---

English-Yiddish Dictionary

 A

A     B     C     D     E     F     G     H     I     J     K     L    M

N    O    P     Q     R     S     T     U     V     W     X     Y     Z

ABBREVIATIONS AND SYMBOLS

---

 

 

A

(דער) אַ (ערשטער אות פון לאַטיינישן אַלפאַבעט); אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער ווערט אַרויסגערעדט דער נאָמען פון אות [ey].

 

a(n)

{אומבאַשטימטער אַרטיקל:} אַ;

{פאַר אַ וואָרט וואָס הייבט זיך אָנעט מיט אַ וואָקאַַל:} אַן;

  {הערה א: אין עלטערע מזרח⸗אייראָפּעאישע טעקסטן מיטן פולן ניקוד, דער עיקר פון נײַנצעטן יאָרהונדערט, האָט מען דעם „אַ“ אָפטמאָל געשריבן אינאיינעם מיטן שם⸗דבר אַוואָס דערנאָכדעם (אַשטייגער: „אַצִימֶער“ צי „אַציִמעֶר“); בכלל אין עלטערן לשון, צי מערבדיק צי מזרחדיק, טרעפט מען „איין“, אויך אין צײַטן און מקומות אַוואו מען ווייס אַז מ′האָט אין לעבעדיקן לשון גענוצט (און אַ סברא געלייענט) ניט אַנדערש: „אַ“ צי „אַן“};

   {הערה ב: אין מערסטע נוסחאות פון ליטעראַרישן יידיש איז ניטאָ קיין וואַריאַציע וואָס שייך דעם כלל פון „אַ“ (פאַר אַ וואָרט⸗אײַניקן קאָנסאָנאַנט) כנגד „אַן“ (פאַר אַ וואָרט⸗אײַניקן וואָקאַל), מיטן אויסנאַם פון אַ געוויסער סעריע (צומאָל לומדישע) ווערטער פון סעמיטישן קאָמפּאָנענט וואו די שריפטלעכע (און היסטאָרישע) פאָרם איז סטאַביל מיט „ה“, בשעת ווען ס′זײַנען (אין פאַרשיידענע דיאַלעקטן) פאַראַן טראַדיציעס פון אַרויסריידן אָנעם [h], וואָס ס′קען אין פּאָפּולערן באַנוץ הייסן, אַז „מ′רעדט אַרויס מיט אַן אלף“, אָדער למשל, אַז „מ′הערט ניט קיין הא“. איז אָט וואָס: אַוואו דער מחבר איז אויסן אַן אַרויסרייד אָנעם [h], איז ניחא זיך באַנוצן מיטן „אַן“ אויך בכתב, אויפן שטייגער פון „אַן השגחה“, „אַן הכנסה“,„אַן התחלה“ און אַנדערע. נמצא, אַז די וואַריאַציע שטעקט אין דער פאַראַנענקײַט פונעם [h]. אז דער מחבר (צי דער מענטש וואָס רעדט) איז אויסן אַ הֵא⸗לאָזן אַרויסרייד, ווערט אויטאָמאַטיש דער באַנוץ פונעם „אַן“};

   {הערה ג:} פאַראַן דיאַלעקטישע וואַריאַנטן אַוואו ס′זעט זיך אַ נטיה בײַם ריידן אין דער ריכטונג פון אַן אוניווערסאַלן „א“}.

 

A-

(דער) אַ⸗מינוס (ל″ר: -ן).

 

A+

(דער) אַ⸗פּלוס (ל″ר: -ן).

 

AAA (American Automobile Association)

דער אַ⸗אַ⸗אַ (\עי⸗עי⸗עי); די דרײַ אַען (\אייען) (ל″ר);

די אַמעריקאַנער אָטאָמאָביל (\אויטאָמאָביל) אַסאָציאַציע.

 

a fortiori 

על אחת כמה וכמה [alàkhəs|kàmə-v(ə)kámə], {א קאַפּ מער לומדיש:} [alàkhəs|kàmə-v(ə)khámə];

קל וחומר (אַז) [kàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [kàl-v(ə)khéymər];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פאָרטיאָרי; אַפאָרטיאָריש.

 

a fortiori argument

אַ קל וחומר אַרגומענט [kàl-v(ə)khóymər], צפונדיק: [kàl-v(ə)khéymər] (ל″ר: -ן);

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַפאָרטיאָרישער (\אַפאָרטיאָרי⸗) אַרגומענט (ל″ר: -ן).

 

A level (Brit.)

(דער) (בריטישער) אַ⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).

 

a priori

מן הסתם [mìnastám]; 

{מער לומדיש:} מדעיקרא [məd(ə)ikórə], דרומדיק: [məd(ə)ikú:rə];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַ פּריאָרי; אַפּריאָריש.

 

a priori argument

אַ טענה מן הסתם [atàynə-mìnastám], דרומדיק: [atà:nə-mìnastám];

{בײַ לאָגיקער, פילאָסאָפן וכו′ אויך:} אַן אַרגומענט אַ פּריאָרי (ל″ר: -ן); אַן אַפּריאָרישער אַרגומענט (ל″ר: -ן).

 

A team

(די) עליט⸗קאָמאַנדע (ל″ר: -ס).

 

a: from a to z

{פראַזעס:} פון א′ ביז ת′ [fun-áləf|bis-tóf], דרומדיק: [fin-áləf|bis-tú(:)f]; {מיט אַ גוטמוטיקן הומאָר:} פון א′ ביזן סוף [sóf];

פון אָנהייב ביזן סוף; פון סאַמע אָנהייב ביזן סאַמע סוף;

{לומדיש:} פון דער התחלה ביז צום סוף [has-khólə], דרומדיק: [h)as-khu:lə)];

פון כל נדרי ביז (אויף) נעילה [kol-nídrə|bìz-àf-n(ə)í(y)lə];

פון בראשית ביז דברי הימים [bréyshəs|bìz-àv|dìvrə-(h)ayóməm], דרומדיק: [bráyshəs|bìs-òv|dìvrə-(h)ayúməm].

 

a: Plan A

דער ערשטער (\הויפּט) פּלאַן; דער „פּלאַן א′“ [plàn-áləf], {עמפאַטישערהייט:} [plán|áləf].

 

(Aaron (biblical

אהרן הכהן [árn|(h)akóy(ə)n], צפונדיק: [árn|(h)akéy(ə)n];

{מער פאָרמעל:} [ahárn-(h)akóyhən], צפונדיק: [ahárn-(h)akéyhən];

{בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו:} אהרן⸗הכהנען}. 

 

(Aaronite (from the Israelite priestly lineage

{אין דער יידישער טראַדיציע:}

מזרע אהרן הכהן [məzérə|àrn-(h)akóy(h)(ə)n], דרומדיק: [məzéyrə|àrn-akóy(h)(ə)n], צפונדיק: [məzérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] צי [mizérə|àrn-(h)akéy(h)(ə)n] (′אָפּשטאַמענדיק פון אהרן הכהן′);

{אוניווערסאַליסטיש; וויסנשאַפטלעך⸗אַקאַדעמישער סטיל:}

אהרוניש [a(h)(ə)róynish], צפונדיק: [a(h)(ə)réynish]; אַראָניטיש.

 

Aaronites (in the 21st century Satmar hasidic movement)

אהרונים [a(hə)róynim], צפונדיק: [a(hə)réynim];

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער} אַריס;

{פאָרמעל:} חסידי מהר″א {=מורינו הרב ר′ אהרן (טייטלבוים)};

{שפּאַסיק:} די בני⸗אהרן [bney-árn], דרומדיק: [bnay-árn].

 

aback: taken aback

זײַן\בלײַבן\ווערן — געפּלעפט; פאַרחידושט ממש [farkhídəsht|máməsh]; דערשטוינט; (שטאַרק) איבערגעראַשט.

 

abacus

(דער\די) רעכנברעט (ל″ר: -ער); (דער) אַבאַקוס (ל″ר: -ן);

{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך: (דער) ש(טש)אָט (ל″ר: -עס).

 

abandon (n.): with abandon

מיט הפקרות [hefkéyrəs], דרומדיק: [hefkáyrəs]; הפקרותדיק [hefkéyrəz-dik], דרומדיק: [hefkáyrəz-dik]; אָן קיין שום באַצאַמונגען;

{פראַזעס:} ווילדערהייט פאָלגן די אימפּולסן; (זיך) ניט אָפּגעבנדיק קיין חשבון [khézhbm].

 

abandon (v.)

איבערלאָזן אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r]; פאַרלאָזן; אָפּלאָזן (אינגאַנצן);

{לומדיש:} מפקיר זײַן [máfkər-zayn];

{פראַזע:} איבערלאָזן אויף גאָטס באַראָט.

 

(abandon (v.) (an idea, opinion, cause

 זיך אָפּלאָזן פון; אַוועק(גיין) פון; פאַרלאָזן;

{עמאָטיוו:} זיך אָפּטרייסלען פון; זיך באַפרײַען פון; פּטור ווערן פון [pótər-vèrn-fun], דרומדיק: [pú:tə(r)-vèyrn-fin];

{פראַזעס:} אַרויס(גיין) פונעם געשעפט; אָפּלאָזן דעם עסק [éysək], דרומדיק: [áysək] צי [áysik].

 

abandoned (adj.)

{וועגן אַ מענטשן:}

אויף הפקר פאַרלאָזן (\איבערגעלאָזן \פאַרוואָרלאָזט) [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r];

{עמאָטיוו:} אַרויסגעוואָרפענע(ר); פאַרהפקרט [far-héfkərt];

{וועגן זאַכן, הײַזער וכו′:}

פאַרהפקרט [far-héfkərt]; פאַרלאָזן;

{לומדיש:} פאַרמפקירט [far-máfkərt].

 

abandonment

(די) איבערלאָזונג אויף הפקר [af-héfkər], דרומדיק: [(of-(h)éfkə(r] (\אויף גאָטס באַראָט);

{עמאָטיוו:} (די) אַוועקוואַרפונג; (די) אַוועקשלײַדערונג.

 

abate (v. intrans.)

זיך אַראָפּלאָזן; אײַנגעשטילט ווערן; זיך באַרואיקן [barú(i)ykn], דרומדיק: [barí:əkn]; 

זיך לינדערן; זיך פאַרמילדערן; אָפּגיין.

 

abattoir

(דאָס\די) שעכטהויז (ל″ר: שעכטהײַזער); 

{טאָמער אויף אַן אינדוסטריעלן פאַרנעם:} (די) שעכט⸗פאַבריק (ל″ר: -ן);

{טאָמער פאַרקערט קליין, דער עיקר אין אַ שטעטל:} (די) בוינע (ל″ר: -ס).

 

abbey

(די) אבאַטסטווע (ל″ר: -ס); (דער) מאָנאַסטיר (ל″ר: -ן);

{אין געוויסע קריסטלעכע סביבות:} (דער) קלויסטער⸗קירך;

   {הערה: אַוואו ס′גייט די רייד וועגן אַ בנין מיט אַ בפירושדיקן נאָמען, לאָזט מען איבער ווי אין אָרטיקן לשון, אַשטייגער: וועסטמינסטער אַבי (אין לאָנדאָן); לע מאָ סאַן⸗מישעל (אין נאָרמאַנדיע, פראַנקרײַך); קלאָסטער⸗עטאַל (בייערן, דײַטשלאַנד), וכדומה}.

 

abbreviate

מאַכן בקיצור [màkhn|bəkítsər]; אָפּקירצן; פאַרקירצן;

{לומדיש:} מקצר זײַן [məkátsər-zayn];

{טאָמער וועגן שרײַבן טראַדיציאָנעלע קיצורים מיט די ערשטע אותיות פון יעדן וואָרט און צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:} שרײַבן מיט (\נוצן) ראשי תיבות [ròshe-téyvəs], דרומדיק: [rùshə-táyvəs];

{בײַשפּילן בײַם שם⸗דבר}.

 

abbreviation

(דער) קיצור [kítsər]; (ל″ר: קיצורים [kətsúrəm], דרומדיק: [kətsí:rəm]); (די) פאַרקירצונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּקירצונג (ל″ר: -ען);

{טאָמער וועגן טראַדיציאָנעלע קיצורים, וואָס שטאַמען אָפּ בדרך כלל פון לשון קודש אָדער אַראַמיש און ווערן געשריבן מיט צוויי⸗שטריכעלעך פאַרן לעצטן אות:}

ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs]; {פאַראַן אַ גלײַכבאַרעכטיקטער וואַריאַנט מיטן פּלוראַליזירנדיקן -ן:} ראשי⸗תיבותן;

{דער ל″י „אַ ראשי⸗תיבה“ איז זייער זעלטן, מ′נוצט בדרך כלל דעם רבים ווי אַ יחיד: „דאָס איז אַ ראשי⸗תיבות“; „וואָס מיינט אָטאָ דער ראשי⸗תיבות?“; אָט דער באַנוץ פּאַסט זיך גענוי מיטן רבים „ראשי⸗תיבותן“ — איין ראשי⸗תיבות, צוויי ראשי⸗תיבותן};

{אַ קיצור פון אַן איינאיינציקן וואָרט שרײַבט מען מיט איין שטריכעלע (′), און ס′רופט זיך ניט אַ ראשי⸗תיבות, למשל:} ר′ אויף רֶבּ [reb]; וכו′ אויף וכולי [fkhúlə] (′און אַזוי ווײַטער′);

   {הערה: ראשי⸗תיבותן שטאַמען פון לשון קודש, למשל: „ב″ה“ = ברוך השם [borkhashém]; „ע″ה“ = עליו השלום [òləv-hashóləm], און די ראשי⸗תיבות שטריכעלעך קענען בלײַבן אויך דאָרטן וואו ס′איז שוין לאַנג אַ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל: „(דער) תנ″ך“ [dər-tanákh], „(דער) ש″ס“ [dər-shás], וכדומה. דאָס איז (מיט געוויסע אויסנאַמען, למשל קיצורים פון נעמען פון מחברים און זייערע ספרים) ניט קיין פּראָדוקטיווע פּאַראַדיגמע, דאָס זײַנען געירשנטע קיצורים פון דור⸗דורות, וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען דעם לייענער אַ סיגנאַל פון דער טראַדיציאָנעלער יידישקײַט וואָס איז אינעם יידישן לשון טיף אײַנגעגלידערט. פאַרקערט ווערן מאָדערנע קיצורים געשריבן מיט פּינטעלעך, למשל: „א.א.וו.“ (און אַזוי ווײַטער), „א.א.“ (און אַנדערע). 

  אַזויאַרומעט ווערט דיפערענצירט למשל „נ.י.“ (ניו⸗יאָרק) פון „נ″י“ (נרו יאיר — ′זאָל זײַן ליכטיקײַט לײַכטן′, געשריבן נאָכן נאָמען פון אַ לעבעדיקן מענטשן אַוועמען מען גיט אָפּ כבוד). בײַ טייל סעקולערע יידישיסטן איז געוואָרן אַ פּרינציפּיעלער ענין אַלע מאָדערנע קיצורים אויך שרײַבן עלעהיי זיי וואָלטן ראשי⸗תיבותן געווען („אאַז″וו“; „א″א“; אויך אַזעלכע פּנים חדשות ווי „שנ″פ“ טײַטש: „שיער ני(ש)ט פאַרגעסן“. פאַר⸗זיך איז מה רעש. למעשה איז דאָס אָבער געוואָרן, פּונקט ווי די דרײַ⸗וואָוון און די דרײַ⸗יודן, אַ פּערמאַנענטער וויזועלער סימבאָל פון אַנטי⸗טראַדיציאָנעלער (און במילא אַנטי⸗רעליגיעזער) אידעאָלאָגיע וואָס האָט, אינאיינעם גענומען מיט אַ שלל אַנדערע „חידושים“ אונדז געבראַכט צום שוועל פון אָפּזונדערונג און אָפּפרעמדונג, מיט דער גרויסער איראָניע אַז די שפּראַך פון דער „ניט⸗יידישיסטישער“ חרדישער סביבה שטעלט מיט זיך פאָר דעם אמת⸗היסטאָרישן לינגוויסטישן המשך פונעם לשון פון די וועלטלעכע יידישע קלאַסיקער פון נײַנצעטן און צוואַנציקסטן יאָרהונדערט, בעת די פּוריסטיש⸗נאָרמאַטיוויסטישע מחנה איז פאַרבליבן אַ שיינער קלוב. לסוף דאַרף מען נאָר באַטאָנען, אַז דאָ גייט ניט אין אַוועלכער ניט איז הײַנטצײַטיקער בכיוונדיקער באַעוולונג ח″ו (חס ושלום); עס גייט אין דעם קולטור⸗היסטאָרישן פאַקט, אַז די סעקולאַריסטישע, אַנטי⸗פרומע אײַנפירונגען פון די דרײַסיקער יאָרן פון לעצטן יאָרהונדערט (אין אַ סך פאַלן אינספּירירט פונעם סאָוועטישן באַנוץ) האָבן געשאַפן שריפטלעכע בילדער וואָס קענען קיינמאָל ניט אָנגענומען ווערן בײַ די חרדישע קהילות אַוואו יידיש לעבט און שפּרודלט. צווישן די ערשטע אויפגאַבעס בכדי פאַראייניקן „יידיש מיט אידיש“ איז אָפּלאָזן די אַנטי⸗טראַדיציאָנעלע שרײַבונגען וואָס שטערן דעם פּראָגרעס פון יידיש כולה}.

  פאַראַן אַלעמאָל אויסנאַמען — אַ הײַפעלע פאַלן, אַוואו מען נוצט צוויי⸗שטריכעלעך (אָנשטאָט אַן איינציקן, און אָנשטאָט אַ פּינטל), און וואו די צוויי⸗שטריכעלעך זײַנען אָנגענומען בײַ אַ וואָרט פון ניט⸗סעמיטישן אָפּשטאַם; למשל דער טיטל „דאָקטער“ פאַר אַ פאַמיליע נאָמען; („אָט קומט ד″ר וואַטסאָן אינאיינעם מיט ד″ר גרינבערגן“). און אַזוי אויך בײַ געוויסע קיצורים פון נעמען פון שטעט, למשל פּ″ב (פּעטערבורג) וכדומה}.

 

ABC (n.)

(דער) אַלפאַבעט [àlfabét]; {אין רוסיש ריידנדיקע לענדער אויך:} אַלפאַוויט;

{ענגער:} (דער) לאַטיינישער אַלפאַבעט;

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט אַז ס′גייט אין יידישן אלפאַבעט} דער א″ב (אויך: אלף⸗בית) [áləv-bèyz], דרומדיק: [áləv-bàys];

{אַוואו ס′גיי דווקא אין ניט⸗יידישע אַלפאַבעטן:} דער ני(ש)ט⸗יידישער (\ענגלישער \אַראַבישער וכו′) אַלפאַבעט.

 

ABCs of

עלעמענטאַרער אַרײַנפיר אין; ערשטער אַרײַנפיר אין; די סאַמע גרונט⸗פּונקטן (ל″ר).

 

abdicate

אַבדיקירן {בײַ אַ מלך אָדער מלכה}; אָפּלאָזן; אויפגעבן [úvgebm]; אָפּזאָגן זיך (פון); צוריקציען זיך (פון); אַנטזאַגן זיך (פון).

 

abdication

(די) אַבדיקאַציע (ל″ר: -ס);

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַבדיקירונג (ל″ר: -ען);

{ליטעראַריש, אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) אָפּזאָגונג (ל″ר: -ען).

 

abdication of responsibility

(די) אָפּזאָגונג פון (אַוועלכער ני(ש)ט איז) פאַראַנטוואָרטלעכקײַט [farántfə(r)tləkh-kàyt];

{לומדיש:} (דער) ביטול אחריות [bìtl-akhráyəs].

 

abdomen

(דער) בויך (ל″ר: בײַכער); (דער) בויך⸗קאַסטן (ל″ר: -ס).

 

abdominal cavity

(דער) בויך⸗חלל [bóykh-khòləl], דרומדיק: [bó:(u)(ə)kh-khù:ləl] (ל″ר: -ס).

 

abduct

קידנעפּן [kídnèpm]; מיט ג(ע)וואַלד צונעמען (\פאַרכאַפּן);

{לומדיש:} בחרבו וקשתו (צו)נעמען [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).

 

abduction

(די) קידנעפּונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) קידנעפּן; (די) פאַרכאַפּונג מיט ג(ע)וואַלד (ל″ר: פאַרכאַפּונגען);

{לומדיש:} (דאָס\דער) צונעמען בחרבו וקשתו [bəkhàrboy-ufkáshtoy], דרומדיק: [bəkhàrboy-ifkáshtoy], צפונדיק: [bəkhàrbey-ufkáshtey] (זע בראשית מ″ח: כ″ב).

 

abductor

(דער) קידנעפּער (ל″ר: ø; אויך: -ס); (דער) מענטשן⸗כאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרכאַפּער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{לומדיש:} (דער) חרבו⸗וקשתוניק [khàrboy-ufkáshtoy-nik], דרומדיק: [khàrboy-ifkáshtoy-nik], צפונדיק: [khàrbey-ufkáshtey-nik] (ל″ר: -עס).

 

Abel (bibl.)

הבל [hévl], דרומדיק: [h)éyvl)];

{פראַזעס, צומאָל וועגן אַן אומגליקלעכן, וואָס מ′האָט דערהרגעט אַשטייגער איבער קנאה:} הבל, נעבעך; קַינס ברודער, נעבעך [káyənz|brúdər], דרומדיק: [(ká:(y)ənz|brí:də(r];

{איראָניש:} אַ הבל בן אדם [ahévl|bènódəm], דרומדיק: [ahéyvl|bènú:dəm];

  {הערה: וואָרטשפּיל פון נאָמען „הבל“ מיטן „הבל“ פון „הבל הבלים“ (′נישטיקײַט און נאַרישקײַט′), < קהלת א′: ב′ — און בעת מעשה פונעם תנ″כישן נאָמען פון אדם⸗הראשונען (הבלס טאַטע) מיט ′אדם, אַ מענטש′; גענוצט וועגן אַ נידעריקן צי אַ נידערטרעכטיקן מענטשן; וויל מען באַטאָנען אַז ס′גייט די רייד אינעם גאָט⸗די⸗נשמה⸗שולדיקן ערשטן קרבן פון רציחה קען מען אויף פאַרשיידענע אופנים דאָס אַרויסהייבן, למשל: „הבל פון קין און הבל“ צי „הבל, דער זון פון אדם⸗הראשונען“}.

 

Abelson, Paul (1878–1953)

פּאָול אַבעלסאָן [pó(u)l|áb(e)lson];

געבאָרן: קאָוונע; געשטאָרבן: ניו⸗יאָרק.

 

aberrant

אָפּווײַכנדיק; אַנדערש⸗משונהדיק [məshúnə-dik], דרומדיק: [məshí(:)nə-dik]; ני(ש)ט⸗נאָרמאַל(יש).

 

aberration

(דער) אָפּגאַנג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווײַכונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּנייגונג (ל″ר: -ען); (די) אָפּווענדונג (ל″ר: -ען); (די) אַבעראַציע (ל″ר: -ס);

{אין מער וויסנשאַפטלעכן סטיל:} (דער) אָפּנייג (ל″ר: -ן); (דער) אָפּווײַך (ל″ר: -ן);

{פראַזע:} אַן אָפּגאַנג פונעם דרך המלך [dèr(ə)kh-(h)améləkh], דרומדיק: [dè(y)r(ə)kh-(h)améyləkh].

 

abeyance: hold (/keep) in abeyance

האַלטן (\אָפּלייגן) אויף שפּעטער⸗צו; זיך אויף איצט(ער) ניט באַנוצן (זיך מיט).

 

abhor

{פאַרשטאַרקונגען פון „פײַנט האָבן“ און „האַסן“:} שרעקלעך (\שטאַרק \זייער \ממש [máməsh]) פײַנט האָבן [fáynt-hobm], דרומדיק: [fá:nt-ubm] (\האַסן);

{פראַזעס, בדרך כלל אָדאָרטן אַוואו דער אָביעקט איז אַ מענטש:} פײַנט האָבן (\האַסן) +: ווי אַ שפּין; שנאת מות [sìnəs-móvəs], דרומדיק: [sìnəs-múvəs]; {לומדיש:} בתכלית השנאה [bətàkhləs-(h)asínə];

{טאָמער מער אין זין פון עקל איידער מענטשלעכע שנאה, אין די אַלע פאַלן — <+דאַטיוו>:} עקלען; מיגלען; קערן די גאַל (פון); {לומדיש:} מיאוס ומאוס זײַן [míyəs|umó(y)əz-zayn], דרומדיק: [míyəs|əmú:əz-za:n].

 

abhorrent

אָפּשטויסנדיק; עקלדיק; עקלהאַפט(יק); 

ממש מיאוס [máməsh|míy(ə)s]; {עמאָטיוו; בײַ טייל סלענגיש:} פּאַסקודנע(ר).

 

abide by

היטן; אָפּהיטן; פאָלגן; אויספאָלגן.

{לומדיש; בײַ טייל נאָר וועגן די מצוות, בײַ טייל אויך אוניווערסאַליזירט אין אַקאַדעמישן סטיל:} שומר זײַן [shóymər-zayn], דרומדיק: [shóymə(r)-za:n], צפונדיק: [shéymər-zayn].

 

abiding

דויערדיק; דויערנדיק; דויערהאַפט(יק);

{מער פאָרמעל; עסייאיסטיש:} דויערעוודיק; אָנהאַלטעוודיק; שטאַנדהאַפטיק.

 

abiding faith

{בכלל גענומען:}

(דער) דויערהאַפטיקער (\לאַנג⸗דויערנדיקער \לאַנג⸗גילטיקער \באַשטענדיקער) צוטרוי; (די) דויערהאַפטיקע גלייבונג (\גלייבעניש);

{טאָמער אין רעליגיעזן זין:}

{וועגן יידישן גלויבן:} (די) אמונה שלימה [əmùnə-shléymə], דרומדיק: [əmìnə-shláymə]; (די) פעסטע אמונה;

דער אייביקער בטחון אינעם רבונו של עולם [bətókhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], דרומדיק: [bətúkhn|inəm-rəbòynə-shəlóyləm], צפונדיק: [bətókhn|inəm-rəbèynə-shəléyləm];

{אוניווערסאַליש:} (די) בלײַביקע (\דויערהאַפטיקע) רעליגיעזע גלייבונג.

 

ability

(די) פעאיקײַט [féy(i)kayt];

{אויף אַ ספּעציפישן געביט:} (די) געניטקײַט [gənítkayt];

{לומדיש}: (דער\די) יכולת [y(ə)khóyləs];

{אָפטמאָל נעגאַטיוו איראָניש:} (די) קראַפט („די קראַפט אַלצדינג קאַליע מאַכן האָט ער דווקא יאָ“).

 

ability: each to the best of his/her/their ability

יעדערער (\איטלעכער) לויט זײַנע (\אירע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs];

יעדערער (\איטלעכער) לויט די פעאיקײַטן [féy(ə)kàytn] (\{לומדיש:} לויט די כשרונות [kəshróynəs], צפונדיק: [kəshréynəs]).

 

ability: to the best of my ability

אויף וויפל איך קען (\האָב געקענט \ס′איז מיר געלונגען); לויט (\וועדליק) מײַנע (בעסטע) כוחות [kóykhəs], צפונדיק: [kéykhəs].

 

abject poverty

(דער\דאָס) טיפע דלות [dáləs]; די טיפע אָרעמקײַט; די מוראדיקע אָרעמקײַט [móyrə-dikə], צפונדיק: [méyrə-dik].

 

ablaze

ברענענדיק(ערהייט); פלאַמענדיק(ערהייט); אין גאַנג פון ברענען; אין פלאַמען; צעפלאַקערט; בעתן סאַמע [sámə] ברענען.

 

able

פעאיק [féy(i)k]; בכח (זײַן) {אויך: בכוח} [pkóyəkh] צי [bəkóyəkh], צפונדיק: [bəkéyəkh] צי [pkéyəkh]; מסוגל [m(ə)súgl], דרומדיק: [m(ə)sígl]; אין שטאַנד {אַרכעאיש דיאַלעקטיש}; 

{בײַ טייל אַרכעאיש, צײַטונגס⸗שפּראַך:} אימשטאַנד.

 

able bodied

געזונט⸗קערפּערדיק; קערפּערלעך פעאיק [féy(i)k];

{אַרכעאיש (אויסער אין מזרח); ליטעראַריש אויפגעלעבט; עמאָטיוו:} קרעפּקע.

 

ablution

(די) אַבלוציע (ל″ר: -ס); (די) ריטואַל⸗וואַשונג (ל″ר: -ען); (די) ריטועלע אָפּוואַשונג (ל″ר: -ען).

 

abnormal

ני(ש)ט⸗נאָרמאַל; אומנאָרמאַל; אַבנאָרמאַל; אומגעוויינטלעך;

{לומדיש:} יוצא⸗דופנדיק [yòytsə-dóyfndik], צפונדיק: [yèytsə-déyfndik];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} חוץ לדרך הטבע [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə].

 

abnormality

(די) ני(ש)ט⸗נאָרמאַלקײַט; (די) אומנאָרמאַלקײַט; (די) אַבנאָרמאַלקײַט; (די) אומגעוויינטלעכקײַט;

{לומדיש:} (די) יוצא⸗דופנדיקײַט [yòytsə-dóyfn-dəkàyt], צפונדיק: [yèytsə-déyfn-dəkàyt];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף אומנאַטירלעכקײַט:} (די) חוץ⸗לדרך⸗הטבעדיקײַט [khùts|lədèr(ə)kh-(h)atévə-dəkayt], דרומדיק: [khìts|lədèyr(ə)kh-(h)atéyvə-dəkayt].

 

abnormally

אומגעוויינטלעך; ני(ש)ט⸗געוויינטלעך.

 

aboard: be aboard

 זײַן אין (\אויף); פאַראַן (זײַן אין) (\אויף);

זײַן צווישן די פאָרנדיקע (\רײַזנדיקע \פּאַסאַזשירן);

{לומדיש:} בנמצא זײַן אין (\אויף) [bənímtsə].

 

aboard: All aboard!

אַלע אַרײַן!; אַלע אַרויף!; אַלע אײַנשטײַגן!.

 

abolish

אָפּשאַפן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

 

abolition

(די) אָפּשאַפונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) אָפּשאַפן;

{לומדיש:} (די) בטל⸗מאַכונג [bótl], דרומדיק: [bú:tl]; (דאָס\דער) בטל מאַכן.

 

(Abolition (of Slavery

(די) אַבאָליציע (פון שקלאַפערײַ) [abolítsyə].

 

abolitionist

(דער) אַבאָליציע⸗קעמפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

abominable

דערווידערדיק; ווידערוויליק; עקלהאַפט(יק); עקלדיק; מיגלדיק;

{עמאָטיוו:} פּאַסקודנע; כאָלער(י)עדיק.

 

abomination

אַ פאַרדאָרבעניש (ל″ר: -ן); אַ פאַרדאָרבנקײַט (ל″ר: -ן); אַ פאַרמיאוסונג [afàr-míy(ə)sùng] (ל″ר: -ען);

{עמאָטיוו:} אַ פּאַסקודסטווע [àpaskútsvə];

{לומדיש:} אַ מיאוס⸗ומאוס [amìyəs-umó-us], דרומדיק: [amìyəs-imú:-is];

אַ שקץ תשקצנו כי חרם הוא [ashàkəts-təshaktsénu|kì-khèyrəm-hú], דרומדיק: [:ashàkəts-təshaktséyni:|kì:-khàyrəm-(h)í].

 

aboriginal (n.)

(דער) אור⸗תושב [úr-tòyshəv], צפונדיק: [úr-tèyshəv] (ל″ר: אור⸗תושבים [úr-tòyshvəm], צפונדיק: [úr-tèyshvəm]; (דער) אַבאָריגינאַל (ל″ר: -ן).

 

abort (v.)

{מעדיציניש:} אַבאָרטירן; מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];

{בכלל:} אַוועקלאָזן; אַָפּלאָזן; וואַרפן; אָפּהאַקן; מיטאַמאָל אָפּשטעלן.

 

aborted takeoff

(די) אָפּגעשטעלטע (\אַבאָרטירטע) אָפּפליאונג (ל″ר: -ען).

 

abortion

(דער) אַבאָרט [abórt] (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) מעדיציניש מפּיל⸗מאַכן [mápl-màkhn];

{פאָרמעל, פאַראיידלטערהייט:} (די) טערמינירונג פון שוואַנגערשאַפט;

{עמאָטיוו און קריטיש:} (די) פאַרמפּלונג [far-máplung] (ל″ר); (דאָס\דער) בכיוונדיקע(ר) מפּיל⸗זײַן [bəkívn-dikə(r)|mápl-zayn].

 

abortion issues (/questions)

(די) אַבאָרט⸗פראַגן;

{באַטאָנענדיק די קאָנטראָווערסיעס:} (די) אַבאָרט⸗קאָנטראָווערסיעס (ל″ר); (די) אַבאָרט⸗מחלוקתן [makhlòykəsn], צפונדיק: [makhlèykəsn] (ל″ר);

{מיטן טראָפּ אויף די העכערע שייכותדיקע פראַגן פון עטיק, פילאָסאָפיע, יוריספּרודענץ, רעליגיע:} (די) אַבאָרט⸗פּלוגתאות [pluktòəs], דרומדיק: [pliktú:əs].

 

abortion pill

(די\דער) אַבאָרט⸗פּיל (ל″ר: -ן); (די) אַבאָרט⸗טאַבלעטקע (ל″ר: -ס).

 

abortion rights

(די) אַבאָרט⸗רעכט (ל″ר).

 

abortion: have an abortion

האָבן (\מאַכן) אַן אַבאָרט; אַבאָרטירן; מפּיל מאַכן [mápl-màkhn]; בכיוונדיק מפּיל זײַן [bəkívndik|mápl-zayn].

 

abortion: right to an abortion

(דאָס\די) רעכט אויף אַבאָרט.

 

abortive (failed, abandoned)

דורכגעפאַלן (\דורכגעפאַלענע(ר)); ני(ש)ט⸗געלונגען (\⸗געלונגענע(ר)); ני(ש)ט⸗געראָטן (\⸗געראָטענע(ר));

{עמאָטיוו:} מפּלהדיק [mapólə-dik], דרומדיק: [mapú:lə-dik];

{מיטן טראָפּ אויף אַ מענטשלעכן באַשלוס:} אָפּגעלאָזן (\אָפּגעלאָזענע(ר)).

 

about (concerning)

{אויף אַ בערכדיקן מהלך פון טאָגטעגלעך ביז לומדיש (פאַראַן דערבײַ אַ סך סטיליסטישע און דיאַלעקטישע וואַריאַציע:}

וועגן; וואָס (איז) שייך [sháyəkh], דרומדיק: [shá:(y)əkh]; אין שייכות מיט [sháykhəs], דרומדיק: [shá:khəs]; מכח [mikóyəkh], צפונדיק: [mikéyəkh]; בנוגע [bən(ə)géyə], דרומדיק: [bən(ə)gáyə].

 

(about (approximately

אַרום; אַן ערך [anérəkh], דרומדיק: [anéyrəkh]; אומגעפער; מער⸗ווייניקער; מער⸗ווינציקער; פּלוס⸗מינוס; אַ („אַ פופצן קילאָמעטער“);

  {הערה: אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אין אַ צאָל ספּעציפישע פאַלן, אַוואו ענגליש נוצט איר אומבאַשטימטן אַרטיקל פאַרן נומער גופא, בײַ אַזעלכע רונדיקע ציפער ווי הונדערט, טויזנא, מיליאָן, האָבן אַ סך גענומען נוצן „אַ הונדערט“, „אַ טויזנט“, „אַ מיליאָן“ ניט אין יידישן זין פון ′אומגעפער′ אלא וואָדען אין ענגלישן זין פון דער סומע גופא, צומאָל אַרײַנטראָגנדיק אַ ספק אין פּשט};

{אַ קאַפּ לומדיש:} בערך [b(ə)érəkh], דרומדיק: [b(ə)éyrəkh];

{אַ קאַפּ מער עמאָטיוו, צי גוטמוטיק, צי מער באַקלערעריש איידער אַריטמעטיש:}

אַוועלכע; אַקעגן; בײַ [ba]; לאָמיר אָנכאַפּן.

 

about face (n.)

(דער) קער⸗אום (ל″ר: -ען); (דער) אַרומקער (ל″ר: -ן).

 

About face!

אומדרייען!; אַרומגעדרייט!.

 

!About time

שוין צײַט!; גענוג געוואַרט!; אַנו זשע!;

{פראַזעס:} דערלעבט יאָרן! [derlépt|yórn], דרומדיק: [deyrléypt|yú:rn]; אויך: [dalépt|yórn], דרומדיק: [daléypt|yú:rn];

מ′דאַרף מאַכן אַ שהחיינו! [shèkh(ə)yónu], דרומדיק: [:shèkh(ə)yú:ni].

 

?About what

וועגן וואָס?; איבער וואָס?; מכח וואָס? [mikòyəkh-vós], דרומדיק: [mikòyəkh-vú:(ə)s], צפונדיק: [mikèyəkh-vós];

{לומדיש:} בנוגע וואָס? [bən(ə)gèyə-vós], דרומדיק: [bən(ə)gàyə-vú:(ə)s].

 

above (adv.) (in a higher position)

אויבן [óybm], צפונדיק: [éybm]; פון (\אויף) אויבן; אין דער הייך;

{דרומדיק דיאַלעקטיש:} אויוון.

 

above (prep.)

{פּרעפּאָזיציע:} איבער; העכער פון (\פאַר);

{קאָניונקציע:} העכער ווי (\איידער).

 

above all

מער פון אַלצדינג; דער עיקר [dəríkər]; {דיאַלעקטיש:} דערעיקרשט [dəríkərsht];

{לומדיש:} ועל כולם [v(ə)àlkúləm], דרומדיק: [v(ə)àlkíləm].

 

above the law

(וואָס (\וועלכע(ר) שטייט (\האַלט זיך)) העכער פאַרן געזעץ (העכער פאַרן דין \איבער אַלע דינים [dínəm]); („דער פּאָליציאַנט האָט געמיינט, אַז ער איז צוליב זײַן שטעלע העכער פאַרן דין“).

 

above: see above, as mentioned above (acad.)

זע(ן) אויבן; 

{לומדיש:} זע(ן) לעיל [l(ə)éyl], דרומדיק: [l(ə)áyl].

 

above: the abovementioned

{בכלל (אָן אַ דערבײַאיקן אָביעקט):} דאָס אויבנדערמאָנטע;

{בייגעוודיק לויטן אָביעקט פונדערפון:} (דער\די\דאָס) אויבנדערמאָנטע(ר);

{לומדיש; נאָכן אָביעקט פונדערפון:} הנ″ל [hanál].

 

abracadabra

אַברעקעדאַברע! {ווערטער פון אַ כישופדיקן שפּרוך}; עָבְרָא כְּדַבְּרָא! [óvro kədábro] {לויט אַ געוויסער (אַ סברא, אַ פאָלקס⸗עטימאָלאָגישער) השערה וואָס האַלט פון אַ יידיש⸗אַראַמישן, קאַבאַליסטישן מקור};

ענגע בענגע! [éyngə béyngə] {אָנהייב פון פאַרשיידענע יידישע שפּרוכן און קינדער⸗שפּרוכן}; לאָקש⸗כאָטש⸗שאָך! {און אַ סך אַנדערע…}.

 

(Abraham (biblical

אברהם אבינו [avrò(ə)m-ovínu], דרומדיק: [avrù:(ə)m-uví:ni]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אברהם⸗אבינון}. 

 

(Abraham ben Azriel of Bohemia (13th century

דער ערוגת הבושם [dər-arùgəs-(h)abóysəm], דרומדיק: [dər-arì:gəs-(h)abóysəm], צפונדיק: [dər-arùgəs-(h)abéysəm];

ר′ אברהם בן עזריאל בעל ערוגת הבושם.

 

Abraham ben David of Posquières (±1125–1198)

דער ראב″ד [dər-ráyvəd], דרומדיק: [dər-rá:vət];

רבינו אברהם בן דוד.

 

Abrahamic

אַבראַמיש [abrámish];

  {הערה: מען  ק ע ן  פאַרשטייט זיך שרײַבן „אברהמיש“ און מען קען דעמאָלט אַרויסריידן לויטן יידישן שטייגער — צפונדיק [avrómish], דרומדיק [avrúmish]; אָבער דער עצם באַגריף, אַ גרופּירונג פון יודאַאיזם, קריסטלעכקײַט און איסלאַם איז אַ מאָדערן⸗אינטערנאַציאָנאַלער, ניט קיין יידישער; אַזויאַרומעט, אַז בילכער איז, אַ סברא, די פאָנעטישע שרײַבונג}.

 

Abramovitsh (Abramovich), Sholem Yankev → Mendele Moykher Sforim

 

abrasive (of character)

אומאיידל; ני(ש)ט⸗איידל; אַגרעסיוו(לעך);

{אַ קאַפּ לומדיש:} אומבתרבותדיק [úm|bətárbəz-dik], דרומדיק: [ím|bətárbəz-dik];

{פראַזעס:} זיך ני(ש)ט רעכענענדיק מיט יענעם; אָן דרך⸗ארץ צו יענעם [dèrkhérəts], דרומדיק: [dèrkhéyrəts], אויך: [dàrkhéyrəts].

 

abreast: keep abreast 

בלײַבן אינפאָרמירט (\באַהאַוונט); מיטהאַלטן; זיך אינטערעסירן ווי ס′האַלט;

{אין מזרח אויך:} זײַן (\בלײַבן) אין קורס.

 

abridged (shortened)

פאַרקירצט; אָפּגעקירצט.

 

abridged edition

(די) פאַרקירצטע (\אָפּגעקירצטע) אויפלאַגע [úf-làgə], דרומדיק: [ó:(u)f-làgə] (\אויסגאַבע [óyz-gàbə], דרומדיק: [ó:(u)z-gàbə]) (ל″ר: -ס);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: קיצורים [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:rəm]);

{אָפּלאַכערישע פראַזע וועגן אַ פּאַרטאַטשנעם קיצור:} וויליאַם שעקספּיר פאַרקירצט און פאַרבעסערט פון וועלפקע שאַפּיראָ.

 

abridg(e)ment of rights

(די) רעכט⸗פאַרמינערונג (ל″ר: -ען); (די) רעכט⸗פאַרקלענערונג (ל″ר: -ען).

 

abroad

אין אויסלאַנד;

{לויטן פּירוש המילות ′איבערן ים′ אָבער ווערט אויך היימיש גענוצט אין זין פון ′העט ווײַט אין אַן אַנדער לאַנד′:} מעבר לים [məéyvər|l(ə)yám], דרומדיק: [məáyvər|l(ə)yám];

{שפּאַסיקע וואַריאַנטן:} מעבר לעראָפּלאַן ′פון יענער זײַט עראָפּלאַן′; מעבר למדבר [məéyvər|lamídbər] ′פון יענער זײַט מדבר′};

{אייגנטלעך אַ העברעאיזם פון מדינת ישראל, מיטן טײַטש ′אויסער ישראל′ אָבער ווערט ווען⸗ניט⸗ווען באַנוצט אויך אַנדערשוואו אין פּשוטן זין פון ′אין אויסלאַנד′:} אין חוץ לארץ [in-khúts-l(ə)òrets].

 

abroad: from abroad

פון אויסלאַנד;

{לומדיש, צומאָל מיט ראָמאַנטיק:} פון מעבר לים [fun-me(y)éyvər|ləyám], דרומדיק: [fin-mə(y)áyvə(r)|ləyám].

 

abroad: travel abroad

פאָרן אין אַנדערע לענדער; פאָרן אין אויסלאַנד.

 

abrogate

אָפּשאַפן; אַנולירן; בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

 

abrogation

(די) אָפּשאַפונג; (די) אַנולירונג; (דאָס\דער) בטל מאַכן [bótl-màkhn], דרומדיק: [bú:tl-màkhn].

 

abrupt

אומגעריכט; אומדערוואַרט; פּלוצעמדיק; 

 

abruptly

אומגעריכטערהייט; אומדערוואַרטערהייט; פּלוצעמדיקערהייט.

 

(Absalom (biblical

אבשלום [afshóləm], דרומדיק: [afshú:lim];

{ווערטלעך:}

ער איז דעם טאַטן געטרײַ ווי אבשלום דוד⸗המלכן (′שטאַרק ניט געטרײַ′, ′פאַררעטעריש אינגאַנצן′); {אַ קללה, עמעצן זאָל טרעפן אַ מיתה משונה:} אין אבשלומס בוים זאָלן אים די האָר פאַרטשעפּעט ווערן (לויט שמואל ב′, י″ח: ט).

 

abscess

(דער\דאָס\די) געשוויר (ל″ר: -ן); (דער) בלאָטער (ל″ר: -ס); 

{מעדיציניש:} (דער) אַבצעס (ל″ר: -ן).

 

abscond

אַנטלאָפן ווערן; אַנטרונען ווערן; פּליטה מאַכן [pléytə], דרומדיק: [pláytə];

אַנטלויפן; אַנטרינען.

 

absconder

(דער) אַנטלויפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַנטלויפערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַנטלויפערקע (ל″ר: -ס); (דער) פּליטה מאַכער [pléytə|màkhər], דרומדיק: [(pláytə|màkhə(r]), ל″נ: (די) פּליטה מאַכערין (ל″ר: -ס);

{בייגעוודיק:} (די\דער) אַנטלויפנדיקע(ר); (די\דער) אַנטרינענדיקע(ר); (די\דער) פּליטה מאַכנדיקע(ר) [pléytə], דרומדיק: [pláytə];

{לומדיש; צומאָל הומאָריסטיש:} (דער) בורח [bəréyəkh], דרומדיק: [bəráyəkh] (ל″ר: בורחים [bórkhəm]).

 

…absence: in the absence of

בײַם אויספעלן פון; אַז ס′איז (ס′זײַנען) ני(ש)טאָ (קיין);

{טאָמער דווקא וועגן אַ מענטשן וואָס איז ניטאָ דערבײַ:}

ני(ש)ט אינעם בײַזײַן פון; אָנעם בײַזײַן פון; ני(ש)ט אין דער אָנוועזנהײַט פון;

{פראַזעס:} בשעת (זי\ער) איז ני(ש)טאָ; בעתן פעלן אויפן אָרט פון [b(ə)éysn], דרומדיק: [b(ə)áysn].

 

(absent (not present

ני(ש)ט(אָ) אויפן אָרט; ני(ש)ט פאַראַן אויפן אָרט; ני(ש)ט⸗אָנוועזנדיק.

 

absent minded

פאַרטראָגן; פאַרקלערט (מיט אַנדערע זאַכן); צעפלויגן; ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירט; צעחושט [tsə-khúsht], דרומדיק: [tsə-khísht].

 

absent minded person

אַ פאַרטראָגענער מלאך [máləkh];

{בייגעוודיק:} אַ פאַרטראָגענע(ר); אַ פאַרקלערטע(ר); אַ ני(ש)ט⸗קאָנצענטרירטע(ר); אַ צעחושטע(ר) [(atsəkhúshtə(r], דרומדיק: [(atsəkhíshtə(r].

 

absentee (n.)

{בייגעוודיק:} (די\דער) פעלנדיקע(ר); (די\דער) זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיקע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); (די\דער) ני(ש)ט⸗פאַראַנענע(ר); (די\דער) אָפּוועזנדיקע(ר).

 

absentee (adj.)

פעלנדיק; זיך⸗ני(ש)ט⸗יאַווענדיק; ני(ש)ט⸗געקומענע(ר); אָפּוועזנדיק;

 

absentee ballot

(די) צוגעשיקטע שטים⸗פּאַפּיר (ל″ר: ן); (די) צוגעשיקטע שטימע (ל″ר: -ן); אַ שטימע פונדערווײַטנס;

{פראַזע:} די שטימען פון ני(ש)ט אויפן אָרט.

 

absentee landlord

(דער) באַלעבאָס וואָס איז ני(ש)טאָ אויפן אָרט.

 

absenteeism

(דאָס\דער) ני(ש)ט קומען אויף דער אַרבעט; (דאָס\דער) ני(ש)ט יאַווען זיך; (די) אומבאַווײַזונג; 

{מער אין זין פון אַ טענדענץ אָדער ברייטערן ענין:} (די) ני(ש)ט⸗יאַוואונג; (די) ני(ש)ט⸗אָנקומונג; (די) טענדענץ ניט (צו) באַווײַזן זיך.

 

(absolute (complete

פולשטענדיק; אַבסאָלוט; טאָטאַל; {אין טייל פאַלן:} ריין;

{ניט בייגעוודיק, פאַרן סוביעקט:} דורך און דורך (אַ); לחלוטין [làkh-lútn] אַ: „ער איז דורך און דורך אַן אידיאָט, לחלוטין אַ נאַר צווישן נאַראָנים“.

 

absolute majority

(די) אַבסאָלוטע מערהײַט (\מאַיאָריטעט) (ל″ר: -ן).

 

absolute monarchy

(די) טאָטאַלישע (\אַבסאָלוטישע) מאָנאַרכיע (ל″ר: -ס).

 

absolute necessity

(די) אומבאַדינגטע (\אַבסאָלוטע) נויטווענדיקײַט [noytvén-dəkàyt]; 

{לומדיש:} אַ הכרח ממש [ahékhrəkh|máməsh], {עמאָטיוו:} [ahèkhrəkh-máməsh].

 

Absolute power corrupts absolutely

(די) טאָטאַליסטישע מאַכטיקײַט פאַרפירט (\קאָרופּטירט) טאָטאַלערהייט;

{פּאַראַפראַזע:} וואָס מער מאַכט — אַלץ מער קאָרופּציע (\פאַרדאָרבנקײַט).

 

absolute zero

אַבסאָלוט נול.

 

absolute zero (n.)

(דער) אַבסאָלוטער נול⸗פּונקט.

 

(absolutely (totally/clearly

דורכאויס; דורך און דורך; לחלוטין [làkh-lútn], דרומדיק: [làkh-lítn];

{לומדיש:} לגמרי [ləgámrə].

 

!Absolutely

 לחלוטין! [lakhlútn], דרומדיק: [lakhlítn]; פולשטענדיק! [fúlshtèndik]; אַבסאָלוט אַזוי! [apsolút|azóy], צפונדיק: [apsolút|azéy];

 {בתורת ענטפער אויף אַ פראַגע, אָפטמאָל אַ פאַרבעטונג אויף עפּעס, אַז מ′וויל ענטפערן מיט אַן ענטוזיאַסטישן „יאָ“; טאָמער איז אַפריער אפשר געווען אַ ספק אין דעם, איז דער קלאַסישער ענטפער וואָס דריקט אויסעט די פרייד אין אָננעמען, נאָכדעם ווי ס′איז געווען אַ השערה אַז ניט, איז, מיט אַ זעלטן שטאַרקן טראָפּ אויפן ערשטן טראַף:} אדרבא! [Áderàbə] („נו, מ′עט גיין דאָרטן מאָרגן? אדרבא!!“};

{אויך אַנדערע ווערטער אויף „יאָ“ נעמען אָן אַ פאַרשטאַרקטע פאָרם מיט אַקצענטירונג איבער דער געוויינטלעכער מאָס, וואָס ווערט דאָ געצייכנט מיט גרויסהאַנטיקע אותיות אין דער טראַנסקריפּציע פון באַטאָנטן וואָקאַל:} געוויס! [gəvÍs]; אַוודאי! [avÁdə]; זיכער! [zÍkhər]; ס′אַ שאלה! [sa-shÁYlə], דרומדיק: [sa-shÁ:lə]; אומבאַדינגט! [úmbadÍngt];

{פראַזעס:} וואָדען? [?vó|dÉn], דרומדיק: [[?vú:|dÉYn]]; וואָס פאַראַ פראַגע! [vÓs-fara-fràgə], דרומדיק: [vú(:)s-fara-fràgə]; קיין פראַגע ני(ש)ט! [ki-frÁgə-ni(sh)t]; הונדערט מיט צוואַנציק פּראָצענט! [hùndert-mit-tsvántsik|protsént], דרומדיק: [hìnde(r)t-mit-tsvóntsik|protsént];

{זייער באַליבט און פאַרשפּרייט; נאָר וואָס, בײַ טייל איז דער מיין גלאַט ′גוט!′, ′אָקעי!′, ′פאַרוואָס ניט?′ אָן דער שטאַרקערער עמאָציע; בײַ אַ סך גילטן ביידע, געווענדט אין דער אינטאָנאַציע און מאָס באַטאָנונג:} מהיכא תיתי! [makh(ə)téysə].

 

!Absolutely not

בשום אופן ני(ש)ט! [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt]; אויף קיין פאַל ני(ש)ט!;

(פראַזעס:} לא מיט אַן אלף! [lóy|mitanáləf], צפונדיק: [léy|mitanáləf];

{לומדיש:} לא ולא [lóy-v(ə)lóy], צפונדיק: [léy-v(ə)léy]; באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt].

 

absolution (of sins) (Chris.)

{אין קריסטלעכן גלויבן:} (די) אַבסאָלוציע (\ריינוואַשונג) פון זינד; (די) זינד⸗אַבסאָלוציע [àb-zolútsyə]; (די) קריסטלעכע זינד⸗וואַשונג.

 

absolve (Chris.)

{אין קריסטלעכן גלויבן:} אַבסאָלווירן.

 

absolve

ריינוואַשן; באַפרײַען; פאַראומשולדיקן; באַפרײַען פון שולד; מאַכן פאַר אומשולדיק;

{לומדיש:} מבטל חיוב זײַן [məvàtl-khíyəv-zayn].

 

absorb

אײַנזאַפּן; אַבזאָרבירן; 

{פיגוראַטיוו, אין זין פון קענען געפינען פאַר וואָס⸗ניט⸗איז אַן אָרט:} זיך באַגיין (מיט); זיך אַן עצה טאָן (\געבן) (מיט); קענען צונעמען.

 

absorbent

אַבסאָרבירנדיק; אײַנזאַפּנדיק; אײַנזאַפּע(וו)דיק.

 

absorbing

פאַרכאַַפּנדיק; טיף פאַראינטערעסירנדיק.

 

absorption

(די) אַבסאָרבירונג (ל″ר: -ען); (די) אײַנזאַפּונג; (די) אַרײַננעמונג (ל″ר: -ען).

 

absorption center

(דער) אַבסאָרבירונג(ס)⸗צענטער (ל″ר: ø); (דער\אַ) צענטער פאַר אַבסאָרבירונג;

(דער) אַרײַננעמונגס⸗צענטער (ל″ר).

 

(abstain (from voting

אַבסטינירן; דווקא ני(ש)ט⸗שטימען [dáfkə].

 

(abstain (from sex

אַבסטינירן (\זיך אָפּהאַלטן \צוריקהאַלטן) פון סעקס;

{לשון נקיה; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} זיך אָפּשיידן.

 

abstainer

(דער) אַבסטינענט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַבסטינענטקע (ל″ר: -ס);

{טאָמער דווקא וועגן שטימען, אַשטייגער אין פּאַרלאַמענט; בייגעוודיק:} (די\דער) בפירוש ני(ש)ט שטימענדיקע(ר) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh].

 

abstemious

זעלבסט⸗באַגרענעצנדיק; מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיק;

{לומדיש:} מסתפּק⸗במועטדיק [məstàpəg-bəmúət-(d)ik], דרומדיק: [məstàpəg-bəmí:ət-(d)ik];

{נאָכמער לומדיש:} צימצומדיק [tsímtsəm-dik]; מצמצמדיק [mətsámtsəm-dik].

 

abstemious person

{בייגעוודיק:} (אַ\די\דער) מיט⸗ווייניק⸗זיך⸗באַנוגענדיקע(ר); (אַ\די\דער) צוריקהאַלטנדיקע(ר);

{לומדיש:} אַ מסתפּק במועט [aməstàpəg-bəmúət], דרומדיק: [aməstàpəg-bəmí:ət];

אַ בעל⸗מצמצם [abàl-mətsámtsəm]; {בייגעוודיק:} אַ צימצונדיקע(ר) [atsímtsəm-dikə(r)].

 

abstinence

(די) אַבסטינענץ; (די) צוריקהאַלטונג;

{פראַזע, אין זין פון אַ מענטש וואָס האַלט זיך צוריק פון סעקס, משקה וכדומה:}

זײַן) אַ כובש את יצרו [akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [akèyvəsh-es-yítsrey]; {צי מיט מאָראַלישער אָפּשאַצערישקײַט:} איזהו גיבור? הכובש את יצרו! [!èyzəhù-gíbər?|hakòyvəsh-es-yítsroy],

דרומדיק: [!àyzəhì:-gíbə(r)?|(h)akòyvəsh-es-yítsroy], צפונדיק: [!èyzəhù-gíbər?|hakèyvəsh-es-yítsrey] (′ווער איז דען אַ גיבור? דער וואָס קען בײַקומען דעם יצר!′ < פּרקי אבות ד′: א′).

 

abstract (n.)

(דער) סך⸗הכל [sakhákl] (ל″ר: -ען [sakháklən]); (דער) קיצור [kítsər] (ל″ר: [kitsúrəm], דרומדיק: [kitsí:yrəm]); (דער) תמצית [támtsəs] (ל″ר {זעלטן}: תמציתים [tamtséysəm], דרומדיק: [tamtsáysəm]); (די) סומירונג (ל″ר: -ען);

{אַרכעאיש בײַם רוב:} (דער) קאָנספּעקט (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) ראשי פּרקים [ròshə-prókəm], דרומדיק: [rùshə-prú:kəm] (ל″ר).

 

abstract (out) (v.)

אַבסטראַהירן; באַנעמען אַבסטראַקטערהייט; באַנעמען אַבסטראַקטיש;

{לומדיש:} באַנעמען בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].

 

abstract (adj.)

אַבסטראַקט; אַבסטראַקטיש.

 

abstract art

(די) אַבסטראַקט(יש)ע קונסט; (די) אַבסטראַקט⸗קונסט.

 

abstract noun

(דער) אַבסטראַקטער שם⸗דבר [shèm-dóvər], דרומדיק: [(shèm-dúvə(r] (ל″ר: -ס; {לומדיש:} שמות⸗דברים [shmòyz-dvórəm], דרומדיק: [shmòyz-dvú:rəm], צפונדיק: [shmèyz-dvórəm];

(דער) אַבסטראַקטער סובסטאַנטיוו (ל″ר: -ן).

 

abstract number

(די\דער) אַבסטראַקטע(ר) ציפער (ל″ר: ø); (די) אַבסטראַקטע צאָל (ל″ר: -ן); (דער) אַבסטראַקט⸗נומער (ל″ר: -ן).

 

abstractly speaking (/in the abstract)

ריידנדיק (\רעדנדיק) אַבסטראַקט (\טעאָרעטיש); באַנומען אַבסטראַקטערהייט; טאָמער באַטראַכט אַבסטראַקטיש;

{לומדיש:} ריידנדיק (\רעדנדיק) מן הסתם [mìnastám]; טאָמער בעלמא [bəálmə];

{נאָכמער לומדיש:} בדרך המופשט [bədèrəkh-(h)amúfshət], דרומדיק: [bədèyrəkh-(h)amífshət].

 

absurd: It’s absurd!

ס′איז לעכערלעך!; אַ ווילדע מעשה! [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə]; אַ משוגעת! [am(ə)shəgás];

{געלינדערט:} ס′איז אַבסורדיש! [abzúrdish]; ס′איז אַן אַבסורד!; ס′לייגט זיך אינגאַנצן ני(ש)ט אויפן שכל [afn-séykhl], דרומדיק: [ofn-sáykhl].

 

absurdity

אַן אַבסורד [ànabzúrd] (ל″ר: -ן); אַ לעכערלעכקײַט;

{עמאָטיוו:} אַ משוגעת [am(ə)shəgás] (ל″ר: -ן); סתם אַ שטות [stám-ashtùs], דרומדיק: [stám-ashtìs].

 

absurdly

אַבסורדמעסיק; מאָדנע⸗משונהדיק(ערהייט) [mòdnə-m(ə)shúnədik|ərhéyt], דרומדיק: [mòdnə-m(ə)shínədik|ərháyt];

{עמאָטיוו:} משוגענערווײַז [məshúgənər-vàyz], דרומדיק: [məshí(:)gənər-và:s]; 

 

Abu Dhabi

אַבו דאַבי (אויך: אַבו⸗דאַבי).

 

abundance

(די) שפע [shéfə], דרומדיק: [shéyfə] (ל″ר: -ס); (די) שפעדיקײַט;

{פראַזעס:} אַן אפּותיקי (מיט) [ànapóytəkə], צפונדיק: [ànapéytəkə]; אַ מאַיאָנטיק (מיט).

 

abundance: in an abundance of caution

אין גײַסט פון וואָס מער פאָרזיכדיקײַט (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);

{לומדיש:} ליתר בטחון [ləyèsər-bətókhn], דרומדיק: [ləyèysə(r)-bətúkhn]; ליתר חיזוק [ləyèsər-khízək], דרומדיק: [ləyèysər-khízək].

 

abundance: in abundance

בשפע [bəshéfə], דרומדיק: [bəshéyfə]; צו דער זעט; מיט אַ ברייטער האַנט.

 

abundance: with an abundance of caution

מיט אַן איבעריקער (\מיט גרויס) פאָרזיכטיקײַט [fórzəgh-dəkàyt] (\אָפּגעהיט(נ)קײַט);

{לומדיש:} מיט אַ פעסטער (\שטאַרקער) זהירות [z(ə)híyrəs] (\זהירותדיקײַט [z(ə)híyrəz-dəkàyt]).

 

abundant

בשפעדיק [bəshéfə-dik], דרומדיק: [bəshéyfə-dik];

{לומדיש:} די⸗והותרדיק [dày-v(ə)hóysər-dik], דרומדיק: [dà:(y)-v(ə)hóysə(r)-dik], צפונדיק: [dày-v(ə)héysər-dik].

 

abundantly clear

אינגאַנצן (\דורכאויס \פולשטענדיק) קלאָר; 

{לומדיש (אין טייל דיאַלעקטן)}: ברי לי (אַז) [bórə-lə], דרומדיק: [bórə-lə];

{פראַזעס:} קלאָר ווי דער טאָג; קלאָר וואָס ס′קען נאָר קלאָר זײַן.

 

(.abuse (n

(די) מיאוסע באהאַנדלונג (ל″ר: -ען) [míy(ə)sə]; 

(די) שלעכטע (\אוממענטשלעכע) באַהאַנדלונג; (די) אומעטישע (אומבאַרעכטיקטע \ מיאוסע \ניט⸗ריכטיקע) באַהאַנדלונג;

{מער טעכניש⸗טערמיניש, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אומהאַנדלונג; (די) אומבאַגייאונג; 

{ווייניקער טעכניש, מער אין עטישן, צי פאַראַלגעמיינערנדיקן טאָן; עמאָטיוו:} (די) אוממענטשלעכקײַט.

 

(.abuse (v

{אַ מענטשן:} שלעכט \ מיאוס [míyəs] \ ני(ש)ט עטיש \ ני(ש)ט ריכטיק \ — באַהאַנדלען. 

 

abuse: drug abuse

(די\דאָס) נאַרקאָמאַנסטווע; (די) נאַרקאָטיק⸗באַנוצונג.

 

abuse: emotional abuse

(די) עמאָציאָנאַל⸗באַמוטשונג.

 

abuse: physical abuse

(די) קערפּערלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) קערפּערלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן).

 

abuse: sexual abuse

(דער) סעקסועלער פאַרברעכן (\מיס(גע)ברויך \אָנפאַל \אומלעגאַלער אַקט) (ל″ר: -ן).

 

abuse: spousal abuse

(די) מאַן⸗און⸗ווײַב פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג [míy(ə)s]) (ל″ר: -ען);

(די) פאַרמוטשונג (\דערקוטשונג \מיאוס⸗באַהאַנדלונג) בײַ חתונה⸗געהאַטע (\פאַרהייראַטע) [khásənə-gəhàtə].

 

abuse: verbal abuse

(די) זידלערײַ (ל″ר: -ען); מיאוסע דיבורים [míy(ə)sə|dəbúrəm], דרומדיק: [mí:(ə)sə|dəbí:rəm]; (די) מיאוסע רייד (ל″ר).

 

abuse of power

(דער) קרומער באַנוץ (פון מאַכט, אויטאָריטעט, וכו′) (ל″ר: -ן); (דער) קרומבאַנוץ [krúm-banùts], דרומדיק: [krím-banìts] (ל″ר: -ן);

 {בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) מיסברויך [míz-bròykh], דרומדיק: [mìz-brò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן); {מער ליטעראַריש:} (דער) מיסגעברויך [míz-gəbròykh], דרומדיק: [mìz-gəbrò(:)u(ə)kh] (ל″ר: -ן);

{פראַזעס:} (דער) אומבאַרעכטיקטער באַנוץ פון (דער) מאַכט;

{וועגן אַ גאַנצער טענדענץ, דער עיקר אַז ס′גייט אין (זייער) ערנסטע ענינים; לומדיש, אָפטמאָל גוזמאדיק:} {אויך אָן אַן אַרטיקל:} מלכות רשעות [màlkəs-ríshəs]; מממשלה רעה [məmshòlə-róə], דרומדיק: [məmshù:lə-rú:ə].

 

abuser (of others)

(דער) באַעוולער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) באַעוולערין (ל″ר: -ס).

 

abuser: drug abuser

(דער) נאַרקאָמאַן (ל″ר: -ען), ל″נ: (די) נאַרקאָמאַניכע (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) נאַרקאָמאַנקע (ל″ר: -ס).

 

abusive (verbally)

זידלעריש; באַליידיקנדיק; מיאוס ריידנדיק (\רעדנדיק) [míyəs];

{מער פאָרמעל:} אומבתרבותדיק [ùm-bətárbəz-dik], דרומדיק: [ìm-bətárbəz-dik]; 

{סלענגיש:} מיט אַ גראָבן פּיסק; פּיסקעוואַטע; אַלעמאָל אויסשייגעצנדיק.

 

abuzz: be abuzz with

קלינגען מיט; טומלען וועגן;

{ווערבן:} מ′שושקעט; ס′שושקעט זיך.

 

abuzz: the place with abuzz with talk about

אַלע האָבן גערעדט וועגן; ס′האָט געקלונגען מיט רייד וועגן; ס′איז געווען פול מיט רייד וועגן; מ′האָט גערעדט מערניט איין זאַך, וועגן.

 

abysmal

ריכטיק (\ממש [máməsh]) שלעכט; שוידערלעך; 

{פראַזעס:} טויגן אויף כפּרות [af-kapórəs], דרומדיק: [of-kapú:rəs]; טויגן אויפן פײַער; ני(ש)ט ווערט (זײַן) קיין שמעק טאַבעק.

 

abyss

(דער) תהום [tóm], אויך: [təhóm] (ל″ר: -ען); (דער) אָפּגרונט (ל″ר: -ן).

 

Abyssinia

{אָן אַן אַרטיקל} אַביסיניע.

 

Abyssinian (adj.)

אַביסיניש;

{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַביסינ(י)ער.

 

 

AC → air conditioning; alternating current

 

academia

די אַקאַדעמישע (\אוניווערסיטעטישע) וועלט.

 

(.academic (n

אַקאַדעמיקער (ל″ר: ø); אָנגעשטעלטע(ר) געלערנטע(ר) אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט;

  {הערה: פאַראַן אַן אָפטע מיספאַרשטענדעניש צווישן מערבדיקע וועמען דער טײַטש איז, אַז דער מענטש האָט אַ פּאָסטן אין אַן אוניווערסיטעט אָדער אינסטיטוט פאַר געלערנטע און פאָרשונג, און אַז פון דעם שטאַמט די פּרנסה; און צווישן דעם זין בײַ אַ סך מזרחדיקע, אַז ס′גייט אין אַרײַנגענומען ווערן אין אַ צענטראַלער מלוכהשער אַקאַדעמיע פון געלערנטע, וואָס אין טייל לענדער איז דאָס מער אַן אָפּגעבונג פון כבוד איידער אַ שטעלע ממש. זע אויך די הערה בײַם קומעדיקן סימן}.

 

(.academic (adj

אַקאַדעמיש; {דער עיקר אין מזרח; זע הערה:} וויסנשאַפטלעך;

{טאָמער וועגן ניוואָ, לאו דווקא וועגן פאָרמעלער צוגעהעריקײַט צו אַן אינסטיטוציע:}

געלערנט;

{טאָמער גייט אין טראַדיציאָנעלער יידישער געלערנטקײַט:}

לומדיש [lómdish];

{און טאָמער מיטן טראָפּ אויפן געלערנטן גופא:}

למדניש [lamdónish], דרומדיק: [lamdú:nish];

  {הערה: אין צוגאָב צום פּונקט אין דער הערה בײַם פריערדיקן סימן, איז כדאי זיך פאַרגעדענקען, אַז אין מזרח נוצט מען אָפטמאָל „וויסנשאַפטלעך“ (ד.ה. — דעם לאָקאַל⸗שפּראַכיקן עקוויוואַלענט פונדערפון) אין ברייטערן זין פון „אַקאַדעמיש⸗אוניווערסיטעטיש“, וואָס איז כולל אויך די הומאַניסטישע און סאָציאַל⸗וויסנשאַפטלעכע געביטן (אַשטייגער: געשיכטע, ליטעראַטור⸗פאָרשונג, קונסט⸗געשיכטע; סאָציאָלאָגיע, פילאָלאָגיע וכו′), בשעת ווען אין מערב איז מען אַמאָפטסטן אויסן מיטן באַגריף „וויסנשאַפט“ בלויז די עקזאַקטע פיזישע וויסנשאַפטן (ביאָלאָגיע, כעמיע, פיזיק, וכו′). דאָס איז אגב, אַ סברא, א י י נ ע ר פון די מאָטיוון, צוליב וועלכער דער אַמעריקאַנער ייוואָ איז אין די פופציקער יאָרן פון צוואַנציקסטן יאָרהונדערט אַוועקט פון לכתחילהדיקן אייראָפּעאיש⸗סטיליקן Yiddish Sientific Institute; פאַרוואָס מ’איז ניט אַריבער פּשוט אויף Yiddish Academic Institute איז אַן אַנדער פּרשה (זע די הערה בײַם סימן Yivo).

 

academic background (of a person)

(דער) אַקאַדעמישער הינטערגרונט; (די) ביזאַהעריקע אַדאַדעמישע ביאָגראַפיע;

{פראַזעס:} די פריערדיקע אַקאַדעמישע געשיכטע; די יאָרן אַקאַדעמישע דערפאַרונג.

 

academic battleground

(דאָס\די\דער) אַקאַדעמישע שלאַכטפעלד (\קאַמפס⸗פעלד); (דער) שטח פון די אַקאַדעמישע דעבאַטעס (\רײַסענישן) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh];

{לומדיש:} דער שטח פון פּלוגתאות המלומדים [pluktòəs-ham(ə)lumódəm], דרומדיק: [pliktù:əs-(h)am(ə)li:mú:dəm].

 

academic bullshit

(די) אַקאַדעמישע פּלוידערײַען (ל″ר: -ען);

{פראַזעס:} (די) אַקאַדעמישע אויסזויגעכץ פון פינגער; (די) אַקאַדעמישע שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm] (ל″ר).

 

academic calendar

(דער) אַקאַדעמישער קאַלענדאַר (ל″ר: -ן).

 

academic freedom

(די) אַקאַדעמישע פרײַהײַט; דאָס אַקאַדעמישע פרײַע וואָרט.

 

academic institution

(דער) אַקאַדעמישער אינסטיטוט (ל″ר: -ן); (די) אַקאַדעמישע אינסטיטוציע (ל″ר: -ס); (דער) העכערער לערן⸗אַנשטאַלט (ל″ר: -ן).

 

academic integrity

(די) אַקאַדעמישע באַגלייבטקײַט; (די) אַקאַדעמישע אָרנטלעכקײַט.

 

academic program

(די) אַקאַדעמישע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).

 

academic rank

(דער) אַקאַדעמישער ראַנג (ל″ר: -ען);

{לומדיש:} (די) אוניווערסיטעטישע מדרגה [madréygə], דרומדיק: [madráygə] (ל″ר: מדרגות).

 

academic requirements

(די) אַקאַדעמישע התחייבותן (\פאָדערונגען) [həskháyvəsn], דרומדיק: [h)əskhá:vəsn)] (ל″ר).

 

academic specialization

(די) אַקאַדעמישע ספּעציאַליזירונג (ל″ר: -ען).

 

academic standards

(דער) אַקאַדעמישער ניוואָ (ל″ר: -ען); (די) אַקאַדעמישע סטאַנדאַרדן (ל″ר).

 

academic training

(די) אַקאַדעמישע אויסלערנונג (\אויסשולונג \צוגרייטונגס⸗פּראָגראַם);

  {אזהרה: צוליב דער נאָענטקײַט (און בײַ טייל — פאַרבײַטלעכקײַט ממש) מיטן סלענגישן שטאַרק⸗פאַרשפּרייטן סעקסועלן טערמין „טרענען“ (און זײַנע מקורבים „טרענעכץ“, „טרענונג“, „(אָפּ)טרענירונג“, „טרעניר⸗“ וכו′) איז קלאָר אַז דער באַנוץ דאָ פון „טרענירונג“ איז ניט צוגעפּאַסט אין הײַנטצײַטיקן און דערהײַנטיקטן לשון}.

 

academic year

(דאָס\דער) לערן⸗יאָר (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַקאַדעמישע(ר) יאָר (ל″ר: -ן).

 

academically speaking

אַקאַדעמיש גערעדט; אויב ריידן (\רעדן) פון אַקאַדעמישן שטאַנדפּונקט;

{פראַזעס:} ווי ס′זאָגט זיך (\ס′רעדט זיך) בײַ די פּראָפעסאָרן;

{לומדיש, וועגן טראַדיציאָנעל יידישע טעמעס, קען אויך אויסגעברייטערט ווערן פיגוראַטיוו:} ווי ס′הייסט בײַ תלמידי חכמים [ba-talmìdey-khakhóməm], דרומדיק: [ba-talmìday-khakhúməm].

 

academics

(דער\די) אַקאַדעמישע(ר) געביט;

{לומדיש:} (דער) אַקאַדעמישער שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

 

academy

(די) אַקאַדעמיע (ל″ר: -ס);

{טאָמער אַ טראַדיציאָנעל יידישע רבנישע:} (די) ישיבה [yəshíyvə] (ל″ר: ישיבות).

 

Academy Awards

די „אַקאַדעמי“ פּריזן (\פּרעמיעס) (ל″ר).

 

accede to the throne 

אַרויף אויפן טראָן;

{לומדיש:} אַרויף אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].

 

accelerant (n.)

(דער) אַקצעלעראַנט (ל″ר: -ן).

 

accelerant (adj.)

אַקצעלעראַנטיש; אַקצעלעראַנט⸗.

 

accelerate

{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} אַקצעלערירן; פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן;

{בכלל:} פאַרגיכערן; פאַרשנעלערן; אויף גיכער מאַכן; אויף שנעלער מאַכן.

 

accelerated program

(די) פאַרגיכערטע פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) גיכע פּראָגראַם (ל″ר: -ען).

 

acceleration

{וועגן אָטאָמאָבילן און אַנדערע מאַשינען:} (די) אַקצעלערירונג; 

{בכלל:} (די) (פאַר)גיכערונג; (די) (פאַר)שנעלערונג.

 

accelerator (gas pedal in vehicle)

(דער) אַקצעלעראַטאָר (ל″ר: -ס); (דער) גאַז⸗פּעדאַל (ל″ר: -ן).

 

(accent (stress on syllable

(דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג; (די) אַקצענטירונג; (דער) וואָרט⸗אַקצענט;

{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) קוועטש;

     {הערה: צוויי פון די טײַטשן פון „טראָפּ“ (′די תנ″כישע טעמי המקרא [קאַנטילאַציע⸗צייכנס]′ און — ′דער וואָרט⸗אַקצענט′) בינדן זיך אָט ווי אַזוי: דער קאַנטילאַציע⸗צייכן (דער טעם, למשל: מנח קטן, מנח גדול, דרגא, תביר וכו′) פאַלט בדרך כלל אויף אַן אַקצענטירטן טראַף, אַזויאַרומעט אַז ער ווײַזט (אין צוגאָב צום סינטאַקטישן און מוזיקאַלישן סימן) בשעת מעשה אָן במילא אויף וועלכן טראַף ס′פאַלט דער אַקצענט (דער עיקר אויפן הויפּט אַקצענט און אויך למשל מיטן מתג (געיא) אויפן סעקונדערן אַקצענט). למשל: בְּרֵאשִׁ֖ית בָּרָ֣א אֱלֹהִ֑ים. אין צוגאָב צום סינטאַקס און צו דער נגינה, פאַלט דער טראָפּ, לויטן עצם פּשטת אויפן באַטאָנטן טראַף}.

 

(accent (emphasis

(די) אונטערשטרײַכונג; (די) אַרויסהייבונג; (דער) טראָפּ; (די) באַטאָנונג.

 

(accent (in speaking

(דער) אַקצענט [aktsént]; (דער) אַרויסרייד; (די) אויסשפּראַך;

{טאָמער דווקא וועגן דעם ענין אשכנזיש כנגד ספרדיש בנוגע צו העברעאיש:}

(די) הברה [havórə], דרומדיק: [h)avú:rə)].

 

(.accent (v

אַקצענטירן; אַרויסהייבן; אונטערשטרײַכן; לייגן דעם טראָפּ.

 

 (Accents (Masoretic stress-marking/musical diacritics

דער טראָפּ (קאָלעקטיווער ל″ר);

{לומדיש:} די טעמים [də-táyməm], דרומדיק: [də-tá:məm]; די טעמי המקרא [də-tàymə-(h)amíkrə], דרומדיק: [də-tà:mə-amíkrə].

 

accentuate

באַטאָנען; אונטערשטרײַכן (ל″ע: אונטערגעשטראָכן); אַרויסהייבן;

{לומדיש:} מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn] (ל″ע: האָט\האָבן מדגיש געווען);

{נאָכמער לומדיש:} שטעלן דעם דגש (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז) [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh];

{פראַזעס:} לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז).

 

accentuation

(די) באַטאָנונג; (די) אונטערשטרײַכונג; (דאָס\דער) לייגן (\שטעלן) דעם טראָפּ (אויף אַוואָס⸗ניט⸗איז);

{לומדיש:} (דאָס\דער) מדגיש זײַן [mádgəzh-zayn];

{נאָכמער לומדיש:} (דער) דגש [dógəsh], דרומדיק: [dúgəsh]; (די) הדגשה [hadgóshə], דרומדיק: [adgú:shə].

 

(accept (receive

אָננעמען; אַקצעפּטירן;

{טאָמער וועגן מענטשלעכן אָננעמען אַ שווערע זאַך אין לעבן:} מקבל זײַן באהבה [m(ə)kàbl-zayn bə(ah)ávə]; 

{טאָמער דווקא פיזיש:} (וויליקערהייט) באַקומען.

 

(accept (concede the point

מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; אָננעמען; צוגעבן; נאָכגעבן;

{לומדיש:} מקבל באהבה זײַן [məkàbl-bə(ah)ávə-zayn].

 

(accept (receive

אָננעמען; אַקצעפּטירן; אײַנשטימען צו נעמען;

{לומדיש:} מקבל זײַן [məkábl-zayn].

 

(accept (one’s fate elegantly or stoically

{לומדיש:} מקבל באהבה זײַן [məkàbl-b(ə)ahávə-zayn]; {„באהבה“ ווערט אויכעט אַרויסגערעדט:} [b(ə)ávə] צי [b(ə)ávə] צי [b(ə)ahávə].

 

acceptability

(די) אָננעמלעכקײַט; (די) אַקצעפּטירלעכקײַט; (די) אָננעמבאַרקײַט;

{פראַזעס:} (די) פעאיקײַט אָנגענומען (צו) ווערן [féy(ə)kàyt]; 

 

acceptable

וואָס לאָזט זיך אָננעמען; וואָס מ′קען אָננעמען;

{אין מער טעכנישן צי געשעפטלעכן באַנוץ:} אָננעמעדיק [ó(n)-nèmə-dik], דרומדיק: [ú:(ə)n-nèmə-dik]; אָננעמלעך.

 

acceptance

(די) אָננעמונג (ל″ר: -ען); (דער) אָננעם (בײַם רוב ניטאָ קיין ל″ר); (די) אַקצעפּטירונג (ל″ר: -ען);

{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן [məkábl-zayn];

{לומדיש, שטאַרק פאָרמעל אין דעם זין:} (די) קבלה [kabólə], דרומדיק: [kabú:lə];

{לומדיש, מיטן פּשט, אַז מ′נעמט אָן מיט גוטן אַוואָס⸗ניט⸗איז אַ שווערע זאַך:} (די) קבלה באהבה [kabòlə-bə(ah)ávə]; דרומדיק: [kabù:lə-b(ə)ahávə].

 

acceptance speech

(די) אָננעם⸗רעדע (ל″ר: -ס); (די) אַקצעפּטירונגס⸗רעדע (ל″ר: -ס).

 

accepted

אָנגענומען (\אָנגענומענע(ר));

{לומדיש, דער עיקר וועגן אַ יחיד:} מוחזק [múkhzək], דרומדיק: [míkhzək]; („ס′איז מוחזק, אַז זי איז אַ זייער גוטע לערערין“).

 

accepted: something that is accepted

אַן אָנגענומענקײַט; אַן אָנגענומענע זאַך;

{לומדיש:} אַ דבר מקובל [adòvər-m(ə)kúbl], דרומדיק: [adùvə(r)-m(ə)kíbl];

{נאָכמער לומדיש:} אַ דבר מוחזק [adòvər-múghzək], דרומדיק: [adùvə(r)-míghzək].

 

accepted: (s)he doesn’t feel accepted

ער (\זי) שפּירט זיך ני(ש)ט ווי איינע(ר) פון די חברה [khévrə];

מ′פילט זיך (\מ′שפּירט זיך) נאָכאַלץ ווי אַ פרעמדע(ר);

צוליב עפּעס וואָס, נעמט מען אים (\זי [\איר]) ני(ש)ט אָנ(עט);

{לומדיש:} ער (\זי) שפּירט זיך עפּעס מחוץ למחנה [məkhùts-lamákhnə], דרומדיק: [məkhìts-lamákhnə].

 

(.access (n

צוטריט; רעכט פון אַרײַנגאַנג; {פיגוראַטיוו:} (דאָס\דער) האָבן אַ (\דעם) שליסל;

{לומדיש, אַמאָפטסטן גענוצט נעגאַטיוו:} (דער) דריסת הרגל [drìsəs-(h)orégl], דרומדיק: [drì:səs-u:réygl]; („שוין עטלעכע יאָר, וואָס ער האָט דאָרטן קיין דריסת הרגל ניט“).

 

(.access (v

צוקומען (צו); אָנקומען (צו); דערגיין (צו).

 

access point

(דער) צוקום⸗פּונקט (ל″ר: -ן).

 

access road

(דער) אָנפאָר (ל″ר: -ן); (דער) צופאָר (ל″ר: -ן).

 

access the internet

(קענען) אַרײַן אין אינטערנעט; (קענען) צוקומען צום אינטערנעט; זיך אָנשליסן אינעם אינטערנעט.

 

access: have access to

האָבן (אַ) צוטריט צו.

 

accessibility

(די) צוגענגלעכקײַט [tsú-gèyngləkh-kayt], דרומדיק: [tsí:-gèyngləkh-kayt];

(די) מעגלעכקײַט (אויף) צוקומען (\אָנקומען) צודערצו.

 

accessible

צוטריטלעך; צוגענגלעך; וואָס מ′קען דערצו צוקומען.

 

accession (library or other collection)

(די) אַרײַנבאַקומונג (ל″ר: -ען); (דער) אַרײַננעם (ל″ר: -ען).

 

accession to power

(דאָס\דער) צוקומען (\אָנקומען) צו דער מאַכט.

 

accession to the throne

(דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן טראָן;

{לומדיש:} (דאָס\דער) אַרויפגיין אויפן כסא המלכות [kìsə-(h)amálkhəs].

 

accessorize (oneself)

זיך אויסקליידן (\אויסשטאַטן) מיט באַפּוצונגען (\עקסטראַלעך);

{הומאָריסטיש צי אָפּלאַכעריש:} זיך אָנטאָן (\איבערלאָדן) מיט (אַלערלייאיקע) שמאָנצעס (\צאַצקעלעך).

 

(.accessory (n

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער\די) עקסטראַ (ל″ר: -ס)

{וואָס שייך מאָדע און שיין אָנטאָן זיך:} (דאָס\די) צאַצקעלע (ל″ר: -ך); {איראָניש, אָפטמאָל מיט פּשוט גוטמוטיקן הומאָר: (די) שמאָנצעס (ל″ר).

 

(accessory (n.) (in law, esp. to a crime

(דער) שותף צו דער זאַך [shútəf] דרומדיק: [shítəf].

 

accessory after the fact

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַטייליקטע(ר) לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]. 

 

accident

{דער עיקר אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (די) אָוואַריע;

{דער עיקר אין מערב:} (דער) אַקצידענט [aktsidént];

{טאָמער זייער ערנסט\טראַגיש:} (דער) אומגליק(ס)פאַל;

{עלטערע טערמינען:} (די) סיבה [síbə] (ל″ר: סיבות); (דער) אומשטאַנד (ל″ר: -ן);

{לומדיש, דער עיקר אין ל″ר:} מקרים רעים [mìkrəm-ró(y)əm], דרומדיק: [mìkrəm-rú:əm] (ל″ר);

  {הערה: דאָס „טיף⸗עכטע“ יידישע וואָרט דאָ, „סיבה“, איז הײַנט שיער ניט אַרכעאיש אין אָט דעם זין; פונדעסטוועגן בלײַבט עס באַנוצט ליטעראַריש, און ס′בלײַבט באַליבט בײַ יודעי חן אין דער יידישער לינגוויסטיק}.

 

accident: have an accident (re incontinence)

{מיטן מאָגן:} זיך באַמאַכן; {וואולגאַריש:} זיך באַקאַקן;

{מיט השתנה:} זיך באַנעצן; {וואולגאַריש:} זיך באַפּישן.

 

accident: it’s an accident waiting to happen

{פראַזעס:} מיט אַזאַ מין גאַנג, וועט אַן אומגליק קיין חידוש ני(ש)ט זײַן [khídəsh]; ס′איז אַן אומגליק וואָס מ’האָט געקענט פאָראויסזען (\פאַרמײַדן).

 

accident: it’s no accident that

ס′איז קיין צופאַל ני(ש)ט אַז; ס′איז ני(ש)ט ע″פּ [\על פּי] טראַף (\שאַנס) אַז [àlpə];

 

accident prone

{מער פאָרמעל:} אַקצידענט⸗גענייגט; אָוואַריע⸗גענייגט;

{פראַזעס:} נוטה צו צרות [nóytə|tsu-tsórəs], דרומדיק: [nóytə|tsi:-tsú:rəs], צפונדיק: [néytə|tsu-tsórəs];

האָבן אַ נטיה צו אַן אַמגליק [an(ə)tíyə];

 

(accidental (unintentional

צופעליק; אומוויליק; טעותדיק [tóəz-dik], דרומדיק: [tú:əz-dik]; 

{טאָמער וועגן אַ זינד ממש:} בשגגהדיק [bəzhgógə-dik], דרומדיק: [bəzhgúgə-dik].

 

accidentally

אומגעוואונטשענערהייט [ùm-gəvùntshnər-héyt], דרומדיק: [ìm-gəvìntshnə(r)-(h)áyt]; צופעליק; על⸗פּי צופאַל [àlpə-tsúfal]; דורך אַ צופאַל; ווי ס′האָט זיך [sódzakh] \ [sótsəkh] (ניט ווילנדיק) געמאַכט;

{טאָמער צוליב אַ טעות:} דורך אַ טעות [tóəs], דרומדיק: [tú:əs]; {לומדיש:} על⸗פּי טעות [àlpə-tóəs]; דרומדיק: [àlpə-tú:əs];

{אין טאָגטעגלעכן לעבן, פראַזעס:} ניט⸗ווילנדיק האָט זיך געמאַכט; ניט געוואונטשענערהייט;

{טאָמער וועגן אַ פאַרברעכן אָדער באמת שלעכטער טואונג וואָס האָט געבראַכט צו אַ היזק ממש:} בשגגה [bəzhgógə], דרומדיק: [bəzhgúgə].

 

acclaim (n.)

(די) ברייטע אָנערקענונג; (די) אָנערקענונג בײַם עולם [bam-óyləm], צפונדיק: [bam-éylom].

 

acclaimed

שטאַרק אָנערקענט; שטאַרק געלויבט; באַליבט און גערימט;

{פראַזעס:} באַשאָטן (\באַגאָסן) מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm].

 

acclimatize

ווערן צוגעוואוינט; זיך אײַנלעבן; זיך אַקלימאַטיזירן.

 

accolade(s)

(די) שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm] (ל″ר); (דער) לויבגעזאַנג (ל″ר: -ען); (די) אויסלויבונג (ל″ר: -ען);

{עמאָטיוו:} (די) הללויה⸗געשרייען [hàləlúyə], דרומדיק: [h)àləlí:yə)].

 

accommodate

צופרידנשטעלן; באַפרידיקן;

{מיטן טראָפּ אויף צופּאַסונג:} זיך צופּאַסן.

 

accommodation (sleepover/stayover provision)

(דער) נאַכטלעגער; (די) וואוינונגס⸗באַדערפענישן; (די) קוואַרטיר.

 

accommodations (specific sleepover/stayover provision)

(דער) נאַכטלעגער (ל″ר: -ס); (דאָס\דער) וואוין⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט: (דער) צימער (ל″ר: -ן).

 

accompaniment

(די) באַגלייטונג; (דער) צושפּיל. 

 

accompanist

(דער) אַקאָמפּאַניסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקאָמפּאַניסטין (ל″ר: -ן): {עמאָטיוו:} (די) אַקאָמפּאַניסטקע (ל″ר: -ס).

 

accompany

באַגלייטן; {צופוס:} מיטגיין; {פאָרנדיק:} מיטפאָרן; 

{מוזיקאַליש:} אַקאָמפּאַנירן; מיטשפּילן;

אונטערפירן {בײַ אַ טייל נוצט מען „אונטערפירן“ אין טאָגטעגלעכן לעבן מכח באַגלייטן עמעצן צופוס, למשל ביז אויפן וואָקזאַל; אָבער בײַ אַ סך איז עס אַ ספּעציפיש יידישער טערמין אויף דער צערעמאָניע פון אונטערפירן די כלה אויף דער חופּה, אויף אַ יידישער חתונה; דרומדיק, ווי געוויינטלעך [íntərfirn]; פונדערפון שטאַמען פאַרשיידענע וואָרט⸗שפּילן אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער וואָס בויען זיך אויף דער ענלעכקײַט מיטן ענגלישן וואָרט וואָס איז טײַטש ′מישן זיך′, אַמאָפטסטן: „איך וועל ניט אינטערפירן!“}.

 

accompanying

באַגלייטנדיק; מיטקומענדיק; מיטגייענדיק; 

{לומדיש:} בשעת⸗מעשהדיק [bəshàs-máysə-dik], דרומדיק: [bəshàs-má:sə-dik].

 

accomplice

(דער) מיט⸗באַנדיט (ל″ר: -ן); (דער) מיט⸗פאַרברעכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

{מיט איראָניע:} (דער) מיט⸗גנב [míd-gànəv] (ל″ר: מיט⸗גנבים [míd-ganòvəm], דרומדיק: [míd-ganùvəm]); (דער) אַקאָמפּליץ (ל″ר: -ן).

 

accomplish

אויפטאָן [úftòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n]; דערגרייכן; אויספּועלן [óyspòy(ə)ln], דרומדיק: [ó:(u)(ə)spòy(ə)ln], צפונדיק: [óyspèy(ə)ln].

 

accomplished person

אַ מושלם [amúshləm], דרומדיק: [amíshləm]; (ל″ר: מושלמים [mushlóməm], דרומדיק: [mishlúməm];

ל″נ: אַ מושלמת [amushléməs], דרומדיק: [amishléyməs]; (ל″ר: -טעס);

{מער לומדיש, די לענגערע פאָרם:} אַ מושלם בכל המעלות [amúshləm|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amíshləm|pkhol-hamá:ləs];

ל″נ: אַ מושלמת בכל המעלות [amushléməs|pkhol-hamáyləs], דרומדיק: [amishléyməs|pkhol-hamá:ləs].

 

accomplishment

(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftù], דרומדיק: [:óftì] צי [:ó:(u)(ə)ftì], ד″מ אויך [:ífti] (ל″ר: -ען).

 

accomplishment: sense of accomplishment

 אַ צופרידנקײַט מיטן (אייגענעם) אויפטו; אַן אויפטו⸗שטאָלץ; אַ דערפאָלג⸗געפיל.

 

accord (n.)

(דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס; {מער פאָרמעל:} הסכמים [heskéymən], דרומדיק: [heskáyməm]); (דער) אָפּרייד (ל″ר: -ן); (דער) אָפּמאַך

(ל″ר: -ן); (די) צושטימעניש (ל″ר: -ן).

 

accord: be in accord with

שטימען מיט; זײַן אין אײַנקלאַנג מיט; 

{לומדיש:} זײַן בהסכם מיט [bəhéskəm];

{נאָכמער לומדיש:} זײַן בהסכמה מיט [bə(h)askómə], דרומדיק: [bə(h)askúmə].

 

accord: of one’s own accord

מיטן פרײַען ווילן; לויטן אייגענעם ווילן (\באַשלוס); פרײַוויליק;

{לומדיש:} ברצון עצמו [bəròtsn-átsmoy], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmoy], צפונדיק: [bəròtsn-átsmey], ל″נ: ברצון עצמה [bəròtsn-átsmo], דרומדיק: [bərù:tsn-átsmo].

 

accord (v.)

געבן; צוטיילן.

 

accordance: in accordance with

אין צושטימונג מיט; בהסכם מיט [bəhéskəm].

 

according to

לויט (לויט+דעם ← לויטן \ לויט דעם);

{דיאַלעקטיש, הײַנט: ליטעראַריש, דער עיקר אין געשריבענעם לשון:} וועדליק;

{לומדיש:} ע″פּ \ על פּי [álpi] צי [álpə], מער פאָרמעל: [alpí].

 

accordingly

{באַטאָנענדיק די לאָגיק:} איז באַקומט זיך (אַז); פון דעם קומט אַרויס; 

{באַטאָנענדיק די אײַנשטימיקײַט:} אין אײַנקלאַנג מיט דעם; וועדליק דעם; בהסכם [bəhéskəm] דערמיט (\מיט דעם). 

 

accordion

(דער) אַקאָרדיאָן [akòr-dyón] (ל″ר: -ען); (די) האַרמאָניע [harmónyə] (ל″ר: -ס).

 

accost

כאַפּן (\פּאַקן) (און אַרײַנזאָגן); (עמעצן) אָפּשטעלן (אויף אַרײַנזאָגן).

 

(account (in bank

(דער) קאָנטאָ (ל″ר: -ס); (די) קאָנטע (ל″ר: -ס).

 

(account (narrative

(די) שילדערונג (ל″ר: -ען); (דער) באַריכט (ל″ר: -ן); (די) באַשרײַבונג (ל″ר: -ען); 

{מער פאָרמעל:} (דער) נאַראַטיוו (ל″ר: -ן);

{טאָמער אונטערשטרײַכנדיק די עיקרדיקע עלעמענטן פון דעם „וואָס ס′האָט פּאַסירט“:} (דער) סיפּור המעשה [sìpər-(h)amáysə], דרומדיק: [sìpə(r)-(h)amá:(n)sə] (ל″ר: סיפּור⸗המעשהס צי סיפּורי מעשיות [sìpərə-máysəs]; ≠ (אין אַרויסרייד) „סיפּורי מעשיות“ [səpùrə-máysəs], דרומדיק: [səpì:rə-má:(n)səs] — נאָמען פון קלאַסישן חסידישן ווערק פון ר′ נחמן ברעסלעווער).

 

(account for (explain

דערקלערן; געבן צו פאַרשטיין; פאָרשטעלן מיט זיך די סיבה [síbə];

{לומדיש:} מסביר זיין [mázbər].

 

(account for (provide records

אָפּגעבן חשבון (פאַר) [óbgèbm|khézhbm], דרומדיק: [úbgèybm|khézhbm];

{טאָמער דווקא וועגן געלט:} אָפּגעבן די חשבונות [khəzh-bóynəs], צפונדיק: [khəzh-béynəs];

{טאָמער ניט וועגן געלט נאָר אַ סך⸗הכל פון וואָס⸗ניט⸗איז, בפרט אין ברייטערע אָדער מאָראַלישע ענינים:} אָפּגעבן דין וחשבון [dìn|v(ə)-khézhbm].

 

account holder (/owner)

(דער) קאָנטאָ⸗האַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) קאָנטאָ⸗קליענט (ל″ר: -ן).

 

account: be of no account

ני(ש)ט האָבן קיין שום ווערדע (\וויכטיקײַט);

{טאָמער דווקא אין תחום פון אָפּשאַצן מענטשלעכע מעשים צי געדאַנקען:} ני(ש)ט האָבן קיין (שום) חשיבות [khshí(y)vəs].

 

account: by all accounts

לויט אַלעמען; לויט אַלע מיינונגען; לויט אלע ידיעות [yədíyəs];

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף מיינונגען פון מענטשן:} לכולי עלמא [ləkhùlə-álmə], דרומדיק: [ləkhi(:)lə-álmə].

 

account: hold to account

האַלטן פאַר פאַראַנטוואָרטלעך [faránt-fər(t)-ləkh]; שטעלן פאַר אַ רעכענונג.

 

account: on account of

צוליב [tsulíb]; מחמת [mákhməs]; איבער.

 

account: on no account

בשום אופן ני(ש)ט [bəshúm|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(bəshím|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [bəshúm|éyfm-nìt];

אויף (\פאַר) קיין פאַל ני(ש)ט;

{לומדיש:} באין אופן ני(ש)ט [b(ə)éyn|óyfm-nì(sh)t], דרומדיק: [(b(ə)áyn|óyfm-nìsh(t], צפונדיק: [b(ə)éyn|éyfm-nìt].

 

account: settle accounts

זיך אָפּרעכענען; זיך אויסגלײַכן; אויסגלײַכן דעם חשבון [khézhbm].

 

account: take into account

אַרײַנציען (\אַרײַננעמען) אין חשבון (אַרײַן) [khézhbm]; נעמען אין באַטראַכט; זיך רעכענען מיט (דעם).

 

accountability

דאָס דאַרפן אָפּגעבן אַ חשבון [óp-gèbm|akhézhbm], דרומדיק: [úp-gèybm|akhézhbm];

(די) פאַרענטפערדיקײַט; (די) אחריותדיקײַט [akhráyəz-dəkàyt].

 

accountable

(זײַן) מחויב אָפּגעבן אַ חשבון [məkhúyəv|óp-gèbm-akhézhbm], דרומדיק: [məkhíyəf|úp-gèybm-akhézhbm].

 

accountable: hold accountable

מאָנען (בײַ עמעצן) אַ דין וחשבון [adìn-vəkhézhbm]; מאָנען אחריות [akhráyəs].

 

accountancy (/accountant) company (/firm)

(די) בוכהאַלטער⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) בוכהאַלטעריע (ל″ר: -ס);

(די) חשבונות⸗פירמע [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbéynəs] (ל″ר: -ס).

 

accountant

(דער) בוכהאַלטער [búkh-hàltər], אין מזרח אָפטמאָל: [bùkháltər] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); ל″נ: (די) בוכהאַלטערשע \ בוכהאַלטערין (ל″ר: -ס).

 

(accounting (accountancy) (calling, trade, field

(די) בוכהאַלטערײַ; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבון פירערײַ;

{לומדיש, מיטן טראָפּ אויף דער זאַך⸗קענטעניש צו דעם פאַך:} (דער) חכמת החשבון [khòkhməs-(h)akhézhbm].

 

accounting (dept. or function in a company, family etc)

(די) בוכהאַלטעריע [bukh(h)altéryə]; (די) חשבון פירונג [khézhbm]; (די) חשבונות [khəzhbóynəs], צפונדיק: [khəzhbóynəs].

 

accounts: do (submit) the accounts

אָפּגעבן די חשבונות [ób-gèbm|də-khəzhbóynəs], דרומדיק: [úb-gèybm|də-khəzhbóynəs]; צפונדיק: [ó(b)-gèbm|də-khəzhbéynəs];

זיך אויסחשבונען [óys-khèzhbənən].

 

accredit

אַקרעדיטירן; אָפּגעבן (דעם) קרעדיט.

 

accreditation

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער בכלל:} (די) אַקרעדיטאַציע;

{אין ספּעציפישן אַקאַדעמישן זין פון אָנווײַזן אויפן מקור מיטן נאָמען פונעם בעל⸗המקור:}

(די) אַַקאַדעמישע אַקרעדיטירונג (ל″ר: -ען); (די) געהעריקע ציטירונג פונעם מקור [mókər], דרומדיק: [(múkə(r];

{לומדיש:} דער בשם אומרו [bəshèm-ómroy], צפונדיק: [bəshèm-ómrey].

 

accredited

אַקרעדיטירט.

 

accrue (v. intrans.)

זיך אָנזאַמלען; זיך אויפזאַמלען; זיך אָנקלײַבן;

{לומדיש:} זיך מתאסף זײַן [məsásəv-zayn].

 

acculturate (v. intrans.)

זיך אַקולטוריזירן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; זיך צואייגענען די קולטור.

 

acculturate: become acculturated

אַקולטוריזירט ווערן; זיך אײַנלעבן אין דער קולטור; צוגעאייגנט ווערן אין (\צו) דער (נײַער) קולטור.

 

acculturation

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַקולטוריזירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער בכלל} (די) אַקולטוריזאַציע.

 

accumulate (v. intrans.)

זיך אָנזאַמלען; זיך אָנקלײַבן; זיך אַקומולירן.

 

accumulate (v. trans.)

(אָנ)זאַמלען; (צונויפ)קלײַבן; אַקומולירן.

 

accumulative

אַקומולאַטיוו; זיך אָנקלײַבנדיק; זיך אָנזאַמלענדיק.

 

accumulator (device)

(דער) אַקומולאַטאָר (ל″ר: -ס).

 

accuracy

(די) גענויאיקײַט; (די) אַקוראַטקײַט; (די) פּינקטלעכקײַט.

 

accurate

אמתדיק [éməzdik]; ריכטיק; פאַקטיש⸗ריכטיק;

[עמפאַטיש ′ריכטיק אין אַלע פּיטשעווקעס′:} גענוי; פּינקטלעך.

 

accursed

פאַרשאָלטן (\פאַרשאָלטענע(ר)).

 

accusation

(די) באַשולדיקונג (ל″ר: -ען); {טאָמער אין יורידישן זין:} (די) אָנקלאַגע (ל″ר: אָנקלאַגן); (די) קלאַגע (אַז\פאַר); {ל″ר: אָפטער -ס, אַז ס′גייט אין באַשולדיקונגען סתם: „קלאַגעס“; אָפטער -ן, אַז ס′גייט אין אַ פאָרמעלער רשימה פון פּראָקוראַטור: „די קלאַגן“};

{טאָמער אַ טאָגטגלעכער, מענטשלעכער, פּערזענלעכער אַרויסזאָג פון אַ מענטשן לגבי אַ צווייטן וואָס האָט (\זאָל האָבן) באַעוולט, מער אַ טענה איידער אַ באַשולדיקונג ממש, נאָר צומאָל מיט דער עמאָציאָנעלער אָנלאָדונג פון אַ באַשולדיקונג:} (די) קלאָג (ל″ר: -ן); („הײַנטיקע קינדער האָבן ניט צו די עלטערן דעם זעלביקן דרך⸗ארץ וואָס אַמאָל, זיי זוכן כסדר קלאָגן אויף די אייגענע טאַטע⸗מאַמע“);

{לומדיש:} (די) תביעה [tvíyə] (ל″ר: תביעות); (דער) קיטרוג [kítrəg] (ל″ר: קיטרוגים [kətrúgəm], דרומדיק: [kətrí:gəm]); 

 

(.accusative (n.) (gram

(דער) אַקוזאַטיוו (ל″ר: -ן); דער בייגפאַל פון דירעקטן אָביעקט; (דער) דירעקטער אָביעקט (ל″ר: -ן).

 

(.accusative (adj.) (gram

אַקוזאַטיוו(יש); דירעקט⸗אָביעקטיש.

 

accusatory

באשולדיקנדיק;

{טאמער ווייניקער ספּעציפיש:} באַשולדיקעדיק.

 

accuse

באַשולדיקן (אין); {טאָמער אין יורידישן זין:} אָנקלאָגן (אַז\פאַר).

 

(accused (person accused of something

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַשולדיקטע(ר);

{טאָמער אין זין פון דעם וועמען מ′האָט גענומען אין געריכט אויף אַ קלענערן פאַרברעכן אָדער אין אַ ציווילן משפּט; בייגעוודיק:} (די\דער) אָנגעקלאָגטע(ר).

 

accuser

{גאָר ערנסט:} (דער) באַשולדיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) באַשולדיקערין (ל″ר: -ס);

{ווייניקער ערנסט און אין אַ ציווילן משפּט:} (דער) אָנקלאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אָנקלאָגערין (ל″ר: -ס); {אַרכעאיש; דיאַלעקטיש:} (דער) אָנקלעגער;

{לומדיש פאָרמעל, דער עיקר וועגן דעם הימלישן באַשולדיקער (מלאך, וכדומה) פון אונדזערע זינד אויף יענער וועלט לויט דער יידישער טראַדיציע:} (דער) מקטרג [məkátrəg] (ל″ר: [məkatréygəm], דרומדיק: [məkatráygəm]); (דער) קטיגור [katéygər], דרומדיק: [(katáygə(r] (ל″ר {זעלטן}: -ס; אויך {נאָכמער זעלטן}: קטיגורים [katəgóyrəm], צפונדיק: [katəgéyrəm].

 

(accustom oneself (get accustomed

זיך צוגעוואוינען; זיך אײַנגעוואוינען;

{לומדיש:} זיך אײַנרגילותן [áyn-rəgìləsn], דרומדיק: [á:n-rəgì:ləsn];

{פראַזע:} זיך אַרײַנטאָן אין דער זאַך.

 

(accustomed (used to

אײַנגעוואוינט; צוגעוואוינט;

{לומדיש:} מורגל [múrgl], דרומדיק: [mírgl].

 

ace (n.) (master of a field)

(דער) מײַסטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַן אַלטער מומחה [múmkhə], דרומדיק: [mímkhə].

 

ace (n.) (cards)

(די\דער) טויז; (די\דער) טײַז; (דאָס\דער) אחדל [ékhədl], דרומדיק: [éykhədl].

 

ace of spades (cards)

(די\דער) טויז שוואַרץ; (די\דער) שלימויז.

 

ace (adj.)

(זײַן) אַ מאדים אַ [amáydəm], דרומדיק: [amá:dəm]; ממש אויסגעפּרואווט [máməsh].

 

acerbic (of language usage)

שאַרף⸗בײַסיק; בײַסיק שאַרף; אָנגעפעפערט; פעפערדיק.

 

Acharonim

די אחרונים [də-àkh(ə)róynəm], צפונדיק: [də-àkh(ə)réynəm].

 

(.ache (n

(דער) ווייטיק (ל″ר: -ן); אויך: ווייטאָג (ל″ר: -ן)

(דער) שמערץ (ל″ר: -ן; אויך: שמאַרץ (ל″ר: -ן).

 

ache: it aches

ס′טוט וויי.

 

ache (/aching): it aches (/it’s aching) all over

ס′טוט מיר וויי אומעטום (\אומעטום וויי);

{פראַזע:} אוי, אַ ברעכעניש אין די ביינער!.

 

achievable

{פּרעדיקאַטיוו:} וואָס לאָזט זיך דערגרייכן; וואָס איז צום דערגרייכן;

{אויך אַטריבוטיוו} דערגרייכעדיק; דערגרייכלעך; דערגרייכבאַר; רעאַליסטיש.

 

achieve

אויפטאָן [ֹúf-tòn], דרומדיק: [ó:(u)(ə)ftì:(ə)n], טייל ד″מ: [íftì:n] (ל″ע: אויפגעטאָן); דערגרייכן; 

{אין זין פון מצליח זײַן אַ ספּעציפישן ציל דערגרייכן:} אויספירן; פּועלן [póyəln], צפונדיק: [péyəln]; {מיט אַן אָנצוהערעניש אויף אַ מער קאָמפּליצירטן ענין און מיטן טראָפּ אויף פאַרענדיקונג פון דער טואונג:} אויספּועלן.

 

achieve one’s purpose

דערגרייכן דעם ציל (\תכלית [tákhləs]); אָנקומען צום ציל (\תכלית);

{פראַזע:} אויספירן די (\דאָס) שליחות [shlíykhəs].

 

achievement

(די) דערגרייכונג (ל″ר: -ען); (דער) אויפטו [úftu], דרומדיק: [:ó(:)ftì], טייל ד″מ: [:íftì] (ל″ר: -ען);

{פראַזע:} דאָס (אַלץ) וואָס מ′האָט אויסגעפּועלט [óyz-gəpòyəlt], צפונדיק: [óyz-gəpèyəlt].

 

achievement test

 (דער) דערגרייכונג(ס)⸗טעסט (ל″ר: -ן).

 

achiever: high achiever

אַ ריכטיקער דערגרייכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ מענטש מיט הויכע דערגרייכונגען (ל″ר: מענטשן);

{מיט אַ טאָפּלטער באַטאָנונג אויפן ערשטן טראַף:} (אַן) אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [(ó:(u)ftì:ə(r], טייל ד″מ: [íftì:ər] (ל″ר: ø, אויך: -ס); ל″נ: (אַן) אויפטוערין (ל″ר: -ס); („טו אַ קוק, אָדאָס איז אַן אויפטוער! שוין איינמאָל!“).

אַ מושלם [múshləm], דרומדיק: [míshləm]; ל″נ: אַ מושלמת [mushléməs], דרומדיק: [mishléyməs];

 

achiever: low achiever, underachiever

אַ קנאַפּער אויפטוער [úftùər], דרומדיק: [óftùər]; אַ לא⸗יוצלח [àlə-yútsləkh], דרומדיק: [àlə-yítsləkh];

{פראַזעס:} ער\זי האָט קיין סך ני(ש)ט געפּועלט [kin-sákh|ni(sh)t|gipóyəlt], צפונדיק: [ki-sákh|nit|gipéyəlt];

אַ שלימזלניק [shlìməzálnik], (ל″ר: -עס); ל″נ: שלימזלניצע [shlìməzálnitsə] (ל″ר: -ס).

 

Achilles’ heel

אַכילעס′עס אַ פיסל; אַכילעס′עס פּיאַטע; (דער) אומגעריכטער שוואַכפּונקט;

{פון דער יידישער ציוויליזאַציע:} שמשון הגיבורס האָר [shìmshən-(h)agíbərz]; די האָר בײַ שמשון הגיבורן.

 

aching: I’m aching all over

ס′טוט מיר אומעטום וויי (\וויי אומעטום);

{פראַזע:} ס′טוט מיר וויי יעדער (\איטלעכער) אבר [éyvər], דרומדיק: [(áyvə(r].

 

achy

מיט פאַרשיידענע ווייטיקן;

{פראַזעס:} אַז ס′טוט וויי דאָ און דאָרטן; אַז ס′טוט וויי אומעטום.

 

acid (n.)

(דער\דאָס) אַסיד (\אַציד); (דער\דאָס) זײַער; (די) קיסלאָטע;

{אין זין פון נאַרקאָטיק:} (דער) על⸗עס⸗דע (\על⸗עס⸗די).

 

acid free

זײַערלאָז; אַצידלאָז.

 

acid indigestion

(די) ברענעניש אונטערן האַרץ.

 

acid rain

(דער) אַסיד⸗רעגן (\אַציד⸗רעגן).

 

acid tongued

שאַרפצונגיק; גיפטיק; בײַסיק; פעפערדיק.

 

acidic

אַסידיש (\אַצידיש); זײַערדיק; קיסלעדיק.

 

acknowledge

{אײַנזען אַז בײַ וואָס, צי בײַ וועמען, איז דאָ וואָס גוטס:} אָנערקענען; שאַצן; 

{מיט אָנצוהערעניש, אַז אַפריער האָט מען פון וואָס⸗ניט⸗איז ווייניקער געהאַלטן:} מודה זײַן (אַז) [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn]; („איך בין מודה, אַז זיי זײַנען פאָרט ערנסטע קינסטלער“);

{פּשוט, אַז מען איז מודיע בכתב, אַז וואָס⸗ניט⸗איז איז אָנגקומען בשלום אָדער געטאָן געוואָרן:} באַשטעטיקן; חתמענען (אַז) [khásmənən].

 

acknowledgment

(די) אָנערקענונג; (די) באַשטעטיקונג;

{אין אַ בוך, פילם אָדער אַנדער ווערק, אָנערקענענדיק עמעצנס הילף אָדער בײַטראָג:} (דאָס) דאַנק⸗וואָרט.

 

acne

(די) אַקנע; (די) הויט⸗אַקנע;

{עמאָטיוו; צומאָל הומאָריסטיש:} (די) יצר⸗הרע פּרישטשיקעס (\פּרישטשיקלעך \בלעטערלעך) (ל″ר).

 

acorn

(דאָס\דער\די) חזיר⸗ניסל [kházər-nìsl] (ל″ר: -עך).

 

acoustic

אַקוסטיש.

 

acoustic guitar

(די) אַקוסטישע גיטאַרע (ל″ר: -ס).

 

acoustics

(די) אַקוסטיק.

 

acquaint (get acquainted with)

זיך באַקענען מיט; {דיאַלעקטיש:} זיך באַקאָנען מיט.

 

acquaint (v. trans.)

באַקענען; {דיאַלעקטיש:} באַקאָנען.

 

acquainted with

באַקאַנט מיט;

{טאָמער אין זין פון וויסן, אויך:} באַהאַוונט אין.

 

acquainted: get acquainted with

זיך באַקענען מיט; 

{אַמאָפטסטן ניט וועגן אַ מענטשן:} באַקאַנט ווערן מיט;

{דיאַלעקטיש; בײַ טייל אַרכעאיש:} שליסן באַקאַנטשאַפט מיט.

 

acquainted: Get acquainted!

ווערט באַקאַנט!; באַקענט זיך!.

 

acquaintance

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַקאַנטע(ר);

 

acquaintance: She/he is an acquaintance of mine

זי איז מײַנע אַ באַקאַנטע; ער איז מײַנער אַ באַקאַנטער.

 

acquiesce

נאָכגעבן [nógh-gèbm], דרומדיק: [núgh-gèybm]; שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];

{לומדיש:} מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].

 

acquiescence

(די) נאָכגעבונג [nógh-gèbung], דרומדיק: [núgh-gèybink]; (דאָס\דער) שלום מאַכן (מיט) [shóləm], דרומדיק: [shú:ləm];

{לומדיש:} (דאָס\דער) מקבל זײַן באהבה [məkábl-zayn|b(ə)(ah)ávə].

 

acquire

אײַנשאַפן זיך; באַקומען; קריגן;

{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אַבסטראַקט, ניט קיין חפץ:} (זיך) קונה זײַן [kóynə-zayn], צפונדיק: [kéynə-zayn]; („זי האָט זיך קונה געווען אַ גרויסן שם מיט אירע סקולפּטורן“).

 

acquired skill

אַ (צו)געלערנטע פעאיקײַט (\קענטעניש) [féy(ə)kàyt].

 

(acquisition(s

{וועגן דער טואונג:} (די) אײַנשאַפונג (ל″ר: -ען); 

{וועגן דעם באַקומענעם חפץ:} (דער) קנין [kí(n)yən]; די נײַבאַקומענע זאַכן (\חפצים\סחורה, וכו′) (ל″ר).

 

acquit

באַפרײַען (פון שולדיקײַט); דערקלערן (פאַר) אומשולדיק; ריינוואַשן;

{לומדיש:} מפטר זײַן [məfátər-zayn];

{פראַזע:} געפינען פאַר פּטור אין דער מעשה [pótər], דרומדיק: [(pú:tə(r];

{אַרכעאיש:} פרײַשפּרעכן.

 

acquittal

(די) באַפרײַאונג פון שולדיקײַט; (די) באַשטימונג פאַר אומשולדיק; (די) ריינוואַשונג;

{אויסדריקנדיק ביטול צום פּסק:} (די) ריינוואַשעניש;

דער פּסק פון פּטורדיקײַט [pótər-dəkàyt], דרומדיק: [pu:tə(r)-dəkàyt];

{אַרכעאיש:} (די) פרײַשפּרעכונג.

 

acquit oneself with honor

בכבודיק אויספירן [bəkóvədik], דרומדיק: [bəkúvədik].

 

acre

(דער) אַקער; (ל″ר: ø) אויך: אַן אַקערלאַנד (ל″ר: ø).

 

Acre

עכו [ákoy], צפונדיק: [ákey].

 

acreage

אַקערלאַנד; אַקער לאַנד; דער שטח אין אַקער(לאַנד) [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

 

acrimonious

פאַרביטערט; אָנגעברוגזט [ón-gəbròygəst], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst].

 

acrimony

(די) פאַרביטערטקײַט; (די) אָנגעברוגזטקײַט [ón-gəbròygəst-kàyt], דרומדיק: [ú:n-gəbròygəst-kàyt], צפונדיק: [ón-gəbrèygəst-kàyt].

 

acrobat

(דער) אַקראָבאַט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אַקראָבאַטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַקראָבאַטקע (ל″ר: -ס).

 

acrobatic

אַקראָבאַטיש.

 

acrobatic stunts

(די) אַקראָבאַטישע קונצן (\שטיק).

 

acrobatics

(די) אַקראָבאַטישע קונסט; (די) אַקראָבאַטיק;

‏{שפּאַסיק; צומאָל פיגוראַטיוו:} (די) שפּרינגערײַ⸗קונסט.

 

acronym (cf. abbreviation)

(דער) אַקראָנים (ל″ר: -ען);

{אַז ס′איז מיטן יידישן א″ב:}

(דער) ראשי⸗תיבות [ròshə-téyvəs], דרומדיק: [rù:shə-táyvəs] (ל″ר: ø; אויך: -ן)};

{לומדיש; אַז ס′איז מיטן יידישן א″ב און אָפטמאָל אין זין פון אויסדרשענען ווערטער (לויטן ערשטן אות פון די אויסגעדרשנטע ווערטער) פון אַ פאַראַנענעם וואָרט, צי מדרשדיק צי ווי אַ געדענק⸗סימן, אַשטייגער: (די פרויאישע) מצוות חנ″ה — חלה, נידה, הדלקת נרות}:

(דער) נוטריקין [nutrík(i)n], דרומדיק: [nitrí(:)k(i)n];

  {הערה: פונדעסטוועגן, זײַנען פאַראַן פארשיידענע נפקא⸗מינהס צווישן „ראשי⸗תיבות“ און „אַקראָנימען אין ענגלישן זין“, דער עיקר: אויף ענגליש איז בדרך כלל קלאָר אַז דער געשאַפענער קיצור (דער „אַקראָנים“) ווערט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, למשל NASA, בעת AFL-CIO איז מערניט אַ קיצור („אַברעוויאַציע“). ראשי⸗תיבות, פאַרקערט, קענען געהערן די ביידע טיפּן, למשל: „דער רמ″א“ ([ramó] צי [rəmó], דרומדיק: [:ramú] צי [:rəmú]), בשעת ווען „ע″ה“ איז מערניט אַ קיצור אויף „עליו השלום“ צי „עליה השלום“ — ס′ווערט ניט אַרויסגערעדט אַלץ וואָרט פאַר⸗זיך, און אזוי איז דער דין בײַם רוב ראשי⸗תיבות}.

 

across

{אַלץ אַדווערב:} אַריבער; איבער;

{אַלץ פּרעפּאָזיציע:} פון יענער זײַט.

 

across the board

אין אַלע פאַלן (\קאַטעגאָריעס); אומעטום.

 

across the ocean

איבערן ים [yam]; פון (\אויף) יענער זײַט ים;

{לומדיש:} מעבר לים [mey-éyvər|ləyám], דרומדיק: [may-áyvə(r)|ləyám].

 

across the street

איבערן גאַס; פון (\אויף) יענער זײַט גאַס; איבערן וועג; {אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַקעגנאיבער.

 

across: come across (give the impression)

מאַכן (\געבן) דעם אײַנדרוק; אויפגענומערן ווערן ווי (\אַלץ).

 

across: get across

באַווײַזן גוט (\ריכטיק) געבן צו פאַרשטיין (\גוט דערקלערן). 

 

across: put across

קלאָר געבן צו פאַרשטיין; קלאָר דערקלערן; קלאָר איבערגעבן.

 

across: stumble across

צופעליק טרעפן; ע″פּ טראַף טרעפן [àlpə-tráf];

אומגעריכטערהייט טרעפן (\באַגעגענען \געפינען).

 

acrostic

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (דער) אַקראָסטיך (ל″ר: -ן);

{גיכער בײַם שילדערן דעם טיפּ} (די) אַקראָסטיק.

 

acrylic

אַקריליש.

 

(.act (n

{דאָס עיקרדיקע וואָרט איז נאָר אין ל″ר:} מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; {אַז דער היסטאָרישער ל″י, „מעשה“ איז טײַטש „נאַראַטיוו פון אַ פּאַסירונג“, „דערציילונג“, „נאָוועלע“; פאַרבליבן איז אָבער דער ל″י אין אַ סעריע פראַזעס: „בשעת מעשה“, „בעת מעשה“; „פאַר דער מעשה“; „לאחר המעשה“, „שוין נאָך דער מעשה“).

(די) טואונג [tú-ung] (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).

 

act (n.) (theatre)

{קאַפּיטל פון אַ פּיעסע אָדער אויפפירונג אויף דער בינע:}

(דער) אויפצי [úf-tsì], דרומדיק: [:ó(:)f-tsì], טייל ד″מ: [:íf-tsì]; (ל″ר: -ען); (דער) אַקט (ל″ר: -ן).

 

act (n.) (of legislature, congress, etc)

(דער\דאָס) געזעץ (ל″ר: -ן); (דער) (געזעץ⸗)אַקט (ל″ר: -ן); (דער) לעגאַלער אַקט (ל″ר: -ן);

{טאָמער אַ צוגאָב צי שינוי אין אַ קאָנסטיטוציע צי אין אַ פריערדיקן געזעץ:} (די) תקנה [takónə], דרומדיק: [takú:nə] (ל″ר: תקנות).

 

(act (v.) (take action

אויספירן; אַדורכפירן; טאַקע טאָן;

טאָן בפּועל ממש [tón|bəpòy(ə)l-máməsh], דרומדיק: [tí:(ə)n|bəpòy(ə)l-máməsh], צפונדיק: [tón|bəpèy(ə)l-máməsh];

 

(act (v.) (behave

אויפפירן זיך; 

{אַז ס′גייט אין אַ געוואוינהײַט צי אַ שטענדיקער נטיה, לומדיש:} זיך נוהג זײַן [zəkh-nóy(h)əg-zayn], צפונדיק: [zəkh-néy(h)əg-zayn].

 

(act (v.) (in play or film

שפּילן;

{אין אַ ספּעציפישן ספּעקטאַקל אָדער פילם:} אויפטרעטן; שפּילן אַ ראָלע (\די ראָלע פון…).

 

act as

{טאָמער אין פּראָפעסיאָנעלן זין:} אַמטירן אַלץ (\ווי); זײַן די\דער צײַטווײַליקע(ר)…; 

{טאָמער בכלל:} זיך אויפפירן ווי די\דער…; זיך אויפפירן ווי מ′וואָלט געווען….

 

act as if

זיך אויפפירן כאילו [k(ə)í(y)lə]; זיך אויפפירן ווי ס′וואָלט געווען (\זיין).

 

act of Congress

אַ געזעץ⸗אַקט פונעם קאָנגרעס (ל″ר: אַקטן); אַ קאָנגרעס⸗אַקט (ל″ר: -ן).

 

act of God

אַן אצבע אלהים [anétsb(ə)èləhím]; {בײַ אָפּגעהיטע פרומלײַט:} אַן אצבע אלקים [anétsb(ə)èləkím]; („דאָס איז שוין ניט קיין צופאַל, ס′איז אַן אצבע אלהים ממש!“; „אַז אַן ערד⸗ציטערניש זאָל חרוב מאַכן דעם בנין, דאָס הייסט בײַ די פאַרסטראַכירער אַן אצבע אלקים“).

{טאָמער וועגן וואָס⸗ניט⸗איז מער אינטים:} אַ גאָט⸗זאַך [agód-zakh]; (מ′גיט אים דאָרטן די בעסטע רפואות, די דאָקטוירים זײַנען די בעסטע, נאָר וואָס′עט מיט אים זײַן, דאָס איז שוין אַ גאָט⸗זאַך).

 

act on it

(טאַקע) טאָן עפּעס דערוועגן; זיך נעמען דערוועגן עפּעס וואָס טאָן (\מאַכן).

 

act out a fantasy

אויף דער וואָר (\אין דער ווירקלעכקײַט) אַ פאַנטאַזיע אויספירן (\אויסשפּילן);

די דמיונות אויסשפּילן אינעם סאַמע לעבן [dimyóynəs], צפונדיק: [dimyéynəs].

 

act the fool

שפּילן די ראָלע פון אַ נאַר; זיך מיט אַ כיוון מאַכן נאַריש [kí(y)vn]; זיך אויפפירן נאַריש אויף צו מאַכן יענעם לאַכן.

 

act up (behave poorly)

זיך (נעמען) שלעכט אויפפירן; זיך אויפפירן ווי אַ זשלאָב; זיך אַרויסווײַזן פאַר אַ גראָביאַן.

 

act: a hard act to follow

{פראַזעס:} ס′איז געווען אַזוי גוט, אַז ס′איז שווער צו זײַן דער רעדנער (\אויפטרעטער, וכו′) נאָך דעם;

נאָך אַזאַ מין גאָלד מיט זילבער, איז שווער דערנאָכדעם אויפטרעטן.

 

act: catch in the act

כאַפּן בעת דער מעשה [khápm|b(ə)èz-dər-máysə], דרומדיק: [khápm|b(ə)àz-də(r)-má:(n)sə].

 

act: get in on the act

אַריינ(גיין) אינעם ענין [í(n)yən]; זיך אַרײַנלאָזן דערײַן (\דערין); פּרובירן זיך באַטייליקן;

{מיט קריטיק צודערצו:} זיך אַרײַנמישן.

 

act: getting one’s act together

זיך נעמען אין די הענט (אַרײַן); זיך צוזאַמענשטעלן צו דער אַרבעט; ברענגען זיך אַליין אין אַ גוטער אָרדענונג; 

{עמאָטיוו:} אָנהייבן אויפפירן זיך ווי אַ מענטש; פּועלן בײַ זיך אַליין (צו) ווערן אַ לײַט.

 

act: in the act of

בשעתן באַגיין… [bəshásn].

 

(acting (working/performing as actor

(דאָס\דער) שפּילן (אויף דער בינע \ אין פילמען); (די) אויפטרעטונג.

 

(acting (adj.) (temporary

אַמטירנדיקע(ר); פּראָוויזאָרישע(ר); צײַטווײַליקע(ר); דערווײַליקע(ר).

 

(action (act, deed

(די) טואונג (ל″ר: -ען); (די) אויספירונג (ל″ר: -ען); (די) אַקציע [áktsyə] (ל″ר: -ס);

{אין יידישן דין, למשל וועגן אַ זאַך צי ס′איז שבת דערלויבט צי ניט; לומדיש אין דעם זין:} (די) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í:lə].

 

(action (dynamic quality

(די) לעבהאַפטיקע קראַפט; (די) לעבעדיקע באַוועגונג; (די) ענערגיע פון דער זאַך.

 

!Action

שוין!; געגאַנגען!; אין וועג (אַרײַן)!.

 

action: a lot of action (movement, things happening)

אַ געפּילדער; אַ געטועכץ; אַ געליאַרעם; אַ געוואָי; אַ געברום; אַ געטומל; אַ טומלעניש; אַ קאָכעניש;

 

action: be out of action a few days

זײַן אויף עטלעכע טעג אומאַקטיוו; זיך צוריקציען (פון אַלצדינג) אויף עטלעכע טעג.

 

action: bring a (legal) action against

אָנקלאָגן אין געריכט; גיין לאָדן זיך (אין געריכט);

{עמאָטיוו:} (גיין) שלעפּן יענעם אין געריכט אַרײַן.

 

action: take action

נעמען עפּעס טאָן (\מאַכן) טאַקע; אָננעמען מיטלען.

 

actionable (legally)

וואָס לאָזט זיך דערוועגן אין געריכט גיין; וואָס מ’קען דערוועגן אָנקלאָגן (\זיך לאָדן אין געריכט).

 

actions: their actions

זייערע מעשים [máysəm], דרומדיק: [má:səm]; זייערע טואונגען.

 

activate

{אין מער טעכנישן זין:}

אַקטיווירן; אַקטיוויזירן; אײַנשליסן; אָנצינדן;

{אינעם לעבן בכלל:}

איניציאירן; לאָזן אין וועג אַרײַן; אַקטיוו מאַכן.

 

active

אַקטיוו; טועריש; טעטיק;

{אין ראַם פון טראַדיציאָנעלע געזעלשאַפטלעכער טעטיקײַט:}

עסקנותדיק [askónəz-dik], דרומדיק: [askú:nəz-dik]; עסקנדיק [áskən-dik].

 

activation

{אין מער טעכנישן זין:}

(די) אַקטיווירונג; (די) אַקטיוויזירונג; (די) אײַנשליסונג; (די) אָנצינדונג.

{אינעם לעבן בכלל:}

(דאָס\דער) איניציאירן; (דאָס\דער) לאָזן אין וועג אַרײַן; (דאָס\דער) אַקטיוו מאַכן.

 

activation payment (/fee)

(דער) אַקטיווירונג⸗אָפּצאָל (ל″ר: -ן).

 

activism

(דער) אַקטיוויזם; {אַרכעאיש אין אָט דעם זין:} (די) טעטיקײַט;

{טאָמער דווקא מער אין געזעלשאַפטלעכע ענינים איידער פּאָליטישע:} (די) טוערישקײַט; (די) טעטיקײַט;

{טאָמער גערעדט געוואָרן וועגן טראַדיציאָנעל יידישע סביבות:} (די\דאָס) עסקנות [askónəs], דרומדיק: [askú:nəs].

 

activist

(דער) אַקטיוויסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַקטיוויסטקע (ל″ר: -ס);

(דער) טוער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש און בײַ פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס);

{טאָמער וועגן אַזאַ וואָס איז טעטיק בײַ פאַרשיידענע וואוילטעטיקײַטן:}

(דער) כלל⸗טוער [klál-tùər], דרומדיק: ([klál-tì:yə(r] (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש און בײַ פּוריסטן: -ס), ל″נ: (די) טוערין (ל″ר: -ס);

{צום שילדערן אַ טראַדיציאָנעלן י י ד י ש ן טיפּ טוער, אַשטייגער וואָס שייך וואוילטעטיקע צי קהלשע אָרגאַניזאַציעס:}

(דער) עסקן [ásk(ə)n] (ל″ר (זייער אָפט): עסקנים [askónəm], דרומדיק: [askú:nəm]); ל″נ (זעלטן): (די) עסקנטע [ásk(ə)ntə] (ל″ר: -ס);

{עמאָטיוו צי איראָניש צי וועגן אַזאַ וואָס איז שטאַרק אַקטיוו בײַ אַ סך זאַכן:}

אַ קאָכלעפל;

{מיט ביטול:} אַן אַרומלויפער (ל″ר: ø, דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

activity

{אָרגאַניזירטע פּראָגראַם:}

(די) אַקטיוויטעט [àktivətét] (אַמאָפטסטן אין ל″ר: -ן); (די) פּראָגראַם (ל″ר: -ען); (די) טעטיקײַט (ל″ר: -ן);

{טואונג להיפּוך צו ניט⸗טואונג:}

(די) טועניש (ל″ר: -ן); (די) טואונג (ל″ר: -ען);

{כאַראַקטעריזירונג פון דער טבע זײַן אַקטיוו מיט אַ געוויסער ענערגישקײַט:}

(די) אַקטיווקײַט;

{לומדיש: (די\דאָס) זריזות [zrí(y)zəs].

 

active duty: on active duty

אויף אַקטיווער (מיליטער⸗)דינסט; מאָביליזירט.

 

actively

אַקטיווערהייט; אויף אַן אַקטיוון אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm].

{לומדיש:} פּעולהדיק [p(ə)úlə-dik], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə-dik].

 

actor

(דער) אַקטיאָר [aktyór] (ל″ר: -ן); ל″נ: (די) אַקטריסע [aktrísə] (ל″ר: -ס); {דיאַלעקטיש, אויך איראָניש:} (די) אַקטיאָרקע (ל″ר: -ס);

{דער עיקר אין מזרח אייראָפּע:} (דער) אַרטיסט (ל″ר: -ן); ל″נ: (די) אַרטיסטקע (ל″ר: -ס);

{בײַ טייל אַרכעאיש:} (דער) שוישפּילער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש און בײַ טייל פּוריסטן: -ס); ל″נ: שוישפּילערין (ל″ר: -ס).

 

(Acts of the Apostles (New Testament book

„אַקטן פון די אַפּאָסטאָלן“; „די אַפּאָסטאָל⸗געשיכטן“;

  {אזהרה: די המצאה „מעשים פון די שליחים“, וואָס איז כאַראַקטעריסטיש פאַר מיסיאָנערישע שריפטן און תרגומים, טוט אַ שטאָך אין האַרצן דעם טראַדיציאָנעלן יידן}.

 

actual

{קאָנטראַסטירנדיק מיט ניט⸗פאַקטישע:} אמתדיק [éməzdik]; רעאַליש;

{לומדיש:} בפּועל⸗ממשדיק [bəpòy(ə)l-máməshdik], צפונדיק: [bəpèy(ə)l-máməshdik];

{פּשוט פאַראַן; דורך אינטאָנאַציע קען אָננעמען אַ קאָנטראַסטיווע קראַפט:} פאַראַנען; עקזיסטירנדיק;

{לומדיש:} בנמצאדיק [bənímtsədik].

 

actuality

(די) פאַקטישע פאַראַנענקײַט (ל″ר: -ן); (די) רעאַלע סיטואַציע (ל″ר: -ס); (די) אַקטואַליטעט (ל″ר: -ן).

 

actualization

(די) אַקטואַליזירנוג (ל″ר: -ן).

 

actualize

אַקטואַליזירן; אויספירן; דורכפירן; מאַכן פאַר וואָר; אַרײַנטראָגן אין דער ווירקלעכקײַט;

{לומדיש:} מקיים זײַן [məkáyəm-zayn].

 

actually

ריכטיק זאָגנדיק; ריכטיק געזאָגט געוואָרן; אייגנטלעך; פאַקטיש; 

{טאָמער אַלץ תשובה צי רעאַקציע:} אויב(ע) זאָגן דעם אמת [éməs]; ס′איז אָבער פאָרט אַ פאַקט, אַז; פונדעסטוועגן איז דער אמת\פאַקט דערפון \ אַז;

{טאָמער פאַרריכטנדיק זיך אַליין, ריידנדיק וועגן דעם אויסלאָז:} ווײַזט זיך אַרויס; לאָזט זיך (גאָר) אַרויס(עט); סוף⸗כל⸗סוף [sófkl|sóf];

{טאָמער ענטפערנדיק עמעצן, שאַרף און פאָרט העפלעך:} אינדעראמתן אָבער [ìnderéməsn]; פאַקטיש; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן ריכטיק; {טאָמער וועגן אַן איידעלן ענין:} טאָמער ריידן (\רעדן) אויפריכטיק.

 

acuity

(די) שאַרפזיניקײַט;

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) שאַרפקײַט;

{לומדיש:} (די\דאָס) פּ(י)קחות [oíkkhəs].

 

acumen

(די) שאַרפזיניקײַט; (דער) שאַרפזין.

 

acupuncture

(די) אַקופּונקטור.

 

acupuncturist

(דער) אַקופּונקטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אקופּונקטוריסטין (ל″ר: -ס).

 

acute

גאָר שווער; גאָר ערנסט [érn(t)st]; שטאַרק סעריאָזנע; 

{מעדיציניש אויך:} מסוכנדיק [məsúkn-dik], דרומדיק: [məsíkn-dik].

 

acute accent

(דער) אַקוט (ל″ר: -ן).

 

acute angle

(דער) שפּיצווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך); (דער) אַקוטער ווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).

 

acute care

(די) אַקוט⸗באַזאָרגונג; (די) אַקוט⸗באַדינונג.

 

acute stress disorder

(דער) אַקוטישער סטרעס⸗דיסאָרדער (\⸗סינדראָם).

 

acute triangle

(דער) שאַרפווינקלדיקער דרײַעק (ל″ר: -ן);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) שאַרפווינקל (ל″ר: -ען; אויך: -עך).

 

AD

נאָך קריסטוסן (= נ.ק.); אין איצטיקן קאַלענדאַר; לויטן אַלגעמיינעם קאַלענדאַר;

{בײַ יידן, איידעלערהייט געבנדיק צו פאַרשטיין אַז ס′איז „פאָרט ניט אונדזער לוח“:}

למספּרם [ləmispórom], דרומדיק: [ləmispú:rom]; אויך: [ləmisp(ə)róm];

{לומדיש:} למנין הנוצרים [ləmìnyən-(h)anóytsrəm], צפונדיק: [ləmìnyən-(h)anéytsrəm].

 

ad → advertisement

 

ad hoc

אַד⸗האָק; אַד⸗האָקיש; בלויז פאַרן דאָזיקן (נויט)פאַל; איינמאָליק (צו אַ ספּעציפישער סיטואַציע).

 

ad hominem (n.)

(די) פּערזענלעכע אַטאַקע (ל″ר: -ס); (דער) פּערזענלעכער אָנפאַל (ל″ר: -ן); (די) צופיל⸗פּערזענלעכע קריטיק;

{אינטעליגענטיש:} דער אַד⸗האָמינעם (ל″ר: -ס);

 

ad hominem (adj./adv.)

{נייטראַליש:}

ספּעציעל פאַרן (\פאַר אָט דעם) יחיד [yókhəd], דרומדיק: [yúkhət];

{בנוגע אַן אָנפאַל אָדער קריטיק צום מענטשן, ניט צו דער זאַך:}

פּערזענלעך געצילט; אויף דער פּערזאָן שיסנדיק; אַד⸗האָמינעמדיק; אַד⸗האָמיניש;

{פראַזע:} ריידנדיק (\רעדנדיק) צו דער פּערזאָן און ני(ש)ט צו דער זאַך. 

 

ad infinitum

און ווײַטער אָן אַ סוף; אָן אַן עק (\ענד);

און ביז אין דער ענדלאָזיקײַט (\סוֹפלאָזיקײַט [sófozə-kàyt]);

{לומדיש:} עד אין סוף [àd|èyn-sóf], דרומדיק: [àt|àyn-sóf].

 

ad lib (n.)

(דער) אימפּראָוויזירער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) אימפּראָוויזירערקע (ל″ר: -ס);

(דער) עקספראָמפּטניק (ל″ר: -עס), ל″נ (אויך {עמאָטיוו}): (די) עקספּראָמפּטניצע (ל″ר: -ס).

 

ad lib (v.)

אימפּראָוויזירן; ריידן (\רעדן \מאַכן) עקספּראָמפּט (\ני(ש)ט צוגעגרייטערהייט);

{עמאָטיוו:} אַרויסשאָקלען פון אַרבל; אַרויסזויגן פון פינגער.

 

ad lib (adj.)

אימפּראָוויזירט; אימפּראָוויזאָריש; עקספּראָמפּטיש;

{עמאָטיוו:} אַרויסגעשאָקלט פון אַרבל; אַרויסגעזויגן פון פינגער.

 

ad nauseam

ביז אויף חלשות [af-khalóshəs], דרומדיק: [of-khalú:shəs]; ביז ס′קריכט ני(ש)ט פון האַלדז;

{פראַזע, אומאיידל:} מ′קען ברעכן!.

 

adage

(דאָס\דער) וועלטסווערטל (ל″ר: -עך); (דאָס\דער) שפּריכוואָרט (ל″ר: שפּריכווערטער);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) זאָג (ל″ר: -ן); (די) זאָגעניש (ל″ר: -ן).

 

(Adam (biblical

אדם הראשון [òdəm-əríshn], דרומדיק: [ù:d(ə)m-ərí:shn]; {בייגט זיך ווי אַ פּרט⸗נאָמען אַלץ אָביעקטיוו: אדם⸗הראשונען}. 

 

Adam’s apple

(דער) גאָרגל⸗קנאָפּ (ל″ר: -קנעפּ).

 

(Adam and Eve (biblical 

אדם און חווה [ódəmən-khávə], דרומדיק: [ú:dəmən-khávə];

{מער לומדיש:} אדם וחווה [ódəm-və-khávə], דרומדיק: [ú:dəm-və-khávə];

 

adamant

אײַנגעשפּאַרט; (זיך) פעסטהאַלטנדיק בײַ דער מיינונג; אַבסאָלוט דעצידירט (\אַנטשלאָסן);

האַרטנעקיק; אײַנגעעקשנט [áyn-gəàksh(ə)nt], דרומדיק: [á:n-gəàksh(ə)nt];

{לומדיש:} קשי⸗עורפדיק [kshèy-óyrəv-dik], דרומדיק: [kshày-óyrəv-dik], צפונדיק: [kshèy-éyrəv-dik].

 

adapt (v. intrans.)

זיך צופּאַסן; זיך אַדאַפּטירן; זיך צוגעוויינען (אויך: צוגעוואוינען).

 

adapt (v. trans.)

צופּאַסן; אַדאַפּטירן;

{וועגן אַ בוך אָדער טעקסט:} באַאַרבעטן; רעדאַגירן; רעדאַקטירן.

 

adaptable

צופּאַסעוודיק; אַדאַפּטירעוודיק; וואָס לאָזט זיך צופּאַסן (\אַדאַפּטירן);

{אַ קאַפּ ברייטער, אַשטייגער ביים שילדערן עמעצנס גרייטקײַט אויף פּשרות:} בייגעוודיק; 

 

adaptation 

(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַגירונג (ל″ר: -ען); (די) רעדאַקטירונג (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטירונג; (ל″ר: -ען); (די) אַדאַפּטאַציע (ל″ר: -ס).

 

adapter

(דער) אַדאַפּטער (ל″ר: -ס).

 

Adar (Jewish month)

{אָן אַן אַרטיקל} אדר [ódər], דרומדיק [(ú:də(r]: דער זעקסטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי), דער צוועלפטער חודש (פון תנ″כישן יאָר), געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט דרײַסיק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים {אַחוץ אין עיבור⸗יאָרן ווען ער ווערט אָנגערופן אדר א′ [òdər-áləf], דרומדיק: [ù:də(r)-áləf] ←אדר ב′}. 

 

Adar 2 (Jewish month in leap years only)

ואדר [véy-òdər] (דרומדיק: [váy-ùdər]); אדר ב′ [ódər-béyz] (דרומדיק: [ú:də(r)-báys]), דער צוגעגעבענער דרײַצעטער חודש פון יידישן לוח (רעכענענדיק פון ניסן, אין אַן עיבור⸗יאָר), דער זיבעטער חודש (רעכענענדיק פון תשרי’ אין אַן עיבור⸗יאָר). געוויינטלעך אין פעברואַר–מערץ, האָט נײַן⸗און⸗צוואַנציק טעג. חודש פון יום⸗טוב פּורים אין אַן עיבור⸗יאָר.

 

add

צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm]; צולייגן [tsú-lèygn], דרומדיק: [tsí:-làygn];

{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəf-zayn], צפונדיק: [méysəf-zayn];

{מאַטעמאַטיש:} צוחיבורן [tsú-khìbərn], דרומדיק: [tsí:-khìbərn].

 

add insult to injury

באַשעדיקן און נאָך צודערצו באַליידיקן; שלאָגן און צודערצו אַרײַנזאָגן;

{לומדיש:} צום הזיק [hézək] נאָך צולייגן בושת [bóyshəs], צפונדיק: [béyshəs];

{פראַזעס:} און טאָמער איז דאָס נאָך ווייניק…; און טאָמער קלעקט דאָס נאָך ני(ש)ט….

 

(.add-on (n

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);

{ביטולדיק:} (די) צוטשעפּעניש (ל″ר: ן).

 

(.add on (v

צושטוקעווען; צוגעבן [tsú-gèbm], דרומדיק: [tsí:-gèybm];

{לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].

 

add up (calculate the total)

צונויפרעכענען; מאַכן דעם חשבון [khézhbm]; אויסרעכענען דעם סך⸗הכל [sakhákl]).

 

add: It doesn’t add or subtract anything

ס′גיט ני(ש)ט צו, און ס′נעמט ני(ש)ט אַראָפּ(עט).

ס′איז ני(ש)ט מעלה און ני(ש)ט מוריד [nì(sh)t-máylə|unì(sh)t-móyrəd], דרומדיק: [nìsh(t)-má:lə|inìsh(t)-móyrət], צפונדיק: [nìt-máylə|unìt-méyrəd].

 

add: It doesn’t add up!

עפּעס שטימט דאָ ני(ש)ט!; עפּעס איז דאָ ני(ש)ט ריכטיק!;

{לומדיש:} ס′איז ני(ש)ט לויטן שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].

 

added value

(דער\די\דאָס) צוגאָב⸗ווערט; (דער\די\דאָס) צוגעגעבענע ווערט;

{לומדיש; אויך איראָניש:} אַ תועלת מרובה [atoyèləs-m(ə)rúbə], דרומדיק: [atoyèyləs-m(ə)ríbə], צפונדיק: [ateyèləs-m(ə)rúbə].

 

addendum

(דער) צולאָג (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (די) בײַלאַגע (ל″ר: -ס);

{לומדיש:} (די) הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsú:fə]; {נאָכמער לומדיש:} [hoysófə], דרומדיק: [hoysú:fə], צפונדיק: [heysófə].

 

adder

(דער) נאָטער (ל″ר: -ס); (די) נאָטער⸗שלאַנג (ל″ר: -ען; דיאַלעקטיש אויך: שלענג);

(די) צלם⸗שלאַנג [tséyləm], דרומדיק: [tsáyləm]; (די) קרייץ⸗שלאַנג.

 

addict (n.)

(דער) אַדיקט [ádikt] (ל″ר: -ס);

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַנומענע(ר); (די\דער) אַדיקטירטע(ר); (די\דער) אַדיקציע⸗לײַדנדיקע(ר).

 

addicted

האָבן אַן אַדיקציע; זײַן אַדיקטירט;

אַדיקציע⸗פאַרכאַפּט; אַדיקציע⸗לײַדנדיק.

 

addiction

(די) אַדיקציע [adíktsyə] (ל″ר: -ס); (די) סובסטאַנץ⸗באַנומענקײַט (ל″ר: -ן); (די) אַדיקציע⸗מאַניע (ל″ר: -ס); (די) אַדיקציע⸗קרענק [kreynk]).

 

addictive

אַדיקטיוו; אַדיקציע⸗שאַפנדיק; אַדיקציע⸗מאַכנדיק; באַנעמונג⸗געפערלעך.

 

addition

(דער) צוגאָב (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) צוגעגעבענע [tsú-gə-gèbənə], דרומדיק: [tsí:-gə-gèybənə]; (דער) צולאָג (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} {אָן אַן אַרטיקל, ל″נ} הוספה [həsófə], דרומדיק: [həsúfə];

{מאַטעמאַטיש:} (דער) חיבור [khìbər].

 

addition: the addition of (as process)

(דאֶָס\דער) צוגעבן; {לומדיש:} (דאָס\דער) מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-zayn].

 

 additional

צוגעגעבענע(ר); צוגאָבלעכע(ר); ווײַטערדיקע(ר).

 

additionally

דערצו נאָך; צו דעם אַלעמען; צודערצו; נאָכמער [nóghmər]; נאָך מער [nòkh-mér]; אַחוץ דעם [akhùdz|dém], דרומדיק: [akhìdz|déym]; אין צוגאָב (צו)דערצו.

 

additive (n.)

(דער) אַדיטיוו (ל″ר: -ן);

{עמאָטיוו; ביטולדיק:} (די\דאָס) צוגאָבעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער); (די\דאָס) צולייגעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).

 

(address (postal or internet

(דער) אַדרעס [adrés] צי [ádrəs] (ל″ר: -ן [adrésn]).

 

(.address (v

{וועגן אָנשרײַבן דעם אַדרעס:} אַדרעסירן; אָנשרײַבן דעם אַדרעס;

{וועגן קאָמוניקירן מיט עמעצן:} עפנטלעך ריידן (פאָרמעל); זיך ווענדן; {זע הערה אין קומעדיקן סימן}.

 

address book

(דאָס\דער) אַדרעס⸗ביכל (ל″ר: -עך);

{טאָמער ממש א גרויסער:} (דאָס\דער) בוך אַדרעסן; (דאָס\דער) אַדרעסן⸗בוך.

 

address label

(די) (אַדרעס⸗)עטיקעטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַדרעס⸗)עטיקעט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) אַדרעס⸗קלעפּל (ל″ר: -עך).

 

address the nation

עפנטלעך ריידן (\רעדן) מיטן פאָלק (\מיט דער באַפעלקערונג); אַדרעסירן דעם פאָלק; זיך ווענדן צום פאָלק;

  {הערה: פאָרט פאַראַן אַ שטיקל חילוק צווישן „עפנטלעך ריידן“ און „אַדרעסירן“ פון איין זײַט און פון דער אַנדערער זײַט — „זיך ווענדן“, וואָס איז משמע אַז מ′ווענדט זיך ניט בכלל, נאָר דווקא וועגן אַ ספּעציפישן עיקרדיקן ענין אָדער קריזיס, אָפטמאָל אַז מ’בעט עפּעס וואָס}.

 

address: change of address

(דער) אַדרעסן⸗בײַט (ל″ר: -ן); (דאָס\דער) בײַטן דעם אַדרעס;

{לומדיש; עמאָטיוו; מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:} (דער) שינוי מקום [shìnə-mókəm], דרומדיק: [shì:nə-múkəm].

 

addressee

(דער) אַדרעסאַט (ל″ר: -ן).

 

adept at

פעאיק אויף [féy(i)k]; געניט אויף; זיך אויסטויגן אויף;

{עמאָטיוו:} זײַן אַ בריה אויף [abéryə].

 

adequacy

(די) גענוגעדיקײַט; (די) אַדעקוואַטקײַט; (די) געהעריקע קוואַליטעט.

 

adequate

טויגעדיק; גענוגעדיק; גוט גענוג; אַדעקוואַט; 

{טאָמער אין כמות:} קלעקנדיק \ קלעקע(וו)דיק; סטײַענדיק; גענוגנדיק.

 

adequate: be adequate

טויגן; גוט גענוג זײַן; אַדעקוואַט זײַן; 

{טאָמער אין כמות:} קלעקן; סטײַען, סטײַענען; גענוג זײַן.

 

adequate: seen to be adequate

גילטן; האָבן אַ פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].

 

adherence

(דאָס\דער) האַלטן זיך בײַ; (די) אָנהענגערישקײַט; (די) נאָכפאָלגערישקײַט;

{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}

(דאָס\דער) זײַן אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].

 

adherent

אַן אָנהענגער (פון) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); אַ נאָכפאָלגער (פון); (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); 

{טיילמאָל מיט וואַרעמקײַט צי איראָניע:}

אַ חסיד (פון) [akhósəd], דרומדיק: [akhú:sət].

 

adhesive (n.)

 (דער\דאָס) קלעפּמיטל (ל″ר: -ען); (דער\די\דאָס) קלעפּשטאָף (ל″ר: -ן);

{עמאָטיוו, אַשטייגער ווען ס′איז ניט די בעסטע סחוקרה:} (די\דאָס) קלעפּעכץ (ל″ר: -ן; אויך: -ער).

 

adhesive (adj.)

קלעפּעדיק; צוקלעפּלעך.

 

adjacent (adj.)

אָנגרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק; נאָענט.

 

adjacent to

אָנגרענעצנדיק מיט; צוגרענעצנדיק מיט; הארט לעבן (\בײַ);

בשכנות(דיק) מיט [bəshkhéynəz-dik], דרומדיק: [bəshkháynəz-dik].

 

adjectival

אַדיעקטיוויש; אַדיעקטיוו⸗.

 

adjective (n.)

(דער) אַדיעקטיוו (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (דער) תואר [tóyər], צפונדיק: [téyər].

 

adjectivization

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) אַדיעקטיוויזירונג (ל″ר: -ען);

{גיכער וועגן דעם פּראָצעס גופא:} (די) אַדיעקטיוויזאַציע.

 

adjectivize

אדיעקטיוויזירן; מאַכן פאַר אַן אַדיעקטיוו.

 

adjoin

זיך (אָנ)גרענעצן מיט; זיך צוגרענעצן מיט; זײַן (\שטיין) הארט לעבן (\בײַ).

 

adjoining

(אָנ)גרענעצנדיק; צוגרענעצנדיק; דערלעבנדיק.

 

adjourn (to another room or place)

אַריבערגיין; אַריבער אין (\אויף); 

{מיט גוטמוטיקן הומאָר:} זיך איבערפּעקלען.

 

adjourn (jur.)

שליסן ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע; אָפּשטעלן דעם פּראָצעס ביז אויף אַ קומעדיקער דאַטע;

{לומדיש:} מפסיק זײַן (ביז) [máfsəg-zayn]; דוחה זײַן (אויף) [dóykhə], צפונדיק: [déykhə].

 

adjournment (jur.)

די פאַרהער⸗שליסונג (ביז אויף אַ צוקונפטיקער דאַטע) (ל″ר: -ען); (די) (יורידישע) אָפּלייגונג (ל″ר: -ען).

{לומדיש) (דער) הפסק [héfsək] (ל″ר: הפסקים [həfséykəm], דרומדיק: [həfsáykəm]).

 

adjudge

צוטראָגן (\אַרויסלאָזן) דעם פּסק (\אורט(יי)ל) (אויף) [psák];

משפּטן (\דערקלערן) פאַר [míshpətn].

 

adjust

רעגולירן; צופּאַסן.

 

adjustable

צופּאַסעוודיק; באַוועגלעך; וואָס מ′קען (אַליין) רעגולירן (\צופּאַסן).

 

adjustable seat

(דאָס\דער\די) צופּאַסעדיקע(ר) בענקל (ל″ר: -עך); (די\דאָס\דער) באַוועגלעכע(ר) געזעס (ל″ר: -ן).

 

adjuster (insurance)

(דער) היזק⸗פאָרשער [hézək] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

adjustment

(די) צופּאַסונג (ל″ר: -ען); (די) רעגולירונג (-ען).

 

administer (medicine, etc)

צושטעלן; געבן; אײַנגעבן.

 

administer the oath (of office)

משביע [mazh-bíyə] זײַן די אַמט⸗שבועה [ámt-shvùə], דרומדיק: [ámt-shvì:yə].

 

administration

(די) אַדמיניסטראַציע; (די) אָנפירערשאַפט; (די) אָנפירונג;

{אין אַן אַנשטאַלט אָדער פירמע, אויך:}

(די) פאַרוואַלטונג;

{אין אַ טראַדיציאָנעל יידישן מוסד:}

(די) הנהלה [hanhólə], דרומדיק: [h)an(h)ú:lə)].

 

administration (government in power)

די מאַכט; די רעגירונג; (די) מלוכהשע אָרגאַנען [m(ə)lúkhishə], דרומדיק: [m(ə)lí:khishə] (ל″ר);

{אין אַמעריקע אָפטמאָל לויטן נאָמען פון אַמטירנדיקן פּרעזידענט:}

די אַדמיניסטראַציע („די אָבאַמאַ⸗אַסמיניסטראַציע“, „די טראָמפּ⸗אַדמיניסטראַציע“).

 

administrator

(דער) אַדמיניסטראַטאָר [admìnəstrátər] (ל″ר: -ן [admìnəstratórn]); ל″נ: (די) אַדמיניסטראַטאָרשע [admìnəstratórshə] (ל″ר: -ס);

(דער) פאַרוואַלטער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרוואַלטערין (ל″ר: -ס).

 

admirable

{פּרעדיקאַטיוו:} צום באַוואונדערן; דרך⸗ארץ פאַרדינענדיק [der(ə)khérəts], דרומדיק: [der(ə)khéyrəts] צי [dar(ə)khèyrəts];

{אַטריבוטיוו:} אויסגעצייכנט; הויכגעשאַצט.

 

admirably

אויסגעצייכט; זייער גוט; זעלטן גוט; ממש גוט [máməsh];

וואָס פאַרדינט לויב (\(הויכע) אָנערקענונג).

 

admiral

(דער) אַדמיראַל (ל″ר: -ן).

 

admiralty

{וועגן דעם מעמד:} (דער) אַדמיראַל⸗אַמט; (דער) אַדמיראַל⸗שטאַנד;

{וועגן דעם פּערסאָנאַל:} (די) אַדמיראַל⸗קאָלעגיע; (דער) אַדמיראַל⸗פּערסאָנאַל; די אַדמיראַלן (ל″ר).

 

admiration

(די) באַוואונדערונג; (די) הויכהאַלטונג; (דאָס\די) אַרויפקוקונג;

{פראַזעס:} מ′האַלט פון (אים\איר\עמעצן) {מיט פאַרשטאַרקונג:} אַ סך [asákh], אַ וועלט, וכו′ {זע נאָך, אין קומעדיקן סימן}.

 

admire

האַלטן פון; באַוואונדערן; אַרויפקוקן צו; הויך האַלטן; פאַרערן;

{מיט פאַרשטאַרקונג:} האַלטן שטאַרק פון; האַלטן אַ וועלט פון;

{לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyey]; האַלטן הרים וגבעות פון [hòrəm-ugvó(y)əs], דרומדיק: [h)ú:rəm-igvú:əs)].

 

admirer

(דער) באַוואונדערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) פאַרערער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) פאַרערערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו; אָפּלאַכעריש:} (די) פאַרערערקע (ל″ר: -ס).

 

admissibility

(די) דערלאָזלעכקײַט; (די) צולאָזיקײַט; (די) אַרײַנלאָזיקײַט.

 

admissible

צום דערלאָזן; דערלאָזלעך; אויף אַרײַנ(צו)לאָזן; אַרײַנלאָזלעך.

 

admissible evidence

(די) אַרײַנלאָזלעכע עווידענץ.

 

admissible: equally admissible

גלײַכבאַרעכטיקט; דערלאָזלעך אין דער זעלב(יק)ער מאָס; גלײַך אויף גלײַך דערלויבט.

 

(admission (confession

(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);

{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} (די) צוגעבונג; אָננעמונג.

 

(admission (entry

(דער) אַרײַנגאַנג; (דער) אײַנטריט;

{אַז ס′גייט מער אין דעם צי מ′וועט בכלל אַרײַנלאָזן איידער, אַשטייגער, אין פּרײַז פון בילעט:} (דער) צולאָז; (די) צולאָזונג;

{אַז ס′גייט אין אָנגענומען ווערן בײַ אַן אַקאַדעמישער אינסטיטוציע:} (די) אָננעמונג; (די) אַרײַנלאָז.

 

admission examination

(דער) אַרײַנטריט⸗עקזאַמען (ל″ר: -ס).

 

admission fee

(די) אַרײַנגאַנג⸗צאָלונג (ל″ר: -ען); (די) אַרײַנטריט⸗צאָלונג (ל″ר: -ען);

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} אַרײַנגאַנג („אַרײַנגאַנג: $12“); אַרײַנטריט („אַרײַנטריט: $12“).

 

admission(s) policy

 (די) אַרײַנלאָז⸗קאָנצעפּציעס (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗אויפפירונגען (ל″ר); (די) אַרײַנלאָז⸗פּאָליטיק.

 

admissions office

(דער) אָפּטייל פאַר אַרײַנלאָזונגען (\אָננעמונגען) (ל″ר: אָפּטיילן).

 

(admit (confess

(דאָס\דער) זיך מודה זײַן [zəkh-móydə-zayn], צפונדיק: [zəkh-méydə-zayn] (ל″ע: האָט זיך מודה געווען);

{אַוואו דער קאָנטעקסט איז קלאָר:} צוגעבן; אָננעמען.

 

(admit (give entry

אַרײַנלאָזן; געבן אַרײַנגיין; געבן אײַנטרעטן;

{אין אַ מאַשין, באַן, עראָפּלאַן — אויך:} אַרויפלאָזן;

{מער אַבסטראַקטיש, ניט וועגן אַן איינציקן באַזוך:} צולאָזן; („אין אָט דעם פאַך האָט מען זיי ניט צוגעלאָזן“).

 

admittance

(דער; {אָפטמאָל אָן אַן אַרטיקל}) אַרײַנגאַנג; אַרײַנטריט.

 

admittance: No admittance!

אַרײַנגאַנג פאַרווערט!; אַרײַנגאַנג פאַרבאָטן!;

{ווייכער:} מ′טאָר ני(ש)ט אַרײַן דאָ!; פאַרמאַכטער (\פּריוואַטער) שטח [shétəkh], דרומדיק: [shéytəkh].

 

admittedly

(נו,) אויב זאָגן דעם גאַנצן אמת [éməs]; דעם אמת זאָגנדיק; אויב ריידן (\רעדן) אינגאַנצן אָפנהאַרציק (\אויפריכטיק);

מ′דאַרף מודה זײַן [móydə-zayn], צפונדיק: [méydə-zayn].

 

admixture

(די) בײַמישונג (ל″ר: -ען); (די) צומישונג (ל″ר: -ען); (די) אָנמישונג (ל″ר: -ען).

 

admonish

{בכלל:} אָנוואָרענען; {לומדיש:} מזהיר זײַן [máz(h)ər-zayn]; מתרה זײַן [másrə-zayn];

{דווקא עטיש⸗מאָראַליש:} מוסרן [músərn], דרומדיק: [mísərn]; אָנמוסרן [ón-mùsərn], דרומדיק: [ú(:)n-mìsərn];

 

admonition

(די) באַוואָרענונג (ל″ר: -ען); (די) אָנוואָרעניש (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) התראה [hasróə], דרומדיק: [h)asrú:ə)].

 

ado: much ado about nothing

אַ גאַנצער טראַסק (\צימעס \וועזן \טומל \הו⸗האַ) וועגן גאָרני(ש)ט (\גאָרנישניט).

 

ado: without further ado

ני(ש)ט פּטרנדיק מער קיין צײַט [pátərn-dik]; אָן ווײַטערדיקע צערעמאָניעס; ני(ש)ט מער אָפּצולייגן.

 

adolescence

(די) אונטערוואַקסנדיקע יאָרן (ל″ר);

די בחורשע יאָרן [bókhərshə], דרומדיק: [búkhərshə], ל″נ: די מיידלשע יאָרן (ל″ר);

{פאָרמעל:} (די) אַדאָלעסענץ⸗יאָרן (ל″ר).

 

(.adolescent (n 

טיניידזשער; אַ נאָכני(ש)ט דערוואַקסענע(ר); אַן אונטערוואַקסנדיקע(ר); 

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) בחור [bókhər], דרומדיק: [búkhər], ל″נ: (די) בחורטע [bókhərtə], דרומדיק: [búkhərtə] ; (דער) יונגערמאַנטשיק (ל″ר: -עס), ניטאָ קיין ל″נ

{הערה: אין טייל חרדישע קרײַזן נוצט מען „יונגערמאַנטשיק“ בלויז אויף אַ יונגנמאַן וואָס האָט לעצטנס חתונה געהאַט}.

 

(.adolescent (adj 

טיניידזשעריש; נאָכני(ש)ט דערוואַקסן; נאָכני(ש)ט דערבאַקן; אונטערוואַקסנדיק; בחוריש [bókhərish], דרומדיק: [búkhərish]; אין די בחורשע יאָרן [bókhərshə|yórn], דרומדיק: [búkhərshə|yú:(ə)rn].

 

adopt

{וועגן אַ קינד:} אַדאָפּטירן; ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;

{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} אָננעמען.

 

adoption

{וועגן אַ קינד:} (די) אַדאָפּטירונג; (דאָס\דער) אַדאָפּטירן; (דאָס\דער) ארײַננעמען צו זיך ווי אַן אייגן קינד;

{וועגן אַ געדאַנק, פּלאַן, רעזאָלוציע וכו′:} (די) אָננעמונג; (דער) אָננעם.

 

adoption agency

(די) קינד⸗אַדאַפּטירונג אַגענטור (\געזעלשאַפט) (ל″ר: -ס); 

 

adoptive

אַדאָפּטירעדיק; אַדאָפּטיר⸗.

 

adorable

ליבינקע(ר)⸗טײַערע(ר); שיינינקע(ר)⸗חנעוודיקע(ר) [(khénəv-dikə(r]; זיסעניו⸗ליובעניו;

{פראַזעס:} צום ליב האָבן טײַער; מיט טויזנט (\אַלע) חנען [khéynən], דרומדיק: [kháynən].

 

adoration

(די) ליבשאַפט מיט באַוואונדערונג; (די) גרויס⸗ליבשאַפט; (די) פאַרגעטערנדיקע ליבשאַפט.

 

adore

{אין זין פון שטאַרק ליב האָבן:} ליב האָבן ווי דאָס (\דעם) לעבן; משוגע ליב האָבן [məshúgə], דרומדיק: [məshígə]; זײַן ווילד פאַר;

{אין זין פון האַלטן פאַר זייער געהויבן:} האַלטן אַ וועלט פון; פאַרגעטערן; {לומדיש:} האַלטן אַן עולם ומלואו פון [óyləm|umlóyə], צפונדיק: [éylom|umléyə] (′האַלטן אַ וועלט און אַלדאָסגוטס וואָס אין דער וועלן פון′…).

 

adorn

באַצירן; באַפּוצן;

{ביטולדיק:} באַצאַצקען; באַשמאָנצען.

 

adornment

(די) באַצירונג (ל″ר: -ען); (די) באַפּוצונג (ל″ר: -ען);

{ביטולדיק:} (די) באַצאַצקונג (ל″ר: -ען); (דאָס\דער) באַשמאָנצען.

 

adrenal

אַדרענאַל.

 

adrenal glands

(די) אַדרענאַלע דריזן (ל″ר).

 

adrenaline

(דער) אַדרענאַלין [adrènəlín]; 

{אין קאָלאָקוויאַלן צפונדיקן באַנוץ, ערטערווײַז, אַז ס′גייט די רייד וועגן דעם כח וואָס מען „טרעפט בײַ זיך“ דעמאָלט אַז מען איז אינגאַנצן אויסגעמאַטערט:} (די) צנאָטע; („ער איז געווען שרעקלעך מיד, נאָר די צנאָטע איז בײַ אים [ba-ém] געגאַנגען“).

 

adrift: be adrift (be without clear purpose)

אַרומגיין\זײַן\לעבן (וכו′) — ציללאָז; תכליתלאָז [tákhləs-lòz]; אָן אַ ציל און אָן אַ תכלית; שוועבנזיק ווי אינדערלופטן.

 

adroit

פעאיק [féy(i)k]; בריהש [béryish]; געניט [gənít]. 

 

adulation

(די) איבערדערמאָסיקע באַוואונדערונג (\פאַרערונג \אויסלויבונג); (די) הויכע גלאָריפיצירונג; (די) באַגיסונג מיט שבחים [shvókhəm], דרומדיק: [shvúkhəm]; (די) אַדולאַציע.

 

adulatory

(צו) הויך⸗לויבעריש; איבער דער מאָס לויבנדיק; מיט⸗כבוד⸗באַגיסנדיק [kóvəd], דרומדיק: [kúvət].

 

(.adult (n

{בייגעוודיק:} (דער) דערוואַַקסענער; ל″נ: (די) דערוואַקסענע (ל″ר בײַ ביידע: דערוואַקסענע);

{אין דער יידישער טראַדיציע, וועגן אַ פרוי:} אַ בוגרת [abógrəs];

{אין קינדערשן לשון; בייגעוודיק:} (דער) גרויסער; ל″נ: (די) גרויסע (ל″ר בײַ ביידע: גרויסע).

 

(.adult (adj

פאַר דערוואַקסענע.

 

adult: act like an adult

זיך אויפפירן באַלעבאַטיש (\ווי אַ לײַט \ווי ס′באַדאַרף צו זײַן \ווי אַ דערוואַקסענע(ר)).

 

adult entertainment

(די) פאַרווײַלונג פאַר דערוואַקסענע.

 

adulterer (/adulteress)

(דער) נואף [nóyəf], צפונדיק: [néyəf] (ל″ר: [noyafəm], צפונדיק: [neyafim]), ל″נ: (די) נואפטע [nóyəftə], צפונדיק: [néyəf-tə] (ל″ר: -ס);

{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} (דער) אשת⸗אישניק [èyshəs-í(y)shnik], דרומדיק: [àyshəs-í:shnik] (ל″ר: -עס), ל″ר: (די) אשת⸗אישניצע (ל″ר: -ס);

{אין דער יידישער טראַדיציע אויף אַ פרוי:} אַ סוטה [asóytə], צפונדיק: [aséytə] (ל″ר: סוטות);

{מער אוניווערסאַליסטיש:} אַ חתונה⸗פאַררעטער [khásənə] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

adulterous

ניאופדיק [níyəv-dik]; זנותעדיק [znúsədik], דרומדיק: [znísədik];

{עמאָטיוו; צומאָל איראָניש:} אשת⸗אישעדיק [èyshəs-í(y)shədik], דרומדיק: [àyshəs-í:shədik].

 

adultery

(דער) ניאוף [níyəf]; (דאָס\דער) עובר זײַן אויפן לא תנאף [òyvər-zayn-afn|lòy-sínəf], דרומדיק: [òyvər-za:n-ofn|lòy-sínəf], צפונדיק: [èyvər-zayn-afn|lèy-sínəf]; 

{ס′ווערן אויך גענוצט אויף ניאוף ווערטער אויף פּראָסטיטוציע, וועמענס באַדײַט ווערט מיט ביטול אויסגעשפּרייט אויף פאַרווערטע סעקסועלע באַציאונגען מיט חתונה⸗געהאַטע מענטשן:}

(דער) זנות [znús], דרומדיק: [znís]};

  {אזהרה: די פאָרגעלייגטע המצאה „חילול הזיווג“ קען אַרויסרופן געלעכטער בײַ די וואָס קענען די שפּראַך נאַטירלעך. בעת מעשה קענען געמאָלט זײַן פאַרשיידענע פראַזעס פון לשון נקיה וועגן, אַשטייגער:} „ניט געטרײַ געווען דער ווײַב \ דעם מאַן“ און „געפירט אַ ראָמאַן מיט יענעמס ווײַב\מאַן“}.

 

adulthood

(די) דערוואַקסענע יאָרן (ל″ר); (די) דערוואַקסנקײַט.

 

(advance (n.) (making of progress

(די) פּראָגרעסירונג; (דער) פּראָגרעס; (דאָס\דער) פאָראויסגיין; (דער) פאָראויסגאַנג.

 

(advance (n.) (payment 

(דער) אַדערוף (אויך: אַדערויף) [adərúf] צי [adəróyf]; דרומדיק: [adəríf] צי [adəró(:)(ou)f]; (די\דאָס) האַנטגעלט; (דער) אַוואַנס [aván(t)s];

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) דעפּאָזיט [dəpózit].

 

(advance (v.) (payment

צאָלן (דעם) אַדערויף (אויך: אַדערויף) [adəróyf] צי [adərúf]; דרומדיק: [adəró(:)(ou)f], (אויך, דער עיקר ד″מ:) [adəríf]; געבן אַוואַנס [aván(t)s]; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער:} געבן (אַ) דעפּאָזיט [dəpózit];

{אין ספּעציעלע פאַלן:} (די\דאָס) האַנט⸗געלט; {וועגן דינגען אַן אָרט:} (די\דאָס) שליסל⸗געלט.

 

(advance (v. intrans.) (academically, in studies

 {אין אַ ישיבה, מתיבתא, כולל (דאָס הייסט, אין אַ מוסד פון לערנען אין דער חרדישער וועלט):} שטײַגן [shtáygn], דרומדיק: [shtá:gn]; ל″ע: געשטיגן; גוט לערנען [gút|lérnən].

{אין אַ וועלטלעכער אינסטיטוציע, זאָל זי אַפילו זײַן אַ יידישע און אַ פרומע:} פּראָגרעסירן אין די לימודים; גוט שטודירן; גוט לערנען זיך.

 

advance (v. trans.) (move forward, move to the next stage, carry forward)

אַוואַנסירן; פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן; 

{מיט דער בפירושדיקער כוונה אויף הייבן:}

הייבן [héybm], דרומדיק: [háybm]; דערהייבן; פאַרהעכערן (און פאַרשענערן).

 

advance (a theory, argument, proposition)

פאָראויסרוקן; ווײַטערפירן; אונטערשפּאַרן; אונטערשטיצן.

 

(advanced (academic level

אַוואַנסירט; העכערע(ר);

{בײַ טייל אַרכעאיש:} פאָרגעשריטענע(ר).

 

(advanced (late-stage

ווײַט⸗דערגאַנגענע(ר); אין אַ שפּעטיקן שטאַנד.

 

advanced in years

אין די (העכערע) יאָרן; אויף דער עלטער [àvdər-éltər], דרומדיק: [(òvdə(r)-éltə(r].

 

advancement

(די) אַוואַנסירונג; (די) פּראָגרעסירונג; (די) פאָראויסרוקונג.

 

(.advantage (n

(די) מעלה [máylə], דרומדיק: [má:lə] (ל″ר: מעלות [máyləs], דרומדיק: [má:ləs]); (דער) פּלוס (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} (די) רבותא [rəvúsə], דרומדיק: [rəví:sə]; (דער) תועלת [təéləs], דרומדיק: [təéyləs] (ל″ר: -ן);

  {הערה: אין טייל דיאַלעקטן איז דער זין פון ′תועלת′ מער באַגרענעצט אויף: ′נוץ′, ′נוציקײַט′, ′ניצלעכקײַט′}.

 

(advantage: take advantage of (put to good use, enjoy

געניסן פון (ל″ע: גענאָסן); אויסנוצן די געלעגנהײַט;

{אָדאָרטן אַוואו ס′איז דאָ אויך אַן עלעמענט פון הנאה:}

הנאה האָבן פון [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)], צפונדיק: [hanó(y)ə];

{לומדיש:} נהנה זײַן [nə(h)énə-zayn], אויך: [né(ə)nə-zayn]; דרומדיק: [nə(h)éynə-za:n], אויך: [néy(ə)nə-za:n].

 

(advantage: take advantage of (exploit, abuse

אויסנוצן; עקספּלואָטירן;

{פראַזע:} יענעם אויסנוצן לטובת עצמו [lətòyvəs-átsmoy], צפונדיק: [lətèyvəs-átsmey].

 

advantage: to the advantage/benefit of

{פאַרן סוביעקט:} לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]; („לטובת דעם טאַטן“);

{נאָכן סוביעקט:} לטובה [lətóyvə], צפונדיק: [lətéyvə]; („דעם טאַטן לטובה“);

 

(.advantage (v

קומען צום גוטן <+דאַטיוו>.

 

advantageous

גינציק; געוואונטשן (\געוואונטשענע(ר)); מיט⸗מעלותדיק [mit-máyləz-dik], דרומדיק: [mit-má:ləz-dik].

 

advent

(די) נײַע אָנקומונג; (דער) נײַער אָנקום; (די) אײַנפירונג; (דאָס\דער) צוערשטיקע באַווײַזן זיך; 

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) (דעמאָלטיקע) נײַאיקײַט (\חידושדיקײַט [khídəzh-dəkàyt]);

{ווייניקער פאָרמעל:} (דאָס\דער) יאַווען זיך.

 

Adventism (/Seventh Day Adventism)

(דער) (קריסטלעכער) אַדווענטיזם; (דער) זיבעטער⸗טאָג אַדווענטיזם.

 

Adventist (/Seventh Day Adventist)

(דער) אַדווענטיסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַדווענטיסטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אַדווענטיסטקע (ל″ר: -ס);

(דער) זיעבעטער⸗טאָג אַדווענטיסט.

 

adventure

(די) אַוואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) אמתע [éməsə] איבערלעבונג (ל″ר: -ען);

{סלענגיש, צומאָל איראָניש:} (די) וואַנטורע (ל″ר: -ס); (די) ווענטורע (ל″ר: -ס).

 

adventurism

(דער) אַוואַנטוריזם; (די) אַוואַנטוריסטישקײַט;

(די) אומפאַראַנטוואָרטלעכע ריזיקאַלישקײַט.

 

adventurist

{עמאָטיוו, מיט אַ רמז אויף אומפאַראַנטוואָרטלעכקײַט צי הפקרות, צומאָל אויך אומערלעכקײַט:} 

(דער) אַוואַנטוריסט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) אַוואַנטוריסטקע (ל″ר: -ס); (דער) (אַ)וואַנטורניק (ל″ר: -עס), ל″נ: (די) (אַ)וואַנטורניצע; (דער) אַוואַנטורע⸗זוכער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַוואַנטורע⸗זוכערקע (ל″ר: -ס);

{ריזיקע:} (דער) ריזיקאַנט (ל″ר: -ן), ל″נ: (די) ריזיקאַנטקע (ל″ר: -ס);

{אומערלעכע שטיק:} (דער) אַפעריסט (ל″ר: -ן), ל″ר: (די) אַפעריסטקע (ל″ר: -ס);

{ווילדקײַט:} (דער) מופקר [múfkər], דרומדיק: [(mífkə(r] (ל″ר: מופקרים [mufkórəm], דרומדיק: [mifkú:rəm]), ל″ר: (די) מופקרת(טע) [(mufkérəs(tə], דרומדיק: [(mufkéyrəs(tə] (ל″ר: -ס).

 

adverb

(דער) אַדווערב (ל″ר: -ן);

{בײַם רוב אַרכעאיש:} (דאָס\דער) אומשטאַנד⸗וואָרט (ל″ר: ⸗ווערטער);

{לומדיש:} (דער) תואר הפּועל [tòyər-(h)apóyəl], צפונדיק: [tèyər-(h)apéyəl].

 

adverbial (n.)

(דער) אַדווערביאַל [àd-verbyál] (ל″ר: -ן).

 

adverbial phrase

(די) אַדווערביאַלע פראַזע (ל″ר: -ס)

 

adversarial

קעגנעריש; קעגנאַנאַנדיק; אָפּאָזיציאָנעל; אַדווערסאַריש;

{לומדיש:} התנגדותדיק [həsnágdəz-dik]; כנגדיק [kənégədik], דרומדיק: [kənéygədik]; וויכוחדיק [vəkúegh-dik], דרומדיק: [vəkí:egh-dik].

 

adversary

(דער) קעגנער (אויך: געגנער) (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ (אויך): (די) קעגנערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) קעגנערקע (ל″ר: -ס);

(דער) אָפּאָנענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) אָפּאָנענטין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אָפּּאָנענטקע (ל″ר: -ס);

{פאָרמעל לעגאַליסטיש:} (דער) אַדווערסאַר (ל″ר: -ן);

{לומדיש; מיט אַגענטיוויזירונג:} (דער) צד שכנגד [tsád|shekənégəd], דרומדיק: [tsát|shekənéygət] (ניטאָ קיין ל″ר);

{אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} (דער) סטיגאָטער; (דער) שטיגוטער.

 

adverse

אומגינציק; נעגאַטיוו; שעדלעך.

 

adverse effect

אומגינציקע (\שעדלעכע) פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות).

 

adverse reaction

{טאָמער פון אַ מענטשן:} (דער) נעגאַטיווער אָפּרוף (ל″ר: -ן); {עמאָטיוו:} (דער) בייזער אָפּרוף (ל″ר: -ן);

{פון אַוועלכן ניט איז יש:} (די) נעגאַטיווע רעאַקציע (ל″ר: -ס).

 

adverse side effect

(די) אומגינציקע צוגאָב⸗פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)ílə] (ל″ר: פּעולות);

(די) נעגאַטיווע צוגאָב⸗ווירקונג (ל″ר: -ען).

 

adversely

צום שלעכטן; אויף שלעכטס; נעגאַטיוו; צום אונגינציקן;

{לומדיש:} לרעה [ləróə], דרומדיק: [lərú:ə].

 

advertise

{בכלל:} מאַכן רעקלאַמע; רעקלאַמירן; אַנאָנסירן; {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} אַדווערטײַזן [édvər-tàyzn], {מער גענייגט צו איראָניע:} [àdvər-táyzn];

{בנוגע שטעלן אַ ספּעציפישע שריפטלעכע רעקלאַמע:} געבן (\שטעלן) אַן אַנאָנס; {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} געבן (\שטעלן) אַן אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt].

 

advertisement

{בכלל:} (די) רעקלאַמע (ל″ר: -ס); (דער) אַנאָנס (ל″ר: -ן); {אין די ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער, צומאָל מיט אַ קאַפּ הומאָר צי זעלבסט⸗איראָניע:} (דער) אַדווערטײַזמענט [èdvərtáyz-mìnt];

 

advertising agency

(די) פּרסום⸗אַגענטור [pí(y)rsəm-agentùr] (ל″ר: -ן); (די) רעקלאַמע⸗פירמע (ל″ר: -ס).

 

(advertising sheet (/ad sheet

(דאָס\דער) אַנאָנס⸗בלעטל (ל″ר: -עך);

{טאָמער געמאַכט ווי אַ ביכעלע:} (דאָס\דער) אַנאָנס⸗ביכעלע (ל″ר: -ך); (דאָס\דער) רעקלאַמע⸗בלעטל (ל″ר: -עך).

 

advice (/piece of advice)

{ציילעוודיק:} (די) עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə]; (ל″ר: עצות);

{מער כוללדיק און אַלגעמיין, אָן אַן אַרטיקל:} עצות („אַ דאַנק, אָבער עצות האָב איך שוין גענוג“).

 

advice (formal notice)

(די) אינפאָרמאַציע (ל″ר: -ס); (דער) אָנווײַז (ל″ר: -ן); (די) ידיעה [yədíyə] (ל″ר: ידיעות).

 

advice column

אַן עצה⸗טובה רובריק [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו רובריק (\קאָלום).

 

advice columnist

אַן עצה⸗טובה קאָלומניסט [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anèytsə-téyvə] (ל″ר: -ן); אַ בינטל⸗בריוו קאָלומניסט (ל″ר: -ן).

 

advice: ask advice

זיך אַן עצה האַלטן (מיט) [zəkh-anéytsə-hàltn], דרומדיק: [zəkh-anáytsə-(h)àltn]; אַן עצה פרעגן (בײַ); באַראַטן זיך (מיט);

{לומדיש:} זיך שואל עצה זײַן (בײַ) [zəkh-shòy(ə)l-éytsə-zayn], דרומדיק: [zəkh-shòy(ə)l-áytsə-za:n], צפונדיק: [zəkh-shèy(ə)l-éytsə-zayn].

 

advisability

(די) פראַגע צי ס′איז כדאי [kədáy], דרומדיק: [(kədá:(y]; (די) די פראַגע וועגן דער חכמה פון דער זאַך [khókhmə];

{פאָרמעל:} (די) כדאילעכקײַט [kədáyləkh-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ləkh-kàyt]; (די) כדאיאיקײַט [kədáyə-kàyt], דרומדיק: [kədá:(y)ə-kàyt];

{לומדיש:} (די\דאָס) כדאיות [kədáyəs], דרומדיק: [kədá:(y)əs];

{בײַם רוב אַרכעאיש; אַמאָליקע פּרעסע⸗שפּראַך:} (די) ראַטזאַמקײַט.

 

advisable (/be advisable)

זײַן אַ גוטער אײַנפאַל (\פּלאַן \וואַריאַנט); זײַן ממש כדאי [máməsh|kədáy]; זײַן רעקאָמענדירט; תכליתדיק [tákhləz-dik]; צוועקמעסיק;

זײַן אַ גוטע עצה [éytsə], דרומדיק: [áytsə];

{לומדיש:} זײַן אַן עצה טובה [anèytsə-tóyvə], דרומדיק: [anàytsə-tóyvə], צפונדיק: [anéytsə-téyvə].

{בײַם רוב אַרכעאיש; אַמאָליקע פּרעסע⸗שפּראַך:} ראַטזאַם, ווינטש(ע)נסווערט.

 

advise

עצהן [éyts(ə)n], דרומדיק: [áyts(ə)n]; {פּאַראַלעלע און גלײַכבאַרעכטיקטע פאָרמע:} עצהנען [éytsənən], דרומדיק: [áytsənən]; (ל″ע: געעצהט [gəéytsət], דרומדיק: [gəáytsət]);

אַן עצה געבן [anéytsə-gèbm], דרומדיק: [anáytsə-gèybm];

{בײַ טייל אַרכעאיש:} ראָטן; ראַטן.

 

advisedly

נאָכן באַטראַכטן (פאָרזיכטיק); באַקלערטערהייט;

{לומדיש:} נאָך אַ ישוב הדעת [ayí(y)shəv-(h)adáəs], דרומדיק: [ayí:shəf-(h)adá:(ə)s];

{פראַזעס:} ני(ש)ט גלאַט אין דער וועלט אַרײַן; ני(ש)ט עקספּראָמפּט; ני(ש)ט אָן אַ (פאָרזיכטיקער) באַטראַכטונג (\באַקלערונג; באַקלערעניש).

 

advisee

{בייגעוודיק:} (די\דער) געעצהטע(ר) [(gəéytsətə(r], דרומדיק: [(gəáytsətə(r];

(דער) עצה⸗קליענט (ל″ר: -ן), ל″נ (אויך): (די) עצה⸗קליענטקע (ל″ר: -ס).

 

advisement: take under advisement

נעמען אין באַטראַכט(ונג); נעמען אויף צום באטראַכטן.

 

advisor

עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); בעל⸗עצה [bal-éytsə], דרומדיק: [bal-áytsə] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə];).

{טאָמער פאָרמעל, אָפיציעל, צי ווי אַ שטעלע:} (דער) קאָנסולטאַנט (ל″ר: -ן); בעל⸗יועץ [bal-yóyəts], צפונדיק: [bal-yéyəts] (ל″ר: בעלי⸗עצה [bàlə-éytsə], דרומדיק: [bàlə-áytsə]; אויך: בעלי⸗יועצים [bàlə-yəéytsəm], דרומדיק: [bàlə-yəáytsəm]);

{פאָרמעל, בײַ טייל אַרכעאיש:} ראַטגעבער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

advisory

קאָנסולטאַטיוו(יש); קאָנסולטאַנט⸗;

עצה⸗געבנדיק [éytsə-gèbm-dik], דרומדיק: [áytsə-gèybm-dik]; באַעצהנדיק [ba-éyts(ə)n-dik], דרומדיק: [ba-áyts(ə)n-dik].

 

advisory: in an advisory capacity (/role)

(בלויז) קאָנסולטאַטיוו(יש); (בלויז) אַלץ עצה⸗געבער [éytsə-gèbər], דרומדיק: [(áytsə-gèybə(r] (\בעל⸗יועץ [bàl-yóyəts], צפונדיק: [bàl-yéyəts]).

 

advocacy

(די) עפנטלעכע שטיצונגס⸗אַרבעט (\אונטערשפּאַרונגס⸗אַרבעט);

(דער) אַקטיוויזם פאַר אַ ציל ({צומאָל קריטיש:} \אַן אינטערעס); (דער) ציל⸗אַקטיוויזם;

 

advocate (n.)

(דער) מליץ יושר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər];

(דער) אונטערשטיצער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אונטערשטיצערין (ל″ר: -ס), {עמאָטיוו:} (די) אונטערשטיצערקע (ל″ר: -ס); (דער) פאַרטיידיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס); (דער) רעפּרעזענטאַנט (ל″ר: -ן); (דער) גוטזאָגער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס);

  {הערה: „אַדוואָקאַט“ (זען) איז באַגרענעצט אויף אַ יורידישן רעפּרעזענטאַנט פון אַ קליענט}.

 

advocate (v.)

זיך אַרויסזאָגן פאַר (\לטובת); זיך אָננעמען פאַר; זיך אויסדריקן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]); אַרויסטרעטן פאַר (\לטובת); אַדוואָקירן; (עפנטלעך) (אונטער)שטיצן.

 

advocate: be an advocate for

זיך אײַנשטעלן פאַר (\לטובת [lətóyvəs], צפונדיק: [lətéyvəs]); זײַן אַ מליץ יושר פאַר [mèyləts-yóyshər], דרומדיק: [(màyləts-yóyshə(r], צפונדיק: [mèyləts-yéyshər];

אַרײַן אין די רייען פון אונטערשטיצער פון; עפנטלעך שטיצן.

 

aegis: under the aegis of

אונטערן דאַך (\פּאַטראָנאַזש) פון; אונטער דער סטרוקטור (\אַדמיניסטראַציע \אָרגאַניזאַציאָנעלער סטרוקטור) פון.

 

aerial (n.)

(די) אַנטענע (אויך: אַנטענאַ) (ל″ר: -ס).

 

aerial (adj.)

לופט⸗; (אַ)עראָ⸗.

 

aerobic

(אַ)עראָביש.

 

aerobics

(די) (אַ)עראָביק.

 

aerodynamic

(אַ)עראָדינאַמיש.

 

aerosol (n.)

(א)עראָסאָל.

 

aerosol spray

(דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗שפּריץ;

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער\די) (אַ)עראָסאָל⸗ספּריי (אויך: ⸗ספּרעי).

 

AfD (Alternative für Deutschland party)

(דער\די) אַ⸗עף⸗דע [á-èv-dé] {אין ענגליש ריידנדיקע לענדער אויך: [éy-èv-díy]; די אַלטערנאַטיוו⸗פאַר⸗דײַטשלאַנד פּאַרטיי;

{ביטולדיק:} די נײַע פאַשיסטן אין דײַטשלאַנד; (די) דײַטשישע פאַשיסטישע פּאַרטיי (הײַנט).

 

affable

אָנגענעם (\אײַנגענאַם); צוגעלאָזן; פרײַנטלעך; {לומדיש:} אַ נח⸗לבריותדיק [nòyəkh-labrí(y)əz-dik], צפונדיק: [nèyəkh-labrí(y)əz-dik]; {אומפאָרמעל, אינטימיש:} פּאַניבראַטיש.

 

affable: an affable person

{בייגעוודיק:}

אַן אָנגענעמע(ר) (\אַן אײַנגענאַמע(ר)); אַ צוגעלאָזענע(ר); אַ פרײַנטלעכע(ר) (\פרײַנדלעכע(ר)); אַ לײַטזעליקע(ר);

{לומדיש:} אַ נח⸗לבריותדיקע(ר) [(anòyəkh-labrí(y)əz-dikə(r], צפונדיק: [(anèyəkh-labrí(y)əz-dikə(r];

{אומפאָרמעל, אינטימיש:} אַ פּאַניבראַטישע(ר);

{אומבייגעוודיק:}

אַן אָנגענעמער (\אײַנגענאַמער\פרײַנטלעכער וכו′) מענטש;

אַ נח לבריות [anòyəkh-labrí(y)əs], צפונדיק: [anèyəkh-labrí(y)əs]. 

 

(affair (episode; matter

דער ענין [í(n)yən]; די מעשה [máysə], דרומדיק: [má:(n)sə];

{טאָמער מער פאַרוויקלט:} די פּרשה [párshə].

 

(affair (secret, illicit or unofficial romance

(דער) ראָמאַן [román]: „זיי האָבן געפירט אַ ראָמאַן“; אַ געהיימע ליבע; אַ סודותדיקע ליבע [sóydəzdikə-líbə];

{מיט אַ שמץ הומאָר:} אַ לינקע ליבע; אַ ליבע פון אפיקומן [afikóym(ə)n];

{לשון נקיה, כלומרשט איידל און דעריבער אָפט מיט נאָך מער הומאָר אָדער אַרײַנזאָגעניש:} (האָבן) עסקים [asókəm], דרומדיק: [asúkəm]; („יענע יאָרן ט′מען געשמועסט אַז זיי האָבן געהאַט עסקים \ אַז צווישן זיי איז געווען עסקים“ {פונעם אייגנטלעכן באַדײַט פון „עסקים“ — געשעפטן, ביזנעסער, האַנדלונגען, טראַנסאַקציעס, טועכצער}).

{הומאָריסטיש, דעמאָלט אַז די געליבטע גלייבן אַז קיינער ווייס ניט, בשעת ווען אַלע ווייסן און אַלע ריידן:} אַ „קיינער ווייס ניט“ („שוין דרײַ יאָר וואָס בײַ זיי דרייט זיך ווײַטער אַ „קיינער ווייס ניט“).

 

affair: have a (romantic/sexual) affair

(אָפּ)שפּילן אַ ליבע; פירן אַ ליבע; (אָנ)פירן מיט אַ ראָמאַן;

{שפּילעוודיק, כלומרשט דיסקרעט:} האָבן צו טאָן מיט; האָבן עסקים מיט [asókəm], דרומדיק: [asúkəm].

 

(affect (have an impact on

ווירקן (אויף); באַווירקן; האָבן אַ(ן) השפּעה אויף [h)ashpó(y)ə)], דרומדיק: [h)ashpú:ə)];

{לומדיש:} משפּיע זײַן אויף [mashpíyə].

 

afar: from afar

פונדערווײַטנס; פונווײַטנס; פון העט ווײַט; ממש פון ווײַט [máməsh].

 

affect (exert impact upon)

האָבן אַ(ן) השפּעה [ànashpóə], אויך: [ahashpóə], דרומדיק: [ànashpú:ə], אויך: [ahashpú:ə]; האָבן אַן אײַנפלוס איבער (\אויף); 

באַווירקן; ווירקן אויף;

{לומדיש:} משפּיע זײַן אויף [mashpíyə-zayn].

 

(affect (feign

מאַכן זיך (אַז\ווי); מאַכן דעם אָנשטעל (אַז\פון).

 

affectation

(די) פּאָזע (ל″ר: -ס); (דער) אָנשטעל (ל″ר: -ן); אַ געקינצלטע (\געמאַכטע) זאַך.

 

affected (not genuine)

אַפעקטירט; געמאַכט; ני(ש)ט⸗עכט; אומעכט; נישט⸗אויטענטיש; אומאויטענטיש.

 

affection

(די) ליבע(וו)דיקײַט; (די) צערטלעכקײַט.

 

affidavit

(די) געשוואָרענע (\געשוואוירענע) דעקלאַראַציע (ל″ר: -ס); (דער) שבועה⸗דאָקומענט [shvúə], דרומדיק: [shví:(y)ə] (ל″ר: -ן); (דער) אַפידייוויט (ל″ר: -ן; אויך: -ס).

 

affiliate (n.)

(דער) פיליאַל (ל″ר: -ן); {אַרכעאיש דיאַלעקטיש:} די וועטקע (ל″ר: -ס);

{לומדיש:} (דער) סניף (ל″ר: סניפים [snífəm]).

 

affiliated (with)

אַפיליאירט (מיט); פאַרווענדט (מיט); פאַרבונדן (מיט).

 

affiliation (with organization or group)

(די) אָנגעהעריקײַט; (די) אָנהענגערישקײַט; (די) אָנגעהענגערשאַפט; (די) אָנהענגערשאַפט; (די) אָנגעהערשאַפט; (די) צוגעהעריקײַט; (די) אַפיליאַציע.

 

affinity

{אין זין פון ענלעך זײַן:}

(די) געגליכנקײַט; (די) צוגעגליכנקײַט; (די) ענלעכקײַט; 

{אין זין פון האָבן פּאָזיטיווע געפילן צו אַוואָס⸗ניט⸗איז:}

(געפילן פון) צוציאונג (\סימפּאַטיע \ליבשאַפט \נאָענטשאַפט \אָנגעהעריקײַט).

 

affirm

{אין זין פון אַ במקום אויף אַ שבועה:}

אַפירמירן;

{בכלל:}

פעסטשטעלן; באַשטעטיקן; קאָנסטאַטירן.

 

affirmation

{אין זין פון אַ במקום אויף אַ שבועה:}

(די) אַפירמאַציע; (די) אַפירמירנג;

{בכלל:}

(די) פעסטשטעלונג (ל″ר: -ען); באַשטעטיקונג (ל″ר: -ען); (די) קאָנסטאַטירונג (ל″ר: -ען).

 

affirmative action

(די) „אַפירמאַטיווע אַקציע“ [áktsyə]; (די) פּראָגראַם פאַרן אויסקלײַבן מיעוטים [mə(y)útəm], דרומדיק: [mə(y)í:təm];

{מער אַלגעמיין:} (די) אויסגלײַכונגס⸗פּאָליטיק; (די) גוטמאַכונג⸗פּראָגראַם.

 

affirmative: answer in the affirmative

ענטפערן פּאָזיטיוו; געבן אַ פּאָזיטיוון ענטפער;

ענטפערן אויף (\אַז \מיא (אַ)) יאָ.

 

affix (n.)

(דער) אַפיקס (ל″ר: -ן); (דער) צוגאָב (ל″ר: -ן).

 

affix (v.)

{אין דער לינגוויסטיק:} אַפיקסירן;

{בכלל:} צוגעבן; צושטעלן; {לומדיש:} מוסיף זײַן [móysəv-zayn], צפונדיק: [méysəv-za:n].

 

affixation

(די) אַפיקסירונג (ל″ר: -ען); (די) צוגעבונג (ל″ר: -ען).

 

affix blame

באַשטימען ווער איז שולדיק; פעסטשטעלן די שולדיקײַט (דערײַן).

 

afflict

פּלאָגן; מאַכן צו לײַדן (מיט).

{טאָמער שטאַרק ערנסט:} פּײַניקן (מיט).

 

afflicted

געפּלאָגט; געשלאָגן;

{טאָמער שטאַרק ערנסט:} געפּײַניקט.

 

affliction

(די) פּלאָג (ל″ר: -ן); (די) פּלאָגעניש (ל″ר: -ן); (די) צרה [tsórə], דרומדיק: [tsú:rə];

{עמאָטיוו; אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (די) מכה [mákə] (ל″ר: מכות [mákəs]).

 

affluence

(די) פאַרמעגלעכקײַט; דער גוטער שטייגער לעבן;

{טאָמער בפירוש רײַך:} (די) גבירישאַפט [gvírəshaft]; (די) רײַכקײַט;

 {טאָמער דווקא בײַ אַ יחיד אָדער משפּחה אָדער ספּעציפישע גרופּע:} (די) עשירות [ashírəs]; {און אויב זייער רײַך:} נגידותקײַט [n(ə)gídəs-kàyt].

 

affluent

פאַרמעגלעך;

{טאָמער ממש רײַך:} גביריש [gvírish]; עשירותדיק [ashírəz-dik];

{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין אָרעמאַן [òrəmán], דרומדיק: [ù:rəmán] (ל″ר: …אָרעמעלײַט [òrəmə-láyt], דרומדיק: [ù:rəmə-lá:t]); {מיט קאָלאָריט:} (זײַן) נישקשה אַן אָלרײַטניק [nìsh-kóshə], דרומדיק: [nìsh-kú:shə].

 

affluent person

{בייגעוודיק:} אַ פאַרמעגלעכע(ר); אַ רײַכלעכע(ר);

{מיט קאָלאָריט:} אַן אָלרײַטניק (ל″ר: -עס);

{טאָמער ממש רײַך:} אַ גביר [agví:r] (ל″ר: גבירים [gví:rəm]), ל″נ: אַ גבירנטע [agví:rn-tə] (ל″ר: -ס), אויך: אַ גבירה [agví:rə] (ל″ר {זעלטן}: גבירות);

{מיט עמאָציע:} אַן עושר [anóyshər], צפונדיק: [anéyshər] (ל″ר: עשירים [ashí:rəm]), ל″נ: אַן עושרטע [anóyshər-tə], צפונדיק: [anéyshər-tə] (ל″ר: -ס);

{מיט פּערסאָנאַזשן, טאָמער זייער רײַך:} אַ ראָטשילד; אַ ראָקעפעלער;

{צווישן פאַרשיידענע אַנדערע:} {אין קיעוו:} אַ בראָדסקי; {אין וואַרשע:} אַ זביטקאָווער; {אין ווילנע:} אַן אָפּאַטאָוו;

{פראַזעס:} ני(ש)ט קיין אָרעמאַן [òrəmán], דרומדיק: [ù:rəmán] (ל″ר: …אָרעמעלײַט [òrəmə-láyt], דרומדיק: [ù:rəmə-lá:t]).

 

afford (/be able to afford)

זיך קענען פאַרגינען (\דערלויבן); („נאָך אַ יאָר אַרבעט דאָרטן, און ער וועט זיך קענען פאַרגינען קויפן אַ מאַשין“); האָבן (גענוג) אויף;

{נוסח אַמעריקע:} {קלאַסיש איסט⸗סאַידיש:} אַפאָדערן; {פּשוט פון ענגליש פאַריידישט:} אַפאָרדן.

 

afford pleasure to

פאַרשאַפן (\ברענגען) (עמעצן) הנאה [hanóə], דרומדיק: [h)anú:ə)] (\נחת [nákhəs] \תענוג [táynəg], דרומדיק: [tá:nək]; \פאַרגעניגן).

 

affordable

וואָס מ′קען זיך פאַרגינען; ברייט⸗צוטריטלעך; מעסיקפּרײַזיק.

 

affordable health care

(די) מעסיקפּרײַזיקע (\ברייט⸗צוטריטלעכע) געזונט⸗דינסט (\געזונט⸗סיסטעם).

 

affordable housing

(די) מעסיקפּרײַזיקע באַוואוינונג; (די) מעסיקפּרײַזיקע וואוניונגען (ל″ר);

(די) צוטריטלעכע באַוואוינונג; (די) צוטריטלעכע וואוניונגען (ל″ר).

 

affricate (n.) (phon.)

(דער) אַפריקאַט (ל″ר: -ן);

 

affricate (v.) (phon.)

אַפריקירן.

 

affront

(די) באַליידיקונג (ל″ר: -ען); (דער) אַפראָנט (ל″ר: -ן);

{לומדיש:} אַ פּחיתת הכבוד [apkhì(y)səs-(h)akóvəd], דרומדיק: [apkhì:səs-(h)akúvət]; אַ פּגיעה בכבוד [ap(ə)gíyə-bəkóvəd], דרומדיק: [ap(ə)gí:ə-bəkúvət];

{עמאָטיוו:} (אַ) בלוט⸗פאַרגיסונג; {לומדיש:} (אַ) שפיכת דמים [shfì(y)khəs-dóməm], דרומדיק: [shfì:khəs-dúməm];

{פראַזעס:} אַ פּאַטש אין פּנים [pónəm], דרומדיק: [pú:nəm].

 

Afghani (n.)

(דער) אַפגאַנער [avgánər] (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפגאַנערין (ל″ר: -ס); (דער) אַפגאַניסטאַנער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפגאַניסטאַנערין (ל″ר: -ס);

{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַפגאַנישע(ר); (די\דער) אַפגאַניסטאַנישע(ר).

 

Afghani (adj.)

אַפגאַניש; אַפגאַניסטאַניש;

{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַפגאַנער [avgánər].

 

Afghanistan

{אָן אַן אַרטיקל} אַפגאַניסטאַן [àvganəstán].

 

afield: far afield

העט ווײַט; גאָר ווײַט; ווײַט ווײַט;

{פראַזעס:} אויף יענער זײַט סמבטיון [sambátyən]; אין די הרי חושך [hòrey-khóyshəkh],

דרומדיק: [h)ù:ray-khóyshəkh)], צפונדיק: [hòrey-khéyshəkh];

{טאָמער פיגוראַטיוו אין זין פון אַן אומבאַגרינדעטער השערה:}

ווײַט פונעם עיקר [íkər]; ווײַט פונעם הויפּט⸗פּונקט; 

{מער קריטיש:} ווײַט פונעם שכל הישר [sèykhl-(h)ayóshər], דרומדיק: [(sàykhl-(h)ayú:shə(r].

 

afikoman (afikomen)

דער אפיקומן [der-af(ə)kóymən], צפונדיק: [der-af(ə)kéymən];

{הערה: פאַראַן פאַרשיידענע דיאַלעקטישע וואַריאַנטן, בתוכם די צפונדיקע:} (דער) אויפן⸗קוימען [àfn-kéymən], (דער) אפיקוימעס [àf(ə)kéyməs], א.א.

 

aflame

פלאַמענדיק; אין פלאַמען; פלאַמענדיקערהייט.

 

afloat: be afloat (on water, etc)

שוועבנדיק (אויפן וואַסער); זיך אויפהאַלטן (\טראָגן) (אויפן וואַסער); שוועבפעאיק; שווימפעאיק;

{פראַזע:} ני(ש)ט (אײַנ)זינקענדיק.

 

afloat: keep afloat (v. trans.) (fig. re undertaking, business, etc)

אויפהאַלטן; אונטערשפּאַרן; אונטערשטיצן, ס′זאָל ני(ש)ט אָנגיין.

 

afloat: stay afloat (fig. re undertaking, business, etc)

אָנגיין מיט דער אַרבעט (\מיטן פּראָיעקט, וכו′); בלײַבן טעטיק; בלײַבן אָפן (\אויפגעעפנט);

{פראַזע:} ני(ש)ט אונטערגיין; ני(ש)ט פאַרמאַכן דעם פּראָיעקט (\געשעפט, וכו′).

 

afoot: there’s something afoot

עפּעס טוט זיך; עפּעס רירט זיך; עפּעס רודערט זיך.

 

aforementioned: the aforementioned

{בייגעוודיק, פאַרן שם⸗דבר:} (די\דער) אויבנדערמאָנטע(ר);

{לומדיש, נאָכן שם⸗דבר:} הנ″ל [hanál].

 

afraid: be afraid

מורא האָבן [móyrə-hobm], דרומדיק: [móyrə-ubm], צפונדיק: [méyrə-hobm]) שרעקן זיך (פאַר \ פון).

 

afraid: I’m afraid that

איך האָב (\כ′האָב) מורא אַז [móyrə], צפונדיק: [méyrə];

{אַז ס′גייט די רייד וועגן אַ פּאָטענציעל נעגאַטיווער מעגלעכקײַט\זאַך:} מיר דאַכט (זיך) אַז;

{אַ קאַפּ לומדיש, צומאָל איראָניש צי שפּאַסיק:} איך האָב (\כ′האָב) אַ חשד אַז [akh-shád].

 

afraid of one’s own shadow → tremble with fear

 

Africa

{אָן אַן אַרטיקל; ל″נ:} אַפריקע.

 

(.African (n

(דער) אַפריקאַנער (ל″ר: ø); ל″נ: (די) אַפריקאַנערין (ל″ר: -ס);

{אומפאָרמעל; מער אינטימיש; בייגעוודיק:} (די\דער) אַפריקאַנישע(ר).

 

(.African (adj

 אַפריקאַניש;

{אומבייגעוודיק; גיכער וועגן פאָלק, קולטור, געשיכטע:} אַפריקאַנער.

 

African American (n.)

(דער) אַפראָאַמעריקאַנער, ל″ר: Ø, ל″נ: Ø אָדער: (די) אַפראָאַמעריקאַנערין, ל″ר: -ס;

{אַרכעאיש און בײַ הײַנטיקן טאָג מיטן גוטן ווילן מוטל בספק און דעריבער אויף געפּסלט צו ווערן בכלל:} (דער) נעגער, ל″ר: Ø; ל″נ: נעגערינס; (דער) שוואַרצער, ל″נ: (די) שוואַרצע; ל″ר: די שוואַרצע.

 

African American (adj.)

 אַפראָאַמעריקאַניש; {אומבייגעוודיק:} אַפראָאַמעריקאַנער.

 

African American Studies

(די) אַפראָאַמעריקאַנישע שטודיעס (ל″ר); (די) אַפראָאַמערקאַנער שטודיעס (ל″ר);

  {הערה: א סברא אַז לפּחות בײַ טייל איז „אַפראָאַמעריקאַנישע שטודיעס“ שייך אומאַמביוואַלענטיש צום אַקאדעמישן געביט אין אוניווערסיטעטן, פאָרשונגען וכדומה, בשעת ווען „אַפראָאַמערקאַנער שטודיעס“ ק ע ן אויך גענוצט וועגן פאַרשיידענע שטודיעס בײַ אַפראָאַמעריקאַנער גופא}.

 

(Afrikaner (Afrikaaner

(דער) אַפריקאַנסער (ל″ר: ø), ל″נ: (די) אַפריקאַנסערין (ל″ר: -ס);

{סלענגיש אינעם יידיש פון דרום אַפריקע:} (דער) חטאת (אויך: כאַטעס) [khátəs] (ל″ר: -ים [khatéysəm], דרומדיק: [khatáysəm]), ל″נ: (די) חטאתטע [khátəs-tə] (ל″ר: -ס).

 

Afrikans (/Afrikaans)

אַפריקאַנסיש.

 

afro (n.)

 (די\דער) אַפראָָ; (די) אַפראָ⸗האָר (ל″ר); (די) אַפראָ⸗פריזור (ל″ר: -ן).

 

after

נאָך [nokh], דרומדיק: [nukh].

 

after a fashion

אין אַ געוויסן זין (אָבער…); אין אַ געוויסער מאָס; 

{פראַזעס:} ס′הייסט אַזוי, אָבער ס′איז ני(ש)ט ווי ס′באַדאַרף צו זײַן; ס′איז ני(ש)ט אינגאַנצן;

הייסן הייסט דאָס אַזוי, אָבער ס′איז פאָרט ני(ש)ט אָדאָס.

 

(after all (but it is in fact the case that

{אַדווערביאַל:} נאָכאַלעמען (\נאָך אַלעמען) [nokháləmən]; פונדעסטוועגן [fundéstvegn];

{בלויז אינמיטן אַ פראַזע צי אַלץ אויסרופן:} דאָך; פאָרט. 

 

After all that!

נאָך דעם אַלעמען!;

שטעל(ט) זיך פאָר!; ני(ש)ט צום גלייבן!; אַ קשיא אויף אַ מעשה! [akáshəf|amáysə].

 

after dark

אַז ס′איז שוין פינצטער; נאָכן אונטערגאַנג פון דער זון; נאָך דער שקיעה [shkíyə].

 

after that

נאָך דעם; דערנאָכדעם; {דיאַלעקטיש:} נאַכער.

 

after the fact

לאחר המעשה [l(ə)àkhər-(h)amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:sə]; שוין נאָכדעם; נאָך דעם אַלעמען; פּאָסט פאַקטום;

{מיטן צוגאָב פון כאָטש אַ שמץ מענטשלעכער חרטה:} בדיעבד [bədi(y)évəd], דרומדיק: [bədi(y)éyvət].

 

after we eat

נאָכן אָפּעסן; אַז מ′(וו)עט אָפּעסן.

 

aftercare

(די) נאָכדעם⸗באַדינונג (\⸗באַהאַנדלונג \⸗באַזאָרגונג).

 

aftereffect

(די) נאָכווירקונג (ל″ר: -ען); (דער) צוגאָב⸗רעזולטאַט (ל″ר: -ן); אַ שפּעטערדיקע פּעולה [p(ə)úlə], דרומדיק: [p(ə)í(:)lə];

{טאָמער דווקא וועגן אַ נעגאַטיווער צי אומגעוואונטשענער נאָכווירקונג:} (די) נאָכווייענישן (ל″ר; ל″י: נאָכווייעניש).

 

afterglow

(דער) דויערנדיקער גלאַנץ; (די) דויערנדיקע גליאונג;

(דער) נאָכגלאַנץ; (די) נאָכגליאונג.

 

afterlife

{בײַ יידן:}

יענע וועלט [yénə-vèlt]; („שלום מאַכן וועלן זיי מסתמא שוין אויף יענע(ר) וועלט“);

עולם⸗הבא [òyləm-hábə], צפונדיק: [èylom-hábə]; („זי האָט גענוג מצוות געטאָן, זי זאָל זיך שפּירן זיכער מיט איר חלק עולם⸗הבא“; „ער האָט זײַנע חברים פאַרזיכערט, אַז ער האָט זיי ליב ווי זײַן חלק עולם⸗הבא“);

{מיט דער האָפענונג אויף גוטס נאָכן טויט לגבי זיך אָדער אַ ליבן מענטשן:} (אין) גן⸗עדן [ganéydəm] \ [ganéydn], דרומדיק: [gənáydəm] \ [gənáydn];

{מיט דער קללה פון שלעכטס נאָכן טויט בדרך כלל לגבי אַ געהאַסטן מענטשן:} (אין) גיהנום [génəm] צי [gəhénəm];

{אוניווערסאַל:}

(די) גלייבונג אין אַ לעבן נאָכן טויט.

 

afternoon (n.)

(דער) נאָכמיטיק {עלטערער סטיל וואָס האָט אַ געוויסע עלעגאַנטישקײַט, דער עיקר בכתב:} נאָכמיטאָג; (די) נאָכמיטיק⸗צײַט; (די) נאָכמיטאָג⸗צײַט;

{אין טייל טראַדיציאָנעלע סביבות:} מנחה⸗צײַט [mínkhə-tsàyt];

{אַרכעאיש דרומדיק דיאַלעקטיש:} נאָכוואַר(ע)מעס.

 

afternoon: in the afternoon

נאָכמיטיק (אויך: נאָך מיטיק); {עלטערער סטיל וואָס האָט אַ געוויסע עלעגאַנטישקײַט:} נאָכמיטאָג (אויך: נאָך מיטאָג);

{אפשר דער סאַמע פאַרשפּרייטסטער וואַריאַנט אַז ס′גייט די רייד וועגן הײַנטיקן טאָג, הגם ניט טעכניש ספּעציפיצירט:} הײַנט בײַטאָג [hàynt|batóg], דרומדיק: [hà:nt|batúk]; {לאָזט זיך אויסשפּרייטן אויף אַווען⸗ניט⸗איז:} נעכטן בײַטאָג; מאָרגן בײַטאָג; פאַראַיאָרן דעם 11טן יאַנואַר בײַטאָג, וכו′};

{אין טייל דיאַלעקטן בפירוש, אין אַנדערע לויטן קאָנטעקסט:} בײַטאָג [batóg], דרומדיק: [batúk];

{אין טראַדיציאָנעלע סביבות, געוואָרן זעלטן:} מנחה⸗צײַט [mínkhə-tsàyt];

{אַרכעאיש דרומדיק דיאַלעקטיש:} נאכוואַר(ע)מעס.

 

afternoon (adj.)

נאָכמיטעדיק; נאָכמיטאָגדיק; {אַוואו ס′איז קלאָר פון קאָנטעקסט:} בײַטאָגעדיק; בײַטאָגיק.

 

afternoon: Good Afternoon!

{ניטאָ אויף יידיש די פראַזע; מ′נוצט אַנדערע באַגריסונגען:}

{טאָמער פרי נאָכמיטיק איז נאָך מעגלעך בײַם טרעפן זיך:} גוט מאָרגן!

{טאָמער שפּעטלעך נאָכמיטיק איז מעגלעך בײַם געזעגענען זיך:} אַ גוטן אָוונט!;
 {בײַם געזעגענען זיך ווען ס′זאָל ניט זײַן בײַטאָג איז אַמפּשוטסטן:} אַ גוטן טאָג! 

{באַוואָרעניש: אין ליטעראַרישן און סטאַנדאַרדן לשון קלינגט ווי אַ גרילצנדיקער גרײַז דער באַנוץ פון „אַ גוטן טאָג“ בײַם באַגעגענען זיך א ו י ס ע ר אין חרדישע קרײַזן אַוואו ס′איז שוין אָנגענומען};

{ס′איז אַלעמאָל מעגלעך באַנוצן זיך מיט די „פרײַע באַגריסונגען“: בײַם טרעפן זיך אַשטייגער:} שלום⸗עליכם מיטן ענטפער עליכם⸗שלום {אַז מען גיט אַ האַנט}; האַלאָ! א.א.; {און בײַם געזעגענען זיך:} אַ גוטן, אַ גוטן תמיד, זײַ(ט) געזונט, א.א.

{אין טייל פרומע קרײַזן קען מען גראַדע טרעפן נאָכמיטיק:} אַ גוטע מנחה! {מנחה איז דאָך די טעגלעכע נאָכמיטאָגדיקע תפילה}.

 

aftershave (n.)

(די) גאָל⸗פּאַרפום (ל″ר: ען); (דער) ראַזיר⸗פּאַרפום (ל″ר: -ען);

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) עפטערשייוו (אויך: עפטערשעיוו).

 

aftershock

(דער) צוגאָב⸗שאָק;

{דווקא וועגן אַן ערדציטערניש:} (דער) נאָכטרייסל; (די) נאָכטרייסלעניש;

{פיגוראַטיוו:} די נאָכווייען (ל″ר).

 

aftertaste

(דער) נאָכטעם [nókh-tàm] (ל″ר: -ען); 

{טאָמער ממש שלעכט:} (דער) ווידערטעם [vídər-tàm] (ל″ר: -ען).

 

afterthought

אַ נאָכטראַכטעניש (ל″ר: -ן); אַן אײַנפאַל לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]; אַ שפּעטערדיקע צוקלערעניש; 

{פראַזעס:} אַ צוקלערונג שוין פון דערנאָכדעם (\שוין לאחר המעשה).

 

afterthought: as an afterthought

(שוין) לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:(n)sə]; שוין נאָך דער מעשה אַן אײַנפאַל.

 

afterwards

נאָך דעם; דערנאָך; דערנאָכדעם;

{מיט אָנצוהערעניש אַז ס′האָט געדאַרפט טרעפן פריער:}

לאחר המעשה [l(ə)àkhər-amáysə], דרומדיק: [l(ə)àkhər-amá:sə].

 

again

נאָכאַמאָל [nókhamòl], בײַם גיכן ריידן: [nókhaml]; ווידעראַמאָל [vídəramòl]; ווידער; ווײַטער.

 

again and again

ווידעראַמאָל און אָבעראַמאָל [vídər-amòl-un|óbər-amòl]; נאָכאַמאָל און נאָכאַמאָל [nókh-amòl-un|nókh-amòl]; ווײַטער און ווײַטער;

{פראַזעס:} אַ מעשה אָן אַ סוף [amáysə|òn-asóf], דרומדיק: [amá:(n)sə|ùn-asóf]; אַ מעשה אָן אַן עק; אַוויפל קען מען.

 

again: then again

פון דער אַנדערער זײַט; צוריקגערעדט; צוריקגעטראַכט;

{לומדיש:} מאידך [m(ə)ídəkh].

 

against

קעגן; אַקעגן; אַנטקעגן; {עלטערע פאָרמע:} געגן;

{לומדיש:} כנגד [k(ə)négəd], דרומדיק: [k(ə)néygət].

{בלויז אין זין פון פאַרגלײַכנדיק צוויי אַנדערשדיקע זאַכן, ניט התנגדות:} קעגנאיבער; אַקעגנאיבער. 

 

(age (n.) (of person or thing

(דער) עלטער; די יאָרן.

 

 

(.age (v

עלטערן זיך; ווערן עלטער;

{אין זין פון ווערן טאַקע אַלט:} פאַרעלטערט ווערן; פאַרעלטערן זיך.

 

?age: What’s your age

{אין מערב:} ווי אַלט זײַט איר?; {אין מזרח:} וויפל יאָר איז אײַך?.

 

(age (period in history

(די) תקופה [tkúfə], דרומדיק: [t(ə)kí:fə] (ל″ר: תקופות); (די) עפּאָכע (ל″ר: -ס);

(דער) פּעריאָד (ל″ר: -ן); {אין חרדישן באַנוץ דער עיקר:} (די) פּעריאָדע (ל″ר: פּעריאָדן).

 

age discrimination

(די) עלטער⸗דיסקרימינאַציע;

{גיכער וועגן אַן איינצלפאַל:} (די) עלטער⸗דיסקרימינירונג.

 

age group

(די) עלטער⸗גרופּע (ל″ר: -ס); (די) גרופּע אין די זעלב(יק)ע יאָרן;

אַ גרופּע מענטשן אין זעלב(יקן) עלטער.

 

Age of Discovery (/Age of Exploration)

(די) אַנטדעקונגס⸗תקופה [tkùfə], דרומדיק: [t(ə)kì:fə]; (די) עקספּלאָראַציע⸗תקופה;

{ע″פּ מאָדערנער קריטיק:} (די) קאָלאָניזאַציע⸗תקופה.

 

Age of Reason (/Enlightenment)

די שכל⸗תקופה[séykhl-tkùfə], דרומדיק: [sáykhl-t(ə)kì:fə]; די תקופה פון מענטשלעכן שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhl]; (די) אויפקלערונגס⸗תקופה;

  {הערה א און אזהרה: דער טערמין „(די) השכלה“ באַגרענעצט זיך אויף דער רעפאָרמיסטישער, מאָדערניזירנדיקער, סעקולאַריזירנדיקער, בילדונגס⸗פאָדערנדיקער י י ד י ש ע ר באַוועגונג אין אירע פאַרשיידענע גלגולים, בתוכם די בערלינער השכלה פון שפּעטן אַכצעטן יאָרהונדערט און די מזרח⸗אייראָפּעאישע השכלה פון נײַנצעטן יאָרהונדערט};

  {הערה ב: דער טערמין „די אויפקלערונג“ („אויפקלערונגס⸗עפּאָכע“ וכו′) איז געבליבן אַמביוואַלענט, אָנגעווענדט סײַ אויפן באַגריף אין דער אַלגעמיינער אייראָפּעאישער היסטאָריאָגראַפיע, סײַ (אין די ווערק פון אַ ריי יידישע היסטאָריקער) אויף דער השכלה. היות ווי דער באַנוץ אויפן יידישן באַגריף איז שוין לאַנג אַרכעאיש, איז ווײַטער מעגלעך דער באַנוץ אין ברייט⸗אייראָפּעאישן זין, נאָר וואָדען, ס′איז בפירוש וויכטיק מפרט זײַן בײַם אָנהייב גענוי אין וואָס ס′גייט די רייד}.

 

age limit

(דער) עלטער⸗דאַך; (דער) עלטער⸗מאַקסימום; (די) עלטער⸗באַגרענעצונג.

 

age range

(דער) עלטער⸗שפּאַן (ל″ר: -ען); (די\דאָס) עלטער⸗מהלך [məhàləkh].

 

age: in old age

אויף דער עלטער [àvdər-éltər], דרומדיק: [(òvdər-éltə(r]; אין די הויכע יאָרן; {אין טייל דיאַלעקטן:} אַלטערהייט;

{לומדיש:} בײַ דער זיקנה [bàdər-zíknə]; בעת זיקנה [b(ə)èyz-zíknə], דרומדיק: [b(ə)àyz-zíknə].

 

(‘age: of marriageable age (‘time to get married

(ער\זי) שטייט אין שידוכים [shidúkhəm], דרומדיק: [shədí:khəm];

{מיט אַ רמז אויף דעם אַז ס′האַלט שוין שפּעטלעך און מ′קען פאַרזעסן ווערן:} אַ בחור אין די יאָרן [bókhər], דרומדיק: [(búkhə(r]; אַ מיידל אין די יאָרן.

 

age: he’s/she’s showing his age

ער\זי האָט זיך פאַרעלטערט; ס′האָבן אים\איר אַ כאַפּ געטאָן די יאָרן ({טאָמער אין הויכע יאָרן: …אַ כאַפּ געטאָן די זיקנה [zíknə]).

 

age: the same age as

אין זעלב(יק)ן עלטער ווי (\וואָס); אין די זעלב(יק)ע יאָרן ווי (\וואָס);

{דיאַלעקטיש:} אין איינע יאָרן מיט; פון זעלב(יק)ן יאָר ווי (\וואָס).

 

aged (of a person)

באַיאָרט; באַיאָרנט; עלטער;

{ליטעראַריש:} באַטאָגט;

{לומדיש:} זקיניש [skéynish], דרומדיק: [skáynish];

{פראַזעס}: אין די יאָרן; אין די הויכע יאָרן; שוין איבער די יאָרן פון דוד המלכן [dòvəd-(h)améləkhn], דרומדיק: [dùvət-(h)améyləkhn] (ד.ה. איבער די 70); שוין איבער די שמונים [shmóynəm], צפונדיק: [shméynəm] (ד.ה. איבער די 80); שוין איבער די גבורות יאָרן [gvúrəs-yòrn], דרומדיק: [gví:(y)rəs-yù:rn] (ד.ה. איבער די 80);

{טאָמער מיטן קנייטש אַז דער מענטש האַלט נעבעך בײַם סוף פון די יאָרן:} אַ בא בימים [abò-bayóməm], דרומדיק: [abù:-bayúməm].

 

agency (phil.)

(דער) כח הפּעולה [kòyəkh-(h)ap(ə)úlə], דרומדיק: [kòyəkh-(h)ap(ə)ílə], צפונדיק: [kèyəkh-(h)ap(ə)úlə]; (דער) כח מעשים [kòyəkh-máysəm], דרומדיק: [kòyəkh-má:səm], צפונדיק: [kèyəkh-máysəm].

 

agency (of government or business)

(די) אַגענטור (ל″ר: -ן); (די\דער) אינסטאַנץ (ל″ר: -ן).

 

agency: The Jewish Agency

די יידישע אַגענץ; דער סוכנות [sòkh-nút], בײַ רוסיש ריידנדיקע אויך: [sakhnút].

 

agenda (plans, timetable, project)

(דער) סדר היום [sèydər-(h)ayóm] (ל″ר: סדר היום רשימות [rəshíməs]);

{פאָרמעל, נאָר בײַ זיצונגען, קאָנגרעסן און אַנדערע פיזישע טרעפונגען, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) טאָג אָרדענונג [tóg-òrdenung] (ל″ר: -ען);

{לומדיש שפּאַסיק:} (די) פּרטי כל [pìrtə(y)-kól] {וואָרט⸗שפּיל < ′פּראָטאָקאָל′}.

 

agenda (undeclared motivations or ulterior motives)

פּניות [pníyəs] (ל″ר); אינטערעסן (ל″ר);

{אין חרדישן באַנוץ אויך:} (די) נגיעות [n(ə)gí:(y)əs] (ל″ר);

{פראַזעס:} ניט בפירוש אַרויסגעזאָגטע כוונות (\צילן) [bəféyrəsh], דרומדיק: [bəfáyrəsh]; כיטרע (\פאַרבאַהאַלטענע): ניט⸗אַרויסגעזאָגטע כוונה [kavónə], דרומדיק: [kavú:nə] \ציל \ פּראָגראַם); אַ פאַרבאַהאַלטענער סדר היום [sèydər-(h)ayóm], דרומדיק: [sàydə(r)-(h)ayóm].

 

agender

מינלאָז; געשלעכטלאָז.

 

agent

(דער) אַגענט (ל″ר: -ן); ל″נ: די אַגענטין; {עמאָטיוו:} אַגענטקע (ל″ר: -ס).

 

agent of change

 אַ קאַטאַליסט אויף אַרײַנפירן שינויים [shənúyəm], דרומדיק: [shəní:əm] (\ענדערונגען \ערנסטע בײַטונגען).

 

agent provocateur

(דער) אַגענט פּראָוואָקאַטאָר [agént|provokátər];

{טיילווײַז נאָכגייענדיק דעם פראַנצייזישן אַרויסרייד:} (דער) אַזשאַן⸗פּראָוואָקאַטער [azhán|provokatér].

 

(.agentive (ling

(דער) אַגענטיוו.

 

 agentivize (ling., etc)

אַגענטיוויזירן;

{בײַ יידישע לינגוויסטן צומאָל:} פאַרמענטשלעכן; {שפּאַסיק:} אויסמענטשלען.

 

ages: the ages

(די) דור דורות [dòr-dóyrəs], צפונדיק: [dòr-déyrəs] (ל″ר); די אַלע עפּאָכעס (ל″ר).

 

ages: It’s been ages

(שוין) אַזאַ לאַנגע צײַט; (שוין) אַ שאָק מיט יאָרן (וואָס\זינט).

 

ageism (agism)

(דער) עלטעריזם; (די) עלטער⸗דיסקרימינאַציע; (דער) עלטער⸗פאָראורטייל;

{לומדיש; איראָניש צי שפּאַסיק:} (דער\די) שנאת זקנים [sìnəs-skéynəm], דרומדיק: [sìnəs-skáynəm].

 

ageless

{אין זין פון לאַנג⸗דויערדיקײַט:} לאַנג⸗פאַראַנען; לאַנג⸗באַקאַנט; אוראַלט; אייביק;

{אין זין פון אויסזען יינגער:} ני(ש)ט⸗פאַרעלטערט; ני(ש)ט⸗פאַרעלטערנדיק; ני(ש)ט⸗בײַטנדיק.

 

Aggadah

(די) די אגדה [di-agódə], דרומדיק: [di-agú:də].

 

Aggadah: In the Aggadah

אין דער אגדה [ìn-dər-agódə], דרומדיק: [ìn-dər-agú:də];

{שמועסשפּראַכיק, און וואָסאַמאָל מער פאַרשפּרייט:} אין די אגדה [ìn-di-agódə], דרומדיק: [ìn-di-agú:də];

{אַקאַדעמיש, פאָרמעל, זעלטן:} אגדהש (אויך: אגדיש) [agódish], דרומדיק: [agú:dish].

 

aggrandize

גלאָריפיצירן; מאַכן פאַר גראַנדיעז; פאַרגרעסערן די חשיבות (פון) [khshí(y)vəs].

 

aggrandizement

(די) גלאָריפיצירונג (ל″ר: -ען); (די) גלאָריפיקאַציע (ל″ר: -ס); (די) פאַרגרעסערונג פון דער חשיבות (פון) [khshí(y)vəs].

 

aggravate (v. trans.)

{טאָמער אַ מענטשן:}

דערגיין (עמעצן) די יאָרן {+דאַט.}; שאַפן (עמעצן) עגמת נפש [àgməs-néfəsh], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; דענערווירן; אָנמוטשען; אויפרייצן; אָנצינדן; אָנדרודלען; גריזשען;

{פראַזעס:} צעקאָכן (בײַ עמעצן) דאָס (\די) בלוט; אויפעסן לעבעדיקערהייט (\אַ לעבעדיקן); צאַפּן די דמים [dóməm], דרומדיק: [dúməm];

{טאָמער אַ סיטואַציע:}

פאַרערגערן; ערגער מאַכן; נאָך ערגער מאַכן;

פאַרשוועריקן; שווערער מאַכן; נאָך שווערער מאַכן.

 

aggravated

דענערווירט; אָנגערייצט; צעקאָכט; צעבושעוועט; צעשטורעמט; צעפלאַקערט; צעפלאַמט.

 

aggravating (annoying)

אויפקאָכנדיק; דענערווירנדיק; אויפרייצנדיק; (שטאַרק) באַאומרואיקנדיק;

{מער היימיש:} קאָפּ⸗פאַרדרייענדיק; קאָפּ⸗דרייעריש; צעטומלענדיק; {פראַזע:} ס′מאַכט משוגע [məshúgə], דרומדיק: [məshí:gə];

{סלענגיש וואולגאַריש:} בצים⸗דרייענדיק [béytsəm], דרומדיק: [báytsəm].

 

aggravating circumstances

פאַרערגערנדיקע (\פאַרשווערנדיקע) אומשטאַנדן (\פאַקטאָרן).

 

aggravation

(דער\דאָס) עגמת נפש [àgməs-néfəsh], דרומדיק: [àgməs-néyfəsh]; (די) דענערווירטקײַט; (די) ערגערניש; (די) האַרץ⸗פּלאַצעניש.

 

aggression

(די) אַגרעסיע; (די) אַטאַקע; (דער) אָנפאַל; (דער) אָנגריף.

 

aggressive

אַגרעסיוו; קריגעריש; קריגס⸗הונגעריק; אָנגרײַפעריש; 

{פראַזעס:} רײַסט זיך צו מלחמה [mə(l)khómə], דרומדיק: [mə(l)khúmə]; להוט [ló(h)ət], דרומדיק: [lú:(h)ət] אויף אַ קריג.

 

aggressively

מיט אַגרעסיע; אַגרעסיווערהייט; אויף אַן אַגרעסיוון אופן [óyfm], צפונדיק: [éyfm];

מיט רוגזא [rúgzə], דרומדיק: [rígzə]; מיט רציחה [rətsí(y)khə].

 

aggresivity

(די) אַגרעסיווקײַט; (די) אָנפאַלערישקײַט; (די) רציחהשקײַט [rətsí(y)ish-kàyt];

{לומדיש:} (די) מזיקישקײַט [mazíkish-kàyt].

 

aggressor

(דער) אַגרעסאָר [agrésər] (ל″ר: -אָרן [agrəsórn]); (דער) אָנגרײַפער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס).

 

aggrieved

באַעוולט [baávlt];

{בײַ טייל אַרכעאיש:} געקריוודעט.

 

aggrieved party

{בייגעוודיק:} (די\דער) באַעוולטע(ר) [(ba-ávltə(r].

 

aghast

אויפגעשוידערט; צעשוידערט; שאָקירט; 

{לומדיש:} נבהל ונשתומם (געבליבן) (\געווען); [nìvl-vənishtóyməm], צפונדיק: [nìvl-vənishtéyməm].

 

agile

{פיזיש:} פלינק;

{אין מעשים, כאַראַקטער וכו′:} פלינק⸗טראַכטנדיק; אַגיל; גיך⸗בייגעוודיק; גיך צופּאַסנדיק.

 

agility

{פיזיש:} (די) פלינקײַט; 

{אין מעשים, כאַראַקטער וכו′:} (דאָס\דער) פלינק⸗טראַכטן; (די) אַגילקײַט (פונעם שכל [séykhl], דרומדיק: [sáykhlagr]); (די) גיך⸗בייגעוודיקײַט; (די) גיך⸗צופּאַסעוודיקײַט.

 

agitate (v. trans.)

אויפרעגן; דענערווירן; אויפרייצן; דערצאָרענען; דערבייזערן; דעררגזענען [der-rágzənən].

 

agitated

צערודערט; אויפגערודערט; צעקאָכט; צעהיצט; אויפגערעגט; צעשרויפט; צעטומלט; 

{אַ קאַפּ מילדער:} אומרואיק [úm-rùy(ə)k], דרומדיק: [ím-rìy(ə)k]; באַאומרואיקט.

 

agnostic (n.)

(דער) אַגנאָסטיקער (ל″ר: ø; דיאַלעקטיש אויך: -ס), ל″נ: (די) אַגנאָסטיקערין (ל″ר: -ס);

{אַ קאַפּ עמאָטיוו און פּערזענלעך, אַשטייגער וועגן אַ באַקאַנטן; בייגעוודיק:} (די\דער) אַגנאָסטישע(ר);

{מיט ביטולדיקער שפּאַסיקײַט:} אַ מאמין בגאָרני(ש)ט [amàymən-bəgórni(sh)t], דרומדיק:

[(amà:mən-bəgú:ə(r)nish(t].

 

agnostic (adj.)

אַגנאָסטיש.

 

agnosticism

(דער) אַגנאָסטיציזם; (די) אַגנאָסטישע שיטה [shí(y)tə]; (די) אַגנאָסטישע פילאָסאָפיע;

{לומדיש; איראָניש; הומאָריסטיש:} אמונת האַגנאָסטיקער [əmùnəs-ho-agnóstikər], דרומדיק: [(əmìnəs-hu:-agnóstikə(r].

 

ago

מיט … צוריק ({דיאַלעקטיש אויך:} \קאַריק \קעריק \קריק); („מיט אַ מינוט \שעה \וואָך \חודש \יאָרצענדליק צוריק“);

{זעלטענער:} פאַר … („מיט זעקס יאָר צוריק“ \„פאַר זעקס יאָר“);

{אָפט פאַרביטן דורך די ספּעציפיצירטע טערמינען אין אָט די פאַלן:}

אייערנעכטן (\מיט צוויי טעג צוריק);

פאַראַכטאָגן (\מיט אַ וואָך צוריק);

פאַראַיאָרן (\מיט אַ יאָר צוריק).

 

agonize over

זיך מוטשען וועגן; זיך מאַטערן וועגן; זיך פּלאָגן וועגן; זיך אָנמאַכן (\אָנטאָן) יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm].

 

agony

(דאָס\דער) לײַדן; (די) לײַדעניש; (די) יסורים [yəsúrəm], דרומדיק: [yəsí:rəm] (ל″ר); (די\דער) פּײַן; (די) מוטשעניש; (די) מאַטערניש.

 

agoraphobia

(די) אַגראַפאָביע.

 

agoraphobic

אַגראַפאָביש.

 

agrarian

אַגראַריש; לאַנדווירטשאַפטלעך.

 

agree (be in agreement with)

מסכים זײַן [máskəm-zayn]; אײַנשטימען; צושטימען.

 

agree (come to (an) agreement)

אָפּמאַכן; קומען צו אַן אָפּמאַך; דערריידן (\דעררעדן) זיך (ל″ע: דעררעדט זיך); זיך פאַרשטענדיקן; אָפּשמועסן.

{אַ קאַפּ לומדיש:} קומען צו אַ הסכם [héskəm];

{פראַזע:} קומען צום טיש.

 

agree (decide together)

באשליסן; אָפּמאַכן; זיך צונויפריידן (\צונויפרעדן); זיך דערריידן (\דעררעדן).

 

(agree to (accept

צושטימען; זיך אײַנפאַרשטיין; אָננעמען.

 

agree to disagree

מסכים זײַן אַז מ′איז ני(ש)ט מסכים [máskəm]; אײַנשטימען אַז מ′שטימט ני(ש)ט אײַן; אָננעמען אַַז ס′זײַנען פאַראַן חילוקי דעות [khəlùkə-déyəs], דרומדיק: [khəlìkə-dáyəs].

 

!agree: I agree

מסכים! [máskəm]; איך שטים אײַנעט!.

 

agreeable (pleasant)

אָנגענעם (\אײַנגענאַם); אָנגעלייגט; ליב; 

{בײַ טייל לומדיש:} ניחא [níkhə].

 

(agreed (that

אָפּגערעדט (אַז); אָפּגעשמועסט (אַז); אײַנגעשטימט (אַז);

מוסכם ווערן (אַז) [múskəm], דרומדיק: [mískəm] (ל″ע: איז מוסכם געוואָרן).

 

!Agreed

געמאַכט!; שוין!; אַראָפּ פון מאַרק!; פאַרטיק אַ געשעפט!;

{טאָמער פּנים אל פּנים, איז אָפטמאָל בײַ אַ תקיעת כף:} אָפּגערעדט! [ób||gərèt], דרומדיק: [úb||gərèt], טייל ד″מ: [ú||gərèt], צפונדיק: [ó||gərèt];

{מער פאָרמעל; לומדיש; אַשטייגער וועגן אַ געשעפטלעכן אָדער פּאָליטישן הסכם:} מוסכם! [múskəm], דרומדיק: [mískəm]; כתוב וחתום! [kòsəv|(v)(ə)khósəm], דרומדיק: [kú:si:v|(v)(ə)khú:səm].

{באַזונדערס אין דימענט האַנדל:} מזל ברכה! [màzl|brókhə], דרומדיק: [màzl-brúkhə].

 

agreed: as agreed

אַזוי ווי מ′האָט אָפּגערעדט; אַזוי ווי מ′האָט זיך דעררעדט; אַזוי ווי ס′איז אָפּגערעדט (\דעררעדט) געוואָרן;

לויטן אָפּרייד (\אָפּרעד); לויט דעם וואָס מ′האָט אָפּגערעדט (\מ′האָט זיך דעררעדט);

{לומדיש:} כמדובר [kam(ə)dúbər], דרומדיק: [(kam(ə)díbə(r]; כמוסכם [kamúskəm], דרומדיק: [kamískəm].

 

agreed: it’s universally agreed (it’s agreed by all sides) that

אַלע זײַנען (\זענען) מסכים, אַז [máskəm|àz]; אַלע שטימען אײַן, אַז;

{לומדיש:} לכולי עלמא [ləkhùlə-álmə], דרומדיק: [əkhìlə-álmə]; לכל הדעות [ləkhòl-(h)adéyəs], דרומדיק: [ləkhòl-adáyəs]; ס′איז מוסכם, אַז [múskəm|àz], דרומדיק: [mískəm|às].

 

agreement

{פאַראַנענקײַט פון אַ בשותפותדיקן פאַרשטאַנד:} (דאָס\דער) מסכים זײַן; (דאָס\דער) אײַנשטימען; (דער) אײַנפאַרשטאַנד;

{ספּעציפישע דערריידעניש:} (די) אײַנשטימונג (ל″ר: -ען); (די) הסכמה [haskómə], דרומדיק: [h)askúmə)] (ל″ר: הסכמות); (די) דערריידעניש;

{טאָמער בכתב צי פאָרמעל:} (דער) הסכם [héskəm] (ל″ר: -ס); (דער) אָפּמאַך (ל″ר: -ן);

{וועגן לענדער אָדער גרעסערע איינסן:} (דער) פּאַקט (ל″ר: -ן).

 

agreement: according to the agreement

לויטן אָפּמאַך; לויטן מדובר [mədúbər], דרומדיק: [(mədíbə(r]; לויט דעם וואָס מ′האָט אָפּגערעדט;

{אַ קאַפּ לומדיש:} לויטן הסכם [héskəm];

{מער לומדיש:} על⸗פּי הסכם [àlpə-héskəm].

 

agreement: come to an agreement

דערריידן (\דעררעדן) זיך; קומען צום טיש; דערגיין אַ טאָלק; קומען צו (\מאַכן) אַן אָפּמאַך.

{וועגן אַ בפירוש ערנסטן ענין:} קומען צו אַ הסכם [ahéskəm];

{לומדיש:} קומען לידי הסכמה [lidèy-maskónə], דרומדיק: [lidày-maskú:nə].

 

agreement: have an agreement

האָבן אַ מדובר [am(ə)dúbər], דרומדיק: [(am(ə)díbə(r]; האָבן אַן אָפּמאַך;

{אַ קאַפּ לומדיש:} האָבן אַ הסכם [ahéskəm], אויך: [anéskəm].

 

agricultural

(די) לאַנד⸗ווירטשאַפטלעך; (די) אַגריקולטורעל;

 

agriculture

(די) לאַנד⸗ווירטשאַפט; (די) אַגריקולטור;

{לומדיש, צומאָל מיט איראָניע:} הלכות עבודת אדמה [hílkhəs|avòydəs-adómə], דרומדיק: [hílkhəs|avòydəs-adúmə], צפונדיק: [hílkhəs|avèydəs-adómə];

  {הערה: „ערד⸗אַרבעט“ איז טאַקע דער יסוד אויף וועלכער ס′בויט זיך די לאַנד⸗ווירטשאַפט (\אַגריקולטור), זיי זײַנען פאָרט ניט די זעלביקע זאַך: „ערד⸗אַרבעט“ באַציט זיך אויך אויפן יחידס מלאכה, בעת ווען דאָ גייט אין סיסטעמאַטיזירטער אָבזערוואַציע, שטודיע און רעגולירונג פון אַ שטח, תקופה, אָדער עקאָנאָמישער סיסטעם}.

 

agronomic

אַגראָנאָמיש.

 

agronomist

(דער) אַגראָנאָם (ל″ר: -ען); ל″נ (אויך): (די) אַגראָנאָמין (ל″ר: -ס).

 

Agudath Israel

{פון קיצור וועגן:} די אגודה [di-agúdə], דרומדיק: [di-agídə];

{דער פולער נאָמען:} אגודת ישראל [agùdəs-(y)isró(y)əl], דרומדיק: [agì(:)dəs-yisrú:(ə)l].

 

agunah

(די) עגונה [agúnə], דרומדיק: [agí:nə].

 

Ahad Ha’Am (1856–1927)

אחד העם [akhád|hò-óm], דרומדיק: [akhát|(h)ù:-óm]; אויך איווריטיזירט: [akhád|ha-ám];

אשר גינבצערג;

אשר צבי⸗הירש בן ישעיה גינצבערג;

געבאָרן: סקווער (קיעווער גובערניע); געשטאָרבן: תל אביב.

 

Ahasuerus (bibl.)

אחשוורוש [àkhəsh-véyrəsh], דרומדיק: [àkhəsh-váyrəsh];

דער מלך אחשוורוש [dər-mèyləkh-àkhəsh-véyrəsh], דרומדיק: [dər-màyləkh-àkhəsh-váyrəsh];

{פראַזעס:} דער נאַרישער קעניג [kéynik]; {שפּאַסיק איראָניש:} דער קלוגער קעניג.

 

ahead

פאָראויס;

{וואָס שייך צײַט:}

אַפריער [afríyər], צפונדיק אויך: [afréyər]; אין פאָראויס;

{וואָס שייך שטח:}

ווײַטער (צו).

 

ahead of (before; in time)

(נאָך) פאַר; (נאָך) פריער פון; (נאָך) איידער ס′קומט צו.

 

ahead of schedule

פריער ווי פּלאַנירט; פאַר דער פּלאַנירטער צײַט; פאַרן צײַטפּלאַן.

 

ahead: be ahead

האַלטן (נאָך) ווײַטער; האַלטן אין פאָראויס;

 

ahead: be ahead of (make more progress)

האַלטן ווײַטער ווי (\איידער \פאַר); מער פאָראויס זײַן ווי (\איידער \פאַר).

 

ahead: get ahead (make progress, move on up)

פּראָגרעסירן; מאַכן (\באַווײַזן) פּראָגרעס; זיך אויפאַרבעטן; גיין פאָראויס;

{פראַזע:} זײַן אויפן וועג.

 

ahead: Go ahead!

שוין!; איצט!; וויאָ!; נו!;

{לויטן קאָנטעקסט:} געגאַנגען!; געפאָרן!;

{צו אַ ספּעיציפישן אַקט:} נעמ(ט) און…! („נעם און שיס!“; „נעם און קויף!“).

 

(.aid (n

(די) הילף; {טאָמער אין אַן אָרגאַניזירטער פראָגראַם:} (די) צוהעלפונג;

{דער עיקר פינאַנציעל אָדער פּאָליטיש:} (די) שטיצונג; (די) אונטערשטיצונג; (די) שטיצע.

 

aide

(דער) געהילף (ל″ר: -ן); (דער) אַסיסטענט (ל″ר: -ן); ל″נ: (די) אַסיסטענטקע (ל″ר: -ס); {מער פאָרמעל, בײַ טייל אַרכעאיש:} (די) אַסיסטענטין (ל″ר: -ס).

 

AIDS

(דער) איידס; {אין מזרח אייראָפּע אויך:} (דער) ספּיד.

 

ailing (of person)

(אונטער)קרענקענדיק; קרענקלעך.

 

ailing economy

(די) אונטערהינקענדיקע עקאָנאָמיע.

 

ailment

(די) קראַנקײַט (ל″ר: -ן); (די) קרענק (ל″ר: -ען); (די) חלאת [khalás] (ל″ר: -ן).

 

(.aim (n

(דער) ציל (ל″ר: -ן); (דער) תכלית [tákhləs] (ל″ר {לומדיש:} תכליתים [takhléysəm], דרומדיק: [takhláysəm]);

{מער ספּעציפיש וועגן אַ גענויען פּראָיעקט אַשטייגער:} (די) אויפגאַבע [úv-gàbə], דרומדיק: [óv-gàbə]; (ל″ר: -ן; אויך: -ס);

   {הערה: אַמאָפטסטן באַציט זיך דער ל″ר „אויפגאַבעס“ אויף היימאַרבעט און אַנדערע שול⸗פליכטן אין בילדונגס⸗אַנשטאַלטן, אָבער לאו דווקא};

 

(.aim (v

{בכלל:} צילן; האָבן ווי אַ (\האָבן אַלץ) תכלית [tákhləs];

{מער ספּעציפיש:} אָנצילן; אָנצילעווען (אויף\צו).

 

aim at

צילעווען אויף; צילן אויף; זיך פאַרמעסטן אויף.

 

aim: have as an aim (/goal)

זיך שטעלן פאַר אַ ציל; האָבן (\האַלטן) פאַר אַ ציל (\אַלץ ציל).

 

aimless

ציללאָז; אָן אַ ציל; אוממאָטיווירט. 

 

aimlessly

סתם אַזוי [stám-azoy], צפונדיק: [stám-azey]; גלאַט אַזוי; אין דער וועלט

אַרײַן [ìndər-vélt|aràyn], דרומדיק: [ìndər-vélt|arà:n];

אָן אַ פאַרוואָס און אָן אַ פאַרווען.

 

(.air (n

(די) לופט;

   {הערה און אזהרה: אין געוויסע לומדישע פראַזעס, טרעפט מען דעם אַראַמיש שטאַמיקן: „אוירא“ (אווירא), אויף יידיש [aví(y)rə], סאַמע באַוואוסט: „אוירא דארץ ישראל מחכים“ [avì(y)re-d(ə)|èr(ə)ts(y)isrò(ə)l|mákh-kəm] ′די (בלויזע) לופט פון ארץ ישראל מאַכט קלוג′ וואָס בלײַבט פּראָדוקטיוו אין יידיש ריידנדיקע לומדישע קרײַזן מיטן פאַרבײַטן „ארץ ישראל“ אויף אַ היינטיקן אָרט (למשל: „אווירא דלייקוואוד מחכים“). די העברעאיזירטע פאָרמע „אוויר“ האָט מען אויך גאָר זעלטן גענוצט אויף יידיש אין שטאַרק פאָרמעלע צי פּאָעטישע סטילן. פונדעסטוועגן דאַרף מען געוואָר זײַן, אַז אין פאַרשיידענע יידישע דיאַלעקטן איז דאָס טײַטש: ′געשטאַנק′; איז ניט אויפן אָרט עס ווײַטער נוצן אויף פּאָעטישער געהויבנקײַט צי גלאַט פאָרמעלקײַט}.

 

air (n.) (semblance, atmosphere)

אַ פּנים פון [apónəm], דרומדיק: [apú:nəm]; אַן אויסזען פון; אַ געשטאַלט פון; אַן אַטמאָספער פון.

 

(air (v.) (broadcast

{טאָמער דורך טעלעוויזיע, צי דורכן אינטערנעט מיט ווידעאָ:}

באַווײַזן (אויף דער טעלעוויזיע \דורכן אינטערנעט \דורך אַ לעבעדיקן שטראָם);

{טאָמער אויף דער ראַדיאָ:}

טראַנסמיטירן; איבערגעבן (אויף ראַדיאָ).

 

 air battle

(דער) לופט⸗קאַמף (ל″ר: -ן); (די) לופט⸗שלאַכט (ל″ר: -ן).

 

air conditioner

{וואָס מאַכט קיל:} (דער) קאָנדיציאָנער;

{וואָס רעגולירט די טעמפּעראַטור, אי אויף אָנוואַרעמען, אי אויף אָפּקילן:} (די) לופט⸗מאַשין;

{אין טייל חרדישע קרײַזן:} (דער\די) ער⸗קאָנדישן [é(y)r|kəndìshn].

 

air filter

(דער) לופט⸗פילטער (ל″ר: -ס).

 

air flow

(דער) לופט⸗שטראָם.

 

air force

(דער) לופט⸗פלאָט.

 

air freshener

(דער\די) לופט⸗פּאַרפום (ל″ר: -ען) (אויך: (די) לופט⸗פּאַרפומע; ל″ר: -ן; -ס); (דער) לופט⸗דערפרישער (ל″ר: -ס).

 

air kiss

(דער) געבלאָזענער קוש (ל″ר: -ן); (דער) לופטיקער קוש (ל″ר: -ן).

 

air launched

לופט⸗געשיקט; לופט⸗געוואָרפן.

 

air mail

(די) לופט⸗פּאָסט.

 

air mail envelope

(דער) לופט⸗קאָנווערט (ל″ר: -ן).

 

air mail letter

(דער) לופט⸗בריוו (ל″ר: ø).

 

air of disbelief

אַ פאַרשפּרייטע אומגלייבעניש; אַ פאַרשפּרייטער אומגלויבן; 

אַ געפיל אַז „ס′קען ני(ש)ט זײַן“; אַן אַטמאָספער פון סקעפּטיציזם.

 

air out (v.)

אויסלופטערן.

 

air passages

(די) לופט⸗רערן (\רערלעך) (ל″ר); (די) לופט⸗וועגן (ל″ר).

 

air pocket

(דאָס\די\דער) לופט⸗בלעזל (ל″ר: -עך); (דער) לופט⸗קנופּ (ל″ר: -ן).

 

air pollution

(די) לופט⸗פאַרשמוצונג; (די) לופט⸗פּאָלוציע.

 

air pump

(דער) לופט⸗פּלומפּ (ל″ר: -ן).

 

air pressure

(דער) לופט⸗דרוק.

 

air purifier

(דער) לופט⸗רייניקער (ל″ר: -ס).

 

air raid

(די) פלי⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס); (די) עראָפּלאַן⸗אַטאַקע (ל″ר: -ס).

 

air raid alarm (/alert /siren)

(דער) באָמבע⸗אַלאַרם (ל″ר: -ס); (דער) לופט⸗אַטאַק אַלאַרם (ל″ר: -ס); 

{אַוואו ס′איז קלאָר פונעם קאָנטעקסט:} (דער) אַלאַרם (ל″ר: -ס); (די) סירענע (ל″ר: -ס).

 

air raid shelter

(דער) לופט⸗בונקער (ל″ר: -ס); (דער) פלי⸗אַטאַק שעלטער (ל″ר: -ס); (דער) לופט⸗באַשיצונג קעלער (ל″ר: -ס);

{אַוואו ס′איז קלאָר, בקיצורדיק:} (דער) בונקער (ל″ר: -ס); (דער) שעלטער (ל″ר: -ס); (דער) קעלער (ל″ר: -ס).

 

air to air missile

(דער) לופט⸗אויף⸗לופט מיסל (ל″ר: -ס) (\ראָקעט (ל″ר: ראָקעטן)).

 

air to surface missile

(דער) לופט⸗אויף⸗לאַנד מיסל (ל″ר: -ס) (\ראָקעט (ל″ר: ראָקעטן)).

 

air traffic

(די\דער) לופט⸗טראַפיק.

 

air traffic controller

(דער) לופט⸗טראַפיק קאָנטראָלער (ל″ר: ø; -ס).

 

air transportation

(דער) לופט⸗טראַנספּאָרט.

 

air waves

(די) לופט⸗וועלן (ל″ר); (די) לופט⸗כוואַליעס.

 

air: a breath of fresh air

אַ פריש ווינטל (סוף כל סוף [sófkl|sóf]); אַ נײַע זאַך; אַ נאָווינע; אַ פרישקײַט; טאַקע אַ חידוש [akhídəsh];

{לומדיש:} אַ דבר חדש [adòvər-khódəsh], דרומדיק: [adùvə(r)-khú:dəsh].

 

air: be full of hot air

ריידן (\רעדן) אַ סך און זאָגן גאָרני(ש)ט; ריידן נאַרישקײַטן (\שטותים [shtúsəm], דרומדיק: [shtí:səm]); 

זיך אָנריידן (\אָנרעדן) אויף וואָס די וועלט שטייט [a(v)vós|di-vèlt-shtáyt], דרומדיק: [o(v)-vú:s|di-vèlt-shtéyt];

האַקן אַ טשײַניק; דרייען (\דולן) אַ קאָפּ; קלאַפּן מיטן מויל; פאַרקלאַפּן די טעג מיט די יאָרן.

 

air: build castles in the air

בויען שלעסער אינדערלופטן; שפּינען וויסטע חלומות [khalóyməs], צפונדיק: [khaléyməs]; בויען פּוסטע פאַנטאַזיעס;

{לומדיש:} בויען פּאַלאַצן אין די עולמות עליונים [oylóməs|elyóynəm], דרומדיק: [oylú:məs|elyóynəm], צפונדיק: [eylóməs|elyéynəm].

 

air: clear the air

אויסלײַטערן די לופט (מיטן דורכשמועסן זיך); כאַפּן בײַם עק די שוואַרצע קאַץ; פאַרטרײַבן מיט א שמועס די שדים [shéydəm], דרומדיק: [sháydəm].

 

air: disappear into thin air

פאַרשוואונדן ווערן (\נעלם ווערן [néləm], דרומדיק: [néyləm]) אין דער הוילער לופט (\ווי אין וואַסער אַרײַן \ווי קיינמאָל אויף דער וועלט נ(ש)ט געווען).

 

air: it’s up in the air

ס′הענגט אינדערלופטן; ס′איז אַן אומזיכערע זאַך; ס′איז אַ ני(ש)ט⸗זיכערע זאַך;

ס′איז ני(ש)ט קלאָר; ס′איז פאַרנעפּלט; מ′קען ני(ש)ט וויסן ווי ס′וועט זיך אויסלאָזן.

 

air: off the air

ני(ש)ט⸗טראַנסמיטירנדיק; ני(ש)ט אין טראַנסמיסיע.

 

air: on the air

טראַנסמיטירנדיק; אין טראַנסמיסיע.

 

air: walk on air

זײַן אין זיבעטן הימל; זײַן (סאַמע) גליקלעך; זײַן מלא פרייד [mòlə-fréyd], דרומדיק: [mù:lə-fráyt]; זײַן מלא שמחה [mòlə-símkhə], דרומדיק: [mù:lə-símkhə].

 

airbag (safety device)

(דער) לופט⸗זאַק (ל″ר: ⸗זעק); (דער) לופט⸗באַלאָן (ל″ר: -ען; אויך: -עס).

 

airborne

פליענדיק; אינדערלופט(יש).

 

airbrain (/airhead)

{בייגעוודיק:} (די\דער) קאַצנקעפּיקע(ר); (די\דער) שעפּסנקעפּיקע(ר); ליידיק(ער)⸗מחדיקע(ר) [(móyəgh-dikə(r], צפונדיק: [(méyəgh-dikə(r];

אַ הפכפּך [ahafákh-pakh].

 

aircraft (n. sg. & pl.)

(דער) עראָפּלאַן [èroplán] ,[èrəplán] (ל″ר: -ען); 

{אין טייל חרדישע קרײַזן:} (דער) פליגער (ל″ר: -ס);

{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) סאַמאַלאָט (\סאַמאַלאָד) [samalót].

 

aircraft carrier

(די) עראָפּלאַנען⸗שיף (ל″ר: -ן); (דער) עראָפּלאַנען⸗טרעגער (ל″ר: -ס).

 

airdrop

(דער) לופטיקער אַראָפּלאָז (ל″ר: -ן); (דער) לופט⸗לאָז (ל″ר: -ן).

 

airfare

(די) רײַזע⸗געלט (צום פליען); (די\דאָס) אָפּפלי⸗געלט; וויפל ס′קאָסט דער בילעט;

{אַ קאַפּ לומדיש:} (דער) שכר נסיעה [skhàr-nəsíyə] (צום פליען).

 

airfield

(דאָס\די\דער) לופט⸗פעלד (ל″ר: -ער); (דאָס\די\דער) פלי⸗פעלד (ל″ר: -ער).

 

airing (n.) broadcasting

{טאָמער דורך טעלעוויזיע, צי דורכן אינטערנעט מיט ווידעאָ:}

(די) באַווײַזונג (אויף דער טעלעוויזע \דורכן אינטערנעט \דורך אַ לעבעדיקן שטראָם);

{טאָמער אויף דער ראַדיאָ:}

(די) טראַנסמיסיע [trànz-mísyə]; (די) איבערגעבונג (אויף ראַדיאָ).

 

(airing (public presentation of positions and views

(דאָס\דער) ברענגען פאַרן עולם [óyləm], צפונדיק: [éylom]; …פאַר דער געזעלשאַפט (\עפנטלעכקײַט).

 

(airing of grievances (/difficult issues

(אַן\דער) אויפריכטיקער שמועס; אָפענע דבורים [dəbúrəm], דרומדיק: [dəbí:rəm]

{פראַזע:} זיך אַראָפּריידן (\אַראָפּרעדן) פון האַרצן.

 

airline

(די) עראָפּלאַן⸗פירמע (ל″ר: -ס); (די) לופט⸗ליניע (ל″ר: -ס);

(אין מזרח אייראָפּע:} (די) אַוויאַליניע (ל″ר: -ס).

 

airplane

(דער) עראָפּלאַן [èroplán] ,[èrəplán] (ל″ר: -ען); 

{חסידיש:} (דער) פליגער (ל″ר: -ס);

{אין רוסיש ריידנדיקע לענדער:} (דער) סאַמאַלאָט (\סאַמאַלאָד) [samalót].

 

airport

(דער) (אַ)עראָפּאָרט (ל″ר: -ן); (דאָס\די) לופטפעלד (ל″ר: -ער);

{אין ענגליש ריידנדיקע לענדער און ווײַטער:} (דער) ערפּאָרט (ל″ר: -ן; אויך -ס).

 

airport security

(די) עראָפּאָרט⸗זיכערקײַט; (דער\די) ער(אָ)פּאָרט⸗סעקיוריטי.

 

airs: he/she likes to put on airs

ער פירט זיך ווי אַ גאַנצער פּריץ [pórəts], דרומדיק: [pú:rəts], ל″נ: זי פירט זי ווי אַ גאַנצע פּריצעכע (\פּריצה [prí(y)tsə]); 

ער\זי  — פירט זיך ווי אין קיניג אַרטוס הויף; בלאָזט פון זיך;

 

airspace

(דער) לופט⸗רוים; (דער) לופט⸗שטח [lúft-shètəkh], דרומדיק: [líft-shèytəkh].

 

airtight

לופט⸗פאַרזיגלט; לופט⸗פאַרמאַכט;

{אין פיגוראַטיוון זין:}

סאָליד; זיכערדיק; אַבסאָלוט פעסט; אומאָפּפרעגלעך; אומספקותדיק [ùm-sféykəz-dik], דרומדיק: [ìm-sfáykəz-dik]; צווייפללאָז.

 

airway (biol.)

(דער\די) אָטעם⸗רער (ל″ר: -ן); (דער) אָטעם⸗וועג (ל″ר: -ן).

 

airy

לופטיק; מיט אַ סך לופט [asákh]; לופטעדיק; 

דעליקאַט⸗עלעגאַנטיש; פלינק⸗גראַציעז; איידל און פלינק.

 

airy-fairy

נאַאיוו⸗אומפּראַקטיש; נאַאיוו⸗אידעאַליסטיש; תמעוואַטע⸗גלייבנדיק [tàməvátə]; מיטן קאָפּ אין די וואָלקנס.

 

aisle

(די) וואַרע (ל″ר: -ס); (דער) דורכגאַנג (ל″ר: דורכגענג);

{אין אַ קראָם אויך:} (די) קראָם⸗ריי (ל″ר: -ען).

 

aisle seat

(דער\דאָס) ברעג⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער); (דער\דאָס) וואַרע⸗אָרט (ל″ר: ⸗ערטער).

 

aisle: (on) both sides of the aisle (pol.)

(בײַ די) ביידע פּאַרטייען (\ריכטונגען \בלאָקן \(פּאָליטישע) גרופּירונגען \צדדים [zdódəm], דרומדיק: [zdú:dəm]).

 

aisle: walk down the aisle (to wedding ceremony)

{בײַ יידן:} (צו)גיין צו דער חופּה [khúpə], דרומדיק: [khípə];

{בײַ קריסטן:} צוגיין צום אַלטאַר;

{אוניווערסאַליסטיש:} צוגיין צו דער חתונה⸗צערעמאָניע [khásənə].

 

aisle: walk someone down the aisle

אונטערפירן (צו דער חופּה) [khúpə], דרומדיק: [khípə].

 

ajar

אָנגעלענט; צוגענייגט; טיילווײַז אָפן; ני(ש)ט צוגעמאַכט.

 

aka (/AKA)

באַקאַנט אויך אַלץ (\ווי); וואָס (\וועלכע \וועלכער) ווערט אויך גערופן; וועמען מ′רופט אויך;

{פונעם טראַדיציאָנעלן פאָרמעלן באַנוץ, למשל אין גיטין (וואו מ′איז מחויב צוצוגעבן ווי דער יחיד ווערט אָנגערופן אין טאָגטעגלעכן לעבן), אויסגעשפּרייט אויפן טאָגטעגלעכן לעבן מיט פאַרשיידנאַרטיקער עמאָטיווקײַט, אַרײַנגערעכנט, לויטן קאָנטעקסט: אינטים; היימיש; שפּאַסיק; איראָניש; אָפּלאַכעריש; ביטולדיק:}

המכונה [hamkhúnə], דרומדיק: [hamkhínə].

 

akin to

ענלעך אויף; געגליכן צו; קרובהש מיט [króyvish], צפונדיק: [kréyvish];

{דיאַלעקטיש אַרכעאיש אין מערב, אויפגעלעבט סטיליסטיש:} פּאַכאָזשע אויף.

 

(Akiva ben Joseph (±50 – 135 CE 

רבי עקיבא [ràb(ə)-akívə]; אויך: ר′ עקיבא [ràb(ə)-akívə] צי [rèbakívə].

 

(Aksenfeld, Israel (1787–1866

אַקסענפעלד [áks(ə)n-fèld];

ישראל אַקסענפעלד [yisró(ə)l|áks(ə)n-fèld], דרומדיק: [yisrú:(ə)l|áks(ə)n-fèld];

געבאָרן: נעמיראָוו (פּאָדאָליע); געשטאָרבן: פּאַריז.