [tóyfəz-zayn], צפונדיק: [téyfəz-zayn].
drift: linguistic drift
(דער) שפּראַך⸗וואָגל; (דער) שפּראַך⸗וואַנדער.
drifter
(דער) אַרומוואַלגערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַרומוואַלגערין (ל″ר: -ס); (דער) אַרומשלעפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַרומשלעפּערין (ל″ר: -ס); {עמאָטיוו:} (די) אַרומשלעפּערקע (ל″ר: -ס);
{וועגן מער טראַדיציאָנעלע, דער עיקר יידישע טיפּן:}
אַן ארחא פּרחא [anòrkhə-pórkhə] (ל″ר: ø; אויך: ארחא⸗פּרחאניקעס).
driftwood
(די) טײַך⸗קלעצלעך (ל″ר); (דאָס\די) טײַך⸗האָלץ.
drill (n.) (practice activity)
(די) פּראַקטיקע (ל″ר: -ס); (דער) אויספּרואוו (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} ס′איז אויף פּראַקטיקע (\אויספּרואוו).
drill (n.) (tool)
(דער) בויער (ל″ר: -ס); (דער) דריל (ל″ר: -ן);
{ליטעראַריש; בײַם רוב אַרכעאיש:} (דער) עגבער (אויך: עקבער) (ל″ר: -ס)ץ
drill (v.) (bore into)
אויסבויערן; ארײַנדרילן; אַרײַנדרילעווען דורכעגבערן; אַרײַנעגבערן; אַרײַנדרילעווען;
{טאָמער ריידנדיק בכלל:}
בויערן; דרילעווען; עגבערן.
drill (v. intrans.) (study by rote)
זיך אײַנחזרן [áyn-khàzərn], דרומדיק: [á:n-khàzərn]; זיך אײַנלערנען; זיך אײַנקנעלן.
drill ammunition
(די) אויספּרואוו⸗אַמוניציע; (די) לערן⸗אַמוניציע.
drill bit
(דער) דריל⸗אײַזן (ל″ר: -ס); (דער) בויער⸗אײַזן (ל″ר: -ס).
drill down (examine in greater depth)
אַרײַנקוקן טיפער אינעם ענין [í(n)yən]; ווײַטער אַנאַליזירן אין דער טיף;
{לומדיש:} זיך אײַנעמקענען אין דער חקירה [áyn-àmkənən|indər-khkíyrə], דרומדיק: [á:n-àmkənən|ində(r)-khkí:rə].
drill into one’s head
(עמעצן) אַרײַנהאַקן (\אַרײַנקלאַפּן) אין קאָפּ (אַרײַן).
(.drink (n
{דער אַקט פון טרינקען:}
(דער) טרונק;
{טאָמער מער ווי איין טרונק:} (דאָס\דער) טרינקען;
{אַלקאָהאָליש, געטרונקען אינצווייען, אין חברשאַפט, בכבודיק}:
(אַ\דער) לחיים [ləkháyəm] (ל″ר: לחיימס [ləkháyəmz]); (אַ\די) כוסה (אויך: כוסע) [kóysə], צפונדיק: [kéysə] (ל″ר: כוסהס; אויך: כוסעס);
{דאָס וואָס ווערט געטרונקען:}
(דער\דאָס\די) געטראַנק;
{אַלקאָהאָליש:} (די) משקה [máshkə] (ל″ר: משקות [máshkəs]; אויך: משקאות [mashkóəs], דרומדיק: [mashkú:əs]);
{אַ טרעפונג אַוואו מען טרינקט משקה:}
(דער) לחיים [ləkháyəm] (ל″ר: לחיימס [ləkháyəmz]); (די) כוסה (אויך: כוסע) [kóysə], צפונדיק: [kéysə] (ל″ר: כוסהס; אויך: כוסעס).
(.drink (v
{סתם:} טרינקען (ל″ע: געטרונקען);
{ספּעציפיש ביז צום סוף, למשל פון אַ גלאָז צי אַ פלעשל:}
אויסטרינקען (ל″ע: אויסגעטרונקען); אָפּטרינקען (ל″ר: אָפּגעטרונקען).
drink: diet drink
(דער\דאָס) דיעטע⸗געטראַנק (ל″ר: -ען).
drink: fizzy drinks
(די) בלעזלדיקע (\שפּרודלדיקע \שפּרינגענדיקע) געטראַנקען (ל″ר).
drink: go (out) for a drink
גיין (אויף) מאַכן (\טרינקען) אַ לחיים [aləkháyəm].
drink (v.): he/she drinks, they drink (too much alcohol)
{טרינקען אַלץ געוואוינהײַט \צופיל \לײַדנדיק פון אַלקאָהאָליזם:}
(ער\זי) טרינקט; (זיי) טרינקען.
{טרינקען אַ סך אין אַ געוויסן איינציקן פאַל:}
זיך אָנטרינקען (ל″ע: זיך אָנגעטרונקען);
{עמאָטיוו, צי חבריש צי קריטיש:}
זשל(י)אָקען; זיך אָנזשל(י)אָקען.
drink a lot of (/too much) alcohol
זיך אָנטרינקען;
{עמאָטיוו:} זיך אָנזשל()יאָקען [ónzhl(y)òkn]; זיך פאַרכּוֹסען [farkóysn], צפונדיק: [farkéysn]; זיך אָנשתקענען [ón-shàskənən];
{טאָמער דווקא ביז צום שיכור ווערן:} זיך אָנשיכורן [ón-shìkərn], דרומדיק: [ú:n-shìkərn]; זיך (אָנ)פּיאַנעווען; זיך אָנזויפן.
drink drive
פירן אַן אויטאָ באַטרונקענערהייט (\שיכורערהייט) [shìkər-ərhéyt], דרומדיק: [shìkə(r)-ə(r)háyt];
{נוסח אַמעריקע} טרײַבן אַז מ′איז שיכור [shíkər].
drink driving
(די) באַטרונקענע אויטאָ⸗פירונג; (די) שיכורע אויטאָ⸗פירונג [shíkərə];
{נוסח אַמעריקע:} טרינקען און טרײַבן.
drink money
(דאָס\די) טרינק⸗געלט.
drink the kool-aid
יאָלדעוואַטיש גלייבן מיט לײַב און לעבן;
נאַאיווערהייט גלייבן אינגאַנצן (\אָננעמען פאַר גוט געלט \זיך פאַרלאָזן מיטן לעבן);
{פראַזעס:} גלייבן ווי אַ ייד אין רבונו של עולם [rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [rəbèynə-shəléylom]; גלייבן ווי אַ קריסט אין יעזוסן; גלייבן ווי אַ מוסלמענער דעם קאָראַן.
drink under the table
(עמעצן) אין גאַרטל פאַרשטעקן בײַם מאַכן לחיימס [ləkháyəmz].
drink: a drink of water
אַ טרונק וואַסער; אַ גלעזעלע וואַסער;
{עמאָטיוו; גוטמוטיק:} אַ כוס מים חיים [akòs|mày(ə)m-kháyəm].
(drink: have an (alcoholic) drink (in company
אויסטרינקען (ל″ע: אויסגעטרונקען); מאַכן אַ לחיים [ləkháyəm]; מאַכן אַ כוסה [kóysə], צפונדיק: [kéysə]; זיך אָנגיסן;
{פראַזע:} מאַכן אַ רפואה שלימה [ar(ə)fùə-shléymə], דרומדיק: [ar(ə)fì:ə-shláymə] (′אַ פולשטענדיקע אויסהיילונג′).
drink: Let’s drink to that! (Let’s make a toast!, Let’s all have a(nother) drink!)
לאָמיר אויסטרינקען!; לאָמיר מאַכן אַ לחיים! [ləkháyəm]; לאָמיר מאַכן אַ כוסה! [kóysə], צפונדיק: [kéysə];
מ′עט אויסטרינקען? (\מאַכן אַ לחיים\אַ כוסה וכו′);
{אין מזרח:} הונדערט גראַם!; סטאָ גראַם!;
{פראַזע:} לאָמיר מאַכן אַ רפואה שלימה [ar(ə)fùə-shléymə], דרומדיק: [ar(ə)fì:ə-shláymə] (′אַ פולשטענדיקע אויסהיילונג′).
drinkable
טרינקען⸗פעאיק; וואָס מ′קען טרינקען; טרינקעוודיק; {חסידיש, אויך:} טרינקבאַר.
drinking companion (/partner)
(דער) שותף אויף (\צו) לחיימס [shútəf|af-ləkháyəmz], דרומדיק: [shítəf|of-ləkhá:(y)əms];
{לומדיש; אויך גוטמוטיק שפּאַסיק:} אַ חבר לשתיה [akhávər|ləshtíyə] (ל″ר: חברים… [khavéyrəm], דרומדיק: [khaváyrəm]), ל″נ: אַ חברטע לשתיה [akhávər-tə] (ל″ר: חברטעס…)
drinking etiquette
די עטיקעטע פון לחיימס [ləkháyəmz]; (די) טרינקען⸗עטיקעטע.
drinking fountain
(דער) וואַסער⸗פאָנטאַן (ל″ר: -ען); (דער) וואַסער⸗שפּריצער (ל″ר: -ס); (דער) שפּרינג⸗בעקן (ל″ר: -ס);
{הערה: די המצאה „טרינקרער“ (דערצו נאָך פּרינציפּיעל געשריבן אינאיינעם ע″פּ ספירת הטראַפים) איז אין משך פון יאָרן געוואָרן בײַ יידישע שרײַבער שיער ניט סימבאָליש וואָס שייך אומנייטיקע נעאָלאָגיזמען וואָס זײַנען צומאָל בבת אחת סײַ לעכערלעך סײַ לחלוטין אומפאַרשטענדלעך די וואָס ריידן אויף דער שפּראַך נאַטירלעך. וועגן דעם ענין זע אויך בײַם סימן neologisms}.
drinking problem
(דאָס\דער) שיכורן זיך [shíkərn]; (דאָס\דער) טרינקען צופיל (\איבער דער מאָס);
(די) אַלקאָהאָלי(סטי)שע פּראָבלעם;
{פראַזע:} דער ביטערער טראָפּן.
drinking song
(דאָס\די) ליד צו(ם טרינקען) לחיימס [ləkháyəmz].
drinking straw
(דער) שטרוי צום טרינקען.
drinking-up time
די צײַט אויף אָפּטרינקען (און אַהיימגיין);
{פראַזע:} אַז ס′גייט צום פאַרמאַכן.
drinking water
וואַסער (אויף) צום טרינקען; (דאָס\די) טרינקעדיקע וואַסער.
drinks: master of (the alcoholic) drinks
{קלאַסיש:} (דער) שר המשקים [sàr-(h)amáshkəm];
{דערהײַנטיקט, למשל אויפן אַכטונגגעבער איבער די לחיינס אויף אַ הוליאַנקע:} (דער) שר המשקאות [sàr-(h)amashkóəs], דרומדיק: [sàr-(h)amashkú:əs], צפונדיק: [sàr-(h)amashkó(y)əs].
drip (n.) (boring person)
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) נודנע(ר); (אַ\די\דער) פלאַכע(ר); (אַ\די\דער) אומאינטערעסאַנטע(ר); (אַ\די\דער) פאַרשלאָפענע(ר); (אַ\די\דער) לאַנגווײַליקע(ר); (אַ\די\דער) קאָלירלאָזע(ר);
(דער) נודניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) נודניצע (ל″ר: -ס); אַ דריפּקע (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} אַ שטיק פלייש מיט צוויי אויגן.
drip (n.) (medical)
(די) (דירעקטע) אינפוזיע [infúzyə] (ל″ר: -ס); (דער) שפּיטאָל⸗דריפּ (ל″ר: -ן); אַ טריף⸗רערל (ל″ר: -עך);
{דער עיקר אין מזרח:} (די) קאַפּעניצע [kápənitsə] (ל″ר: -ס).
(.drip (v
טריפן; קאַפּען.
dripping (sweating profusely)
שוויצן ווי פאַר אַ זאַקוציע (\פאַר אַן עקזעקוציע); שוויצן ווי אין באָד (\{פאַראיידלט:} ווי אין מרחץ) [mérkhəts]; שוויצן ווי אַ ביבער (\אַ חזיר) [akházər].
dripping wet
נאַס וואָס ס′קען נאָר נאַס זײַן; אינגאַנצן (\דורך און דורך) אויסגענעצט;
{פראַזעס:} נאַס ווי אַ קאַץ; פיטש⸗נאַס; פּליטש⸗נאַס;
{עמאָטיוו:} נאַס ווי די מצרים אין ים⸗סוף [də-mítsrəm|in-yám-sùf], דרומדיק: [də-mítsrəm|in-yám-sìf].
drive (n.) (comp.)
(דער) (האַרטער) דיסק (ל″ר: -ן); (דער) דאַטאַ⸗דיסק (ל″ר: -ן); (דער) דרײַוו (ל″ר: -ן).
drive (n.): inner drive (of person)
(דער) אינעווייניקסטער דראַנג; (די) אינעווייניקסטע טרײַב⸗קראַפט;
{לומדיש:} (דער) כח הפּנימי [kòyəkh-(h)apními], צפונדיק: [kèyəkh-(h)apními];
(דער) כח המניע [kòyəkh-(h)aməníyə], צפונדיק: [kèyəkh-(h)aməníyə].
drive (n.) (public effort)
(די) קאַמפּאַניע (ל″ר: -ס); (דער) קאַמפּיין (ל″ר: -ען; אויך: -ס); (די) עפנטלעכע באַוועגונג (ל″ר: -ען); (די) עפנטלעכע באַמיאונגען (ל″ר).
drive (n.) (pleasure ride by car)
(דאָס\דער) דורכפאָרן זיך;
(דער) אַרומפאָר (ל″ר: -ן); (דער) דורכפאָר (ל″ר);
{אין ענגליש ריידדיקע לענדער:} אַ רײַד (אויך: ראַיד).
(drive (v.) (a car, truck or other land vehicle
{אין די מערבדיקע לענדער:} טרײַבן; {אין די מזרחדיקע לענדער:} פירן;
{אין חרדישע און ענגליש ריידנדיקע סביבות:} דרײַוון (אויך: דראַיוון).
drive (v.) (take someone by car)
צופירן (מיט דער מאַשין \ מיטן אָטאָמאָביל); נעמען; געבן צו פאָרן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (עמעצן) (צו)טרײַבן.
drive a car
פירן (\{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} טרײַבן) אַ מאַשין (\אַן אָטאָמאָביל\אויטאָמאָביל);
{נוסח אַמעריקע:} טרײַבן (\דרײַוון) אַ קאַר;
{טאָמער אויף פּרנסה:} שאָפירן;
{הערה: זע די הערה אונטן בײַם סימן driver}.
drive around
אַרומפאָרן (מיט דער מאַשין \מיטן אָטאָמאָביל\אויטאָמאָביל).
drive away (v. intrans.)
אַוועקפאָרן.
drive away (/drive out) (v. trans.)
פאַרטרײַבן; אַרויסיאָגן; אַרויסשיקן;
{עמאָטיוו:} משלח זײַן [məshaléyəgh-zayn], דרומדיק: [məshaláyəgh-zayn]; אַרויסמשלחן [aróys-məshalèyəkhn], דרומדיק: [aró:(u)(ə)s-məshalàyəkhn].
drive back (v. intrans.) (return)
צוריקפאָרן; פאָרן אויף צוריק;
{טראַנספּאָרט ניט ספּעעציפיצירט:} זיך אומקערן; צוריקקומען.
drive crazy
(עמעצן) (גוט) משוגע מאַכן [məshúgə], דרומדיק: [məshí(:)gə]; (עמעצן) טרײַבן צו (\אויף) משוגעת [məshugás], דרומדיק: [məshigá(:)s]; (עמעצן) אַזוי ריכטיק פאַרדרייען דעם קאָפּ (דיאַלעקטיש צפונדיק: …די קאָפּ).
drive down prices
אַראָפּיאָגן (\אַראָפּטרײַבן) די פּרײַזן.
drive home (return home)
אַהיימפאָרן; פאָרן אַהיים.
drive home the point (/argument)
זיך אַרויסזאָגן (\אויסדריקן) בוֹלט און קלאָר [bóylət], צפונדיק: [béylət]; גרינטלעך (\שטאַרק \עמפאַטיש) אַרויסהייבן דעם פּונקט (\דעם עיקר) [íkər];
{לומדיש:} בפירוש מסביר זײַן די נקודה [bəfèyrəsh|mázbər-zayn|din(ə)kùdə], דרומדיק: [bəfàyrəsh|mázbə(r)-za:n|din(ə)kì:də].
drive in movie
(דער) אַרײַנפאָר⸗קינאָ (ל″ר: -ען); (דער) אינדרויסנדיקער פילם (ל″ר: -ען).
drive off (v. intrans.)
אַוועקפאָרן; פאָרן אַוועק.
drive off (v. intrans.) (each in their own direction)
זיך צעפאָרן; {עמפאַטיש:} זיך פונאַנדערפאָרן.
drive off (v. trans.)
פאַרטרײַבן (פון) (ל″ע: פאַרטריבן); אַוועקטרײַבן (פון) (ל″ע: אַוועקגעטריבן);
drive sober
פירן (\טרײַבן) אַ מאַשין (\אַן אויטאָ) ניכטערערהייט;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} דרײַוון (\דראַיוון) ניכטער(ערהייט).
drive to (cause someone to)
(עמעצן) (דער)פירן אויף (\צו \ביז);
{טאָמער בפירוש לרעה:} (עמעצן) פאַרפירן אויף (\צו \ביז).
drive to despair (/desperation)
(עמעצן) אַרײַנפירן (\פאַרפירן \פאַרטרײַבן \ברענגען) אין (אַ) פאַרצווייפלונג (\פאַרצווייפלטקײַט \פאַריאושטקײַט) [far-yíyəsht-kàyt].
drive under the influence of alcohol
פירן (\טרײַבן) אַ מאַשין (\אַן אויטאָ) שיכורערהייט [shìkər-ərhéyt], דרומדיק: [shìkə(r)-ərháyt];
פירן (\טרײַבן) אַ מאַשין (\אַן אויטאָ) אונטערן אײַנפלוס פון אַלקאָהאָל;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} דרײַוון (\דראַיוון) שיכורערהייט.
drive up a (/the) wall
{מער אין זין פון דער דענערווירן:} (עמעצן) מאַכן משוגע (\פאַרדרייען אַ קאָפּ \אַרנײַקריכן אין די ביינער \דרייען אַ ספּאָדיק) [məshúgə], דרומדיק: [məshí:gə];
{מער אין זין פון כעס:} (עמעצן) אויפרעגן (\דערצאָרענען \דעררגזענען \דערבייזערן \אָנצינדן) [dər-rágzənən].
drive up prices
אַרויפיאָגן (\אַרויפטרײַבן \אַרויפשרויפן) די פּרײַזן.
drive: go for a drive
זיך דורכפאָרן; אַ דורכפאָר טאָן;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} מאַכן אַ (\גיין אויף אַ) רײַד (אויך: ראַיד).
drive: sexual drive
(דער) סעקסועלער טרײַב⸗כח [tráyp-kòyəkh], דרומדיק: [trá:p-kòyəkh], צפונדיק: [tráyp-kèyəkh];
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} דער יצר [yéytsər], דרומדיק: [(yáytsə(r];
{הערה: צוליב די עמאָטיווע, שפּאַסיקע, איראָנישע און אָפּמשפּטנדיקע כוחות און אַסאָציאַציעס פון „יצר⸗הרע“ איז דער טערמין ניט פּאַסיק צו ערנסטע דיסקוסיעס וועגן ברייטערע ערנסטע פראַגן}.
drivel
שטותערײַען (ל″ר) [shtùsəráyən], דרומדיק: [shtìsərá:ən]; נאַרישקײַטן (ל″ר);
{לומדיש:} גלאַט דברי שטות [dìvrey-shtús], דרומדיק: [dìvray-shtís] (ל″ר).
driven (totally committed)
אינגאַנצן איבערגעגעבן (ווי דורך אַ באַזונערער קראַפט);
{פראַזע:} זײַן משוגע פאַר דער זאַך [məshúgə], דרומדיק: [məshí(:)gə].
(driver (of vehicle
(דער) (אָטאָ⸗)טרײַבער (\(אויטאָ)⸗טרײַבער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) ⸗טרײַבערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו}: (די) טרײַבערקע (ל″ר: -ס); (דער) מאָטאָריסט (ל″ר: -ן);
{בײַם רוב פאַרעלטערט:} (דער) מאַשין⸗טרײַבער;
{ביטולדיק וועגן אַ שלעכטן:} (דער) טרײַבאַר [traybár] (ל″ר: טרײַבאָרים [traybórəm]);
{אין מזרח, אויך בײַ טייל נאָרמאַטיוויסטן אין מערב:} (דער) שאָפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{חסידיש:} (דער) דרײַווער (\דראַיווער) (ל″ר: ø; -ס).
{הערה: ווי ס′קען זיך מאַכן, טרעפט מען בײַ אַ לשון אייגנאַרטיקײַטן ווי אַזוי ס′האָט זיך געטראָפן, זאָל זײַן קאַפּריזנע. פאַרוואָס דער שם⸗דבר „דער פירער“ קען דאָ צו יידיש ניט טויגן, איז ניט שווער צו פאַרשטיין. דאס פירט זיך ניט אומבאַדינגט איבער צום ווערב, אַזויאַרומעט אַז „זי פירט איר נײַע מאַשין אַ גאַנצן טאָג“ איז בכלל ניט פּראָבלעמאַטיש. פונדעסטוועגן האָט זיך אַ סך מער פאַרשפּרייט „טרײַבן אַ מאַשין“ וואָס בלײַבט באַליבט, ניט קוקנדיק אויף דער קעגנערשאַפט פון אַקאַדעמיקער (ס′איז אויסגעוואַקסן גאַנץ אָרגאַניש איבער אָנדערהאַלבן יאָרהונדערט, פונעם אַלט⸗עכטן „טרײַבן דעם פערד (מיט וואָגן) (מיט אַ בײַטש)“ אויף „טרײַבן אַ מאַשין“. שוין צײַט כשרן}.
(דער) מאַשין⸗פירונג דאָקומענט (ל″ר: -ן); {אָפטמאָל, דעמאָלט אַז דער קאָנטעקסט איז קלאָר, נוצט מען פּשוט: „דער דאָקומענט“);
(דער) טרײַב⸗רשות [tráyb-r(ə)shùs] (ל″ר טרײַב⸗רשותן); (די) טרײַבער⸗דערלויבעניש (ל″ר: -ן); (די) שאָפער⸗דערלויבעניש (ל″ר: -ן);
{ניט פאָרמעל, שטאַרק פאַרשפּרייט – און באַליבט — אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער}: (דער) לײַסענס [dèr-láysints]; (דער) דרײַווינג לײַסענס (\דראַיווינג לאַיסענס) (ל″ר: -ס).
driver’s seat: be in the driver’s seat (fig.)
זײַן דער גאַנצער (\גלאַוונער \סאַמעראָדנער) באַלעבאָס; פירן דאָס רעדל; האַלטן די לייצעס (אין די הענט); זײַן בײַם רודער.
driveway
(דער) אַרײַנפאָר (ל″ר: -ן); (דער) מאַשין⸗פּאַס (ל″ר: -ן); (דער) אויטאָ⸗פּאַס (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) טרײַב⸗וועג (ל″ר: -ן); (דער) דרײַוו⸗וויי (אויך: דראַיוו⸗וועי) (ל″ר: -ס).
(driving (as profession
(די) מאַשין⸗שאָפירונג; (די) שאָפערײַ; (די) מאַשין⸗פירונג;
{אין טייל ענגלישע ריידנדיקע מדינות, צומאָל מיט איראָניע:} (די) טרײַבערײַ; (די) קאַר⸗טרײַבער אַרבעט.
driving force
(דער) עיקרדיקער (\פּרינציפּיעלער) כח [íkər-dikər|kóyəkh], צפונדיק: [íkər-dikər|kéyəkh];
(ליטעראַריש; לומדיש:} (דער) רוח החיים [rùakh-(h)akháyəm], דרומדיק: [rì:akh-(h)akhá:(y)əm].
driving instructor
(דער) פאָר⸗אינסטרוקטאָר [instrúktər] (ל″ר: -ן [ìnstruktórn]); (דער) טרײַבן⸗אינסטרוקטאָר (ל″ר: -ן); (דער) מאַשין⸗פירונג אינסטרוקטאָר (ל″ר: -ן).
driving lesson
(די) פאָר⸗לעקציע (ל″ר: -ס); (די) טרײַבן⸗לעקציע (ל″ר: -ס); (די) מאַשין⸗פירונג לעקציע (ל″ר: -ס).
driving school
(די) פאָר⸗שול (ל″ר: -ן); (די) טרײַבן⸗שול (ל″ר: -ן); (די) מאַשין⸗פירונג שול (ל″ר: -ן);
{טאָמער אויף צו ווערן אַ פּראָפעסיאָנאַל אויפן געביט:} (די) שאָפער⸗שול (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} (די\דער) דרײַווינג סקול (אויך: דראַיווינג…) (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
driving test
(דער) פאָר⸗עקזאַמען (ל″ר: -ן); (דער) טרײַבן⸗עקזאַמען (ל″ר: -ן); (דער) מאַשין⸗פירונג עקזאַמען (ל″ר: -ן);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} דער דרײַווינג טעסט (אויך: דראַיווינג…) (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
driving under the influence
פירן אַ מאַשין אָנגעטרונקענערהייט (\אונטער דער השפּעה פון אַלקאָהאָל) [hashpóə], דרומדיק: [h)ashpú:ə)];
{ווייניקער פאָרמעל:} טרײַבן שיכורערהייט [shìkər-ərhéyt], דרומדיק: [shìkə(r)-ə(r)háyt]; טרײַבן אונטערן טראָפּן (\גלעזל).
(.drizzle (n
(דאָס\דער) רעגנדל (ל″: -עך); (אַ\דאָס) רעגעלע; (דער) שפּריי⸗רעגן (ל″ר: -ס); (דער) דריזל (ל″ר: עך);
{ליטעראַריש:} אַ דראָבנער (\דריבנער) רעגן;
{אַרכעאיש:} (דער) מראַק.
(.drizzle (v
(אַראָפּ)שפּרייען; קאַפּען;
{פראַזע:} ס′גייט אַ רעגנדל.
drizzle: it’s drizzling
אינדרויסן קאַפּעט; ס′קאַפּעט אינדרויסן; אינדרויסן גייט אַ רעגנדל;
{טאָמער אַ גאָר שוואַכער רעגן:} ס′גייט אַ רעגעלע.
drone (n.)
(דער) דראָן (ל″ר: -ען; {מיט איראָניע:} -עס); (דער) פליענדיקער גולם [góyləm], צפונדיק: [géylom] (ל″ר: ס); (דער) פלי⸗גולם (ל″ר: ס).
drone on
ווײַטער פאָנפען (\מאַמלען \האַמזען \שנויפלען);
{פראַזעס:} פּײַקלען ווי אַ גריל; קאַלעקאָטשען ווי א גאַנדז; קוואַקען ווי אַ זשאַבע; טיקטאַקעווען ווי אַ זייגער.
drool (v.)
(זיך) סלינען; זיך פאַרסלינען; גאַווערן.
drool over
זיך פאַרסלינעווען קוקנדיק (\פונעם בלויזן קוקן);
{טאָמער דווקא סעקסועליש:} זיך פאַרסלינעווען יצר⸗הרעדיק (\מיט תאווה) [yèytsər-hórə-dik], דרומדיק: [yàytsə(r)-(h)ú:rə-dik]; [táyvə], דרומדיק: [tá:və].
drooping
אַראָפּהענגע(נ)דיק; הענגע(נ)דיק; אַראָפּפאַלנדיק; אײַנזינקע(נ)דיק.
drooping eyelids
(די) שווערע לעדלעך (ל″ר).
droopy
אַראָפּהענגע(נ)דיק.
(drop (n.) (of liquid
אַ טראָפּן; (דער) טראָפּן (ל″ר: -ס);
{מיט וואַרעמקײַט, נאָענטשאַפט צי איראָניע:} (די\דאָס) טראָפּ(ק)עלע (ל″ר: -ס).
(drop (n.) (small bit
אַ קאַפּ; אַ קאַפּיטשקע; אַ קליין ביסעלע.
(drop (n.) (reduction
(דער) אַראָפּפאַל (ל″ר: -ן); (דער\דאָס) פאַלן; (די) פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען); (די) פאַרמינערונג (ל″ר: -ען).
(.drop (v
אַראָפּלאָזן; אַראָפּוואַרפן; לאָזן פאַלן; לאָזן אַראָפּפאַלן.
drop a hint
געבן (אַ שטיקל) אָנצוהערעניש;
{לומדיש:} לאָזן פאַלן אַ רמזל [aréməzl], דרומדיק: [aréyməzl]; געבן צו וויסן רמיזאדיק [rəmíyzə-dik].
drop a line
אַרײַנוואַרפן אַ בריוועלע (\בריוול \אַ פּאָר ווערטער) (ל″ע: אַרײַנגעוואָרפן).
drop box
(דאָס\דער) האַלט⸗קעסטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) אַוועקלייג⸗קעסטל (ל″ר: -עך).
(drop by (for a visit
זיך אַרײַנכאַפּן; זיך אַריבערכאַפּן; אַ באַזוך טאָן.
drop by drop
אַ טראָפּן אויפאַמאָל [àfamól], דרומדיק: [òfamú:(ə)l]; טראָפּנווײַז; קאַפּנווײַז;
{באַטאָנענדיק צי קריטיקירנדיק די ווינציקײַט פונדערפון:} טראָפּעלעווײַז; קאַפּעלעווײַז.
drop dead (to die suddenly)
פּלוצלונג אַוועקשטאַרבן (ל″ע: אַוועקגעשטאָרבן);
{פאָרמעל עלעגאַנט, איבערגעבנדיק מיט דרך⸗ארץ די פּלוצעמדיקײַט:}
אומגעריכטערהייט נפטר ווערן (ל″ע: נפטר געוואָרן) [níftər];
{אַ קאַפּ סלענגיש:}
מאַכן אַ שטאַרב; אַוועקפאַלן אַ טויטע(ר);
{מיט מער וואַרעמקײַט:}
זיך אומגעריכטערהייט אַריבערפּעקלען אויף יענע(ר) וועלט;
{מיט ביטול צום נפטר:}
אַוועקפּגרן [avék-pèygərn], דרומדיק: [avék-pàygərn].
Drop Dead! → dead
drop-down menu
(דער) אַראָפּלאָז⸗מעניו (ל″ר: -ס); (דער) אַראָפּצי⸗מעניו (ל″ר: -ס); (דער) רולעט⸗מעניו (ל″ר: -ס); (דער) ציענדיקער מעניו; (דער) צי⸗מעניו. (דער) עפנאויף⸗מעניו (ל″ר: -ס).
drop in the ocean
אַ טראָפּן אין ים [yám];
{לומדיש:} אַ טיפּה מן הים [atípə|mìn-(h)ayám].
drop in value (n.)
(דער) אַראָפּפאַל אינעם פּרײַז;
{לומדיש, סוחריש:} (די) ירידה אינעם מקח [yərídə|ìnəm-mékəkh], דרומדיק: [yərí:də|ìnəm-méykəkh]
drop in value (v.)
אַראָפּפאַלן אין פּרײַז (\{לומדיש:} מקח [mékəkh], דרומדיק: [méykəkh]).
(drop in (for a visit
זיך אַרײַנכאַפּן; זיך אַריבערכאַפּן; אַ באַזוך טאָן.
drop in the ocean (/bucket)
אַ טראָפּן אין ים [atrópm|in-yám];
{לומדיש:} אַ טיפּה מן הים [atìpə-min-(h)ayám];
{פראַזע; לומדיש:} בטל בששים [bòtl-bəshí(y)shəm], דרומדיק: [bù:tl-bəshí:shəm] (′אָנגעוואָרן ווי איין טייל פון זעכציק′ < די דינים פון כשרות); בטל באלף [bòtl-bəéləf], דרומדיק: [bù:tl-bəéyləf] (′אָנגעוואָרן ווי איין טייל פון טויזנט′ < די דינים פון כשרות).
Drop it!
לאָז(ט) (עס) אָפּ(עט)!; גענוג וועגן דעם!; דיינו! [dayéynu], דרומדיק: [:da(:)yáyni]; מ′דאַרף ני(ש)ט!.
drop one’s opposition
אָפּלאָזן די קעגנערשאַפט (\אָפּאָזיציע \{לומדיש:} התנגדות) [həsnágdəs];
נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm].
drop out (n.)
{בייגעוודיק:} (די\דער) אַרויסגעפאַלענע(ר); (די\דער) אָפּגעפאַלענע(ר); (די\דער) אַוועקגעגאַנגענע(ר).
drop out (v.)
וואַרפן (ל″ע: געוואָרפן); אַרויספאַלן; פאַרלאָזן; איבערלאָזן;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַוועק; אַוועקגיין (ל″ע: אַוועקגעגאַנגען).
drop out rate
(די) אַרויספאַלערישקײַט; דער פּראָצענט אַרויספאַלער (\אַרויסגעפאַלענע).
drop somebody
(עמעצן) וואַרפן (ל″ע: געוואָרפן);
זיך אָפּטרייסלען פון.
drop (something) off
איבערלאָזן; אַ לאָז טאָן.
drop the course
אָפּלאָזן דעם קורס; זיך אויסשרײַבן (\צוריקציען) פונעם קורס;
{בלשון הסטודענטן:} וואַרפן דעם קורס; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} דראָפּן דעם קורס [drópm].
drop too much
אַ טראָפּן צופיל; אַן איבעריקער טראָפּן; אַ טראָפּן איבער דער מאָס.
drop: at the drop of a hat
ווי נאָר וואָס⸗ני(ש)ט⸗איז; ווי נאָר עפּעס (וואָס).
drop: let drop
לאָזן פאַלן.
drop: to the last drop
ביזן לעצטן טראָפּן.
(Dropkin, Celia (1888–1956
ציליע דראַפּקין [tsílə|drápkin]; [tsìlə-drápkin];
ציפּע (צפּורה) דראַפּקין;
געבאָרן: באַברויסק (מינסקער גובערניע); געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.
droplet
(דאָס\די) טראָפּ(ק)עלע (ל″ר:ר -ך); (דאָס\די) קאַפּעלע (ל″ר: -ך).
(.dropout (n
{בייגעוודיק:} (אַן\די\דער) אַרויסגעפאַלענע(ר);
{פראַזע:} (אַזאַ) וואָס ענדיקט ניט.
dropout rate
דער פּראָצענט וואָס ענדיקט ני(ש)ט.
dropping point
{וועגן סחורה:} (דער) אַוועקשטעל⸗פּונקט (ל″ר: -ן);
{וועגן מענטשן:} (דער) אָפּלאָז⸗פּונקט (ל″ר: -ן).
dropping the pilot
וואַרפן דעם קאַפּיטאַן (\פּילאָט \גלאַוונעם).
droppings
(די\דאָס) חיהשע מיסט [kháyishə];
{טאָמער פייגל:} (די\דאָס) פייגל⸗מיסט.
drought
(די) טריקעניש (ל″ר: -ן);
{דיאַלעקטיש:} (די) פּסעכע (אויך: פּאָסעכע) (ל″ר: -ס).
drove: in droves
מאַסנווײַז;
{פראַזעס:} ווי די פרילינגדיקע פייגל; ווי די היישעריקן.
(.drown (v. intrans
דערטרונקען ווערן; זיך דערטרינקען (ל″ע: דערטרונקען).
(.drown (v. trans
דערטרינקען.
drown oneself
זיך (אַליין) דערטרינקען (ל″ע: דערטרונקען).
drown out
איבערשרײַען (ל″ע: איבערגעשריען; דרומדיק: איבערגעשריגן); פאַרטויבן; פאַרהילכן.
(.drowning (n
(דאָס\דער) דערטרונקען ווערן; (די) דערטרינקונג.
drowning: be drowning in
זײַן איבערן קאָפּ מיט; זיך וואַלגערן אין; שווימען אין; פאַרלאָרן (\פאַרלוירן) ווערן אין; פאַרפאַלן ווערן אין.
drowse off
זיך אײַנשלאָפן; אַנטשלאָפן ווערן.
drowsily
פאַרשלאָפענערהייט; שלעפעריקערהייט.
drowsiness
(די) פאַרשלאָפנקײַט; (די) שלעפערישקײַט.
drowsy
פאַרשלאָפן; שלעפעריק.
drubbing: get a (good/right/proper) drubbing
כאַפּן אַ (ריכטיקע) מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə]; י ע נ ע מפּלה כאַפּן; אַזוי ריכטיק דורכפאַלן (\באַזיגט ווערן \כאַפּן אַ קלאַפּ \כאַפּן קלעפּ).
drudgery
(די) האָרעוועניש; (די) נודנע אַרבעט; (די) לאַנגווײַליקע אַרבעט;
{לומדיש:} (די) יגיעה [yəgíyə].
(drug (n.) (medicine
(די) רפואה [rəfúə]; דרומדיק: [rəfí:ə] (ל″ר: רפואות); (די) מעדיצין (ל″ר: -ען); (דער) מעדיקאַמענט (ל″ר: -ן).
drug (n.) (narcotic) → drugs
drug (v. trans.)
נאַרקאָטיזירן; פאַרנאַרקעווען.
drug abuse
{אין זין פון נאַרקאָטיק:}
(די) נאַרקאָמאַניע; (דע) נאַרקאָ⸗נעמונג (ל″ר: -ען);
{עמאָטיוו:} (די) נאַרקאָמאַנסטווע;
{אין זין פון באַנוצן מעדיקאַמענטן אויף נאַרקאָ⸗צוועקן:}
(דער) מעדיצינען⸗קרומבאַנוץ (\⸗מיסברויך) (ל″ר: -ן); (דער) רפואות⸗קרומבאַנוץ (\⸗מיסברויך) (ל″ר: -ן) [rəfúəs], דרומדיק: [rəfí:əs].
drug addict
(דער) נאַרקאָטיקער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) נאַרקאָטיקערין (ל″ר: -ס);
(דער) נאַרקאָמאַן (ל″ר: -עס); (די) נאַרקאָמאַניכע (ל″ר: -ס);
{בייגעוודיק:} (די\דער) נאַרקאָ⸗אַדיקטירטע(ר); (די\דער) נאַרקאָ⸗פאַרכאַפּטע(ר); (די\דער) נאַרקאָזירטע(ר).
drug addicted
נאַרקאָזירט; נאַרקאָ⸗אַדיקטירט;
{עמאָטיוו:} פאַרנאַרקאָמאַנעוועט; נאַרקאָטעוועט.
drug addiction
(די) נאַרקאָ⸗אַדיקציע (ל″ר: -ס); (די) נאַרקאָמאַניע;
{עמאָטיוו:} (די) נאַרקאָמאַנסטווע; (די) פאַרנאַרקעוועטקײַט; {אינטענסיפיצירט:} (די) אויסגענאַרקעוועטקײַט; (די) דורכגענאַרקעוועטקײַט.
drug baron
(דער) נאַרקאָ⸗באַראָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס);
drug bust
(די) נאַרקאָ⸗כאַפּעניש (ל″ר: -ן); (די) נאַרקאָ⸗כאַפּונג (ל″ר: -ען); (דער) נאַרקאָ⸗באָסט (ל″ר: -ן); (די) נאַרקאָ⸗באָסטעניש (ל″ר: -ן).
drug cartel
(דער) נאַרקאָ⸗קאַרטעל (ל″ר: -ן); (דער) נאַרקאָטיק⸗קאַרטעל (ל″ר: -ן).
drug company
(די) מעדיצין⸗מאַכער פירמע (ל″ר: -ס); (דער) מעדיצין⸗פּראָדוצירער ({טאָמער וועגן אַ פירמע:} ל″ר: -ס; {טאָמער וועגן אַ מענטשן:} ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
drug(s) courier (narcotics)
(דער) נאַרקאָ⸗קוריער (ל″ר: -ן);
{כלומרשט לומדיש; מיט טונקעלן הומאָר:} (דער) שליח נאַרקאָמאַנסטווע [shlìyəkh]; (דער) שליח נ′ [shlìyəkh-nún], דרומדיק: [shlì:əkh-ní:(ə)n] (ל″ר: שליחי [shlì(y)khey], דרומדיק: [shlì:khay].
drug dealer
(דער) נאַרקאָ⸗הענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) נאַרקאָ⸗הענדלערין (ל″ר: -ס).
Drug Enforcement Administration (US)
(די) אַמעריקאַנער נאַרקאָ⸗געזעץ אויפהיט⸗אַגענץ.
drug free
נאַרקאָ⸗פרײַ.
drug lord
(דער) נאַרקאָ⸗לאָרד (ל″ר: -ן; אויך: -ס).
drug resistant
אויף⸗מעדיצין קעגנשטעלעריש; מעד⸗רעזיזטאַנטיש.
drug ring
(די) נאַרקאָ⸗באַנדע (ל″ר: -ס).
drug smuggler
(דער) נאַרקאָ⸗שמוגלער (ל″ר: ⸗שמוגלאַרעס).
drug smuggling
(די) נאַרקאָ⸗שמוגלערײַ.
(drug store (pharmacy
(די\דער) אַפּטייק (ל″ר: -ן).
drug test
(דער) נאַרקאָ(טיק)⸗טעסט (ל″ר: -ן).
drug trafficker
(דער) נאַרקאָ⸗טראַפיקאַנט (ל″ר: -ן).
drug trafficking
(די) נאַרקאָ⸗טראַפיקערײַ.
drug(s) user
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) נאַרקאָ(טיק)⸗באַנוצנדיקע(ר);
(דער) נאַרקאָ(טיק)⸗באַנוצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{כלומרשט לומדיש; סלענגיש:} אַ בעל⸗בשמים [abàl-b(ə)sóməm], דרומדיק: [abàl-b(ə)súməm].
drug: gateway drug(s)
(די) אַרײַנפירערישע נאַרקאָטיק; (די) אַרײַנגאַנג⸗נאַרקאָטיק;
{כלומרשט לומדיש; סלענגיש:} (די) בבא מציעא בשמים [bòbə-mətsíyə-b(ə)sóməm], דרומדיק: [bùbə-mətsí:ə-b(ə)súməm]; (די) בשמים למתחילים [b(ə)sòməm-ləmaskhí(y)ləm], דרומדיק: [b(ə)sùməm-ləmaskhí:ləm];
{הערה: אין אַ היימישן חדר, הייבט מען אָן לערנען גמרא מיט דער מסיכתא בבא מציעא, וואָס ווערט דערבײַ פאַררעכנט פאַרן פּאַסיקן אַרײַנפיר צום לערנען גמרא. שטעלט מיט זיך פאָר די סלענגישע און הומאָריסטישע גזירה שווה שוין איינמאָל אַ ריכטיקן להבדיל}.
drug: wonder drug
(די) וואונדער⸗מעדיצין (ל″ר: -ען); (די) וואונדער⸗רפואה [vúndər-rəfùə], דרומדיק: [víndə(r)-rəfì:ə] (ל″ר: ⸗רפואות).
drugged
{גיכער אין שפּיטאָל:} נאַרקאָזירט;
{גיכער דורך אומלעגאַלער נאַרקאָטיק:} פאַרנאַרקעוועט; נאַרקאָמאַנעוועט; פאַרדראָגעוועט;
{הערה: מ′קען טאַקע הערן „פאַרשיכורט מיט נאַרקאָטיק“, פאַרשטייענדיק אַז ס′איז אַ קאַפּעלע פיגוראַטיוו, און דער עיקר צוגעפּאַסט, אַז ס′גייען די רייד וועגן סימפּטאָמען געגליכענע מיט די אַלקאָהאָלישע. פונדעסטוועגן בלײַבט די פעסטע אַסאָציאירונג פון „שיכור“ („פאַרשיכורט“ וכו′) מיט — משקה}.
druggist
(דער) אַפּטייקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} (דער) דראָגיסט (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′גילט נוסח בריטאַניע:} (דער) כעמיסט (ל″ר: -ן).
(drugs (illegal narcotics
(די) נאַרקאָטיק; (די) אומלעגאַלע שטאָפן (ל″ר); (די) דראָגס [drógz] (ל″ר);
{סלענגיש:} עשבים [asóvəm], דרומדיק: [asúvəm] (ל″ר);
{אומפאָרמעל, בדרך כלל סימפּאַטיש, בײַ באַנוצער גופא, צי איראָניש:} (די) בשמים [psóməm], דרומדיק: [psúməm].
drugs: hard drugs
(די) שווערע נאַרקאָטיק; (די) שווערע נאַרקאָמאַנסטווע.
drugs: over the counter drugs
(די) קראָם⸗רפואות [króm-rəfùəs], דרומדיק: [króm-rəfì:əs] (ל″ר); (די) רעצעפּטלאָזע מעדיקאַמענטן (ל″ר); (די) פרײַ⸗צוגענגלעכע מעדיצינען.
(די) רעצעפּטלאָזע רפואות (\מעדיצינען) (ל″ר); (די) רפואות (\מעדיצינען) אָן אַ רעצעפּט.
drugs: soft drugs
(די) לײַכטע נאַרקאָטיק; (די) לײַכטע נאַרקאָמאַנסטווע.
drugstore
(די\דער) אַפּטייק (ל″ר: -ן);
{אין אַמעריקע אויך:} (דער) דראָגסטאָר (ל″ר: -ס);
{אַוואו ס′גילט נוסח בריטאַניע:} (דער) כעמיסט (ל″ר: -ן).
(.drum (n
(דער) באַראַבאַן (ל″ר: -עס); (די) פּויק (ל″ר: -ן);
{וועגן אַ קלענערן:} (דאָס\די) פּײַקל (ל″ר: -עך).
(.drum (v
באַראַבאַנעווען; פּויקן; פּײַקעווען;
{הערה: די אַלע ווערן גענוצט אויך פיגוראַטיוו אין זין פון אַ קלאַפּערײַ וואָס איז צו הויך און שטערעריש צום טאָגטעגלעכן לעבן און צומאָל אויך וועגן צו⸗הויכע, איבערחזרנדיקע און אפשר נאַרישע דיבורים; („הער אויף באַראַבאַנעווען אויף דער טיר, איך קום!“; „ווי לאַנג וועט דער רעדנער פּויקן מיט די זעלביקע מעשיות?“}.
drum into somebody’s head
אַרײַנהאַקן אין קאָפּ (אַרײַן).
drum up support
דערמוטיקן מ′זאָל אונטערשטיצן; מאָביליזירן אונטערשטיצונג.
drum: beat the drum for
עפנטלעך שטיצן; אַרבעטן בײַם עולם פון …ס וועגן [óyləm], צפונדיק: [éylom]; ענערגיש אַרויסטרעטן לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs].
drumbeat (continuous pressure, constant warnings)
אַ נאָכאַנאַנדיקע סעריע אויסרופן (\אַרויסזאָגונגען \וואָרענונגען \באַוואָרענישן);
{עמאָטיוו:} אַ נאָכאַנאַנדיקע באַראַבאַנאַוואונג (\באַראַבאַנעווען).
drummer
(דער) באַראַבאַנטשיק (ל″ר: -עס); (דער) פּײַקלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
drumming (n.)
(דאָס\דער) באַראַבאַנעווען; (די) פּויק⸗קלאַפּונג;
{עמאָטיוו; אויך פיגוראַטיוו:} (די) פּויקערײַ; (די) פּײַקלערײַ.
drumstick
(דאָס\דער) פּויק⸗שטעקל (ל″ר: -עך).
drunk (n.) → drunkard
(.drunk (adj
{אין מער⸗ווייניקער שטײַגנדיקן סדר פון שיכורקײַט (הגם שטאַרק וואַריאירלעך, געווענדט אָן דיאַלעקט, סטיל, קאָנטעקסט):}
אַ ביסעלע אָנגעטרונקען; באַטרונקען; נאָך אַן איבעריקן לחיים [ləkháyəm]; אַ קאַפּ בגילופין [bəgilúfn], דרומדיק: [bəgilí:fn]; בגילופין; שיכור [shíkər]; אָנגעזשלאָקעט; טויט שיכור; שיכור ווי לוט [shìkər-vi-lót] (נאָך בראשית י″ט: ל″ג).
{פראַזעס, דעמאָלט אַז דער קאָנטעקסט איז קלאָר:}
קאַם (\קוים) ער (\זי, וכו′) שטייט אויף די פיס [kám|er-shtèyt-avdə-fíys], דרומדיק: [kó:(u)m|er-shtàyt-ovdə-fí:s]; {פונעם פּסחדיקן סדר:} ער (\זי, וכו′) האַלט בײַם כוס רביעי [bam kòs-rəvíyi]; ווי אום פּורים ממש [viyəm-pùrəm-mámesh], דרומדיק: [vi:əm-pì:rəm-mámesh]; דעם ירדן אויסגעטרונקען! [dəm-yárdn]; דעם לאָמפּ האָט ער אָנגעגאָסן.
drunk driving
(די) באַטרונקענע אויטאָ⸗פירונג; (די) שיכורע אויטאָ⸗פירונג [shíkərə];
{נוסח אַמעריקע:} טרינקען און טרײַבן.
drunk: get drunk
זיך (גוט) אָנטרינקען; זיך אָנשיכורן [ón-shìkərn], דרומדיק: [ú:n-shìkərn];
{עמאָטיוו:} זיך אָנזשל(י)אָקען; זיך אָנכוסען [ón-kòys(ə)n], דרומדיק: [ú:n-kòys(ə)n]; צפונדיק: [ón-kèys(ə)n].
drunk: speaking when drunk
ריידן (\רעדן) פון פלעשל; שיכורערהייט אָנפּלוידערן [shìkər-erhéyt], דרומדיק: [shìkə(r)-erháyt].
drunkard
(דער) שיכור [shíkər] (ל″ר: -ים [shəkúrəm], דרומדיק: [shəkí:rəm]); ל″נ (אויך): (די) שיכורטע [shíkər-tə] (ל″ר: -ס);
(דער) שיכורניק [shikórnik] (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) שיכורניצע [shikórnitsə] (ל″ר: -ס);
{סלענגיש:} (דער) פּיאַניצע [pyánitsə] (ל″ר: -ס); (דער) זויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{לומדיש:} (דער) סובא [sóyvə], צפונדיק: [séyvə] (ל″ר: -ס), ל″נ: (די) סובאטע [sóyvə-tə], צפונדיק: [séyvə-tə] (ל″ר: -ס).
drunkard: a bunch of drunkards (/drunks)
אַ באַנדע שיכורים [shəkúrəm], דרומדיק: [shəkí:rəm] (ל″ר: -ס);
{מיט איראָניע צי הומאָר:}
חברה שיכורים [khévrə|shəkúrəm], דרומדיק: [khévrə|shəkí:rəm]; חברה פּי⸗תמיד [pìy-tóməd], דרומדיק: [pì:-túmət];
{הערה: דער „פּי“ אין „פּי תמיד“ ברענגט אויפן זינען סײַ דעם סלאַווישן „טרינק!“ (אימפּעראַטיוויש) סײַ דאָס קלאַסישע העברעאישע פּרעפיקס⸗וואָרט וואָס קומען אויף צו פאַרמערן („פּי שנים“ וכו′}.
drunkenly
שיכורערהייט [shìkərə(r)-héyt], דרומדיק: [shìkərə(r)-háyt]; אָנגעשיכורטערהייט [òn|gəshìkərtər-héyt], דרומדיק: [ù:n|gəshìkərtər-háyt].
drunkenness
{בכלל:} (די\דאָס\דער) שכרות [shíkrəs]; (דער) אַלקאָהאָליזם;
{אין אַ געוויסן פאַל:} (די) שיכורדיקײַט [shíkər-dəkàyt]; (די) אָנגעטרונקענקײַט; (די) פאַרשיכורטקײַט [far-shíkərt-kàyt]; (די) באַטרונקענקײַט; באַזויפנקײַט.
(.dry (adj
טרוקן; {טאָמער אַלץ פּועל⸗יוצא פון אַ פּראָצעס:} אויסגעטריקנט;
{פראַזעס אויף ′זייער טרוקן′:} טרוקן ווי די ביינער אין יחזקאל⸗הנביאס טאָל [yəkhèzkl-hanóvə], דרומדיק: [yəkhèzkl-(h)anúvə]; (< יחזקאל ל″ז).
(.dry (v
טריקענען; אויסטריקענען.
dry as a bone
טרוקן ווי אַ פּאָדעשווע (\ווי די ביינער \ווי אין דער מדבר סיני) [mìdbər-sí(y)nay], דרומדיק: [(mìdbər-sí(:)na:(y];
טרוקן ווי יחזקאלס ביינער [yəkhésklz] {זע בײַם קומעדיקן סימן}.
Dry Bones (of Ezekiel’s prophecy)
יחזקאל הנביאס טרוקענע ביינער [yekhézkl-(h)anòviz], דרומדיק: [yekhézkl-(h)anùvis];
{לומדיש:} די עצמות היב(י)שות [atsòmoys-(h)ay(ə)véyshoys], דרומדיק: [atsùmoys-(h)ay(ə)váyshoys], צפונדיק: [atsòmeys-(h)ay(ə)véysheys] (′די טרוקענע ביינער אין יחזקאל הנביאס נבואה′ < יחזקאל ל″ז).
dry clean (v.)
כעמיש רייניקן; טרוקן רייניקן.
dry cleaner (person)
(דער) (מלבושים) רייניקער [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dry cleaners (shop, business,)
(די) קליידער רייניקער (ל″ר).
dry eyed (adj.)
טרוקנאויגעדיק; מיט טרוקענען אויגן.
dry goods (referring to fabrics and clothing)
(די) שניט⸗סחורה [skhòyrə], צפונדיק: [skhèyrə];
{מיטן טראָפּ אויף פאַרטיקע קליידער:} מלבושים [malbúshəm], דרומדיק: [malbí:shəm].
dry goods dealer (/merchant /store or firm owner)
{טאָמער אַ באַלעבאָס פון אַ קראָם:}
(דער) שניטקרעמער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שניטקרעמערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) שניטקרעמערקע (ל″ר: -ס);
{טאָמער אַ געשעפטסמענטש וואָס האַנדלט מיט די קרעמער:}
(דער) שניטהענדלער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) שניטהענדלערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) שניטהענדלערקע (ל″ר: -ס).
dry goods shop
(די) שניטקראָם (ל″ר: -ען).
dry humor
אַ ליטווישער הומאָר; (דער) טרוקענער הומאָר; (דער) שטומער הומאָר.
dry land
(די) יבשה [yabóshə], דרומדיק: [yabú:shə].
dry rot
(די\דאָס) טרוקענע אונטערפוילעכץ.
dry spell
אַ טרוקענע תקופה (\פּעריאָדע) [atrúkənə|tkúfə], דרומדיק: [atríkənə|t(ə)kí:fə] (ל″ר: תקופות; פּעריאָדעס, אויך: פּעריאָדן);
{דיאַלעקטיש:} (די) זאַסוכע (ל″ר: -ס).
dry the dishes
אָפּווישן (\אָפּטריקענען) די כלים (\געשיר \געפעס) [kéyləm], דרומדיק: [káyləm].
dry up
זיך אויסטריקענען; אויסגעטריקנט ווערן.
dryer (electrical device or machine)
(דער) טריקענער (ל″ר: -ס); (דער) טריקן⸗אַפּאַראַט (ל″ר: -ן);
{טאָמער לפי ערך גרויס:} (די) טריקן⸗מאַשין (ל″ר: -ען; אויך: -עס).
dryness
(די) טרוקנקײַט; (די) טריקעניש (ל″ר: -ן).
dual
צווייעדיק; צווייאיק; צווייפאַכיק;
{מער טעכניש:} דואַליש;
{לומדיש:} פּי⸗שתימדיק [pìy-shtáyəm-dik], דרומדיק: [pì-shtá:(y)əm-dik].
dual carriageway (bidirectional highway)
(דער) צוויי⸗וועגיקער (\צוויי⸗שטעגיקער) שאָסיי (ל″ר: -ען);
(דער) ביידע ריכטונגען שאָסיי (ל″ר: -ען).
dual control
(דער) טאָפּל⸗קאָנטראָל.
dual-income
צוויי⸗געהאַלטעדיק; צוויי⸗שכירותדיק [skhíyrəz-dik];
{לומדיש:} צוויי⸗הכנסהדיק [hakhnósə-dik], דרומדיק: [h)akhnú:sə-dik)].
dual loyalty
(די) פאַרצווייאיקטע לאָיאַליטעט (\לאָיאַלקײַט); (די) געשפּאָלטענע געטרײַשאַפט.
dual monarchy
(די) פאַרצווייאיקטע מלכימשאַפט [m(ə)lókhəm-shaft], דרומדיק: [m(ə)lúkhəm-shaft];
{טאָמער דווקא בנוגע דער עסטרײַך⸗אונגאַרישער מאָנאַרכיע:}
(די) דואַלע מאָנאַרכיע.
dual nationality
(די) צווייאיקע בירגערשאַפט (\נאַציאָנאַל⸗אָנגעהעריקײַט).
dual personality
(די) פאַרצווייאיקטע פּערזענלעכקײַט; (די) זאַלבעצווייעדיקע פּערזענלעכקײַט; (די) דואַל(יסטיש)ע פּערזענלעכקײַט.
dual pricing
(די) פאַרצווייאיקטע פּרײַז⸗שטעלונג;
{לומדיש; סוחריש; פראַזע:} אַ מקח שני [amèkəkh-shéyniy], דרומדיק: [:amèykəkh-sháyni] (′אַ צווייטער פּרײַז פאַר דער זעלביקער זאַך′).
dual-purpose
צוויי⸗צוועקעדיק; צוויי⸗צילעדיק;
טאָפּל⸗צוועקעדיק; טאָפּל⸗צילעדיק.
dualism
(דער) דואַליזם.
dualistic
דואַליסטיש; דואַליש.
duality
(די) דואַלקײַט; (די) דואַליטעט; (די) צווייעדיקײַט; (די) צווייאיקײַט.
(dub (give a nickname
געבן אַ צונאָמען; געבן אַ צונעמעניש; אָנרופן;
{לומדיש איראָניש:} מכבד זײַן [məkhábəd-zayn] מיט אַ „המכונה“ [ham-khúnə], דרומדיק: [ham-khí:nə].
(dub (provide a title
באַטיטלען; אַ נאָמען געבן; אָנרופן.
(dub (provide voice to film
דובלירן; צוגעבן אַ שטימע דעם פילם; סינכראָניזירן אַ דיבורים⸗שטראָם [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm].
dubbing (n.)
(די) דובלירונג; (די) שטימע⸗צוגעבונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) צוגעבן אַ דיבורים⸗שטראָם [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm].
(dubious (doubtful whether
אַ ספק צי [sófək], דרומדיק: [súfək]; אַ צווייפל צי; צווייפלהאַפט(יק);
{לומדיש:}
מוטל בספק [mùtl-bəsófək], דרומדיק: [mìtl-bəsúfik]; מסופּקדיק [məsúpəg-dik], דרומדיק: [məsípəg-dik];
{מער אין פילאָסאָפישן צי אין לאָגישן זין:}
ספקותדיק [sféykəz-dik], דרומדיק: [sfáykəz-dik]; נוטה לספקות [nòytə-l(ə)sféykəs], דרומדיק: [nòytə-l(ə)sfáykəs], צפונדיק: [nèytə-l(ə)sféykəs].
(dubious: be dubious (doubtful
האָבן אַ צווייפל; האָבן אַ ספק [asófək], דרומדיק: [asúfək];
{לומדיש:} זײַן מסופּק [məsúpək], דרומדיק: [məsípək].
(dubious (suspicious
פאַרדעכטיק; חשוד [khóshəd], דרומדיק: [khú:shət];
{לומדיש:} חשדימדיק [kh(ə)shódəm-dik], דרומדיק: [kh(ə)shú:dəm-dik].
(dubious (be suspicious about
האָבן אַ פאַרדאַכט; זײַן פאַרדעכטיק; האָבן אַ חשד [akhshád], דרומדיק: [akhshát]; חושד זײַן [khóyshəd-zayn], צפונדיק: [khéyshəd-zayn];
{לומדיש:} האָבן חשדים [kh(ə)shódəm], דרומדיק [kh(ə)shú:dəm].
dubiously (with skepticism or suspicion)
מיט חשד [khshád], דרומדיק: [khshát]; מיט פאַרדאַכט; מיט פאַרדעכטיקײַט;
חושד זײַענדיק [khóyshəd], צפונדיק: [khéyshəd]; פאַרדעכטיקנדיק.
dubiously (acting suspiciously)
זיך אויפפירנדיק פאַרדעכטיק (\חשודיק) [khóshədik], דרומדיק: [khú:shədik]);
{פראַזע:} אויף אַן אופן וואָס איז גורם חשד [àfanóyfm|vòsi(z)-góyrəm|khshád], דרומדיק: [òfanóyfm|vù:si(z)-góyrəm|khshát], צפונדיק: [àfanéyfm|vòsi(z)-géyrəm|khshád].
Dublin (n.)
{אָן אַן אַרטיקל} דאָבלין; {עלטערע פאָרם:} דובלין.
Dublin (adj.)
{אומבייגעוודיק:} דאָבלינער (\דובלינער).
Dubliner (person)
(דער) דאָבלינער (\דובלינער) (ל″ר: ø), ל″נ: (די) דאָבלינערין (\דובלינערין) (ל″ר: -ס).
Dubno (town in Ukraine)
{קלאַסישע שרײַבונג:} דובנא [dúbnə], {טאָמער גאָר פאָרמעל:} [dúbno];
{יידישיזירט:} דובנע; {העברעאיזירט:} דובנה.
Dubno (adj.)
{אומבייגעוודיק:} דובנער.
Dubno Maggid (±1740 – 1804)
דער דובנער מגיד [dər-dubnər|mágəd], דרומדיק: [də(r)-díbnə(r)|mágət];
ר′ יעקב בר′ וואָלף קראַנץ מדובנא;
{לומדיש:} המגיד מדובנא [hamágəd|mədúbnə], גאָר פאָרמעל: [hamágəd|mədúbno]; דרומדיק: [:hamágət|mədíbnu];
געבאָרן: זשעטל (ליטע, גראָדנער גובערניע; הײַנט: דיאַטלאַוואַ, בעלאַרוס); געשטאָרבן: זאַמאָשטש (פּוילן);
{הערה: בײַ ליטוואַקעס מתנגדים איז „דער מגיד“ סתם — דער דובנער מגיד; בײַ חסידים דאַקעגן איז מען מיטדערמיט בדרך כלל אויסן דעם מעזריטשער מגיד}.
Dubrovnik
{אָן אַן אַרטיקל} דובראָווניק.
duchess
(די) פירשטין (ל″ר: -ס); (די) הערצאָגין (ל″ר: -ס);
{לומדיש; בשעת מעשה אומפאָרמעל צי עמאָטיוו:} (די) דוכסטע [dúkəs-tə], דרומדיק: [díkəs-tə] (ל″ר: -ס).
duchy
(דער) פירשטנטום (ל″ר: -ס); (דער) הערצאָגטום (ל″ר: -ס);
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די) פירשטנשאַפט (ל″ר: -ן); (די) הערצאָגשאַפט (ל″ר: -ן).
(.duck (n
(די) קאַטשקע (ל″ר: -ס); {דיאַלעקטיש אויך:} (דער\דאָס) ענטל (ל″ר: -עך);
{איין טייל דיאַלעקטן לויטן ל″ז:} (דער) קאַטשער (ל″ר: -ס).
duck (v.) (rapidly move to evade blow or shot)
אַ דריי אָפּ (\אַראָפּ) טאָן; אַראָפּכאַפּן דעם קאָפּ (\{צפונדיק דיאַלעקטיש}: די קאָפּ); זיך אויף גיך אַראָפּלאָזן (\אַ בייג טאָן \אַ פאַל טאָן).
Duck!
אַראָפּ (מיטן קאָפּ)!; מיטן קאָפּ — אַראָפּ!.
duck egg
(דאָס\די) קאַטשקענע איי (ל″ר: -ער).
duck responsibility
זיך אַרויסדרייען פון דער פאַראַנטוואָרטלעכקײַט (\אחריות) [farántfə(r)tləkh-kàyt]; [akhráyəs].
(duck the question (issue
זיך אַרויסדרייען (פון אַ קלאָרן ענטפער); אויסמײַדן (די פראַגע);
{פראַזע:} זיך לייגן אין דער לענג און (אין) דער ברייט, אַבי ני(ש)ט ענטפערן.
duckling: ugly duckling
אַ (יונגע\יינגערע) מיאוסקײַט (וואָס קען גאָר שיין ווערן) [míy(ə)s-kayt];
אַ לא⸗יוצלח (וואָס קען זיך גאָר אויסמענטשלען ממש) [alòy-yútsləkh], דרומדיק: [alòy-yítsləkh], צפונדיק: [alèy-yútsləkh]; [máməsh].
duct
(דער\די) רער (ל″ר: -ן); (דער) קאַנאַל (ל″ר: -ן); (די) עפענונג (ל″ר: -ען).
duct tape
(די) זילבערנע (\מעטאַלענע) קלעפּ⸗לענטע; (די) דאָקט⸗לענטע.
dud (explosive that failed to go off)
(דער) דאָד (ל″ר: -ס; אויך: -ן);
{בייגעוודיק:} (די\דער) ני(ש)ט⸗אויפגעריסענע(ר).
dud (a failed endeavor)
(אַ\דער) דורכפאַל; (אַ\די) מפּלה [mapólə], דרומדיק: [mapú:lə];
אַ גאָרני(ש)ט מיט גאָרני(ש)ט; אַ ני(ש)ט מיט אַ גאָרני(ש)ט;
{פראַזע:} אַ געפּלאַצטער זייפנבלאָז.
(due (appropriate
געהעריק; פאַרדינט;
{פראַזעס:} ווי (אָנ)געהעריק; ווי ס′איז פאַרדינט; ווי ס′קומט.
(due (amount payable
קומט אויס; צום באַצאָלן; איז דער סך⸗הכל [sakhákl].
(due (by a certain deadline
ביזן טערמין (פון); ביז; דאַרף זײַן גרייט (\געצאָלט וכו′) ביזן.
due (directly, precisely)
פּונקט; פּינקטלעך; גענוי.
(due (to give birth
זײַן\קומען אויף דער צײַט [àvdər-tsáyt], דרומדיק: [òvdər-tsá:t]; געלעגן ווערן; ריכטן זיך אין קימפּעט (אַרײַן).
due (for return, of library book)
דעם (\דאָס) בוך דאַרף מען (שוין) אומקערן; דער בוך⸗טערמין איז…; דער לײַ⸗טערמין איז….
due date
(די) אָפּצאָל⸗דאַטע (ל″ר: -ס); (דער) באַצאָלונגס⸗טערמין (ל″ר: -ען);
{לומדיש און הומאָריסטיש:} (דער) עד⸗כאן [àt-kán]; (דער) יום התשלום [yòm-(h)atáshləm];
{טאָמער וועגן שוואַנגערשאַפט:}
(די) געבורטס⸗דאַטע (ל″ר: -ס). (די) קימפּעט⸗דאַטע (ל″ר: -ס); (די) אויפדערצײַט⸗דאַטע (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} קומען אויף דער צײַט [avdər-tsáyt], דרומדיק: [ovdə(r)-tsá:t]; ריכטן זיך אין קימפּעט אַרײַן;
{דיאַלעקטיש:} דאַרפן געלעגן ווערן.
due diligence
(די) געהעריקע אַפריער⸗פאָרשונג; (די) זאָרגעוודיקע פונפריערדיקע אונטערזוכונג.
due in (scheduled for)
דאַרף (\וועט) זײַן (\אַרויסגעגעבן ווערן \צוגעשטעלט ווערן וכו′) ביז.
due process
די פּראָצעדור וואָס ס′קומט;
(דער) געהעריקער פּראָצעס; (די) ערלעכע אונטערזוכונג; (די) יושרדיקע אויספאָרשונג [yóyshər-dikə], צפונדיק: [yéyshər-dikə].
due to
צוליב; מחמת [mákhməs];
{דיאַלעקטיש:} איבער.
due: be due (be owed)
{+ דאַטיוו:} ס′קומט (עמעצן\מיר\דיר וכו′).
due: past due
זײַן פאַרשפּעטיקט; זיך פאַרשפּעטיקן; (שוין) נאָכן טערמין זײַן.
due: I (will) give him/her his/her due
איך זשאַלעווע אים (\איר) ני(ש)ט, אָדאָס וואָס ס′קומט אים (\איר);
איך פאַרגין אים (\איר) דאָס זײַניקע (\איריקע);
אָפּגעבן דאַרף מען, אָדאָס וואָס ס′קומט אים (\איר) [ób-gèbm], דרומדיק: [úb-gèybm];
{לומדיש:} כבודו מונח במקומו [kvóydoy|mùnakh-bəmkóymoy], דרומדיק: [kvóydoy|mìnakh-bəmkóymoy], צפונדיק: [kvéydey|mùnakh-bəmkéymey];
{נאָכמער לומדיש, צו ל″נ:} כבודה מונח במקומה [kvóydo|mùnakh-bəmkóymo], דרומדיק: [kvóydo|mìnakh-bəmkóymo], צפונדיק: [kvéydo|mùnakh-bəmkéymo].
due: in due course
אין משך פון דער שייכותדיקער צײַט [méshəkh], דרומדיק: [méyshəkh]; [sháykhəz-dikər], דרומדיק: [(shá:khəz-dikə(r]; אין אַ געהעריקער (\פּאַסיקער) צײַט;
{פראַזע:} מ′דאַרף צואוואַרטן אַ צײַט, און; אין אַ געוויסער צײַט אַרומ(עט).
due: with all due respect
מיטן גאַנצן דרך⸗ארץ [derkhérəts], דרומדיק: [de(y)rkhéyrəts], אויך: [darkhéyrəts]; מיטן גאַנצן כבוד [kóvəd], דרומדיק: [kúvət];
{פראַזעס:} האָט (\האָב) ני(ש)ט קיין פאַראיבל, נאָר; זײַ(ט) מיר מוחל, נאָר [móykhl], צפונדיק: [méykhl];
{עמאָטיוו:} איר זאָלט (\דו זאָלסט) מיר געזונט זײַן….
(.duel (n
(דער) דועל [duél] (ל″ר: -ן).
(.duel (v
מאַכן אַ דועל; דורכפירן אַ דועל.
dues
(דער) אָפּצאָל (ל″ר: -ן).
duet
(דער) דועט.
duffel bag
(דער) דופל (ל″ר: -ען); (דער) ווייכער טשעמאָדאַן (ל″ר: -ען).
duke
(דער) פירשט (ל″ר: -ן); (דער) הערצאָג (ל″ר: -ן); {אַרכעאיש:} (דער) דוקאַס (ל″ר: -ן).
(dull (boring, uninteresting
אומאינטערעסאַנט; ני(ש)ט אינטערעסאַנט; נודנע; טרוקן; פּוסט;
{עמאָטיוו:} ני(ש)ט אינטערעסנע; {ביי דרומדיקע:} טרוקן ווי אַ ליטוואַק.
(dull (not sharp or sharpened
טעמפּ; שטומפּיק.
dull (not bright; of color)
מאַט.
dullness (not interesting)
(די) אומאינטערעסאַנטקײַט; (די) ני(ש)ט⸗טשיקאַוועדיקײַט; (די) נודנעוואַטעדיקײַט; (די) טעמפּקײַט.
duly
ווי געהעריק; ווי ס′באַדאַרף (צו) זײַן; אַזוי ווי מ′דאַרף;
{לומדיש:} כהלכה [kəhalókhə], דרומדיק: [kəhalúkhə];
{לומדיש, באַטאָנענדיק אַ פּרט⸗פאַל:} כהלכתה [kəhilkhóso], דרומדיק: [kəhilkhú:so]; {טאָמער דווקא ל″ז:} כהלכתו [kəhilkhósoy], דרומדיק: [kəhilkhú:soy], צפונדיק: [kəhilkhósey];
{טאָמער דווקא וועגן אָפּגערעדטקײַט:}
אַזוי ווי מ′האָט אָפּגערעדט; לויט ווי מ′האָט אָפּגערעדט;
{לומדיש:} כמדובר [kam(ə)dúbər], דרומדיק: [(kam(ə)díbə(r];
{טאָמער דווקא וועגן באַצײַטעדיקײַט:}
באַצײַטנס; צו דער צײַט; צום טערמין;
{לומדיש:} בזמנה [bəzmáno]; {טאָמער דווקא ל″ז:} בזמנו [bəzmánoy], צפונדיק: [bəzmáney].
(dumb (mute
שטום; שטימלאָז(יק); אָנלשונדיק [òn|lóshn-dik], דרומדיק: [ù:n|lú:shn-dik].
(dumb (stupid
נאַריש; טיפּשדיק [típəzh-dik]; יאָלדיש; גלאָמפּיש; טעמפּיק; שטומפּיק;
`גולמדיק [góyləm-dik], צפונדיק: [géyləm-dik]; קלאָצקעפּיק; כעל(ע)מדיק;
תמעוואַטע [tàməvátə]; נאַרישעוואַטע [nàrishəvátə]; טפּשותדיק [típshəz-dik]; קלאָצעוואַטע; שוטהוואַטע [shòytə-vátə], צפונדיק: [shèytə-vátə];
{סלענגיש, בײַ טיילוואולגאַריש:} פּאָצעוואַטע; שמאָקעוואַטע; שוואַנצעוואַטע;
{פאַראיידלט:} ני(ש)ט⸗קיין⸗איבערגעשפּיצטע(ר).
dumb down
מאַכן פּשוט פאַרן עולם [póshət|farn-óyləm], דרומדיק: [pú:shət|farn-óyləm], צפונדיק: [póshət|farn-éylom];
ממש פאַרגרינגערן [máməsh]; מאַכן ווי פאַר אָנהייבער.
dumb luck
סתם אַ געראָטענער (\געלונגענער) צופאַל [stám]; גלאַט (אַזוי) אַ גויאישקער מזל [mázl];
{פראַזע:} אין דער וועלט אַרײַן האָט זיך אײַנגעגעבן;
{לומדיש:} בעלמא אַ מזל [bəálmə].
dumb person, dumbo → dummy
dumb: be struck dumb
בלײַבן געפּלעפט; בלײַבן אָן לשון [òn|lóshn], דרומדיק: [ù:n|lú:shn];
{לומדיש:} נשתומם בלײַבן [nəshtóyməm], צפונדיק: [nəshtéyməm].
dumb: What a dumb thing to say!
(אָט) אַזאַ (מין) נאַרישקײַט!; אָט אַזאַ מין שטות [shtús], דרומדיק: [shtís]; שוין איינמאָל אַ שטות!; (אָט) אַזאַ (מין) טיפּשות! [típshəs];
{פראַזע:} תם מה הוא אומר! [tám|mà-hu-óymər], דרומדיק: [(tám|mà-hi:-óymə(r], צפונדיק: [tám|mà-hu-éymər];
{הערה: אין דער פּסחדיקער הגדה, איז עס די פראַגע בײַ איינעם פון די ארבעה בנים (די פיר זין): „תם מה הוא אומר?“ (′און וואָס זשע זאָגט דער תמעוואַטער′?); דאָ אינעם יידישן אַרײַנזאָג, ווערט עס פאַרוואַנדלט אין אַ דעקלאַראַטיוו⸗עקסקלאַמאַטאָרישן זאַץ, בערך אין זין פון: ′אָט אַ ריכטיקע נאַרישקײַט′}.
dumbbell (training weight)
(די\דער) הייב⸗וואָג (ל⸗ר: -ן).
dumbed down
פּשוט געמאַכט פאַרן עולם [póshət-gəmàkht|farn-óyləm], דרומדיק: [pú:shət-gəmàkht|farn-óyləm], צפונדיק: [póshət-gəmàkht|farn-éylom];
ממש פאַרגרינגערט [máməsh]; געמאַכט ווי פאַר אָנהייבער.
dumbfounded: be dumbfounded
בלײַבן געפּלעפט; זײַן (\בלײַבן) פּריטשמעליעט;
{אָפּלאַכעריש:} זײַן (\בלײַבן) זאַטשמעליעט;
{לומדיש:} נשתומם בלײַבן [nəshtóyməm], צפונדיק: [nəshtéyməm].
dumbwaiter
(דער\די) מאכלים⸗ליפט [ma(y)khóləm], דרומדיק: [ma(:)khú:ləm]; (דער) „שווײַגענדיקער קעלנער“.
אַ נאַרישער קאָפּ (ל″ר: נאַרישע קעפּ); אַ נאַר (ל″ר: נאַראָנים; דיאַלעקטיש אויך: נאַראָאים), ל″נ: אַ נאַרנטע (ל″ר: -ס); אַ גולם [góyləm], צפונדיק: [géylom] (ל″ר: -ס); אַ טיפּש [típəsh] (ל″ר: טיפּשים); אַ יאָלד (ל″ר: -ן); אַ טראָפּ (ל″ר: -ן); אַ גלאָמפּ (ל″ר: -ן); אַ קלאָצקאָפּ (ל″ר: קלאָצקעפּ); אַ בהמה [ab(ə)héymə], דרומדיק: [ab(ə)háymə];
{כלומרשט לומדיש:} אַ דומם [adóyməm], צפונדיק: [adéyməm];
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:} אַ פּאָץ (ל″ר: פּעץ); אַ שמאָק (ל″ר: שמעק); אַ שוואַנץ (ל″ר: שווענץ);
{סאַרקאַסטיש; לומדיש:} אַ גאַנצער תנא קמא! [tànəkámə]; אַ גאַנצער תנא ברא! [tànəbárə];
{פאַראיידלט; בייגעוודיק:} אַ ני(ש)ט⸗קיין⸗איבערשפּיצטע(ר);
{פראַזעס:} איינשטיין איז ער (\זי) ני(ש)ט; אַ מהרש″א קאָפּ איז דאָס ניט.
dummy (tailor’s, showroom’s, etc)
(דער) מאַנעקען (ל″ר: -ען).
dump (n.)
{אָרט באַשטימט אויף מיסט:}
(דער\דאָס\די) מיסט⸗פעלד (ל″ר: -ער);
{אויף אַ שמוציקן און אָנגעוואָרפענעם אָרט:}
אַ מושב [amóyshəv], צפונדיק: [améyshəv]; אַ הקדש [ahégdəsh], אויך: אַן הקדש [anégdəsh]; אַ שטאַל; אַ חזיר⸗שטאַל [akházeər-shtàl];
{אויף אַ חורבהדיקן בנין אָדער הויז:}
אַ שטיק חורבה [khúrvə], דרומדיק: [khórvə] (ל″ר: חורבות); אַ מפּולת [àmapóyləs], צפונדיק: [àmapéyləs].
dump (n.): What a dump!
סאַראַ חורבה! [khúrvə], דרומדיק: [khórvə]; שוין איינמאָל אַ חורבה!;
טאַקע אַ לאָך!.
dump (v.)
אין מיסט אַרײַנוואַרפן; אין מיסט שלײַדערן; אַרויסוואַרפן;
{אַ קאַפּ פיגוראַטיוו, אַז מען לאָזט אָפּעט אַ מענטשן:}
וואַרפן; אַוועקוואַרפן; פאַרלאָזן; איבערלאָזן; אַוועקגיין (פון).
dump on (belittle, insult)
פאַרוואַרפן מיט מיאוסע רייד [míyəsə]; אָנריידן (\אָנרעדן) אויף; באַליידיקן;
{לומדיש:} מזלזל זײַן [məzálzl-zayn]; פּוגע בכבוד זײַן [pəgéye-bəkóvəd-zayn], דרומדיק: [pəgáye-bəkúvit-za:n].
dump truck
(דער) זאַמד⸗אויטאָ (ל″ר: -ס); (דער) אַרויסלאָז⸗אויטאָ (ל″ר: -ס);
{נוסח אַמעריקע:} (דער) דאָמפּ⸗טראָק (ל″ר: -ס).
dumping ground
(דער) (אַרויס)וואַרף⸗פּלאַץ (ל″ר: ⸗פּלעצער); (דער) מיסט⸗הויפן (ל″ר: -ס); (דער) עפנטלעכער מושב [móyshəv], דרומדיק: [móyshəf], צפונדיק: [méyshəv].
dumpling
(דאָס\די\דער) קניידל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער\די) טייגל (ל″ר: -עך).
dumpster (UK: skip)
(דער) קאָנטיינער (ל″ר: -ס); (דער) מיסט⸗האַלטער (ל″ר: -ס).
dunce cap
(דאָס\דער\די) נאַראָנים⸗היטל (\⸗מיצל) (ל″ר: -עך).
dune
(די) ד(י)ונע (ל″ר: -ס).
dung
(דער\די) צואה [tsóyə], צפונדיק: [tséyə]; (דער) צאת [tséys], דרומדיק: [tsáys];
{דער עיקר וועגן בעלי⸗חיים:} (דער) אָפּפאַל; (די\דאָס) מיסט; (די) באָבקעס (ל″ר).
dungarees
(די) דזשינסן (ל″ר); (די) דענימדיקע הויזן (ל″ר); (די) דאָנגאַריס (ל″ר).
(די\דאָס) געפענגעניש [gəféyngənish]; (די) פעסטונגס⸗טורמע; (די) פעסטונגס⸗תפיסה [tfísə]; (די) טורעמשע תפיסה [tfísə] ← טורמע;
{ע″ט און ליטעראַריש:} (די\דאָס) געפענקעניש [gəféynkənish];
{אַרכעאיש:} (דער) קאַרצער (ל″ר: -ס); (דער) גרוב (ל″ר: גריבער).
dunk (v. intrans.)
זיך אײַנטונקען.
dunk (v. trans.)
אײַנטונקען.
dunking (n.)
(די) אײַנטונקונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אײַנטונקען;
{איינמאָליק; מיטאַמאָליק:} (דער) אײַנטונק; (דאָס\דער) אַן אײַנטונק טאָן.
duo
(דער) דואָ [dúo] (ל″ר: -ס); (דער) זאַלבעצוויי (ל″ר: -ען); (דער\דאָס) צוויילינג (ל″ר: -ען).
dupe (n.)
{בייגעוודיק:} אַ יאָלדישע(ר); אַ נעבעכדיקע(ר); אַ כלאָפּישע(ר); אַ טראָפּישע(ר); אַ(ן) אָפּנאַרלעכע(ר); אַ נאַאיוועדיקע(ר);
{סלענגיש, בײַ טייל וואולגאַריש:}
אַ פּאָצעוואַטע(ר); אַ שמאָקעוואַװע(ר); אַ שוואַנצעוואַטע(ר).
dupe (v.)
(אַזוי ריכטיק) אָפּנאַרן; פאַרנאַרן; אָפּליגנערן; פריצעווען; יאָלדעווען;
{פראַזע:) פאַרדרייען אַ קאָפּ (אַז).
duplex (n.)
{אין גענויען אַמעריקאַנער זין פון אַ צוויי⸗גאָרנדיקער וואוינונג:}
(דער) דופּלעקס (ל″ר: -ן);
{ברייטער באַנומען:}
(די) צוויי⸗גאָרנדיקע (\צוויי⸗שטאָקיקע \צוויי⸗עטאַזשנע) דירה [díyrə] (ל″ר: …דירות).
(.duplicate (n
(דער) דופּליקאַט (ל″ר: -ן); (דער) (איבעריקער) עקזעמפּלאַר (ל″ר: -ן); (די) קאָפּיע (ל″ר: -ס).
(.duplicate (v
דופּליצירן; דופּליקירן; קאָפּירן; מאַכן אַ קאָפּיע.
duplicate: in duplicate
מיט צוויי קאָפּיעס; אין צוויי עקזעמפּלאַרן; צו צוויי; אין צווייען.
duplication
{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) דופּליצירונג (ל″ר: -ען);
{גיכער וועגן פּראָצעס:} (די) דופּליקאַציע (ל″ר: -ס).
duplicitous
צווייפּנימדיק [tsvèy-pónəm-dik], דרומדיק: [tsvày-pú:nəm-dik]; טאָפּל⸗צונגיק;
פאַלש; שאַרלאַטאַניש; שאַרלאַטאַנסקע; אַפעריסטיש; שווינדלעריש;
{לומדיש:} רמאותדיק [ramóəz-dik], דרומדיק: [ramú:əz-dik];
{פראַזעס:} אַז די פּאַרע פון מויל איז אַ פאַלשע; הקול קול יעקב והידים ידי עשו [hakól|kòl-yánkəv||vəhayodàyəm|yədèy-éysəv], דרומדיק:[hakól|kòl-yánkəv||və(h)ayu:dà:(y)əm|yədày-áysəf].
duplicity
(די) צווייפּנימדיקײַט [tsvèy-pónəm-dəkàyt], דרומדיק: [tsvày-pú:nəm-dəkàyt];
(די) פאַררעטערישקײַט; (די) פאַלשקײַט; (דער\די) רמאות [ramóəs], דרומדיק: [ramú:əs];
{פראַזע:} אַז די פּאַרע פון מויל איז אַ פאַלשע.
durability
(די) האַלטעוודיקײַט; (די) געדײַעדיקײַט; (די) סטײַעדיקײַט;
{פראַזעס:} וואָס האַלט זיך (אויף לאַנג); וואָס קען זיך (לאַנג) האַלטן.
durable
וואָס האַלט זיך; וואָס קען זיך האַלטן;
האַלטעוודיק; געדײַעדיק; סטײַעדיק.
durable goods
(די) סחורה וואָס האַלט זיך (\וואָס קען זיך האַלטן) [skhóyrə], צפונדיק: [skhéyrə].
durable power of attorney
(די) דויערדיקע אַדוואָקאַטור⸗מאַכט; (די\דאָס) דויערדיקע רעפּרעזענטירונגס⸗רעכט.
duration
(די) לענג; (דער) געדויער.
duress
(דער) צוואַנג⸗דרוק; (דער) שווערער דרוק; (דער) באַצווינגענדיקער דרוק;
{טאָמער בלויז וועגן פּרט פון געצוואונגען ווערן:} (דער) צוואַנג; (די) נייטונג; (דאָס\דער) צווינגען.
duress: under duress
געצוואונגענערהייט; גענייט;
{לומדיש:} אַלץ אנוס [ónəs], דרומדיק: [ú:nəs]; מעשה אנוסים [màysə-anúsəm], דרומדיק: [mà:sə-aní:səm].
during
{פּרעפּאָזיציעס: אין אַ בכלל⸗גענומענעם, לאו דווקא גילטיקן סדר פון צײַט⸗אָפּשניטן פון פּסיכאָלאָגיש קירצטן ביזן פּאָטענציעל לענגסטן:}
בשעת [bəshás] צי [pshás]; במשך פון [bəméshəkh], דרומדיק: [bəméyshəkh] (\אין משך פון); אין גאַנג פון; בעת [b(ə)eys];
{הערה: „בשעת (ווען)“ און „בעת“ נוצט מען אויך אַלץ קאָניונקציעס נאָך וועלכע מען דרייט ניט איבער דעם סוביעקט מיטן פּרעדיקאַט; אָט די צוויי וואַריאַנטן שיידן זיך ווײַטער אונטער פון די אַנדערע דערמיט וואָס זיי האָבן אויך אַ קאָנטראַסטיוון באַנוץ; („בעת זי איז אָנגעקומען אין שטאָט איז נאָך ניט געווען קיין יידישע ביבליאָטעק; בשעת ווען אַ קליינע ביבליאָטעק איז בעסער איידער גאָרניט, איז דאָס אויך ניט געווען“)};
{טאָמער וועגן שבת אָדער יום⸗טוב:}
אום; („מיר וועלן זיך אום שבת דורכריידן“).
durum wheat
(דער) דורום⸗ווייץ.
dusk
(דער) פאַרנאַכט [farnákht];
{ליטעראַריש, פּאָעטיש, אין אַ פאַרטראַכטער שטימונג:} (דער) בין השמשות [bèyna-shmóshəs], דרומדיק: [bàyna-shmú:shəs];
{לומדיש:} (דער) צאת הכוכבים [tsèys-(h)akəkhóv(ə)m], דרומדיק: [tsàys-(h)akəkhúv(ə)m].
dusk: at dusk
פאַרנאַכט [farnákht]; צו נאַכט צוצו;
{ליטעראַריש, פּאָעטיש, אין אַ פאַרטראַכטער שטימונג:} בין השמשות [bèyna-shmóshəs], דרומדיק: [bàyna-shmú:shəs];
{לומדיש:} בײַם צאת הכוכבים [bam-tsèys-(h)akəkhóv(ə)m], דרומדיק: [bam-tsàys-(h)akəkhúv(ə)m].
dusk: from dawn to dusk
פון קאַיאָר ביז(קל) דער שקיעה [shkíyə]; פון זונאויפגאַנג ביז זונפאַרגאַנג;
{טאָמער אידיאָמאַטיש אין זין פון ′אַ גאַנצן טאָג′:}
פונדערפרי ביז בײַנאַכט [banákht]; פון פרימאָרגן ביז אויף דער נאַכט.
dust
(דער) שטויב; (דער) פּאָרעך;
{דיאַלעקטיש:} (דער) קורזש.
dust bin
(דאָס\דער) מיסטקעסטל (ל″ר: -עך).
Dust Bowl
{צו דער תקופה:} דער אַמעריקאַנער דאָסט⸗באָול (אין די דרײַסיקער יאָרן);
{צו דער טעריטאָריע:} דער (אַמעריקאַנער) דאָסט⸗באָול שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].
dust bowl
(אַ\דער) פאַרטריקנטער (\אויסגעטריקנטער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh] (ל″ר: שטחים [shtókhəm], דרומדיק: [shtúkhəm].
dust brush
(דאָס\דער) אויסקער⸗בערשטל (ל″ר: -עך).
dust covered
שטויב⸗באַדעקט.
dust mask
(דער) רעספּיראַטאָר (ל″ר: -ס); (די) אָפּהיט⸗מאַסקע (ל″ר: -ס).
dust off
אָפּשטויבן; אָפּווישן.
dust jacket (dust cover, for book)
(די) (באַזונדערע) פּאַפּיר⸗הילע (ל″ר: -ס); (די) פּאַפּירענע (צוגאָב⸗) הילע (ל″ר: -ס).
dust particle
(דער) שטויב⸗פּאַרטיקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען).
dust: bite the dust
מאַכן אַ שטאַרב; אָפּגעבן די פּאָר גילדן (\די קאַפּאָטע); זיך אַריבערפּעקלען אויפן בית⸗עולם [bəsóyləm], צפונדיק: [bəséyləm];
{לומדיש:} ווערן אַ שוכן עפר [ashòykhn-ófər], דרומדיק: [(ashòykhn-úfə(r], צפונדיק: [ashèykhn-ófər].
dust: For dust thou art (/you are) and to dust shalt thou (/will you) return
כי עפר אתה ואל עפר תשוב [kiy-òfor-áto|v(ə)el-òfor-tóshuv], דרומדיק: [ki:-ù(:)for-áto|v(ə)el-ù(:)for-tú:shi(:)f] (′ווײַלע שטויב ביסטע דאָך, און אויף שטויב וועט זיך אומקערן′ < בראשית ג′: י″ט).
dust: gather dust (remain unused/untouched)
בלײַבן אומבאַנוצט; שטיין פּוסט און זיך אָנקלײַבן מיט שטויב.
dust: turn to dust
פאַרוואַנדלט ווערן אויף שטויב; צעפאַלן ווערן ביז אויף שטוב.
dust: when the dust settles
אַז ס′וועט זיך (\אַז ס′עט זיך) אײַנשטילן (\אײַנרואיקן) [áyn-rù-ikn], דרומדיק: [á:n-rì:əkn].
dusted: done and dusted
געענדיקט און געשלאָסן; פאַרענדיקט און פאַרמאַכט; געמאַכט און געזיגלט.
duster
(דער) פלעדערוויש (ל″ר: -ן).
duster: crop duster
{טאָמער אַן עראָפּלאַן אָדער מאַשין:} (דער) פעלד⸗שפּריצער (ל″ר: -ס); (דער) פעלד⸗עראָפּלאַן (ל″ר: -ען);
{טאָמער וועגן מענטשן וואָס פירט דערמיט אָנעט:} (דער) פעלד⸗שפּריצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dusting: do the dusting
אָפּווישן (\אָפּראַמען) דעם שטויב.
dustman
(דער) מיסט⸗קלײַבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
(דער) סאַניטאַר⸗אַרבעטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);
{מיט ביטול צי סנאָביזם:} (דער) מיסט⸗מאַן (ל″ר: ⸗לײַט; ⸗מענער); (דער) שמערעוואָדניק (ל″ר: -עס).
dustpan
(דאָס\די) לאָפּעטקע; (דאָס\די) רידעלע.
dusty
פאַרשטויבט; שטויביק.
dustup (/dust-up)
(די\דאָס) קריגערײַ (ל″ר: -ען); (די) צעקריגעניש (ל″ר: -ן); (די) צעבוצקעניש (ל″ר: -ן); (די) צעהרגעניש [tsəhárgənish] (ל″ר: -ן); (די\דאָס) הרגערײַ [hàrgəráy] (ל″ר: -ען);
{טאָמער דווקא פיזיש:} (די) צעשלאָגעניש (ל″ר: -ן); (די\דאָס) שלעגערײַ (ל″ר: -ען).
(Dutch (language
{אָן אַ אַרטיקל} האָלענדיש [hóləndish].
(.Dutch (adj
האָלענדיש [hóləndish];
{גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע; אומבייגעוודיק:} האָלענדער [hóləndər].
Dutch Jew
(אַ\דער) האָלענד(יש)ער ייד;
{אין אַמאָליקן מערב⸗יידיש, קאָלאָקוויאַליש:} (אַ\דער) מים⸗מדינהר [máyəm-mədìynər].
Dutch person (/Dutchman)
(דער) האָלענדער [hóləndər], ל″נ (די) האָלענדערין [hóləndərin], {עמאָטיוו:} (די) האָלענדערקע [hóləndər-kə], {נאָכמער עמאָטיוו:} [holéndər-kə] (ל″ר: -ס);
{מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) האָלענדישע(ר).
Dutch: go Dutch
(אַז) יערער צאָלט פאַר זיך אַליין; מיט באַזונדערע חשבונות [khəzh-bóynəs]. צפונדיק: [khəzh-béynəs].
Dutchman: Flying Dutchman
(די) אייביקע (האָלענדישע) שיף.
dutiable
געשטײַערט; שטײַער⸗געפליכטעט; צום צאָלן שטײַער.
dutiful
(גע)האָרכזאַם; פאָלגעוודיק; איבערגעגעבן דער אַרבעט.
dutifully
געוויסנהאַפטיק; געהאָרכזאַמיק; מיט איבערגעגעבנקײַט צו דער זאַך;
פלײַסיקערהייט; מיט פלײַסיקײַט;
{לומדיש:} מיט אחריות לדבר [akhràyəs-ladóvor], דרומדיק: [akhrà:(y)əs-ladúvor].
(duty (responsibility
(די\דער) פליכט (ל″ר: -ן); (די) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt];
{לומדיש:} (די) התחייבות [həs-kháyvəs], דרומדיק: [h)əs-khá:vəs)] (ל″ר: -ן).
(duty (tax
(דער) שטײַער (ל″ר: -ן); (דער) שטײַער⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).
duty bound
מחויב [məkhúyəv], דרומדיק: [məkhí:əf]; פאַרפליכטעט.
Duty calls!
אַז ס′פאָדערט (\ס′רופט) די פליכט!;
{לומדיש:} אַז ס′גילט די התחייבות! [həs-kháyvəs], דרומדיק: [h)əs-khá:vəs)].
duty free
שטײַער⸗פרײַ; אָפּצאָל⸗פרײַ.
duty free shop
(די) שטײַער⸗פרײַע קראָם (ל″ר: -ען); (דער) שטײַער⸗פרײַ (ל″ר: -ען).
duty officer
(דער) דיזשורירנדיקער אָפיציר (ל″ר: -ן);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט; בייגעוודיק:} (די\דער) דיזשורירנדיקע(ר).
duty: (be) on duty
זײַן (\זײַענדיק) בײַ דער אַרבעט; (בשעת מעשה) אַרבעטנדיק [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə];
זײַן דיזשורנע; דיזשורירנדיק.
duty: (be) off duty
ני(ש)ט זײַן (\זײַענדיק) בײַ דער אַרבעט; (בשעת מעשה) ני(ש)ט אַרבעטנדיק [bəshàs-máysə], דרומדיק: [bəshàs-má:sə];
ני(ש)ט זײַן דיזשורנע; ני(ש)ט דיזשורירנדיק.
duty: beyond the call of duty
מער אַפילו וויפל ס′פאָדערט זיך;
{לומדיש:} לפנים משורת הדין [ləfním|məshùrəs-(h)adín] דרומדיק: [ləfní:m|məshì:rəs-(h)adín].
duty: military duty
(די\דער) מיליטערישע(ר) פליכט.
duvet
(דער) דואווע [(duvé(y] (ל″ר: -ען); (די) (אייבער)⸗קאָלדרע (ל″ר: -ס).
DVD
(דער) די⸗ווי⸗די (ל″ר: -ס).
DVD player
(דער) די⸗ווי⸗די שפּילער (ל″ר: -ס).
Dvinsk → Daugavpils
DVR (digital video recorder)
(דער) די⸗ווי⸗אַר (ל″ר: -ס).
(.dwarf (n
(דער) קאַרליק (ל″ר: -עס); (דער) ליליפּוט [lìləpút] (ל″ר: -ן);
{סלענגיש:} (דער) קורדופּ [kurdúp] (ל″ר: -עס).
(.dwarf (v
שטעלן אין שאָטן; פאַרשאָטענען; זײַן אַ ריז אַקעגן.
dwell
וואוינען; לעבן;
{פראַזע:} זײַן אַ תושב אין [tóyshəv], צפונדיק: [téyshəv];
dwell (up)on
זיך אָפּשטעלן באריכות [b(ə)aríykhəs]; זיך לאַנג אָפּגעבן מיט דער טעמע; בלײַבן שטיין אויפן פּונקט;
{נעגאַטיוו:} ני(ש)ט אַָפּלאָזן; ני(ש)ט צורולאָזן; בלײַבן שטעקן בײַ.
dweller: city dweller
{בייגעוודיק:} (די\דער) שטאָטישע(ר); (די\דער) שטאָט⸗וואוינענדיקע(ר);
(דער) שטאָט⸗מענטש (ל″ר: -ן).
dweller: country dweller
{בייגעוודיק:} (די\דער) פּראָווינץ⸗לעבעדיקע(ר); (די\דער) פּראָווינץ⸗וואוינענדיקע(ר);
{פראַזעס:} אַ תושב אין די ווײַטע מקומות [atóyshəv], צפונדיק: [atéyshəv]; [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs]; {עמאָטיוו:} אַ תושב אין די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [h)ù:rə-khóyshəkh)], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh];
{אזהרה: דאָ קען ניט גילטן „פּראָווינצישע(ר)“, „פּראָווינצעדיקע(ר)“ און אַוודאי ניט „פּראָווינציעלע(ר)“ וואָס ווערן אַלע באַנוצט אין זיין פון אַ מענטש מיט קליינשטעטלדיקע צי פּויערשע השגות}.
dweller: slum dweller
{בייגעוודיק:} (די\דער) כאַלופּע⸗וואוינענדיקע(ר); (די\דער) חורבה⸗וואוינענדיקע(ר) [khúrvə], דרומדיק: [khórvə];
{לומדיש:} (די) בני חורבות [bnèy-khúrvəs], דרומדיק: [bnày-khórvəs] (ל″ר).
dwelling
(די) וואוינונג (ל″ר: -ען).
dwelling unit
(דער\דאָס) וואוין⸗איינס (ל″ר: -ן); (די) מינימאַלע דירה [díyrə] (ל″ר: דירות [díyrəs]).
dwelling: single dwelling
(די) באַזונדערע וואוינונג (ל″ר: -ען).
dwindle
פאַרקלענערט ווערן; פאַרמינערט ווערן; אײַנגעשרומפּן ווערן; אַראָפּפאַלן אין דער צאָל.
dwindling
פאַרקלענערנדיק; פאַרמינערנדיק; אַראַָפּפאַלנדיק; זיך⸗אײַנשרומפּנדיק.
dybbuk
(דער) דיבוק [díbək] (ל″ר: דיבוקים [dəbúkəm], דרומדיק: [dəbí:kəm]).
(dybbuk: The Dybbuk (by Sh. Ansky
אַנ⸗סקיס „(דער) דיבוק“ [der-)díbək)].
(.dye (n
(דער\די) פאַרב (ל″ר: -ן); (דער) פאַרב⸗שטאָף (ל″ר: -ן).
(.dye (v
אָפּפאַרבן; צופאַרבן; קאָלירעווען.
dyer (person)
(דער) פאַרבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).
dying (n.)
דאָס שטאַרבן; דאָס אַוועקשטאַרבן;
(די) אויסהויכונג פון דער נשמה [nəshómə], דרומדיק: [nəshúmə];
{פאָרמעל, דער עיקר בנוגע יידן:} דאָס נפטר ווערן [níftər-vèrn], דרומדיק: [níftə(r)-vèyrn];
{פראַזעס:} די אַוועקגייאונג (\דאָס אַוועקגיין) פון דער וועלט; די איבערפּעקלונג אויף יענער וועלט (\אויף גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn]).
(dying (be in one’s last days; be near death
גוססן [góysəsn], צפונדיק: [géysəsn]; האַלטן בײַם שטאַרבן; זײַן מיט איין פוס אין קבר [kéyvər], דרומדיק: [(káyvə(r];
{איידעלער:} האַלטן בײַ (דער) גסיסה [gəsí(y)sə]; {נאָך איידעלער:} האַלטן בײַם נפטר ווערן [níftər];
{לומדיש:} זײַן אַ נוטה למות [anòytə-lómus], דרומדיק: [anòytə-lúmis], צפונדיק: [anèytə-lómus].
dying before one’s time
(דאָס\דער) (אַוועק)שטאַרבן פאַר דער צײַט (\{לומדיש:} לפני הזמן [lìfney-(h)azmán], דרומדיק: [lìfnay-(h)azmán]); (די) אָפּגעשניטענע יאָרן (ל″ר);
{אין דער יידישער טראַדיציע, טאָמער אַלץ שטראָף פאַר זינד:}
(דער) כרת [kórəs], דרומדיק: [kú:rəs].
dying declaration
(די) דעקלאַראַציע אויפן טויטנבעט; די לעצטע דעקלאַראַציע; (די) דעקלאַראַציע פאַרן טויט;
{ליטעראַריש:} (די) ווידוי⸗דעקלאַראַציע [vídə].
dying person
{בייגעוודיק:} (די\דער) שטאַרבנדיקע(ר); (די\דער) אויסגייענדיקע(ר); {ליטעראַריש:} (די\דער) אויסהויכנדיקע(ר);
(דער) גוסס [góysəs], צפונדיק: [géysəs] (ל″ר: [gósəsəm]; אויך: [góysəsəm], צפונדיק: [géysəsəm]), ל″נ (אויך): (די) גוססטע [góysəs-tə], צפונדיק: [géysəs-tə] (ל″ר: -ס);
{לומדיש:} (דער) נוטה למות [nòytə-lóməs], דרומדיק: [nòytə-lúməs], צפונדיק: [nèytə-lóməs] (ל″ר: נוטים למות [nòytəm-lóməs], דרומדיק: [nòytəm-lúməs], צפונדיק: [nèytəm-lóməs]).
dying sunset
(דער) אויסגייענדיקער (\פאַרשווינדנדיקער \אָפּשטאַרבנדיקער) זונפאַרגאַנג;
{ליטעראַריש:} (די) נעלם⸗ווערנדיקע שקיעה [néləm-vèrn-dikə|shkíyə], דרומדיק: [néyləm-vèyrn-dikə|shkí:dyingyə].
(dying to (really want to
חלשן [kháləshn] {+ אינפיניטיוו}; („איך חלש קוקן די נײַסטע עפּיזאָדן פון ′שטיסל′“);
אויסגיין (אויף); („זי גייט אויס(עט) אויף אַ גלאָז קאַווע“);
זיך שטאַרק פאַרוועלן <+דאַטיוו>; האָבן גרויס חשק אויף (\צו) [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək];
{לומדיש:} להוט צו [ló(h)ət], דרומדיק: [lú:ət].
dying wish
(אַ\דער) לעצטער וואונטש (פונעם\בײַם לעבן) (ל″ר: -ן);
(די) לעצטע בקשה [bakóshə], דרומדיק: [bakú:shə] (ל″ר: בקשות);
{לומדיש:} בקשה לפני המות [bakòshə|lìfney-(h)amóvəs], דרומדיק: [bakù:shə|lìfnay-(h)amúvəs].
dying: assisted dying
(די) בײַגעהאָלפענע שטאַרבונג (ל″ר: -ען); (די) מיטגעהאָלפענע שטאַרבונג (ל″ר: -ען).
dying: die with (/via) assisted dying
(אַוועק)שטאַרבן געהאָלפענמערהייט;
{פראַזע:} אַוועק(גיין) פון דער וועלט דורך דער בײַגעהאָלפענער (\מיטגעהאָלפענער) שטאַרבונג.
dying: to my dying day
ביז אין סוף פון מײַנע יאָרן (\טעג) [sóf];
{לומדיש:} עד יום מותי [àd-yóym|móysiy], צפונדיק: [àd-yéym|méysiy];
{פראַזע:} ביז די לעצטע מינוטן מײַנע דאָ אויף דער וועלט [dò-av|dér-vèlt], דרומדיק: [dù-ov|déyə(r)-vèlt]; כל⸗זמן איך בין נאָך בײַם לעבן [kòl-zmán].
dynamic
דינאַמיש; ענערגיש⸗פלינק; פלינק⸗זריזותדיק [zríyzəz-dik].
dynamic person
{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) דינאַמישע(ר); (אַ\די\דער) פלינק⸗זריזותדיקע(ר) [(zríyzəz-dikə(r];
(דער) דינאַמישער מענטש (ל″ר: -ן).
dynamically
מיט דינאַמישקײַט; אויף אַ דינאַמישן אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].
dynamics
(די) דינאַמיק.
dynamite (n.)
(דער) דינאַמיט.
dynamite (v.)
דינאַמיטירן; אויפרײַסן מיט דינאַמיט.
dynamo
(דער) דינאַמאָ.
dynastic
דינאַסטיש.
dynasty
(די) דינאַסטיע (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן אַ חסידישער, אדמו″רישער דינאַסטיע; פיגוראַטיוו צי וואַרעם⸗נאָענט צי הומאָריסטיש אויך וועגן אַ סטרוקטורעל⸗געגליכענער ניט⸗יידישער דינאַסטיע:}
(דער) הויף (ל″ר: -ן; {דיאַקלעקטיש:} הייף).
dysentery
(די) דיסענטעריע.
dysfunction
(די) דיספונקציע; (די) אומפונקציע.
dysfunctional
דיספונקציאָנעל; דיספונקציעדיק;
אומפונקציאָנעל; אומפונקציעדיק.
dysfunctionality
(די) דיספונקציאָנעלקײַט; (די) אומפונקציאָנעלקײַט.
dyslexia
(די) דיסלעקסיע.
dyslexic
דיסלעקסיש.
dystopia
(די) דיסטאָפּיע.
dystopic
דיסטאָפּיש.
Dzerzhinsk
{די הײַנטיקע שטאָט אין בעלאַרוס:}
{אָן אַן אַרטיקל} דזערזשינסק;
{אין דער יידישער קולטור און געשיכטע:}
קוידענאָוו [kóydənov], צפונדיק (אויך): [kéydənov].
Dzhudezmo → Judezmo
English-Yiddish Dictionary
E
A B C D E F G H I J K L M
N O P Q R S T U V W X Y Z
E
(דער) ע (פינפטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [(i:(y].
each (one)
{בייגעוודיק:}
יעדער (אַקוז.\דאַט.← יעדן); יעדע (דאַטיוו← יעדער);
יעדערער (אַקוז.\דאַט.← יעדערן); יעדערע (דאַטיוו← יעדערער);
יעדער איינער (אַקוז.\דאַט.← יעדן איינעם); יעדע איינע (דאַטיוו← יעדער איינער);
יעדער איינציקער (אַקוז.\דאַט.← יעדן איינציקן); יעדע איינציקע (דאַטיוו← יעדער איינציקער);
{זעלטענע, דער עיקר ליטעראַרישע פאָרמע:}
איטלעכער (אַקוז.\דאַט.← איטלעכן); איטלעכע (דאַטיוו← איטלעכער);
{אומבייגעוודיק:}
{דער עיקר אין צפונדיקן לשון:} יעדער;
{שיער ניט אַרכעאיש:} יעטווידער; יעטוועדער.
each other
איינער דעם אַנדערן (\צווייטן);
{לומדיש:} איש את רעהו [íysh|es-rəéyhu], דרומדיק: [:í:sh|es-rəáyhi].
each: to each his own
אַלעמען דאָס זייעריקע; (בײַ) יעדן דאָס זײַניקע; (בײַ) יעדער דאָס איריקע;
ווי בײַ וועמען ס′קומט אויס (\ס′געפעלט);
{לומדיש:} ס′איז דאָך (אַ) בחירה חפשית [a)b(ə)khìyrə-khófshəs)];
{פראַזע:} אַ מענטש האָט דאָך אַן אייגענעם חוש [khúsh], דרומדיק: [khísh].
each: $10 for each one of the five
יעדן פון די פינף צו צען דאָלער; צו צען דאָלער יעדן פון די פינף.
eager: be eager
זײַן נײַגעריק; האָבן חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; זײַן גערן (צו);
זײַן אַ בעלן [abáln] (ל″ר: זײַן בעלנים [balónəm], דרומדיק: [balú:nəm]);
{דיאַלעקטיש:} זײַן טשיקאַווע;
{דיאַלעקטיש, אין מערב אַרכעאיש, צומאָל אויפגעלעבט ליטעראַריש:} זשעדנע;
{לומדיש:} זײַן להוט [ló(h)ət], דרומדיק: [lú:(h)ət]; {דיאַלעקטישע וואַריאַנטן:} [(lóhə(r], דרומדיק: [(lú:(h)ə(r].
eager: be very eager, be over eager, be an eager beaver
זײַן שוין איינמאָל (און אָבעראַמאָל) נײַגעריק;
{דיאַלעקטיש:} (שטאַרק) טשיקאַווען זיך [tshəkáv(ə)n];
{פראַזעס:} (זײַן) טשיקאַווע ווי די מוטער חווה [khávə]; גיין אין לעבן (צו); וועלן וויסן פון וואַנעט די פיס וואַקסן; זײַן געשפּאַנט און געשפּיצט;
{לומדיש:} זײַן נוגע {+דאַטיוו רעפלעקסיוו} עד לחיים [nəgéyə|ad-ləkháyəm], דרומדיק: [nəgáyə|at-ləkhá:(y)əm].
eagerly
מיט חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; מיט נײַגעריקײַט; נײַגעריקערהייט; מיט אימפּעט; מיטן אמתן ווילן [éməsn].
eagerness
(דער) חשק [khéyshək], דרומדיק: [kháyshək]; (די) נײַגעריקײַט; (דער) נײַגער;
{דיאַלעקטיש:} (דאָס\דער) זײַן טשיקאַווע;
{לומדיש:} (די) להוטקײַט [ló(h)ət-kàyt], דרומדיק: [lú:(h)ət-kàyt].
eagle
(דער) אָדלער (ל″ר: -ס);
{ווערטל:} טויבן פליען אין טשערעדעס, דער אָדלער פליט אַליין {—אברהם⸗משה דילאָן}.
eagle-eyed
האָבן אַ שאַרפע ראיה [ríyə] (\אַ שאַרפן בליק); מיט אָדלערשע אויגן; מיט אַן אָדלער⸗בליק.
ear
(דער\דאָס) אויער [óyər] (ל″ר: -ן);
{אין טייל דרומדיקע דיאַלעקטן: [(ó:(u)ə(r], טייל ד″מ: [úər] (ל″ר: -ן);
{צווישן די דיאַלעקטיזמען אין צפון:} עווער {מזרח ליטוויש, ווײַסרוסיש, ביז צו אַ ליניע מזרח פון ווילנע}; אייווער {ווילנער געגנט}; אייער (גראָדנע, קאָוונע א.א.); עוער (זאַמעט, קורלאַנד) (ל″ר בײַ אַלע: -ן);
{הערה: יודעי חן אין הלכות יידיש ווייסן גוט, אַז אַ ווילנער פרעגט אײַך וואו איר לעבט ניט בלשון „וואו וואוינט איר?“ (צי: „וואו וואוינסטו?“), אלא וואָדען בלשון „וואו פרייט איר זיך?“ (צי: „וואו פרייסטו זיך?“), בכדי אויסמײַדן די האָמאָנימישקײַט מיט „וואו וויינט איר?“ (צי: „וואו וויינסטו?“). אַ קלאַסישער פאַל פון גוטמוטיקער, הומאָריסטישער פאַרחילופונג בכדי אויסמײַדן אַן אומגעוואונטשענע מיספאַרשטענדעניש. ווילנער גופא ווייסן אָבער פון אַן „ערגערן“ פאַל, אַוואו דער נוסח ווילנע איז גאָר עלול ברענגען פאַר די ליפּן, אומגעוואונטשענערהייט, דעם (אמת: עלעגאַנטן) טערמין אויפן מענלעכן אבר. טאַקע אין דעם גייט דאָס. ווי ס′איז באַשײַמפּערלעך קלאָר פון דער מאַפּע (אַרכיוו), זאָגט מען אין ווילנע אויף ′אויער′ — „אייווער“ (האָמאָנימיש מיט „אבר“; די רבימס בלײַבן אָבער פאָרט אַנדערשדיקע: „אייווערן“ [éyvərn] כנגד „אברים“ [éyvrəm]). די זאַך איז אָבער ניט אַזוי פּשוט. טוט מען בײַ אַ ווילנער אַ פרעג: „ווי ט′מען אין ווילנע געזאָגט אויף אַן אויער?“ איז אַ ווילנער עלול זיך ארויסדרייען מיט: „אייער“, „אָיער“, „עווער“, אַבי ניט קיין „אייווער“…}.
ear, nose and throat (ENT) clinic
(די\דער) האַלדז⸗אויער⸗נאָז קליניק.
ear: by ear
לויטן אויער; לויטן געהער.
ear: have a (private) word in someone’s ear
זאָגן (עמעצן) אויפן אויער אַ וואָרט; אַ וואָרט זאָגן (צווישן פיר אויגן און) אויער אויף אויער.
ear: have someone’s ear
האָבן בײַ עמעצן אַן (\די) אויפמערקזאַמקײַט.
ear: have one’s ears pierced
זיך לאָזן די אויערן לעכערן (\(אַ)דורכשטעכן).
ear: in one ear, and out the other
אַרײַן אין איין אויער און אַרויס פונעם צווייטן.
ear: no ear for (the) language
קיין שום חוש ני(ש)ט פאַר(ן) לשון (\פאַר דער שפּראַך) [lóshn], דרומדיק: [lú:shn].
ear: up to one’s ears
ביז איבערן קאָפּ; ביז איבער די אויערן;
אָנגעפילט און אָנגעפּיקעוועט.
ear: perk up one’s ears
אויסשפּיצן די אויערן; אויפשטעלן די אויערן.
earache
(דער) אויער⸗ווייטיק (ל″ר: -ן); אַ ווייטיק אינעם אויער;
earache: I have an earache
ס′טוט מיר וויי אַן אויער (\אין די אויערן);
{מער אין מערב:} איך האָב אַן אויער⸗ווייטיק;
{מער אין מזרח:} בײַ מיר איז אַן אויער⸗ווייטיק.
eardrum
(די) פּערעפּאָנקע [pèrə-pónkə] (ל″ר: -ס);
{מעדיציניש:} (דאָס\דער) (אויער⸗)פּײַקל (ל″ר: -עך; אויך: -ען);
{פראַזע:} דריי(ט) מיר ני(ש)ט די פערעפּאָנקעס! (′פאַרדריי(ט) מיר ני(ש)ט קיין קאָפּ′).
earful: he gave me an earful
{פראַזעס:} איך האָב פון אים געכאַפּט אַ פּאָרציע; ער האָט מיר נישקשה אָנגערעדט (\געדרייט אַ קאָפּ) [nish-kóshə], דרומדיק: [nish-kú:shə].
earl
(דער) גראַף (ל″ר: -ן);
Earl of Sandwich (cf. sandwich)
דער סענדוויטשער גראַף; דער גראַף פון סענדוויטש.
earlier
פריער [fríər], צפונדיק אויך: [fréyər]; דרומדיק אויך: פריערט; פרי(ע)ראַט.
earlier period: in an earlier period
אין אַ פריערדיקער תקופה (\עפּאָכע \צײַט) [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə].
earlier than
פריער פון (\פאַר \ווי \איידער).
earliest: at the earliest (possible time)
וואָס פריער; באַלד ווי מעגלעך; בײַ דער (סאַמע) ערשטער געלעגנהײַט;
{עמאָטיוו:} במהירה בימינו [bəmhéyrə|bəyoméynu], דרומדיק: [:bəmháyrə|bəyumáyni].
earliest childhood
(די) פריסטע קינדערשע יאָרן (\קינדער⸗יאָרן); (די) פריסטע קינדהײַט.
(.early (adj
{היסטאָריש גערעדט:} פריאיק;
{אין זין פון אַוואָס⸗ניט⸗איז אויף דער נאָענטסטער צוקונפט:} באַלדיק; גיך; וואָס⸗פריערדיק.
(.early (adv
פרי; נאָך פרי.
early admission
(די) פריאיקע אָננעמונג.
early admission: apply for early admission
אָנגעבן אויף (\אַפּליקירן פאַר) פריאיקער אָננעמונג.
early as possible
באַלד ווי מעגלעך; אַזוי פרי נאָר ווי מעגלעך; אַזוי גיך ווי מעגלעך.
early childhood
(די) פריע (\פריאיקע) קינדערשע יאָרן (\קינדער⸗יאָרן); (די) (\פריאיקע) פריע קינדהײַט.
early decision (offered as a basis for entrance application)
(די) „פריאיקער באַשלוס“ ברירה [brèyrə], דרומדיק: [bràyrə].
early decision: apply for early decision
אָנגעבן אויף (\אַפּליקירן פאַרן) „פריאיקן באַשלוס“.
early detection
(די) פריע דערשפּירונג; (\דערקענונג \דערכאַפּונג); (דאָס\דער) כאַפּן באַצײַטנס.
early (hu)man
(דער) קדמונישער מענטש [kadmóynishər], צפונדיק: [kadméynishər] (ל″ר: -ן).
early intervention
אַ פריע אינטערווענץ.
early learning
(די) פרי⸗קינדישע דערלערנונג.
early labor
(די) פריצײַטיקע (\פאַרדערצײַטיקע) געבורט⸗ווייען (ל″ר);
{לומדיש:} (די) פריצײַטיקע (\פאַרדערצײַטיקע) חבלי לידה [khàvlə-léydə], דרומדיק: [khàvlə-láydə] (ל″ר).
early night: have an early night
זיך פרי לייגן שלאָפן.
early on (at an early stage)
שוין בײַם אָנהייב; שוין (\נאָך) אין די ערשטע צײַטן;
{לומדיש:} שוין בײַ דער התלחה [has-khólə], דרומדיק: [h)as-khú:lə)].
early onset (adj.)
פרי⸗קומענדיק; פרי⸗זיך⸗באַווײַזנדיק; פרי⸗זיך⸗אָנהייבנדיק.
early release (n.)
(די) פריע באַפרײַאונג.
early retirement
(די) פריע פּענסיע; (די) פריע פּענסיאָנירונג.
early riser
{בייגעוודיק:} אַ פרי אויפשטייענדיקע(ר).
early state (adj.)
פרי⸗סטאַדיעדיק; אין אַ פרי(אי)ער סטאַדיע.
early warning
אַ וואָרענונג באַצײַטנס; אַ פונפריערדיקע וואָרענונג;
{לומדיש:} אַן אזהרה פון פריער [anaz(h)órə], דרומדיק: [anaz(h)ú:rə].
early warning system
(די) פריע אָנוואָרענונג⸗סיסטעם.
early: as early as
שוין (דעמאָלט) אין; נאָך (דעמאָלט) אין;
אין אַזאַ פריאיקער צײַט, ווי דעמאָלט אין;
{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך:} אַזוי פרי ווי.
earlybird discount
(די) הנחה פאַר פריקומער [hanókhə], דרומדיק: [h)anúkhə)];
{לומדיש⸗סוחרישע פראַזע:} כל הקודם זכה: הנחה [kòla-kóydəm|zókhə||hanókhə], דרומדיק: [kòla-kóydəm|zúkhə||(h)anúkhə], צפונדיק: [kòla-kéydəm|zókhə||hanókhə].
earmark (n.)
(די) צוועק⸗באַשטימונג (ל″ר: -ען); (די) ציל⸗באַשטימונג (ל″ר: -ען);
{אין לענדער אַוואו דער טערמין איז קוראַנט, צומאָל איראָניש צי אָפּלאַכעריש:} (די) אויער⸗מאַרקע.
earmark (v.)
פאַר אַ ספּעציפישן צוועק באַשטימען.
earmuffs
(די) אויערדעקלעך (ל″ר; ל″י: דאָס\דער אויערדעקל).
earn
פאַרדינען;
{דיאַלעקטיש עמאָטיוו, מיטן באַדײַט פון אַ זייער שווערער אָנאַרבעטונג דערבײַ:) פאַרהאָרעווען.
{אין געשעפטלעכע ענינים, געוויינטלעך וועגן אַ ספּעציפישער סומע:} מרוויח זײַן [marvíyəkh-zayn].
earn (for) oneself
זיך (צו)פאַרדינען.
earner
(דער) פאַרדינער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרדינערין (ל″ר: -ס), {שפּאַסיק, וואַרעם צי איראָניש:} פאַרדינערקע (ל″ר: -ס).
earner: high earner
(דער) גוטער (\שיינער) פאַרדינער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרדינערין (ל″ר: -ס).
earner: low earner
אַ קנאַפּער פאַרדינער (ל″ר: ø, אויך: -ס), ל″נ: אַ קנאַפּע פאַרדינערין (ל″ר: -ס);
{פראַזע:} יענער פאַרדינער.
earnest
ערנסט [érn[t]st]; אויפריכטיק; אמתדיק [éməz-dik];
{דער עיקר אין מזרח:} סעריאָזנע(ר).
earnestly
(טאַקע) ערנסט; מיט אויפריכטיקײַט;
{פראַזעס:} אָן חכמות [ón|khókhməs], דרומדיק: [ú:n|khókhməs]; מיטן גאנצן האַרצן.
earnestness
(די) ערנסטקײַט [érn(t)st-kàyt]; (די) אויפריכטיקײַט.
earning power
(די) פאַרדין⸗כוחות [kòykhəs], צפונדיק: [kèykhəs] (ל″ר); (די) פאַרדינונגס⸗מעגלעכקײַטן (ל″ר).
earnings
(די) פאַרדינסטן (ל″ר); (דער) רווח [ré(y)vəkh], דרומדיק: [réyvəkh] צי [ráyvəkh];
{טאָמער דווקא וועגן אַ סטאַבילער צאָלונג, אַשטייגער אַלע חודש:} די שכירות [də-skhírəs] (ל″ר); (דער\די\דאָס) געהאַלט.
earphones
(די) אויער⸗דראָטן (ל″ר); (די) הערעלעך (ל″ר).
earplugs
(די) פּראָפּקעס (\פאַרשטומערס) צו די אויערן (ל″ר); (די) אויער⸗פּראָפּקעס (ל″ר).
earrings
(די) אוירינגלעך (ל″ר; ל″י: (דאָס\דער) אוירינגל).
earshot
(דער) הער⸗שטח [shètəkh], דרומדיק: [shèytəkh]; (דער) אויער⸗תחום [tkhùm], דרומדיק: [tkhìm].
earshot: in earshot
אינעם שטח וואו מ′קען הערן [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh]; אין הער⸗ראַם; אין הער⸗שטח [hér-shètəkh], דרומדיק: [héyə(r)-shèytəkh];
אין שמיעה⸗תחום [shmíyə-khùm], דרומדיק: [shmí:ə-tkhìm];
{פראַזע:} אויף ווי ווײַט ס′קען הערן אַן אויער; אויף ווי ווײַט ס′קען די שמיעה גרייכן.
earth
(די) ערד [érd], דרומדיק: [éyə(r)t];
{אַרכעאיש צי סטיליזירט:} (דער) ערד⸗קוגל; (די) ערד⸗קויל;
{לומדיש ליטעראַריש אין זין פונעם פּלאַנעט פּלוס אַלצדינג וואָס אין איר איז פאַראַן:} דער עולם ומלואו [dəròyləm-umlóyoy], צפונדיק: [dərèyləm-umléyéy]; {מער קאַבאַליסטיש:} די עלמא כולא [álmo|kúlo], דרומדיק: [:álmu:|kílu].
earth: (here) on this earth
אָטאָ דאָ אויף דער וועלט [òtədó|av-dér-velt], דרומדיק: [òtədú:|ov-déy(ə)r-vel];
{לומדיש:} (דאָ) אויפן עולם השקר [afn-òyləm-(h)ashékər], דרומדיק: [(ofn-òyləm-(h)ashéykə(r], צפונדיק: [afn-èylom-(h)ashékər];
{נאָכמער לומדיש, קאַבאַליסטיש:} בעלמא הדין [bəòlmə-hódeyn], דרומדיק: [bəòlmə-(h)údayn]; בהאי עלמא [bəháy-òlmə].
earth: to the ends of the earth
ביז עק וועלט; וואו די וועלט האָט אַן עק;
{לומדיש:} עד סוף כל הארץ [atsóf-kòl-ho-órəts], דרומדיק: [atsóf-kòl-hu-ú:rəts];
{פראַזע:} עמאָטיוו, איראָניש, פּאָלעמיש:} אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən]; אַזש אין די הרי חושך [hòrə-khóyshəkh], דרומדיק: [h)ù:rə-khóyshəkh)], צפונדיק: [hòrə-khéyshəkh].
earth: to the four corners of the earth
ביז אַלע (פיר) עקן וועלט;
{פראַזעס, אַ קאַפּ לומדיש:} עד אַרבע פּינות עולם [àdárbə|pìnəs-óyləm], צפונדיק: [àdárbə|pìnəs-éylom]; עד ארבע כנפות הארץ [àdárbə|kàmfəs-(h)o-órets], דרומדיק: [àdárbə|kàmfəs-(h)u:-ú:rets].
Earth Day
(דער) פּלאַנעט⸗טאָג; (דער) סביבה⸗טאָג [svívə]; דער ערדקוגל⸗טאָג;
{אזהרה: אַ סברא אַז בעסער איז אויסמײַגן די המצאה „ערד⸗טאָג“; „ערד“ איז אויף יידיש אַלעמערשטנס נוגע דעם באַגריף ′אדמה′ (צי אין שייכות מיט ערדאַרבעט צי אין שייכות מיטן טויט — „זאָל אים\איר די ערד לײַכט זײַן“}.
earth science
(די) ערד⸗וויסנשאַפט (ל″ר: -ן).
earth shattering
(וועלט⸗) דערשיטערנדיק; (וועלט⸗) צעטרייסלענדיק; וועלט⸗קערנדיק; אויפרודערנדיק;
{לומדיש}: מרעיש⸗עולמדיק [màrəsh-óyləm-dik], צפונדיק: [màrəsh-éylom-dik].
earthbound
צו⸗דער⸗ערד⸗געבונדענע(ר); צו⸗דער⸗ערד⸗געשמידטע(ר);
אויפדערערד⸗געבונדענע(ר); אויפדערערד⸗געשמידטע(ר);
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} ערדיש; ערדיק;
{פראַזע; לומדיש:} והארץ נתן לבני אדם [vəho-órəts|nòsan-livnèy-ódəm], דרומדיק: [vəhu:-ú:rəts|nù:san-livnày-ú:dəm] (< תהלים קט″ו: ט″ז; {קאָנטראַסטירנדיק מיטן מעמד פון הימל אין ערשטן טייל פון פּסוק}).
earthen
ערדענע(ר); ליימענע(ר).
earthen floor
אַן ערדענע פּאַדלאָגע; אַן ערדענער דיל;
{הערה: אמאָליקע יאָרן האָט מען אָפט אויסגעשמירט אַן ערדענע פּאַדלאָגע מיט אַ ווײַסער שמירעכץ וואָס מ′האָט גערופן „ליים“, אַזוי אַז צומאָל איז געגאַנגען די רייד וועגן: „אַ ליימענע פּאַדלאָגע“}.
earthling
אַ תושב דאָ אויף דער וועלט [atóyshəv|dò-av-dér-vèlt], דרומדיק: [atóyshəv|dù:-ov-déyə(r)-vèlt], צפונדיק: [atéyshəv|dò-av-dér-vèlt] (ל″ר: תושבים [tóyshvəm], צפונדיק: [téyshvəm]);
אַן ערדלינג (ל″ר: -ען);
{בייגעוודיק:} אַן ערדישע(ר); אַן אונדזער⸗פּלאַנעטעדיקע(ר).
(earthly (here on this earth, during this life
עולם⸗הזהדיק [òyləm-házə-dik], צפונדיק: [èylom-házə-dik]; דאָ אויף דער וועלט; פון⸗דער⸗וועלטעדיק [fun-dér-|vèltədik], דרומדיק: [fin-déyə(r)|vèltədik];
{באַטאָנענדיק די פיזישקײַט:} ערדיש⸗ממשותדיק [mamóshəz-dik], דרומדיק: [mamú:shəz-dik].
earthly (not heavenly, of the lower side of things)
ערדיש;
{לומדיש:} למטהדיק [ləmátə-dik]; דלמטהדיק [dəl(ə)mátə-dik].
earthly pleasures
{טראַדיציאָנעליש:}
{אָן אַן אַרטיקל} עולם הזה [òyləm-házə], צפונדיק: [èylom-házə];
די תענוגים פון עולם הזה [ta(y)núgəm], דרומדיק: [ta(:)ní:gəm] (ל″ר); {לומדיש:} תענוגי עולם הזה [ta(y)núgey|òyləm-házə], דרומדיק: [ta(:)ní:gay|òyləm-házə], צפונדיק: [ta(y)núgay|èylom-házə];
{מער מאָדערניסטיש צו וועלטלעך געשטימט:}
די הנאות (\פאַרגעניגנס) פונעם מענטשלעכן לעבן [hanóəs], דרומדיק: [h)anú:əs)].
earthquake
(די) ערדציטערניש (ל″ר: -ן); (די) ערדטרייסלעניש (ל″ר: -ן);
{לומדיש:} (דער) רעש אדמה [rà(ə)sh-adómə], דרומדיק: [rà:(ə)sh-adúmə].
earthworm
(דער) רעגנוואָרעם (ל″ר: רעגנווערעם); (דער) ערדוואָרעם (ל″ר: ערדווערעם).
earthy humor
(דער) ני(ש)ט (אינגאַנצן) אָנשטענדיקער הומאָר;
(דער) פּראָסטלעכער הומאָר; {שטאַרקער; גיכער ביטולדיק:} (דער) פּראָסטאַקישער הומאָר;
(דער) גראָבלעכער הומאָר; {שטאַרקער; גיכער ביטולדיק:} (דער) גראָביאַנסקער הומאָר.
(.ease (n
(די) גרינגקײַט; (די) לײַכטקײַט;
{געכער וועגן מענטשלעכע שטריכן:} (די) גרינגעדיקײַט; (די) לײַכטעדיקײַט.
(.ease (v
לינדערן; פאַרגרינגערן; פאַרלײַכטערן.
ease tensions
פאַרגלעטן; פאַרלינדערן (\פאַרלײַכטערן) די אָנגעשפּאַנטקײַט (\אָנגעצויגנקײַט).
ease: at ease
היימיש⸗באַקוועם; רואיק; אָנגענעמערהייט; מנוחהדיק [mənúkhə-dik], דרומדיק: [məní:khə-dik];
{אין טייל סביבות אַרכעאיש:} געמיטלעך; היימלעך.
ease: ill at ease
(זײַן) אומבאַקוועם; אָנגעשטרענגט [ón-gəshtrèynkt], דרומדיק: [ún-gəshtrèynkt];
ease: put at ease
באַרואיקן; באַקוועם מאַכן; שטעלן אין אַ גוטער שטימונג.
ease: with ease
מיט גרינגקײַט; מיט לײַכטקײַט;
אָן שוועריקײַטן; אָן פּראָבלעמען; אָן מניעות [məníyəs].
easel
(די) מאָל⸗ברעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) שטענדל (ל″ר: -עך).
easier
גרינגער; לײַכטער.
easier said than done
ס′טוט זיך ני(ש)ט ווי ס′רעדט זיך;
לײַכטער זאָגן איידער אויספירן; גרינגער זאָגן ווי דורכפירן;
{ווערטל:} ליב האָבן און צוזאָגן קאָסט גאָרני(ש)ט.
easily
גרינג; לײַכט; אָן שוועריקײַטן; אָן פּראָבלעמען; אָן מניעות [məníyəs].
(.east (n
(דער) מזרח [mízrəkh]; {אַרכעאיש:} (דער) אָסט(ן).
east (adj.)
מזרחדיק [mízrəgh-dik]; מזרח⸗ [mìzrekh]; {אַרכעאיש:} אָסטלעך.
(East End (of London
ווײַטשעפּל [váytshèpl] צי [vàytshépl].
{פראַזעס:} אין דער איסט ענד [ìndər-iysténd]; אויף דער איסט ענד [àvdər-iysténd].
East River
דער (טײַך) איסט ריווער.
East Side → Lower East Side
eastbound (adj.)
אויף⸗מזרחדיק (פאָרנדיק) [af-mízrəkh], דרומדיק: [of-mízrəkh].
Easter
{בדרך כלל אָן אַ אַרטיקל} פּסחא [páskhə];
{אומפאָרמעל, קינדער⸗לשון, קען זײַן ביטולדיק, לאו דווקא:} דער גויאישקער פּסח [dər-góyishkər-péysakh], דרומדיק: [dər-gó:(y)ishkə(r)-páysakh];
{סלענגיש, ביטולדיק:} קייסאַך.
easterly
{טאָמער אין זין פון ′פון מזרח′:} מזרחדיק [mízrəgh-dik]; פון מזרח;
{טאָמער אין זין ′אויף\צו מזרח′:} אויפמזרחדיק [af-mízrəgh-dik]; צו מזרח צו.
(.eastern (adj
מזרחדיק [mízrəgh-dik]; מזרח⸗ [mìzrekh]; {אַרכעאיש:} אָסטלעך.
eastern hemisphere
(דער) מזרחדיקער העמיספער [mízrəgh-dikər].
eastern wall of a synagogue
(די) מזרח⸗וואַנט;
{באָטאָנענדיק דעם כבוד וואָס בײַ די⸗אָ וואָס זיצן בײַם מזרח⸗וואַנט בעתן דאַווענען:} (די) שפּיגלוואַנט;
{פראַזע; אויך מיטן אויסגעברייטערטן פּשט ′אויפן סאַמע בכבודיקסטן אָרט אַשטייגער אין אַ ליטעראַטור, אַ קולטור, אַן אָרגאַניזאַציע, אַ באַוועגונג וכו′:} בײַ דער מזרח⸗וואַנט (דיאַלעקטיש: בײַם מזרח⸗וואַנט).
eastward (adv.)
אויף מזרח [af-mízrəkh]; צו מזרח⸗צו [tsu-mízrəkh-tsù];
{הערה: דער באַנוץ פון אַדיעקטיוו „מזרחדיק“ אין לאָקאַטיווישן זין איז טאַקע אַ „טעות“ — מען דאַרף אָבער זען ווי אַזוי ס′וועט זיך אַנטוויקלען בײַם יידיש⸗ריידנדיקן עולם אויף להבא…}.
easy
גרינג; לײַכט; ניט⸗שווער; {בײַ טייל אַרכעאיש:} איינפאַך;
{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} פּשוט [póshət], דרומדיק: [pú:shə]; מיטן פּשוטן וועג.
easy access
לײַכטער (\גרינגער) צוטריט (\צוגאַנג).
easy as pie (/very easy)
זייער (\שטאַרק \אויסערגעוויינטלעך) גרינג (\לײַכט);
{פראַזעס:}
גרינג (\לײַכט) ווי — אַ בייגל אויפ(צו)עסן; ווי אַרויס(צו)ציען פון מילך אַ האָר; ווי טראָגן גאָלד; ווי צוגעוואוינען זיך צו לעבן אין פּאַריז (\אָדעס); ווי אײַנשלאָפן נאָך אַ גוטער וועטשערע; ווי בײַ אַ ליטוואַק אַ דרשה [adróshə], דרומדיק: [adrú:shə]; ווי בײַ אַ חסיד אַ בריסל בראָנפן נעמען אין מויל אַרײַן [brómfm], אויך: [brámfm].
Easy does it!
רואיקערהייט און פּאַמעלעכערהייט!; גרינג און לײַכט!; פאַרגרינגערן און פאַרלײַכטערן!;
{פראַזעס:} זאָל (עס) זײַן ווי אײַנשלאָפן נאָך אַ גוטער וועטשערע; זאָל (עס) זײַן ווי אײַנגעוואוינען (אײַנגעוויינען) זיך צו אַ גוט (\גוטן) לעבן;
{פון חסידיש⸗מתנגדישן אַרסענאַל:}
זאָל דיר (\אײַך) אויסקומען לײַכט ווי — בײַ אַ ליטוואַק אַ קשיא [akáshə]; ווי בײַ אַ חסיד אַ פּשטל [akhósəd|apshétl], דרומדיק: [akhu:sət|apshétl];
{געפעפערטערהייט פון איטלעכער גרופּע אויף דער אַנדערער:} — ווי בײַ אַ ליטוואַק עסן בולבע (\זיך טשעפּע(נע)ן צו אַלעם); — ווי בײַ אַ חסיד נעמען בראָנפן (\לויפן צום גוטן יידן).
easy come easy go
גרינג געקומען און גרינג אַוועק;
{לומדיש:} ה′ נתן וה′ לקח [hashèm-nósan|və(h)ashèm-lókakh], דרומדיק: [h)ashèm-nú:san|və(h)ashèm-lúkakh)].
Easy does it! (Go easy!)
פאָרזיכטיק!; אָפּגעהיטערהייט!; פּאַמעלינקעס!; פּאַוואָליע!; געלאַסן!;
{אַוואו ס′איז שייך:} מיט אַן איידעלער האַנט!; רואיקערהייט! [rùy(i)kər-héyt], דרומדיק: [rìy(i)kə(r)-háyt].
easy going person
אַ לײַכטער פּאַסאַזשיר (ל″ר: -ן); אַ נח לבריות [anòyəkh-labríyəs], צפונדיק: [anèyəkh-labríyəs]; אַ מזג טוב [amézək-tòv], דרומדיק: [améyzək-tòf];
אַן אָקייניק (\אָקעיניק) (ל″ר: -עס), ל″נ: אַן אָקייניצע (\אָקעיניצע) (ל″ר: -ס).
easy money
גיכע געלט; באַלדיקע געלט; גרינגע געלט; לײַכטע געלט;
{פראַזעס:} געלט וואָס פאַלט אַראָפּעט פון די ביימער (\פון הימל);
{לומדיש:} כסף מן השמים [kèsəf|mìn-(h)ashomáyəm], דרומדיק: [kèysəf|mìn-(h)ashu:má:(y)əm];
{נאָכמער לומדיש און בשעת מעשה מיט איראָניע צי הומאָר:} כספא משמיא [káspə|məshmáyə].
easy on the ear
לײַכט (\גרינג) אויפן אויער (\אויף דער שמיעה [shmíyə]).
easy to use
גרינג (\לײַכט) צום נוצן; גרינג (\לײַכט) זיך צו באַנוצן דערמיט;
גרינג⸗נוצעדיק; לײַכט⸗נוצעדיק.
easy: an easy thing to do
אַ גרינגע (\לײַכטע) זאַך;
{פראַזעס:} אַ פּשוטע מעשה [apóshətə|máysə], דרומדיק: [apú:shətə|má:(n)sə]; אַ פּשוטע הלכה [halókhə], דרומדיק: [h)alúkhə)]; גאָרני(ש)ט מיט גאָרני(ש)ט; ני(ש)ט קיין שווערע מעשה; ני(ש)ט קיין שווערע הלכה.
easy: get off easy
אָפּקומען מיט אַ קלייניקײַט; אָפּקומען מיט פּאַטש אין פּנים [pónəm], דרומדיק: [pu:nəm];
זיך אַרויסדרייען מיט אַ קליינעם פּאַטש.
easy: go easy on
שאַנעווען; שוינען; זשאַלעווען; באַהאַנדלען מיט רחמנות [rakhmónəs], דרומדיק: [rakhmú:nəs]; זיך באַציען מיט אײַנזעעניש;
{לומדיש:} גיין מיטן בקו הרחמים [bəkàv-(h)arákhməm].
easy: sleep easy
רואיקערהייט שלאָפן; לײַכט (\גרינג) שלאָפן;
{פראַזעס:} שלאָפן — ווי נאָך אַ הייסער באָד; ווי אַ פּריץ [apórəts], דרומדיק: [apú:rəts]; ווי נאָך אַ גוטער וועטשערע; ווי שבת נאָכן טשאָלנט; ווי נאָך אַ חתונה [akhásənə].
easy: take it easy
זיך פאַרגרינגערן; זיך פאַרלײַכטערן; זיך מאַכן גרינגער (\לײַכטער) דאָס (\דעם) לעבן;
זיך ני(ש)ט דענערווירן (\באַאומרואיקן);
{אַ קאַפּ לומדיש:} זיך האַלטן במנוחהדיק [bəmnúkhə-dik], דרומדיק: [bəmní:khə-dik]; זיך האַלטן שלווהדיק [shálvə-dik].
easychair
(דער) פאָטעל (ל″ר: -ן).
easygoing: be easygoing (/be an easygoing person)
זײַן אַ מהיכא⸗תיתי(ניק) [(amàkh(ə)téysə(-nik], דרומדיק: [(amàkh(ə)táysə(-nik], ל″נ: …אַ מהיכא⸗תיתי(ניצע) [(amàkh(ə)téysə(-nitsə], דרומדיק: [(amàkh(ə)táysə(nitsə];
{בייגעוודיק:} זײַן אַ לײַכטע(ר); זײַן אַ גרינגע(ר); זײַן אַ וואויל⸗געשטימטע(ר);
{לומדיש:} זײַן אַ נח לבריות [anòyəkh-labríyəs], צפונדיק: [anèyəkh-labríyəs]; זײַן אַ מזג טוב [amézək-tòv], דרומדיק: [améyzək-tòf];
{פראַזעס:} זײַן אַ לײַכטער פּאַסאַזשיר; זײַן אַזאַ וואָס קומט אויס(עט) מיט אַלעמען; זײַן אַ מענטש וואָס קריגט זיך ני(ש)ט מיט דער וועלט; ני(ש)ט זײַן אַ (\קיין) ליטוואַק.
eat
עסן;
{טאָמער ביזן סוף פון טעלער, פון אַ מאָלצײַט וכו′:} אָפּעסן;
{דווקא וועגן אַ מאָלצײַט:} אָפּריכן אַ מאָלצײַט;
{פראַזעס:} עפּעס אַרײַננעמען אין מויל (אַרײַן);
{ווערטל:} אַז חווה וואָלט אין גן⸗עדן ניט געגעסן, וואָלטן מיר פונעם טויט ניט געוואוסט.
eat alfresco
עסן אינדרויסן; עסן אויף דער פרײַער לופט; עסן אַלפרעסקאָ.
eat all day (and all night)
אַ גאַנצן טאָג (און אַ גאַנצע נאַכט) עסן; עסן בײַטאָג און בײַנאַכט.
eat by date
(דער) טערמין צום עסן (\נוצן);
{פראַזע:} ני(ש)ט עסן (נוצן) נאָך….
eat dirt
עסן שטויב;
{עמאָטיוו; בײַ טייל וואולגאַריש:} עסן דרעק; פרעסן דרעק; זײַן אַ דרעקפרעסער.
eat humble pie
זיך האַלטן פאַרשעמט (\שעמען זיך) — ווי אַ באָק אין קרויט; ווי אַ קאַץ וואָס איבער דאָס טעפּל סמעטענע; ווי אַ שקאַפּ וואָס קערט איבער דעם וואָגן; ווי אין באָד.
eat kosher
האַלטן כשר [kóshər], דרומדיק: [(kú:shə(r]; אָפּהיטן כשרות [káshrəs].
פרעסן (ווי אַ חזיר) [akházər]; אויפפרעסן; אַכלען [ákhlən]; אויפאַכלען [úf-àkhlən], דרומדיק: [ó:(u)(ə)f-àkhlən]; זיך פאַרנעמען מיט אכילה [akhíylə];
אַרײַנרײַבן; כראָמקען (ווי אַ פערד).
(eat and drink like a pig (in excess
פרעסן און זויפן; עסן און טרינקען ווי אַ חזיר [kházər];
{לומדיש:) זײַן אַ זולל וסובא [zòyləl-vəsóyvə]; צפונדיק: [zèyləl-vəséyvə].
Eat more! (/Please eat (more)! /Don’t be embarrassed!)
עס(ט) געזונטערהייט!; שעמ(ט) זיך ני(ש)ט!; ס′וועט מער בלײַבן (האָב\האָט ני(ש)ט קיין מורא)! [móyrə], צפונדיק: [méyrə].
eat out
עסן אין (אַ) קאַפע (\רעסטאָראַן).
eat away at
אויפפרעסן; צעפרעסן; דורכגיין.
eaten: without having eaten
אומגעגעסענערהייט; אויף (\מיט) אַ ליידיקן מאָגן.
eatery
(די\דער) קאַפע (ל″ר: -ען); (דער) רעסטאָראַן (ל″ר: -ען); אַ געשעפט אַוואו מ′קען עפּעס עסן (\איבערכאַפּן).
(.eating (n
(דער\דאָס) עסן;
{באַליידיקנדיק, דער עיקר וועגן עסן צופיל, צו גיך, און אויף אַ גראָביאַנסקן שטייגער:} (די) פרעסערײַ; (די\דאָס) פרעסעכץ; (דער\דאָס) אַכלען [ákhlən]; (די\דאָס) אַכילעכץ [akhíyləkhts]; (די\דאָס) אַרײַנרײַבעכץ; (די) אַרײַנרײַבונג.
eating contest
(דער) פרעסעכץ⸗קאָנקורס (ל″ר: -ן); (דער) פרעסעכץ⸗פאַרמעסט (ל″ר: -ן); (די) פרעסעכץ⸗קאָמפּעטיציע (ל″ר: -ס).
eating disorder
(דער) עסן⸗דיסאָרדער (ל″ר: -ס); (דער) עסן⸗סינדראָם (ל″ר: -ען).
eating habits
(די) עס(ן)⸗געוואוינהײַטן (ל″ר); (די) עס(ן)⸗רגילותן [rəgíyləsn] (ל″ר); דעם מענטשנס רגילותן וואָס שייך עסן [vò(s)-sháyəkh], דרומדיק: [vù(:)(s)-shá:(y)əkh].
eau de cologne
(דער) אָדעקאָלאָן (ל″ר: -ען); (דער) פּאַרפום (ל″ר: -ען); {דיאַלעקטיש:} (דער) עסיק.
eaves
(די) בוידעם⸗ווינקלעך (ל″ר); {דיאַלעקטיש:} (די) רינוועס (ל″ר); (די) קאַרניוועס (ל″ר); (די) פּאָטשעטשעס (ל″ר).
eavesdrop
(זיך) אונטערהערן; שפּיאָנירן (אויף הערן וואָס מ′זאָגט); אונטערשפּירן די רייד.
ebb and flow (fig.)
(דער) אַרויף⸗און⸗אַראָפּ [arúf-n-aróp], דרומדיק: [aró:(u)əf-n-arúp]; (דאָס\דער) העכער⸗און⸗נידעריקער; (דער) שטײַג⸗אויף און פאַל אַראָפּ;
(דער) אַהין⸗און⸗אַהער; (דער) אַזוי⸗און⸗אַזוי;
{לומדיש:} (די) עליות מיט די ירידות [alíyəs|mìddə-yəríydəs].
ebbing (n.)
(די) אַראָפּפליסעניש (ל″ר: -ן); (די) אַראָפּפאַלונג (ל″ר: -ען); (די\דאָס) ירידהניש [yərí(y)dənish].
ebola
(די) עבאָלאַ.
ebony
(דאָס\די) שוואַרץ⸗האָלץ; (דאָס\די) עבאָני⸗האָלץ.
ebook
(דער) עלעקטראָנישער בוך (\דאָס עלעקטראָנישע בוך); (ל″ר: ביכער); בוך אויפן עקראַן; (דער\דאָס) ע⸗בוך (ל″ר: ⸗ביכער); {בײַם „אינטערנעטישן דור“ אויך:} אי⸗בוך; אי⸗בוק (ל″ר: -ס).
ebullience
(די) לעבהאַפטיקײַט; (די) שפּרודלדיקײַט; (די) באַמוטיקטקײַט; (די) באַלעבטקײַט;
(די) לעבנס⸗לוסטיקײַט; (די) מענטשלעכע יום⸗טובדיקײַט [yóntəv-dəkàyt];
{לומדיש:} (די) התלהבות לבריות [həslávə(z)-labríyəs].
ebullient
לעבהאַפטיק; שפּרודלדיק; באַמוטיקט; שפּירטנע; באַלעבט; מונטערדיק;
{לומדיש:} התלהבותדיק [həslávə(z)-dik], דרומדיק: [h)əslá:və(z)-dik)].
(.eccentric (n
אַן עקסצענטריקער (ל″ר: ø; בײַ טייל פּוריסטן: -ס), ל″נ (אויך:) עקסצענטריקערין (ל″ר: -ס); אַ טשיקאַווער טיפּ (ל″ר :-ן [típm]);
{בייגעוודיק:} ממש אַן איינאונאיינציקע(ר) (\אַן אייגנאַרטיקע(ר) \אַן אינטערסעסאַנטע(ר)); [máməsh];
{בייגעוודיק; לומדיש:} אַ יחיד⸗במינודיקע(ר) [ayòkhəd-bəmínədikə(r)], דרומדיק: [ayùkhəd-bəmínədikə(r)];
{טאָמער פּאָזיטיוו געשטימט:}
אַן אינטערעסאַנטער מענטש (\ייד) (ל″ר: -ן); אַן אייגנאַרטיקער מענטש (\ייד) (ל″ר: -ן);
{טאָמער נעגאַטיוו געשטימט:}
אַ מאָדנער טיפּ (\ייד); אַ טשודאַק (ל″ר: -ס); {בייגעוודיק:} אַ טשודנע(ר).
(.eccentric (adj
עקסצענטריש;
{וועגן אַ מענטשנס אויפפירונגען צי כאַראַקטער:} אויסעראָרדנטלעך; אינדיווידואַליסטיש;
איינאונאיינציק (אויך: איין⸗און⸗איינציק);
{לומדיש:} יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfn-dik], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dik];
יחיד⸗במינודיק [yòkhəd-bəmínə-dik], דרומדיק: [yùkhəd-bəmínə-dik];
{טאָמער מיט אַ שמצל ביטול:} מאָדנע; מיט מאָדנע גענג (\זיטן); טשודאַקיש.
eccentric: be eccentric
זיך פירן עקסצענטריש; זײַן אַן עקסצענטריקער, ל″נ: …עקסצענטריקערין.
eccentricity
(די) עקסצענטרישקײַט; (די) אינטערעסאַנטקײַט אַלץ טיפּ (מענטש); (די) מענטשלעכע טשיקאַוועקײַט.
(Ecclesiastes (bibl. book
קהלת [kəhéləs], דרומדיק: [kəhéyləs]; {מער פאָרמעל:} [koyhéles], דרומדיק: [koyhéyles], צפונדיק: [keyhéles];
{מער פאָרמעל:} ספר קהלת [sèyfər-kəhéləs], דרומדיק: [sàyfə(r)-kəhéyləs]; {מער פאָרמעל:} [sèyfə(r)-koyhéles], דרומדיק: [sàyfə(r)-koyhéyles], צפונדיק: [sèyfə(r)-keyhéles].
Ecclesiastes (personage)
קהלת [kəhéləs], דרומדיק: [kəhéyləs]; {מער פאָרמעל:} [koyhéles], דרומדיק: [koyhéyles], צפונדיק: [keyhéles];
קהלת בן דוד [kəhéləz|bèn-dóvəd], דרומדיק: [kəhéyləz|bèn-dúvət].
ecclesiastic (n.)
(דער) קריסטלעכעכער גײַסטיקער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) קריסטלעכע גײַסטיקערין (ל″ר: -ס);
(דער) עקלעזיאַסטיקער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) עקלעזיאַסטיקערין (ל″ר: -ס).
ecclesiastical
עקלעזיאַסטיש; קריסטלעך⸗קירכיש; גײַסטיק⸗קריסטלעך.
Ecclesiasticus
{דער מענטש:} בן סירא [bèn-síyrə];
{דער ספר:} (דער) ספר בן סירא [sèyfər|bèn-síyrə], דרומדיק: [sàyfə(r)|bèn-síyrə].
ECG (/EKG /electrocardiogram)
(דער) עלעקטראָ⸗קאַרדיאָגראַם (ל″ר: -ען);
(דער) ע⸗קאַ⸗גע (ל″ר: -ען); (דער) אי⸗קעי⸗דזשי (ל″ר: -ען; -ס);
(דער) ע⸗טסע⸗גע (ל″ר: -ען); (דער) אי⸗סי⸗דזשי (ל″ר: -ען; -ס);
echelon
{אין דער מיליטער:} (דער) עשעלאָן (ל″ר: -ען).
echelon: higher echelons (of society)
די הויכע פענצטער; (די) הויכע געזעלשאַפט; (די) סמעטענע;
דער העכערער שטאַנד; דער אייבערקלאַס;
(די) העכערע שיכטן (ל″ר); (די) הויכע קרײַזן (ל″ר:);
{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} (די) הויכע ספערן (ל″ר); (די) הויכע מקומות [məkóyməs], צפונדיק: [məkéyməs].
(.echo (n
(דער) ווידערקול [vídər-kòl] (בדרך כלל ניטאָ קיין ל″ר); (דער) עכאָ (ל″ר: -ס);
{פיגוראַטיוו, למשל אין אַן ענין צי דיסקוסיע:} (דער) אָפּקלאַנג (ל″ר: -ען);
{פּאָעטיש, ראָמאַנטיש, ליטעראַריש:}
(דער) בת⸗קול [bás-kòl], אויך: [báskl] (ל″ר: -ס).
echo (v. intrans.)
(זיך) עכאָאירן; זיך לאָזן הערן אַלץ עכאָ (\ווידערקול [vídər-kòl] \אַלץ בת⸗קול [bás-kòl], אויך: [báskl]);
{פיגוראַטיוו:}
אָפּהילכן; אָפּקלינגען;
{פראַזע:} פארשפּרייט ווערן ווי דורך אַ ווידערקול (\עכאָ \בת⸗קול).
echol-ocation
(די) עכאָ⸗לאָקירונג; (די) עכאָ⸗סאָנאַרישע אָרט⸗שפּירונג; (די) פלעדערמויז⸗סיסטעם (ל″ר: -ען).
eclectic (adj.)
עקלעקטיש.
eclectica (n.)
(די) עקלעקטיקע.
(.eclipse (n
(דער) עקליפּס (ל″ר: -ן); (די) הימל⸗פאַרטונקלונג (ל″ר: -ען).
(eclipse (of the sun
(דער) ליקוי חמה [lìkə-khámə]; (די) זון⸗פאַרטונקלונג.
(eclipse (of the moon
(דער) ליקוי לבנה [lìkə-ləvónə], דרומדיק: [lìkə-ləvú:nə]; (די) לבנה⸗פאַרטונקלונג.
(eclipse (v.) (overshadow
איבעריאָגן; שטעלן אין שאָטן; פאַרשאָטענען; פאַרטונקלען.
eco-friendly
עקאָ⸗פרײַנטלעך (אויך: ⸗פרײַנדלעך); עקאָמעסיק; עקאָאיש.
ecological
עקאָלאָגיש.
ecologist
(דער) עקאָלאָג (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) עקאָלאָגין (ל″ר: -ס).
ecology
(די) עקאָלאָגיע [èko-lógyə];
{לומדיש:} שמירת העולם [shmìrəs|ho-óyləm], דרומדיק: [shmìrəs|hu:-óyləm]; צפונדיק: [shmìrəs|ho-éylom].
e-commerce
(דער) ע⸗האַנדל; (דער) אינטערנעטישער משא⸗ומתן [màsə-mátn]; (די) אינטערנעטישע ביזנעס; (דער) עלעקטראָנישער האַנדל.
economic
עקאָנאָמיש.
economic justice
(די) עקאָנאָמישע יושרדיקײַט [yóyshər-dəkàyt], צפונדיק: [yéyshər-dəkàyt].
economic stimulus package (/project)
(דער) עקאָנאָמישער סטימול⸗פּראָיעקט (ל″ר: -ן).
economical
{אין זין פון פירן זיך צמצומדיק:} שפּאָרעוודיק; שפּאָרזאַם; עקאָנאָמיש אָפּגעהיט; עקאָנאָמיזירנדיק;
{לומדיש, אַוואו ס’איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} בצמצום [bətsímtsəm], בצמצומדיק [bətsímtsəm-dik].
economics
(די) עקאָנאָמיק.
economist
(דער) עקאָנאָמיסט (ל″ר: -ן); אויך אין ל″נ, אויסמײַדנדיק דעם אַרטיקל; „זי איז צווישן די בעסטע עקאָנאָמיסטן בײַ הײַנטיקן טאָג“);
{הערה: מעגלעך אויך ל″נ „עקאָנאָמיסטין“; „עקאָנאָמיסטקע“ קען אָבער הייסן „אַן אָפּגעהיטע באַלעבאָסטע“ און ס′איז בעסער אויסמײַדן אומקלאָרקײַט וואָס קען בשעת מעשה אַרײַנפאַלן אין אומדרך⸗ארץ}.
economize
עקאָנאָמיזירן; פאַרשפּאָרן; אײַנשפּאָרן;
{לומדיש:} מצמצם זײַן [mətsámtsəm-zayn].
economy
(די) עקאָנאָמיע [èkənómyə] (ל″ר: -ס).
economy class
(דער) עקאָנאָמיע⸗קלאַס; (דער) טוריסטן⸗קלאַס; (דער) אַלגעמיינער קלאַס.
ecosystem
(די) עקאָ⸗סיסטעם.
ecstasy
(דער) עקסטאַז; (די) גרויס⸗דערהייבנקײַט; (די) התלהבות [həs-lávəs]; (די) התפּעלותדיקײַט [həs-páyləz-dəkàyt].
{אין יידישן רעליגיעזן זין:}
(די\דער) התרוממות [həsróyməməs], צפונדיק: [həsréyməməs]; (די\דער) התרוממות הנפש [həsròyməməs-(h)anéfəsh], דרומדיק: [həsròyməməs-(h)anéyfəsh], צפונדיק: [həsrèyməməs-(h)anéfəsh];
{בפרט בשעת תפילה; חסידיש:}
דביקות [dvéykəs], דרומדיק: [dváykəs].
(ecstasy (name of drug
(דער) עקסטאַסי; (דער) „עקסטאַז“.
ecstatic
עקסטאַטיש;
{פראַזע:} אויפן (\אין) זיבעטן הימל;
{{אין יידישן רעליגיעזן זין:}
בהתרוממות [bə-əsróyməməs], צפונדיק: [bə-həsréyməməs]; בהתרוממות הנפש [bə-həsròyməməs-(h)anéfəsh], דרומדיק: [bə-həsròyməməs-(h)anéyfəsh], צפונדיק: [bə-həsrèyməməs-(h)anéfəsh];
{דער עיקר בשעת תפילה; דער עיקר חסידיש:} אין (\מיט) דבקות [dvéykəs], דרומדיק: [dváykəs]; דביקותדיק [dvéykəz-dik], דרומדיק: [dváykəz-dik].
Ecuador
{אָן אַן אַרטיקל} עקוואַדאָר.
(.Ecuadorian (n
(דער) עקוואַדאָרער (ל″ר: ø); ל″נ: (די) עקוואַדאָרין (ל″ר: -ס);
{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:}(די\דער) עקוואַדאָרישע(ר).
(.Ecuadorian (adj
עקוואַדאָריש;
{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} עקוואַדאָרער.
ecumenical
(קריסטלעך⸗) עקומעניש.
ecumenism
(דער) עקומעניזם.
eczema
(די) עקזעמע.
(Edelsta(d)t, Dovid (1866-1892
עדעלשטאַט [éydl|shtàt];
דוד עדעלשטאַט [dóvəd|éydl-shtàt], דרומדיק: [dúvət|áydl-shtàt];
געבאָרן: קאַלוגע (רוסלאַנד); געשטאָרבן: דענווער (קאָלעראַדאָ).
Eden
{בדרך כלל אָן אַן אַרטיקל; ל″ז:} גן⸗עדן [ganéydn], דרומדיק: [ganáydn].
(.edge (n
(דער\די) ברעג (ל″ר: -ן; -עס); (דער) ראַנד (ל″ר: -ן);
{אַ סברא אַרכעאיש:} (דער\די) זוים (ל″ר: -ען).
(edge (n.) (of a sword of knife
(די) שאַרף.
edge out
געווינען אויף (\מיט) אַ האָר; קאַם (\קוים) געווינען.
edge: have the edge
האָבן די אייבערהאַנט; האָבן אַ בכורה [apkhóyrə], צפונדיק: [apkhéyrə];
{לומדיש:} האָבן די רבותא [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə].
edge: on edge
אומרואיק; ני(ש)ט⸗רואיק; דענערווירט; נערוועז;
{פראַזע:} אויף שפּילקעס.
edges: rough around the edges (esp. of person)
ני(ש)ט אַרומגעהובלט.
edgewise: I (/we) can’t get a word in edgeways (/edgewise)
קיין וואָרט קען מען (דאָרטן) ני(ש)ט אַרײַנרוקן;
מ′רעדט און מ′רעדט, און אַרײַנכאַפּן אַ וואָרט קען מען ני(ש)ט.
edgy (nervous)
נערוועזיש אָנגעשפּיצט; אָנגעשפּאַנט; נערוונע;
לײַכט⸗אויפקאָכעדיק; גענייגט צו נערוועזישקײַט.
edgy (provocative)
אויפרייצנדיק; אויפרייצעריש; אויפקאָכנדיק; אויפקאָכעריש.
edible
(וואָס איז) צום עסן; וואָס מ′קען עסן; וואָס לאָזט זיך עסן;
עסעוודיק; עסבאַר;
{לומדיש:} ראוי לאכילה [ròyə-l(ə)akhí(y)lə].
edict
(דער) באַפעל (ל″ר: -ן); (דער) דעקרעט (ל″ר: -ן); (דער) עדיקט (ל″ר: -ן); (דער) דיקטאַט (ל″ר: -ן); (די) פאַראָרדענונג (ל″ר: -ען); (די) באַפוילונג (ל″ר: -ען);
{אין מזרח אויך:} (דער) אוקאַז (ל″ר: -ן); (דער) פּריקאַז (ל″ר: -ן).
edict: wicked or unjust (esp. antisemitic) edict
{אין יידישן היסטאָרישן זין פון אַן אָנגעווייטיקטן (אָפט אַנטי⸗יידישן) עדיקט, און פיגוראַטיוו וועגן אַוועלכן ניט איז באַפעל וואָס איז ניט צום האַרצן; טאָמער וועגן אַ קלייניקײַט — הומאָריסטיש:}
(אַ\די) גזירה [ag(ə)zéyrə], דרומדיק: [ag(ə)záyrə] (ל″ר: גזירות [g(ə)zéyrəs], דרומדיק: [g(ə)záyrəs]);
{לומדיש, בפירוש דערמאָנענדיק די שלעכטיקײַט פונעם עדיקט:} אַ גזירה רעה [ag(ə)zèyrə-róə], דרומדיק: [ag(ə)zàyrə-rú:ə] (ל″ר: גזירות רעות [g(ə)zèyrəs-róəs], דרומדיק: [g(ə)zàyrəs-rú:əs]; {מער לומדיש:} [g(ə)zèyroys-róoys], דרומדיק: [g(ə)zàyroys-rú:oys], צפונדיק: [g(ə)zèyreys-ró(y)eys].
{הערה: וועגן ישראלדיקן גיוס פון חרדים זע בײַם סימן: draft (n.) (of ultraorthodox Jews into the Israeli military)}.
edification
(די) אויפקלערונג (\דערציאונג \בילדונג \לערנונג \אויפווײַזונג);
{אין דער יידישער טראַדיציע, מיטן טראָפּ אויף מאָראַליש⸗עטישער לערנונג:}
(דער) מוסר [músər], דרומדיק: [(mísə(r]; (די) מוסר⸗לערנונג (ל″ר: -ען).
edifying
אויפקלערנדיק; דערציעריש; לערנענדיק; אויפווײַזעריש;
מוסר⸗פאַרשטאַרקנדיק [músər], דרומדיק: [(mísə(r].
edit
רעדאַגירן; רעדאַקטירן.
{טאָמער וועגן אַן איינציקן, ספּעציפישן טעקסט:}
אויסרעדאַגירן.
edition
{וועגן אַ צײַטונג:}
(די) אויסגאַבע [óyz-gàbə], דרומדיק: [ó:(u)z-gàbə] (ל″ר: -ס {דיפערענצירט פון „אויסגאַבן“ = ′פּובליקאַציעס′ צי ′הוצאות′); („מיר פלעגן דווקא צואוואַרטן אויף דער אָוונט⸗אויסגאַבע פון דער צײַטונג“);
{וועגן אַ בוך:}
(די) אויפלאַגע [ֹúf-làgə], דרומדיק: [ó:(u)f-làgə] (ל″ר: -ס); (דער) דרוק (ל″ר: -ן); (דער) אַרויסקום (ל″ר: -ען);
{וועגן אַ ספר:}
{לומדיש, בלויז וועגן ספרים אויף לשון קודש אָדער אַראַמיש אין תחום פון גמרא צי קבלה:} מהדורא [madúrə] צי [mahədúrə], דרומדיק: [madí:rə] צי [mahədí:rə]; {וועגן אַן ערשטער אויפלאַגע:} מהדורא קמא [ma(hə)dùrə-kámə], דרומדיק: [ma(hə)dì:rə-kámə]; {וועגן אַ צווייטער:} מהדורא תנינא [ma(hə)dùrə-tənyónə], דרומדיק: [ma(hə)dì:rə-tənyú:nə].
{הערה: אַוואו⸗ניט⸗וואו טרעפט מען גראַדע אין ניט⸗סאָוועטישע שריפטן די שרײַבונג: „מאַדורע“, משמעות אין סביבות וואו די אַסאָציאַציע מיטן אַראַמישן אָפּשטאַם איז אפּנים פּשוט נעלם געוואָרן}.
editor (cf. editorial office)
{ל″ז צי ביידע מינים:} (דער) רעדאַקטאָר [rədáktər] (ל″ר: רעדאַקטאָרן [rədaktórn]);
{אָפּלאַכערישער, ביטולדיקער ל″ר:} רעדאַקטוירים [rədaktóyrəm];
ל″נ (אויך): (די) רעדאַקטאָרשע [rədáktərshə] צי [rədaktórshə] (ל″ר: -ס);
{פראַזעס:} {פּלוני אלמוני \ער\זי) רעדאַגירט…; {אין וועלטלעכע קרײַזן, דער עיקר וועגן אַ זשורנאַל, גיכער איידער וועגן אַ צײַטונג:} רעדאַקטירט…;
{הערה א: אין אַ סך יידישע סביבות, דער עיקר וועלטלעכע נאָר אויך פרומע, אַוואו די יידישע פּרעסע און פּעריאָדיק האָט געשפּילט אַ חשובע ראָלע אינעם לעבן, האָט דאָס וואָרט „רעדאַקטאָר“ באַקומען אַן עמאָטיוון, שיער ניט יראת⸗הכבודיקן מהות, אין גײַסט אַפילו פון אַ „קהילה⸗אַמט“. אין סעקולאַריסטישע סביבות האָט מען געטראָפן פּאָלעמישע אָפּהאַנדלונגען אַוואו מ′האָט צומאָל אויסגעלאַכט אַ קעגנדיקע פּובליקאַציע (שיטה, סביבה, גרופּע) מיטן טענהן, אַז דער רעדאַקטאָר איז דאָרטן בײַ זײַנע לייענער אַ מין הויפּט⸗רב צי גאָר אַ רבי (למשל אין די צווישנמלחמהדיקע יאָרן אויף דער איסט סאַיד פון ניו⸗יאָרק וואו אַב. קאַהאַן (רעדאַקטאָר פון דעם „פאָרווערטס“) און משה אָלגין (רעדאַקטאָר פון דער „פרײַהײַט“) האָבן מיט קעגנדיקע מחנות אָנגעפירט, משמעות מיט אַ סך מער אויטאָריטעט איידער בײַ די אָנפירער פון פּאָליטישע און געזעלשאַפטלעכע אָרגאַניזאַציעס. דער ספּעציעלער סטאַטוס פונעם ר ע ד אַ ק ט אָ ר בײַ יידן קען מען אָבער אויך זען צומאָל אין אַ סך קלענערע פּובליקאַציעס און אין גאָר פאַרשיידנאַרטיקע סביבות, מחנות און גרופּעס.
ניט נאָר האָט דער רעדאַקטאָר באַשלאָסן זייער אַ סך וועגן תוכן, כאַראַקטער און מיינונגען פון דער צײַטונג אָדער זשורנאַל. דאָס איז אויך געווען אַן עצה⸗געבער און אויסהערער פון די פּראָבלעמען פון יחידים. מען איז „אַרויף צום רעדאַקטאָר“ דורכריידן אַן ענין. אין די לעצטע יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אין ניו⸗יאָרק, אַשטייגער, איז מען (צווישן אַנדערע) „אַרויף צו מלאָטעקן“ (יוסף מלאָטעק אין „פאָרווערטס“), „אַרויף צו יאָני פײַנען“ (אין דער „צוקונפט“), און ועל כולם אין זין פון פּערזענלעכער טיף⸗איבערגעגעבנקײַט און פאַקטישן אייגענעם סטאַטוס בײַ זײַנע חסידים און לייענער, „ארויף צו איטשע גאָלדבערגן אין דער יידישער קולטור אויף בראָדוויי“. בײַ הײַנטיקן טאָג זײַנען פאַראַן פּּאַראַלעלן אַ סברא נאָר אין חסידישע קהילות, אַוואו אַ גרעסערע צאָל לייענער לעבן אין אַ קאָמפּאַקטן ישוב אַוואו ס’איז דאָ אַ קלאַסישע רעדאַקציע אין זין פון אַ בנין אַוואו מ′גייט אַרײַנעט, און ס′איז ניט רק אינטערנעטיש}.
{הערה ב: דער שיער ניט כישופדיקער סטאַטוס פונעם מעמד פון וואָרט און פונעם באַגריף „רעדאַקטאָר“ איז אין דער וועלט פון יידיש ניט אָפּצוטיילן פון מעמד פון פּובליקאַציעס וואָס זײַנען דערגאַנגען צום סטאַטוס פון אַ סטאַבילער אינסטיטוציע אין משך פון לאַנגע יאָרן סײַ בײַ נאָכפאָלגער און סײַ בײַ קעגנער פון אָט דער פּובליקאַציע. די יידישע גראַמאַטיק שפּילט דאָ אויך אין ראָלע: די קרובהשאַפט פונעם עולם מיט דער פּובליקאַציע דריקן זיך אויס אין בייגן דעם נאָמען פון דער פּובליקאַציע ניט נאָר אַלץ דירעקטער אָביעקט (אַקוזאַטיוו), נאָר אויך נאָך פּרעפּאָזיציעס (דאַטיוו); דאָס איז שייך אויך צום באַשטימטן אַרטיקל. למשל: „זי האָט זיך געדרוקט אין דער „צוקונפט“; „ער האָט דעמאָלט זײַנע ערשטע לידער פאַרעפנטלעכט אין דער „יידישער קולטור“; „פאַר דער מלחמה האָבן זיי זיך געדרוקט אין דער קאָוונער „אידישער שטימע“ און אין אַמעריקע אינעם „טאָג“ און אינעם „פאָרווערטס“. גראַמאַטיש איז גלײַכבאַרעכטיקט אַריבערגיין אויפן מוסטער פון ענגליש און אַנדערע שפּראַכן („ער האָט זיך געדורט אין „די יידישע קולטור“); דאָס איז אַ בפירושדיקע נעגירונג פון יענעם ספּעציפישן סטאַטוס פון צײַטונגען און זשורנאַלן אין דער וועלט פון יידיש, און איז שייך בײַ דעם וואָס וויל נייטראַליזירן אַזעלכע „סענטימענטן“. ווי אַ יחיד זאָל זיך ניט אויסקלײַבן, איז וויכטיק זײַן באַהאַוונט אין די שייכותדיקע קולטור⸗היסטאָרישע, סאָציאָלאָגישע און פּסיכאָלאָגישע פאַרהעלטענישן און קאָרעלאַטן}.
editor-in-chief
(דער) הויפּט⸗רעדאַקטאָר; (דער) שעף⸗רעדאַקטאָר;
{אומפאָרמעל צי איראָניש:} דער גלאַוונער רעדאַקטאָר.
(.editorial (n
(דער) עדיטאָריאַל (ל″ר: -ן); דער רעדאַקציעס (אַ) מיינונגס⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען);
{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) לײַט⸗אַרטיקל (ל″ר: -ען).
(.editorial (adj
רעדאַקציע⸗; מיינונגס⸗.
editorial board (cf. editorial offices)
(די) רעדאַקציע (ל″ר: -ס); {אַ סברא אַרכעאיש:} (די) רעדקאָלעגיע;
(די) רעדאַקציע⸗קאָלעגיע (ל″ר: -ס); די מיטגלידער פון (\אין) דער רעדאַקציע (ל″ר).
editorial office(s)
(די) רעדאַקציע (ל″ר: -ס);
{הערה: פּונקט ווי בײַם וואָרט „רעדאַקטאָר“ (זען) איז פאַראַן אַ מיסטיק אַרום דעם וואָרט „רעדאַקציע“. ס′קען הייסן מער איידער סתם דער סך⸗הכל פונעם לאָקאַל פון דער פּובליקאַציע און פונעם פּערסאָנאַל דערײַן; ס′קען מיט זיך אויך פאָרשטעלן אַ יסודותדיקע אינסטיטוציע, וואו די אַלע פּרטים זײַנען שייך דעם מעמד פון דער גאַנצקײַט, און וואו דער אַדרעס⸗נאָמען איז אויך עלול ווערן טייל פונעם בינטל באַגריפן גאַנצערנהייט באַטראַכט.
אַלעמערשטן איז „די רעדאַקציע“ אַ געזעלשאַפטלעכער אַדרעס, אַוואו ס′שפּירט זיך באַקוועם אַ לייענער (צי אָנהענגער צי מיטגלידער פון אַ באַוועגונג, פּאַרטיי, אָרגאַניזאַציע, שיטה, גרופּע, לאַנדסלײַט וכו′) אַרײַנגיין כאַפּן אַ שמועס, טרעפן זיך מיט אַנדערע, זיך אַן עצה האַלטן מיטן רעדאַקטאָר אָדער אַ צווייטן אין דער רעדאַקציע. ס′איז אויך דער אַדרעס (פיזיש און סימבאָליש) אַוואו שרײַבער, אָנפירער, לערער, קולטור⸗טרעגער, פאַרשיידנאַרטיקע בעלי⸗השפּעה טרעפן זיך, ריידן זיך אַדורך, אַמפּערן זיך, באַשליסן אַוואָס⸗ניט⸗וואָס. למשל: אין משך פון יאָרצענדליקער זײַנען צוויי הויפּט⸗אַדרעסן פון אַקעגנדיקע מחנות אויף דער ניו⸗יאָרקער איסט סאַיד געווען אָטאָ די⸗אָ פונעם „פאָרווערטס“, 175 איסט בראָדוויי, און פון דער„פרײַהײַט“, 35 איסט 12טע גאַס, בײַ יוניאָן סקווער. פּונקט אַזוי האָט מען געוואוסט אַז 183 איסט בראָדוויי איז דער „טאָג“ (\„טאָג—מאָרגן זשורנאַל“).
און וועמען, יענע יאָרן, איז ניט אויסגעקומען צו הערן, בײַ אַ ייד פון אַ גאַנץ יאָר מיט אַ קריוודע — „איך וועל אַרויף אין (רער) רעדאַקציע און אַלצדינג דערציילן“}.
editorialize
{בכלל:} אויסדריקן (\אַרויסזאָגן) אַ מיינונג;
{אין זין פון אַ ספּעציפישער רעדאַקציע:} פאַרעפנטלעכן (\פּובליקירן \דרוקן) אַ מיינונגס⸗אַרטיקל(\עדיטטאָריאַל) מיט דער מיינונג פון דער רעדאַקציע.
educable
וואָס לאָזט זיך (נאָך) אָנלערנען (\צולערנען \אויסבילדן \דערציען);
{טאָמער ברייטער, אַשטייגער אין זין פון כאַראַקטער וכדומה:} וואָס לאָזט זיך נאָך אויסמענטשלען (\באַאַרבעטן \אַרומהובלען).
educate
{אין ברייטערן מענטשלעכן זין פון דערציען קינדער:}
האָדעווען; {טאָמער געלונגען צי גלאַט כוללדיק וועגן דער גאַנצער יוגנטגשאַפט:} אויסהאָדעווען;
{בכלל:}
דערציען [dərtsíyən], אויך: [datsíyən];
{מיטן טראָפּ אויף אַ געוויסן פאָקוס פון דער דערציאונג, אָפטמאָל באַטאָנענדיק אַ ספּעציפישן פאַך:}
אויסשולן;
{אין טראַדיציאָנעל פרום⸗יידישן זין:}
מחנך זײַן [məkhánəgh-zayn] (ל″ע: האָט מחנך געווען);
{אין סעקולערן, וועלטלעכן, אַלוועלטלעכן זין, בפרט פון די מיטעלע ניוואָען און העכער:}
בילדן; {טאָמער געלונגען צי גלאַט כוללדיק וועגן פּראָצעס גאַנצערהייט:} אויסבילדן [óyzbildn].
educated
געבילדעט; מיט דערציאונג;
{אין טראַדיציאָנעל פרום⸗יידישן זין:} מיט אַ גוטן חינוך [khínəkh];
{שפּאַסיק אָפּלאַכעריש:} געבאָלבעט; געבולבעט.
educated guess
אַן השערה מיט אַ יסוד [ànashórə|mit-ay(ə)sód], דרומדיק: [ànashú:rə|mit-ay(ə)sót];
אַ פּרואוו טרעפן, בײַ איינעם וואָס ווייס(ט) שוין עפּעס דערוועגן.
educated person
{בייגעוודיק:} אַ געבילדעטע(ר); אַ (הויך) דערצויגענע(ר);
אַ געבילדעטער מענטש; אַ (גוט) דערצויגענער מענטש (ל″ר: -ן);
educated person: broadly (diversely) educated person
{בייגעוודיק:} אַ ברייט געבילדעטע(ר); אַ ברייט דערצויגענע(ר);
{לומדיש:} (אַ\דער) מושלם [múshləm], דרומדיק: [míshləm] (ל″ר: מושלמים [mushlóməm], דרומדיק: [mishlú:məm]), ל″נ: (די) מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [mishléyməs] (ל″ר: מושלמתטעס [mushléməs-təs], דרומדיק: [mishléyməs-təs], {מער לומדיש:] מושלמות [mushlómoys], דרומדיק: [mishlú:moys], צפונדיק: [mushlómeys].
education
{וועגן טראַדיציאָנעלער יידיש⸗רעליגיעזער דערציאונג:}
(דער) חינוך [khínəkh], מער פאָרמעל: [khínukh], דרומדיק: [khínikh];
{אוניווערסאַל (אָבער אויך שייך צו דער פּערזענלעכער הדרכה אין שטוב, פון דער משפּחה וכדומה):}
(די) דערציאונג [dərtsíyung], אויך: [datsíyung];
{טאָמער וועגן מאָדערנער (צי אוניווערסאַל⸗סעקולערער צי וועלטעך⸗יידישער) פאָרמעלער דערציאונג, אָפטמאָל וועגן די מיטלדיקע און העכערע ניוואָען:}
(די) בילדונג;
{אָפטמאָל אין חרדישע קרײַזן וועגן הײַנטצײַטיקע מלוכהשע, צי אַלגעמיינע פאָרמעלע בילדונגס⸗אַנשטאַלטן:}
(די) עד(י)וקאַציע; (די) עדיוקעישאָן (\עדיוקעשאָן \עדיוקיישאָן).
education minister (/minister of education)
(דער) דערציאונגס⸗מיניסטער [mənístər] (ל″ר: ⸗מיניסטאָרן [minəstórn]), ל″נ: (די) ⸗מיניסטאָרשע (ל″ר: -ס);
(דער) בילדונגס⸗מיניסטער [mənístər] (ל″ר: ⸗מיניסטאָרן [minəstórn]), ל″נ: (די) ⸗מיניסטאָרשע (ל″ר: -ס);
education ministry (/ministry of education)
(דער) דערציאונגס⸗מיניסטעריום (ל″ר: -ס); (דער) בילדונגס⸗מיניסטעריום (ל″ר: -ס).
education: director of education (/educational programs)
(דער) דערציאונגס⸗דירעטאָר (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) ⸗דירעקטאָרין (ל″ר: -ס); (די) ⸗דירעקטאָרשע (ל″ר: -ס);
(דער) בילדונגס⸗דירעקטאָר (ל″ר: -ן);
{באַטאָנעדיק קורסן און פּראָגראַמען:} (דער) דירעקטאָר פון דערציאונג (\דערציערישע פּראָגראַמען; \לימודים);
{אין אַ טראַדיציאָנעלן מוסד:} (דער) דירעקטאָר פון חינוך [khínəkh]; (דער) חינוך⸗מנהל [khínəkh-mənàhəl]; (דער) מנהל הלימודים [mənàhəl-haləmúdəm], דרומדיק: [mənà(h)əl-haləmí:dəm].
educational
{בכלל:} דערציאונגס⸗; דערציעריש;
{טראַדיציאָנעל פרום:} פון\וועגן חינוך; חינוך⸗;
{סעקולאַריסטיש, וועלטלעך, צי באַטראַכטנדיק אַוועלכע ניט איז סיסטעם פון אַן אוניווערסאַלן שטאַנדפּונקט:} בילדונגס⸗.
educational failure
(דער) דערציערישער (\דערציאונגס⸗ \בילדונגס⸗) דורכפאַל (ל″ר: -ן).
educational level
{בכלל:} (דער) דערציאונגס⸗ניוואָ (ל″ר: -ען); (די) דערציערישע מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə] (ל″ר: מדרגות); דער ניוואָ (\די מדרגה) פון די לימודים [ləmúdəm], דרומדיק: [ləmí:dəm];
{טראַדיציאָנעל פרום:} די מדרגה פונעם חינוך [madréygə|funəm-khínəkh], דרומדיק: [madráygə|finəm-khínəkh];
{סעקולאַריסטיש, וועלטלעך:} (דער) בילדונגס⸗ניוואָ (ל″ר: -ען).
educational methods
(די) דערציערישע (\פּעדאַגאָגישע \בילדונגס⸗) מעטאָדן (ל″ר).
educational policy
(דער) דערציאונגס⸗גאַנג; (די) דערציאונגס⸗באַשלוסן (ל″ר); (די) אָנגענומענע רעגולאַמענטן צו דערציאונג (ל″ר);
{אַוואו ס′גייט אינאיינעם מיט פּאָליטישע אײַנשטעלונגען:} (די) דערציאונגס⸗פּאָליטיק; (די) בילדונגס⸗פּאָליטיק.
educator
(דער) דערציער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש, פּוריסטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) דערציערין (ל″ר: -ס);
{טאָמער וועגן אַ העכערן ראַנג פון דערציער צי אַ טעאָרעטיקער אָדער פירנדיקע פיגור אויפן געביט:} (דער) פּעדאַגאָג (ל″ר: -ן); אויך אין ל″נ (אויסמײַדנדיק דעם אַרטיקל).
{טאָמער וועגן טראַדיציאָנעלער יידיש⸗רעליגיעזער דערציאונג:} (דער) מחנך [məkhánəkh] (ל″ר: מחנכים [məkhánkhəm]).
eel
(דער) אָלפיש (ל″ר: -ן);
{דיאַלעקטיש אויך:} (דער) אַל (ל″ר: -ן); (דער) ווענגער (ל″ר: -ס).
eerie
אויסטערליש; אויסטערליש⸗מיסטעריעז(יש); מאָדנע⸗מיסטעריעז(יש); אומגעהייער⸗מיסטעריעז(יש);
באַאומרואיקנדיק⸗אומבאַקאַנט; משונהדיק⸗פאָרבאָרגן [məshúnə-dik], דרומדיק: [məshínə-dik].
eerieness
(די) אויסטערלישקײַט; (די) אויסטערלישע מיסטעריעזישקײַט; (די) מאָדנעדיקע מיסטעריעזישקײַט; (די) אומגעהייערע מיסטעריעזישקײַט;
(די) באַאומרואיקנדיקע אומבאַקאַנטקײַט; (די) משונהדיקע פאָרבאָרגנקײַט [məshúnə-dikə], דרומדיק: [məshínə-dikə].
(effect (n.) (impact
(די) ווירקונג (ל″ר: -ען); (די) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə] (ל″ר: פּעולות); (דער) עפעקט (ל″ר: -ן);
{פראַזע:} (די) ממשותדיקע השפּעה [mamóshəzdikə|(h)ashpóə], דרומדיק: [mamú:shəzdikə|(h)ashpú:ə];
{באַטאָנדיק רעזולטאַטישקײַט פון אַוואָס⸗ניט⸗איז:}
(דער) פּועל⸗יוצא [pòy(ə)l-yóytsə], צפונדיק: [pèy(ə)l-yéytsə] (ל″ר: -ס); (דער) רעזולטאַט (ל″ר: -ן).
effect (v.)
אַרײַנפירן; דורכפירן; אויספירן; ברענגען; אַרײַנטראָגן; באַווירקן.
effect: be in effect
חל זײַן [khál-zayn]; („צי איז נאָך חל יענער געזעץ?“); גילטיק זײַן; זײַן אין קראַפט.
effect: have an effect
האָבן אַ פּעולה [hobm-apúlə], דרומדיק: [ubm-apílə]; ווירקן;
{פראַזע:} משפּיע זײַן אויף אַ ממשותדיקן אופן [mashpíyə-zayn|àfa|mamóshəzdikn|óyfm], דרומדיק: [mashpíyə-za:n|òfa|mamú:shəzdikn|óyfm], צפונדיק: [mashpíyə-zayn|àfa|mamóshəzdikn|éyfm].
effect: remains in effect
(ס′איז) נאָך חל [khál]; (ס′איז) נאָך גילטיק; (ס′איז) נאָך אין קראַפט.
effect: take effect: it takes effect
ס′נעמט חל זײַן [khál-zayn]; ס′ווערט גילטיק; ס′קומט אין קראַפט.
effect: to good effect
(אויף אַן אופן) וואָס ברענגט (צו) גוטע (\פּאָזיטיווע \ריכטיקע) רעזולטאַטן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];
{אַ קאַפּ לומדיש:} לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə];
{לומדיש:} לתועלת [lətoyéləs], דרומדיק: [lətoyéyləs], צפונדיק: [ləteyéləs].
effect: to no effect
אומזיסט און אומנישט; אָן קיין שום פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə]; ני(ש)ט ווירקנדיק אויף גאָרני(ש)ט;
{פראַזעס:} אומזיסט די (גאַנצע) אַרבעט; אַרויסגעוואָרפן די (גאַנצע) אַרבעט.
effective (in force)
חל [khál]; גילטיק; אין קראַפט.
effective (producing results)
{פראַזע:} (וואָס) האָט אַ פּעולה [apúlə], דרומדיק: [apí(:)lə]; וואָס איז מיט (אַ) בריהשאַפט [abéryə-shaft];
ווירקעוודיק; ווירקזאַם; עפעקטיוו.
effectively (in reality, in real life, truth to tell)
למעשה [ləmáysə], דרומדיק: [ləmá:sə]; אינדעראמתן [ìndər-éməsn]; פּראַקטיש (\פאַקטיש) גערעדט (\געזאָגט געוואָרן).
effectiveness
(די) עפעקטיווקײַט; (די) ממשותדיקע פּעולה [mamóshəz-dikə|p(ə)úlə], דרומדיק: [mamú:shəz-dikə|p(ə)í(:)lə]; (די) פּעולהדיקײַט [p(ə)úlə-dəkàyt], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə-dəkàyt]; (די) ווירקע(וו)דיקײַט.
effeminate
{וועגן אַ מאַנסביל:} פרויעדיק; פרויעריש; פרוימעסיק; ווײַבלדיק; ווײַבעריש.
effects (personal possessions)
די אייגענע (\פּערזענלעכע) זאַכן (ל″ר); (דאָס\די) אייגענע האָב⸗און⸗גוטס; (דער\דאָס) פּערזענלעכע(ר) אייגנטום;
{חסידיש:} (די) צוגעהערן [tsúgəhèrn], דרומדיק: [tsí:gəhèyrn] (ל″ר).
effervescent
בלעזלדיק; שוימענדיק; שוימיק; ברויזיק;
{פיגוראַטיוו:} לעבהאַפטיק⸗שפּרודלדיק; לעבעדיק⸗שפּרודלדיק; שפּירטנע⸗באַלעבט.
efficacy
(די) עפעקטיווקײַט; (די) ווירקע(וו)דיקײַט;
{לומדיש:} (די) פּעולהדיקײַט.
efficiency
{שטריך פון אַ מענטשן:} (די) געניטקײַט; (די) בריהשאַפט [bér(y)əshaft]; (די) זאַך⸗קענטעניש;
{די פּעולה גופא:} (די) עפעקטיווקײַט; (די) גוט⸗אָרגאַניזירטקײַט; (די) גלאַטיקע דורכפי